Ontwerp actieplan Omgevingslawaai 2013

Ontwerp actieplan Omgevingslawaai 2013 Gemeente Hengelo

Gemeente Hengelo Mei 2013

Ontwerp actieplan Omgevingslawaai 2013 Gemeente Hengelo

dossier : BA3489 registratienummer : MD-AF20122076/MK versie : 5 classificatie : Openbaar

Gemeente Hengelo Mei 2013

© HaskoningDHV Nederland B.V. Niets uit dit bestek/drukwerk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. drukwerk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van HaskoningDHV Nederland B.V., noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Het kwaliteitssysteem van HaskoningDHV Nederland B.V. is gecertificeerd volgens ISO 9001.

HaskoningDHV Nederland B.V.

INHOUD

BLAD

SAMENVATTING

1

1 1.1 1.2 1.3

WAAROM EEN ACTIEPLAN? Geluid in de woonomgeving Wettelijk kader Van geluidsbelastingkaart naar actieplan

3 3 3 4

2 2.1

SAMENVATTING GELUIDSBELASTINGKAART Overzicht per brontype

7 7

3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9

LOKALE BESCHRIJVING Beschrijving situatie in de Gemeente Hengelo Gemeentelijk geluidbeleid Belangrijke infrastructurele werken en/of RO-plannen Overige geluidgevoelige bestemmingen Stille/stilte-gebieden Gezondheid Belevingsonderzoek Saneringsopgave Reeds genomen maatregelen

10 10 11 11 12 12 12 13 14 14

4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7

HET ACTIEPLAN Ambitie en plandrempels Hotspots binnen de gemeente Nadere analyse rondom hotspots Wegverkeer Kosten-batenanalyse Beperking van het aantal geluidgehinderde bewoners Conclusie kosten-batenanalyse

16 16 18 18 19 21 24 26

5 5.1 5.2

BESCHRIJVING INSPRAAKPROCES Kennisgeving Ingekomen zienswijzen

27 27 27

6

COLOFON

29

BIJLAGEN 1 2 3 4 5

Verklaring van gebruikte begrippen Dosis Effectrelatie DALY onderzoek GGD Nadere analyse hotspots Kaartmateriaal

Gemeente Hengelo/Ontwerp- actieplan omgevingslawaai MD-AF20122076/MD-AF20122076/MK Openbaar

14 mei 2013, versie 5 -


SAMENVATTING

De Europese Richtlijn Omgevingslawaai richt zich op de evaluatie en beheersing van geluidbelasting waaraan woningen, en dus mensen, worden blootgesteld. Om uitvoering te geven aan deze Richtlijn zijn in Nederland voor dit specifieke doel agglomeraties aangewezen. Gemeente Hengelo maakt samen met de gemeenten Almelo en Enschede onderdeel uit van de agglomeratie Enschede. Dit betekent dat Hengelo verplicht is om vóór 18 juli 2013 een actieplan omgevingslawaai vast te stellen. De gemeenten Almelo, Enschede en Hengelo hebben besloten om gezamenlijk op te trekken bij het opstellen van het actieplan. In juni 2012 is in dit kader de geluidsbelastingkaart van de gemeente Hengelo vastgesteld. Op deze kaart is de actuele situatie (peiljaar 2011) te zien van de geluidhinder als gevolg van wegverkeer, railverkeer en industrie. Volgens de geluidsbelastingkaart zijn in Hengelo 2.577 inwoners ernstig gehinderd en 6.155 inwoners gehinderd door omgevingslawaai. Daarmee is ongeveer 3,2% van de bevolking ernstig gehinderd en 7,6% gehinderd door omgevingslawaai. De grootste bijdrage tot deze hinder wordt geleverd door wegverkeer. In Hengelo zijn 932 inwoners slaapverstoord. Daarmee is 1,2% van de bevolking slaapverstoord. Ook voor de slaapverstoorde mensen is het wegverkeer de voornaamste bron. Plandrempel In het actieplan wordt, volgens de Handreiking Omgevingslawaai, gewerkt met plandrempels. De plandrempel is een ambitiewaarde en niet een grenswaarde die gehaald moet worden op straffe van sancties indien de waarde niet wordt gerealiseerd. De gemeente mag de hoogte van de plandrempel zelf vaststellen en mag daarbij afwijken van de normen die in de Wet geluidhinder zijn opgenomen. In situaties waar de geluidbelasting hoger is dan de plandrempel worden bekeken of maatregelen mogelijk zijn om deze overschrijding terug te dringen. Tijdens het opstellen van het actieplan geluid is GGD Twente en IJsselland nadrukkelijk bij het proces betrokken. GGD Twente en IJsselland heeft de gemeente Hengelo geïnformeerd over de relatie tussen geluid en gezondheid en hen gewezen op de mogelijkheden die de GGD heeft om te kwantificeren hoe groot het gezondheidsverlies is ten gevolge van de blootstelling aan het geluid van wegen railverkeer en bedrijven. De gemeenten Almelo, Enschede en Hengelo hebben besloten om een gezamenlijk een plandrempel op te stellen. Alvorens een plandrempel vast te stellen hebben de gemeentes onderzoek gedaan naar de toepassing van een plandrempel van Lden 67 dB, 65 dB of 63 dB. In een bestuurlijk overleg zijn verschillende plandrempelscenario’s beschouwd en heeft men een afgewogen keuze kunnen maken voor een plandrempel. De gemeente Hengelo heeft, evenals Almelo en Enschede, de plandrempel op 63 dB vastgesteld. Deze plandrempel is de meest ambitieuze van de drie voorgestelde plandrempels. Deze waarde van deze plandrempel sluit aan bij de saneringsregeling Wet Geluidhinder. Deze regeling kent een maximale grenswaarde voor het geluidniveau binnen woningen van 43 dB. Omdat de geluidwering tegen wegverkeerslawaai van een normaal onderhouden woning 20 dB bedraagt, is bij een gevelbelasting tot 63 dB geen sprake van situaties waarbij de geluidbelasting binnen de woning hoger dan 43 dB zal zijn.

Gemeente Hengelo/Ontwerp- actieplan omgevingslawaai MD-AF20122076/MD-AF20122076/MK

14 mei 2013, versie 5 -1-


Hotspots Onder “hotspot” wordt verstaan: een cluster van woningen waar de plandrempel wordt overschreden en die in het actieplan nader zijn bekeken. Door in te zoomen op deze hotspots ontstaat een helder beeld van de situaties in Hengelo waar de hoogste geluidbelastingen optreden. In Hengelo zijn 11 hotspots aangewezen. In Hengelo is de toepassing van stille wegdekken mogelijk een veelbelovende maatregel om de geluidbelasting te reduceren. Daarnaast zijn maatregelen zoals het stimuleren van openbaar vervoer en het bevorderen van fietsverkeer, die een positief effect hebben op de verlaging van de geluidbelasting in de gehele gemeente, onderdeel van het bestaande beleid in Hengelo. Kosten-batenanalyse De focus in de kosten-batenanalyse ligt op het aanbrengen van stille wegdekken. Alle overige maatregelen zijn moeilijk te begroten en ook hun effect op het aantal geluidbelaste woningen is moeilijk exact weer te geven. De toepassing van normaal stil asfalt in plaats van het reguliere asfalt leidt tot hogere investeringskosten en onderhoudskosten. Dit asfalt is onderhoudsgevoelig. Door het toepassen van een robuust mengsel/SMA+ dat toch stiller is, 2,6 – 3 dB, zijn de investeringskosten niet hoger en kan in het onderhoud worden voorzien vanuit het reeds bestaande onderhoudsbudget. De gemeente Hengelo zal de mogelijkheid om stil asfalt toe te passen alleen overwegen indien groot onderhoud noodzakelijk is en de meerkosten voor het toepassen van een robuuster stil asfalt nihil zijn (‘werk met werk’). Uit de analyse blijkt dat de, overigens geringe, toename van de onderhoudskosten voor de verschillende hotspots uiteenlopen. Dit is afhankelijk van de lengte van het toe te passen stille asfalt. Indien de gemeente Hengelo al deze maatregelen uit zal gaan voeren nemen de jaarlijkse onderhoudskosten met maximaal € 64.000 toe. In de actieplanperiode 2013 – 2018 is dit maximaal 30.800,= In de praktijk liggen deze bedragen lager en passen binnen het bestaande onderhoudsbudget. Conclusie Voor de hotspots waar in de komende planperiode groot onderhoud gepland staat zullen zo mogelijk van stil asfalt worden voorzien. De gemeente Hengelo heeft daarnaast de laatste jaren al heel veel gedaan om het geluid bij bestaande woningen te beperken. Zo is er al op verschillende locaties stil asfalt toegepast en heeft de gemeente haar beleid gericht op het stimuleren van het fietsverkeer en het gebruik van het openbaar vervoer. Al deze acties hebben een positief effect op de geluidsituatie in de gemeente Hengelo. De gemeente Hengelo kiest voor de volgende aanpak: 1. Hengelo heeft inmiddels de elf knelpunten op het gebied van wegverkeerslawaai (hotspots) in beeld. De eerste drie daarvan worden in de planperiode 2013 – 2018 aangepakt. 2. Alleen bij groot regulier onderhoud aan asfalt, of bij een grootschalige reconstructie wordt bij de genoemde hotspots een robuust, stiller asfalt toegepast. (reductie tussen de 2,6 en 3 dB) 3. Bij erg drukke kuispunten en daar waar veel wringend verkeer is, wordt een nog robuuster, lees traditioneel, mengsel toegepast. De gemeente Hengelo ziet verder de volgende aandachtspunten: Hengelo volgt de ontwikkelingen van geluidarm asfalt qua kosten, geluidreducerend effect en levensduur, ook bij wringend verkeer op rotondes en kruispunten. Tevens wordt de mogelijkheid van het aanscherpen van bestekseisen onderzocht.

14 mei 2013, versie 5 -2-



1

WAAROM EEN ACTIEPLAN?

1.1

Geluid in de woonomgeving Hengelo is een mooie gemeente in Twente. De stad is ruim opgezet en relatief rustig. Toch zijn er plekken waar overmatig geluid heerst. Overmatig geluid in de woonomgeving leidt tot ongewenste effecten. Mensen die langdurig aan te veel geluid in of in de buurt van hun woning worden blootgesteld, raken op den duur gestrest, slapen slechter en kunnen zich minder goed concentreren. Verder treedt een verhoogd risico op, op het krijgen van hoge bloeddruk en mogelijk een verhoogd risico op een hartinfarct of stofwisselingsproblemen. Als er teveel geluid in de woonomgeving is, heeft dat ook gevolgen voor de beleving van de leefkwaliteit. Mensen ervaren zo’n woonomgeving als minder waardevol. Toch hoeft het niet overal stil te zijn. Bij een woonomgeving horen geluiden en sommige straten zijn levendiger dan andere. Het is dus de opgave voor de overheid om samen met zijn burgers deze afweging te maken: “Niet zoveel geluid dat de volksgezondheid in gevaar komt, maar wel een woonklimaat dat past bij de aard van de omgeving”. In Nederland is er al sinds de jaren ’80 van de vorige eeuw een Wet geluidhinder, later aangevuld met en deels vervangen door de Wet milieubeheer. Die wetten zullen ook in de toekomst, wellicht in aangepaste vorm, blijven bestaan. Deze wetten blijven belangrijke instrumenten om teveel geluid te voorkomen en te beperken. Daar is sinds 2002 de Europese Richtlijn Omgevingslawaai (2002/49/EC) bij gekomen. Die richtlijn heeft vooral de bedoeling om op lokaal niveau in kaart te brengen hoe het er met omgevingslawaai voor staat en wat de gemeentelijke overheid daar in samenspraak met zijn burgers aan wil doen.

1.2

Wettelijk kader De Europese Richtlijn Omgevingslawaai (kortweg Richtlijn Omgevingslawaai) richt zich op de evaluatie en beheersing van geluidbelasting waaraan woningen, en dus mensen, worden blootgesteld. Vooral de gezondheidsaspecten, te weten schadelijke en hinderlijke effecten, zijn hierbij van belang. De richtlijn richt zich vooral op het vaststellen, beheersen en waar nodig verlagen van geluidniveaus in de leefomgeving. Het toepassingsgebied van de geluidsbelastingkaart en het actieplan beperkt zich tot een aantal gedefinieerde brontypen, te weten wegen railverkeer, luchtvaart en specifieke vastgelegde industriële activiteiten. In Nederland is de Europese richtlijn 2002/49/EC over de evaluatie en de beheersing van omgevingslawaai in 2004 van kracht geworden door invoering in hoofdstuk IX van de Wet geluidhinder. (per 1 juli 2012 hoofdstuk 11 Wm). Een meer gedetailleerde uitwerking over het opstellen van de geluidsbelastingkaart en het actieplan 1 omgevingslawaai is gegeven in een tweetal uitvoeringsbesluiten, te weten het Besluit geluid milieubeheer 2 (voorheen het Besluit omgevingslawaai) en de regeling geluid milieubeheer (voorheen Regeling omgevingslawaai).

1

AMvB, gepubliceerd in Staatsblad 2012, nummer 163.

2

ministeriële regeling, gepubliceerd in Staatscourant 2012, nummer 11812


14 mei 2013, versie 5 -3-


Om uitvoering te geven aan deze Richtlijn zijn in Nederland voor dit specifieke doel agglomeraties aangewezen. In de gewijzigde Regeling Omgevingslawaai van 3 september 2010 is de agglomeratie Enschede, bestaande uit de gemeenten Enschede, Hengelo en Almelo (hierna: de agglomeratie Enschede) aangewezen als agglomeratie voor de tweede tranche van de richtlijn omgevingslawaai (2002/49/EG). Dit betekent dat Hengelo verplicht is om vóór 18 juli 2013 een actieplan omgevingslawaai vast te stellen. Om de schadelijke gevolgen van omgevingslawaai te bestrijden, worden volgens de Richtlijn omgevingslawaai de volgende drie verplichte instrumenten elke vijf jaar toegepast: • • •

Eerst de inventarisatie van de geluidniveaus in de omgeving, dus: hoeveel geluid is er en waar komt het vandaan? Dat komt naar voren in de geluidbelastingskaarten. Gevolgd door het beheersen en waar nodig verlagen van dat geluid middels het vaststellen van actieplannen.; En het voorlichten van het publiek over omgevingslawaai en de effecten daarvan; daarbij hoort het publiceren van de geluidbelastingkaarten en het houden van inspraak over de actieplannen.

De gemeente Hengelo heeft aan de verplichting, een geluidsbelastingkaart vast te stellen, voldaan. Het college van burgemeester en wethouders van Hengelo heeft bij besluit van 19 juni 2012 de geluidsbelastingkaart vastgesteld. De geluidsbelastingkaart is gepubliceerd op het internet en kan via de site van de gemeente Hengelo worden ingezien (www.hengelo.nl). Burgemeester en wethouders van de gemeente zijn vervolgens verplicht om een actieplan vast te stellen. Zij moeten dit doen voor de gemeentelijke wegen. Gedeputeerde Staten stelt het actieplan voor provinciale wegen vast. De actieplannen voor rijkswegen, hoofdspoorwegen en grote luchthavens worden vastgesteld door de Minister van Infrastructuur en Milieu. Het actieplan dat op grond van deze verplichting is opgesteld ligt voor u. In dit eerste hoofdstuk wordt het wettelijk kader beschreven en het proces dat is gevolgd om dit actieplan vast te stellen.

1.3

Van geluidsbelastingkaart naar actieplan De geluidsituatie in de Gemeente Hengelo is beschreven in de geluidsbelastingkaart. Deze geluidsbelastingkaart beschrijft de situatie in 2011. Om van de geluidsbelastingkaart tot een actieplan te komen, is een aantal stappen nodig. Deze stappen zijn beschreven in de Handreiking omgevingslawaai 3 van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Het stappenplan wordt hieronder weergegeven . De afzonderlijke stappen worden kort toegelicht.

3

De eerste stap ‘Opstellen projectplan actieplan geluid’ is hier buiten beschouwing gelaten.

14 mei 2013, versie 5 -4-



Vaststellen plandrempel.

Inventarisatie maatregelen.

Kostenbatenanalyse

Opstellen van ontwerpactieplan geluid

Publicatie en inspraak

Definitieve vaststelling

Vaststellen plandrempel Volgens de EU-richtlijn moet het actieplan gaan over ‘prioritaire problemen’. Van een prioritair probleem is sprake als een ‘relevante grenswaarde’ wordt overschreden. Bij implementatie in de Nederlandse wetgeving is het begrip ‘relevante grenswaarde’ vertaald in ‘plandrempel’. Een eerste stap in het maken van een actieplan is het vaststellen van een of meer plandrempels. Op basis van de plandrempels zal beleid worden geformuleerd. In situaties waar de geluidbelasting hoger is dan de plandrempel worden maatregelen (“acties”) overwogen om deze overschrijding terug te dringen. Inventarisatie van maatregelen Er zijn verschillende soorten maatregelen denkbaar, waarmee geluid in de omgeving kan worden verminderd. In deze tweede stap worden die maatregelen op een rij gezet en tegen elkaar afgewogen. Dan gaat het om vragen als: welke effecten kunnen met die maatregel worden bereikt, welke kosten zijn ermee gemoeid en welke andere effecten zijn ermee te bereiken, bijvoorbeeld voor de luchtkwaliteit. Het geluid in de woonomgeving kan afkomstig zijn van bronnen, waarop de gemeente geen directe invloed kan uitoefenen, zoals rijks- en provinciale wegen. De beheerders van deze bronnen i.c. Rijkswaterstaat en de provincie Overijssel moeten zelf ook actieplannen maken. Kosten-batenanalyse In de volgende stap worden de kosten en de baten van de maatregelen tegen elkaar afgewogen. De kosten van de maatregelen moeten in een reële verhouding staan met de baten die ermee bereikt kunnen worden. De kosten en baten hebben dus invloed op de keuze van de maatregelen. De kosten van maatregelen laten zich doorgaans goed in geld uitdrukken, maar de baten zijn ook te verwachten in de richting van volksgezondheid en de verkoopwaarde van onroerende goederen. Er is geen vast omschreven wijze voor het berekenen van de kosten en baten.

Figuur 1 De stappen bij het maken van het actieplan

Opstellen van het ontwerpactieplan geluid Nadat bovenstaande stappen zijn doorlopen stelt het college van burgemeester en wethouders een ontwerp actieplan op. In dat ontwerp actieplan moet de wetgeving beschreven worden alsmede een beschrijving van: ● het betrokken gebied;


14 mei 2013, versie 5 -5-


● ●

●

de resultaten van de geluidsbelastingkaarten; het voorgenomen beleid dat gevolgen kan hebben voor de geluidkwaliteit in de komende 10 jaar, zoals de uitvoering en invulling van bepaalde bestemmingsplannen of andere ruimtelijke ontwikkelingen; de voorgenomen maatregelen ter verbetering van de geluidkwaliteit in de komende vijf jaar (de planperiode).

Publicatie en inspraak Artikel 11.14 van de Wet milieubeheer (Wm) beschrijft de procedure voor de vaststelling van het actieplan. De voorbereiding gebeurt volgens de Algemene wet bestuursrecht (Awb). In tegenstelling tot wat er in in artikel 3:15 van de Algemene wet bestuursrecht beschreven staat, kan iedereen vervolgens zienswijzen naar voren brengen. Ook de raad van de gemeente Hengelo wordt in de gelegenheid gesteld om zienswijzen naar voren te brengen. De termijn voor het naar voren brengen van zienswijzen en het uitbrengen van adviezen bedraagt zes weken. De zienswijzen worden door het college van burgemeester en wethouders dan verwerkt in een reactie op die zienswijzen en dit leidt eventueel in een aanpassing van het actieplan. Er is vervolgens geen mogelijkheid tot bezwaar en beroep. Vaststelling actieplan en verzending aan het ministerie van Infrastructuur en Milieu Na verwerking van de zienswijzen stelt het college van burgemeester en wethouders het definitieve actieplan omgevingslawaai vast. Binnen één maand na de vaststelling worden de stukken ter beschikking gesteld aan een ieder en wordt het actieplan verstuurd naar de door het ministerie van I en M aangewezen instantie. Het ministerie van I en M is ervoor verantwoordelijk dat de gegevens elke vijf jaar worden verzameld, gecategoriseerd en verzonden aan de Europese Commissie.

14 mei 2013, versie 5 -6-



2

SAMENVATTING GELUIDSBELASTINGKAART

Bij de vastgestelde geluidsbelastingkaart is een rapportage opgesteld: ‘Geluidsbelastingkaarten EUrichtlijn Omgevingslawaai’ ESD140/Hcj/1448 van adviesbureau Goudappel Coffeng (versie 21 mei 2012). 4 Met behulp van wettelijke rekenmodellen is de geluidhinder ten gevolge van wegverkeer, railverkeer, 5 industrie en luchtvaart , inzichtelijk gemaakt voor de huidige situatie (2011). Van alle genoemde bronnen is de gemeente Hengelo alleen bevoegd gezag voor het stedelijke wegverkeer. Hieronder volgt een samenvatting van de geluidsbelastingkaart en de bijbehorende rapportage. In de tabellen zijn het aantal gehinderden en ernstig gehinderden in de etmaalperiode en het aantal slaapverstoorden in de nachtperiode bepaald aan de hand van dosis-effectrelaties (een toelichting op de Dosis-effectrelatie is te vinden in bijlage 2). Daarnaast wordt in de tabellen ook inzicht gegeven in het aantal woningen waar in de afgelopen jaren een sanering heeft plaatsgevonden. Voor veel van deze woningen zijn zogenaamde gevelmaatregelen toegepast. Hierdoor is de geluidbelasting op de buitenkant van de gevel nog steeds hoog, maar is het geluidniveau in de woning sterk gereduceerd. Volgens de geluidsbelastingkaart zijn in Hengelo 2.577 inwoners ernstig gehinderd en 6.155 inwoners gehinderd door omgevingslawaai. Daarmee is ongeveer 3,2% van de bevolking ernstig gehinderd en 7,6% gehinderd door omgevingslawaai. De grootste bijdrage tot deze hinder wordt geleverd door wegverkeer. In Hengelo zijn 932 inwoners slaapverstoord. Daarmee is 1,2% van de bevolking slaapverstoord. Ook voor de slaapverstoorde mensen is het wegverkeer de voornaamste bron. Bij de geluidbelastingen in de geluidsbelastingkaart en het actieplan is geen gebruik gemaakt van de aftrek van 2 of 5 dB volgens art. 110g van de Wet geluidhinder. Volgens dit artikel dient bij bepaling van de geluidbelasting op de gevel als gevolg van wegverkeerslawaai een aftrek te worden aangehouden van 5 dB indien de snelheid van het wegverkeer < 70 km/u. Bij een snelheid van het wegverkeer ≥ 70 km/u dient een aftrek van 2 dB te worden aangehouden (zie Bijlage 1 voor nadere uitleg).

2.1

Overzicht per brontype In de volgende paragrafen zijn het aantal bewoners/personen, (ernstig) gehinderden, slaapverstoorden en overige geluidgevoelige bestemmingen per brontype weergegeven.

2.1.1

Wegverkeer In Tabel 1 en Tabel 2 wordt per geluidbelastingklasse het aantal woningen, personen, gehinderden, andere geluidgevoelige bebouwing en woningen voorzien van extra geluidwering of van een toegepaste bronmaatregel, weergegeven voor zowel de etmaal- als de nachtperiode.

4

Bij de berekening is gebruik gemaakt van Geomilieu versie 1.9.

5

De militaire luchthaven (Twente) is niet meer in bedrijf. De wettelijke contouren, Ke-lijnen, zijn echter nog wel formeel

van kracht. Binnen de gemeente Hengelo speelt het luchtvaartlawaai volgens de definitie van artikel 13 Besluit geluid milieubeheer geen rol, zodat deze bron buiten beschouwing is gelaten.


14 mei 2013, versie 5 -7-


Tabel 1: Aantal woningen/personen met een geluidbelasting ≥55 dB Lden ten gevolge van wegverkeer (hinder) klasse

55-60

60-65

65-70

70-75

> 75

woningen

4.140

3.904

1.183

3

0

9.230

personen

9.500

9.000

2.700

0

0

21.200

gehinderde personen

2.000

2.694

1.116

4

0

5.813

762

1.167

544

2

0

2.475

ernstig gehinderde personen

totaal

andere geluidgevoelige gebouwen

56

40

9

0

0

105

woningen voorzien van extra geluidwering

65

323

203

0

0

591

Tabel 2: Aantal woningen/personen met een geluidbelasting ≥50 dB Lnight t.g.v. wegverkeer (slaapverstoring) klasse

50-55

55-60

60-65

65-70

> 70

woningen

3.678

1.317

6

0

0

5.001

personen

8.500

3.000

0

0

0

11.500

592

303

2

0

0

897

37

9

0

0

0

46

329

217

0

0

0

546

slaapverstoorde personen andere geluidgevoelige gebouwen woningen voorzien van extra geluidwering

totaal

Toelichting bij aantallen gehinderden en ernstig gehinderden: Om van de geluidbelaste woningen te komen tot geluidgehinderde inwoners worden dosis-effectrelaties toegepast. Met deze relaties wordt aangegeven, dat er bij een bepaalde klasse geluidbelasting een bepaald percentage kans op ernstige geluidhinder voor de bewoners optreedt. Bij lage geluidbelastingen is er wel een kans op ernstige geluidhinder, maar die kans is klein, zodat er weinig bewoners ernstig gehinderd zijn. Bij hoge geluidbelastingen neemt die kans op ernstige geluidhinder toe, maar ook bij zeer hoge geluidbelastingen is niet 100% van de bewoners ernstig gehinderd. Om het aantal ernstige gehinderde bewoners te kunnen afleiden is het aantal woningen vermenigvuldigd met het standaard aantal bewoners per woning (gemiddeld 2,3 bewoners per woning) en met de kans op ernstige geluidhinder in die geluidklasse. Toelichting bij aantallen slaapverstoorden: Om van de geluidbelaste woningen te komen tot slaapverstoorde inwoners worden dosis-effectrelaties toegepast. Met deze relaties wordt aangegeven, dat er bij een bepaalde klasse geluidbelasting ’s nachts een bepaald percentage kans op slaapverstoring voor de bewoners optreedt. Bij lage geluidbelastingen is er wel een kans op slaapverstoring, maar die kans is klein, zodat er weinig bewoners slaapverstoord zijn. Bij hoge geluidbelastingen neemt die kans op slaapverstoring toe, maar ook bij zeer hoge geluidbelastingen ’s nachts is niet 100% van de bewoners slaapverstoord. Om het aantal slaapverstoorde bewoners te kunnen afleiden is het aantal woningen vermenigvuldigd met het standaard aantal bewoners per woning (gemiddeld 2,3 bewoners per woning) en met de kans op slaapverstoring ’s nachts in die geluidklasse.

2.1.2

Railverkeer In Tabel 3 en Tabel 4 wordt per geluidbelastingklasse het aantal woningen, personen, gehinderden, andere geluidgevoelige bebouwing en woningen voorzien van extra geluidwering of een toegepaste bronmaatregel, weergegeven voor zowel de etmaal- als de nachtperiode.

14 mei 2013, versie 5 -8-



Tabel 3: Aantal woningen/personen met een geluidbelasting ≥55 dB Lden ten gevolge van railverkeer (hinder) klasse

55-60

60-65

woningen

727

personen

1.700

gehinderde personen ernstig gehinderde personen andere geluidgevoelige gebouwen woningen voorzien van extra geluidwering

65-70

70-75

> 75

totaal

158

38

1

0

924

400

100

0

0

2.200

201

69

24

1

0

295

50

22

10

0

0

82

6

1

1

0

0

8

101

13

3

1

0

118

Tabel 4: Aantal woningen/personen met een geluidbelasting ≥50 dB Lnight ten gevolge van railverkeer (slaapverstoring) klasse

50-55

55-60

60-65

65-70

> 70

woningen

338

94

5

0

0

437

personen

800

200

0

0

0

1.000

23

11

1

0

0

35

3

0

1

0

0

4

51

5

2

0

0

58

slaapverstoorde personen andere geluidgevoelige gebouwen woningen voorzien van extra geluidwering

2.1.3

totaal

Industrie In Tabel 5 en Tabel 6 wordt per geluidbelastingklasse het aantal woningen, personen, gehinderden, andere geluidgevoelige bebouwing en woningen voorzien van extra geluidwering (toepassen van een bronmaatregel), weergegeven voor zowel de etmaal- als de nachtperiode. Tabel 5: Aantal woningen/personen met een geluidbelasting ≥55 dB Lden ten gevolge van industrielawaai (hinder) klasse

55-60

60-65

65-70

70-75

> 75

woningen

79

0

0

0

0

totaal 79

personen

200

0

0

0

0

200

gehinderde personen

47

0

0

0

0

47

ernstig gehinderde personen

20

0

0

0

0

20


0

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0

0

Tabel 6: Aantal woningen/personen met een geluidbelasting ≥50 dB Lnight ten gevolge van industrielawaai (slaapverstoring) klasse

50-55

55-60

60-65

65-70

> 70

totaal

woningen

0

0

0

0

0

0

personen

0

0

0

0

0

0

slaapverstoorde personen

0

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0

0


0

0

0

0

0

0


14 mei 2013, versie 5 -9-


3

LOKALE BESCHRIJVING

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de huidige situatie van de gemeente Hengelo op het gebied van geluid. Als eerste wordt een korte beschrijving van de gemeente gegeven, wordt ingegaan op het huidige geluidbeleid in de gemeente en worden de voorgenomen ruimtelijke ontwikkelingen die van invloed kunnen zijn op de geluidsituatie behandeld. Later in dit hoofdstuk wordt ingegaan op de gezondheidssituatie en worden de reeds genomen maatregelen in Hengelo behandeld.

3.1

Beschrijving situatie in de Gemeente Hengelo De gemeente Hengelo heeft in het jaar 2012 80.942 inwoners. Het grondgebied beslaat een oppervlakte 2 van bijna 62 km . De hoofdverkeersstructuur van Hengelo bestaat uit een centrumring, wijkring en een zestal invalswegen. Door de grote verkeersintensiteit op een aantal van deze wegen wordt een hoge geluidbelasting op de gevels van woningen veroorzaakt. Deze woningen zijn onder andere gelegen aan de invalswegen Deldenerstraat, Oldenzaalsestraat, Haaksbergerstraat, Bornsestraat, Enschedesestraat en de Deurningerstraat en aan wegen die deel uitmaken van de wijkring zoals de Weideweg, Geerdinksweg, Oelerweg, en de Breemarsweg.

Figuur 2: Hengelo

14 mei 2013, versie 5 - 10 -



Daarnaast ligt Hengelo binnen de geluidcontouren van wegen waarvan de gemeente geen wegbeheerder is. Aan de Oostelijke rand van de stad Hengelo loopt de A35 en aan de noordzijde van de stad loopt de A1. Rijkswaterstaat is wegbeheerder van deze wegen. Vanuit het noordoosten loopt de Deurningerstraat , N738, Hengelo binnen. Vanuit het westen is er de Deldenerstraat, N346, en vanuit het oosten de Oldenzaalsestraat, N342. De kern Beckum wordt doorsneden door de Haaksbergerstraat, N739. Dit zijn vier provinciale wegen; De provincie Overijssel is wegbeheerder van deze wegen. Daarnaast lopen door het centrum van Hengelo de spoorlijnen van het traject Almelo – Oldenzaal en Zutphen – Hengelo en Hengelo Enschede. ProRail is bronbeheerder van deze spoorlijnen. In Hengelo liggen drie gezoneerde industrieterreinen, dit zijn: Twentekanaal, Westermaat en Wilderinkshoek.

3.2

Gemeentelijk geluidbeleid Het gemeentebestuur heeft in 2009 de ‘Nota Geluid, Het geluidbeleid van de gemeente Hengelo bij: vergunningen en ontheffingen Wet milieubeer en APV; -hogere waarden Wet geluidhinder; -saneringen bestaande woningen’ vastgesteld. In het document is het beleid ten aanzien van geluid in Hengelo verwoord en in het beleid zijn meerdere doelen gesteld. Deze doelen zijn onder andere het bijdragen aan het realiseren van een goed woon- en leefklimaat in Hengelo, maar het is ook een handvat voor milieuvergunningen, maatwerkvoorschriften, evenementen en voor geluidambities bij ruimtelijke planvormingen en hogere geluidgrenswaarden.

3.3

Belangrijke infrastructurele werken en/of RO-plannen

3.3.1

Gemeentelijke plannen Dit actieplan kijkt in principe 5 jaar vooruit. De kwaliteit van de leefomgeving in Hengelo wordt niet alleen beïnvloed door de maatregelen en acties, die de gemeente wellicht zelf in het kader van dit actieplan wil uitvoeren, maar ook door de verwachte en voorgenomen ruimtelijke ontwikkelingen. In Hengelo spelen op het moment dat dit actieplan wordt geschreven een aantal projecten. Het merendeel van deze projecten heeft ruimtelijke gevolgen, bijvoorbeeld omdat er woningen worden gebouwd of omdat de wegstructuur verandert. De belangrijkste projecten worden hieronder op een rijtje gezet: o Reconstructie van de Westtangent o Reconstructie van de Enschedesestraat, Kruispunt Kuipersdijk, onderdoorgang spoor. o Doortrekken Laan Hart van Zuid, Boekelosebrug. o Herinrichting Marskant, Willemstraat, Deldenerstraat, Mitchamplein. o De realisatie van de wijken Schalmeden en Dalmeden.

3.3.2

Overige ruimtelijke plannen Ruimtelijke ontwikkelingen worden niet alleen door de gemeente zelf gepland, maar worden ook door anderen tot stand gebracht. Regionale projecten met een mogelijke invloed op de geluidkwaliteit in Hengelo zijn: o Doortrekken Amerikalaan, Zuidelijke Randweg Borne o Aanleg van de N18

3.3.3

Overige actieplannen Niet alleen de gemeente maar ook de beheerders van autosnelwegen, landelijke spoorwegen en van de luchthaven Schiphol moeten geluidsbelastingkaarten en actieplannen maken. Rijkswaterstaat heeft


14 mei 2013, versie 5 - 11 -


geluidsbelastingkaarten gemaakt voor het rijkswegennet, maar de aantallen bewoners binnen agglomeraties die hinder ondervinden van een autosnelweg worden niet door Rijkswaterstaat maar door 6 de gemeente gerapporteerd . De gemeente kan in zijn actieplan echter geen maatregelen opnemen voor het geluid van de autosnelweg. Mogelijke maatregelen op autosnelwegen worden in het actieplan van ministerie van I en M (Rijkswaterstaat) vermeld. Voor spoorwegen binnen de gemeentegrenzen geldt hetzelfde: de aantallen blootgestelde bewoners wordt door de gemeente gerapporteerd. Mogelijke maatregelen bij landelijke spoorwegen worden in het actieplan van ministerie van I en M (ProRail) vermeld. Ook de provincie Overijssel stelt als beheerder van de provinciale wegen een actieplan op voor wegen waar meer dan 3 miljoen motorvoertuigen per jaar passeren.

3.4

Overige geluidgevoelige bestemmingen Volgens de Wet geluidhinder zijn er behalve woningen nog andere soorten bestemmingen in een gemeente die als geluidgevoelig worden aangemerkt. In Hengelo gaat het dan concreet om: ● onderwijsfuncties, ● gezondheidszorgfuncties. In de tabellen zoals weergegeven in paragraaf 2.1 zijn de aantallen weergeven onder de term “andere geluidgevoelige gebouwen”.

3.5

Stille/stilte-gebieden In de gemeente Hengelo zijn geen, in een provinciale milieuverordening aangewezen, stiltegebieden. In het actieplan omgevingslawaai wordt verder niet ingegaan op stilte en stille gebieden.

3.6

Gezondheid Zoals in de inleiding al beschreven leidt overmatig geluid in de woonomgeving tot ongewenste effecten. Lawaai in de woonomgeving veroorzaakt vooral hinder en verstoring van slaap. Via lichamelijke stressreacties kan lawaai de kans op hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten vergroten en de klachten verergeren van mensen die al lijden aan hart- en vaatziekten. Lichamelijke stressreacties treden meestal pas op na jarenlange blootstelling aan (zeer) hoge geluidniveaus in de woon- of werkomgeving. Lawaai 7,8 kan ook leerprestaties van kinderen beïnvloeden. Tijdens het opstellen van het actieplan geluid is de GGD Twente en IJsselland nadrukkelijk bij het proces betrokken. GGD Twente en IJsselland heeft de gemeente Hengelo geïnformeerd over de relatie tussen geluid en gezondheid en hen gewezen op de mogelijkheden die de GGD heeft om te kwantificeren hoe groot het gezondheidsverlies is ten gevolge van de blootstelling aan het geluid van wegen railverkeer en bedrijven. Naar aanleiding hiervan hebben de gemeenten Almelo, Enschede en Hengelo GGD Twente en IJsselland opdracht gegeven om de gezondheidseffecten van de in kaart gebrachte geluidsituatie in 2011 voor de

6

Besluit geluid milieubeheer, toelichting bij artikel 10: “De aantallen woningen en andere geluidsgevoelige objecten, alsmede de aantallen bewoners, worden alleen aangegeven voor het gebied dat is gelegen buiten de agglomeraties.” 7 Kempen, E. E. M. van & D. J. M. Houthuijs (2008) – Omvang van de effecten op gezondheid en welbevinden in de Nederlandse bevolking door geluid van wegen railverkeer. Rapportnr. 630180001. RIVM, Bilthoven. 8

http://www.ggdzhz.nl/client/1/?websiteid=1&contentid=859&hoofdid=94&pagetitle=Geluid_en_gezondheid

14 mei 2013, versie 5 - 12 -



afzonderlijke gemeenten door te rekenen. Voor de gemeente Enschede zijn ook 3 plandrempelscenario’s doorgerekend. Afwijking aantal gehinderden geluidsbelastingkaart en GGD onderzoek Bij de berekening van het aantal (ernstig) gehinderden en slaapverstoorden wordt met het gebruik van de wettelijk voorgeschreven bewonersdichtheid van 2,3 in de geluidsbelastingkaart een overschatting gemaakt. De hinderrelaties zijn namelijk alleen toepasbaar op volwassenen (> 20 jaar) en niet op kinderen. De GGD hanteert daarom een andere bewonersdichtheid in Hengelo. In de geluidsbelastingkaart worden alleen (ernstig) gehinderden en slaapverstoorden berekend vanaf 55 dB Lden en 50 dB Lnight. Door dit wettelijke uitgangspunt zal het aantal gehinderden worden onderschat. Het precieze effect van deze twee uitgangspunten op een onder- of overschatting is niet bekend. Hieronder is een korte samenvatting weergegeven van het uitgevoerde GGD onderzoek in het kader van het opstellen van het actieplan. In hoofdstuk 4 worden de resultaten uit het GGD onderzoek behandeld. Het volledige GGD onderzoek is in bijlage 3 opgenomen. DALY berekening Om inzichtelijk te maken waar de grootste gezondheidswinst te behalen is, zijn er door de GGD IJsselland berekeningen uitgevoerd met de DALY-methodiek. DALY staat voor Disability Adjusted Life Years en wordt in ook wel aangeduid als verlies aan gezonde levensjaren. Een DALY is opgebouwd uit het aantal verloren jaren door vroegtijdige sterfte en de jaren geleefd met ziekte. De DALY-methode is daarmee een geschikte manier om gezondheidsverlies kwantitatief te bepalen. Het aantal ernstig gehinderden of slaapverstoorden wordt vermenigvuldigd met een weegfactor en een disability duur (de periode waarvoor het verlies aan gezondheid geldt). Vermindering met één DALY levert 9 een gecalculeerde gezondheidswinst op van globaal € 70.000,-. De GGD geeft in de DALY-rapportage het volgende advies: “Op basis van onderzoeken naar de relatie tussen hart- en vaatziekten en geluid concludeert de GGD dat gezondheidskundig een maximale plandrempel voor Lden van 62 dB gehanteerd zou moeten worden en een maximale plandrempel voor Lnight van 55 dB. Onderzoeken tonen aan dat boven deze waarden er nadrukkelijk sprake is van een onvoldoende milieugezondheidskwaliteit. De GGD adviseert overheden om in hun beleid hiermee rekening te houden.”

3.7

Belevingsonderzoek In 2012 is een peiling gehouden onder het HengeloPanel. Enkele belangrijke resultaten op het gebied van geluid, uit het laatste panel in 2012, worden hier opgesomd. Tevens zijn de gegevens uit 2008 weergegeven. Het volledige onderzoek kunt u terugvinden op de website van de gemeente Hengelo.

9

Gezondheid in maatschappelijke kosten-batenanalyses van omgevingsbeleid, Planbureau voor de Leefomgeving,

2012.


14 mei 2013, versie 5 - 13 -


Tabel 7: Belevingsonderzoeken in Hengelo en Almelo; vergelijking van de percentages ernstig gehinderden Geluidbron Wegverkeer Bromfietsen / -scooters Buren (geen horeca/bedrijven) Treinen Evenementen Bouw- en sloopactiviteiten Bedrijven / industrie vliegtuigen horeca

Hengelo 2008 13 9 4

3 3

Hengelo 2012 12 12 10 8 7 7 5 5 3

Almelo 2012 11 12 7 2 4 2 2 3,5 1,5

Uit de peiling blijkt dat wegverkeer de voornaamste oorzaak is van zowel geluidhinder en slaapverstoring. Van de panelleden ondervindt 12% ernstige geluidhinder en 9% ernstige slaapverstoring. Verder blijkt uit de peiling dat (na wegverkeer), brommers/scooters en buren de voornaamste bronnen van geluidhinder zijn. Tussen de Hengelose wijken bestaan grote verschillen in de soort en in de mate van geluidhinder. Voor slaapverstoring zijn de voornaamste bronnen (na wegverkeer), brommers/scooters en treinen.

3.8

Saneringsopgave In Nederland wordt al langer gewerkt aan het voorkomen of beperken van geluidhinder. De Wet geluidhinder en de Wet milieubeheer verplichten bijvoorbeeld tot het uitvoeren van een geluidonderzoek bij nieuwe plannen voor woningbouw of nieuwe wegen en spoorwegen. De wet geeft dan grenswaarden aan waaraan in zulke situaties moet worden getoetst. Het Bouwbesluit stelt eisen aan de geluidwering van gevels. Voor bestaande situaties zijn saneringsregelingen van toepassing. Als de zogenaamde saneringsgrenswaarde wordt overschreden, wordt in principe door de rijksoverheid geld beschikbaar gesteld voor de uitvoering van de sanering. Begin jaren ’80 werden op basis van projectsubsidies al saneringsprojecten uitgevoerd, de zogenaamde Pre-sanerings fase. Later zijn door de gemeenten alle saneringssituaties gemeld. Deze situaties zijn terecht gekomen op een drietal landelijke lijsten: de A-lijst (urgente gevallen) en de B-lijst (minder urgente gevallen) beide voor wegverkeerslawaai en de Raillijst voor railverkeerslawaai. Bovendien heeft er voor zowel weg - als railverkeerslawaai nog een eindmelding plaatsgevonden. De kosten voor uitvoering van de sanering worden op dit moment betaald uit het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV) en/of projectsubsidies middels het ministerie van I en M. De landelijke budgetten worden steeds voor 5 jaar vastgesteld. De uitvoering van de sanering is een proces van vele jaren. In de kaart in bijlage 5 is te zien welke woningen in Hengelo al zijn gesaneerd en welke woningen nog op de saneringslijst staan. In paragraaf 3.9 wordt verder ingegaan op de gesaneerde en nog te saneren woningen in Hengelo.

3.9

Reeds genomen maatregelen De gemeente Hengelo heeft de laatste jaren al heel veel gedaan om het geluid bij bestaande woningen te beperken. Op een groot aantal wegen is een geluidreducerend wegdek aangebracht. Verder zijn in 2006 langs het spoor Hengelo-Almelo geluidschermen gebouwd en zijn eind 2012 de geluidschermen langs de 14 mei 2013, versie 5 - 14 -



spoorbaan Hengelo-Oldenzaal opgeleverd. Dit laatstgenoemde scherm is nog niet in de geluidsbelastingkaart van 2011 opgenomen en de situatie aldaar is inmiddels gunstiger geworden. Hierdoor zijn vrijwel alle woningen die op de saneringslijsten Rail zijn vermeld gesaneerd. In totaal staan er op de saneringslijsten voor wegverkeer 2292 woningen vermeld. Hiervan staan 205 woningen vermeld op de prioritaire A-lijst. Van deze A-lijst zijn 164 woningen gesaneerd, 24 woningen zijn in uitvoering en het restant zal de komende jaren worden gesaneerd. Op de overige saneringslijsten voor wegverkeer staan in totaal 2087 woningen vermeld. Hiervan zijn er 203 gesaneerd en 330 van geluidwerende maatregelen voorzien maar nog niet formeel gesaneerd. Van deze overige lijsten zullen in de toekomst nog 1554 woningen moeten worden gesaneerd door het nemen van maatregelen en voor 330 zal nog een formele procedure moeten worden gevolgd. Fiets In 2012 is de ‘Fiets Actielijst Fietsprojecten’ vastgesteld, met als doel het stimuleren van het fietsgebruik. Het bevorderen en optimaliseren van het fietsklimaat is nog steeds een van de belangrijkste speerpunten van het gemeentelijk verkeer- en vervoersbeleid. De resultaten van het in juni gepresenteerde MON onderzoek (Mobiliteits Onderzoek Nederland) laten onder andere zien dat Hengelo op de derde plaats staat van alle 50.000+ gemeenten in Nederland waar het meeste wordt gefietst. Naast het gezonde effect van fietsen zorgt het stimuleren van het fietsgebruik ook voor een afname van het geluid binnen de gemeente! OV De gemeente Hengelo wil het gebruik van het openbaar vervoer stimuleren, met name op de doorstroomassen (HOV). Zo wordt op regionaal niveau een reëel alternatief voor de auto geboden. Het stimuleren van het gebruik van OV heeft een positief effect op de geluidsituatie in de gemeente Hengelo.


14 mei 2013, versie 5 - 15 -


4

HET ACTIEPLAN

4.1

Ambitie en plandrempels In het actieplan wordt, volgens de Handreiking Omgevingslawaai, gewerkt met plandrempels. De plandrempel is een ambitiewaarde en niet een grenswaarde die gehaald moet worden op straffe van sancties indien de waarde niet wordt gerealiseerd. De gemeente mag de hoogte van de plandrempel zelf vaststellen en mag daarbij afwijken van de normen die in de Wet geluidhinder zijn opgenomen. In het actieplan wordt het beleid weergegeven dat tot doel heeft overschrijdingen van de plandrempels te reduceren of ongedaan te maken. Het actieplan geeft daarom inzicht in de mogelijke maatregelen in de volgende vijf jaar inclusief het te verwachten effect van de maatregelen, waarbij moet worden opgemerkt dat de maatregelen niet in alle gevallen zullen en/of kunnen leiden tot het voldoen aan de plandrempel. Hotspots Onder “hotspot” wordt verstaan: een cluster van locaties waar de plandrempel wordt overschreden en die we in het actieplan nader bekijken. Door in te zoomen op deze hotspots ontstaat naar verwachting een helder beeld van de situaties in Hengelo waar de hoogste geluidbelastingen optreden. Die “hotspots” werken vooral als aandachttrekkers. Ze geven aan waar we willen beginnen als er maatregelen genomen gaan worden. Als de plandrempel te laag wordt gekozen, wordt de hele gemeente één hotspot en gaat het overzicht verloren. Mogelijke maatregelen die getroffen worden voor hotspots hebben ook effect voor de omgeving daarvan. Alvorens een plandrempel vast te stellen heeft de gemeente Hengelo onderzoek gedaan naar de toepassing van een plandrempel van Lden 67 dB, 65 dB of 63 dB. De gemeente wil ernaar streven, dat in de planperiode (2013 – 2018) het aantal woningen met een geluidbelasting boven de plandrempel wordt geminimaliseerd. De gemeente wil een realistische plandrempel stellen, die leidt tot een omvang van acties die haalbaar en meetbaar is. In Tabel 8 is het aantal woningen boven de verschillende plandrempels weergegeven. Tabel 8: aantal geluidgevoelige gebouwen boven een plandrempel van 63, 65 en 67 dB Klasse Lden ≤63 > 63 > 65 > 67

Totaal gebouwen 35.942 2.421 915 178

Resultaten DALY onderzoek De GGD heeft berekend dat door de aanwezige geluidbelasting in Hengelo het aantal “Verloren gezonde levensjaren” (zogenaamde DALY’s) 216 in het jaar 2011 bedraagt. Berekeningen in Enschede (waar de effecten van de drie plandrempels zijn doorgerekend) laten zien dat beperking van de hoogste geluidbelastingen weinig effect hebben op dit getal. Een plandrempel van 67 dB levert een zeer beperkte gezondheidswinst op. Een plandrempel van 63 dB levert een grotere gezondheidswinst op, maar die winst is, vanwege de dosis-effectrelatie, nog steeds beperkt. De dosis-effectrelatie is bij de toelichting op de aantallen gehinderden en slaapgestoorden behandeld.

14 mei 2013, versie 5 - 16 -



Wanneer de geluidbelasting in Hengelo overal wordt terug gebracht naar 62 dB levert dat een winst op van 12 DALY’s. Plandrempel De gemeenten Almelo, Enschede en Hengelo hebben besloten om gezamenlijk op te trekken bij het opstellen van het actieplan en, indien mogelijk, een gezamenlijke plandrempel op te stellen. In een bestuurlijk overleg zijn de verschillende plandrempelscenario’s beschouwd en heeft men een afgewogen keuze kunnen maken voor een plandrempel. De gemeente Hengelo heeft , evenals Almelo en Enschede, de plandrempel op 63 dB vastgesteld. Deze plandrempel is de meest ambitieuze van de drie voorgestelde plandrempels. Deze waarde van deze plandrempel sluit aan bij de saneringsregeling Wet Geluidhinder. Deze regeling kent een maximale grenswaarde voor het geluidniveau binnen woningen van 43 dB. Omdat de geluidwering tegen wegverkeerslawaai van een normaal onderhouden woning 20 dB bedraagt, is bij een gevelbelasting tot 63 dB geen sprake van situaties waarbij de geluidbelasting binnen de woning hoger dan 43 dB zal zijn. 63 dB is een ambitieuze plandrempel, er zijn ruim 2.400 gebouwen boven deze plandrempel. De keuze voor deze plandrempel komt voort uit een ambitie om de geluidbelasting en daarmee de leefomgeving van Hengelo de komende jaren te verbeteren en zeker niet te laten verslechteren. Binnen de looptijd van dit actieplan zal deze ambitie nog niet kunnen worden gerealiseerd, maar Hengelo wil met deze plandrempel een signaal afgeven en daarmee aandacht blijven geven aan de geluidbelasting binnen haar gemeentegrenzen. De plandrempel van 63 dB wijkt af van het advies van de GGD, die voorstelt om de plandrempel op 62 dB te leggen. Zoals in de voorgaande alinea al wordt beschreven zijn bij een plandrempel van 63 dB al veel plandrempeloverschrijdingen in de gemeente Hengelo. Een plandrempel van 62 dB zorgt voor een nog groter aantal overschrijdingen. Het aantal overschrijdingen is in dat geval zo hoog dat het niet mogelijk is om een overzichtelijk en realistisch aantal hotspots te bepalen. Ten tweede sluit deze plandrempel aan bij de maximale binnenwaarde uit de Wet geluidhinder. Verderop in het actieplan worden de hotspots binnen de gemeente beoordeeld en wordt een afweging gemaakt of en welke maatregelen getroffen kunnen worden. Aparte plandrempel voor bedrijven Voor industrielawaai geldt in Nederland op grond van de Handreiking Industrielawaai en de Geluidnota Hengelo een richtwaarde van 55 dB(A) Letm. In de systematiek van de geluidkartering is gekozen voor een omzetting van Letm naar Lden, door te veronderstellen dat beide gelijke waarde hebben. Overschrijdingen van deze richtwaarde zijn alleen te verwachten in situaties waar de handhaving tekort schiet of waar hogere waarden zijn toegestaan na een besluit met een belangenafweging. Binnen de gemeente zijn een beperkt aantal bedrijven en instellingen aanwezig die bij vergunning of maatwerkvoorschrift 55 dB(A) of 10 meer mogen produceren op nabijgelegen woningen . Daarom wordt in Hengelo voor industrielawaai vooralsnog een plandrempel aangehouden van 55 dB Lden, wat dan verondersteld wordt overeen te komen met een vergunde waarde van Letm = 55 dB(A).

10

‘Geluidsbelastingkaarten EU-richtlijn Omgevingslawaai’ ESD140/Hcj/1451 van adviesbureau Goudappel Coffeng

(versie 21 mei 2012).


14 mei 2013, versie 5 - 17 -


Overige bronbeheerders Daarnaast is de gemeente Hengelo geen bronbeheerder van veel bronnen van het omgevingslawaai zoals rijkswegen, provinciale wegen, luchtvaart, railverkeer en soms ook industrie. De gemeente stelt zich proactief op richting de overige bronbeheerders (Rijkswaterstaat, Provincie Overijssel en ProRail), om wat binnen haar mogelijkheden ligt te doen om de geluidsituatie in de regio ten gevolge van deze geluidbronnen te verbeteren en te trachten deze onder de plandrempel te brengen. Voor de actieplannen van provinciale wegen, rijkswegen en spoorwegen wordt verwezen naar de website van de relevante bronbeheerders. Luchtvaartlawaai niet op de kaart Voor luchtvaartlawaai treden gezondheidseffecten bij lagere geluidbelastingen dan bij wegverkeer op. Luchtvaartlawaai komt op de geluidbelastingskaart van Hengelo niet voor. Het vliegveld Twente is niet in gebruik.

4.2

Hotspots binnen de gemeente De in de Tabel 9 opgenomen straten vormen samen de “hotspots” waar woningen met geluidbelastingen boven de plandrempel in clusters aanwezig zijn. Dat betreft in elk geval de hieronder genoemde gemeentelijke wegen. Tabel 9: Hotspots in Hengelo

3 4 5a 5b

West Tangent (Oelerweg (Van Breemarsweg tot aan Geerdinksweg), Geerdinksweg, Weideweg) Enschedesestraat (tussen Kuipersdijk en Wolter ten Catestraat, Tevens kruising met Kuipersdijk/spoor en eerste deel Boekweitweg) Oostelijke Breemarsweg (oostelijk deel tussen Boekeloseweg en overgaand in de Pruisische Veldweg tot bocht en overgang in de Kuipersdijk) Deldenerstraat deel 1 (vanaf Geerdinksweg tot Marskant) Industriestraat (tussen Christiaan Huygenslaan en de Clercqdwarsstraat) Loweg/Boekeloseweg (vanaf Breemarsweg tot Esrein)

6 7 8 9 10 11

Twekkelerweg/Twekkelerplein (vanaf Bernhardstraat tot aansluiting/bocht Veloursstraat) Bornsestraat (Weideweg tot Achterhoekse Molenweg) Deldenerstraat deel 2 (Marskant tot Bornsestraat) Deurningerstraat (M.A. de Ruyterstraat – Landmansweg) Oude Postweg (Sloetsweg – J. Haydenlaan – Oldenzaalsestraat) Beckum (Haaksbergerstraat)

1 2

De ligging van deze wegen is in bijlage 5 met bovenstaande nummers aangegeven.

4.3

Nadere analyse rondom hotspots Nu de zogenaamde hotspots bekend zijn is het mogelijk te onderzoeken in welke mate het aspect hinder en ernstige hinder een item is bij de bewoners langs deze wegdelen. Hierbij is gebruik gemaakt van de gegevens zoals die zijn verkregen in het HengeloPanel van 2012. Bij de analyse is gekeken naar de bewoners die hebben meegedaan en waarvan de woningen direct aan de weg zijn gelegen als ook in een gebied van 100 meter rondom de weg. De overall resultaten per wijk zijn ook in beeld gebracht zodat een

14 mei 2013, versie 5 - 18 -



zo goed mogelijk vergelijk kan worden gemaakt. In een aantal gevallen zijn het aantal gegevens te gering om een statistisch betrouwbare analyse te doen. Bij de hotspots 6, 7 en 8 is daarvan sprake. De conclusie die uit de nadere analyse kan worden getrokken is de volgende: Bij bijna alle hotspots is het aantal gehinderden en ernstig gehinderden beduidend groter dan gemiddeld per wijk. Dat betekent dat de keus van de hotspots op basis van de geluidbelastingkaart goed overeenkomt met de beleving zoals gerapporteerd in het internetpanel. Bovendien kunnen eventuele maatregelen de overlast beduidend verminderen. Door de komende jaren regelmatig de panels te blijven raadplegen kan mogelijk een trend worden opgespoord of indien maatregelen worden genomen een verbetering wordt waargenomen. Voor een overzicht van de analyse zie bijlage 4.

4.4

Wegverkeer In de vorige paragraaf zijn de zogenaamde hotspots beschreven, waar volgens de geluidbelastingkaart woningen aan geluidbelastingen boven de plandrempel van 63 dB zijn blootgesteld. Samen met de ambtelijke werkgroep die de totstandkoming van dit actieplan heeft begeleid, zijn maatregelen onderzocht waarmee de geluidbelasting in die situaties zo mogelijk tot onder de plandrempel kan worden teruggedrongen. De gemeente heeft daarin beperkte mogelijkheden, zowel bestuurlijkjuridisch als financieel. Dit actieplan gaat daarom op zoek naar doelmatige maatregelen om de geluidbelasting, zo mogelijk binnen de planperiode, zo ver mogelijk terug te dringen. In Tabel 10 is een overzicht gegeven van mogelijke maatregelen in de gemeente Hengelo. In dit actieplan worden de hotspots afzonderlijk beoordeeld. Maatregelen In het algemeen worden geluidbeperkende maatregelen onderscheiden in drie categorieën: •

•

•

Bronmaatregelen, ook wel generieke maatregelen genoemd, zorgen ervoor dat het algehele geluidniveau rondom de bron van de geluidbelasting omlaag gaat. Voorbeelden op het gebied van verkeer zijn stille wegdekken (“stil asfalt”), stillere voertuigen en banden, snelheidsbeperking, verminderen van (vracht)verkeer, ander verkeersmaatregelen (bv. re-routing). Brongerichte maatregelen leiden tot een algehele geluidreductie waar alle ontvangers in de directe omgeving profijt van hebben. Overdrachtsmaatregelen zorgen ervoor dat de veroorzakers van geluidbelasting (fysiek) gescheiden worden van de ontvanger. Hierbij kan gedacht worden aan geluidschermen of wallen. In binnenstedelijk gebied zijn dergelijke maatregelen vaak niet gewenst vanuit stedenbouwkundig oogpunt en/of gebrek aan fysieke ruimte. Maatregelen bij de ontvanger betreffen veelal gevelisolatie van woningen met het doel het geluidniveau in de woning zelf omlaag te brengen. Dit soort maatregelen richten zich op één specifiek object en leiden niet tot een algehele geluidreductie in de directe omgeving. Bovendien is dit relatief duur, verbetert alleen iets aan het geluid binnen woningen en leidt dus niet tot een reductie van de gevelbelasting en het omgevingslawaai (doel van de Europese richtlijn).


14 mei 2013, versie 5 - 19 -


Bron

minder auto’s minder vrachtauto’s lagere snelheid gelijkmatige snelheid kleinere motoren stillere motoren stillere banden stiller wegdek

Overdracht

geluidscherm grotere afstand

Ontvanger

gevelisolatie

Figuur 3: maatregelencategorieën

Uit doelmatigheidsoverwegingen hebben maatregelen aan de bron de voorkeur. Ook de wetgever heeft aangegeven dat bronmaatregelen te verkiezen zijn boven andere maatregelen. In de volgende paragrafen wordt nagegaan, welke mogelijkheden de gemeente heeft om maatregelen te nemen. Tabel 10: mogelijke maatregelen in Hengelo

Maatregel wegverkeer Stille wegdekken (DGD)

Effect op geluid (indicatief) 2-6 dB

Geluidschermen

0-15 dB

Snelheidsbeperking tot 30 km/u

1 à 2 dB

Bevorderen OV en ketenmobiliteit

Beperkt

Bevorderen fietsverkeer

Beperkt

Verkeerscirculatieplan

0-5 dB

14 mei 2013, versie 5 - 20 -

Toepasbaar in Hengelo Het toepassen van stille wegdekken is een mogelijke maatregel. Momenteel vindt er, met begeleiding van Van Keulen advies, een onderzoek plaats naar de kansen en beperkingen bij de toepassing van dunne deklagen op het binnenstedelijke wegennet. Schermen zijn in binnenstedelijk gebied op grond van stedenbouwkundige aspecten niet toepasbaar. Daarnaast ontbreekt het veelal aan fysieke ruimte. Bij snelheidsbeperking; 50 naar 30 km/uur: moeten ivm veiligheid klinkers ipv asfalt worden toegepast en gaat het geluidreducerende effect verloren; Ja, in het Gemeentelijk Verkeers- en Vervoersplan (GVVP) stimuleert de gemeente Hengelo het gebruik van Openbaar Vervoer. Daarnaast zijn in het kader van het project HOV (Hoogwaardig Openbaar Vervoer) op diverse plaatsen in de stad reeds busbanen aangelegd. ja, Hengelo heeft in 2012 de ‘Fiets Actielijst Fietsprojecten Hengelo’ opgesteld. Er is al sprake van een Gemeentelijk Verkeers- en Vervoersplan in Hengelo waarin de circulatie is geoptimaliseerd.



De tabel laat zien, dat de mogelijkheden voor maatregelen aan de bron beperkt zijn. In Hengelo is mogelijk de toepassing van stille wegdekken een veelbelovende maatregel. Sommige van de genoemde maatregelen hebben een effect door de hele gemeente. Dat zijn maatregelen zoals het stimuleren van openbaar vervoer en het bevorderen van fietsverkeer. Dit is onderdeel van het bestaande beleid in Hengelo en wordt ook in de komende jaren voortgezet. Deze maatregelen zorgen ook voor een verlaging van de geluidbelasting op woningen met een relatief lage geluidbelasting.

4.5

Kosten-batenanalyse Stille wegdekken De focus in de kosten-batenanalyse ligt op het aanbrengen van stille wegdekken. Alle overige maatregelen zijn moeilijk te begroten en ook hun effect op het aantal geluidbelaste woningen is moeilijk exact weer te geven. Daarom is de kosten-batenanalyse beperkt tot de genoemde locaties waarvoor stille wegdekken worden overwogen. De kosten-batenanalyse is uitgevoerd om een inzicht te verkrijgen in de mogelijke meerkosten en de opbrengsten (baten) bij toepassing van stil asfalt. De komende jaren zal de gemeente per project bepalen of het toepassen van stil asfalt mogelijk is. Door een robuust asfalt/SMA+ te kiezen, slim te plannen en ‘werk met werk’ te maken kunnen de meerkosten van stil asfalt nihil worden gehouden en passen de onderhoudskosten in het onderhoudsbudget. In het kader van de kosten-batenanalyse is in overleg besloten om de hotspots door te gaan rekenen met ‘SMA+’. Dit type stil asfalt heeft een beperkte geluidreductie, gemiddeld 2,6 - 3 dB, maar is duurzamer (robuust) en kan door de samenstelling van het mengsel ook op kruispunten (niet zeer druk) worden toegepast. In de praktijk is dit asfaltmengsel al getest. Wel is duidelijk dat door het verbeteren van de bestekvoorwaarden en door de aannemer bepaalde garantieverplichtingen te geven in combinatie met de wat lagere geluidreductie, nu al bekend is dat de onderhoudscomponent van de kosten laag is. De toepassing van SMA+ in plaats van Dicht Asfalt Beton (DAB) leidt tot iets hogere onderhoudskosten. De stijging van de onderhoudskosten bij toepassing van SMA+ is door de asfaltbeheerders van de 2 gemeenten Almelo, Enschede en Hengelo geraamd op maximaal € 1,00/m per jaar. De verschilkosten in onderhoud zijn van toepassing in die situaties, waar een wegdek tóch aan vervanging toe is. Als in die gevallen voor een stil wegdek wordt gekozen, hoeven de investeringskosten niet te worden toegerekend aan de geluidmaatregel. Als een wegdek van Dicht Asfalt Beton aan vervanging toe is zijn de extra onderhoudskosten voor het 2 toepassen van stil asfalt dus beperkt tot maximaal € 1,00 per m per jaar. Deze mogelijk extra onderhoudskosten passen in het bestaande onderhoudsbudget. Als een bestaand wegdek vervroegd wordt vervangen, dient bij deze kosten de restwaarde van het bestaande wegdek te worden opgeteld. De meerkosten zijn in dat geval een stuk groter. De gemeente Hengelo zal de mogelijkheid om stil asfalt toe te passen alleen overwegen indien groot onderhoud noodzakelijk is. (‘werk met werk’) Indien er al stil asfalt aanwezig is dient er opnieuw stil asfalt te worden toegepast.


14 mei 2013, versie 5 - 21 -


Beoordeling van de hotspots In Tabel 11, op de volgende bladzijde, is een overzicht gegeven van de verschillende hotspots binnen de gemeente. In de beoordeling is gekeken of er in de komende planperiode groot onderhoud staat gepland. Verder is beschouwd of de woningen op de hotspots reeds zijn gesaneerd of dat de woningen op de saneringslijst staan. In dat laatste geval zullen de woningen in de toekomst nog worden gesaneerd en is er een subsidie mogelijkheid (zie paragraaf 3.8).

14 mei 2013, versie 5 - 22 -



Tabel 11: Beoordeling van de hotspots

Hotspot 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

West Tangent. In 2013-2014 rioolverzwaring en herprofilering van de weg gepland. Een groot deel van deze hotspot moet in de toekomst nog worden gesaneerd. Op deze hotspot is het zeker een optie om stil wegdek toe te passen. Enschedesestraat. Tussen 2015 en 2018 zal het wegprofiel geheel worden aangepast. Een groot aantal woningen staat op de saneringslijst en zal in de toekomst nog moeten worden gesaneerd. Op deze hotspot is het zeker een optie om stil wegdek toe te passen. Oostelijke Breemarsweg. Op dit wegvak is in 2011 onderhoud gepleegd en gaat naar verwachting nog 7 a 8 jaar mee. De riolering in de hele Breemarsweg zal in 2015-2016 worden gerelined en er komen nieuwe huisaansluitingen, waardoor mogelijk het wegdek zal worden beschadigd. Indien het asfalt moet worden vervangen is het toepassen van stil asfalt een optie. Een groot aantal woningen staat op de saneringslijst en zal in de toekomst nog moeten worden gesaneerd. Deldenerstraat deel 1. Er is de komende planperiode geen groot onderhoud gepland. Een groot aantal woningen staat op de saneringslijst en zal in de toekomst nog moeten worden gesaneerd. Het toepassen van stil wegdek is zeker een optie in deze hotspot. Mogelijk is stil asfalt voor de sanering een optie. Industriestraat en Loweg/Boekeloseweg. Door het doortrekken van de Laan Hart van Zuid, waarbij voor de Industriestraat éénrichtingsverkeer gaat gelden, wordt het op deze hotspot een stuk rustiger. 30 km wordt ingevoerd rond het winkelgebied en de Loweg/Boekeloseweg wordt verkeersluw. Het is verstandig deze ontwikkeling eerst af te wachten. Twekkelerweg/Twekkelerplein.Er is de komende planperiode geen groot onderhoud gepland. Een deel van de woningen staat op de saneringslijst en zal in de toekomst nog moeten worden gesaneerd. Bornsestraat. Er is de komende planperiode geen groot onderhoud gepland. Een klein deel van de woningen staat op de saneringslijst en zal in de toekomst nog moeten worden gesaneerd. Wellicht is gevelisolatie hier de beste oplossing. Deldenerstraat deel 2. Er is de komende planperiode geen onderhoud gepland. De locatie is in verband met de vele bochten minder geschikt voor het toepassen van stil asfalt. De woningen in deze hotspot zijn veelal gesaneerd (gevelisolatie). Deurningerstraat. Op deze locatie is al sprake van stil asfalt. Uitgangspunt is dat bij groot onderhoud dit wegdek weer van een stil wegdek zal moeten worden voorzien. Mogelijk aangevuld met gevelisolatie. Oude Postweg. Is onlangs opnieuw bestraat. Er is de komende planperiode geen onderhoud gepland. Mogelijk kunnen in de toekomst bij groot onderhoud stille klinkers worden toegepast. Het is mogelijk dat het riool in de Josef Haydnlaan binnen 2 – 4 jaar wordt vervangen. Het gedeelte tussen de Oude Postweg en de Oldenzaalsestraat kan dan zo mogelijk van stil asfalt worden voorzien. De Haaksbergerstraat is een provinciale weg met stil wegdek. Omdat door de aanleg van de N18 de verkeerssituatie significant (o.a. veel minder vrachtverkeer) zal wijzigen wordt deze hotspot doorgeschoven naar de volgende planperiode om opnieuw te worden beoordeeld. Ook zal dan duidelijk moeten worden wie er verantwoordelijk is voor de mogelijke sanering.


14 mei 2013, versie 5 - 23 -


Voor sommige van bovenstaande hotspots wordt geconcludeerd dat het toepassen van stil asfalt tot de mogelijkheden kan behoren. Voor de volledigheid is voor alle hotspots gekeken naar de meerkosten bij het toepassen van stil asfalt op de verschillende hotspots. Een overzicht is te vinden in Tabel 12. Tabel 12: meerkosten bij toepassen stil asfalt Hotspot aantal Maatregel Lengte 11 woningen [m]

1 2 3 4 5a 5b 6 7 8 9 10* 11

Afname plandrempeloverschrijdingen

Gemiddeld afname per woning [dB]

Toename jaarlijkse kosten 12 totaal [€]

332 135 202 152 146 162 165 45 36

SMA+ SMA+ SMA+ SMA+ SMA+ SMA+ SMA+ SMA+ SMA+

2400 1000 1000 1200 700 650 450 900 300

56 63 74 79 46 50 32 4 2

-2,1 -2,2 -2,3 -2,3 -4,8 -2,8 -2,6 -1,9 -2,0

16800 7000 7000 8400 4900 4550 3150 6300 2100

Toename jaarlijkse kosten per afname dB [€] -8179 -3167 -3060 -3732 -1017 -1630 -1233 -3356 -1037

179

SMA+

550

63

-4,7

3850

-812

nvt nvt

* Hier is in de huidige situatie sprake van een (gedeeltelijke) klinkerverharding. De meerkosten zullen in dat geval in de praktijk hoger liggen. Uit bovenstaande tabel blijkt dat de toename van de onderhoudskosten voor de verschillende hotspots uiteenlopen. Dit is afhankelijk van de lengte van het toe te passen stille asfalt. In de laatste kolom wordt gekeken naar de meerkosten per afname van een decibel. Het valt op dat de meerkosten per ‘gewonnen’ decibel voor hotspot 5, 6 en 10 vrij laag is ten opzichte van de andere hotspots. Op deze locaties ligt in de huidige situatie (gedeeltelijk) een klinkerverharding en is er dus een grote geluidreductie te behalen. De meerkosten voor deze locaties zullen in werkelijkheid hoger liggen. Indien al deze maatregelen uitgevoerd worden nemen de jaarlijkse onderhoudskosten met ruim € 64.000 toe. Voor de eerste drie hotspots in de planperiode 2013 – 2018 is dit maximaal 30.800,=

4.6

Beperking van het aantal geluidgehinderde bewoners Met de beschreven maatregelen wordt beoogd de geluidbelasting terug te dringen bij de woningen met een geluidbelasting boven de plandrempel. Ook zal zoals reeds omschreven een groter deel van Hengelo in de omgeving van deze wegen profiteren van een lager omgevingsgeluid. Om de effecten in kaart te brengen, is een nieuwe berekening gemaakt van de geluidsbelastingkaart, waarbij ervan uitgegaan is dat alle beschreven maatregelen zijn uitgevoerd. De effecten op de Lden zijn in de volgende grafieken weergegeven.

11

Betreft het aantal woningen binnen 100 meter van de hotspot.

12

Gemiddeld € 1,00/m2 per jaar en een gemiddelde breedte van 7 meter. In geval van klinkerverharding zullen de

kosten hoger liggen. 14 mei 2013, versie 5 - 24 -



Geluidbelaste woningen 4,500 4,000

aantal woningen

3,500 3,000 2,500

Voor maatregelen

2,000

Na maatregelen

1,500 1,000 500 0 55-59

60-64

65-69

70-74

75>

Geluidsklasse Lden [dB]

Figuur 4: Effect van de mogelijke maatregelen op de aantallen woningen in klassen van geluidbelasting Lden Uit bovenstaande figuur blijkt dat, wanneer alle maatregelen zouden worden toegepast, het aantal geluidbelaste woningen in de hogere geluidbelastingklasse 65-69 afneemt. Deze woningen verschuiven dan naar een lagere geluidbelastingklasse. Naast de afname van het aantal gehinderden neemt ook het aantal DALY’s af en daarbij de gezondheidswinst toe.

Gehinderden 3,000

Aantal gehinderden

2,500

2,000 Voor maatregelen

1,500

Na maatregelen

1,000

500

0 55-59

60-64

65-69

70-74

75>

Geluidsklasse Lden [dB]

Figuur 5: Effect van de mogelijke maatregelen op de aantallen gehinderden in klassen van geluidbelasting Lden Uit bovenstaande figuur blijkt dat, wanneer alle maatregelen zouden worden toegepast, ook het aantal gehinderden in de hogere geluidbelastingklasse 65-69 afneemt. Ook in lagere geluidbelastingklassen is nog steeds sprake van een percentage gehinderden. Het aantal gehinderden neemt door het toepassen van alle beschreven maatregelen af met 196. Naast de afname van het aantal gehinderden neemt ook het aantal DALY’s af en daarbij de gezondheidswinst toe. Bij benadering is dit ongeveer 10 DALY’s, wat overeenkomt met ongeveer 700.000,- gezondheidswinst.


14 mei 2013, versie 5 - 25 -


4.7

Conclusie kosten-batenanalyse Zoals eerder is vermeld geldt dat voor sommige hotspots wordt geconcludeerd dat het toepassen van stil asfalt zondermeer tot de mogelijkheden behoort. Voor de hotspots waar in de komende planperiode groot onderhoud gepland staat zullen zo mogelijk van stil asfalt worden voorzien. De gemeente Hengelo heeft daarnaast de laatste jaren al heel veel gedaan om het geluid bij bestaande woningen te beperken. Zo is er al op verschillende locaties stil asfalt toegepast en heeft de gemeente haar beleid gericht op het stimuleren van het fietsverkeer en het gebruik van het openbaar vervoer. Al deze acties hebben een positief effect op de geluidsituatie in de gemeente Hengelo. De gemeente Hengelo kiest voor de volgende aanpak: 1. Hengelo heeft inmiddels de elf knelpunten op het gebied van wegverkeerslawaai (hotspots) in beeld. De eerste drie daarvan worden in de planperiode 2013 – 2018 aangepakt. 2. Alleen bij groot regulier onderhoud aan asfalt, of bij een grootschalige reconstructie wordt bij de genoemde hotspots een robuust, stiller asfalt toegepast. (reductie tussen de 2,6 en 3 dB) 3. Bij erg drukke kuispunten en daar waar veel wringend verkeer is, wordt een nog robuuster, lees traditioneel, mengsel toegepast. De gemeente Hengelo ziet verder de volgende aandachtspunten: Hengelo volgt de ontwikkelingen van geluidarm asfalt qua kosten, geluidreducerend effect en levensduur, ook bij wringend verkeer op rotondes en kruispunten. Tevens wordt de mogelijkheid van het aanscherpen van bestekseisen onderzocht.

14 mei 2013, versie 5 - 26 -



5

BESCHRIJVING INSPRAAKPROCES

5.1

Kennisgeving Met ingang van 28 mei 2013 ligt het ontwerp actieplan gedurende zes weken ter inzage. De ter inzage legging wordt bekendgemaakt in het Hengelo’s Weekblad. De geluidsbelastingkaart en het actieplan zijn ook gepubliceerd op de site van de Gemeente Hengelo en kunnen daar bekeken worden (www.Hengelo.nl). Een ieder kan gedurende de ter inzage legging een zienswijze mondeling en schriftelijk indienen.

5.2

Ingekomen zienswijzen


14 mei 2013, versie 5 - 27 -


6

COLOFON

Gemeente Hengelo/Ontwerp- actieplan omgevingslawaai MD-AF20122076/MD-AF20122076/MK Opdrachtgever Project Dossier Omvang rapport Auteur Bijdrage Interne controle Projectleider Projectmanager Datum Naam/Paraaf

A.R. van Loon

: : : : : : : : : : :

Gemeente Hengelo Ontwerp actieplan Omgevingslawaai 2013 BA3489 29 pagina's Cees Riksen Paul de Vos, Lara Haxe Cees Riksen Paul de Vos 7 februari 2013

14 mei 2013


14 mei 2013, versie 5 - 29 -

HaskoningDHV Nederland B.V. Planning & Strategy Laan 1914 nr. 35 3818 EX Amersfoort Postbus 1132 3800 BC Amersfoort T (088) 348 20 00 F (088) 348 28 01 E [email protected] W www.royalhaskoningdhv.com


BIJLAGE 1

Verklaring van gebruikte begrippen


bijlage 1 -1-


Afkortingen Awb AMvB B&W DAB DALY dB en dB(A) DGD EU GGD GVVP I en M ISV Lden Letm Lnight RWS SMA SMA+ SMA 0/6 en 0/11 Wgh Wm ZOAB

Algemene wet bestuursrecht Algemene maatregel van bestuur burgemeester en wethouders Dicht asfalt beton, de standaard wegverharding Disability Adjusted Life Year Decibel Dunne geluidreducerende deklaag, een stil wegdek geschikt voor toepassing bij stedelijk wegverkeer Europese Unie Gemeentelijke Gezondheidsdienst Gemeentelijk Verkeers en Vervoersplan Ministerie van Infrastructuur en Milieu Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing Day-evening-night level Etmaalwaarde Night level Rijkswaterstaat Steen Mastiek Asfalt Steen Mastiek Asfalt waarmee in dit actieplan wordt gerekend Bepaalde mengvormen van Steen Mastiek Asfalt Wet geluidhinder Wet milieubeheer Zeer Open Asfalt Beton

Begrippen deciBel (dB en dB(A)) Geluid is een trilling van lucht, die vanaf een geluidbron naar ons oor wordt overgedragen. De sterkte waarmee geluid op ons oor valt bepaalt, hoe hard het geluid op ons overkomt. Die sterkte wordt aangeduid als het geluidniveau en wordt uitgedrukt in deciBel, afgekort als dB. Voor een gezond mens ligt het allerzachtste geluid dat hij of zij nog net kan horen bij 0 dB, en het allerhardste geluid in de buurt van de 120 dB. Omdat mensen hele hoge tonen (zoals van een hondenfluitje) en hele lage tonen (zoals van een olifant) niet kan horen, wordt er bij de meting van geluid een filter gebruikt, dat zich net zo gedraagt als het menselijk oor (de hoge en lage tonen worden weggefilterd). Dat filter wordt het A-filter genoemd en het geluidniveau wordt dan aangegeven in dB(A). Effecten op de mens Bij geluidniveaus van 80 dB(A) en meer kan op de lange duur gehoorschade ontstaan. Er gaan dan dingen in het oor onherstelbaar kapot en daardoor word je een beetje doof (lawaaidoofheid). Die effecten treden pas na jaren op. Gebruik van koptelefoons met harde muziek en het vaak bezoeken van live concerten leiden tot die lawaaidoofheid. In de woonomgeving treden die effecten meestal niet op. Daar zijn de geluidniveaus lager, meestal tussen 50 en 70 dB(A). Het effect is dan geluidhinder en slaapverstoring. Geluidhinder

bijlage 1 -2-



Geluidhinder is een verzamelnaam voor effecten zoals ergernis, stress, hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en stofwisselingsproblemen die allemaal kunnen ontstaan door langdurige blootstelling aan lawaai in de woonomgeving. Hotspots Onder “hotspots” wordt verstaan: een cluster van locaties waar de plandrempel wordt overschreden en die in het actieplan nader zijn bekeken. Door in te zoomen op deze hotspots ontstaat een helder beeld van de situaties waar de hoogste geluidbelastingen optreden. Slaapverstoring Slaapverstoring is een verzamelnaam voor effecten zoals beïnvloeding van de diepe slaap (zonder dat je wakker wordt), waardoor je ’s morgens minder uitgerust opstaat. Die verstoring van de diepe slaap leidt er soms alleen maar toe dat mensen zich in de slaap bewegen. Ernstiger zijn ontwaakreacties, waarbij je door geluid echt wakker wordt en weer in slaap moet komen. Beide leiden net als geluidhinder tot ergernis, stress en andere gezondheidsklachten. Binnen of buiten De ernst van de effecten is natuurlijk ook afhankelijk van waar je bent. Als je buiten de woning bent (in de tuin of op straat) zijn geluiden van buiten beter te horen (en harder) dan wanneer je binnen in de woning bent. Het is de gewoonte om de sterkte van geluid bijna altijd aan te geven buiten de woning. Alleen als er maatregelen aan de gevel worden genomen (zoals dubbel glas of suskasten) dan wordt ook wel eens uitgerekend wat er binnen de woning overblijft aan geluid. Zo een pakket maatregelen aan de gevel wordt aangeduid met de verzamelnaam gevelisolatie. Niet altijd evenveel geluid De sterkte van geluid op het oor is erg afhankelijk van de soort van geluidbron, maar ook van de afstand tot die geluidbron. Als je heel ver van een opstijgend vliegtuig af staat, klinkt het misschien even hard als een koelventilator van een slagerij die vlakbij staat. En het maakt veel verschil of zo’n geluidbron altijd aanstaat (zoals de ventilator) of alleen maar kort te horen is (zoals het opstijgende vliegtuig).Tenslotte spelen ook de weersomstandigheden nog een grote rol. Als de wind van de bron naar je toe waait zijn de geluiden veel sterker te horen dan wanneer de wind in de omgekeerde richting waait. Of een bepaalde bron tot geluidhinder zal leiden is daarom moeilijk te voorspellen. Je moet er dan rekening mee houden of die bron altijd aanstaat of maar even te horen is, hoe ver die bron van je verwijderd is, hoe de wind staat, en ook een beetje of het overdag, ’s avonds of ’s nachts is. Daarom zijn er grootheden bedacht, die met al die effecten rekening houden. Equivalente geluidniveau Het equivalente geluidniveau is een soort gemiddelde van alle geluiden en pauzes over een lange tijd. Voor de voorspelling van geluidhinder wordt meestal een soort gemiddelde over een heel jaar uitgerekend. Je weet dan zeker, dat alle optredende geluiden zijn meegenomen, en dat er ongeveer evenveel dagen waren waarbij de wind van de bron naar je toe waaide als dagen dat de wind andersom stond. Straffactoren Hetzelfde geluid met dezelfde sterkte is ’s nachts hinderlijker dan overdag. Dat komt aan de ene kant omdat het ’s nachts stiller is, zodat het geluid meer opvalt, aan de andere kant zijn de effecten ook ernstiger. ’s Nachts treedt slaapverstoring op, overdag zijn de meeste mensen aan het werk en merken de geluiden niet zo op. In wettelijke regels, die het geluid beperken, wordt daar rekening mee gehouden door toepassing van straffactoren: ’s avonds wordt er bij het geluid 5 dB opgeteld en ’s nachts 10 dB.


bijlage 1 -3-


Etmaalwaarde Letm De etmaalwaarde is de oude Nederlandse maat voor omgevingslawaai. Het is een gemiddeld niveau (equivalent, zie boven) en de straffactoren worden toegepast. De etmaalwaarde is de hoogste van de volgende drie waarden: • Het equivalente niveau over de dagperiode (7.00 – 19.00 uur), eigenlijk: gemiddeld over alle dagperiodes in een heel jaar, • Het equivalenten niveau over de avondperiode (19.00 – 23.00 uur), eigenlijk gemiddeld over alle avondperiodes in een heel jaar, en vermeerderd met 5 dB, • Het equivalente niveau over de nachtperiode (23.00 – 7.00 uur), eigenlijk: gemiddeld over alle nachtperiodes in een heel jaar, vermeerderd met 10 dB. Met de wetswijziging van 1 januari 2007 is de Europese standaardmaat Lden ingevoerd in het Nederlandse systeem. Maar voor sommige onderdelen (vergunningen van bedrijven) blijft de Letm de geluidmaat. Day-evening-night level en night level (Lden en Lnight) Met de term day-evening-night level wordt de nieuwe geharmoniseerde Europese dosismaat voor geluid aangeduid. De afkorting is Lden. De Lden is net als de etmaalwaarde samengesteld uit de equivalente niveaus over de drie periodes van het etmaal (dag, avond, nacht), waarbij voor die periodes ook dezelfde straffactoren worden toegepast. Maar waar de etmaalwaarde de hoogste van de drie is, is de Lden het gemiddelde van de drie, waarbij de lengte van de etmaalperiode in uren als een weging telt. Voor de nachtperiode is er afzonderlijk nog het nachtniveau Lnight. Dit is het equivalente niveau over de nachtperiode zonder toepassing van de straffactor van 10 dB. Aftrek ex art. 110 Wet geluidhinder Omdat lange tijd verwacht werd, dat het autoverkeer op den duur stiller zou worden, mag in Nederland bij het toetsen van wettelijke grenswaarden op de berekende geluidniveaus een aftrek worden toegepast. Voor wegen met snelheden onder de 70 km/u bedraagt de aftrek 5 dB. Als de grenswaarde bijvoorbeeld 50 dB bedraagt, en de berekende waarde is 55 dB, dan wordt er volgens deze systematiek aan de grenswaarde voldaan. De aftrek is niet in alle gevallen van toepassing. In de geluidkaarten is geen aftrek toegepast. De berekende niveaus kunnen daarom niet onmiddellijk met (oude) grenswaarden worden vergeleken. Ook al niet omdat de oude grenswaarden mogelijk nog in Letm en de nieuwe geluidniveaus op de kaart in Lden zijn aangegeven.

bijlage 1 -4-



BIJLAGE 2

Dosis Effectrelatie


bijlage 2 -1-


Dosis-effectrelatie Met behulp van een dosis-effect relatie kan het aantal gehinderden in een geluidklasse worden berekend. De dosis-effectrelatie is voor iedere geluidklasse bekend en het gemiddelde percentage gehinderden, ernstig gehinderden en slaapverstoorden kan hiermee worden berekend. Opbouw dosis effect Tijdens een onderzoek naar geluid en hinder wordt aan de aan het geluid blootgestelde bewoners een vragenlijst voorgelegd. In de resultaten van dergelijke vragenlijsten wordt bij bewoners met een lage geluidbelasting minder gehinderden gevonden. Bij hogere geluidbelastingen wordt een hoger percentage gehinderden gevonden. Door deze resultaten in een grafiek te zetten wordt een dosis-effectrelatie verkregen. Wanneer een geluidbelasting bekend is kan in de grafiek een bijbehorend percentage worden afgelezen zoals te zien in onderstaande figuur. Dit percentage is het aantal personen, van de totaal blootgestelden in de betreffende geluidklasse, dat hinder zal ondervinden ten gevolge van het lawaai. Voor ernstig gehinderden en slaapverstoorden zijn soortgelijke grafieken te vormen.

Percentage hinder

Hinder van geluid 70 60 50 40 30 20 10 0

Verkeer Rail Luchtvaart

45

50

55

60

65

70

Lden (dB)

Figuur 1: dosis-effectrelatie voor hinder ten gevolge van verschillende bronnen van geluid. Verschillende soorten bronnen van lawaai (verkeer, trein, luchtvaart en industrie) worden niet allen als even hinderlijk ervaren. Het constante geluid van wegverkeer wordt op een andere manier beoordeeld dan treinverkeer dat enkele malen per uur een piek in de geluidbelasting veroorzaakt. Hierdoor verschillen de percentages in geluidklassen voor de verschillende bronnen van geluid.

bijlage 2 -2-



BIJLAGE 3

DALY onderzoek GGD


bijlage 3 -1-


BIJLAGE 4

Nadere analyse hotspots


bijlage 4 -1-


bijlage 4 -2-




bijlage 4 -3-


BIJLAGE 5

Kaartmateriaal


bijlage 5 -1-

Ontwerp actieplan Omgevingslawaai 2013

Recommend Documents