ONTWERP Gebiedsontwikkeling ‘markt en omgeving’ te Kruishoutem Sociale Huisvestingsmaatschappij Vlaamse Ardennen, Sint-Jozefsplein 18 - 9700 Oudenaarde
architectenbureau
JAN MAENHOUT &
URBAN SOLUTIONS bvba i.s.m. financieel adviesbureau
TEAM ONTWERPERS Jan Maenhout architectenbureau Gustave Latinislaan 11 - 1030 Brussel medewerkers: Jan Maenhout - Steven Van Den Bergh Laura Rijsbosch - Rob Ragoen
TRANS architectuur en stedenbouw Guldenvliesstraat 58b - 2600 Berchem medewerkers: Roeland Smits - Anton Draye Nick Verbeeck - Paulien Herbots
FINANCIELE RAMING Urban Solutions bvba adviesbureau medewerker:
architectenbureau
JAN MAENHOUT &
URBAN SOLUTIONS bvba i.s.m. financieel adviesbureau
Gwen Vreven
AANLEIDING
-
LEZING
VAN
DE
SITE
-
AMBITIES
&
UITGANGSPUNTEN
-
STEDENBOUWKUNDIGE
GESTE
-
BEBOUWING
AANLEIDING VAN DE OPDRACHT “O, mijn schoon land, met uw wijde horizonten; land van heuvels en dalen, waar ge tien, twaalf dorpen in één dag te voet kunt bezoeken, van het ene naar het andere gaan langs veldwegeltjes die klimmen en dalen; waar ge vanop een hoogte wel twintig dorpen ziet liggen, met hun kerktorens en huizen en hofsteden en boomgaarden. O, mijn schoon land met uw wijde en brede vergezichten,... machtig veel groen, bossen, lange bomenrijen die men op de hoogten van verre ziet staan...” Omer Wattez 1889
Men heeft niet voor niets aan Kruishoutem de status van poort tot de Vlaamse Ardennen verleend. We beschouwen de context als zeer waardevol. Vele potenties worden ons aangereikt vanuit het landschap en de site. Er wordt voor geopteerd om een samenhangend geheel te ontwerpen.
De opdracht betreft dus niet zomaar een ontwerp voor een nieuwe wijk, maar de ontwikkeling van een nieuw stuk Vlaamse Ardennen.
architectenbureau
JAN MAENHOUT &
AANLEIDING
-
LEZING
VAN
DE
SITE
-
AMBITIES
&
UITGANGSPUNTEN
-
STEDENBOUWKUNDIGE
GESTE
-
BEBOUWING
INTERPRETATIEVE LEZING VAN DE SITE - AFTASTEN VAN DE MOGELIJKHEDEN
RK KE RA ST
HEDEKENSDRIESSTRAAT
AT
BRUGSTRAAT
T
MARKT
HIL
URC
CH TON
AA LSTR
S
WIN
N
N
N
MACROSCHAAL - ligging
MACROSCHAAL - reliëf
MESOSCHAAL - toegankelijkheid
Kruishoutem, is gelegen in de Zandleemstreek van Zuidelijk OostVlaanderen (de Vlaamse Ardennen).
Ecologisch waardevolle beekdalen met bloemrijke en kwelbeïnvloede graslanden zijn er vertegenwoordigd.
De site is gelegen in een binnengebied in het centrum van de gemeente.
De Vlaamse Ardennen vormen een open golvend landschap met talrijke vergezichten.
De heuvelachtige zandleem- en leembodem is erg erosiegevoelig en vormt een bedreiging voor de bodemvruchtbaarheid.
Voor autoverkeer is de site momenteel enkel toegankelijk via de brugstraat.
Een divers pallet aan woningen die antwoord biedt aan de diverse type bewoners die kruishoutem vertegenwoordigen wordt hier vooropgesteld.
Woonwijken worden regelmatig geconfronteerd met water- en modderoverlast ten gevolge van erosie.
De site is anderzijds wel toegankelijk via meerdere wegels die telkens de site ontsluiten via de Brugstraat.
Daar de site op een heuvelflank is gesitueerd, dient extra aandacht te gaan naar de waterhuishouding.
De site ligt bijna letterlijk in de achtertuin van het gemeentehuis waardoor onderzocht kan worden of deze doorstreek niet eerder voor zacht verkeer kan functioneren met meer aandacht voor groen, door bv het creëren van een parktuin annex het gemeentehuis.
Een goede fasering en het verstandig vermarkten is hierbij van belang. Dit kan enkel door een goed uitgebalanceerd en betaalbare gebouwentypologie die rekening houdt met de diverse noden van de nieuwe bewoners en die flexible genoeg is om de tand des tijds te doorstaan.
Het principe om het water zo veel mogelijk op te houden op de bovengelegen zones, en deze vertraagd te laten afvloeien is hierbij van belang.
De mogelijkheid bestaat om verschillende types openbaar domein te creëren die op maat worden gebracht van de wijk.
architectenbureau
JAN MAENHOUT &
AANLEIDING
-
LEZING
VAN
DE
SITE
-
AMBITIES
&
UITGANGSPUNTEN
-
STEDENBOUWKUNDIGE
GESTE
-
BEBOUWING
INTERPRETATIEVE LEZING VAN DE SITE - AFTASTEN VAN DE MOGELIJKHEDEN
CENTRUM KRUISHOUTEM
school cartoon museum kerk gemeentehuis + voorzieningen
N
MESOSCHAAL - voorzieningen De nieuwe wijk is gelegen in het hart van kruishoutem. De omgeving wordt gekenmerkt door een goed uitgebalanceerd voorzieningenapparaat op schaal van de gemeente kruishoutem. Het stille karakter, het feit dat men in een binnengebied zit en de wens een woonwijk te creëren met autoluw karakter maakt dat enkel lokale voorzieningen aansluitend op de school wenselijk zijn (bv. een buurthuis, een kindercreche,…).
MICROSCHAAL - randbebouwing De randen van de site worden voornamelijk gekenmerkt door achterzijden van woningen en tuinen. Dit geeft de site een desolate en rommelige indruk. Daarom wordt vooropgesteld deze achterkantsituatie op te lossen door deze te beantwoorden met nieuwe randbebouwing.
relatie met het binnengebied kunnen opnemen. Net zoals een kerk een anomalie is binnen een bebouwd weefsel dient aandacht te gaan naar het opnieuw oriënteren van het cartoonmuseum binnen een breder perspectief. De aanleg van een plein annex het museum was ook reeds in het BPA voorzien wat op zich geen onlogische keuze was.
Enkel de openbare gebouwen, m.n. de school en het gemeentehuis, kunnen zich in twee richtingen openstellen, waardoor ze een directe architectenbureau
JAN MAENHOUT &
AANLEIDING
-
LEZING
VAN
DE
SITE
-
AMBITIES
&
UITGANGSPUNTEN
-
STEDENBOUWKUNDIGE
GESTE
-
BEBOUWING
P P P
P P
1. KREUKEN VAN HET LANDSCHAP
2. STRUCTUREREND WATER
3. AUTOLUWE WIJK
4. EEN AVONTUURLIJKE WIJK
5. FLEXIBELE TYPOLOGIËN
De structuur wordt gecreëerd vanuit de natuurlijke helling van het terrein.
Naast het relief, is het blauwe netwerk het tweede structurerend element van het gebied.
Enerzijds wordt maximaal ingezet op een goede doorwaadbaarheid voor fietsers en voetgangers.
Een eenduidige inrichting geeft het gebied een hoogwaardige, verzorgde uitstraling.
Er wordt hoog ingezet op flexibele typologieën zonder dat de eenheid van de wijk in het gedrang komt.
De kans op wateroverlast en erosie door afstromend water vraagt om een uitgedacht waterbeleid.
Anderzijds wordt het minimaal gestimuleerd.
Er wordt maximaal het creëren van verblijfsruimtes voor publiek.
ingezet op aangename een divers
De inplanting en vorm van de volumes sluiten aan bij de omgeving en het landschap.
De verschillende plekken verspreid over het terrein krijgen elk hun eigen thema.
Er geldt het algemeen principe van het afbouwen van de achterkanten om de privacy van de tuinen te behouden.
Het ‘kreuken’ van het landschap brengt een systeem van horizontale terrassen en schuine loopvlakken tot stand. Dit resulteert in een sterke drager voor de verdere structurering van het gebied.
Het hele systeem watersysteem is zoveel mogelijk zichtbaar gehouden. De horizontale vlakken, de kreuken, dienen als breuklijnen die het afstromend water compartimenteren.
autoverkeer
Er wordt getracht het parkeren te bundelen. De straten worden autoluw gehouden door ze in te richten als een hybride binnenstraat die het midden houdt tussen ‘plein’ en ‘woonstraat’.
Het wordt een spel van bewegen en verpozen.
Een open en transparante wijk komt tot stand met doorzichten en lichttoetreding.
In tweede instantie vloeit het water langs ondergrondse infiltratiestraten gravitair verder richting de wadi ‘s
architectenbureau
JAN MAENHOUT &
AANLEIDING
-
LEZING
VAN
DE
SITE
-
AMBITIES
&
UITGANGSPUNTEN
-
STEDENBOUWKUNDIGE
GESTE
-
BEBOUWING
LEGENDE Reliëf Bovengronds water Ondergrondse waterloop Waterafloop
Bebossing Bomenrij Activiteitenplek
6. GROENE IDENTITEIT Er is gekozen voor een groene inrichting, gestructureerd door het reliëf en het waternetwerk. Het gebied krijgt de uitstraling van één grote tuin voor alle bewoners. Een layer van horizontale bomenrijen over het gebied geplaatst, vertrekkende vanuit bestaande perceelsgrenzen. Een secundaire as van bomen begeleidt de bezoekers van het hoogste naar het lager gelegen terrein bij het gemeentehuis.
7. DUURZAME WIJK Het project heeft als ambitie om tot een duurzame wijk te ontwikkelen. Een gebruiksvriendelijke, voor de gebruiker aantrekkelijke en gezonde woning en woonomgeving wordt vooropgesteld. Uitgangspunt voor het energieconcept van de woningen is het trias energetica: voorkom onnodig gebruik, gebruik duurzame/eindeloze bronnen en gebruik eindige bronnen verstandig. Een algeheel waterbeleid is bij zulke verharding van het binnengebied een vereiste.
8. EENHEID EN INTEGRATIE
9. EEN DOORDACHTE FASERING
Het verhogen van waardering door vermenging.
Een onmiddelijke vermarkting van het gehele aantal nieuwe woningarsenaal is niet aangewezen.
de algehele middel van
Een vermenging van sociale woningbouw en private woningbouw verhoogt de integratie.
Een doordachte fasering houdt rekening met de verschillende snelheden die vooropgesteld worden.
Strategisch ingeplante kleine ondernemingen zoals een bakker, kruidenier, polyvalente ruimte verhogen de leefkwaliteit.
Een goede fasering houdt ook rekening met gewijzigde toekomstsituaties.
Er wordt gestreefd naar de creatie van een aangenaam klimaat voor families en kinderen.
De woonvraag vandaag is niet perse dezelfde als die van morgen.
Gemeenschappelijk groen Tuinen Groendak Zonnepanelen Afval verzamelplaats
Voetgangers Fietsenroute Autoluwe straat
P P
Parkeren Overdekt parkeren Erfwoningen Koppelwoningen Koopwoningen Sociale koopwoningen Sociale huurwoningen Gemeenschapsvoorzieningen
architectenbureau
JAN MAENHOUT &
AANLEIDING
-
LEZING
VAN
DE
SITE
-
AMBITIES
&
UITGANGSPUNTEN
STEDENBOUWKUNDIGE
-
GESTE
-
BEBOUWING
EEN STEDENBOUWKUNDIGE GESTE
44
42
48
45 43
Samenvattend bestaat het project uit 74 woningen waarvan: KOOPWONINGEN - 16 taludwoningen, 8 koppelwoningen, 16 pleinwoningen en 3 appartementen met garage of privé parking SOCIALE WONINGEN - 8 koopwoningen, 10 huurwoningen en 5 huurappartementen Elk appartement heeft 1 parkeerplaats. Er zijn 68 ondergrondse en 15 bovengronds parkeerplaatsen en 30 parkeerplaatsen voor de gemeente voorzien. Bovendien hebben de koopwoningen de mogelijkheid om een optie met garage te nemen.
0m
10m
20m
50m
architectenbureau
JAN MAENHOUT &
AANLEIDING
-
LEZING
VAN
DE
GEINTEGREERDE AANPAK
SITE
-
AMBITIES
&
UITGANGSPUNTEN
-
STEDENBOUWKUNDIGE
GESTE
-
BEBOUWING
VISUELE WANDELING NAAR DE KERK
44
42
48
1. 45 43
2.
1.
4.
3.
2.
3. architectenbureau
JAN MAENHOUT &
AANLEIDING
-
LEZING
VAN
DE
SITE
-
AMBITIES
&
UITGANGSPUNTEN
-
STEDENBOUWKUNDIGE
GESTE
-
BEBOUWING
4. park bij gemeentehuis
architectenbureau
JAN MAENHOUT &
LLING TER T4
T1
AANLEIDING
CONCEPT 4 -
LEZING
VAN
DE
SITE
-
AMBITIES
RELIEF
&
UITGANGSPUNTEN
WATER CONCEPT 4
-
STEDENBOUWKUNDIGE
-
BEBOUWING
WATER
WATER
CONCEPT 1
T1
TER
WATER
T 2 Concept 1: relatie reliëf en kerk
CONCEPT Concept 1 1: water als potentie
T2 T1
CONCEPT 2
T3
GESTE
CONCEPT 1 CONCEPT 2 Concept 2: minimale aanpassing bestaande glooiing
T3 T2
2: functioneel water CONCEPT Concept 3
CONCEPT 2 CONCEPT 3
T4
T 3 Concept 3: verlenging publiek domein
CONCEPTConcept 3 3: recreatief-ecologisch water
TER
T1
architectenbureau
JAN MAENHOUT &
AANLEIDING
-
LEZING
VAN
DE
SITE
-
AMBITIES
&
UITGANGSPUNTEN
-
STEDENBOUWKUNDIGE
GESTE
-
BEBOUWING
GEDIVERSIFIEERDE PUBLIEK RUIMTE
N EN BLAUW - VARIATIES - DE TUIN - DE FEESTAS - HET BEEKJE - DE ERF
WATER
FUN ecologie en onderhoud
Een divers publiek vraagt een diverse publieke ruimte
de groene rumte
SPORT een ‘leesbare’ ruimte
de minerale ruimte
architectenbureau
JAN MAENHOUT &
AANLEIDING
-
LEZING
VAN
DE
SITE
-
AMBITIES
&
UITGANGSPUNTEN
-
STEDENBOUWKUNDIGE
GESTE
-
BEBOUWING
BEBOUWING
Herlezing van de architecturale “traditie” van de plek
Belevingswaarde verhogen door optimale relatie tussen de privatieve en publieke sfeer
Diverste betaalbare woongelegenheden met de nadruk op een kwalitatieve buitenruimte
De voorgestelde typologieën refereren naar bestaande bouwtypologieën in de omgeving.
Daar we in een binnengebied opereren, wordt een subtiel evenwicht gezocht tussen privatieve en publieke ruimten . Dit kan de levendigheid van de wijk opwerpen en kan een goede sociale cohesie initiëren.
Enerzijds wordt een ruim aanbod aan diverse types voorgeschreven, m.n. 22 verschillende types op 75 woningen.
Zo zijn de taludwoningen geïnspireerd op de aparte typologie van de ‘hofsteden’ die kenmerkend zijn voor het centrum van Kruishouten. De ‘pleinwoningen’ zijn geïnspireerd op de typologie van meerdere woningen die zich organiseren rondom een gezamenlijke koer of plein. De randbebouwing thv de Brugstraat of de Hedekensdriesstraat, wordt afgebouwd. De typologie sluit aan op de bestaande bebouwing.
De in een directe relatie te brengen met de openbare ruimte zonder dat deze in haar privacy wordt geschonden. Ook de terrassen van de bovengelegen woningen worden in contact gebracht met het publieke leven door deze steeds te laten grenzen aan de straatzijde.
De types voor de sociale woningen versmelten qua vorm en inplanting met de private woningen zodat geen stigmatisering wordt gecreëerd. Bij ontwerp van de woningen wordt een eenvoudige draagstructuur met beperkte overspanningen voorgeschreven ter beperken van de kostprijs.. Er worden woningen voorzien die gaan van 1 tot 4 slaapkamers opdat voor elk gezin, van klein naar groot, voldoende aanbod kan worden gecreëerd.
architectenbureau
JAN MAENHOUT &
AANLEIDING
-
LEZING
VAN
DE
SITE
-
AMBITIES
&
UITGANGSPUNTEN
-
STEDENBOUWKUNDIGE
GESTE
-
BEBOUWING
INPLANTING
BLOK B TALUDWONINGEN 5 woningen + tuin 1 garage per w. densiteit 55 w/h
BLOK C KOPPELWONINGEN 8 woningen + tuin 8 app + zonneterras densiteit 60 w/h
BLOK A WONINGEN in het WEEFSEL 3 appartementen gemeensch. tuin 1 garages per w. densiteit 73 w/h
BLOK D, E, F TALUDWONINGEN 10 woningen + tuin optie garage of atelier densiteit 31 w/h
BLOK K PLEINWONINGEN 8 won. + zonneterras + optie ruimte op dak 2 parkeerpl per w. densiteit 45 w/h
BLOK L PLEINWONINGEN 8 won. + zonneterras + optie ruimte op dak 2 parkeerpl per w. densiteit 52 w/h
BLOK J COMPACT WONEN 10 woningen + tuin 5 app. + zonneterras parkeergarage 29 pl. densiteit 85 w/h
BLOK I WONINGEN in het WEEFSEL 2 woningen + tuin 1 app. + zonneterras 1 polyvalente zaal densiteit 43 w/h
BLOK G, H TALUDWONINGEN 6 woningen + tuin optie garage of atelier densiteit 31 w/h
architectenbureau
JAN MAENHOUT &
AANLEIDING
-
LEZING
VAN
DE
SITE
-
AMBITIES
&
UITGANGSPUNTEN
-
STEDENBOUWKUNDIGE
GESTE
-
BEBOUWING
TECHNIEKEN & MATERIALEN
Recuperatie van rioleringswarmte
Houtvezel en Hennep isolatie
1. DUURZAAM ENERGIEGEBRUIK Het ambitieniveau ligt op de ‘lage energie-woningen’. Deze kan worden bereikt door het principe van ‘Trias Energetica’ toe te passen. ‘Trias energetica’ bestaat uit drie basisprincipes die van in het begin van het ontwerp word meegenomen:
Vloerverwarming
Cellulosevezels
Boerkes Baksteen
2. DUURZAAM WATERGEBRUIK voor woningen De methode werkt per woning op vlak van de watervraag, het beheren van het regenwater en recuperatie van het afvalwater. 1.beperken watervraag toepassen van waterzuinige toestellen, thv keuken, sanitaire ruimten, toiletten,...
1. Het beperken van de energievraag. 2. Het gebruik van duurzame energiebronnen -warmwaterboiler voor sanitair warm water -zonnepanelen -hergebruik grijswater 3. Het beperken van fossiele energiebronnen voor verwarming - gebruik maken van zonnecollectoren - collectief verwarmingssysteem
2. regenwater in eerste instantie tegenhouden van regenwater door extensieve groendaken thv terrassen wordt water afgevoerd naar regenwaterput voorzien van regenwaterrecuperatie 3. recuperatie afvalwater herbruik grijswater voor toiletspoeling, tuin,... Er wordt bovendien ingezet op een maximale natuurlijke bodeminfiltratie van regenwater ter hoogte van de private tuinen.
3. DUURZAAM MATERIAALGEBRUIK De ambities die voor onderhavig project worden vooropgesteld zijn een minimum van 20 % Cradle to Cradle en de NIBE klasse 1, 2 of 3. Duurzaam materiaalgebruik betekent ook dat met langlevende materialen wordt gewerkt. Steen, staal en hout hebben lange levensduur en zijn minder trendgevoelig als plactics, samengestelde platen of andere... De materialen worden naakt getoond, maw zonder kleurcoatings of opsmuk door toeslagstoffen of bijkomende afwerkingen die een esthetisch effect beogen. Dit is een garantie voor een tijdloze (lees langdurige) kwaliteit.
architectenbureau
JAN MAENHOUT &
AANLEIDING
-
LEZING
VAN
DE
SITE
-
AMBITIES
&
UITGANGSPUNTEN
-
STEDENBOUWKUNDIGE
GESTE
-
BEBOUWING
BLOK C KOPPELWONINGEN 8 woningen + tuin 8 app + zonneterras densiteit 60 w/h
dorpel als ontmoetingsplek
optie tot kangeroeprincipe
architectenbureau
JAN MAENHOUT &
architectenbureau
JAN MAENHOUT &
URBAN SOLUTIONS bvba i.s.m. financieel adviesbureau architectenbureau
JAN MAENHOUT &
