Onderzoeksstudie over het verbruik van geneesmiddelen in rusthuizen

STUDIES

❝

Onderzoeksstudie over het verbruik van geneesmiddelen in rusthuizen

Dit onderzoek beoogt hoofdzakelijk de analyse van het verbruik van geneesmiddelen die door apotheken of ziekenhuisapotheken afgeleverd worden aan leden van de Onafhankelijke Ziekenfondsen die in 2011 in een rusthuis verbleven, met als doel elementen aan te leveren die kunnen bijdragen tot het huidige debat. We formuleren eveneens aanbevelingen voor een beter gebruik en beheer van geneesmiddelen.

❞

1 Vander Stichele RH, Van de Voorde C, Elseviers M, Verrue C, Soenen K, Smet M, en al. Het verbruik van geneesmiddelen in Belgische rusthuizen en rust- en verzorgingstehuizen Health Services Research (HSR). Brussel Federaal kenniscentrum voor de gezondheidszorg KCE reports 47 B (D/2006/10.273/62). 2 Alldred DP, Raynor DK, Hughes C, Barber N, Chen TF, Spoor P. Interventions to optimize prescribing for older people in care homes. Cochrane Database of Systematic Reviews 2013, Issue 2. Art. No.: CD009095. DOI: 10.1002/14651858.CD009095. pub2.

Het verbruik van geneesmiddelen bij ouderen ligt hoog. Ze lijden vaak aan meerdere (chronische) aandoeningen en nemen verschillende geneesmiddelen tegelijk in. Uit de literatuur blijkt dat het voorschrijven van geneesmiddelen aan patiënten in rustoorden voor bejaarden (ROB) of in rust- en verzorgingstehuizen (RVT) niet optimaal verloopt. Internationaal onderzoek heeft aangetoond dat dit kan leiden tot problemen zoals polymedicatie en bijwerkingen. Het is dus belangrijk dat het juiste geneesmiddel op het juiste moment wordt toegediend. Uit de Belgische studie PHEBE die enkele jaren geleden werd uitgevoerd, kwamen dezelfde problemen naar voor: het gebruik van veel geneesmiddelen en combinaties geneesmiddelen, een potentieel probleem van te weinig voorschrijven bij de helft van de bewoners en een hoog verbruik van benzodiazepines, antidepressiva en antipsychotica (Vander Stichele et al., 2006)1. Volgens een Cochrane review (Alldred et al., 2013)2 die acht studies onderzocht, kunnen verschillende maatregelen een rol spelen bij de verbetering van de kwaliteit van voorschrijven: het medicatieschema regelmatig opnieuw evalueren (medication review), multidisciplinair consult tussen artsen, apothekers en verpleegkundigen, opleidingsprogramma’s voor artsen, ICT-ondersteuningsprogramma’s gebruiken enzovoort (Alldred et al., 2013). Deze review wijst erop dat een groot deel van de problemen met de medicatie hiermee opgelost kunnen worden. Het is echter niet duidelijk in hoeverre deze maatregelen de levenskwaliteit, de ziekenhuisopname of de sterfte positief beïnvloeden (Alldred et al., 2013). De talrijke publicaties van de laatste jaren hebben het RIZIV ertoe aangezet de eerste stappen te ondernemen om richtlijnen over het verbruik van geneesmiddelen en het proces voor geneesmiddelen in ROB’s - RVT’s te publiceren. In dit kader heeft het RIZIV een studie opgestart. Bedoeling hiervan is tweeledig: enerzijds een systeem vinden om de correcte keuze te maken en om rationeel geneesmiddelen voor te schrijven in overleg met de patiënt, en anderzijds aanbevelingen formuleren voor het voorschrift, de aflevering en de toediening van geneesmiddelen. Verschillende rustoorden voor bejaarden en rust- en verzorgingstehuizen hebben zich kandidaat gesteld om deel te nemen aan het onderzoek. De resultaten zouden in 2016 moeten worden gecommuniceerd. Op 01/01/2015 wordt de tarifering per eenheid ook in de rusthuizen ingevoerd voor vaste, orale terugbetaalde geneesmiddelen. Door de tarifering te beperken tot de hoeveelheden die effectief worden afgeleverd, wordt verspilling vermeden en wordt de individuele voorbereiding van geneesmiddelen aangemoedigd.

Güngör Karakaya, Claire Huyghebaert, Evelyn Macken Dienst Studies & Strategie van de Onafhankelijke Ziekenfondsen

01

Methodologie De gegevens die voor dit onderzoek gebruikt worden, zijn gegevens van de Onafhankelijke Ziekenfondsen en betreffen hoofdzakelijk het jaar 2011. De doelgroep die in rusthuizen verblijft, wordt bepaald op basis van de groepen 32 (RVT) en 33 (ROB) van de referentietabel van het RIZIV. We onderzoeken enkel geneesmiddelen die voorgeschreven werden tijdens het verblijf in het rusthuis en die terugbetaald werden door de ziekte- en invaliditeitsverzekering (ZIV). We houden enkel rekening met terugbetaalde geneesmiddelen die afgeleverd werden door een apotheek of door een ziekenhuisapotheek aan niet-opgenomen patiënten. Vallen hier dus buiten: geneesmiddelen die door het ziekenhuis afgeleverd worden aan opgenomen patiënten (ongeacht het type opname) en geneesmiddelen die niet terugbetaald worden door de ZIV. Patiënten die na 30/09/2011 zijn opgenomen in het rusthuis, worden buiten beschouwing gelaten in onze studie. Met andere woorden: patiënten die minder dan drie maanden in een rusthuis verbleven in 2011, worden niet meegerekend in onze analyses. Hetzelfde geldt voor bewoners die in de loop van 2011 lang in het ziekenhuis verbleven (meer dan 40 dagen). De gegevens van leden die in 2007 en 2011 rusthuisbewoner waren, worden eveneens geanalyseerd in functie van de evolutie van hun behandeling met antidepressiva en antipsychotica (twee behandelingen die vaak gebruikt worden in rusthuizen) in de tijd. Wij onderzochten meer bepaald op lange termijn hoe vaak in rusthuizen het gebruik van antidepressiva/antipsychotica werd stopgezet en hoe het verbruiksvolume van die geneesmiddelen (gemeten in DDD) varieert.

❝ Ouderen verbruiken veel geneesmiddelen, want ze lijden vaak aan meerdere (chronische) aandoeningen en nemen verschillende geneesmiddelen tegelijk in.

❞

2

Bovendien wordt de impact van de institutionalisering op het verbruik van geneesmiddelen onderzocht voor alle bewoners die voor het eerst geïnstitutionaliseerd werden in 2011 en die 6 maanden vóór en 6 maanden na hun opname in het rusthuis in onze gegevens aanwezig waren. Omwille van de aard van onze administratieve gegevens kunnen we onmogelijk nagaan of alle afgeleverde geneesmiddelen werkelijk gebruikt of ingenomen werden. Bijgevolg gaan we er bij deze studie van uit dat alle afgeleverde geneesmiddelen gebruikt/verbruikt werden, waarbij we ons bewust zijn van deze beperking.

02

Resultaten Hieronder staan de voornaamste resultaten van de analyse van de administratieve gegevens. In de bijlagen op het einde van dit document vindt u een overzicht van alle resultaten.

❝ Het sterftecijfer is bijzonder hoog bij de intrede in een rusthuis aangezien bijna 90% van de overlijdens plaatsvindt in de eerste 6 maanden van de institutionalisering.

❞

1. Populatie in rusthuizen 1.1. Voornaamste kenmerken die geïnstitutionaliseerde leden onderscheiden van leden die thuis wonen In 2013 tellen de Belgische rusthuizen meer dan 130.000 bedden. Op basis van onze administratieve gegevens tellen we ongeveer 22.000 rusthuisbewoners die aangesloten zijn bij de Onafhankelijke Ziekenfondsen (iets meer dan 1% van de leden en ongeveer 17% van het totaal aantal plaatsen in rusthuizen). Daarvan verblijft 56% in een rustoord voor bejaarden (ROB) en 44% in een rust- en verzorgingstehuis (RVT). Tabel 1 toont enkele kenmerken die de aangesloten rusthuisbewoners onderscheidt van de nietgeïnstitutionaliseerde leden voor dezelfde leeftijdsgroep (ouder dan 70 jaar). Ongeacht het type rusthuis zijn geïnstitutionaliseerde personen gemiddeld ouder (7 jaar) en het merendeel zijn vrouwen (3 bewoners op 4 zijn vrouwen). Daarnaast zijn er verhoudingsgewijs in rusthuizen meer bewoners in een kwetsbare situatie (RVV) en weduwen/weduwnaars. Het sterftecijfer van leden in rusthuizen ligt opmerkelijk hoger dan bij niet-geïnstitutionaliseerde leden van dezelfde leeftijd (sterftepercentage: 27% van de bewoners in RVT’s en 16% van de bewoners in ROB’s vs 5% van de niet-geïnstitutionaliseerde leden - zie bijlage 1.11). Dit percentage neemt toe met de afhankelijkheidsgraad zoals gedefinieerd volgens de Katz-schaal3: 9% sterfte bij bewoners zonder lichamelijke of psychische afhankelijkheid (categorie O van de Katz-schaal), 15% sterfte in categorie A, 21% in categorie B, 34% in categorie C en 39% bij bewoners met een sterke lichamelijke en psychische afhankelijkheid (categorie Cd). Het sterftecijfer is bijzonder hoog bij de opname in een rusthuis aangezien bijna 90% van de overlijdens plaatsvindt in de eerste 6 maanden van de institutionalisering.

3 h t t p : / / w w w. i n a m i . b e / c a re / nl/residential- care/specificinformation/katz.htm

ta b e l 1

enkele kenmerken van leden ouder dan 70 jaar Niet ROB/RVT

ROB

RVT

ROB+RVT

Leeftijd (gemiddelde)

79

86

86

86

Vrouw (%)

59 %

73 %

77 %

75 %

RVV (%)

25 %

40 %

45 %

42 %

Weduwe(naar) (%)

37 %

63 %

65 %

64 %

Overlijden (%)

5%

16 %

27 %

21 %

Raadpleging huisarts (gemiddelde)

6

15

15

15

Raadpleging specialist (gemiddelde)

4

2

1

2

Bron: gegevens van de onafhankelijke ziekenfondsen, 2011.

3

Personen in een rusthuis raadplegen vaker een huisarts (2,5 keer meer) en minder een specialist (2 keer minder) dan personen die thuis wonen. De rusthuisbewoners raadplegen gemiddeld 15 keer per jaar een huisarts (ongeacht het type rusthuis en ongeacht hun lichamelijke afhankelijkheid) en 2 keer per jaar een specialist. Een groot deel van de bewoners is chronisch ziek4 (1 persoon op 2 in de rusthuizen in 2011 is erkend als chronisch zieke). Dit verklaart waarom de huisarts zo vaak geraadpleegd wordt. Personen in een ROB raadplegen 2 keer meer een specialist dan personen in een RVT (zie bijlage 2.1). Er is geen significant verschil tussen mannen en vrouwen wat betreft het aantal raadplegingen bij de huisarts of de specialist (zie bijlage 2.1).

❝ Personen in een rusthuis raadplegen vaker een huisarts (2,5 keer meer) en minder een specialist (2 keer minder) dan personen die thuis wonen.

Ongeveer 30% van de personen in een ROB zijn psychisch en lichamelijk volledig onafhankelijk (categorie O op de Katz-schaal), terwijl er in een RVT op zijn minst een psychische of lichamelijke afhankelijk aanwezig is (categorie B, C en Cd; zie bijlage 1.4). Meer dan 50% van de bewoners in een RVT zijn psychisch en lichamelijk afhankelijk (categorie Cd op de Katz-schaal), terwijl dit in een ROB maar van toepassing is voor 15% van de bewoners (zie bijlage 1.4). Bovendien is bijna 70% van de RVT-bewoners psychisch sterk afhankelijk terwijl in een ROB het merendeel van de bewoners (70%) psychisch niet sterk afhankelijk is (zie bijlage 1.7). Deze percentages en de verschillende sterftecijfers tonen aan dat de populatie in een RVT verschilt van die in een ROB. De RVT-populatie hangt meer af van de hulp van een derde persoon en is qua gezondheid zwakker dan de ROB-populatie. 1.2. Verdeling van de bewoners en van de instellingen volgens hun omvang Grafiek 1 toont dat het merendeel (ongeveer 85%) van de geïnstitutionaliseerde leden van de Onafhankelijke Ziekenfondsen in grote rusthuizen (> 50 bedden) verblijven. Die vertegenwoordigen bijna 80% van de rusthuizen waar minstens 1 lid van de Onafhankelijke Ziekenfondsen verblijft. De percentages liggen zichtbaar hoger in de RVT’s dan in de ROB’s (zie bijlage 1.3).

❞

grafiek 1

verdeling van de bewoners en instellingen volgens de omvang en het type van het rusthuis


4 Het statuut chronisch zieke wordt bepaald op basis van het forfait chronisch zieken (administratieve bepaling).

4

1.3. Geïnstitutionaliseerde palliatieve patiënten Uit tabel 2 kunnen we afleiden dat ongeveer 1% van de bewoners palliatieve patiënten zijn5 (ofwel 220 leden op een totaal van 21.894 bewoners). Daarnaast stellen we vast dat zo’n 90% van de palliatieve bewoners in de loop van de eerste twee jaar van de opname overlijdt (ongeacht het type van het rusthuis).

bewoners die wel of geen palliatieve patiënten zijn en die al dan niet in de loop van de eerste twee jaren van hun institutionalisering sterven Bewoners

Overlijden (2011 - 2012)

Palliatief

Nee

18

17 %

11

10 %

29

13 %

Ja

91

83 %

100

90 %

191

87 %

109

100 %

111

100 %

220

100 %

Nee

9.690

80 %

6.567

68 %

16.257

75 %

Ja

2.367

20 %

3.050

32 %

5.417

25 %

Totaal niet-palliatief

12.057

100 %

9.617

100 %

21.674

100 %

Totaal

12.166

Totaal palliatief

ta b e l 2

Niet-palliatief

ROB

RVT

9.728

Totaal

21.894

Bron: gegevens van de onafhankelijke ziekenfondsen, 2011-2012

Een palliatieve bewoner raadpleegt vaker een huisarts dan een niet-palliatieve bewoner (17 keer per jaar tegen 15 keer - zie bijlage 2.6). Er is echter geen significant verschil voor de raadpleging van een specialist. 2. Verbruik van geneesmiddelen in rusthuizen 2.1. Voorschriften voor geneesmiddelen volgens het orgaan of stelsel dat behandeld wordt Tabel 3 geeft het aantal en het percentage bewoners weer die behandeld werden met geneesmiddelen, alsook het aantal en het percentage voorschriften. De gegevens worden gerangschikt volgens het orgaan of stelsel dat behandeld wordt (ATC-codes niveau 1). Er blijkt dat: - 82% van de bewoners geneesmiddelen voorgeschreven kreeg die inwerken op het centrale zenuwstelsel (ATC-code N) - het betreft vooral antidepressiva, antipsychotica en narcotische analgetica. Deze geneesmiddelen vertegenwoordigen 28% van alle geneesmiddelen die voorgeschreven worden aan personen in rusthuizen. - 80% van de bewoners geneesmiddelen voorgeschreven kreeg die inwerken op de hart- en bloedvaten (ATC-code C) - het betreft vooral lisdiuretica en bètablokkers. Deze geneesmiddelen vertegenwoordigen 23% van alle geneesmiddelen die voorgeschreven worden aan personen in rusthuizen. - 82% van de bewoners antimicrobiële middelen voor systemisch gebruik (ATC-code J) voorgeschreven kreeg - het betreft vooral antibacteriële middelen en vaccins. Deze geneesmiddelen vertegenwoordigen 7% van alle geneesmiddelen die voorgeschreven worden aan personen in rusthuizen.

5 Dit statuut wordt bepaald op basis van het forfait palliatieve zorg (administratieve bepaling).

5

behandelde bewoners en voorschriften volgens het orgaan of stelsel dat behandeld wordt Rechthebbende

ATC

❝ De geneesmiddelen die het vaakst voorgeschreven worden in RVT’s, en ROB’s werken in op het centrale zenuwstelsel

ta b e l 3

❞

Voorschrift

N

%

N

%

A

Maagdarmkanaal en stofwisseling

12.400

58 %

79.426

9%

B

Bloed en bloedvormende organen

13.417

62 %

145.298

16 %

C

Hartvaatstelsel

17.202

80 %

216.763

23 %

D

Dermatologische preparaten

3.822

18 %

10.513

1%

G

Urogenitaal stelsel en geslachtshormonen

2.001

9%

8.227

1%

H

Systemische hormoonpreparaten, behalve geslachtshormonen

5.877

27 %

21.792

2%

J

Antimicrobiële middelen voor systemisch gebruik

17.659

82 %

66.629

7%

L

Cytostatica en immunomodulatoren

829

4%

5.101

1%

M

Skeletspierstelsel

6.497

30 %

24.649

3%

N

Zenuwstelsel

17.770

82 %

257.966

28 %

P

Antiparasitaire middelen, insecticiden, insectenwerende middelen

235

1%

491

0%

R

Ademhalingsstelsel

9.113

42 %

64.663

7%

S

Zintuiglijke organen

4.779

22 %

19.750

2%

V

Diverse middelen

1.778

8%

4.875

1%

21.547

100 %

926.143

100 %

Algemeen totaal


2.2. Type voorschrijver van geneesmiddelen in rusthuizen In 2011 bedroeg het aantal voorschrijvers per bewoner gemiddeld twee. Als we kijken naar de voorschriften volgens het type voorschrijver, stellen we vast dat 92% (respectievelijk 96%) van de voorschriften in ROB’s (respectievelijk in RVT’s) opgesteld worden door huisartsen. Specialisten schrijven dus minder vaak geneesmiddelen voor aan rusthuisbewoners. Als een specialist geneesmiddelen voorschrijft, betreft het vooral een specialist van inwendige geneeskunde (22% van de gevallen), oogheelkunde (13%), neurologie (8%), geriatrie (8%), psychiatrie (6%) of cardiologie (6%) (zie bijlage 3.8). 2.3. Meest afgeleverde geneesmiddelen in rusthuizen De geneesmiddelen die in rusthuizen het meest afgeleverd worden aan personen van 60 jaar en ouder, zijn (zie grafiek 2): - antidepressiva (deze geneesmiddelen worden aan 53% van de bewoners voorgeschreven; voor alle leden van dezelfde leeftijd is dat 21%). 49% (respectievelijk 42%) van de bewoners neemt deze geneesmiddelen minstens 30 dagen (respectievelijk 90 dagen) in. Deze cijfers sluiten aan bij die van het KCE (Vander Stichele et al., 2006); - antipsychotica (deze geneesmiddelen worden aan 36% van de bewoners voorgeschreven; voor alle leden is dat 7%). 24% (respectievelijk 12%) van alle bewoners neemt deze geneesmiddelen minstens 30 dagen (respectievelijk 90 dagen) in. Deze cijfers sluiten aan bij die van het KCE (Vander Stichele et al., 2006);

6

- antitrombotica (deze geneesmiddelen worden aan 54% van de bewoners voorgeschreven; voor alle leden is dat 38%); - lisduretica (31% voor de bewoners en 11 % voor alle leden); - middelen bij maagzweren en reflux (46% voor de bewoners en 34% voor alle leden); - geneesmiddelen tegen dementie (12% vs 2%); - intraveneuze oplossingen (21% vs 8%); - chinolonen (25% vs 15%); - andere antibacteriële middelen (20% vs 8%); - narcotische analgetica (29% vs 18%). meest afgeleverde geneesmiddelen in rusthuizen (in % personen van 60 jaar en ouder)

(>=60 jaar)

grakiek 2

(>=60 jaar)


De verschillen in aflevering zijn vooral groot voor antidepressiva en antipsychotica. Die worden in rusthuizen toegediend aan respectievelijk 53% en 36% van de bewoners, in vergelijking met respectievelijk 21% en 7% aan alle leden van dezelfde leeftijd. Deze vaststelling bevestigt de informatie in de literatuur over het verbruik van antidepressiva en antipsychotica in rusthuizen. Het grote verschil tussen de instellingen voor de patiënten die antidepressiva of antipsychotica verbruiken, is zorgwekkend. Voor rusthuizen waar minstens 10 leden verblijven, stellen we vast dat in bepaalde instellingen 90% en 75% van de patiënten antidepressiva en antipsychotica verbruiken, terwijl dat in andere instellingen respectievelijk 29% en 5% is. 2.4. Aflevering van antidepressiva en antipsychotica volgens het gewest en het statuut van het rusthuis Uit een meer gedetailleerde analyse van de aflevering van antidepressiva en antipsychotica in rusthuizen blijkt dat: - in rusthuizen in Wallonië antidepressiva toegediend worden aan 56% van de bewoners (55% voor Brussel en 46% voor Vlaanderen) - zie tabel 4 ; - in rusthuizen in Wallonië antipsychotica toegediend worden aan 37% van de bewoners (33% voor Brussel en 36% voor Vlaanderen) - zie tabel 4 ; - in 92% van de rusthuizen in Wallonië antidepressiva toegediend worden aan minstens 30% van de bewoners (97% voor Brussel en 78% voor Vlaanderen) - zie tabel 5; - in 66% van de rusthuizen in Wallonië antipsychotica toegediend worden aan minstens 30 % van de bewoners (56% voor Brussel en 61 % voor Vlaanderen) - zie tabel 5; 7

- in 89% van de commerciële privérusthuizen (waar de helft van onze leden verblijven) antidepressiva toegediend worden aan minstens 30 % van de bewoners, terwijl dat 83% is in privérusthuizen van het type vzw of in OCMW-rusthuizen (zie tabel 6). Commerciële privérusthuizen geven dus vaker antidepressiva aan hun bewoners dan de andere types rusthuizen.

verbruik van antipsychotica en antidepressiva volgens het gewest van het rusthuis Bewoner verbruikt:

% bewoner verbruikt:

antipsychoticum

antidepressivum

Bewoners (totaal):

Brussel

1.889

3.185

5.743

33 %

55 %

Vlaanderen

2.191

2.816

6.131

36 %

46 %

Wallonië

3.583

5.391

9.661

37 %

56 %

Onbekend

4

6

12

33 %

50 %

Totaal

7.667

11.398

21.547

36 %

53 %

ta b e l 4

Gewest

antipsychoticum

antidepressivum

verbruik van antipsychotica en antidepressiva volgens het gewest van het rusthuis Bewoners (totaal):

ta b e l 5

Gewest

Rusthuis met < 30% verbruikers van: antipsychoticum

antidepressivum

Totaal aantal rusthuizen

% rusthuizen met < 30% verbruikers van: antipsychoticum

antidepressivum

Brussel

5.743

73

5

167

44 %

3%

Vlaanderen

6.131

273

154

700

39 %

22 %

Wallonië

9.661

208

52

620

34 %

8%

Onbekend

12

5

4

9

56 %

44 %

Totaal

21.547

559

215

1.496

37 %

14 %

verbruik van antipsychotica en antidepressiva volgens het statuut van het rusthuis

ta b e l 6

Statuut rusthuis

Bewoners (totaal)

Rusthuis met < 30% verbruikers van: antipsychoticum

antidepressivum

% rusthuizen met < 30% verbruikers van: antipsychoticum

antidepressivum

OCMW

4.986

131

64

373

35 %

17 %

Privé - vzw

6.067

189

75

481

39 %

16 %

Privé commercieel

10.482

234

72

633

37 %

11 %

Onbekend

12

5

4

9

56 %

44 %

Totaal

21.547

559

215

1.496

37 %

14 %


8

Totaal aantal rusthuizen

2.5. Geneesmiddelen die potentieel ongeschikt zijn voor ouderen We hebben ook onderzocht in welke mate de voorgeschreven geneesmiddelen beschouwd zouden kunnen worden als ‘potentieel ongeschikt voor ouderen’ (bijvoorbeeld omwille van toegenomen bijwerkingen, enzovoort). De analyse werd uitgevoerd op basis van de Beers- criteria en de criteria START (Screening Tool to Alert Doctors to Right Treatment)/STOPP (Screening Tool of Older Persons’ Potentially inappropriate Prescriptions) - merk op dat niet iedereen instemt met het gebruik van deze criteria -, alsook op basis van het WZC-formularium (Farmaka). Minstens 1 bewoner op 5 kreeg een antidepressivum dat als ongeschikt beschouwd wordt volgens de lijst van Beers. En slechts 1 bewoner op 10 kreeg een antidepressivum dat ‘geselecteerd’ werd volgens het WZC-formularium. Volgens de lijst START/STOPP kregen minstens 4 bewoners op 10 een tricyclisch antidepressivum in een ongeschikte situatie. 2.6. Kosten van de afgeleverde geneesmiddelen in rusthuizen 2.6.1. Volgens het orgaan of stelsel dat behandeld wordt In tabel 7 ziet u dat de ZIV-uitgaven voor geneesmiddelen voor de leden van de Onafhankelijke Ziekenfondsen die in een rusthuis verblijven, in 2011 20,5 miljoen euro bedroegen (dit is ongeveer 16% van wat de ZIV in totaal aan geneesmiddelen terugbetaalt aan de rusthuizen). Gemiddeld is dit € 950 per jaar per rechthebbende. Voor hetzelfde jaar hebben de rusthuisbewoners ongeveer 3,6 miljoen euro ten laste genomen (remgeld), ofwel € 169 per jaar en per rechthebbende. Ter herinnering: deze bedragen betreffen enkel geneesmiddelen die worden terugbetaald door de ZIV. Het deel dat de patiënt werkelijk ten laste neemt, ligt bijgevolg waarschijnlijk hoger. terugbetaling van de ZIV en remgeld voor geneesmiddelen die in rusthuizen worden voorgeschreven ZIV

ta b e l 7

ATC

9

Rechthebbende

Remgeld

Gemiddelde per rechthebbende (€)

Totaal (€)

% totaal


Totaal (€)

% total

A


12.400

129

1.595.027

8%

25

315.500

9%

B


13.417

221

2.961.204

14 %

34

450.516

12 %

C

Hartvaatstelsel

17.202

200

3.432.231

17 %

48

824.925

23 %

D


3.822

28

106.387

1%

5

18.840

1%

G


2.001

53

105.348

1%

8

15.057

0%

H


5.877

58

339.334

2%

5

31.380

1%

J


17.659

50

876.768

4%

11

187.359

5%

L


829

975

808.640

4%

3

2.654

0%

M

Skeletspierstelsel

6.497

86

556.003

3%

16

105.414

3%

N

Zenuwstelsel

17.770

444

7.884.903

39 %

76

1.347.214

37 %

P


235

15

3.528

0%

3

624

0%

R

Ademhalingsstelsel

9.113

112

1.019.441

5%

30

273.754

8%

S


4.779

91

435.258

2%

12

55.624

2%

V

Diverse middelen

1.778

194

345.301

2%

6

10.463

0%

Totaal

21.547

950

20.469.373

100 %

169

3.639.323

100 %


De geneesmiddelen die betrekking hebben op de meeste bewoners en die het meest voorgeschreven worden, hebben een groot aandeel in deze bedragen (behalve antimicrobiële middelen voor systemisch gebruik). Geneesmiddelen die op het centrale zenuwstelstel werken, vertegenwoordigen 39% van het bedrag dat in totaal voor geneesmiddelen terugbetaald werd door de ZIV, en 37% van het remgeld. De geneesmiddelen die op het hartvaatstelsel werken, vertegenwoordigen 17% van het bedrag dat in totaal terugbetaald werd door de ZIV, en 23% van het remgeld. Die twee groepen samen staan op zich al in voor meer dan de helft van het remgeld en van wat de ZIV in het totaal terugbetaalde aan geneesmiddelen. 2.6.2. Volgens het type aflevering en het orgaan of stelsel dat behandeld wordt Tabel 8 toont aan dat 92 % van de geneesmiddelen die de ZIV terugbetaalt, door officina-apotheken afgeleverd worden en 8% door ziekenhuisapotheken. De geneesmiddelen van ATC-codes B (bloed en bloedvormende organen), L (cytostatica en immunomodulatoren) en S (zintuiglijke organen) worden vaker afgeleverd door ziekenhuisapotheken dan andere geneesmiddelen en ze wegen meer door in de ZIVterugbetalingen. Respectievelijk staan ze in voor 22%, 19% en 41% van het totaalbedrag dat de ZIV terugbetaalt voor geneesmiddelen. terugbetalingen van de ZIV volgens het type aflevering van het geneesmiddel in rusthuizen en volgens het orgaan of stelsel dat behandeld wordt

ta b e l 8

ATC

Officina (€)

Ziekenhuisapotheken (€)

Deel van zuikenhuisapotheken (%)

A


1.539.603

55.424

3,5 %

B


2.311.080

650.124

22,0 %

C

Hartvaatstelsel

3.295.247

136.985

4,0 %

D


103.846

2.540

2,4 %

G


94.084

11.264

10,7 %

H


330.949

8.385

2,5 %

J


836.987

39.781

4,5 %

L


654.138

154.502

19,1 %

M

Skeletspierstelsel

528.410

27.592

5,0 %

N

Zenuwstelsel

7.524.890

360.013

4,6 %

P

Antiparasitaire middelen, insectenwerende middelen

3.488

39

1,1 %

R

Ademhalingsstelsel

984.019

35.422

3,5 %

S


255.537

179.721

41,3 %

V

Diverse middelen

293.189

52.111

15,1 %

18.755.468

1.713.905

8,4 %

Totaal


10

2.6.3. Volgens het type en de omvang van de rusthuizen Zowel in de ROB’s als in de RVT’s leidt de omvang van de rusthuizen (gemeten in aantal bedden) niet tot een opmerkelijk verschil in de kosten per bewoner (ZIV-bedragen en remgeld) voor terugbetaalde geneesmiddelen, behalve in rusthuizen met minder dan twintig bedden. ZIV-terugbetalingen en remgeld voor geneesmiddelen volgens type en omvang van rusthuizen Omvang rusthuis in aantal bedden

Rechthebbende

ZIV

Remgeld

A

%


Totaal (€)

% totaal


Totaal (€)

% totaal

0-19 bedden

81

1%

885

71.664

1%

166

13.407

1%

20-49 bedden

1.914

16 %

997

1.907.717

17 %

172

328.901

16 %

50-99 bedden

4.370

36 %

952

4.159.724

36 %

167

728.200

35 %

100 bedden en +

5.619

47 %

959

5.389.894

47 %

175

984.711

48 %

Totaal ROB

11.984

100 %

962

11.528.999

100 %

171

2.055.220

100%

0-19 bedden

11

0%

463

5.091

0%

114

1.250

0%

20-49 bedden

354

4%

917

324.666

4%

167

59.099

4%

50-99 bedden

3.359

35 %

882

2.961.445

33 %

166

558.192

35 %

100 bedden en +

5.839

61 %

967

5.649.172

63 %

165

965.562

61 %

Totaal RVT

9.563

100 %

935

8.940.373

100 %

166

1.584.103

100 %

Algemeen totaal

21.547

950

20.469.373

169

3.639.323

ROB

ta b e l 9

RVT


2.6.4. Volgens de Katz-schaal Bewoners met categorie Cd (en O) op de Katz-schaal kosten betrekkelijk minder aan de ZIV voor geneesmiddelen (en ook qua remgeld) dan bewoners met een andere categorie op de Katzschaal. Bewoners met een sterke psychische afhankelijkheid kosten de ZIV betrekkelijk minder aan geneesmiddelen (en ook qua remgeld) in vergelijking met bewoners zonder sterke psychische afhankelijkheid. ZIV-terugbetalingen en remgeld voor geneesmiddelen in rusthuizen volgens de Katz-schaal Rechthebbende Categorie (Katz)

ZIV

Remgeld

%


Totaal (€)

% totaal


Totaal (€)

% totaal

A

3.428

16 %

1.018

3.488.368

17 %

183

626.696

17 %

B

4.956

23 %

1.062

5.263.980

26 %

175

869.119

24 %

C

2.764

13 %

1.020

2.820.327

14 %

197

544.920

15 %

Cd

7.040

33 %

827

5.822.693

28 %

151

1.061.576

29 %

O

3.358

16 %

915

3.071.505

15 %

160

536.484

15 %

Onbekend

1

0%

2.499

2.499

0%

529

529

0%

Totaal

21.547

100 %

950

20.469.373

100 %

169

3.639.323

100 %

ta b e l 1 0

A

Bron: gegevens van de onafhankelijke ziekenfondsen, 2011. 11

2.6.5. Volgens het voorgeschreven geneesmiddel om een zeldzame ziekte te behandelen 18 bewoners op 21.547 (ofwel 0,1%) verbruiken geneesmiddelen om een zeldzame ziekte te behandelen. Deze geneesmiddelen zijn ontzettend duur. Het betreft onder andere de PPSB Solvent Detergent (7 bewoners), REFACTO AHP (1 bewoner), NPLATE (1 bewoner), TRACLEER (2 bewoners), REVATIO (1 bewoner), GLIVEC (3 bewoner), TASIGNA (1 bewoner), XAGRID (1 bewoner) en REVLIMID (2 bewoners).

geneesmiddelen die in rusthuizen voorgeschreven worden voor zeldzame ziektes ZIV-Bedragen (€)

ta b e l 1 1

ATC

Voorschrift

B02BD01

P.P.S.B. Solvent Detergent

B02BD02

REFACTO AHP

B02BX04

Rechthebbende

Overlijden 2011 (2012)

Per rechthebbende

gemiddeld

minimum

maximum

5.488

784

784

585

1.170

7

7

163

1

264.811

264.811

1.625

1.625

1.625

NPLATE

9

1

50.120

50.120

5.569

2.583

7.706

C02KX01

TRACLEER

8

2

60.969

30.484

7.621

4.878

12.194

G04BE03

REVATIO

5

1

6.765

6.765

1.353

173

3.122

L01XE01

GLIVEC

25

3

1

66.267

22.089

2.651

2.648

2.705

L01XE08

TASIGNA

1

1

1

4.234

4.234

4.234

4.234

4.234

L01XX35

XAGRID

2

1

1.475

1.475

737

492

983

L04AX04

REVLIMID

9

2

57.788

28.894

6.421

5.779

11.558

229

18

517.916

28.773

2.262

173

12.194

Totaal totaal % in rusthuis

0,1 %

1 (2)

Per voorschrift

Totaal

2 (2)

2,5 %

Bron: gegevens van de onafhankelijke ziekenfondsen, 2011-2012.

De bewoners die deze geneesmiddelen verbruikten, hebben de ZIV in 2011 gemiddeld € 28.773 gekost (dit is 30 keer meer dan een ‘gewone bewoner’). De persoon die REFACTO AHP inneemt, kostte op zich al € 265.000 aan geneesmiddelen in 2011. Van de 18 bewoners die geneesmiddelen verbruiken voor de behandeling van een zeldzame ziekte, zijn er 2 overleden in de loop van het jaar (2011) en 2 het volgende jaar (2012). 2.6.6. Volgens de geneesmiddelen die het duurst zijn voor de ZIV De geneesmiddelen voor de behandeling van zeldzame ziektes (weesgeneesmiddelen en/of middelen tegen hemofilie) behoren tot de duurste categorie. Daartoe behoren ook nog andere geneesmiddelen zoals die die gebruikt worden bij de behandeling van kanker (bijvoorbeeld: VOTRIENT, ALIMTA, IRESSA).

12

duurste geneesmiddelen voor de ZIV die voorgeschreven worden in rusthuizen Voorschrift

Rechthebbende

Totaalbedrag ZIV (€)

ZIV-bedrag per voorschrift (€)

ZIV-bedrag per gerchtigde (€)

TRACLEER

8

2

60.969

7.621

30.484

NPLATE 500

7

1

44.954

6.422

44.954

REVLIMID

9

2

57.788

6.421

28.894

TASIGNA

1

1

4.234

4.234

4.234

VOTRIENT

1

1

3.538

3.538

3.538

DUODOPA

29

4

101.744

3.508

25.436

GLIVEC 100 MG

1

1

2.705

2.705

2.705

ALIMTA

1

1

2.671

2.671

2.671

GLIVEC 400 MG

24

2

63.562

2.648

31.781

NPLATE

2

1

5.166

2.583

5.166

IRESSA

2

1

4.710

2.355

4.710

ZYVOXID

4

4

7.162

1.791

1.791

TARCEVA 150 MG

7

4

11.775

1.682

2.944

REFACTO AHP

163

1

264.811

1.625

264.811

OXYGENE MEDICAL

9

1

14.237

1.582

14.237

THALIDOMIDE

4

1

6.315

1.579

6.315

TELZIR

2

1

2.817

1.409

2.817

SOMATULINE AUTOGEL INJECTABLE 120 MG

12

1

16.514

1.376

16.514

SANDOSTATINE LAR

26

4

35.275

1.357

8.819

REVATIO

5

1

6.765

1.353

6.765

VANTASSE

1

1

1.350

1.350

1.350

VFEND 200 MG

4

1

5.244

1.311

5.244

THYROGEN

1

1

1.305

1.305

1.305

OXYGENE MEDICAL LIQUIDE AIR PRODUCTS

11

2

12.759

1.160

6.380

VELCADE

28

3

31.756

1.134

10.585

VISUDYNE

1

1

1.117

1.117

1.117

ENBREL

43

4

46.560

1.083

11.640

HUMIRA 40 MG

23

2

24.826

1.079

12.413

LUCENTIS

169

64

172.925

1.023

2.702

SOL. STABLE PASTEURISEE DE PROTEINES PLASMATIQUES HUMA

18

2

17.933

996

8.966

ERBITUX

3

1

2.836

945

2.836


16

3

15.055

941

5.018

ISENTRESS

18

2

16.089

894

8.044

BONDRONAT 50 MG

7

2

6.074

868

3.037

ta b e l 1 2

Geneesmiddelen (van duurste naar goedkoopste)

13

ta b e l 1 2 ( v e rvo lg )

duurste geneesmiddelen voor de ZIV die voorgeschreven worden in rusthuizen (vervolg) Geneesmiddelen (van duurste naar goedkoopste)

Voorschrift

Rechthebbende

Totaalbedrag ZIV (€)

ZIV-bedrag per voorschrift (€)

ZIV-bedrag per gerchtigde (€)

REOPRO

1

1

853

853

853

P.P.S.B.

2

2

1.684

842

842


15

3

12.477

832

4.159

AVONEX BIO SET

12

1

9.854

821

9.854

OXYGENE MEDICAL LIQUIDE

17

3

13.959

821

4.653


5

5

3.803

761

761

GENOTONORM

1

1

754

754

754

BETAFERON

25

2

18.854

754

9.427

XAGRID 0,5 MG

2

1

1.475

737

1.475

PREZISTA

10

2

7.279

728

3.639

REBIF

15

1

10.502

700

10.502

REBIF SERONO

12

1

8.196

683

8.196

OXYGENE MEDICAL LIQUIDE VIVISOL BTG-GTB

19

3

12.906

679

4.302

SANDOGLOBULINE

2

1

1.253

627

1.253

ARANESP

450

110

274.746

611

2.498

Bron: gegevens van de onafhankelijke ziekenfondsen, 2011

2.6.7. Volgens het type geneesmiddel In 2011 werd aan 99% van de rusthuisbewoners originele geneesmiddelen voorgeschreven, aan 83% werden generische geneesmiddelen voorgeschreven, en aan 27% werden kopieën voorgeschreven.

ta b e l 1 3

type geneesmiddelen die voorgeschreven werden in rusthuizen Rechthebbende

Voorschrift

Aantal

%

Aantal

%

Bedrag (€)

%

Kopie

5.918

27 %

74.743

8%

488.337

2%

Generisch

17.865

83 %

149.137

16 %

2.303.922

11 %

Origineel

21.477

99 %

702.263

76 %

17.677.114

87 %

Totaal

21.547

100 %

926.143

100 %

20.469.373

100 %


14

ZIV

Type geneesmiddel

De originele geneesmiddelen vertegenwoordigen 76 % van de voorschriften in rusthuizen en 87% van de ZIV-uitgaven voor geneesmiddelen (zie grafiek 3). Het aandeel van de generische geneesmiddelen en de kopieën in de ZIV-uitgaven is klein omwille van de aard van de geneesmiddelen zelf (die vaak goedkoper zijn). aandeel van de verschillende types geneesmiddelen in de voorschriften en ZIV-uitgaven

grafiek 3

❝ De originele geneesmiddelen vertegenwoordigen 76 % van de voorschriften in rusthuizen en 87% van de ZIVuitgaven voor geneesmiddelen.

❞

15


2.6.8. Volgens het aantal geneesmiddelen en de verschillende molecules In 2011 kreeg een rusthuisbewoner gemiddeld 10 verschillende geneesmiddelen (molecules). 13% van de bewoners heeft 1 à 4 verschillende geneesmiddelen (molecules) ingenomen. Hun uitgaven vertegenwoordigen 4% van het totaalbedrag aan geneesmiddelen dat de ZIV terugbetaalt in rusthuizen. 38% van de bewoners nam 5 à 9 verschillende geneesmiddelen in, wat overeenstemt met 30% van het budget van de ZIV voor de geneesmiddelen in rusthuizen. 30% gebruikte 10 à 14 verschillende geneesmiddelen, overeenkomende met 34% van de ZIVterugbetaling, en 19% nam meer dan 15 verschillende geneesmiddelen in, wat overeenstemt met 33% van het budget van de ZIV voor de geneesmiddelen in rusthuizen. De bewoners met polymedicatie hebben het meest gekost aan de ZIV. Het is interessant op te merken dat ROB-bewoners vaker een groot aantal verschillende geneesmiddelen (10 en meer) voorgeschreven krijgen dan de RVT-bewoners.

rusthuisbewoners en ZIV-terugbetalingen per groep verschillende geneesmiddelen/molecules volgens type rusthuis Verschillende geneesmiddelen/molecules

Rechthebbende

ZIV

Aantal

%

Totaal (€)

% totaal

Gemiddelde (€)

ROB

1.396

6%

442.288

2%

317

RVT

1.315

6%

388.908

2%

296

Totaal 1 - 4

2.711

13 %

831.196

4%

307

ROB

4.335

20 %

3.003.742

15 %

693

RVT

3.919

18 %

3.057.797

15 %

780

Totaal 5 - 9

8.254

38 %

6.061.540

30 %

734

ROB

3.738

17 %

3.806.351

19 %

1.018

RVT

2.809

13 %

3.077.944

15 %

1.096

Totaal 10 - 14

6.547

30 %

6.884.295

34 %

1.052

ROB

2.515

12 %

4.276.618

21 %

1.700

RVT

1.520

7%

2.415.724

12 %

1.589

Totaal 15 en meer

4.035

19 %

6.692.342

33 %

1.659

Totaal

21.547

100 %

20.469.373

100 %

950

1-4

5-9

10 - 14

ta b e l 1 4

15 et plus


Er is echter geen significant verschil tussen vrouwen en mannen, leeftijdsklassen of in de omvang van de instellingen (zie bijlage 3.20 tot 3.22). 3. Impact van de institutionalisering op het geneesmiddelenverbruik 3.1. Opvolging leden in rusthuizen tussen 2007 en 2011 In dit deel onderzoeken we de evolutie in de tijd van de toediening van antidepressiva en/of antipsychotica (twee behandelingen die vaak gebruikt worden in rusthuizen) aan leden die in 2007 en in 2011 in een rusthuis verbleven. Wij onderzoeken op lange termijn hoe vaak in rusthuizen het gebruik/de aflevering van antidepressiva/antipsychotica werd stopgezet en hoe het verbruiksvolume van die geneesmiddelen varieert (gemeten in DDD).

16

8.112 van de 21.547 leden die in een rusthuis verbleven in 2011, verbleven al in een rusthuis in 2007. Van die 8.112 bewoners: - kregen 5.478 (68%) bewoners minstens een antidepressivum of een antipsychoticum voorgeschreven in 2007; - kregen 5.409 (67%) bewoners minstens een antidepressivum of een antipsychoticum voorgeschreven in 2011; - kregen 4.573 (56%) bewoners minstens een antidepressivum of een antipsychoticum voorgeschreven in 2007 en in 2011; - 905 bewoners (11%) die in 2007 minstens één voorschrift hadden voor een antidepressivum of een antipsychoticum, hadden er geen meer in 2011 (geen verbruik meer in 2011); - 836 bewoners (10%) die in 2007 geen voorschrift hadden voor een antidepressivum of een antipsychoticum, kregen minstens één voorschrift voor een antidepressivum of een antipsychoticum in 2011 (begin van het gebruik na 2007 - niet noodzakelijk in 2011). Op basis van de leden die in 2007 en in 2011 in een rusthuis verbleven (ofwel 8.112 personen), geeft tabel 15 het aantal leden in een rusthuis weer die minstens één voorschrift hebben gekregen voor een antidepressivum en/of een antipsychoticum, alsook hun aantal (totaal en gemiddeld) DDD’s voor antidepressiva en/of antipsychotica in de loop van 2007 en/of 2011. aantal leden in rusthuizen met een voorschrift voor antidepressiva en/of antipsychotica (in 2007 en/of 2011), totaal aantal en gemiddelde DDD’s Antidepressivum (AD) OF Antipsychoticum (AP)

Periode voorschrift

2007

2011

2007 2007 En 2011

ta b e l 1 5

2011

AD

AP

AD of AP

AD

AP

AD en AP

Leden in rusthuizen

4.458

2.900

5.478

1.880

1.880

1.880

DDD (totaal)

1.382.582

401.618

1.784.200

626.869

250.430

877.299

DDD (gemiddelde)

310

138

326

333

133

467

Leden in rusthuizen

4.219

2.956

5.409

1.766

1.766

1.766

DDD (totaal)

1.295.084

401.323

1.696.407

593.623

246.455

840.078

DDD (gemiddelde)

307

136

314

336

139

476

Leden in rusthuizen

3.805

2.472

4.573

1.062

1.062

1.062

DDD (totaal)

1.235.782

375.535

1.611.317

396.183

180.453

576.636

DDD (gemiddelde)

324

152

352

373

169

543

Leden in rusthuizen

3.654

2.536

4.573

1.062

1.062

1.062

DDD (totaal)

1.174.771

381.115

1.555.886

391.200

193.005

584.205

DDD (gemiddelde)

321

150

340

368

181

550


17

Antidepressivum (AD) EN Antipsychoticum (AP)

Van 2007 tot 2011 is het aantal bewoners aan wie een antidepressivum voorgeschreven werd, met 5% gezakt (van 4.458 naar 4.219) terwijl het aantal bewoners aan wie een antipsychoticum voorgeschreven werd, met 2% gestegen is (van 2.900 naar 2.956). Het aantal bewoners die een voorschrift hebben gekregen voor een antidepressivum of een antipsychoticum, is gezakt van 5.748 naar 5.409 (ofwel 1%). Deze schommelingen blijven echter niet significatief (<= 5%). Hetzelfde geldt voor wat betreft de bewoners die een voorschrift hebben gekregen voor antidepressiva of antipsychotica in 2007 OF 2011: daling (van 4%) van het aantal leden met een voorschrift voor antidepressiva tussen 2007 en 2011 en een stijging (van 2%) van het aantal leden met een voorschrift voor antipsychotica. Er is eveneens een niet-significante schommeling (kleiner dan 5%) tussen 2007 en 2011 van het gemiddeld aantal DDD’s voor antidepressiva en antipsychotica. Kortom: eenmaal de bewoners in een rusthuis verblijven, stoppen ze minder vaak hun behandeling met antidepressiva en antipsychotica. Hun verbruik van geneesmiddelen (gemeten in aantal DDD’s) varieert niet in de tijd. Tussen 2007 en 2011 zetten 80% en 70% van de bewoners hun behandeling met respectievelijk antidepressiva en antipsychotica verder. 3.2. Impact van de institutionalisering in de eerste 6 maanden na de opname in het rusthuis In dit deel onderzoeken we de impact van de institutionalisering op het verbruik van geneesmiddelen in 2011 voor alle bewoners die voor het eerst geïnstitutionaliseerd werden in 2011, en voor wie we over gegevens beschikken van 6 maanden vóór en 6 maanden na hun opname in het rusthuis. 3.2.1. Impact op het aantal behandelde personen Van de 21.547 leden die in 2011 in een rusthuis verbleven, zijn er 2.529 die voor het eerst geïnstitutionaliseerd werden in 2011 en voor dewelke we beschikken over gegevens van 6 maanden vóór en 6 maanden na hun opname in het rusthuis.

ta b e l 1 6

aantal behandelde leden in de 6 maanden vóór en 6 maanden na de institutionalisering, 2011 Vroeger (1)

Stoppen (2)

Doen verder (1) - (2)

Beginnen (3)

Na (1) - (2) + (3)

Antidepressivum (AD)

927

130

797

443

1.240

Antipsychoticum (AP)

407

90

317

418

735

Schommeling (%) na de opname in het rusthuis: - AD - AP

+ 34 % + 81 %


18

Van die 2.529 bewoners (zie tabel 16): - kregen 927 (37%) bewoners minstens 1 antidepressivum voorgeschreven in de eerste 6 maanden vóór de institutionalisering; - kregen 1.240 (49%) bewoners minstens 1 antidepressivum voorgeschreven in de eerste 6 maanden na de institutionalisering; - zijn 443 bewoners (17%) begonnen met hun behandeling met antidepressiva bij hun opname; - zijn 130 bewoners (5%) gestopt met hun behandeling met antidepressiva bij hun opname; - zetten 797 bewoners (31%) hun behandeling met antidepressiva verder bij hun opname; - kregen 407 (16%) bewoners minstens 1 antipsychoticum voorgeschreven in de eerste 6 maanden vóór de institutionalisering; - kregen 735 (29%) bewoners minstens 1 antipsychoticum voorgeschreven in de eerste 6 maanden na de institutionalisering; - zijn 418 bewoners (16%) begonnen met hun behandeling met antipsychotica bij hun opname; - zijn 90 bewoners (3%) gestopt met hun behandeling met antipsychotica bij hun opname; - zetten 317 bewoners (12%) hun behandeling met antipsychotica verder bij hun opname. Deze cijfers tonen aan dat de opname in een rusthuis een grote invloed heeft op het deel van de populatie dat behandeld wordt met antipsychotica (+81%) en antidepressiva (+34%). De verklaring voor deze cijfers is dat een groot aantal leden met de behandeling start bij de opname in een rusthuis. Het is echter veel uitzonderlijker dat een behandeling wordt stopgezet bij de opname. We gebruiken de statistische ‘Mc Nemar’-toets om het aantal bewoners met antidepressiva/ antipsychotica in de loop van de eerste 6 maanden na de institutionalisering te vergelijken met het aantal bewoners met antidepressiva/antipsychotica in de loop van de 6 maanden vóór de opname in het rusthuis. Hiervoor gebruiken we een kruistabel die de behandeling/niet-behandeling met antidepressiva/antipsychotica vóór de institutionalisering (lijn) vergelijkt met de behandeling/nietbehandeling met antidepressiva/antipsychotica na de institutionalisering (kolom).

ta b e l 1 7

kruistabel die de behandeling/niet-behandeling vóór de institutionalisering vergelijkt met de behandeling/niet-behandeling na de institutionalisering Antidepressivum na

Geen antidepressivum na

Totaal

Antidepressivum vóór

797

130

927

Geen antidepressivum vóór

443

1.159

1.602

Totaal

1.240

1.289

2.529

Antipsychoticum na

Geen antipsychoticum na

Totaal

Antipsychoticum vóór

317

90

407

Geen antipsychoticum vóór

418

1.704

2.122

Totaal

735

1.794

2.529


19

Uit de tabel blijkt dat 130 bewoners hun behandeling met antidepressiva stopzetten bij hun opname in het rusthuis (130 op een totaal van 927, ofwel 14%). 443 bewoners beginnen hun behandeling met antidepressiva bij hun opname in het rusthuis (443 op een totaal van 1.240, ofwel 35,7%). De nulhypothese die moet worden getoetst, is de gelijkheid van de verhoudingen (14% vs 35,7%). De wet van de statistiek voor de nulhypothese is de wet van de chi-kwadraatverdeling met 1 vrijheidsgraad. Op basis van de waarden in de kruistabel is chi-kwadraat gelijk aan 170,98 [=(443-130)²/(443+130)] en de p-waarde < 0,00001. De nulhypothese is dus weerlegd. We kunnen besluiten dat de verhoudingen (14% versus 35,7%) beduidend verschillend zijn. We besluiten dat personen vaker met antidepressiva behandeld worden na de institutionalisering (in vergelijking met de situatie ervoor). Dezelfde test wordt uitgevoerd voor antipsychotica en het resultaat is hetzelfde: personen worden vaker met antipsychotica behandeld na de institutionalisering (in vergelijking met de situatie ervoor). Welke zijn de andere types geneesmiddelen/ATC-klassen die, naast de antidepressiva en de antipsychotica, het meest beïnvloed worden door de institutionalisering? Tabel 18 beantwoordt deze vraag. We weerhouden enkel de ATC-klassen waarvoor een absolute variatie van het aantal behandelde leden van meer dan 75 of minder dan -75 werd waargenomen.

behandelde leden in de 6 maanden vóór en 6 maanden na de institutionalisering van 2011 Voor

ta b e l 1 8

ATC-klassen*

Na

Verschil

Aantal

% totaal

Aantal

% totaal

Aantal

%

N05A

Antipsychotica (neuroleptica)

407

17 %

735

29 %

328

81 %

N06A

Antidepressiva

927

39 %

1.240

50 %

313

34 %

B01A

Antithrombotica

1.097

46 %

1.378

55 %

281

26 %

J07B

Antivirale vaccins

649

27 %

897

36 %

248

38 %

A02B

Middelen bij maagzweren en reflux

806

34 %

1.041

42 %

235

29 %

C03C

Lisdiuretica

469

20 %

699

28 %

230

49 %

J01C

Betalactam-antibiotica, penicillines

375

16 %

578

23 %

203

54 %

J01M

Chinolonen

265

11 %

436

17 %

171

65 %

J01X

Andere antibacteriële middelen

189

8%

353

14 %

164

87 %

R03A

Sympathicomimetica via inhalatie

253

11 %

399

16 %

146

58 %

R05C

Expectorantia, excl. combinatiepreparaten met antitussiva

183

8%

318

13 %

135

74 %

M01

Niet-steroïde anti-inflammatoire en antireumatische middelen

470

20 %

347

14 %

-123

-26 %

C09A

Inhibitoren van het angiotensine-conversie-enzym (ACEI), enkelvoudig

514

22 %

624

25 %

110

21 %

C07A

Bètablokkers, enkelvoudig

868

37 %

963

39 %

95

11 %

N06D

Geneesmiddelen tegen dementie

287

12 %

362

14 %

75

26 %

2.362

100 %

2.498

100 %

136

6%

Totaal (voorschrift voor minstens één geneesmiddel dat terugbetaald wordt door de VP)

*Enkel de ATC-klassen die de grootste invloed ondervinden van de institutionalisering (namelijk variatie > 75 leden) zijn opgenomen. Bron: gegevens van de onafhankelijke ziekenfondsen, 2010-2012.

20

De ATC-klassen zijn geklasseerd in dalende volgorde van impact van institutionalisering (in absolute waarde). Voor alle ATC-klassen in deze tabel is er een stijging van het aantal behandelde leden na de opname in het rusthuis, met uitzondering van de niet-steroïde ontstekingswerende middelen en antireumatische middelen, waarvoor het aantal behandelde leden aanzienlijk daalt.

❝ De opname in een rusthuis verhoogt dus aanzienlijk de kans op het verbruik van minstens 1 geneesmiddel: 99% van de rusthuisbewoners neemt minstens 1 geneesmiddel in de 6 maanden na de institutionalisering terwijl dat 93% was in de 6 maanden vóór de institutionalisering.

❞

6 Die 167 personen kregen elk minstens 1 geneesmiddel afgeleverd na hun opname en die 31 personen die geen voorschrift voor geneesmiddele hadden, namen geneesmiddelen vóór hun opname.

21

De opname in een rusthuis had volgende gevolgen in de eerste 6 maanden na de institutionalisering (2.529 leden ): - een toename van het aantal patiënten die de volgende geneesmiddelen gekregen hebben: • antipsychotica (+ 328 patiënten: een stijging van 81% van de populatie die hiermee behandeld werd in de 6 maanden vóór de institutionalisering) • antidepressiva (+ 313 patiënten, + 34% van de behandelde populatie) • antithrombotica (+ 281 patiënten, +26% van de behandelde populatie) • antivirale vaccins (+ 248 patiënten, +38% van de behandelde populatie) - een daling van het aantal patiënten die behandeld wordt met niet-steroïde ontstekingswerende en antireumatische middelen (-123 patiënten, ofwel een daling van 26% van de populatie die hiermee behandeld worden in de 6 maanden vóór de institutionalisering). 3.2.2. Impact op de voorschriften van geneesmiddelen 167 leden (ofwel 7% van 2.529) hadden geen voorschrift voor geneesmiddelen in de 6 maanden vóór hun opname in een rusthuis. Dit cijfer zakt naar 31 (ofwel 1%) in de eerste 6 maanden na de institutionalisering6. De opname in een rusthuis verhoogt dus aanzienlijk de kans op het verbruik van minstens 1 geneesmiddel: 99 % van de rusthuisbewoners neemt minstens 1 geneesmiddel in de 6 maanden na de institutionalisering terwijl dat 93% was in de 6 maanden vóór de institutionalisering. Tabellen 19 en 20 geven ons informatie over de verdeling van het aantal behandelde organen en stelsels (ATC - 1e niveau) en de verdeling van het aantal afgeleverde therapeutische klassen (ATC - 4e niveau), respectievelijk in de 6 maanden vóór en de 6 maanden na de institutionalisering in 2011. Gemiddeld (idem voor de mediaan) worden 4 organen of stelsels behandeld in de 6 maanden vóór de institutionalisering en 5 in de 6 maanden na de institutionalisering. Hetzelfde geldt voor de afgeleverde therapeutische klassen, vóór en na de institutionalisering: het gemiddeld aantal (idem voor de mediaan) voorschriften voor verschillende therapeutische klassen neemt toe na de institutionalisering (overgang van 7 naar 8 klassen). In beide gevallen stellen we een polymedicatie vast die iets hoger ligt na de opname in een rusthuis. Minstens 5% van de personen die voor het eerst in 2011 geïnstitutionaliseerd werden, verbruikten geen (terugbetaalde) geneesmiddelen in de 6 maanden vóór de institutionalisering (7% om precies te zijn, zie hogerop). Na de opname in een rusthuis daalt dat aantal (overgang van 167 naar 31, zie hogerop). Samengevat: de institutionalisering doet niet alleen het aantal behandelde organen ofstelsels en afgeleverde therapeutische klassen stijgen, maar ook de kans om minstens 1 geneesmiddel te verbruiken.

ta b e l 1 9

verdeling van het aantal behandelde organen of stelsels (ATC - 1e niveau) in de 6 maanden vóór en 6 maanden na de institutionalisering in 2011 A

P5

P10

P25

P50

P75

P90

P95

Gemiddelde

Minimum

Maximum

Voor

2529

0

1

3

4

6

7

8

4

0

12

Na

2529

2

2

3

5

6

7

8

5

0

11


ta b e l 2 0

verdeling van het aantal afgeleverde therapeutische klassen (ATC - 4e niveau) in de 6 maanden vóór en 6 maanden na de institutionalisering in 2011 A

P5

P10

P25

P50

P75

P90

P95

Gemiddelde

Minimum

Maximum

Voor

2529

0

1

4

7

10

13

15

7

0

30

Na

2529

2

3

5

8

11

14

16

8

0

31


Tabel 21 stelt de verdeling van het aantal afgeleverde therapeutische klassen voor aan bewoners die in de 6 maanden vóór hun institutionalisering geen geneesmiddelen verbruikten. Hieruit kunnen we twee zaken vaststellen: - personen die vóór hun institutionalisering geen geneesmiddelen verbruikten, verbruikten er erna allemaal minstens 1. De helft hiervan kreeg 6 verschillende therapeutische klassen voorgeschreven in de 6 maanden na de opname in het rusthuis (idem voor het gemiddelde) - het aantal afgeleverde therapeutische klassen is echter kleiner dan het aantal klassen van de bewoners die reeds geneesmiddelen verbruikten vóór hun institutionalisering (tabel 20).

ta b e l 2 1

verdeling van het aantal afgeleverde therapeutische klassen aan bewoners die in de 6 maanden vóór hun institutionalisering geen geneesmiddelen verbruikten (ATC - 4e niveau). A

P5

P10

P25

P50

P75

P90

P95

Gemiddelde

Minimum

Maximum

Voor

167

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Na

167

1

2

3

6

9

12

12

6

1

17

Bron: gegevens van de onafhankelijke ziekenfondsen, 2010-2012;

Uit tabel 22 blijkt dat de opname in een rusthuis een duidelijke invloed heeft op het gemiddeld dagelijks verbruik van antidepressiva en antipsychotica (standaard dagdosissen of DDD). We stellen inderdaad vast dat er een stijging is van 32% en 55% voor het verbruik van respectievelijk antidepressiva en antipsychotica bij leden die hun behandeling voortzetten bij de opname in het rusthuis.

22

aantal leden in rusthuizen met een voorschrift voor antidepressiva en/of antipsychotica (6 maanden vóór en/of na de institutionalisering), totaal aantal en gemiddelde DDD’s Periode voorschrift

6 maanden vóór de opname

6 maanden na de opname

Antidepressivum (AD)

Antipsychoticum (AP)

Leden in rusthuizen

927

407

DDD (totaal)

123.495

20.044

DDD (gemiddelde)

133

49

Leden in rusthuizen

1.240

735

DDD (totaal)

208.560

54.405

DDD (gemiddelde)

168

74

+ 26 %

+ 51 %

Leden in rusthuizen

797

317

DDD (totaal)

114.005

17.992

DDD (gemiddelde)

143

56

Leden in rusthuizen

797

317

DDD (totaal)

150.962

27.800

DDD (gemiddelde)

189

87

+ 32 %

+ 55 %

Schommeling (%) in het gemiddeld aantal DDD’s na de opname in rusthuis

6 maanden vóór 6 maanden vóór en 6 maanden na opname in rusthuis

ta b e l 2 2

6 maanden na

Schommeling (%) in het gemiddeld aantal DDD's van de leden die hun behandeling AD/AP voortzetten na hun opname

Bron: gegevens van de onafhankelijke ziekenfondsen, 2010-2012

Laten we nu bekijken welke de andere types geneesmiddelen/ATC-klassen zijn die het meest beïnvloed worden door de institutionalisering. Tabel 23 beantwoordt deze vraag. We gebruiken enkel de ATC-klassen derde niveau waarvoor er een absolute variatie is in het aantal DDD’s die meer bedraagt dan 15.000 of minder dan - 15.000, en een relatieve variatie van het gemiddeld aantal DDD’s die meer bedraagt dan 15% of minder dan -15%. De ATC-klassen zijn geklasseerd in dalende volgorde van impact (relatieve variatie van het gemiddeld aantal DDD’s). Alle ATC-klassen in de tabel ondervinden een stijging van het aantal DDD’s (totaal en gemiddeld) na de opname in het rusthuis Het totaal en gemiddeld aantal DDD’s in de 6 maanden vóór de opname in het rusthuis neemt toe met respectievelijk 37% en 30% in de eerste 6 maanden na de institutionalisering. Kortom, de opname in een rusthuis heeft een duidelijke invloed op het gemiddeld dagelijks verbruik (gemeten in standaard dagdosissen of DDD) van terugbetaalde geneesmiddelen, in het bijzonder op het verbruik van antipsychotica, antithrombotica, selectieve calciumantagonisten, antidepressiva, lisdiuretica, middelen bij maagzweren en reflux en vasodilatantia bij hartziekten).

23

aantal behandelde leden en DDD’s (totaal en gemiddeld) in de 6 maanden vóór en 6 maanden na de institutionalisering in 2011 Voor

ATC-klassen*

N05A

B01A

C08C

N06A

C03C

A02B

C01D

Antipsychotica (neuroleptica)

Antithrombotica

Selectieve calciumantagonisten, met hoofdzakelijk vasculaire weekrag

Antidepressiva

Lisdiuretica

Middelen bij maagzweren en reflux

Vasodilatantia voor hartziekten

ta b e l 2 3

Totaal (voorschrift van minstens één geneesmiddel dat terugbetaald werd door de ZIV)

Na

Verschil

Aantal

% totaal

Aantal

% totaal

Aantal

%

Leden in rusthuizen

407

17 %

735

29 %

328

81 %

DDD (totaal)

20.044

1%

54.405

2%

34.361

171 %

DDD (gemiddelde)

49

7%

74

8%

25

51 %

Leden in rusthuizen

1.097

46 %

1.378

55 %

281

26 %

DDD (totaal)

181.103

11 %

291.419

13 %

110.316

61 %

DDD (gemiddelde)

165

24 %

211

23 %

46

28 %

Leden in rusthuizen

499

21 %

558

22 %

59

12 %

DDD (totaal)

84.113

5%

120.258

5%

36.145

43 %

DDD (gemiddelde)

169

24 %

216

24 %

47

28 %

Leden in rusthuizen

927

39 %

1.240

50 %

313

34 %

DDD (totaal)

123.496

7%

208.560

9%

85.064

69 %

DDD (gemiddelde)

133

19 %

168

18 %

35

26 %

Leden in rusthuizen

469

20 %

699

28 %

230

49 %

DDD (totaal)

64.630

4%

118.252

5%

53.622

83 %

DDD (gemiddelde)

138

20 %

169

19 %

31

23 %

Leden in rusthuizen

806

34 %

1.041

42 %

235

29 %

DDD (totaal)

107.686

6%

169.751

7%

62.065

58 %

DDD (gemiddelde)

134

19 %

163

18 %

29

22 %

Leden in rusthuizen

255

11 %

261

10 %

6

2%

DDD (totaal)

78.269

5%

93.652

4%

15.383

20 %

DDD (gemiddelde)

307

44 %

359

39%

52

17 %

Leden in rusthuizen

2.362

100 %

2.498

100 %

136

6%

DDD (totaal)

1.658.675

100 %

2.272.223

100 %

613.548

37 %

DDD (gemiddelde)

702

100 %

910

100 %

207

30 %

*Enkel de ATC-klassen die de grootste invloed ondervinden van de institutionalisering (namelijk absolute variatie van het aantal DDD’s > |15.000| en relatieve variatie van het gemiddeld aantal DDD’s > |15%|) zijn opgenomen. Bron: gegevens van de onafhankelijke ziekenfondsen, 2010-2012.

24

03 ❝ Er werd ook vastgesteld dat er een grote schommeling is tussen de verschillende instellingen wat betreft de verhouding patiënten die antidepressiva of antipsychotica innemen.

❞

Besluit Het profiel van de leden van 70 jaar en ouder die in een rusthuis verblijven, verschilt van het profiel van de leden van dezelfde leeftijdsgroep die thuis wonen. De geïnstitutionaliseerde leden zijn ouder, met proportioneel meer vrouwen, chronisch zieken, rechthebbenden met een verhoogde tegemoetkoming en weduw(e)n(aars). Ze raadplegen vaker een huisarts en het sterftecijfer ligt hoger dan bij de leden die thuis wonen. Er is ook een verschil tussen de patiënten in een RVT en een ROB. Er zijn meer leden die sterk hulpbehoevend zijn in een RVT. Die personen hangen dus meer af van de hulp van een derde persoon en hun gezondheid is in het algemeen zwakker dan de personen in een ROB. Het sterftecijfer van bewoners van een RVT ligt aanzienlijk hoger dan bij bewoners van een ROB (27% vs 16% in 2011). De studie toont ook aan dat de polymedicatie zo goed als niet verandert na de institutionalisering. Daarnaast is het verbruik van geneesmiddelen die inwerken op het zenuwstelsel (antidepressiva en antipsychotica) en van geneesmiddelen waarvan het gebruik bij ouderen als ongeschikt beschouwd wordt volgens de criteria van Beers en START/STOPP, zorgwekkend. Er werd ook vastgesteld dat er een grote schommeling is tussen de verschillende instellingen voor wat betreft de verhouding patiënten die antidepressiva of antipsychotica innemen. Ongeacht de factoren die een eventueel verhoogd verbruik kunnen rechtvaardigen, is het duidelijk dat een rationeel en efficiënt verbruik van geneesmiddelen (in het bijzonder van antipsychotica en antidepressiva) moet worden aangemoedigd. Daarbij kunnen ook andere niet-medicamenteuze maatregelen de situatie van de patiënt verbeteren. Deze elementen, maar ook, meer in het algemeen, het specifieke kader en de specifieke situatie eigen aan rusthuisbewoners, zetten ons aan tot een meer globale reflectie over de verschillende aspecten rond het voorschrijven van en de aflevering van geneesmiddelen.

Aanbevelingen • Het verbruik van geneesmiddelen in rusthuizen rationaliseren. Er moet gekeken worden naar de keuze van het geneesmiddel (op basis van wetenschappelijke gegevens en de kost/efficiëntie), het correcte gebruik ervan (aanwijzing, farmaceutische vorm, ...), maar ook naar het voorschrijfgedrag. We pleiten ervoor regelmatig feedback te geven aan de artsen over hun voorschrijfgedrag en aan de rusthuizen over het gebruik van geneesmiddelen in hun instelling. Bedoeling is aanbevelingen uit te werken over het voorschrijven van geneesmiddelen (gebruik van geneesmiddelformularium en medicatieschema) en de aflevering van geneesmiddelen in rusthuizen te optimaliseren. • Een centrale rol voor de patiënt. Om de juiste behandeling te kiezen en die correct toe te passen, is het belangrijk dat de verschillende zorgverstrekkers (artsen, apothekers, verpleegkundigen) regelmatig overleggen. Hierbij moeten ze rekening houden met de individuele behoeften van de patiënt. Door regelmatig de voorgeschreven geneesmiddelen te herzien, is het mogelijk een eventuele overconsumptie of slecht gebruik op te sporen en eventuele problemen met polymedicatie in te perken (interactie met andere geneesmiddelen). • De aflevering van geneesmiddelen in rusthuizen optimaliseren. Dankzij een toename van de Individuele Medicatie Voorbereiding (IMV) die het risico op fouten bij de bereiding van de medicatie voor de patiënt vermindert, verbetert de veiligheid en de kwaliteit van de aflevering, en worden er minder niet-gebruikte geneesmiddelen verspild.

25

05

Bijlagen 1. Kenmerken van de bewoners 1.1. Verdeling van de bewoners volgens geslacht, leeftijdsgroep en type rusthuis, 2011 Geslacht

Leeftijdsgroep

ROB

V

20-29 jaar

1

0%

1

0%

2

0%

30-39 jaar

4

0%

3

0%

7

0%

40-49 jaar

19

0%

17

0%

36

0%

50-59 jaar

83

1%

55

1%

138

1%

60-69 jaar

325

4%

173

2%

498

3%

70-79 jaar

1.150

13 %

891

12 %

2.041

12 %

80-89 jaar

4.724

53 %

3.830

51 %

8.554

52 %

90 jaar en meer

2.618

29 %

2.482

33 %

5.100

31 %

8.924

100 %

7.452

100 %

16.376

100 %

20-29 jaar

1

0%

2

0%

3

0%

30-39 jaar

5

0%

5

0%

10

0%

40-49 jaar

29

1%

19

1%

48

1%

50-59 jaar

147

5%

60

3%

207

4%

60-69 jaar

394

12 %

167

7%

561

10 %

70-79 jaar

652

20 %

451

20 %

1.103

20 %

80-89 jaar

1.426

44 %

1.120

49 %

2.546

46 %

90 jaar en meer

588

18 %

452

20 %

1.040

19 %

Totaal M

3.242

100 %

2.276

100 %

5.518

100 %

Totaal

12.166

Totaal V M

RVT

Totaal

9.728

21.894

1.2. Verdeling van de bewoners volgens sociaal statuut en type rusthuis, 2011 Status

26

ROB

RVT

Totaal

Niet-RVV

7.272

60%

5.349

55%

12.621

58%

RVV

4.894

40%

4.379

45%

9.273

42%

Totaal

12.166

100%

9.728

100%

21.894

100%

1.3. Verdeling volgens de omvang en het type rusthuis, 2011

Aantal bedden

ROB Bewoner

RVT Instelling

Bewoner

Instelling

Totaal bewoner

Totaal instelling

0-19 bedden

240

2%

59

7%

137

1%

49

6%

377

2%

108

6%

20-49 bedden

1.653

14 %

217

25 %

293

3%

45

5%

1.946

9%

262

15 %

50-99 bedden

4.212

35 %

347

40 %

3.166

33 %

367

43 %

7.378

34 %

714

41 %

100 bedden en +

6.061

50 %

240

28 %

6.132

63 %

400

46 %

12.193

56 %

640

37 %

Totaal

12.166

100 %

863

100 %

9.728

100 %

861

100 %

21.894

100 %

1.724

100 %

1.4. Verdeling van de bewoners volgens de Katz-schaal, 2011 Categorie (Katz)

ROB

Totaal

A

3.474

29 %

0

0%

3.474

16 %

B

2.385

20 %

2.651

27 %

5.036

23 %

C

1.012

8%

1.791

18 %

2.803

13 %

Cd

1.880

15 %

5.285

54 %

7.165

33 %

O

3.415

28 %

0

0%

3.415

16 %

0%

1

0%

1

0%

100 %

9.728

100 %

21.894

100 %

Onbekend Totaal

27

RVT

12.166

1.5. Verdeling van de bewoners volgens de Katz-schaal, leeftijdsgroep en type rusthuis, 2011 Categorie (Katz) A

0%

3

0%

40-49 jaar

16

0%

16

0%

50-59 jaar

59

2%

59

2%

60-69 jaar

209

6%

209

6%

70-79 jaar

531

15 %

531

15 %

80-89 jaar

1.737

50 %

1.737

50 %

90 jaar en meer

919

26 %

919

26 %

3.474

100 %

3.474

100 %

20-29 jaar

1

0%

0%

1

0%

30-39 jaar

1

0%

1

0%

2

0%

40-49 jaar

11

0%

13

0%

24

0%

50-59 jaar

41

2%

44

2%

85

2%

60-69 jaar

102

4%

109

4%

211

4%

70-79 jaar

339

14 %

387

15 %

726

14 %

80-89 jaar

1.258

53 %

1.412

53 %

2.670

53 %

90 jaar en meer

632

26 %

685

26 %

1.317

26 %

2.385

100 %

2.651

100 %

5.036

100 %

20-29 jaar

1

0%

1

0%

2

0%

30-39 jaar

1

0%

3

0%

4

0%

40-49 jaar

3

0%

10

1%

13

0%

50-59 jaar

17

2%

27

2%

44

2%

60-69 jaar

39

4%

84

5%

123

4%

70-79 jaar

118

12 %

286

16 %

404

14 %

80-89 jaar

510

50 %

841

47 %

1.351

48 %

90 jaar en meer

323

32 %

539

30 %

862

31 %

1.012

100 %

1.791

1000 %

2.803

100 %

0%

2

0%

2

0%

Totaal C Cd

Totaal Cd

28

Totaal

3

Totaal B C

RVT

30-39 jaar

Totaal A B

ROB

20-29 jaar 30-39 jaar

1

0%

4

0%

5

0%

40-49 jaar

2

0%

13

0%

15

0%

50-59 jaar

23

1%

44

1%

67

1%

60-69 jaar

59

3%

146

3%

205

3%

70-79 jaar

252

13 %

669

13 %

921

13 %

80-89 jaar

962

51 %

2.697

51 %

3.659

51 %

90 jaar en meer

581

31 %

1.710

32 %

2.291

32 %

1.880

100 %

5.285

100 %

7.165

100 %

Categorie (Katz) O

ROB

RVT

Totaal

30-39 jaar

3

0%

3

0%

40-49 jaar

16

0%

16

0%

50-59 jaar

90

3%

90

3%

60-69 jaar

310

9%

310

9%

70-79 jaar

562

16 %

562

16 %

80-89 jaar

1.683

49 %

1.683

49 %

90 jaar en meer

751

22 %

751

22 %

3.415

100 %

3.415

100 %

Total O onbekende

60-69 jaar

1

1

1.6. Verdeling van de bewoners volgens geslacht, Katz-schaal en type rusthuis, 2011 Geslacht

Categorie (Katz)

V

RVT

A

2.582

29 %

B

1.816

20 %

C

749

Cd O

Totaal 0%

2.582

16 %

2.028

27 %

3.844

23 %

8%

1.332

18 %

2.081

13 %

1.417

16 %

4.092

55 %

5.509

34 %

2.360

26 %

0%

2.360

14 %

8.924

100 %

100 %

16.376

100 %

A

892

28 %

0%

892

16 %

B

569

18 %

623

27 %

1.192

22 %

C

263

8%

459

20 %

722

13 %

Cd

463

14 %

1.193

52 %

1.656

30 %

O

1.055

33 %

0%

1.055

19 %

Totaal V M

ROB

Onbekend Totaal M

3.242

Totaal

12.166

7.452

0%

1

0%

1

0%

100 %

2.276

100 %

5.518

100 %

9.728

21.894

1.7. Verdeling van de bewoners volgens type afhankelijkheid en type rusthuis, 2011 Sterke psychische afhankelijkheid Neen

Sterke lichamelijke afhankelijkheid

29

RVT

Totaal

Neen

8.578

70 %

2.609

27 %

11.187

51 %

Ja

209

2%

394

4%

603

3%

8.787

72 %

3.003

31 %

11.790

54 %

Neen

2.610

22 %

4.400

45 %

7.010

32 %

Ja

Totaal neen Ja

ROB

769

6%

2.325

24 %

3.094

14 %

Totaal ja

3.379

28 %

6.725

69 %

10.104

46 %

Totaal

12.166

100 %

9.728

100 %

21.894

100 %

Een persoon is sterk afhankelijk als die minimum 3 op 4 scoort voor alle criteria in de evaluatieschaal, wat de aanvraag tot tussenkomst in een zorginstelling (Katz-schaal) rechtvaardigt

1.8. Verdeling van de bewoners volgens de psychische afhankelijkheid, leeftijdsgroep en type rusthuis, 2011 Sterke spychische afhankelijkheid Neen

ROB

RVT

Totaal

20-29 jaar

1

0%

2

0%

3

0%

30-39 jaar

7

0%

4

0%

11

0%

40-49 jaar

37

0%

16

1%

53

0%

50-59 jaar

183

2%

44

1%

227

2%

60-69 jaar

585

7%

124

4%

709

6%

70-79 jaar

1.331

15 %

460

15 %

1.791

15 %

80-89 jaar

4.381

50 %

1.469

49 %

5.850

50 %

90 jaar en meer

2.262

26 %

884

29 %

3.146

27 %

8.787

100 %

3.003

100 %

11.790

100 %

20-29 jaar

1

0%

1

0%

2

0%

30-39 jaar

2

0%

4

0%

6

0%

40-49 jaar

11

0%

20

0%

31

0%

50-59 jaar

47

1%

71

1%

118

1%

60-69 jaar

134

4%

216

3%

350

3%

70-79 jaar

471

14 %

882

13 %

1.353

13 %

80-89 jaar

1.769

52 %

3.481

52 %

5.250

52 %

90 jaar en meer

Totaal neen Ja

944

28 %

2.050

30 %

2.994

30 %

Totaal ja

3.379

100 %

6.725

100 %

10.104

100 %

Totaal

12.166

9.728

21.894

1.9. Verdeling van de palliatieve bewoners volgens geslacht, leeftijdsgroep en type rusthuis, 2011 Palliatief

ROB V

50-59 jaar

2

3%

60-69 jaar

2

3%

70-79 jaar

9

80-89 jaar 90 jaar en meer Totaal V M

Total M Totaal

30

RVT

Totaal 0%

2

1%

1

1%

3

2%

11 %

9

13 %

18

12 %

42

53 %

33

48 %

75

51 %

24

30 %

26

38 %

50

34 %

79

100 %

69

100 %

148

100 %

0%

1

2%

1

1%

50-59 jaar 60-69 jaar

5

17 %

5

12 %

10

14 %

70-79 jaar

6

20 %

14

33 %

20

28 %

80-89 jaar

14

47 %

18

43 %

32

44 %

90 jaar en meer

5

17 %

4

10 %

9

13 %

30

100 %

42

100 %

72

100 %

109

111

220

1.10. Verdeling van de bewoners volgens palliatief statuut, psychische afhankelijkheid en type rusthuis, 2011 Palliatief Neen

Psychische afhankelijkheid

RVT

Totaal

Neen

8.717

72 %

2.963

31 %

11.680

54 %

Ja

3.340

28 %

6.654

69 %

9.994

46 %

12.057

100 %

9.617

100 %

21.674

100 %

Neen

70

64 %

40

36 %

110

50 %

Ja

39

36 %

71

64 %

110

50 %

109

100 %

111

100 %

220

100 %

Totaal neen Ja

ROB

Totaal ja Totaal

12.166

9.728

21.894

1.11. Verdeling van de (niet-)overleden bewoners volgens leeftijdsgroep en type rusthuis, 2011-2012 Overlijden (2011 - 2012) Neen

ROB 2

0%

3

0%

5

0%

30-39 jaar

8

0%

8

0%

16

0%

40-49 jaar

44

0%

34

0%

78

0%

50-59 jaar

207

2%

101

1%

308

1%

60-69 jaar

645

5%

261

3%

906

4%

70-79 jaar

1.533

13 %

972

10 %

2.505

11 %

80-89 jaar

4.940

41 %

3.425

35 %

8.365

38 %

90 jaar en meer

2.329

19 %

1.774

18 %

4.103

19 %

9.708

80 %

6.578

68 %

16.286

74 %

40-49 jaar

3

0%

1

0%

4

0%

50-59 jaar

16

0%

11

0%

27

0%

60-69 jaar

60

0%

68

1%

128

1%

70-79 jaar

215

2%

306

3%

521

2%

80-89 jaar

968

8%

1.270

13 %

2.238

10 %

90 jaar en meer

708

6%

946

10 %

1.654

8%

1.970

16 %

2.602

27 %

4.572

21 %

30-39 jaar

1

0%

0%

1

0%

40-49 jaar

1

0%

1

0%

2

0%

50-59 jaar

7

0%

3

0%

10

0%

60-69 jaar

14

0%

11

0%

25

0%

70-79 jaar

54

0%

64

1%

118

1%

80-89 jaar

242

2%

255

3%

497

2%

90 jaar en meer

169

1%

214

2%

383

2%

488

4%

548

6%

1.036

5%

12.166

100 %

9.728

100 %

21.894

100 %

Totaal ja - 2011 Ja - 2012

Totaal ja - 2012 31

Totaal

Totaal

20-29 jaar

Totaal neen Ja - 2011

RVT

1.12. Verdeling van de (niet-)overleden bewoners volgens palliatief statuut en type rusthuis, 2011-2012 Overlijden (2011 2012)

Palliatief Neen

RVT

Totaal

Neen

9.690

80 %

6.567

68 %

16.257

75 %

Ja

2.367

20 %

3.050

32 %

5.417

25 %

12.057

100 %

9.617

100 %

21.674

100 %

Neen

18

17 %

11

10 %

29

13 %

Ja

91

83 %

100

90 %

191

87 %

109

100 %

111

100 %

220

100 %

Totaal neen Ja

ROB

Totaal ja Totaal

12.166

9.728

21.894

Raadplegingen bij de huisarts of specialist 2. 2.1. Raadplegingen bij de huisarts/specialist volgens type rusthuis en geslacht, 2011 Rechthebbende

Raadpleging specialist

A

%

A

%

Gemiddelde

A

%

Gemiddelde

V

8.924

73 %

135.407

75 %

15,2

18.807

70 %

2,1

M

3.242

27 %

45.507

25 %

14,0

7.928

30 %

2,4

12.166

100 %

180.914

100 %

14,9

26.735

100 %

2,2

V

7.452

77 %

114.606

77 %

15,4

8.345

71 %

1,1

M

2.276

23 %

33.572

23 %

14,8

3.470

29 %

1,5

Totaal RVT

9.728

100 %

148.178

100 %

15,2

11.815

100 %

1,2

Totaal

21.894

15,0

38.550

ROB

Totaal ROB RVT

32

Raadpleging huisarts

329.092

1,8

2.2. Raadplegingen bij de huisarts/specialist volgens type rusthuis en leeftijdsgroep, 2011 Rechthebbende

ROB

33


A

%

A

%

Gemiddelde

A

%

Gemiddelde

20-29 jaar

2

0%

11

0%

5,5

3

0%

1,5

30-39 jaar

9

0%

90

0%

10,0

27

0%

3,0

40-49 jaar

48

0%

622

0%

13,0

116

0%

2,4

50-59 jaar

230

2%

3.267

2%

14,2

625

2%

2,7

60-69 jaar

719

6%

10.758

6%

15,0

2.000

7%

2,8

70-79 jaar

1.802

15 %

27.078

15 %

15,0

5.042

19 %

2,8

80-89 jaar

6.150

51 %

92.285

51 %

15,0

14.253

53 %

2,3

90 jaar en meer

3.206

26 %

46.803

26 %

14,6

4.669

17 %

1,5

12.166

100 %

180.914

100 %

14,9

26.735

100 %

2,2

20-29 jaar

3

0%

33

0%

11,0

9

0%

3,0

30-39 jaar

8

0%

147

0%

18,4

17

0%

2,1

40-49 jaar

36

0%

540

0%

15,0

130

1%

3,6

50-59 jaar

115

1%

1.984

1%

17,3

273

2%

2,4

60-69 jaar

340

3%

5.817

4%

17,1

577

5%

1,7

70-79 jaar

1.342

14 %

20.888

14 %

15,6

2.240

19 %

1,7

80-89 jaar

4.950

51 %

75.175

51 %

15,2

6.205

53 %

1,3

90 jaar en meer

2.934

30 %

43.594

29 %

14,9

2.364

20 %

0,8

100 %

148.178

100 %

15,2

11.815

100 %

1,2

15,0

38.550

Totaal ROB RVT


Totaal RVT

9.728

Totaal

21.894

329.092

1,8

2.3. Raadplegingen bij de huisarts/specialist volgens geslacht en leeftijdsgroep, 2011 Rechthebbende



A

%

A

%

Gemiddelde

A

%

Gemiddelde

20-29 jaar

2

0%

6

0%

3,0

2

0%

1,0

30-39 jaar

7

0%

79

0%

11,3

27

0%

3,9

40-49 jaar

36

0%

537

0%

14,9

116

0%

3,2

50-59 jaar

138

1%

2.174

1%

15,8

385

1%

2,8

60-69 jaar

498

3%

7.938

3%

15,9

1.302

5%

2,6

70-79 jaar

2.041

12 %

31.054

12 %

15,2

4.758

18 %

2,3

80-89 jaar

8.554

52 %

131.371

53 %

15,4

15.182

56 %

1,8

90 jaar en meer

5.100

31 %

76.854

31 %

15,1

5.380

20 %

1,1

16.376

100 %

250.013

100 %

15,3

27.152

100 %

1,7

20-29 jaar

3

0%

38

0%

12,7

10

0%

3,3

30-39 jaar

10

0%

158

0%

15,8

17

0%

1,7

40-49 jaar

48

1%

625

1%

13,0

130

1%

2,7

50-59 jaar

207

4%

3.077

4%

14,9

513

5%

2,5

60-69 jaar

561

10 %

8.637

11 %

15,4

1.275

11 %

2,3

70-79 jaar

1.103

20 %

16.912

21 %

15,3

2.524

22 %

2,3

80-89 jaar

2.546

46 %

36.089

46 %

14,2

5.276

46 %

2,1

90 jaar en meer

1.040

19 %

13.543

17 %

13,0

1.653

15 %

1,6

Totaal M

5.518

100 %

79.079

100 %

14,3

11.398

100 %

2,1

Totaal

21.894

15,0

38.550

V

Totaal V M

329.092

1,8

2.4. Raadplegingen bij de huisarts/specialist volgens type en omvang van het rusthuis, 2011 Rechthebbende

ROB


A

%

A

%

Gemiddelde

A

%

Gemiddelde

0-19 bedden

83

1%

1.131

1%

13,6

145

1%

1,7

20-49 bedden

1.949

16 %

27.737

15 %

14,2

4.194

16 %

2,2

50-99 bedden

4.443

37 %

61.960

34 %

13,9

9.424

35 %

2,1

100 bedden en +

5.691

47 %

90.086

50 %

15,8

12.972

49 %

2,3

12.166

100 %

180.914

100 %

14,9

26.735

100 %

2,2

0-19 bedden

11

0%

189

0%

17,2

5

0%

0,5

20-49 bedden

362

4%

4.699

3%

13,0

509

4%

1,4

50-99 bedden

3.431

35 %

47.680

32 %

13,9

3.763

32 %

1,1

100 bedden en +

5.924

61 %

95.610

65 %

16,1

7.538

64 %

1,3

Totaal RVT

9.728

100 %

148.178

100 %

15,2

11.815

100 %

1,2

Totaal

21.894

15,0

38.550

Totaal ROB RVT

34


329.092

1,8

2.5. Raadplegingen bij de huisarts/specialist volgens psychische afhankelijkheid en type van het rusthuis, 2011 Rechthebbende

Psychische afhankelijkheid



A

%

A

%

Gemiddelde

A

%

Gemiddelde

ROB

8.787

75 %

133.326

73 %

15,2

22.145

80 %

2,5

RVT

3.003

25 %

48.615

27 %

16,2

5.431

20 %

1,8

11.790

100 %

181.941

100 %

15,4

27.576

100 %

2,3

ROB

3.379

33 %

47.588

32 %

14,1

4.590

42 %

1,4

RVT

6.725

67 %

99.563

68 %

14,8

6.384

58 %

0,9

Totaal afhankelijk

10.104

100 %

147.151

100 %

14,6

10.974

100 %

1,1

Totaal

21.894

15,0

38.550

Geen afhankelijkheid Totaal niet afhankelijk Afhankelijkheid

329.092

1,8

2.6. Raadplegingen bij de huisarts/specialist volgens het palliatief statuut, 2011 Rechthebbende

Niet palliatief


A

%

A

%

Gemiddelde

A

%

Gemiddelde

21.674

99 %

325.407

99 %

15,0

38.198

99 %

1,8

220

1%

3.685

1%

16,8

352

1%

1,6

21.894

100 %

329.092

100 %

15,0

38.550

100 %

1,8

Palliatief Totaal


Geneesmiddelen in rusthuizen 3. 3.1. Behandelde bewoners en voorschriften volgens orgaan of stelsel dat behandeld wordt, 2011 ATC

Rechthebbende A

%

A

%

A


12.400

58 %

79.426

9%

B

Bloed en bloedvormend organen

13.417

62 %

145.298

16 %

C

Hartvaatstelsel

17.202

80 %

216.763

23 %

D


3.822

18 %

10.513

1%

G


2.001

9%

8.227

1%

H


5.877

27 %

21.792

2%

J


17.659

82 %

66.629

7%

L


829

4%

5.101

1%

M

Skeletspierstelsel

6.497

30 %

24.649

3%

N

Zenuwstelsel

17.770

82 %

257.966

28 %

P


235

1%

491

0%

R

Ademhalingsstelsel

9.113

42 %

64.663

7%

S


4.779

22 %

19.750

2%

V

Diverse middelen

1.778

8%

4.875

1%

21.547

100 %

926.143

100 %

Algemeen totaal

35

Voorschrift

3.2. Aantal bewoners die betrokken zijn bij de behandeling volgens geslacht, leeftijd en het organe of stelsel dat behandeld wordt (op 10.000 bewoners), 2011 Geslacht Leeftijd Populatie van de groep

V

M

60-69 jaar

70-79 jaar

80-89 jaar

90 jaar en meer

60-69 jaar

70-79 jaar

80-89 jaar

90 jaar en meer

492

2.018

8.463

5.025

553

1.087

2.502

968

A


5.772

6.145

5.906

5.445

5.497

6.081

5.731

5.186

B


4.533

5.614

6.354

6.368

5.335

6.256

6.747

6.591

C

Hartvaatstelsel

6.809

7.676

8.257

8.265

6.908

7.498

7.974

7.810

D


1.850

1.848

1.785

1.574

2.495

1.987

1.759

1.952

G


1.626

1.135

1.043

860

506

718

667

496

H


3.110

3.315

3.014

2.561

1.863

2.236

2.334

2.014

J


8.476

8.216

8.298

8.245

8.300

7.958

7.954

7.593

L


407

456

332

237

235

524

675

682

M

Skeletspierstelsel

3.760

3.593

3.294

2.643

2.767

2.723

2.590

2.231

N

Zenuwstelsel

9.248

8.969

8.385

7.682

8.463

8.464

8.245

7.180

P


122

94

118

121

36

110

96

52

R

Ademhalingsstelsel

3.963

4.138

4.101

4.139

4.195

4.646

4.728

4.680

S


1.646

1.967

2.243

2.454

1.410

1.858

2.370

2.448

V

Diverse middelen

1.341

996

750

585

1.139

1.334

991

764

36

3.3. Behandelde bewoners en voorschriften volgens de therapeutische hoofdgroep (ATC-code 2e niveau), 2011

37

3.4. Aantal bewoners die betrokken zijn bij de behandeling volgens geslacht, leeftijd en therapeutische hoofdgroep (op 10.000 bewoners), 2011

38

3.5. Verschil tussen de totale populatie en de populatie betrokken bij de behandeling in een rusthuis volgens geslacht, leeftijd en therapeutische hoofdgroep (op 10.000 bewoners), 2011*

39

* de gekleurde cellen zijn rusthuisbewoners die proportioneel meer betrokken zijn bij het medische voorschrift voor het geslacht en de leeftijdsgroep dan de totale populatie (personen die thuis wonen en in rusthuizen verblijven).

3.6. Terugbetalingen van de ZIV en remgeld voor geneesmiddelen die in rusthuizen worden voorgeschreven, 2011 ZIV ATC

Rechthebbende

Remgeld


Totaal (€)

% totaal


Totaal (€)

% totaal

A


12.400

129

1.595.027

8%

25

315.500

9%

B

Bloed en bloedvormende organe

13.417

221

2.961.204

14 %

34

450.516

12 %

C

Hartvaatstelsel

17.202

200

3.432.231

17 %

48

824.925

23 %

D


3.822

28

106.387

1%

5

18.840

1%

G


2.001

53

105.348

1%

8

15.057

0%

H


5.877

58

339.334

2%

5

31.380

1%

J


17.659

50

876.768

4%

11

187.359

5%

L


829

975

808.640

4%

3

2.654

0%

M

Skeletspierstelsel

6.497

86

556.003

3%

16

105.414

3%

N

Zenuwstelsel

17.770

444

7.884.903

39 %

76

1.347.214

37 %

P

Antiparasitaire middelen, insecticide, insectenwerende middelen

235

15

3.528

0%

3

624

0%

R

Ademhalingsstelsel

9.113

112

1.019.441

5%

30

273.754

8%

S


4.779

91

435.258

2%

12

55.624

2%

V

Diverse middelen

1.778

194

345.301

2%

6

10.463

0%

21.547

950

20.469.373

100 %

169

3.639.323

100 %

Totaal

3.7. Terugbetalingen van de ZIV volgens het type aflevering van het geneesmiddel in rusthuizen, 2011 ATC

Ziekenhuisapotheken (%)

Deel van ziekenhuisapotheken (%)

A


1.539.603

55.424

3,5 %

B

Bloed en bloedvormende organe

2.311.080

650.124

22,0 %

C

Hartvaatstelsel

3.295.247

136.985

4,0 %

D


103.846

2.540

2,4 %

G


94.084

11.264

10,7 %

H


330.949

8.385

2,5 %

J


836.987

39.781

4,5 %

L


654.138

154.502

19,1 %

M

Skeletspierstelsel

528.410

27.592

5,0 %

N

Zenuwstelsel

7.524.890

360.013

4,6 %

P

Antiparasitaire middelen, insecticide, insectenwerende middelen

3.488

39

1,1 %

R

Ademhalingsstelsel

984.019

35.422

3,5 %

S


255.537

179.721

41,3 %

V

Diverse middelen

293.189

52.111

15,1 %

18.755.468

1.713.905

8,4 %

Totaal 40

Officina (€)

3.8. Voorschriften en terugbetalingen ZIV volgens type voorschrijver en type rusthuis, 2011

3.9. ZIV-terugbetalingen en remgeld voor geneesmiddelen volgens type en omvang van rusthuizen, 2011 Rechthebbende Rusthuis/Aantal bedden

VP

Remgeld

A

%


Totaal (€)

% totaal


Totaal (€)

% totaal

0-19 bedden

81

1%

885

71.664

1%

166

13.407

1%

20-49 bedden

1.914

16 %

997

1.907.717

17 %

172

328.901

16 %

50-99 bedden

4.370

36 %

952

4.159.724

36 %

167

728.200

35 %

100 bedden en +

5.619

47 %

959

5.389.894

47 %

175

984.711

48 %

Totaal ROB

11.984

100 %

962

11.528.999

100 %

171

2.055.220

100 %

0-19 bedden

11

0%

463

5.091

0%

114

1.250

0%

20-49 bedden

354

4%

917

324.666

4%

167

59.099

4%

50-99 bedden

3.359

35 %

882

2.961.445

33 %

166

558.192

35 %

100 bedden en +

5.839

61 %

967

5.649.172

63 %

165

965.562

61 %

Totaal RVT

9.563

100 %

935

8.940.373

100 %

166

1.584.103

100 %

Algemeen totaal

21.547

950

20.469.373

169

3.639.323

ROB

RVT

41

3.10. ZIV-terugbetalingen en remgeld voor geneesmiddelen in rusthuizen volgens geslacht en leeftijdsgroep, 2011 Rechthebbende Geslacht/Leeftijd

VP

Remgeld

A

%


Totaal (€)

% totaal


Totaal (€)

% totaal

20-29 jaar

2

0%

264

529

0%

15

30

0%

30-39 jaar

7

0%

2.967

20.766

0%

91

637

0%

40-49 jaar

35

0%

2.462

86.174

1%

191

6.668

0%

50-59 jaar

137

1%

1.653

226.412

2%

193

26.448

1%

60-69 jaar

492

3%

1.550

762.660

5%

200

98.612

4%

70-79 jaar

2.018

12 %

1.211

2.443.589

17 %

200

404.151

15%

80-89 jaar

8.463

52 %

916

7.755.079

53 %

176

1.485.545

54 %

90 jaar en meer

5.025

31 %

679

3.414.059

23 %

145

731.111

27 %

Totaal V

16.179

100 %

909

14.709.267

100 %

170

2.753.203

100 %

20-29 jaar

3

0%

1.752

5.256

0%

236

708

0%

30-39 jaar

9

0%

1.035

9.314

0%

157

1.416

0%

40-49 jaar

48

1%

1.293

62.088

1%

157

7.523

1%

50-59 jaar

198

4%

1.685

333.565

6%

168

33.255

4%

60-69 jaar

553

10 %

1.868

1.033.007

18 %

181

100.242

11 %

70-79 jaar

1.087

20 %

1.094

1.188.923

21 %

180

195.340

22 %

80-89 jaar

2.502

47 %

973

2.433.996

42 %

169

422.166

48 %

90 jaar en meer

968

18 %

717

693.957

12 %

130

125.470

14 %

Totaal M

5.368

100 %

1.073

5.760.106

100 %

165

886.120

100 %

Algemeen totaal

21.547

950

20.469.373

169

3.639.323

V

M

42

3.11. ZIV-terugbetalingen en remgeld voor geneesmiddelen in rusthuizen volgens geslacht en palliatief statuut, 2011 Rechthebbende Geslacht/Palliatief

VP

Remgeld

A

%


Totaal (€)

% totaal


Totaal (€)

% totaal

16.031

99 %

906

14.531.323

99 %

170

2.727.201

99 %

Palliatief

148

1%

1.202

177.944

1%

176

26.002

1%

Totaal V

16.179

100 %

909

14.709.267

100 %

170

2.753.203

100 %

5.296

99 %

1.074

5.689.738

99 %

165

875.322

99 %

Palliatief

72

1%

977

70.367

1%

150

10.798

1%

Totaal M

5.368

100 %

1.073

5.760.106

100 %

165

886.120

100 %

Algemeen totaal

21.547

950

20.469.373

169

3.639.323

V Niet-palliatief

M Niet-palliatief

3.12. ZIV-terugbetalingen en remgeld voor geneesmiddelen in rusthuizen volgens de Katz-schaal, 2011 Rechthebbende Categorie (Katz)

VP

Remgeld

A

%


Totaal (€)

% totaal


Totaal (€)

% totaal

A

3.428

16 %

1.018

3.488.368

17 %

183

626.696

17 %

B

4.956

23 %

1.062

5.263.980

26 %

175

869.119

24 %

C

2.764

13 %

1.020

2.820.327

14 %

197

544.920

15 %

Cd

7.040

33 %

827

5.822.693

28 %

151

1.061.576

29 %

O

3.358

16 %

915

3.071.505

15 %

160

536.484

15 %

1

0%

2.499

2.499

0%

529

529

0%

21.547

100 %

950

20.469.373

100 %

169

3.639.323

100 %

Onbekend Totaal

43

3.13. ZIV-terugbetalingen en remgeld voor geneesmiddelen in rusthuizen volgens psychische afhankelijkheid en leeftijdsgroep, 2011 Geestelijke afhankelijkheid

Rechthebbende

VP

Remgeld

A

%


Totaal (€)

% totaal


Totaal (€)

% totaal

20-29 jaar

3

0%

1.752

5.256

0%

236

708

0%

30-39 jaar

10

0%

2.580

25.805

0%

125

1.249

0%

40-49 jaar

52

0%

1.764

91.754

1%

195

10.117

0%

50-59 jaar

221

2%

1.843

407.284

3%

196

43.328

2%

60-69 jaar

702

6%

1.906

1.337.727

11 %

201

141.309

7%

70-79 jaar

1.769

15 %

1.234

2.182.205

18 %

207

366.925

17 %

80-89 jaar

5.785

50 %

965

5.582.956

47 %

187

1.082.826

51 %

90 jaar en meer

3.075

26 %

717

2.203.690

19 %

155

475.786

22 %

Totaal niet afhankelijk

11.617

100 %

1.019

11.836.678

100 %

183

2.122.249

100 %

20-29 jaar

2

0%

264

529

0%

15

30

0%

30-39 jaar

6

0%

713

4.275

0%

134

803

0%

40-49 jaar

31

0%

1.823

56.508

1%

131

4.074

0%

50-59 jaar

114

1%

1.339

152.692

2%

144

16.375

1%

60-69 jaar

343

3%

1.335

457.940

5%

168

57.545

4%

70-79 jaar

1.336

13 %

1.086

1.450.307

17 %

174

232.566

15 %

80-89 jaar

5.180

52 %

889

4.606.119

53 %

159

824.885

54 %

90 jaar en meer

2.918

29 %

653

1.904.325

22 %

130

380.796

25 %

Totaal afhankelijk

9.930

100 %

869

8.632.695

100 %

153

1.517.074

100 %

Totaal

21.547

950

20.469.373

169

3.639.323

Geen afhankelijkheid

Afhankelijkheidsfactor

44

3.14. Geneesmiddelen die in rusthuizen voorgeschreven werden voor zeldzame ziektes, 2011

Gevallen

ATC

Rechthebbende

Bedragen VP (€)

Overlijden 2011 (2012)

Totaal

1 (2)

Rechthebbende

Gevallen

gemiddeld

gemiddeld

minimum

maximum

5.488

784

784

585

1.170

B02BD01


7

7

B02BD02

REFACTO AHP

163

1

264.811

264.811

1.625

1.625

1.625

B02BX04

NPLATE

9

1

50.120

50.120

5.569

2.583

7.706

C02KX01

TRACLEER

8

2

60.969

30.484

7.621

4.878

12.194

G04BE03

REVATIO

5

1

6.765

6.765

1.353

173

3.122

L01XE01

GLIVEC

25

3

1

66.267

22.089

2.651

2.648

2.705

L01XE08

TASIGNA

1

1

1

4.234

4.234

4.234

4.234

4.234

L01XX35

XAGRID

2

1

1.475

1.475

737

492

983

L04AX04

REVLIMID

9

2

57.788

28.894

6.421

5.779

11.558

229

18

517.916

28.773

2.262

173

12.194

Totaal zeldzame ziekte Totaal % in rusthuis

2 (2)

0,1 %

2,5 %

3.15. Type geneesmiddelen die voorgeschreven werden in rusthuizen, 2011

Type geneesmiddel

Rechthebbende

Voorschrift

VP

Aantal

%

Aantal

%

Bedrag (€)

%

Kopie

5.918

27%

74.743

8%

488.337

2%

Generisch

17.865

83%

149.137

16%

2.303.922

11%

Origineel

21.477

99%

702.263

76%

17.677.114

86%

Totaal

21.547

100%

926.143

100%

20.469.373

100%

45

3.16. Type geneesmiddelen die voorgeschreven werden in rusthuizen volgens leeftijdsgroep, 2011 20-29 jaar

30-39 jaar

40-49 jaar

50-59 jaar

A

%

A

%

A

%

A

%

A

%

A

%

A

%

A

%

A

%

Kopie

1

0%

9

1%

29

1%

472

3%

2.033

4%

7.371

5%

37.584

8%

27.244

12 %

74.743

8%

Generisch

25

10 %

96

15 %

670

14 %

3.041

17 %

8.552

16 %

23.505

16 %

76.398

16 %

36.850

16 %

149.137

16 %

Origineel

229

90 %

551

84 %

4.124

86 %

14.616

81 %

44.516

81 %

117.003

79 %

357.081

76 %

164.143

72 %

702.263

76 %

Totaal voorschrift

255

100 %

656

100 %

4.823

100 %

18.129

100 %

55.101

100 %

147.879

100 %

471.063

100 %

228.237

100 %

926.143

100 %

Kopie

1

20 %

4

25 %

11

13 %

66

20 %

243

23 %

743

24 %

3.046

28 %

1.804

30 %

5.918

27 %

Generisch

4

80 %

13

81 %

65

78 %

278

83 %

870

83 %

2.641

85 %

9.120

83 %

4.874

81 %

17.865

83 %

Origineel

4

80 %

16

100 %

83

100 %

333

99 %

1.040

100 %

3.098

100 %

10.946

100 %

5.957

99 %

21.477

100 %

Totaal rechthebbende

5

100 %

16

100 %

83

100 %

335

100 %

1.045

100 %

3.105

100 %

10.965

100 %

5.993

100 %

21.547

100 %

Type geneesmiddelen per leeftijd

60-69 jaar

70-79 jaar

80-89 jaar

90 jaar en meer

Algemeen totaal

Voorschrift

Rechthebbende

3.17. Type geneesmiddelen die voorgeschreven werden volgens het type rusthuis, 2011 Rechthebbende

Voorschrift

VP

Aantal

%

Aantal

%

Bedrag (€)

%

Kopie

3.006

25 %

24.179

5%

168.215

1%

Generisch

10.054

84 %

86.107

17 %

1.330.789

12 %

Origineel

11.964

99 %

396.576

78 %

10.029.995

87 %

Totaal ROB

11.984

100 %

506.862

100 %

11.528.999

100 %

Kopie

2.912

30 %

50.564

12 %

320.121

4%

Generisch

7.811

82 %

63.030

15 %

973.133

11 %

Origineel

9.513

99 %

305.687

73 %

7.647.119

86 %

Totaal RVT

9.563

100 %

419.281

100 %

8.940.373

100 %

ROB

RVT

46

3.18. Duurste geneesmiddelen voor de ZIV die voorgeschreven werden in rusthuizen, 2011

47

3.19. Rusthuisbewoners en ZIV-terugbetalingen per groep geneesmiddelen/molecules volgens type rusthuis, 2011

Verschillende geneesmiddelen/ molecules

Rechthebbende

ZIV

A

%

Totaal (€)

% totaal

Gemiddelde (€)

ROB

1.396

6%

442.288

2%

317

RVT

1.315

6%

388.908

2%

296

Totaal 1 - 4

2.711

13 %

831.196

4%

307

ROB

4.335

20 %

3.003.742

15 %

693

RVT

3.919

18 %

3.057.797

15 %

780

Totaal 5 - 9

8.254

38 %

6.061.540

30 %

734

ROB

3.738

17 %

3.806.351

19 %

1.018

RVT

2.809

13 %

3.077.944

15 %

1.096

Totaal 10 - 14

6.547

30 %

6.884.295

34 %

1.052

ROB

2.515

12 %

4.276.618

21 %

1.700

RVT

1.520

7%

2.415.724

12 %

1.589

15 en meer

4.035

19 %

6.692.342

33 %

1.659

Totaal

21.547

100 %

20.469.373

100 %

950

1-4

5-9

10 - 14

15 en meer

48

3.20. Rusthuisbewoners en VP-terugbetalingen per groep geneesmiddelen/molecules volgens geslacht, 2011


Rechthebbende

ZIV

A

%

Totaal (€)

% totaal

Gemiddelde (€)

V

1.958

9%

591.519

3%

302

M

753

3%

239.677

1%

318

Totaal 1 - 4

2.711

13 %

831.196

4%

307

F

6.162

29 %

4.157.528

20 %

675

M

2.092

10 %

1.904.012

9%

910

Totaal 5 - 9

8.254

38 %

6.061.540

30 %

734

V

4.995

23 %

5.110.833

25 %

1.023

M

1.552

7%

1.773.462

9%

1.143

Totaal 10 - 14

6.547

30 %

6.884.295

34 %

1.052

V

3.064

14 %

4.849.387

24 %

1.583

M

971

5%

1.842.955

9%

1.898

Totaal 15 en meer

4.035

19 %

6.692.342

33 %

1.659

Totaal

21.547

100 %

20.469.373

100 %

950

1-4

5-9

10 - 14

15 en meer

49

3.21. Rusthuisbewoners en ZIV-terugbetalingen per groep geneesmiddelen/ molecules volgens leeftijdsgroep, 2011 Verschillende geneesmiddelen/ molecules

1-4

5-9

10 - 14

15 en meer

Totaal

20-29 jaar

1

2

1

1

5

30-39 jaar

3

8

4

1

16

40-49 jaar

17

37

14

15

83

50-59 jaar

55

131

83

66

335

60-69 jaar

163

369

296

217

1.045

70-79 jaar

352

1.122

927

704

3.105

80-89 jaar

1.239

4.081

3.428

2.217

10.965

90 jaar en meer

881

2.504

1.794

814

5.993

Totaal aantal rechthebbende

2.711

8.254

6.547

4.035

21.547

20-29 jaar

14

1.507

1.492

2.772

5.785

30-39 jaar

2.566

4.734

5.884

16.896

30.080

40-49 jaar

44.412

39.663

24.738

39.449

148.261

50-59 jaar

42.113

154.941

173.355

189.567

559.976

60-69 jaar

100.753

656.504

452.479

585.932

1.795.667

70-79 jaar

123.796

959.440

1.170.213

1.379.063

3.632.512

80-89 jaar

330.063

2.892.382

3.555.310

3.411.319

10.189.075

90 jaar en meer

187.478

1.352.369

1.500.824

1.067.344

4.108.016

Totaal bedrag ZIV (€)

831.196

6.061.540

6.884.295

6.692.342

20.469.373

20-29 jaar

14

753

1.492

2.772

1.157

30-39 jaar

855

592

1.471

16.896

1.880

40-49 jaar

2.612

1.072

1.767

2.630

1.786

50-59 jaar

766

1.183

2.089

2.872

1.672

60-69 jaar

618

1.779

1.529

2.700

1.718

70-79 jaar

352

855

1.262

1.959

1.170

80-89 jaar

266

709

1.037

1.539

929

90 jaar en meer

213

540

837

1.311

685

Algemeen gemiddelde ZIV (€)

307

734

1.052

1.659

950

Aantal rechthebbende

Bedrag ZIV (€)

Gemiddeld bedrag ZIV (€)

50

3.22. Rusthuisbewoners en ZIV-terugbetalingen per groep geneesmiddelen/molecules volgens omvang rusthuis, 2011


Rechthebbende

ZIV

A

%

Totaal (€)

% totaal

Gemiddelde (€)

0-19 bedden

6

0%

1.206

0%

201

20-49 bedden

263

1%

75.130

0%

286

50-99 bedden

955

4%

293.006

1%

307

100 bedden en +

1.487

7%

461.854

2%

311

Totaal 1 - 4

2.711

13 %

831.196

4%

307

0-19 bedden

39

0%

26.256

0%

673

20-49 bedden

820

4%

565.217

3%

689

50-99 bedden

2.893

13 %

1.985.863

10 %

686

100 bedden en +

4.502

21 %

3.484.204

17 %

774

Totaal 5 - 9

8.254

38 %

6.061.540

30 %

734

0-19 bedden

31

0%

30.744

0%

992

20-49 bedden

713

3%

736.430

4%

1.033

50-99 bedden

2.400

11 %

2.471.244

12 %

1.030

100 bedden en +

3.403

16 %

3.645.878

18 %

1.071

Totaal 10 - 14

6.547

30 %

6.884.295

34 %

1.052

0-19 bedden

16

0%

18.548

0%

1.159

20-49 bedden

472

2%

855.607

4%

1.813

50-99 bedden

1.481

7%

2.371.057

12 %

1.601

100 bedden en +

2.066

10 %

3.447.130

17 %

1.669

Totaal 15 en meer

4.035

19 %

6.692.342

33 %

1.659

Totaal

21.547

100 %

20.469.373

100 %

950

1-4

5-9

10 - 14

15 en meer

51

01

St.-Huibrechtsstraat 19 - 1150 Brussel T 02 778 92 11 - F 02 778 94 04

Onze studies op www.mloz.be (©) Onafhankelijke Ziekenfondsen, mei 2014 (Ondernemingsnummer 411 766 483)

De Landsbond van de Onafhankelijke Ziekenfondsen groepeert: 52

Onderzoeksstudie over het verbruik van geneesmiddelen in rusthuizen

Recommend Documents