Zonneboom viert 25 jarig jubileum. Op 14 november 2009 vierde de Zonneboom haar 25 jarig bestaan… een mijlpaal dat een waardig feest verdiende. De jubileumcommissie die bestond uit enthousiaste cursisten, docenten en bestuursleden ging vol enthousiasme aan de slag met de voorbereidingen. De locatie van dit jubileum was het Marecollege in Leiden, dat speciaal voor deze dag door een groep vrijwilligers in Zonneboom sferen was gebracht… door het hele gebouw waren de Gerbera’s in Zonneboom kleuren in mooi groen verwerkt… een warm onthaal! Het werd een bijzondere middag met elkaar: cursisten, oud- cursisten van de afgelopen 2 jaar, (oud) docenten, (oud) bestuursleden, vrijwilligers, relaties, vrienden… een zeer gemêleerd gezelschap met als overeenkomst dat iedereen zich ‘thuis’ voelde. De verschillende kunstwerken die door diverse (oud)cursisten en docenten ter beschikking werden gesteld voor de expositie vormden hierbij een belangrijk onderdeel. De opmaat werd gegeven door de voorzitter van bestuur, Bert de Graaff met een korte introductie over het ontstaan van de Zonneboom en de kansen van de crisis die er bij de oprichting waren in de jaren 80 en waar we nu opnieuw voorstaan ( zie onder voor de gehele tekst). Vervolgens was het woord aan Christine Gruwez die op een zeer treffende wijze is ingegaan op het thema: “De zin en de zen van de Zonneboom”. De tekst van deze lezing wordt momenteel uitgewerkt en is vanaf januari te lezen op deze website. De prachtige vioolmuziek van Fenneken Francken als cadeau aan de Zonneboom sloot hierop naadloos aan. Op de laatste toon van Fenneken bracht Sanja Stoutjesdijk alle gasten tot een harmonieus klankspel waarbij Ger en Jan en de Zonneboom als vanuit een ‘omarming’ werden toegezongen. Na de pauze was er de keuze uit diverse workshops, die bestonden uit de vormen van kunst zoals ze door de tijd heen ontwikkeld zijn: architectuur, boetseren, schilderen, dichtkunst, muziek, dans en sociale kunst. In korte tijd ontstonden er onder leiding van diverse docenten prachtige kunstwerken en ontmoetingen op de manier zoals we die in de Zonneboom maar al te goed kennen: procesgericht en vanuit het hart!
Henk Hage rondde de middag op een persoonlijke en zeer toepasselijke manier af: Hoe haal ik de toekomst naar me toe? (Ook deze tekst is vanaf januari op de site te lezen). Ger van der Pas en Jan de Laat hebben aangegeven zich aan het einde van dit cursusjaar te gaan terugtrekken uit de Zonneboom, dus ook voor de Zonneboom een mooie vraag om deze middag mee te eindigen en de inspiratie van al die jaren mee de toekomst in te nemen.
Toch bleek hiermee de middag nog niet helemaal ten einde, want geheel onverwacht stapte aan het einde van de middag Burgemeester Lenferink van Leiden de zaal binnen om Ger van der Pas te overvallen. Na zijn mooie woorden ging hij over tot de benoeming van Ger tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau voor al haar inzet voor de Zonneboom als mede oprichtster, programma maker en proces begeleidster. De speech van de burgemeester en de reactie van Ger, die deze bijzondere onderscheiding een sociaal kunstenaarslintje noemde, kun je hieronder lezen. Met deze bijzondere verrassing was het feest compleet en was het tijd voor een toast en een gezamenlijke borrel. Onder het genot van een drankje en heerlijke hapjes door diverse cursisten zelf gemaakt, was er alle tijd om het geheel nog met elkaar na te laten klinken. En dat naklinken duurt nog steeds voort. Ben je benieuwd naar de overige foto’s van het jubileum. Kijk op www.fotoko39.hyves.nl > foto's > jubileum 25 jaar.
Toespraak door de burgemeester van Leiden, de heer Lenferink ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum van de Zonneboom op 14 november 2009. Mevrouw Van der Pas, meneer De Laat, dames en heren, Vandaag viert u feest omdat de Zonneboom 25 jaar bestaat en dat is natuurlijk een bijzondere felicitatie waard. Maar eerlijk is eerlijk, daarvoor kom ik niet hier. De burgemeester van Leiden rukt in het algemeen niet uit voor een vijfde lustrum. Nee, dan moet er meer aan de hand zijn. En dat is hier ook zo. Ik kom namelijk niet zo zeer, niet uitsluitend voor dit jubileum, maar meer bijzonder voor de spil van dit alles, mevrouw Ger van der Pas. Mevrouw Van der Pas, u heeft samen met uw echtgenoot en enkele anderen (.……….) U begon met handenarbeidlessen aan ouders van leerlingen van de Vrije School. Maar daarbij heeft u het niet gelaten. U ontwikkelde de Zonneboom tot een belangrijk instituut: een plek waar kunst, cultuur en spiritualiteit bij elkaar komen. U bleek niet alleen de wortel, maar de stam en zelfs de kruin van de boom. Door uw niet aflatende inzet en creativiteit is de Zonneboom uitgegroeid tot een centrum waar opleidingen en cursussen in vele vormen voor vele (……) kunnen worden gevolgd. Met uw voelsprieten trekt u steeds mensen met specifieke kwaliteiten te (……). Het niveau is zo hoog, zo constant, dat de deelnemers van heinde en ver, zelfs vanuit België komen.
Zo’n 150 tot 200 mensen komen elk jaar binnen. Dat zijn mooie getallen. Maar eigenlijk springt een ding er toch wel bij u uit: dat is uw talent om met mensen om te gaan. U slaagt erin mensen meer uit zichzelf te laten halen dan ze dachten dat erin zat. U weet hun creatieve krachten te organiseren, u weet de mensen aan u te binden, te enthousiasmeren. En dat alles met authenticiteit en humor, veel humor. Als u aan iemand vraagt hoe het met hem of haar gaat, dan voelt hij of zij dat u dat oprecht wilt weten. Het is bepaald niet bedoeld als een Nederlandse versie van how do you do? Ze voelen dat u een echte relatie met hen aangaat, ze kunnen vaak nog lang teren op de gesprekken die u met hen voert. U heeft vele cursisten via persoonlijke begeleiding tot doorbraken in hun ontwikkeling (…). Dat alles is een kunst op zich: een bijzondere vorm van levenskunst. Uw kunstwerken hangen niet aan de muur, die ontstaan in dialoog of in een-op-een gesprekken. De kunst is niet zomaar kunst, het gaat ook om de sociale dimensie. Daarom bedacht u ook de Akademie voor Sociale Kunst, vooral gericht op het sociale functioneren van mensen. En als je die hebt gevolg is Impuls een passend vervolg las ik op de website. Maar natuurlijk kun je ook gewoon bezig zijn met schilderen, tekenen, boetseren, muziek, dans en wat dies meer zijn, tot clownerie aan toe. Zelfs het oude ambacht van het ijzersmeden vindt plaats aan de oude smederij aan de Varkensmarkt. Wijlen mijn vader, zelf smid zoals u wellicht weet, zou het met groot genoegen (…) Mevrouw Van der Pas, u bent de spin in het web, degene die er zorg voor draagt dat het niveau van de cursussen kwalitatief goed is en die maakt dat de cursisten zich thuis voelen, helemaal thuis. Daarin bent u zeer succesvol geweest, want anders, mevrouw Van der Pas, had u niet hier gezeten tezamen met de vele cursisten, oud-cursisten, docenten en andere betrokkenen vandaag voor het 25-jarig bestaan. Veel van de mensen die hier aanwezig zijn hebt u leren ontdekken welke talenten ze hebben, welke sluimerende mogelijkheden om zich verder te ontwikkelen en te ontplooien. En dat is natuurlijk geweldig. Met hard werken en groot doorzettingsvermogen, veel creativiteit hebt u een bloeiend centrum neergezet. Maar nog belangrijker wellicht: u hebt heel veel mensen tot bloei gebracht en dat alles vanuit uw hart. Als vrijwilliger die op meer dan fulltime basis heeft gewerkt hebt u zich geheel lang belangeloos ingezet voor velen en het zal u niet verwonderen dat het hare majesteit de koningin heeft behaagd u bij koninklijk besluit van 10 november 2009 te benoemen tot ridder in de orde van Oranje Nassau. Antwoord van Ger: Ik las van de week (……) in mijn hele kleine boekje waarin een heleboel wijze uitspraken staan van filosofen en kunstenaars. En heel veel mensen die hier zijn (…..) die weten als ze jarig zijn, dan zoek ik uit het boekje een mooie spreuk (……….) en dat overhandig ik dan op hun verjaardag. En wat is toeval, ik zat van de week weer in het boekje te bladeren en toen las ik een uitspraak van Adriaan Roland Holst en die luidt als volgt, als ik me goed herinner: een waar kunstenaar neemt zijn succes als een lintje wat hij niet draagt. Dat is echt een goeie. Of ik een waar kunstenaar ben, dat weet ik niet, maar ik heb dat lintje gekregen, waar ik toch achteraf meer verguld mee ben dan ik eerst dacht. Ik draag dat lintje omdat wij zo ver zijn kunnen komen in de Zonneboom dat er een cultuureiland staat en ik draag dit lintje namens Jan, die er iedere dag bij is geweest en mede namens het bijzonder kundige bestuur dat we hebben in de Zonneboom, de toegewijde, kundige docenten die alles inzetten om het tot een goed einde te brengen en alle vrijwilligers. Het is dus eigenlijk een sociaal kunstenaarslintje namens iedereen en ik wil hier gemeend heel hartelijk voor bedanken. In die zin ben ik zielsgelukkig.
Toespraak Bert de Graaff, dagvoorzitter t.g.v. het 25-jarig jubileum van de Zonneboom, 14 november 2009 Van harte welkom, De Zonneboom, 1984 is het opgericht. 1984, dat was in een periode van economische crisis. We hadden toen de oliecrisis gehad en de jaren ‘81, ‘82, ‘83 waren toentertijd een dieptepunt in de economie en je had grootse ontslagen, tienduizenden etcetera. En dat is ook de periode geweest, waarin de vooruitzichten niet zo geweldig waren, dat Ger het plan opgevat heeft, of het is haar pad gekomen, om de Zonneboom op te richten. Vandaag de dag hebben we een ander soort crisis, 25 jaar later. Maar ja, economische crises zijn natuurlijk net zo als ziektes voor de mens: het zijn kansen. Het geeft aan, er zit iets niet goeden doe er wat mee, doe er wat aan. Die kans hebben we gehad in de tachtiger jaren. Soms vraag je je wel af, in welke mate hebben we die kans genomen en vandaag de dag hebben we diezelfde kans wederom om ons af te vragen wat is er aan de hand, wat voor ziekteproces is dit en waar zit de gezonde samenleving. We zien hoe Ger daar in gestaan heeft en ik hoop dat ook in deze crisis talloze mensen zo er weer in gaan staan en tot nieuwe initiatieven komen. Ger, ik ga niet het hele doopceel van de Zonneboom lichten. Ik heb wel uitgerekend, dat als alle oud-cursisten en docenten hier geweest zouden zijn, dan was ook de stadsschouwburg niet groot genoeg. Volgens mij is het een getal, ja ik kan het niet precies uitrekenen tussen de duizend en tweeduizend. Reken maar uit. Nu hebben een aantal cursisten de dingen twee of drie keer gedaan, natuurlijk, maar goed, een heleboel. Ik wou een ding eruit lichten, afgezien van de Vrij Kunstzinnige Jaren, de Academie voor Sociale Kunst. Ik kwam gisteren bij het doorbladeren 1996 tegen en dan stond daar een manifest, door Wil Uitgeest ondertekend, ter oprichting van de Joseph Beuys Academie. En Ger had iets speciaals met Joseph Beuys. En zeker met het totale kunstbegrip van Joseph Beuys die zegt: alles is kunst, wij allen zijn kunstenaars. En dat is, denk ik, wat Ger ook letterlijk genomen heeft en ambitieus als ze is heeft ze ook geprobeerd die Academie, in de vorm van Zone 8 neer te zetten. Dat was bedoeld om ook de wetenschappers als kunstenaar aan te spreken - dat is toch heel lastig, want de wetenschap is toch bij uitstek een wetenschap van regels en kundigheden, die komt uit een wereld van mannen die houden van beheersing en dus ook van regels - en dan is kunst lastiger, want bij kunst weet je natuurlijk niet, waar gaat het heen. Maar ook wetenschap is kunst, economie is ook kunst. Ooit las ik een citaat van een hele oude minister van financiën, dat was minister Hofstra. Hij heeft ooit een keer een tientje aan alle mensen gegeven, vlak na de oorlog, om de economie op gang te krijgen. Zo was er tenminste wat geld in omloop en dan kon het allemaal weer bewegen. Maar hij zei ook: “Minister van financiën zijn is geen kunde, maar het is een kunst.” Het gaat er niet om dat je afspreekt dat je over het budget altijd en eeuwig slechts een 3% tekort mag hebben, het gaat precies om die momenten dat je zegt: en nu even niet, nu onze de uitdagingen van een zodanige aard dat je dat voelt en dat je zegt, nu gaan we het gewoon anders doen. Ik denk dat dat de grootste boodschap zou kunnen zijn om vanuit de Zonneboom - kookkunst stond in het manifest - het hele leven is kunst - vandaag is natuurlijk ook kunst, om eens even te kijken wat er uit komt. Daar zal ik het bij laten want we hebben een heel programma af te werken. Daar horen nog een paar huishoudelijke mededelingen bij. Als we even door het programma lopen: na mij komt Christine Gruwez. Daarna komt muziek door twee personen: Fenneken Francken, viool en Nico piano. Daarna komt het zingen onder leiding van Sanja Stoutjesdijk. Dan hebben we
een korte pauze. Daar hoort even bij, dat u in de pauze door alle gangen moet lopen. Daar hangen 22 kunstwerken. (onverstaanbaar) Maar ik heb Jan natuurlijk al wel even als de grootste sponsor genoemd, maar hij was natuurlijk meer hè, dan een sponsor. Het blijft natuurlijk een avontuur, dat als je drukke vrouw een tijdje uitgeschakeld is en ze zit nog helemaal in dat herstelproces, dan gaat dat op een gegeven moment een bepaalde kant op, waar au fond helemaal geen inkomsten uit komen. Er komt wel een heleboel uit, maar geen guldens. In die zin is het natuurlijk ongelooflijk goed, dat een partner naast je gaat staan, achter je staat, er vol in gaat en dat blijft doen tot op de dag van heden. En zo is er nog veel meer. Eigenlijk zou ik het huis hier willen hebben, hè. Het huis van de Zonneboom, dat hoort natuurlijk bij die formule. In dat huis hebben we een paar jaar geleden met Leo Beth en anderen bij elkaar gezeten om te kijken: wat vraagt de toekomst van ons, aan de Zonneboom, wat is de Zonneboom. En naast al die bekende dingen, dat Ger die daadkracht heeft, ze ziet mensen, ze kan mensen motiveren, en al die dingen, maar dat dat huis, die omgeving, een hele veilige omgeving is, waardoor het voor mensen mogelijk wordt om die ontdekkingen te doen, zoals ik dat gisteren las in het interview van jou met John Hogervorst in Antroposana, waar mensen zichzelf tegenkomen. Het blijft spannend. Dan staan de tranen dichtbij en de praktijk is toch, dat dat een van de meest fantastische toestanden is want dan kom je altijd bevrijd weer verder. Nou, dat zijn dingen die Ger en het huis en Jan en alle docenten meemaken. Het feit dat Ger met zo’n enorm kwaliteitsgevoel al die docenten en kunstenaars die er midden in staan, in het leven, heeft kunnen betrekken bij de Zonneboom tot op de dag van heden. Een keer kun je dat met je fysieke krachten niet meer aan, dat weten we ook allemaal. In wezen is dit ook een laatste keer dat we dit in actieve zin zo met elkaar kunnen vieren. Het is dus vanzelfsprekend dat jullie en de Zonneboom in het centrum staan, maar ook alle mensen, alle cursisten, alle docenten. Dank je wel namens allen met je 25-jarig getrek en geduw.
