Onderzoektechnische verantwoording. Burgerperspectieven 2009

Onderzoektechnische verantwoording Burgerperspectieven 2009 1e kwartaal

Project 15015 Februari 2009

Een onderzoek in opdracht van Sociaal en Cultureel Planbureau, te Den Haag.

AUTEURSRECHT MARKETRESPONSE NEDERLAND BV Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van MarketResponse Nederland BV te Leusden. Bij eventuele publicatie van het onderzoek, of een deel daarvan, in de nieuwsmedia of in de vakliteratuur, is de toestemming van MarketResponse Nederland BV en de in dit rapport vermelde opdrachtgever benodigd. De gegevens uit dit rapport zijn uitsluitend bestemd voor kennisneming door werknemers en beroepsmatige adviseurs van de rechthebbende opdrachtgevers van MarketResponse Nederland BV.

Inhoudsopgave Voorwoord

1

1. 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6. 1.7. 1.8. 1.9.

i i i i ii iii iii iv v vi

Onderzoekverantwoording Opzet en methode Vragenlijst Uitvoering van het onderzoek Steekproef Responseverantwoording Veldwerk Weging Betrouwbaarheid en nauwkeurigheid Onderzoekbegeleiding

Vragenlijst

vii

Nomogram

viii

Voorwoord In opdracht van Sociaal en Cultureel Planbureau heeft MarketResponse Nederland BV een onderzoek uitgevoerd met betrekking tot Burgerperspectieven. In deze onderzoektechnische verantwoording wordt verslag gedaan van dit onderzoek. Na dit voorwoord zijn de onderzoektechnische gegevens van het onderzoek weergegeven. De vragenlijst, alsmede een nomogram zijn achterin dit rapport opgenomen. Deze onderzoeksverantwoording is digitaal aan het Sociaal en Cultureel Planbureau opgeleverd.

Leusden, 27 februari 2009 MarketResponse Nederland BV

Imre van Rooijen MSc. (Research Coordinator)

drs. Petra van Laar (Data Executive Senior)

1

1.

Onderzoekverantwoording

1.1.

Opzet en methode Het onderzoek is opgezet als een continu kwantitatief onderzoek bestaande uit een telefonische voorselectie en een online/schriftelijk hoofdonderzoek. Het onderzoek heeft tot doel: • Verschaffen van actuele informatie over ontwikkelingen in opvattingen over maatschappelijke en politieke issues en over tevredenheid c.q. onbehagen. • Informeren van publiek en politiek over de stand van zaken en over ontwikkelingen in de tijd. • Bijdragen aan de publieke discussie over maatschappelijke en politieke problemen en doeleinden.

1.2.

Vragenlijst Voor dit onderzoek is gebruikgemaakt van gestructureerde vragenlijsten. In de vragenlijst van de telefonische voorselectie zijn de volgende onderdelen opgenomen: • benadering voor deelname aan het onderzoek • selectie respondent • online vragenlijst vs. schriftelijke vragenlijst • controle e-mailadres/ postadres respondent. In de vragenlijst van het online/schriftelijk hoofdonderzoek zijn de volgende vraagpunten opgenomen: • persoonlijke situatie • de Nederlandse samenleving • de Nederlandse politiek • overige kwesties • mediagebruik. Een exemplaar van de vragenlijsten is als bijlage bij dit rapport gevoegd. De gemiddelde gespreksduur tijdens de telefonische selectie was ongeveer 1 minuut. De gemiddelde invultijd van de online vragenlijst was 23 minuten.

1.3.

Uitvoering van het onderzoek Het onderzoek is uitgevoerd aan de hand van twee methoden: • telefonische voorselectie (CATI; Computer Assisted Telephone Interviewing) binnen het omnibusonderzoek van De Onderzoek Groep; • online/schriftelijk hoofdonderzoek (CASI; Computer Assisted Selfcompletion Interviewing). Respondenten worden telefonisch uitgenodigd en ontvangen –indien men wil meewerken aan het onderzoek- meteen na het telefoongesprek een e-mail met daarin een link naar de online vragenlijst of een schriftelijke vragenlijst per post.

i

CATI Telefonisch onderzoek wordt bij MarketResponse uitgevoerd met behulp van een Bell/View. Dit CATI (Computer Assisted Telephone Interviewing)-systeem faciliteert een snelle en kwalitatief hoogwaardige uitvoering van het onderzoek. De voortgang van het onderzoek wordt voortdurend gemonitord en waar nodig gecorrigeerd. Het systeem verzorgt het belproces. Nadat contact gelegd is met de respondent zorgt de vragenlijstmodule ervoor dat de vragen van het onderzoek in de juiste volgorde en onder de relevante selecties op het beeldscherm verschijnen. De enquêteur stelt de vragen en voert de antwoorden direct in waardoor de data direct beschikbaar zijn. Het veldwerk vindt plaats vanuit één centrale ruimte. De supervisors bewaken de voortgang voeren voortdurend controles uit, waarbij de enquêteurs worden beoordeeld op kwaliteitsaspecten en waar nodig bijgeschoold. Nieuwe enquêteurs volgen bij MarketResponse een intensieve interne opleiding. 1.4.

Steekproef De populatie en onderzoeksdoelgroep bestaan uit personen van 18 jaar en ouder. Het steekproefkader wordt gevormd door De Onderzoek Groep. Uit het steekproefkader is een random steekproef getrokken. De bruto steekproef bestond uit 2.668 personen; dit vertegenwoordigt 2,7 keer de te realiseren netto steekproef. In totaal werden 1.482 respondenten telefonisch geselecteerd, waarvan 1.078 hebben deelgenomen aan het onderzoek: 881 via internet en 197 schriftelijk.

ii

1.5.

Responseverantwoording De volgende tabel geeft de responseverantwoording weer van de gesprekken die in het kader van dit onderzoek zijn gevoerd.

-

-

Bruto steekproef waarvan: geen gehoor/ in gesprek/ max. belpoging infotoon bedrijfsnummer/fax/modem overige redenen Aantal contacten waarvan: weigering tijdens veldwerkperiode geen afspraak mogelijk onderwerp niet gehad overige redenen Geslaagde gesprekken waarvan: - aantal personen dat toe heeft gezegd om mee te werken:

Absoluut n= 2.668 402 28 4 150 2.084 167 87 79 14 1.737 1.482

Relatief in % 100 15 1 0 6 78 =100 8 4 4 1 83

De volgende tabel geeft de responseverantwoording weer van het online onderzoek.

-

-

Bruto online steekproef waarvan: internetlink ongebruikt Aantal contacten waarvan: internet afgebroken Netto response:

Absoluut n= 1.210 264 964 65 881

Relatief in % 100 22 80 =100 7 91

De volgende tabel geeft de responseverantwoording weer van het schriftelijk onderzoek.

-

1.6.

Bruto steekproef waarvan: vragenlijst geretourneerd vragenlijst niet volledig ingevuld Netto response:

Absoluut n= 272 198 1 197

Relatief in % 100 73 0 72

Veldwerk Het veldwerk van de telefonische selectie is uitgevoerd in de periode van 14 januari 2009 tot en met 31 januari 2009. De gesprekken hebben op doordeweekse dagen voornamelijk ’s avonds en op zaterdag overdag plaatsgevonden.

iii

Het veldwerk van het hoofdonderzoek is uitgevoerd in de periode 14 januari 2009 t/m 12 februari 2009. De uitvoering van het veldwerk heeft plaatsgevonden conform de Nederlandse en Europese (Esomar) onderzoekrichtlijnen. Dit houdt onder meer in dat respondenten de garantie hebben gekregen dat hun anonimiteit wordt gerespecteerd (persoonsgegevens worden niet aan de opdrachtgever doorgespeeld of gekoppeld aan andere gegevens). 1.7.

Weging Om op basis van het steekproefonderzoek uitspraken over de populatie te kunnen doen, is het van belang dat de steekproef representatief is. Dit betekent dat de steekproef qua samenstelling zoveel mogelijk overeen moet komen met de populatie. Door differentiële non-reponse wijkt de steekproef qua samenstelling af van de populatie. Om de invloed hiervan op de totaalresultaten te corrigeren zijn de resultaten gewogen. MarketResponse maakt gebruik van een wegingsprogramma dat werkt met wegingstargets. Dit houdt in dat aan het programma een aantal targettabellen (matrices of alleen randtotalen) met populatiekenmerken wordt aangeboden. Deze gegevens worden door het programma vergeleken met de ongewogen steekproef. Door het toekennen van gewichten (de zogenaamde weegfactoren) aan individuele respondenten zorgt het programma ervoor dat de steekproef qua samenstelling overeenkomt met de populatie (targets). Het programma ‘zoekt’ naar de optimale oplossing. Dit is de oplossing waarbij de targets zo dicht mogelijk worden benaderd, terwijl de weegfactoren zo weinig mogelijk afwijken van het ‘ideaal’ (= weegfactor 1). Door de weging tellen antwoorden van personen in ondervertegenwoordigde groepen (in de steekproef) relatief zwaarder mee in het totaalresultaat; de antwoorden van oververtegenwoordigde groepen tellen juist minder zwaar mee. In dit onderzoek is gewogen op de variabelen geslacht, leeftijd, opleiding en internetgebruik.

iv

De basis voor de wegingtargets wordt gevormd door de Gouden Standaard. In onderstaande tabel staan de variabelen en het weegtarget per categorie van de betreffende variabele.

-

Geslacht Man Vrouw Leeftijd 18-24 jaar 25-34 jaar 35-44 jaar 45-54 jaar 55-64 jaar 65 jaar of ouder Opleiding Hoger wetenschappelijk Hoger beroeps Middelbaar Laag Internet gebruik Ja Nee

Target in Gouden Standaard in %

Percentage in netto steekproef in %

49,11 50,89

49,44 50,56

10,53 16,79 20,81 18,57 15,70 17,60

7,88 14,29 20,78 19,02 17,81 20,22

10,32 19,67 49,62 20,39

10,67 19,48 48,05 21,80

80,78 19,22

85,16 15,38

De weging is uitgevoerd op de netto steekproef van de meting voor kwartaal 1. Het onderzoek heeft een weegefficiency van 94,8%. Dit komt erop neer dat de effectieve steekproef 1.022 respondenten bedraagt. De laagste weegfactor die is toegekend is 0,59 en de hoogste is 2,4 1.8.

Betrouwbaarheid en nauwkeurigheid Het onderzoek is gebaseerd op een steekproef, dat wil zeggen dat niet de gehele populatie is ondervraagd. Op basis van de met behulp van de steekproef verkregen gegevens kan een schatting worden gemaakt van de werkelijkheid. Van deze schatting kunnen we aangeven hoe nauwkeurig en betrouwbaar deze is. De nauwkeurigheid van de resultaten wordt aangegeven met marges of intervallen die bepaald worden door de omvang van de steekproef, het gevonden percentage en het betrouwbaarheidsniveau. Meestal wordt een betrouwbaarheidsniveau van 95% aangehouden, hetgeen inhoudt dat er een kans van 95% is dat de schattingen correct zijn. In de volgende tabel zijn de maximale en minimale afwijkingen aangegeven voor een aantal steekproefgroottes.

v

n= n= n= n= n= n= n= n= n= n=

marges bij verschillende steekproefgroottes en een betrouwbaarheidsniveau van 95% SteekproefMaximale Minimale omvang afwijking afwijking 50 13,9% 2,8% 75 11,3% 2,3% 100 9,8% 2,0% 150 8,0% 1,6% 200 6,9% 1,4% 300 5,7% 1,1% 400 4,9% 1,0% 500 4,4% 0,9% 700 3,7% 0,7% 1000 3,1% 0,6%

Een uitgebreid overzicht van de afwijkingsmarges bij verschillende steekproefgroottes is in de vorm van een nomogram opgenomen in de bijlagen van dit rapport. 1.9.

Onderzoekbegeleiding Het onderzoek werd begeleid door het volgende team. Voor MarketResponse Nederland BV: drs. L.J. van Doorn: algemeen directeur drs. P. van Laar data executive senior I.N. van Rooijen Msc. research coordinator G.A. Bresser: veldwerkcoördinator

Voor Sociaal en Cultureel Planbureau: prof. dr. P. Dekker hoofd participatie en bestuur E.H. Steenvoorden MSc. wetenschappelijk medewerker dr. T.W.G. van der Meer wetenschappelijk onderzoeker

vi

Vragenlijst

Onderzoek burgerperspectieven 2009

Project 15015

Opdrachtgever: Sociaal en Cultureel Planbureau 479591/272

Januari 2009

Tips voor het invullen van de vragenlijst Voor u begint. Wilt u bij het invullen van de vragenlijst gebruik maken van een BLAUWE of ZWARTE PEN? Dit zorgt ervoor dat uw antwoorden zo goed mogelijk overkomen. Soorten vragen In deze vragenlijst vindt u twee soorten vragen: vragen waarbij u antwoord geeft door het hokje bij het antwoord van uw keuze aan te kruisen zogenaamde ‘open’ vragen waarbij u in eigen woorden een antwoord kunt geven. Aankruisen We willen u vragen (met een blauwe of zwarte pen) een KRUISJE te zetten IN het hokje bij UW antwoord. Dus zo: X Het corrigeren wanneer u zich heeft vergist bij het aankruisen U kleurt het hokje dat u verkeerd heeft aangekruist volledig in. Dus zo: Vervolgens zet u een kruisje in het hokje bij het juiste antwoord. Een eenmaal ingekleurd hokje is niet meer te herstellen tot een geldig antwoord. 'Open' vragen Wat betreft de vragen waar u in eigen woorden een antwoord kunt schrijven, willen we u vragen het antwoord IN de speciaal op de vragenlijst open gelaten ruimte te schrijven. Als deelnemer aan dit onderzoek blijft u volledig anoniem. We zullen niet proberen op een of andere manier uw identiteit te achterhalen.

Succes met het invullen van de vragenlijst

De Onderzoek Groep Project 15015

Pagina 1

Introductie Dit onderzoek vindt plaats in opdracht van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Met de resultaten wil het bureau het kabinet en de politiek in het algemeen informeren over zorgen en wensen die onder de bevolking leven. De vragenlijst heeft vijf onderdelen, namelijk over: 1. uw persoonlijke situatie 2. de samenleving 3. politiek en overheid 4. overige kwesties 5. uw mediagebruik Alles bij elkaar zal het invullen van deze onderdelen ongeveer 20 minuten duren.

1. Uw persoonlijke situatie A1. In welke mate vindt u zichzelf een gelukkig mens? Is dat: Slechts één antwoord mogelijk Erg ongelukkig Ongelukkig Niet ongelukkig, niet gelukkig Gelukkig Erg gelukkig Ik weet het niet

Kunt u op een schaal van 1 tot en met 10 aangeven hoe tevreden u bent met: (1= zeer ontevreden – 10= zeer tevreden) 1 A2.

Uw gezondheid

A3.

Uw belangrijkste dagelijkse activiteit (werk, studie of andere activiteit)

A4.

Uw vrienden en kennissenkring

A5.

Uw buurt

A6.

Uw financiële situatie

2

3

4

5

De Onderzoek Groep Project 15015

Pagina 2

6

7

8

9 10

ik weet het niet

A7. Wat zijn uw verwachtingen voor de komende 12 maanden als het gaat om uw financiële situatie, zullen de komende 12 maanden slechter, hetzelfde of beter zijn: Slechts één antwoord mogelijk Veel slechter Slechter Hetzelfde Beter Veel beter Ik weet het niet

Kunt u van de volgende zaken aangeven in welke mate u ze als belangrijk of onbelangrijk ervaart in uw leven op dit moment: Wilt u uw antwoorden in de hokjes aankruisen? daar ben onbelang erg heel erg ik belangrijk rijk onzeker belangrijk belangrijk over J1. Getrouwd zijn J2. Vooruitkomen in je leven J3. Meewerken aan het verminderen van bestaande inkomensverschillen J4. Van het leven genieten J5. Grotere gelijkheid in de maatschappij bevorderen J6. Leven voor je gezin J7. Plezier maken J8. Het financieel goed hebben J10. Het doorbreken van bestaande machtsverhoudingen J13. Je inzetten voor een samenleving, waarin iedereen kan meebeslissen J14. Zekerheid van je maatschappelijke positie J15. Nieuwe dingen beleven J16. Kinderen hebben en opvoeden J17. Je beroep uitoefenen

De Onderzoek Groep Project 15015

Pagina 3

ik weet het niet

A16.

Rekent u zich tot een kerkgenootschap of levensbeschouwelijke groepering? Ja Æ ga naar vraag A17 Nee Æ ga naar vraag A18 Kan echt geen antwoord geven Æ ga naar vraag A18

A17.

Welk kerkgenootschap of levensbeschouwelijke groepering is dat? Rooms-katholiek Protestantse Kerk in Nederland (PKN / Samen op Weg Kerken) Overig christelijk Hindoe Islamitisch Boeddhistisch Joods Andere groepering Weet niet

A18.

Hoe vaak bent u gedurende het afgelopen half jaar naar religieuze bijeenkomsten zoals kerkdiensten geweest? Slechts één antwoord mogelijk Eens per week of vaker Eenmaal per 2 weken Eenmaal per maand Minder dan eenmaal per maand Nooit Weet niet

Kunt u van de onderstaande activiteiten aangeven of u deze nooit, zo nu en dan of vaak doet: Wilt u uw antwoorden in de hokjes aankruisen? nooit

zo nu en dan

vaak

ik weet het niet

A14. Hulp bieden aan buren of kennissen. A15. Vrijwilligerswerk voor een instelling of vereniging of bij activiteiten.

Dit was de laatste vraag over uw persoonlijke situatie. Het volgende (tweede) deel gaat over hoe u aankijkt tegen de samenleving.

De Onderzoek Groep Project 15015

Pagina 4

2. De Nederlandse samenleving Kunt u op een schaal van 1 tot en met 10 aangeven hoe tevreden u bent met: (1= zeer ontevreden – 10= zeer tevreden) 1 2 3 4 5 6 7 8 B1.

De Nederlandse samenleving

B2.

De Nederlandse economie

B3.

Het bestuur van uw gemeente

B4.

De politiek in Den Haag

B5.

De Europese politiek

9 10

ik weet het niet

B7.

Wat zijn uw verwachtingen voor de komende 12 maanden als het gaat om de Nederlandse economie, zullen de komende 12 maanden slechter, hetzelfde of beter zijn: Slechts één antwoord mogelijk Veel slechter Slechter Hetzelfde Beter Veel beter Ik weet het niet

B9. Wat vindt u op dit moment de grootste problemen in ons land? Waar bent u zeer negatief of boos over of waar schaamt u zich voor als het om de Nederlandse samenleving gaat? Wilt u met enkele trefwoorden de belangrijkste problemen aangeven? U kunt hieronder uw antwoorden geven Probleem 1 Probleem 2 Probleem 3 Probleem 4 Probleem 5

De Onderzoek Groep Project 15015

Pagina 5

B10. En wat vindt u juist goed in ons land? Waar bent u zeer positief of blij over of trots op als het om de Nederlandse samenleving gaat? Wilt u met enkele trefwoorden de belangrijkste onderwerpen aangeven? U kunt hieronder uw antwoorden geven Onderwerp 1 Onderwerp 2 Onderwerp 3 Onderwerp 4 Onderwerp 5

B102. Als er in gezelschap gesproken wordt over wat er wel en niet goed gaat in ons land, brengt u dan nieuwe standpunten in, doet u mee met het gesprek, luistert u met belangstelling, heeft u niet zo veel belangstelling, of luistert u niet? Slechts één antwoord mogelijk Breng nieuwe standpunten in Doe mee met het gesprek Luister met belangstelling Luister wel, maar heb niet zo veel belangstelling Luister niet Ik weet het niet

Wilt u van de volgende uitspraken aangeven in hoeverre u het ermee eens of oneens bent? Wilt u uw antwoorden in de hokjes aankruisen? zeer zeer oneens neutraal eens oneens eens B11. Over het algemeen zijn de meeste mensen wel te vertrouwen. B12. Je kunt niet voorzichtig genoeg zijn in de omgang met mensen. B13. Er zijn nog altijd veel mensen die bereid zijn om een ander te helpen. B14. In ons land gaan de mensen met steeds minder respect met elkaar om. B15. In ons land is er te weinig aandacht voor mensen die het minder hebben. B16. De mensen in ons land moeten meer zelf verantwoordelijk zijn en minder rekenen op overheidsvoorzieningen. B17. Nederland zou een prettiger land zijn als er minder immigranten zouden wonen. B18. De aanwezigheid van verschillende culturen is winst voor onze samenleving. B19. Het Nederlands lidmaatschap van de EU is een goede zaak.

De Onderzoek Groep Project 15015

Pagina 6

ik weet het niet

zeer oneens

oneens

neutraal

eens

zeer eens

ik weet het niet

B20.

Mensen zoals ik ondervinden vooral nadelen van het verdwijnen van de grenzen en het meer open worden van onze economie. D26. De vrijheid van meningsuiting mag niet zover gaan dat mensen worden gekwetst in hun religieuze gevoelens D27. De vrijheid van meningsuiting moet krachtiger worden beschermd in ons land Bx1. Zoals de zaken er nu voor staan, is het moeilijk om hoopvol te zijn over de toekomst van de wereld. Bx2 Voor mensen zoals ik wordt het leven eerder beter dan slechter. Bx3 Ik heb het gevoel dat ik weinig grip heb op mijn eigen toekomst D12. Sommige mensen zijn van mening dat de normen en waarden steeds meer achteruit gaan, anderen vinden juist dat het er beter op wordt. Vindt u dat over het algemeen de normen en waarden in Nederland de verkeerde kant of de goede kant op gaan? Slechts één antwoord mogelijk Duidelijk de verkeerde kant op Iets meer de verkeerde dan goede kant op Blijven ongeveer gelijk Iets meer de goede dan verkeerde kant op Duidelijk de goede kant op Ik weet het niet Hoeveel vertrouwen heeft u op dit moment in de volgende instellingen in Nederland? Wilt u uw antwoorden in de hokjes aankruisen? (1= geen enkel vertrouwen – 10= alle vertrouwen) 1 B21.

De grote ondernemingen

B22.

De vakbonden

B23.

De kranten

B24.

De televisie

B27.

De rechtspraak

B25.

De Tweede Kamer

B26.

De regering

2

3

4

5

6

7

8

9 10

ik weet het niet

Dit was de laatste vraag over hoe u aankijkt tegen de samenleving. Het volgende (derde) deel gaat over de Nederlandse politiek en overheid. De Onderzoek Groep Project 15015

Pagina 7

3. De Nederlandse politiek C1. Wat zou u hoog op de agenda van de Nederlandse regering willen hebben? Het kan gaan om onderwerpen die veel meer aandacht moeten krijgen of heel anders aangepakt moeten worden. Wilt u met enkele trefwoorden de belangrijkste onderwerpen aangeven? U kunt hieronder uw antwoorden geven Onderwerp 1 Onderwerp 2 Onderwerp 3 Onderwerp 4 Onderwerp 5

Wilt u van de volgende uitspraken weer aangeven in hoeverre u het ermee eens of oneens bent? Wilt u uw antwoorden in de hokjes aankruisen? zeer oneens neutraal eens zeer eens oneens C2. De landelijke politiek is voor de meeste mensen te ingewikkeld om te kunnen begrijpen. C3. De overheid doet onvoldoende voor mensen zoals ik. C4. De meeste politici zijn bekwame mensen die weten wat ze doen. C5. Mensen zoals ik hebben geen enkele invloed op wat de regering doet. C6. Politici gaan vaak onbehoorlijk met elkaar om. C7. Het zou goed zijn als het bestuur van het land werd overgelaten aan enkele krachtige leiders. C8. Kamerleden en ministers geven niet veel om wat mensen zoals ik denken. C9. Het zou goed zijn als burgers meer konden meebeslissen over belangrijke politieke kwesties. C27.

ik weet het niet

In hoeverre bent u tevreden of ontevreden met de wijze waarop de overheid in Nederland functioneert? Slechts één antwoord mogelijk Zeer ontevreden Ontevreden Neutraal Tevreden Zeer tevreden Ik weet het niet / wil het niet zeggen De Onderzoek Groep Project 15015

Pagina 8

C28.

Als er nu verkiezingen zouden zijn voor de Tweede Kamer, zou u dan gaan stemmen? Slechts één antwoord mogelijk Ja

Æ ga naar vraag C29

Misschien

Æ ga naar vraag C29

Nee

Æ ga naar vraag DX1

Ik mag niet stemmen

Æ ga naar vraag C29

Ik wil het niet zeggen

Æ ga naar vraag DX1

Indien uw antwoord bij vraag C28 = Ja/ Misschien/ Ik mag niet stemmen C29. Op welke partij zou u dan waarschijnlijk stemmen? / Op welke partij zou u stemmen als u wel kiesgerechtigd was? Slechts één antwoord mogelijk CDA PvdA SP (Socialistische partij) VVD Partij van de Vrijheid (PVV) (Geert Wilders) GroenLinks ChristenUnie D66 Partij voor de Dieren SGP (Staatkundig Gereformeerde Partij) Trots op Nederland (Rita Verdonk) Andere Partij, namelijk Blanco stemmen Ik weet het nog niet Ik wil het niet zeggen

Dit was de laatste vraag over de politiek en overheid. Het volgende (vierde en voorlaatste) deel bevat enkele vragen over actuele onderwerpen en achtergronden.

De Onderzoek Groep Project 15015

Pagina 9

4. Overige kwesties Hieronder staat een aantal zaken die voor mensen richtinggevend kunnen zijn in hun leven. Dit wil zeggen dat ze bepalend zijn bij de keuzes die mensen maken in hun leven. Wilt u voor deze zaken aangeven hoe belangrijk ze zijn in uw leven? Wilt u uw antwoorden in de hokjes aankruisen? Helemaal Niet zo Zeer Neutraal Belangrijk niet belangrijk belangrijk belangrijk DX1. Een afwisselend leven, vol van uitdagingen, vernieuwing en verandering. DX2. Een wereld in vrede, vrij van oorlogen en conflicten DX3. Een spannend leven, stimulerende ervaringen DX4. Gezag, het recht om te leiden of mensen aanwijzingen te geven DX5. Nieuwsgierigheid, geïnteresseerd zijn in van alles en dingen verkennen DX6. Gelijkheid, gelijke mogelijkheden voor iedereen DX7. Zekerheid voor het gezin, veiligheid voor wie me lief is DX8. Het eren van ouders en van ouderen, respect tonen DX9. Invloedrijk zijn, invloed hebben op mensen en gebeurtenissen DX10. Het milieu beschermen, de natuur behouden DX11. De aarde respecteren, harmonie met andere wezens DX12. Zelfbeheersing, gedisciplineerd zijn, weerstaan van verleidingen DX13. Sociale rechtvaardigheid, onrechtvaardigheid aanpakken, zorgen voor de zwakkeren DX14. Eenheid met de natuur, in de natuur passen DX15. Rijkdom, materiële bezittingen, geld

De Onderzoek Groep Project 15015

Pagina 10

ik weet het niet

Wilt u van de volgende uitspraken weer aangeven in hoeverre u het ermee eens of oneens bent? Wilt u uw antwoorden in de hokjes aankruisen? zeer oneens neutraal eens zeer eens oneens DX19. Het is een slechte zaak dat de gulden is vervangen door de euro. DX20. In de huidige economische crisis is het goed dat Nederland de euro heeft.

ik weet het niet

Over de Europese Unie wordt verschillend gedacht, zowel over de uitbreiding met nieuwe lidstaten, als over de mate van samenwerking tussen de huidige lidstaten. DX21. Als het gaat over de uitbreiding van de Europese Unie met nieuwe lidstaten, welk van de volgende standpunten ligt dan het dichtst bij uw mening? Slechts één antwoord mogelijk Het zou beter zijn geweest als de Europese Unie kleiner was gebleven Het aantal lidstaten is goed zoals het nu is De Europese Unie moet verder uitbreiden met kandidaat-lidstaten (als ze aan de toelatingseisen voldoen) Ik weet het niet

DX22. Als we het hebben over de samenwerking tussen de huidige lidstaten van de Europese Unie, welk van de volgende standpunten ligt dan het dichtst bij uw mening? Slechts één antwoord mogelijk Er is nu al te veel gemeenschappelijk beleid De samenwerking is goed zoals ze nu is De samenwerking zou nog verder moeten gaan Ik weet het niet

DX23. Op 4 juni zijn er verkiezingen voor het Europees Parlement. Gaat u dan stemmen? Slechts één antwoord mogelijk Ja Misschien Nee Ik mag niet stemmen Ik wil het niet zeggen

De Onderzoek Groep Project 15015

Pagina 11

DX17. De volgende vraag gaat over de toekomst van de Nederlandse samenleving over circa 15 tot 20 jaar. In hoeverre maakt u zich daar zorgen over? Slechts één antwoord mogelijk 1.

Daar houd ik me helemaal niet mee bezig

2.

Daar maak ik me zelden zorgen over

3.

Daar maak ik me regelmatig zorgen over

4.

Daar kan ik wakker van liggen

5.

Ik weet het niet

Indien u vraag DX17 heeft beantwoord met 3 of 4 (regelmatig zorgen/wakker van liggen) DX18. Waaraan denkt u dan als u zich zorgen maakt over de Nederlandse samenleving over circa 15 tot 20 jaar?

U gaat nu naar het vijfde onderdeel met vragen over de media en het nieuws.

De Onderzoek Groep Project 15015

Pagina 12

5. Mediagebruik In hoeverre volgt u onderstaande nieuwssoorten in de media? Wilt u uw antwoorden in de hokjes aankruisen? helemaal nauwelijks niet E1. Lokaal politiek nieuws E2. Landelijk politiek nieuws E3. Nieuws over Europese politiek E4. Ander internationaal politiek nieuws

op hoofdlijnen

zeer intensief

ik weet het niet

Indien u bij vraag E2 als antwoord heeft gegeven: “helemaal niet” of “ik weet het niet” kunt u doorgaan naar vraag E11a

Indien uw antwoord bij vraag E2 = nauwelijks/ op hoofdlijnen/ zeer intensief E5. Hoeveel tijd besteedt u gemiddeld per dag aan het volgen van politiek nieuws uit Den Haag? Slechts één antwoord mogelijk Geen tijd Minder dan 15 minuten 15 – 30 minuten 30 – 60 minuten 1 tot 2 uur Meer dan 2 uur Ik weet het niet

Indien uw antwoord bij vraag E2 = nauwelijks/ op hoofdlijnen/ zeer intensief In welke mate gebruikt u onderstaande nieuwsbronnen om landelijk politiek nieuws te volgen? Wilt u uw antwoorden in de hokjes aankruisen? helemaal zelden geregeld zeer vaak niet E6.

Televisie

E7.

Radio

E8.

Krant

E9.

Opiniebladen/tijdschriften

E10. Internet

De Onderzoek Groep Project 15015

Pagina 13

ik weet het niet

E11a. Welke kranten leest u regelmatig? U kunt hier meerdere antwoorden aankruisen Kranten De Telegraaf

Financieel Dagblad

Algemeen Dagblad

Nederlands Dagblad

De Volkskrant

Metro

Reformatorisch Dagblad

Spits

Trouw

De Pers

NRC Handelsblad

Een regionaal dagblad

NRC Next

Andere krant, nl.

Het Parool

Geen krant

E11b. Welke opiniebladen leest u regelmatig? U kunt hier meerdere antwoorden aankruisen Opiniebladen Elsevier

Groene Amsterdammer

Vrij Nederland

Ander opinieblad, nl.

HP/De Tijd

Geen opinieblad

Intermediair

E12. Naar welke nieuws- en actualiteitenprogramma’s op tv kijkt u regelmatig? U kunt hier meerdere antwoorden aankruisen NOS Journaal

RTL Z nieuws (RTL 7)

RTL 4 Nieuws & Weer

Business Class/Harry Mens (RTL 7)

4 in het land (RTL 4)

Netwerk (Ned. 2)

Pauw & Witteman (Ned. 1)

EenVandaag (Ned.1)

Buitenhof (Ned. 1)

Editie NL (RTL 4)

Hart van Nederland vroege editie om 19.00u (SBS 6)

Ander nieuws- en actualiteitenprogramma, nl.

Hart van Nederland om 22.30u (SBS 6)

Geen NOVA/Den Haag vandaag (Ned. 2)

De Onderzoek Groep Project 15015

Pagina 14

E12b. Welke nieuws- en actualiteiten internetsites raadpleegt u regelmatig? U kunt hier meerdere antwoorden aankruisen Nu.nl

Nieuws.nl

Telegraaf.nl

Ander nieuws- en actualiteitenprogramma nl.

NOS (teletekst).nl

Geen nieuws- en actualiteitensite

GeenStijl.nl

E13. Wat vindt u in het algemeen van de berichtgeving in de media over de Nederlandse politiek? Vindt u die berichtgeving: Slechts één antwoord mogelijk Duidelijk te negatief Vaker te negatief dan te positief Evenwichtig of even vaak te positief als te negatief Vaker te positief dan te negatief Duidelijk te positief Ik weet het niet

Ter afsluiting van het onderzoek nog twee vragen over de algemene situatie in Nederland.

F1. In dit onderzoek zijn allerlei onderwerpen aan de orde geweest. We willen nog graag weten hoe u al met al vindt dat het gaat met Nederland. Vindt u dat het over het algemeen de verkeerde kant of de goede kant op gaat in Nederland? Slechts één antwoord mogelijk 1.

Duidelijk de verkeerde kant op

2.

Iets meer de verkeerde dan goede kant op

3.

Iets meer de goede dan verkeerde kant op

4.

Duidelijk de goede kant op

5.

Ik weet het niet

De Onderzoek Groep Project 15015

Pagina 15

Indien u vraag F1 heeft beantwoord met 1, 2, 3 of 4 F2. Zou u kunnen toelichten waarom u vindt dat het in Nederland gaat? Uw redenen kunnen natuurlijk ook gaan over zaken waar in het voorgaande helemaal niet naar is gevraagd.

De Onderzoek Groep Project 15015

Pagina 16

H1. Heeft u nog opmerkingen over de vragenlijst? Zijn er bijvoorbeeld vragen die u slecht vond of waarbij u het gevoel had niet goed of volledig antwoord te kunnen geven?

U heeft ons zeer geholpen met dit onderzoek. Tot slot willen wij u vragen om dit onderzoek te beoordelen. U kunt antwoorden d.m.v. een rapportcijfer H2. Zou u met een cijfer aan willen geven hoe leuk of vervelend u het vond om aan dit onderzoek mee te doen? (1= heel vervelend en 10= heel leuk) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ik weet het niet

De Onderzoek Groep Project 15015

Pagina 17

Nomogram

Nomogram Afwijkingsmarges bij 95% betrouwbaarheid marge

n =steekproefomvang 20 30 40 50 60 70 80 90

p =gevonden percentage 1 2 99 98

m = 196 . ⋅

p * (100 − p) n

3 97

4 96

5 95

10 90

15 85

20 80

25 75

30 70

35 65

40 60

45 55

50 50

4,4 3,6 3,1 2,8 2,5 2,3 2,2 2,1

6,1 5,0 4,3 3,9 3,5 3,3 3,1 2,9

7,5 6,1 5,3 4,7 4,3 4,0 3,7 3,5

8,6 7,0 6,1 5,4 5,0 4,6 4,3 4,0

9,6 7,8 6,8 6,0 5,5 5,1 4,8 4,5

13,1 10,7 9,3 8,3 7,6 7,0 6,6 6,2

15,6 12,8 11,1 9,9 9,0 8,4 7,8 7,4

17,5 14,3 12,4 11,1 10,1 9,4 8,8 8,3

19,0 15,5 13,4 12,0 11,0 10,1 9,5 8,9

20,1 16,4 14,2 12,7 11,6 10,7 10,0 9,5

20,9 17,1 14,8 13,2 12,1 11,2 10,5 9,9

21,5 17,5 15,2 13,6 12,4 11,5 10,7 10,1

21,8 17,8 15,4 13,8 12,6 11,7 10,9 10,3

21,9 17,9 15,5 13,9 12,7 11,7 11,0 10,3

100 125 150 175 200 225 250 300

2,0 1,7 1,6 1,5 1,4 1,3 1,2 1,1

2,7 2,5 2,2 2,1 1,9 1,8 1,7 1,6

3,3 3,0 2,7 2,5 2,4 2,2 2,1 1,9

3,8 3,4 3,1 2,9 2,7 2,6 2,4 2,2

4,3 3,8 3,5 3,2 3,0 2,8 2,7 2,5

5,9 5,3 4,8 4,4 4,2 3,9 3,7 3,4

7,0 6,3 5,7 5,3 4,9 4,7 4,4 4,0

7,8 7,0 6,4 5,9 5,5 5,2 5,0 4,5

8,5 7,6 6,9 6,4 6,0 5,7 5,4 4,9

9,0 8,0 7,3 6,8 6,4 6,0 5,7 5,2

9,3 8,4 7,6 7,1 6,6 6,2 5,9 5,4

9,6 8,6 7,8 7,3 6,8 6,4 6,1 5,5

9,8 8,7 8,0 7,4 6,9 6,5 6,2 5,6

9,8 8,8 8,0 7,4 6,9 6,5 6,2 5,7

350 400 450 500 600 700 800 900

1,0 1,0 0,9 0,9 0,8 0,7 0,7 0,7

1,5 1,4 1,3 1,2 1,1 1,0 1,0 0,9

1,8 1,7 1,6 1,5 1,4 1,3 1,2 1,1

2,1 1,9 1,8 1,7 1,6 1,5 1,4 1,3

2,3 2,1 2,0 1,9 1,7 1,6 1,5 1,4

3,1 2,9 2,8 2,6 2,4 2,2 2,1 2,0

3,7 3,5 3,3 3,1 2,9 2,6 2,5 2,3

4,2 3,9 3,7 3,5 3,2 3,0 2,8 2,6

4,5 4,2 4,0 3,8 3,5 3,2 3,0 2,8

4,8 4,5 4,2 4,0 3,7 3,4 3,2 3,0

5,0 4,7 4,4 4,2 3,8 3,5 3,3 3,1

5,1 4,8 4,5 4,3 3,9 3,6 3,4 3,2

5,2 4,9 4,6 4,4 4,0 3,7 3,4 3,3

5,2 4,9 4,6 4,4 4,0 3,7 3,5 3,3

1000 1500 2000 2500 3000 5000

0,6 0,5 0,4 0,4 0,4 0,3

0,9 0,7 0,6 0,5 0,5 0,4

1,1 0,9 0,7 0,7 0,6 0,5

1,2 1,0 0,9 0,8 0,7 0,5

1,4 1,1 1,0 0,9 0,8 0,6

1,9 1,5 1,3 1,2 1,1 0,8

2,2 1,8 1,6 1,4 1,3 1,0

2,5 2,0 1,8 1,6 1,4 1,1

2,7 2,2 1,9 1,7 1,5 1,2

2,8 2,3 2,0 1,8 1,6 1,3

3,0 2,4 2,1 1,9 1,7 1,3

3,0 2,5 2,1 1,9 1,8 1,4

3,1 2,5 2,2 2,0 1,8 1,4

3,1 2,5 2,2 2,0 1,8 1,4