Ontwikkeling watersport provincie Zuid-Holland

Ontwikkeling watersport provincie Zuid-Holland 2002 - 2008 30000

25000

Aantal ligplaatsen

20000

15000

10000

5000

0 1960

1970

1980

1990

Jaar

2000

Lelystad, april 2009

-1-

Voorwoord Dit rapport geeft inzicht in de huidige situatie en in de ontwikkeling van de watersport in de provincie Zuid-Holland. In 2002 heeft Waterrecreatie Advies ten behoeve van de watersportvisie ‘Op weg naar het Blauwe Hart’ onderzoek gedaan naar de watersport in een gebied dat globaal overeenkomt met het Groene Hart. In 2003 werd onderzoek gedaan naar de watersport in het Deltagebied, een regio die het zuidelijk deel van Zuid-Holland, de provincie Zeeland en het westelijk deel van Noord-Brabant omvat. In 2006 werden de jachthavens rond Rotterdam benaderd en wederom alle jachthavens in het Zuid-Hollands deel van het Deltagebied. Globaal tussen Rotterdam en het Groene Hart was een aantal havens niet eerder benaderd, zodat een compleet beeld van de provincie ontbrak. Na de zomer van 2008 zijn voor het eerst alle jachthavens in de provincie Zuid-Holland met een vragenformulier benaderd. Navolgende rapportage geeft de resultaten van dit onderzoek. De respons is bijna 100%. Naast een totaaloverzicht en de resultaten per WGR-gebied zijn de ontwikkelingen sinds 2002 in het Groene Hart en sinds 2003 in het Deltagebied in een serie tabellen en grafieken weergegeven. In de provincie Zuid-Holland zijn 270 jachthavens (hoofd- of nevenactiviteit) en 27.506 vaste ligplaatsen. Zuid-Holland komt daarmee in Nederland als provincie (na Noord-Holland) op de tweede plaats qua aantal ligplaatsen. De gemiddelde bezettingsgraad is met 96,8% echter verreweg het hoogst. In 2007 werden in de havens 108.610 passanten geboekt. Gemiddeld blijft men 1,7 nacht als passant in een haven liggen. Het totale aantal (boot)overnachtingen komt daarmee op ca. 185.000 en bijbehorende bestedingen in havens en bij de plaatselijke middenstand op ruim € 15 miljoen. De ligplaatshouders in Zuid-Holland besteden op en rond de haven en tijdens dagtochten ca. € 40 miljoen. Aan liggeld in de zomer en aan stalling in de winter wordt ca. € 30 miljoen uitgegeven. De resultaten van de provincie Zuid-Holland kunnen nu worden vergeleken met onderzoek in het IJsselmeer- en Randmerengebied (jaarlijks sinds 1994) en de Waddenzee (2009), de provincie NoordHolland (2000/2002 en 2007) en de provincie Zeeland (2003 en 2009). Dankzij dergelijk onderzoek worden ontwikkelingen en trends steeds beter zichtbaar. Naast de opdrachtgever zijn wij dank verschuldigd aan alle jachthavens in de provincie. Zij waren (weer) bereid ons van actuele gegevens te voorzien.

Opdrachtgever:

Opgesteld door:

Provincie Zuid-Holland, Directie Leefomgeving en Bestuur Afdeling Economische Zaken Postbus 90602, 2509 LP Den Haag Contactpersoon: mevrouw E.C. Froitzheim-Leijs Tel: 070-4418255

Postbus 123, 8200 AC Lelystad Tel. 0320 21 88 47, fax 0320 28 13 08 E-mail: [email protected] Website: www.waterrecreatieadvies.nl

-2-

Inhoudsopgave: 1. 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.4.1. 1.4.2. 1.4.3. 1.4.4. 1.4.5.

Algemeen Doelstelling Definities Methodiek Gebiedsindeling Groene Hart Deltagebied Rotterdam en omgeving WGR-gebieden Cultuursteden

1 1 1 1 2 2 2 2 3 4

2. 2.1. 2.2.

Belangrijkste resultaten in 2008 Aantal jachthavens en capaciteit Samenvatting monitor provincie Zuid-Holland 2008

5 5 6

3. 3.1. 3.2 3.2.1. 3.2.2. 3.3.

Ontwikkeling watersport in de periode 1960 – 2008 Ontwikkeling van de watersport in de gehele provincie Ontwikkeling van de watersport in het Groene Hart en in het Deltagebied Groene Hart Deltagebied Ontwikkeling van de watersport in de WGR-gebieden

7 7 8 8 8 11

4.

Samenvatting per WGR-gebied en uitbreidingsplannen

15

5.

Cultuurhistorische steden

16

6.

Economische betekenis van de watersport in Zuid-Holland

17

7.

Tabellenoverzichten Totaaloverzicht provincie Zuid-Holland 2008 Overzichten per WGR-gebied Groene Hart 2008 Groene Hart 2002 Deltagebied 2008 Deltagebied 2003 Cultuurhistorische steden

20 20 21 30 31 32 33 34

-3-

1. Algemeen 1.1. Doelstelling In 2002 heeft Waterrecreatie Advies ten behoeve van de watersportvisie “Op weg naar het Blauwe Hart” onderzoek gedaan naar de watersport in een gebied dat globaal overeenkomt met het ‘Groene Hart’. In 2003 werd onderzoek gedaan naar de watersport in het Deltagebied, een regio die het zuidelijk deel van Zuid-Holland, de hele provincie Zeeland en het westelijk deel van Noord-Brabant omvat. In 2006 werden de jachthavens rond Rotterdam benaderd en wederom alle havens in het ZuidHollands deel van het Deltagebied. Globaal tussen Rotterdam en het Groene Hart was een aantal havens niet eerder benaderd, waardoor een compleet beeld van de provincie ontbrak. Dit rapport vult dat gat op. Het geeft een actueel overzicht van de watersport in de hele provincie Zuid-Holland, totaal en per WGR-gebied. Verder geeft het een beeld van de ontwikkelingen in het Zuid-Hollands deel van het Groene Hart sinds 2002 en in het Deltagebied sinds 2003. 1.2. Definities De door Waterrecreatie Advies gehanteerde definitie van een jachthaven is als volgt. Er is sprake van “een jachthaven”, als er verhuur van lig- en/of passantenplaatsen voor de recreatievaart en/of chartervaart dan wel winterstallingactiviteiten plaatsvinden. Een jachtmakelaar die in een jachthaven een verkoopsteiger huurt wordt dus niet als zelfstandige “jachthaven” geteld, maar een jachtwerf die winterstallingmogelijkheden biedt wel. Door uit te gaan van deze definitie is het aantal “jachthavens” meestal groter dan men verwacht. Het geeft echter wel een volledig beeld. Schepen bij eigen woningen of in sloten en kanalen vallen buiten het onderzoek. Met passantenplaatsen in jachthavens worden “specifieke passantenplaatsen” bedoeld. Dit zijn plaatsen die niet op seizoen- of jaarbasis worden verhuurd. Niet verhuurde of tijdelijk vrijgekomen ligplaatsen (ligplaatshouder op vakantie of een weekend weg) worden in de praktijk ook door de havens als passantenplaats benut. Qua exploitatie zijn specifieke passantenplaatsen duur. 1.3. Methodiek Op 23 september 2008 zijn 304 mogelijke ”jachthavens” met een vragenformulier benaderd. 86 bedrijven (adressen) werden voor de eerste keer aangeschreven. Ze kregen een uitgebreide toelichting op de vragen en konden aangeven of ze tot de doelgroep behoorden. Uiteindelijk behoorden 59 van de 86 tot de doelgroep. Havens die al eens aan een monitor hadden meegedaan, kregen een overzicht met de bij Waterrecreatie Advies bekende gegevens en het verzoek wijzigingen aan te geven. Omdat de meting eind 2008 werd uitgevoerd, is gevraagd naar het aantal passanten in 2007 en het verwachte aantal passanten in 2008. Van de 304 benaderde bedrijven (adressen) hebben 296 volledig aan het onderzoek meegewerkt. 3 x werd medewerking geweigerd en 4 x is het niet gelukt om in de periode van dit onderzoek met de betrokken haven in contact te komen. Op basis van beschikbare informatie (websites, eerdere contacten, brancheorganisaties) zijn voor deze 7 schattingen gemaakt. Het gaat bij de “weigeraars” om een ligplaatscapaciteit van ca. 325 ligplaatsen en bij de havens die nu niet bereikbaar waren maar wel aan een eerder onderzoek hadden meegedaan om 354 ligplaatsen. Samengevat levert dit onderstaand overzicht: Eerste deelname in 2002 2003 Groene Delta Hart gebied 77 39 5 1 5 1 77 39

Aantal jachthavens in 2002 resp. 2003 Aantal jachthavens, inmiddels opgeheven Aantal nieuwe jachthavens Totaal aantal jachthavens in 2008

Overig ZuidHolland

Totaal

154

270

In hoofdstuk 3.3 zullen de ontwikkelingen in het Zuid-Hollands deel van het Groene Hart sinds 2002 en in het Zuid-Hollands deel van het Deltagebied sinds 2003 worden besproken. De ontwikkelingen bij de ca. 100 havens in de omgeving van Rotterdam sinds 2006 komt niet verder aan de orde, omdat de tussenliggende periode (2 jaar) teveel afwijkt van het Groene Hart en het Deltagebied.

-1-

Verwerking van mutaties Volgens dezelfde systematiek die Waterrecreatie Advies elders in Nederland hanteert, worden mutaties met terugwerkende kracht verwerkt. Er zijn een aantal jachthavens uit het bestand verwijderd, omdat ze eerder dubbel waren geteld. Dubbeltellingen kunnen ontstaan als havens onder verschillende namen bekend staan of omdat meerdere adressen worden gebruikt. Met behulp van Internet en Google is het in de afgelopen jaren makkelijker geworden om dit soort fouten eruit te halen en om te kijken of er nog havens ontbreken. Dat leverde ook in de regio’s waar eerder al een monitor onderzoek was uitgevoerd nieuwe havens op die onder de gebruikte definitie “jachthaven” vallen. Aan deze havens is gevraagd sinds wanneer ze actief waren en of er sinds 2000 nog ligplaatsen waren bijgebouwd. Zo ja, dan werden de gegevens met terugwerkende kracht ook voor eerdere jaren ingevoerd. Sommige havens zijn in de afgelopen jaren verkocht. De nieuwe eigenaar weet in die gevallen niet altijd wat de capaciteit of de bezettingsgraad vroeger was. Wanneer geen details uit het verleden bekend waren, zijn met terugwerkende kracht de gegevens uit 2008 ingevoerd.

1.4. Gebiedsindeling 1.4.1. Groene Hart In 2002 is ten behoeve van de watersportvisie “Op weg naar het Blauwe Hart” de grote watersport in het “Groene Hart” onderzocht. Het Groene Hart maakt deel uit van 3 provincies.

Provincies Noord-Holland Utrecht Zuid-Holland

Navolgende regio’s werden in 2002 gedefinieerd: Vecht e. o., Vinkeveense Plassen, Nieuwkoopse Plassen e. o., Westeinderplassen, Braassemermeer e.o., Kagerplassen e.o., en Haarlem e.o. In het vervolg van de rapportage zullen de Zuid-Hollandse havens in deze regio worden aangeduid als subgroep “Groene Hart”.

1.4.2. Deltagebied In 2003 volgde eenzelfde soort onderzoek in het Deltagebied. Het zuidelijk deel van Zuid-Holland valt binnen dit gebied. In het Deltagebied werden navolgende regio’s of vaargebieden onderscheiden: Haringvliet, Hollands Diep Amer, Volkerak - Zoommeer, Grevelingenmeer, Oosterschelde, Veerse Meer en Westerschelde. 38 jachthavens uit de provincie Zuid-Holland namen aan dat onderzoek deel. Het betreft de havens op Goeree Overflakkee en de havens die grenzen aan de noordelijke oevers van het Haringvliet en het Hollands Diep.

1.4.3. Rotterdam en omgeving In 2006 zijn in het kader van een monitoronderzoek in Rotterdam en omgeving niet alleen de jachthavens in en rond Rotterdam benaderd, maar ook weer alle Zuid-Hollandse jachthavens in het Deltagebied. Dit waren toen 39 jachthavens in de subgroep Deltagebied en 101 deelnemers uit Rotterdam en omgeving (bruine gebied op kaart). Deze groep komt in het verdere onderzoek niet apart terug. De ontwikkelingen sinds 2006 zijn beperkt.

-2-

1.4.4. WGR-gebieden In overleg met de provincie is gekozen om in deze rapportage de WGR-gebieden als basis te gebruiken. Ook voor het onderzoek in de provincie Noord-Holland in 2007 is deze indeling gebruikt.

De jachthavens zijn per gemeente volgens onderstaande tabel ingedeeld. Hoofdindeling Subindeling Holland Rijnland

71

Stadsgewest Haaglanden

72

Rijnstreek

73

Midden-Holland

74

AlblasserwaardVijfheerenlanden

75

Drechtsteden

76

Hoeksche Waard

77

Goeree Overflakkee

78

Stadsregio Rotterdam

79

West

Oost

Zuid

Regio R'dam

Gemeenten Hillegom, Kaag en Braassem, Katwijk, Leiden, Leiderdorp, Lisse, Noordwijk, Noordwijkerhout, Oegstgeest, Teylingen, Voorschoten, Zoeterwoude Delft, Leidschendam-Voorburg, Midden-Delfland, Pijnacker-Nootdorp, Rijswijk, 's-Gravenhage, Wassenaar, Westland, Zoetermeer Alphen aan den Rijn, Nieuwkoop, Rijnwoude Bergambacht, Bodegraven, Boskoop, Gouda, Moordrecht, Nederlek, Nieuwerkerk aan den IJssel, Ouderkerk, Reeuwijk, Schoonhoven, Vlist, Waddinxveen, Zevenhuizen-Moerkapelle Giessenlanden, Gorinchem, Graafstroom, HardinxveldGiessendam, Leerdam, Liesveld, Nieuw-Lekkerland, Zederik Alblasserdam, Dordrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht, Zwijndrecht Binnenmaas, Cromstrijen, Korendijk, Oud-Beijerland, Strijen Dirksland, Goedereede, Middelharnis, Oostflakkee Albrandswaard, Barendrecht, Bernisse, Brielle, Capelle aan den IJssel, Hellevoetsluis, Krimpen a/d IJssel, Lansingerland, Maassluis, Ridderkerk, Rotterdam, Rozenburg, Schiedam, Spijkenisse, Vlaardingen, Westvoorne -3-

1.4.5. De cultuursteden Extra aandacht zal worden besteed aan de jachthavens in de cultuurhistorische steden: Brielle, Delft, Dordrecht, Gorinchem, Gouda, Hellevoetsluis, Leiden, Leidschendam-Voorburg, Middelharnis en Schoonhoven. Over deze “groep” zal waar relevant, op dezelfde wijze als over de regio’s worden gerapporteerd. Het betreft hier dus aanvullende informatie, want de betrokken havens zijn op basis van de gemeente ook regionaal ingedeeld.

-4-

2. De belangrijkste resultaten in 2008 2.1. Aantal jachthavens en capaciteit Zoals boven gemeld hebben niet alleen grote jachthavens aan het onderzoek deelgenomen, maar bijvoorbeeld ook kleine verenigingshavens, jachtwerven die een aantal ligplaatsen verhuren, winterstallingbedrijven en passantenhavens. Daardoor is het gevonden aantal “jachthavens” groter dan vaak wordt verwacht. Onderstaande tabellen laten zien dat de kleinere bedrijven niet wezenlijk aan de ligplaatscapaciteit bijdragen, maar in aantal wel een factor van betekenis zijn.

Provincie Zuid-Holland

Totaal aantal ligplaatsen

Aantal jachthavens

Jachthavens met meer dan 20 ligplaatsen Jachthavens met maximaal 20 ligplaatsen Passantenhaven, geen vaste ligplaatsen Alleen winterstallingactiviteiten Alleen plaatsen historische schepen Totaal

220 25 8 16 1 270

Gem. aantal ligplaatsen per haven

27.235 271

124 11

27.506

102

Aandeel van de totale ligplaats capaciteit 99,0% 1,0%

220 van de 270 “jachthavens” (82 % van het totaal) hebben meer dan 20 ligplaatsen, gemiddeld 124. In onderstaande tabel staat per WGR-gebied het aantal jachthavens met meer dan 20 ligplaatsen en de totale ligplaatscapaciteit.

WGR-gebied

Aantal jachthavens

Holland Rijnland Stadsgewest Haaglanden Rijnstreek Midden-Holland Alblasserwaard-Vijfheerenlanden Drechtsteden Hoeksche Waard Goeree-Overflakkee Stadsregio Rotterdam Totaal

56 11 8 12 12 22 14 13 72 220

Aandeel Gem. Totaal van de aantal aantal totale ligplaatsen ligplaatsen ligplaats per haven capaciteit 6.752 121 24,5% 2.010 183 7,3% 569 71 2,1% 964 80 3,5% 1.072 89 3,9% 2.650 120 9,6% 1.761 126 6,4% 3.184 245 11,6% 8.273 115 30,1% 27.235 124 99,0%

De verschillen tussen de regio’s zijn groot. Zo is de gemiddelde grootte van de havens op GoereeOverflakkee 245, terwijl de havens in de Rijnstreek, Midden-Holland en de AlblasserwaardVijfheerenlanden gemiddeld minder dan 100 ligplaatsen hebben. Ook in de Stadsregio Rotterdam hebben de havens gemiddeld slechts 115 ligplaatsen. De verdere gegevens per WGR-gebied staan in de tabellen in hoofdstuk 6.

-5-

2.2. Samenvatting monitor provincie Zuid-Holland 2008 Navolgende tabellen bieden een totaaloverzicht met de belangrijkste resultaten van het onderzoek in Zuid-Holland. Verdere gegevens en gegevens per gebied of regio staan in hoofdstuk 6.

Zomer 2008

Zuid-Holland totaal

Aantal jachthavens Aantal ligplaatsen Aantal schepen Gemiddelde bezettingsgraad Aandeel zeilboten Aandeel motorboten Aandeel roeiboten Gemiddelde bootlengte in m Aantal op wachtlijst Aantal passanten (schepen) in 2007 Aantal overnachtingen per passant Aandeel ligplaatshouders uit Nederland Aandeel ligplaatshouders uit Duitsland Aandeel ligplaatshouders uit België Aandeel ligplaatshouders uit andere landen

270 27.506 26.632 96,8% 36,9% 62,1% 1,0% 8,9 3.568 108.610 1,7 96,1% 1,9% 1,6% 0,5%

In de provincie Zuid-Holland zijn 270 jachthavens (hoofd- of nevenactiviteit) en 27.506 vaste ligplaatsen. Zuid-Holland komt daarmee in Nederland als provincie (na Noord-Holland) op de tweede plaats qua aantal ligplaatsen. De gemiddelde bezettingsgraad is met 96,8% echter verreweg het hoogst. De 108.610 passanten in 2007 bleven gemiddeld 1,7 nacht als passant in een haven liggen. Het totale aantal (boot)overnachtingen komt daarmee op ca. 185.000 en bijbehorende bestedingen in havens en bij de plaatselijke middenstand op ruim € 15 miljoen. De ligplaatshouders besteden daarenboven nog ca. € 40 miljoen. Aan de deelnemers is ook gevraagd om het aantal passanten in 2008 te schatten. Ruim 90% van de jachthavens met gezamenlijk bijna 106.000 passanten heeft deze vraag ingevuld. Zij verwachten over 2008 102.000 passanten, 3,6% minder dan in 2007. Het percentage zeilboten (36,9%) in Zuid-Holland is lager dan in Noord-Holland (48,7%). Dit wordt veroorzaakt door de zeilboten langs de IJsselmeerkust (76,9%) en in de zeehavens. In het ZuidHollands Deltagebied is het percentage zeilboten 76,7%. Het Deltagebied en het IJsselmeergebied vertonen veel meer overeenkomsten. Er is ook gevraagd naar het aantal boten van sportvissers. Deze vraag is eerder gesteld in het Deltagebied. 500 (3%) van de ruim 16.500 motorboten zijn volgens opgave van de havens van sportvissers. De gemiddelde scheepslengte in Zuid-Holland is met 8,9 m iets meer dan in Noord-Holland (8,6 m). Winter

Zuid-Holland totaal

Aantal boten in loods Aantal boten buiten op wal Aantal boten in de haven in het water Totaal aantal boten in de winter Percentage boten dat in winter blijft

4.952 8.567 12.356 25.875 97,2%

Het totale aantal boten in jachthavens en bij (professionele) winterstallingbedrijven in de winter is iets lager dan in de zomer (97,2%). Een verklaring hiervoor is dat niet alle winterstallingbedrijven in het bestand van Waterrecreatie Advies zijn opgenomen. Er verdwijnen schepen in loodsen van bedrijven die officieel niet in de watersport actief zijn. Verder overwinteren er schepen bij “de eigen woning”. Deze schepen worden niet geteld. Ter vergelijking, in Noord-Holland was het percentage “overwinteraars” 91,2%, in het IJsselmeergebied 88,8%. -6-

3. Ontwikkeling watersport in de periode 1960 - 2008 3.1. Ontwikkeling van de watersport in de hele provincie Aan alle bedrijven (“jachthavens”) is bij het eerste contact gevraagd naar het jaar waarin het bedrijf is opgericht. Op deze wijze is het mogelijk om een beeld te schetsen van de historische ontwikkelingen. Uiteraard zijn in onderstaande grafiek alleen de havens opgenomen, die nog bestaan. De exacte ontwikkelingen tussen 2002 en 2008 (o.a. uitbreidingen) zijn niet per jaar in beeld te brengen. Er is daarom gekozen om het einde van de historische lijn in 2002 door middel van een rechte verbindingslijn door te trekken naar het eerste voor iedereen geldende meetpunt in 2008. Alleen voor de subregio’s Groene Hart en het Deltagebied zijn in latere grafieken de tussenliggende meetpunten getekend.

Ontwikkeling watersport (2008) Provincie Zuid-Holland Aantal ligplaatsen 30.000

25.000

20.000

15.000

In de provincie totaal: In 2008: 27.506 ligplaatsen gemiddelde bezettingsgraad: 96,8%

10.000

5.000

0 1960

1970

1980

1990

2000

2010

Jaar Historische groei ligplaatscapaciteit: provincie Zuid-Holland Groei ligplaatscapaciteit, 2002-2008 door lineaire interpolatie Gemeten aantal ligplaatsen: provincie Zuid-Holland Bovenstaande grafiek laat zien dat de ligplaatscapaciteit in Zuid-Holland sinds 1960 regelmatig is gegroeid. Verwacht mag worden dat de groei verder gaat, ondanks de huidige crisis. Eerdere crises hebben ook maar een beperkt effect op de ontwikkeling van de watersport. Wel is het zo dat sprake is van vergrijzing in de watersport. Dat betekent dat de groei naar verwachting in de toekomst afneemt. “Verzilverende” watersporters die op leeftijd overstappen van een zeilboot naar een motorboot biedt in Zuid-Holland weer kansen. Ook de introductie en het succes van de sloepen in Nederland is mede debet aan de stabiele groeicurve.

-7-

3.2 Ontwikkeling van de watersport in het Groene Hart en in het Deltagebied (Zuid-Holland) 3.2.1. Groene Hart In de periode 2002 - 2008 zijn 5 bedrijven met in totaal 634 ligplaatsen verdwenen. Bij de grootste van de drie bedrijven die volledig zijn gestopt was sanering van de vervuilde bodem aanleiding. De reden van de bedrijfsbeëindiging van de andere twee is onbekend. Verder waren er twee jachtwerven, die de nevenactiviteit jachthaven hebben beëindigd. De 5 nieuwe bedrijven hebben anno 2008 gezamenlijk 289 ligplaatsen, zodat er per saldo 345 ligplaatsen zijn verdwenen. Omdat er in het Groene Hart sinds 2002 116 ligplaatsen zijn bijgekomen, kan worden geconcludeerd dat er bij de bestaande jachthavens 461 nieuwe ligplaatsen zijn bijgebouwd. Groene Hart Zomer Aantal jachthavens Aantal ligplaatsen Aantal schepen Gemiddelde bezettingsgraad Aandeel zeilboten Aandeel motorboten Aandeel roeiboten Gemiddelde bootlengte in m Aantal op wachtlijst Drukfactor Aantal passanten (schepen) vorig jaar Aandeel ligplaatshouders uit Nederland Aandeel ligplaatshouders uit Duitsland Aandeel ligplaatshouders uit België Aandeel ligplaatshouders uit andere landen

2008 77 6.802 6.669 98,0% 31,5% 67,1% 1,4% 8,2 687 10% 14.758 98,0% 1,5% 0,3% 0,3%

77 6.686 6.551 98,0% 37,7% 56,3% 5,9% 7,8 613 9% 6.752 95,0% 3,6% 0,2% 1,3%

Verschil 2008 - 2002 Aantal In % 0 116 1,7% 118 1,8% 0 % -6,2% 10,8% -4,6% 0,3 4 % 74 12 % 1 % 8.006 119 % 3,0 % -2,1% 0,1% -1,0%

Winter Aantal boten in loods Aantal boten buiten op wal Aantal boten in de haven in het water Totaal aantal boten in de winter Percentage boten dat in winter blijft

2008 2.930 1.975 2.058 6.963 104,4%

2002 2.808 2.117 1.448 6.373 97,3%

Verschil 2008 - 2002 Aantal In % 122 4% -142 -7 % 610 42 % 590 9% 7%

2002

Uit bovenstaande tabel blijkt dat de ligplaatscapaciteit en het aantal boten in de afgelopen 6 jaar slechts beperkt is toegenomen. Achtergrond is dat er ook havens worden opgeheven. Mede omdat er in Zuid-Holland relatief veel kleine havens zijn en de druk op de ruimte hoog is, zullen naar verwachting meer havens verdwijnen en plaats maken voor bijvoorbeeld appartementen. Ook in Noord-Holland is dit aan de orde (o.a. Loosdrecht). De grote toename van het aantal passanten is voor een belangrijk deel te danken aan een nieuw bedrijf in Woubrugge. De gemiddelde bezettingsgraad in het gebied is hoog. De “drukfactor”, gedefinieerd als de wachtlijst gedeeld door de beschikbare capaciteit x 100% is redelijk. De drukfactor in het IJsselmeergebied is ook 10%. Plaatselijk kan de drukfactor oplopen. Wachtlijsten ontstaan wanneer niet aan de vraag kan worden voldaan. Verenigingshavens, stichtingen en gemeentehavens hebben vaak wachtlijsten. Dezelfde boot kan bij meerdere havens op een lijst staan, dus het is geen absoluut getal. Anderzijds zijn er eigenaren van schepen die zich niet op een wachtlijst laten inschrijven omdat zelfs op redelijke termijn naar verwachting geen (passende) ligplaatsen vrijkomen. Het gebruik van het gebied verandert wel. Er is een duidelijke verschuiving van zeilboten naar motorboten (sloepen). Het aantal roeibootjes in de jachthavens is sterk gedaald. -8-

3.2.1. Deltagebied In de periode 2003 - 2008 is een bedrijf met 20 ligplaatsen verdwenen, omdat het is opgegaan in een al bestaande jachthaven. In dezelfde periode is een nieuwe haven opgericht, waardoor een groei van 280 ligplaatsen is verklaard. De totale groei in deze regio bedraagt 307 ligplaatsen. Bij de bestaande jachthavens zijn dus nog 27 nieuwe ligplaatsen bijgebouwd. Met 39 jachthavens is het aantal havens ongeveer de helft van die in het Groene Hart, maar de totale ligplaatscapaciteit is ongeveer gelijk. De jachthavens in het Deltagebied zijn dus ruwweg twee maal zo groot als die in het Groene Hart. Deltagebied Zomer Aantal jachthavens Aantal ligplaatsen Aantal schepen Gemiddelde bezettingsgraad Aandeel zeilboten Aandeel motorboten Gemiddelde bootlengte in m Aantal op wachtlijst Drukfactor Aantal passanten (schepen) vorig jaar Aandeel ligplaatshouders uit Nederland Aandeel ligplaatshouders uit Duitsland Aandeel ligplaatshouders uit België Aandeel ligplaatshouders uit andere landen

2008 39 6.860 6.499 94,7% 76,7% 23,3% 10,1 928 14% 46.163 89,7% 4,9% 4,8% 0,6%

39 6.553 6.218 94,9% 76,1% 23,9% 9,7 959 15% 48.098 89,6% 7,0% 2,9% 0,5%

Verschil 2008 - 2003 Aantal In % 0 307 4,7% 281 4,5% -0,2% 0,6% -0,6% 0,4 4 % -31 -3 % -1% -1.935 -4 % 0,1% -2,1% 2,1% 0,1%

Winter Aantal boten in loods Aantal boten buiten op wal Aantal boten in de haven in het water Totaal aantal boten in de winter Percentage boten dat in winter blijft

2008 413 1.867 3.059 5.339 82,2%

2003 405 2.022 2.750 5.177 83,3%

Verschil 2008 - 2002 Aantal In % 8 2% -155 -8 % 309 11 % 162 3% -1 %

2003

De ligplaatscapaciteit en het aantal boten is in de afgelopen 5 jaar met iets minder dan 1% per jaar gegroeid, een groei die vergelijkbaar is met het IJsselmeergebied. De gemiddelde bezettingsgraad in het gebied is hoog, net als de wachtlijsten en de “drukfactor”. Het aandeel zeilboten is in tegenstelling tot de meeste andere vaargebieden iets toegenomen. De boten worden ook langer. Mogelijk dat het aanbod (havenmix) niet helemaal meer past bij de vraag. Volgens de havens lagen in 2008 134 boten van sportvissers in de havens (9 % van de motorboten). In 2003 was dat nog ruim 12%. In het Zuid-Hollands deel van het Deltagebied zit een redelijk percentage buitenlanders. Er vindt wel een verschuiving plaats; het aandeel Duitsers daalt en het aandeel Belgen neemt toe. Ook in dit deel van de provincie is het aantal boten dat in de winter buiten op de wal staat sterk gedaald en het aantal boten in het water toegenomen. Dit heeft mogelijk te maken met de zachte winters in de afgelopen jaren. Het aantal boten binnen neemt toe. Omdat ook de gemiddelde scheepslengte toeneemt, neemt het ruimtebeslag meer toe dan de cijfers laten zien. Het percentage boten dat in de winter blijft is vrij laag vergeleken met andere gebieden (tekort aan “passende” capaciteit?).

-9-

In onderstaande grafiek is zowel de groei in de gehele provincie Zuid-Holland, als die in de deelregio’s Groene Hart en Deltagebied in beeld gebracht.

Ontwikkeling watersport (2008) Provincie Zuid-Holland, Groene Hart en Deltagebied Aantal ligplaatsen 30.000

25.000

In de provincie totaal: In 2008: 27.506 ligplaatsen gemiddelde bezettingsgraad: 96,8%

20.000

In Groene Hart: In 2008: 6.802 ligplaatsen gemiddelde bezettingsgraad: 98,0%

15.000

In Deltagebied: In 2008: 6.860 ligplaatsen gemiddelde bezettingsgraad: 94,7%

10.000

5.000

0 1960

1970

1980

1990

2000

2010

Jaar Historische groei ligplaatscapaciteit: provincie Zuid-Holland Groei ligplaatscapaciteit, 2002-2008 door lineaire interpolatie Gemeten aantal ligplaatsen: provincie Zuid-Holland Historische groei ligplaatscapaciteit: Groene Hart Gemeten aantal ligplaatsen: Groene Hart Historische groei ligplaatscapaciteit: Deltagebied Gemeten aantal ligplaatsen: Deltagebied Duidelijk is te zien, dat er sinds 1975 in het Groene Hart nauwelijks capaciteit is bijgekomen. Achtergrond is dat er ook bedrijven zijn verdwenen. In het Deltagebied is de groei pas rond 1970 begonnen. Na 2000 lijkt de groei af te nemen.

- 10 -

3.3. Ontwikkeling van de watersport in de WGR-gebieden Onderstaand zijn de groeicurven van de WGR-gebieden in beeld gebracht. Omdat de ligplaatscapaciteit in een aantal regio’s erg klein is, is bij twee grafieken gebruik gemaakt van een extra schaal aan de rechterzijde.

Ontwikkeling watersport (2008) Aantal ligplaatsen

Provincie Zuid-Holland en WGR-gebieden: West Holland Rijnland en Stadsgewest Haaglanden

30.000

25.000

20.000

In 2008: Gehele provincie 27.506 ligpl. Gem. bezet: 96,8% Holland Rijnland 6.839 ligpl. Gem. bezet: 97,2% Stadsgewest Haaglanden 2.055 ligpl. Gem. bezet: 99,0%

15.000

10.000

5.000

0 1960

1970

1980

1990

2000

2010

Jaar Historische groei ligplaatscapaciteit: provincie Zuid-Holland Groei ligplaatscapaciteit, 2002-2008 door lineaire interpolatie Gemeten aantal ligplaatsen: provincie Zuid-Holland Historische groei ligplaatscapaciteit: Holland Rijnland Gemeten ligplaatscapaciteit: Holland Rijnland Historische groei ligplaatscapaciteit: Stadsgewest Haaglanden Gemeten ligplaatscapaciteit: Stadsgewest Haaglanden

- 11 -

Ontwikkeling watersport (2008) Provincie Zuid-Holland en WGR-gebieden: Oost Rijnstreek, Midden-Holland en Alblasserwaard-Vijfheerenlanden

Aantal ligplaatsen provincie 30.000

In 2008: Gehele provincie 27.506 ligpl. Gem. bezet: 96,8% Rijnstreek 609 ligpl. Gem. bezet:100 % Midden-Holland 964 ligpl. Gem. bezet: 96,9% Alblasserwaard-Vijfheerenlanden 1.072 ligpl. Gem. bezet:100 % Rode, groene en blauwe lijn behoren bij rechter schaal

Aantal ligplaatsen WGR-gebieden 5.000

25.000 4.000

20.000 3.000

15.000 2.000

10.000

1.000

5.000

0 1960

0

1970

1980

1990

2000

2010

Jaar Historische groei ligplaatscapaciteit: provincie Zuid-Holland Groei ligplaatscapaciteit, 2002-2008 door lineaire interpolatie Gemeten aantal ligplaatsen: provincie Zuid-Holland Historische groei ligplaatscapaciteit: Rijnstreek Gemeten ligplaatscapaciteit: Rijnstreek Historische groei ligplaatscapaciteit: Midden-Holland Gemeten aantal ligplaatsen: Midden-Holland Historische groei ligplaatscapaciteit: Alblasserwaard-Vijfheerenlanden Gemeten aantal ligplaatsen: Alblasserwaard-Vijfheerenlanden

- 12 -

Ontwikkeling watersport (2008) Provincie Zuid-Holland en WGR-gebieden: Zuid Drechtsteden, Hoeksche Waard en Goeree Overflakkee

Aantal ligplaatsen provincie 30.000

Aantal ligplaatsen WGR-gebieden

In 2008: Gehele provincie 27.506 ligpl. Gem.bezet: 96,8% Drechtsteden 2.683 ligpl. Gem. bezet: 98,8% Hoeksche Waard 1.761 ligpl. Gem. bezet: 97,6% Goeree Overflakkee 3.194 ligpl. Gem. bezet: 92,8% Rode, groene en blauwe lijn behoren bij rechter schaal

5.000

25.000 4.000

20.000 3.000

15.000 2.000

10.000

1.000

5.000

0 1960

0

1970

1980

1990

2000

2010

Jaar Historische groei ligplaatscapaciteit: provincie Zuid-Holland Groei ligplaatscapaciteit, 2002-2008 door lineaire interpolatie Gemeten aantal ligplaatsen: provincie Zuid-Holland Historische groei ligplaatscapaciteit: Drechtsteden Gemeten ligplaatscapaciteit: Drechtsteden Historische groei ligplaatscapaciteit: Hoeksche Waard Gemeten ligplaatscapaciteit: Hoeksche Waard Historische groei ligplaatscapaciteit: Goeree Overflakkee Gemeten ligplaatscapaciteit: Goeree Overflakkee

- 13 -

Ontwikkeling watersport (2008) Provincie Zuid-Holland en WGR-gebied: Stadsregio Rotterdam

Aantal ligplaatsen 30.000

25.000

20.000

In 2008: Gehele provincie Stadregio Roterdam

15.000

27.506 ligpl. Gem.bezet: 96,8% 8.329 ligpl. Gem bezet: 96,1%

10.000

5.000

0 1960

1970

1980

1990

2000

2010

Jaar Historische groei ligplaatscapaciteit: provincie Zuid-Holland Groei ligplaatscapaciteit, 2002-2008 door lineaire interpolatie Gemeten aantal ligplaatsen: provincie Zuid-Holland Historische groei ligplaatscapaciteit: Stadsregio Rotterdam Gemeten ligplaatscapaciteit: Stadsregio Rotterdam

- 14 -

4. Samenvatting per WGR-gebied en uitbreidingsplannen 49 van de 270 “jachthavens” in Zuid-Holland hebben uitbreidingsplannen (18%). 42 van de 49 geven een aantal op als naar de gewenste uitbreiding wordt gevraagd. In totaal gaat het om 2.992 ligplaatsen, een uitbreiding van de capaciteit in die havens met bijna 11%. 21 van de 49 havens met uitbreidingsplannen (43%) geven aan problemen met de uitbreiding te hebben. Bij 18 van de 21 betreft het problemen met gemeente, provincie of Rijksoverheid. Er is in het kader van dit onderzoek niet verder onderzocht waardoor de problemen worden veroorzaakt en of ze oplosbaar zijn. Indien betrokkenen mee willen werken, is het wel zinvol hier nader onderzoek naar te doen. Navolgend een overzicht van de huidige situatie en uitbreidingsplannen per WGR-gebied

Aantal havens

Aantal ligplaatsen

Bezettingsgraad in %

Aantal op wachtlijst

Drukfactor in %¹

Aantal havens met uitbr. plannen ²

Aantal geplande nieuwe ligpl. ³

probl. niet/wel met 4 overheid.

96,8%

3.568

13,2%

49

2.992 (40)

97,2% 99,0% 100 % 96,9% 100 % 98,8% 97,6% 92,8% 96,1%

706 450 74 104 266 637 207 560 564

10,3% 21,9% 12,2% 10,8% 24,8% 23,7% 11,8% 17,5% 6,8%

17 5 2 3 2 0 3 5 12

994 (12) 140 ( 5) 10 ( 1) 87 ( 3) 75 ( 2)

2/ 0/ 0/ 0/ 0/

360 ( 1) 884 ( 5) 442 (11)

0/ 0 1/ 2

Zuid-Holland

270 27.506 Verdeling per WGR-gebied Holland Rijnland 72 6.839 Stadsg. Haaglanden 18 2.055 Rijnstreek 13 609 Midden-Holland 14 964 Albl’waard/Vijfh.lande 14 1.072 n Drechtsteden 26 2.683 Hoeksche Waard 14 1.761 Goeree Overflakkee 17 3.194 Stadsregio Rotterdam 82 8.329 1

2 3 4

Aantal op wachtlijst gedeeld door beschikbaar aantal ligplaatsen (x100%) geeft een indicatie van de druk op de ligplaatscapaciteit. Hoe hoger, des te groter de vraag naar ligplaatsen. Aantal jachthavens met uitbreidingsplannen. Totaal gewenste uitbreiding, met daarachter het aantal havens dat dit totaal heeft opgegeven. Het eerste getal geeft aan hoeveel jachthavens t.a.v. de gewenste capaciteitsuitbreiding problemen hebben/verwachten, zonder nadere specificatie. Het tweede getal geeft aan hoeveel jachthavens t.a.v. de gewenste capaciteitsuitbreiding problemen hebben met de lokale, provinciale en/of rijksoverheid / natuur- en milieuorganisaties.

Bovenstaande kerngegevens zijn interessant om naar de toekomst te kijken. De huidige ligplaatscapaciteit en de gemiddelde bezettingsgraad in combinatie met het aantal schepen dat op een wachtlijst voor een ligplaats staat, geeft een indicatie van de druk op de beschikbare capaciteit en de behoefte aan nieuwe ligplaatsen. Wanneer dat wordt afgezet tegen de uitbreidingsplannen die worden opgegeven ontstaat inzicht in de mate waarin vraag en aanbod beter met elkaar in balans kunnen komen. Wachtlijsten kunnen zoals eerder aangegeven niet worden beschouwd als absoluut getal dat “het tekort” aan ligplaatsen weergeeft. Het komt voor dat mensen binnen een gebied willen verplaatsen en/of op meerdere wachtlijsten staan ingeschreven. Anderzijds komt het voor dat mensen zich niet op een wachtlijst laten registreren omdat er op redelijke termijn toch geen passende ligplaats vrijkomt. Geconcludeerd kan worden dat de druk op de capaciteit in de WGR-gebieden Stadsgewest Haaglanden, de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden en Drechtsteden erg hoog is. De bestaande havens in het gebied Drechtsteden hebben geen uitbreidingsplannen, de havens in de andere twee gebieden wel. De 2 havens in de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden met uitbreidingsplannen zeggen beide problemen met de overheid te hebben ten aanzien van de gewenste uitbreiding. Ook in het Stadsgewest Haaglanden zijn problemen. Als gekeken wordt naar het aantal ligplaatsen waarmee de bestaande havens willen uitbreiden, zijn de ontwikkelingen beperkt. De plannen, rijp en groen, van projectontwikkelaars en gemeenten voor volledig nieuwe jachthavens zijn niet in dit onderzoek meegenomen.

- 15 -

3 /18 5 2 0 0 2

0/ 7

5. Cultuurhistorische steden Er is gevraagd om behalve aan de WGR-gebieden ook als groep extra aandacht te besteden aan de cultuurhistorische steden Brielle, Delft, Dordrecht, Gorinchem, Gouda, Hellevoetsluis, Leiden, Leidschendam-Voorburg, Middelharnis en Schoonhoven. Genoemde steden vormen bijna allemaal een eigen gemeente. In genoemde 10 cultuursteden bevinden zich 64 jachthavens (24% van het totaal in Zuid-Holland) en 7.175 ligplaatsen (26%). 8 jachthavens worden door de gemeente geëxploiteerd en 31 door verenigingen. Verder zijn er in deze steden 24 commercieel geëxploiteerde havens en een stichting. Het hoge percentage verenigingshavens in Zuid-Holland is opvallend. In heel Noord-Holland wordt 26% van de havens geëxploiteerd door een vereniging, in Zuid-Holland is dit 44% en in de cultuursteden zelfs 48%. Ook (meer dan) de helft van de gemeentehavens in Zuid-Holland bevindt zich in genoemde 10 cultuursteden. De gemiddelde bezettingsgraad in de cultuursteden bedraagt 96,3% hetgeen weinig afwijkt van het gemiddelde in de provincie (96,8%). Behalve in de jachthavens liggen er ook boten in de sommige grachten en singels. In Delft liggen circa 200 schepen in grachten op een jaarvignet van de gemeente. In Leiden geldt sinds 2007 een vignetten regeling, waarvan in 2008 1.222 boten gebruik hebben gemaakt. Boten die met een jaarvignet in de grachten liggen, zijn niet in dit onderzoek meegenomen. Het betreft conform de gehanteerde definitie geen op jaar- of seizoenbasis te verhuren ligplaats. Het aantal te vergeven vignetten wordt door de gemeente per jaar vastgesteld. De gemeente Amsterdam verkoopt op deze wijze ruim 5.000 vignetten. Ook vignetten of stickers die door waterschappen worden verkocht om door bepaalde wateren of kanalen te mogen varen, vallen buiten het onderzoek. Het Hoogheemraadschap van Delfland heeft bijvoorbeeld zo’n toegangsregeling. In de cultuursteden zijn relatief veel “specifieke passantenplaatsen”, 51% van het totale provinciale aanbod. Specifieke passantenplaatsen zijn plaatsen die niet op seizoen- of jaarbasis worden verhuurd. Ze worden specifiek vrijgehouden voor passanten. Qua exploitatie zijn dit soort plaatsen duur. Niet verhuurde ligplaatsen en ligplaatsen die tijdelijk vrij zijn worden in eerste instantie door de havens als passantenplaats gebruikt. Als er dan alsnog gebrek aan ruimte is voor passanten, worden in sommige gevallen specifieke passantenplaatsen aangelegd. Meestal is er dan sprake van “een attractie” waar de komende bezoekers groter in aantal zijn dan de (tijdelijk) vertrekkende ligplaatshouders. De Waddeneilanden zijn hiervan een goed voorbeeld, maar blijkbaar ook de cultuursteden. In 2007 hebben ruim 37.000 boten in de cultuursteden overnacht, 34% van het provinciale totaal. Lang niet alle jachthavens in de tot de cultuursteden behorende gemeenten zijn favoriet bij bezoekende passanten. Meestal zijn het de havens die gunstig liggen ten opzichte van het centrum of de winkels. In bijgaande grafiek is de verdeling van de ruim 37.000 passanten per gemeente aangegeven. Gorinchem is van de cultuursteden het meest interessante vaardoel en Middelharnis is een goede tweede. Gorinchem is echter niet de plaats die de meeste passanten trekt in Zuid-Holland. Die eer komt met een ruime voorsprong toe aan Port Zélande. Verdere gegevens over de cultuurhistorische steden in de tabel in hoofdstuk 7.

- 16 -

6. Economische betekenis van de watersport in Zuid-Holland Economische betekenis van de watersport in Nederland Volgens HISWA Vereniging zijn er in Nederland 4.200 watersportondernemingen. De omzet van de 1 hele watersportindustrie wordt geschat op € 2,5 miljard en 25.000 medewerkers . Het totale aantal dagtochten in Nederland bedraagt 926 miljoen. 60 miljoen (6%) daarvan zijn gericht op diverse 2 vormen van waterrecreatie zoals zonnen, zwemmen, vissen, toervaren, zeilen, roeien en kanovaren . 3

De watersportsector in Nederland omvat productie, handel- en dienstverleningsactiviteiten . Onder productieactiviteiten wordt jachtbouw en reparatie en onderhoud gerekend. Onder (detail- en groot)handel valt een breed scala aan watersportgerelateerde activiteiten zoals import en verkoop van schepen, motoren, surf- en waterskimateriaal, duik- en vismateriaal, verf/lak/olie, elektronica en kleding/schoeisel. Jachthaven- en winterstallingactiviteiten vallen onder de categorie dienstverlening, waar ook de jachtmakelaardij, financiering en verzekering, verhuurbedrijven en opleidingen toe moeten worden gerekend. Naast de directe economische relaties, die betrekking hebben op de omzet die door de sector zelf wordt gecreëerd, heeft de watersportindustrie ook uitstralingseffecten naar andere sectoren en daardoor indirecte economische betekenis. Zo profiteren ook diverse andere bedrijfstakken als horeca, zakelijke dienstverlening en detailhandel van de watersportactiviteiten in de omgeving. Economische betekenis van de watersport in Zuid-Holland In het onderzoek worden 3 factoren gemeten die van belang zijn om met behulp van kengetallen inzicht te krijgen in de economische betekenis van de watersport in Zuid-Holland. Het gaat dan om bestedingen van ligplaatshouders en passanten die een effect hebben op de plaatselijke of regionale economie. De omzet veroorzaakt door de verkoop en verhuur van jachten en/of reparatie en onderhoud valt hier buiten. a. Het onderzoek geeft inzicht in het totale aantal passanten (boten) dat in de jachthavens in Zuid-Holland is geregistreerd. Ook geeft het onderzoek inzicht in het aantal dagen (nachten) dat een passant (boot) gemiddeld in een jachthaven blijft liggen. Vermenigvuldiging van deze getallen levert het aantal bootovernachtingen in jachthavens. In 1994 en 2002 is door Alterra in verschillende delen van Nederland onderzoek gedaan naar de bestedingen van watersporters. De opvarenden van zeilboten in Nederland besteedden in 2002 gemiddeld € 71,93 per dag incl. passantengeld, motorboten € 77,49. Motorboten in de Hollandse 4 Plassen gaven in 2002 € 77,19 uit, zeilboten zijn in 2002 niet onderzocht . Op basis van deze getallen kunnen de bestedingen per passant (boot) per dag in 2002 worden afgerond op € 75. Als rekening wordt gehouden met de inflatie sinds 2002 dan bedragen de bestedingen in 2008 € 84 per boot per dag. Hierdoor kunnen de bestedingen van passanten in de havens en bij de plaatselijke middenstand worden geschat op ca. € 15,5 miljoen. Alterra heeft in 2002 ook aangegeven hoe de uitgaven gemiddeld over de diverse sectoren zijn verdeeld (boodschappen 31%, horeca 27%, recreatief winkelen 12% etc.). b. Ook ligplaatshouders geven geld uit tijdens hun verblijf op de haven of tijdens dagtochten in de buurt. Als kengetal kan worden aangehouden dat zij gemiddeld 20 dagen al dan niet met een overnachting op of rond de eigen haven verblijven. In tegenstelling tot bezoekende passanten geven zij geen geld uit aan lig- of passantengeld, noch aan cultuurbezoek (omdat aangenomen mag worden dat zij de lokale musea al een keer bezocht hebben en niet als ‘watersporter’ maar als ‘bewoner’ cultureel actief zijn). Op basis hiervan kunnen de bestedingen van ligplaatshouders in de haven en bij de plaatselijke middenstand worden geschat op € 75 per dag en bijna € 40 miljoen per jaar in de provincie.

1

Kerncijfers Toerisme & Recreatie 2008 CBS onderzoek dagrecreatie 2006/2007 3 De Nederlandse watersportindustrie. Economische betekenis en structuur, NEI Transport/MERC, 1999 4 Recreatietoervaart: 9 jaar later, Alterra, 2002 2

- 17 -

De bestedingen van passanten en ligplaatshouders rond de haven en bij de plaatselijke middenstand bedragen dus ca. € 55 miljoen per jaar en zijn in Zuid-Holland als volgt verdeeld: Tabel: Verdeling bestedingen passanten en ligplaatshouders (ca. € 55 miljoen) in Zuid-Holland

c. Omdat niet alleen het aantal ligplaatshouders in de zomer bekend is, maar ook het aantal schepen dat in de winter in het water ligt of op de wal of in een winterbergingloods staat, kan een schatting worden gemaakt van bijbehorende omzet. Basis vormen de gemiddelde 5 tarieven in het IJsselmeergebied . Omdat in Zuid-Holland veel verenigingshavens zijn, is hierop een correctie aangebracht. De totale omzet aan liggeld in de zomer en stalling in de winter in Zuid-Holland kan worden geschat op € 30 miljoen per jaar.

De direct aan de jachthavens in Zuid-Holland gerelateerde omzet bedraagt dus ca. € 85 miljoen per jaar exclusief reparatie en onderhoud, de verhuur en verkoop van schepen (omzet reparatie- en onderhoudsbedrijven, verhuurbedrijven, jachtwerven en importeurs) en de omzet van toeleveringsbedrijven. Ten behoeve van het rapport Kerncijfers Toerisme Noord-Holland 2002 is door Policy Research Corporation onderzoek gedaan naar de directe en indirecte bestedingen van de watersportindustrie en 6 bijbehorende directe en indirecte werkgelegenheid . Basis voor dit onderzoek vormt eerdergenoemd 7 rapport van NEI Transport /MERC uitgevoerd in opdracht van Nederland Maritiem Land (NML) . Veel onderzoeken over werkgelegenheid en omzet in de sector die sinds 1999 zijn verschenen zijn van dit rapport van NML afgeleid. In het rapport van NML (en Policy Research Corporation) worden de bestedingen in de watersportindustrie verdeeld in 3 groepen: 1. De Watersportindustrie, omvattend de deelsectoren jachtbouw kleiner dan (<) 24 m, groothandel, detailhandel, jachthaven gerelateerde dienstverlening en pleziervaartuig gerelateerde dienstverlening 2. Jachtbouw groter (>) dan 24 m 3. Uitgaven watersporters aan de wal.

5 6 7

Tarieven jachthavens IJsselmeergebied, Waterrecreatie Advies, 2008 Toerisme, Logiesaccommodaties en jachthavens, provincie Noord-Holland, publicatie 2002, tabel 3, bladzijde 11 De Nederlandse watersportindustrie. Economische betekenis en structuur, NEI Transport/MERC, 1999

- 18 -

Om de (gemiddelde) uitgaven van watersporters aan de wal te berekenen is gebruik gemaakt van de 8 onderzoeken van Alterra . Voorliggend rapport over de ontwikkeling van de watersport in de provincie Zuid-Holland geeft o.a. inzicht in het aantal geregistreerde passantenovernachtingen en een benadering van het aantal ondernomen dagtochten van vaste ligplaatshouders. Op basis hiervan bedragen de uitgaven van watersporters aan de wal in Zuid-Holland ca. € 55 miljoen per jaar incl. BTW. Policy Research Corporation berekende conform dezelfde methodiek dat watersporters in NoordHolland in 2002 € 57 miljoen excl. BTW hebben uitgegeven. Als rekening wordt gehouden met de inflatie, zouden die bestedingen in Noord-Holland prijspeil 2008 € 64 miljoen excl. BTW bedragen. Het vergelijkbare bedrag in Zuid-Holland, prijspeil 2008, is € 46 miljoen excl. BTW. Om inzicht te krijgen in de totale omzet van de watersportindustrie in Zuid-Holland en een schatting te maken van bijbehorende werkgelegenheid zijn 3 onderzoeken aan elkaar gekoppeld. In 2005 is in opdracht van het Ministerie van LNV onderzoek gedaan naar het aantal recreatievaartuigen in 9 Nederland . Het aantal vaartuigen in jachthavens conform de ook nu gebruikte definitie werd toen geschat op 162.000. In 2007 bleek dat (daarvan) 33.253 boten in de “jachthavens” in Noord-Holland lagen (21%) en nu blijkt dat er 26.632 (16%) boten in de havens in Zuid-Holland liggen. Als de watersportindustrie conform de uitgangspunten van NML evenwichtig is verdeeld, dan zijn de twee provincies samen goed voor ca. 37% van de nationale omzet en werkgelegenheid in de watersportindustrie. Dit lijkt aannemelijk en resulteert in Zuid-Holland tot navolgende bestedingen en werkgelegenheid:

Zuid-Holland Watersportindustrie Grote jachtbouw Uitgaven aan de wal Totaal

Werkgelegenheid (Fte) Bestedingen (€ x 1 miljoen) Direct Indirect Totaal Direct Indirect Totaal 197 92 289 2.128 726 2.854 33 26 60 254 167 421 37 10 46 240 203 443 267 128 395 2.622 1.097 3.719

Op basis van alle bij Waterrecreatie Advies bekende monitorgegevens (incl. IJsselmeergebied 2008 en de provincie Zeeland 2009, samen 57% van het geschatte aantal boten in jachthavens in Nederland) is een nieuwe berekening gemaakt. De totale omzet van de watersportindustrie in Nederland bedraagt dan ruim € 2,7 miljard en bijbehorende werkgelegenheid bijna 26.000 volledige 10 arbeidsplaatsen (Fte). Dit is iets hoger dan de door HISWA Vereniging gepubliceerde cijfers . Zonder jachthavens zou de watersportindustrie niet bestaan. Op die manier verder geredeneerd, zorgen 100 bezette vaste ligplaatsen (boten) in jachthavens voor ca. € 1,7 miljoen omzet per jaar in de Nederlandse watersportindustrie en bijna 16 volledige arbeidsplaatsen (Fte).

8 9

Recreatietoervaart: de moeite waard, Alterra 1994 en Recreatietoervaart: 9 jaar later, Alterra, 2002 Onderzoek aantal recreatievaartuigen in Nederland, Waterrecreatie Advies, 2005 Kerncijfers Toerisme & Recreatie 2008

10

- 19 -

7. Tabellenoverzichten Waterrecreatie Advies, Postbus 123, 8200 AC Lelystad 2008 Totaal overzicht provincie Zuid-Holland 2008 1. Aantal havens (exploitatievorm): Gemeente haven(s) Commerciële haven(s) Stichtingshaven(s) Verenigingshaven(s) Rijks- / provinciale haven(s)

: : : : :

Totaal

:

15 130 6 119 0 ---------------270

Totaal aantal beschikbare ligplaatsen Gemiddelde bezettingsgraad

: :

27.506 96,8

%

Aandeel zeilboten Aandeel motorboten Aandeel roeiboten Gemiddelde bootlengte

: : :

36,9 62,1 1,0 8,9

% % % m

: : : : :

96,1 1,9 1,6 0,5 3.568

% % % %

2. Recreatievaart: a. Ligplaatsen:

Herkomst ligplaatshouders

Nederland Duitsland België Overig

Aantal schepen op wachtlijsten

b. Passantenplaatsen: Aantal niet verhuurde ligplaatsen Aantal specifieke passantenplaatsen Aantal passanten recreatievaart in 2007

: : :

874 1.843 108.610

c. Winterberging: Aantal schepen buiten aan land Aantal schepen in loodsen Aantal beschikbare plaatsen Bezettingsgraad droge stalling Aantal schepen in het water

: : : : :

8.567 4.952 14.059 96,2 12.356

%

d. Uitbreidingsplannen t.a.v. lig- en/of passantenplaatsen: Aantal havens met uitbreidingsplannen Verwachte / gewenste uitbreiding totaal Aantal gespecificeerd door Bezwaren, niet gespecificeerd Bezwaren, gemeente / overheid

: : : : :

- 20 -

49 2.992 42 3 18

ligplaatsen haven(s) haven(s) haven(s)

Waterrecreatie Advies, Postbus 123, 8200 AC Lelystad 2008 Overzicht per WGR-gebied: Holland Rijnland 1. Aantal havens (exploitatievorm): Gemeente haven(s) Commerciële haven(s) Stichtingshaven(s) Verenigingshaven(s) Rijks- / provinciale haven(s)

: : : : :

Totaal

:

2 62 1 7 0 ---------------72


: :

6.839 97,2

%


: : :

28,7 70,6 0,7 8,3

% % % m

: : : : :

98,0 1,5 0,3 0,2 706

% % % %






: : :

194 298 18.779


: : : : :

2.215 3.021 5.372 97,5 2.297

%


: : : : :

- 21 -

17 994 13 2 5


Waterrecreatie Advies, Postbus 123, 8200 AC Lelystad 2008 Overzicht per WGR-gebied: Stadsgewest Haaglanden 1. Aantal havens (exploitatievorm): Gemeente haven(s) Commerciële haven(s) Stichtingshaven(s) Verenigingshaven(s) Rijks- / provinciale haven(s)

: : : : :

Totaal

:

2 8 1 7 0 ---------------18


: :

2.055 99,0

%


: : :

30,6 68,8 0,6 8,5

% % % m

: : : : :

99,6 0,1 0,2 0,2 450

% % % %






: : :

21 146 8.213

: : : : :

708 334 1.065 97,8 1.128


%


: : : : :

- 22 -

5 140 5 0 2


Waterrecreatie Advies, Postbus 123, 8200 AC Lelystad 2008 Overzicht per WGR-gebied: Rijnstreek 1. Aantal havens (exploitatievorm): Gemeente haven(s) Commerciële haven(s) Stichtingshaven(s) Verenigingshaven(s) Rijks- / provinciale haven(s)

: : : : :

Totaal

:

2 10 0 1 0 ---------------13

2. Recreatievaart: a. Ligplaatsen: Totaal aantal beschikbare ligplaatsen Gemiddelde bezettingsgraad

: :


: :




609 100

%

:

31,9 61,0 7,1 6,9

% % % m

: : : : :

98,0 0,7 0,7 0,7 74

% % % %


: : :

0 26 1.179

: : : : :

100 510 610 100 136


%


: : : : :

- 23 -

2 10 1 0 0


Waterrecreatie Advies, Postbus 123, 8200 AC Lelystad 2008 Overzicht per WGR-gebied: Midden-Holland 1. Aantal havens (exploitatievorm): Gemeente haven(s) Commerciële haven(s) Stichtingshaven(s) Verenigingshaven(s) Rijks- / provinciale haven(s)

: : : : :

Totaal

:

1 7 0 6 0 ---------------14


: :

964 96,9

%


: : :

40,5 57,6 1,9 8,2

% % % m

: : : : :

100 0 0 0 104

% % % %






: : :

30 60 5.788


: : : : :

279 156 445 97,8 308

%


: : : : :

- 24 -

3 87 3 0 0


Waterrecreatie Advies, Postbus 123, 8200 AC Lelystad 2008 Overzicht per WGR-gebied: Alblasserwaard-Vijfheerenlanden 1. Aantal havens (exploitatievorm): Gemeente haven(s) Commerciële haven(s) Stichtingshaven(s) Verenigingshaven(s) Rijks- / provinciale haven(s)

: : : : :

Totaal

:

1 2 0 11 0 ---------------14

2. Recreatievaart: a. Ligplaatsen: Totaal aantal beschikbare ligplaatsen Gemiddelde bezettingsgraad

: :


: :




1.072 100

%

:

23,9 69,8 6,3 8,9

% % % m

: : : : :

97,6 1,1 1,3 0 266

% % % %


: : :

0 129 13.808


: : : : :

365 165 570 93,0 539

%


: : : : :

- 25 -

2 75 2 0 2


Waterrecreatie Advies, Postbus 123, 8200 AC Lelystad 2008 Overzicht per WGR-gebied: Drechtsteden 1. Aantal havens (exploitatievorm): Gemeente haven(s) Commerciële haven(s) Stichtingshaven(s) Verenigingshaven(s) Rijks- / provinciale haven(s)

: : : : :

Totaal

:

0 3 0 23 0 ---------------26


: :

2.683 98,8

%


: : :

15,2 82,9 1,9 9,5

% % % m

: : : : :

98,2 0,6 0,9 0,2 637

% % % %






: : :

33 36 6.196

: : : : :

378 18 403 98,3 1.528


%


: : : : :

- 26 -

0 0 0 0


Waterrecreatie Advies, Postbus 123, 8200 AC Lelystad 2008 Overzicht per WGR-gebied: Hoeksche Waard 1. Aantal havens (exploitatievorm): Gemeente haven(s) Commerciële haven(s) Stichtingshaven(s) Verenigingshaven(s) Rijks- / provinciale haven(s)

: : : : :

Totaal

:

1 2 0 11 0 ---------------14


: :

1.761 97,6

%


: : :

63,7 36,2 0,1 9,4

% % % m

: : : : :

95,5 2,3 1,6 0,7 207

% % % %






: : :

43 115 9.500


: : : : :

679 82 766 99,3 736

%


: : : : :

- 27 -

3 360 2 0 0


Waterrecreatie Advies, Postbus 123, 8200 AC Lelystad 2008 Overzicht per WGR-gebied: Goeree Overflakkee 1. Aantal havens (exploitatievorm): Gemeente haven(s) Commerciële haven(s) Stichtingshaven(s) Verenigingshaven(s) Rijks- / provinciale haven(s)

: : : : :

Totaal

:

2 9 0 6 0 ---------------17


: :

3.194 92,8

%


: : :

80,1 19,9 0 10,2

% % % m

: : : : :

81,6 8,7 8,8 0,9 560

% % % %






: : :

229 297 34.185


: : : : :

846 278 1.205 93,3 1.341

%


: : : : :

- 28 -

5 884 5 1 2


Waterrecreatie Advies, Postbus 123, 8200 AC Lelystad 2008 Overzicht per WGR-gebied: Stadsregio Rotterdam 1. Aantal havens (exploitatievorm): Gemeente haven(s) Commerciële haven(s) Stichtingshaven(s) Verenigingshaven(s) Rijks- / provinciale haven(s)

: : : : :

Totaal

:

4 27 4 47 0 ---------------82


: :

8.329 96,1

%


: : :

33,0 66,7 0,2 9,0

% % % m

: : : : :

97,7 0,8 0,8 0,7 564

% % % %






: : :

324 736 10.962


: : : : :

2.997 388 3.623 93,4 4.343

%


: : : : :

- 29 -

12 442 11 0 7


Waterrecreatie Advies, Postbus 123, 8200 AC Lelystad 2008 Overzicht Zuid-Hollands deel Groene Hart 2008 1. Aantal havens (exploitatievorm): Gemeente haven(s) Commerciële haven(s) Stichtingshaven(s) Verenigingshaven(s) Rijks- / provinciale haven(s)

: : : : :

Totaal

:

4 64 1 8 0 ---------------77


: :

6.802 98,0

%


: : :

31,5 67,1 1,4 8,2

% % % m

: : : : :

98,0 1,5 0,3 0,3 687

% % % %






: : :

133 275 14.758


: : : : :

1.975 2.930 5.036 97,4 2.058

%


: : : : :

- 30 -

16 984 12 2 5


Waterrecreatie Advies, Postbus 123, 8200 AC Lelystad 2002 Overzicht Zuid-Hollands deel Groene Hart 2002 1. Aantal havens (exploitatievorm): Gemeente haven(s) Commerciële haven(s) Stichtingshaven(s) Verenigingshaven(s) Rijks- / provinciale haven(s)

: : : : :

Totaal

:

4 64 1 8 0 ---------------77


: :

6.686 98,0

%


: : :

37,7 56,3 5,9 7,8

% % % m

: : : : :

95,0 3,6 0,2 1,3 613

% % % %






: : :

135 137 6.752

: : : : :

2.117 2.808 4.989 98,7 1.448


%


: : : : :

- 31 -

9 397 7 1 3


Waterrecreatie Advies, Postbus 123, 8200 AC Lelystad 2008 Overzicht Zuid-Hollands deel Deltagebied 2008 1. Aantal havens (exploitatievorm): Gemeente haven(s) Commerciële haven(s) Stichtingshaven(s) Verenigingshaven(s) Rijks- / provinciale haven(s)

: : : : :

Totaal

:

4 15 0 20 0 ---------------39


: :

6.860 94,7

%


: : :

76,7 23,3 0 10,1

% % % m

: : : : :

89,7 4,9 4,8 0,6 928

% % % %






: : :

361 926 46.163


: : : : :

1.867 413 2.425 94,0 3.059

%


: : : : :

- 32 -

9 1.206 8 1 3


Waterrecreatie Advies, Postbus 123, 8200 AC Lelystad 2003 Overzicht Zuid-Hollands deel Deltagebied 2003 1. Aantal havens (exploitatievorm): Gemeente haven(s) Commerciële haven(s) Stichtingshaven(s) Verenigingshaven(s) Rijks- / provinciale haven(s)

: : : : :

Totaal

:

4 15 0 20 0 ---------------39


: :

6.553 94,9

%


: : :

76,1 23,9 0 9,7

% % % m

: : : : :

89,6 7,0 2,9 0,5 959

% % % %






: : :

335 910 48.098


: : : : :

2.022 405 2.558 94,9 2.750

%


: : : : :

- 33 -

10 757 8 1 3


Waterrecreatie Advies, Postbus 123, 8200 AC Lelystad 2008 Totaal overzicht cultuurhistorische steden 1. Aantal havens (exploitatievorm): Gemeente haven(s) Commerciële haven(s) Stichtingshaven(s) Verenigingshaven(s) Rijks- / provinciale haven(s)

: : : : :

Totaal

:

8 24 1 31 0 ---------------64


: :

7.175 96,3

%


: : :

40,4 59,6 0,1 9,2

% % % m

: : : : :

96,6 1,4 1,5 0,5 880

% % % %






: : :

262 949 37.301


: : : : :

1.437 348 1.988 89,8 3.435

%


: : : : :

- 34 -

10 637 9 0 4


Ontwikkeling watersport provincie Zuid-Holland

Recommend Documents