Ontslakken De praktijk van Ontslakken door
Adri Dorrestein
Van ACTIEAGENDA BOUW naar ONTSLAKKEN • Crisis: gebiedsontwikkeling nagenoeg tot stilstand • Minister Spies 4 jaar geleden in actie, omdat bouw niet bij 10 topsectoren hoorde • Daarom eigen actie(s), nl. 17, o.a. Ontslakken Gebiedsontwikkeling
Expertteam Versnellen
2
Achtergronden Ontslakken • 30 jaar welvaart: beleid stapelde zich op, goed bedoeld overigens • Naar een “risicoloze” samenleving • Vrije beslisruimte en directe communicatie ingeperkt, en complexiteit toegenomen • Daarom: gebiedsontwikkeling weer in beweging, nieuw elan, eigentijds Expertteam Versnellen
3
Wat willen we met Ontslakken bereiken • Ontwikkelen: Sneller – Goedkoper – Flexibeler • En ook: leuker (en spannender) • Dus: inperken van nota’s, regels, beleid, normen • Dus: andere manier van denken, werken, houding, gedrag en communicatie • Vraag naar herpositionering van gemeenteraad, wethouders, ambtenaren. En markt? Expertteam Versnellen
4
Actieteam Ontslakken o.l.v. Prof. Mr. Friso de Zeeuw
• Voorjaar 2013: 40 wenken voor Ontslakken Gebiedsontwikkeling • Opgesteld door Bouwend Nederland, BZK / I&M, provincies en gemeenten, corporaties, NEPROM, kennisinstellingen • Van Opschrijven naar Toepassen • Eerst 8, daarna 24 en nu naar 30 gemeenten, en meer ….. Expertteam Versnellen
5
De gemeenten tot nu toe • (Eindhoven, Zaanstad), Leiden, Delft, Schagen, Maassluis, Tilburg, Breda, Ede • Hoorn, Amersfoort, Katwijk, Schiedam, Zwolle, Barneveld, Amstelveen, Woerden, Schiedam • Kampen, Bunnik, Oud-Beijerland, Zoetermeer, Nieuwegein, Heemskerk, Dordrecht • Nijkerk, Westland, Helmond, Waterland, Purmerend, etc. Expertteam Versnellen
6
Hoe pakken we dit aan? Niets werkt beter dan er mee aan de slag te gaan: • Inventariseren en laten zien van eigen beleid, gevolgd door opschoning • Een kleinschalig en concreet ruimtelijk project als pilot benoemen: oefenen • Uit te voeren door een groepje ambtenaren, gesteund door het bestuur, bij voorkeur op basis van een initiatief van buiten Expertteam Versnellen
7
Wat biedt het Landelijk Ontslakteam daarbij? • Begeleiding in Ontslak-traject door 2 experts • Presentaties door professor Friso de Zeeuw over Ontslakken en door professor Sandra Schruijer over Veranderen • Uitwisselingsbijeenkomsten met andere gemeenten: ervaringen en tips • Directe lijnen naar de departementen • Lessons Learned m.b.v. TU/Delft Expertteam Versnellen
8
Wat komen we zoal tegen? Is er Lef en Wil om: • Andersom te denken bij een initiatief: “het is van groot belang voor de stad, dus we maken het mogelijk” en “ja, tenzij..” i.p.v. afvinken/toetsen • En zo veel mogelijk over te laten aan de “markt” (veelal faciliteren), ook informatie en inspraak • Te laten zien dat beleid moet worden opgeschoond (de bodewagen in de raadszaal) Expertteam Versnellen
9
Maar ook dilemma’s “Zorgvuldige besluitvorming met dossiervorming en controle leidt tot een voorspelbare en rechtmatige overheid” zei een groot denker: • Gezond-verstand vs. willekeur & clientelisme • Maatwerk / flexibiliteit / dynamiek vs. rechtszekerheid / voorspelbaarheid • Bij fout: wethouder de klos (ook de ambtenaar?) Expertteam Versnellen
10
Nog meer dilemma’s • Gemeente en investeerder willen wel maar de bevolking niet • Ruimtelijke kwaliteit in kwetsbare gebieden gaat verloren als gemeente altijd positief reageert • Samenhang verdwijnt bij verzameling van individuele initiatieven in een bepaald gebied: samen naar een visie, stip aan de horizon? Expertteam Versnellen
11
Weerstanden en uitdagingen • Ontslakken betekent niet: alles goed vinden • Algemeen gevoel “dat doen we al” maar wel sectorale checklijsten, en “afhouden” • Veranderen doet pijn en is moeilijk, naast bezuinigen, banen schrappen en afboeken • De knuffelinitiatieven, de boeventrucs, de echtscheidingen • Beperkte ambtelijke capaciteit: keuzes Expertteam Versnellen
12
Voorbeeld Amstelveen • Pilot vastzittend project en vooral verzet bevolking • Na gesprekken wil gemeente loslaten, ook de invulling • Ons voorstel: laat ontwikkelaar contact opnemen en overleg met bevolking doen • Accepteer wat er uitkomt, maar geef aan wat je beslist niet wil. De rest is mogelijk • Vraag redelijke grondprijs en regel aanpak Expertteam Versnellen
13
Voorbeeld Bunnik • Pilot: van groot (1.000) naar klein (135 woningen) • Andere grip en risico: zoeken naar spelregels, randvoorwaarden, geen ongelukken, valkuilen aanbesteding • Welke kwaliteit wil je en hoe te bereiken: klik met kandidaten markt, stimuleren en verwachtingen • Eigen organisatie: wil, lef en gedrevenheid van bestuur, ruimte voor de ambtenaar • Besef: het werkt en het is leuker Expertteam Versnellen
14
Voorbeeld Kampen • Kampen met problemen (financieel, organisatorisch, samenwerking met markt) • Bestuur wil verscheuren van regels, ja-mits houding • Kiest voor eerst “shocking de organisatie” (ontregelweek), regels tegen het licht • Gevolg: mix van verrassing, irritatie, elan • Interviews van markt en bestuur: wat kan beter. • Nu stap voor stap met elkaar vervolg invullen • Veranderen, ook naar de Omgevingswet Expertteam Versnellen
15
Voorbeeld Dordrecht • Vastlopende ontwikkeling in Stadswerven weer op gang helpen en 4 pilots ontslakt aanpakken • Tijdelijke initiatieven accommoderen • Ontslakken inpassen in gemeentelijk beleid De Rode Loper, en tegelijk in andere domeinen • Interviews, conclusies, dilemma’s, actieplan versoberen en stroomlijnen van regels (logboek) • Rol van de raad, betekenis van Veranderen Expertteam Versnellen
16
Voorbeeld Barneveld • Vastgelopen ambitieuze ontwikkeling bedrijventerrein: strak bestemmingsplan en afgeboekt op GREX • Nu: veel ruimte in bestemmingsplan, draagvlak bij raad, gemeente stap terug (faciliterend) en meer initiatief bij markt (stapt nu in). • Permanente tijdelijkheid geschapen (bestaande hal) Expertteam Versnellen
17
Enkele succesfactoren (1) • Ontslakken: geen hobby van een enkeling maar breed gedragen door bestuur en ambtenaren • Gemeenten leren graag van elkaar: wissel uit • Gemeente: zoek rechtstreeks contact (gesprek) met initiatiefnemers, werk aan vertrouwen, zoek en gebruik elkaars kracht
Expertteam Versnellen
18
Enkele succesfactoren (2) • Doe aan “regelen van verwachtingen” • Motiveer standpunt, wees open en wees toegankelijk (t.o.v. “precedentwerking” etc.) • Verplaats je in elkaar (overheid en initiatiefnemer): leefwereld en systeemwereld • Voor alles: gebruik je gezonde verstand
Expertteam Versnellen
19
Er is nog ruimte • Meedoen wordt mogelijk gemaakt door BZK • Die betaalt € 6.000 van de € 12.000 • Voor meer informatie en aanmeldingen zie:
www.houdheteenvoudig.nl • Voor contact Expertteam Versnellen (
[email protected]) of via Jos Feijtel, e-mail:
[email protected] Expertteam Versnellen
20
