Onderzoeksprojecten (1-209 van 209)

www.researchportal.be - 17 Dec 2015 15:24:02

Onderzoeksprojecten (1 - 209 van 209) Zoekfilter: Classificaties: Klinische genetica

Ontrafeling van de rol van MYT1L in mentale retardatie: een geïntegreerde functioneel genetische aanpak Universiteit Gent Abstract: MYT1L is een nieuw kandidaatgen voor mentale retardatie, dankzij zijn expressie beperkt tot post-mitotische neuronen, associatie met andere neurologische aandoeningen en zijn rol in de directe conversie van fibroblasten naar functionele neuronen. Door integratie van transcriptoomanalyse en proteoomanalyse zal getracht worden de cellulaire functie en de betrokken pathways van dit gen te achterhalen. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Björn Menten

Sandwichdoctoraat van Montes Diaz Gwendoline met Universiteit Maastricht met titel: 'Immuunregulatie door middel van dimethylfumaraat (DMF) in patiënten met relapsing-remitting multiple sclerose' Universiteit Hasselt Abstract: Multiple Sclerose (MS) is een inflammatoire ziekte van het centraal zenuwstelsel (CZS) die gekenmerkt wordt door demyelinisatie, neurodegeneratie en een verstoring van de immuunrespons, wat leidt tot een pro-inflammatoir karakter. De ziekte heeft een wereldwijde prevalentie van 1-2,5 miljoen mensen en komt veelvuldig voor vanaf adolescentie. Er is geen genezende therapie beschikbaar. Dimethylfumaraat (DMF, Tecfidera®) is een nieuwe orale behandelingsmethode voor patiënten met relapsing-remitting MS (RRMS). Het is reeds bekend dat de behandeling een effect heeft op het immuunsysteem. Het geneesmiddel vertoont eveneens zenuwbeschermende eigenschappen. Desondanks is het exacte werkingsmechanisme van DMF nog niet geheel duidelijk in RRMS patiënten. Het doel van deze studie is om te onderzoeken of, en in welke mate, DMF bijdraagt aan het herstel van de immuunhomeostase in RRMS patiënten. Onze hypothese is dat DMF therapie de humorale en cellulaire immuunrespons zal doen verschuiven van een pro-inflammatoir naar een anti-inflammatoir profiel. In deze studie zal het effect van DMF op zowel fenotypische als functionele eigenschappen van T- en B-cellen van RRMS patiënten onderzocht worden. Veranderingen in klinische uitkomst parameters zullen hiermee geassocieerd worden. Deze studie kan inzicht verwerven in het onderliggende mechanisme van DMF als therapie voor MS patiënten. Dit onderzoek zal tevens bijdragen aan het verwerven van meer inzicht in de pathogenese van MS. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Veerle SOMERS • Gwendoline MONTES DIAZ

Studie van de genetische basis en de moleculaire pathogenese van cardiovasculaire manifestaties in erfelijke thoracale aorta-aneurysma's. Universiteit Gent Abstract: Door de studie van verschillende pathways, cellulaire veranderingen en cel-matrix interacties in muismodellen van het Marfan syndroom (MFS) wensen we meer inzicht te verwerven in de moleculaire en cellulaire mechanismen die aan de basis liggen van cardiovasculaire manifestaties in MFS. Mbv exoom sequencing zullen we trachten nieuwe genen te identificeren in patiënten en families met erfelijke thoracale aorta-aneurysma?s en dissecties. Organisaties: • Vakgroep Inwendige ziekten

Onderzoekers: • Julie De Backer

Onderzoek van de met Polycomb geassocieerde RNA sequentie wijdte en functionele gevolgen. Universiteit Gent Abstract: Lange niet-coderende RNAs vormen een belangrijke nieuwe gen klasse, met essentiële functies voor menselijke gezondheid. Desondanks, is het nog steeds onduidelijk hoe ze hun rol precies uitvoeren. Dit zal via onafhankelijke testen in vitro en in vivo onderzocht worden, ondersteund door de expertise die aanwezig is in de buitenlandse host groep van Prof. J. Lee (Harvard, USA). Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Franki Speleman

Studie van de moleculaire achtergrond en pathofysiologische van monogenische aandoeningen met structurele cardiovasculaire afwijkingen Universiteit Gent Abstract: De ontwikkeling en homeostase van het cardiovasculair stelsel wordt bestudeerd adhv. 3 deelprojecten: 1) Creatie en pathogenetische studie van gulo en slc2a10 dubbel knockout muizen en slc2a10 knockout zebravissen als model voor het arterieel tortuositeitsyndroom. 2) Exoomsequenering voor zeldzame elastinopathieën zonder gekend gendefect. 3) Evaluatie van de bijdrage van somatisch mozaicisme en de novo mutaties bij congenitale hartafwijkingen via exoomanalyse. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Anne De Paepe

De rol van lange niet coderende RNAs in het menselijke denkvermogen Universiteit Gent Abstract: De ratio van lange niet coderende RNAs (lncRNAs) tov proteïne coderende genen neemt toe met de complexiteit van het organisme, wat de hypothese doet rijzen dat lncRNAs een belangrijke rol spelen in de evolutie van de mens. In deze studie zullen lncRNAs geassocieerd met mentale achterstand functioneel geannoteerd worden om nieuwe genetische netwerken te identificeren die betrokken zijn bij het menselijke denken.

Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Björn Menten • Sarah Vergult

Evaluatie van immunogene eigenschappen van gemodificeerde mRNA en zelfreplicerende RNA-gebaseerde vaccins tegen kanker Universiteit Gent Abstract: niet beschikbaar Organisaties: • Vakgroep Voeding, Genetica en Ethologie

Onderzoekers: • Niek Sanders

Aanvullende financiering in het kader van SALK, voor de verderzetting van het LCRP-programma. Universiteit Hasselt Abstract: Dit projectvoorstel heeft als doel om het medisch-wetenschappelijk onderzoek verder uit te bouwen in Limburg via een intensieve samenwerking tussen de ziekenhuizen ZOL (Genk) en Jessa (Hasselt) en de Universiteit Hasselt. Deze wetenschappelijke uitbouw wordt gerealiseerd in enkele geselecteerde medische domeinen via een clusterbenadering. Het is hierbij de ambitie om wetenschappelijk onderzoek uit te bouwen van uitmuntende internationale kwaliteit zoals gemeten kan worden via de realisatie van internationale wetenschappelijke publicaties, deelname aan, én organisatie van internationale medische congressen en symposia, en het behalen van doctoraten in de (bio)medische wetenschappen. Deze doelstelling kadert in de ambitie om de ziekenhuissector in de provincie Limburg te versterken. De kennisuitbouw die via dit project wordt gerealiseerd vormt de essentiële voedingsbodem voor andere realisaties die belangrijk zijn voor de regionale ontwikkeling: -de uitbouw van wetenschappelijk onderbouwde top-medische zorgcentra; -versterking van het academisch medisch onderwijs; -innovatieprojecten in de gezondheidszorg met een maatschappelijk en economisch valorisatiepotentieel; -de realisatie van een hoog kwalitatieve zorgomgeving die aantrekkelijk is voor high potential medische zorgprofessionals; De drie partners wensen hun onderlinge samenwerking te kaderen in een bredere samenwerking met andere ziekenhuizen/zorgaanbieders in Limburg en met KU/UZLeuven. Hierdoor zal het project uitstralen naar andere partners in de Limburgse zorgsector. De uitbouw van topwetenschappelijk medisch onderzoek zal niet alleen leiden tot een belangrijke versterking van de zorgsector en het ziekenhuislandschap in Limburg; maar vormt ook een belangrijke impuls voor de mogelijke uitbouw van universitaire ziekenhuisdiensten in Limburg in samenwerking met de KU/UZLeuven en de UHasselt. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Pieter STINISSEN

De Monocyt RAGE-LXR-as als bemiddelaar in ontstekingsziekten Universiteit Hasselt Abstract: Multiple sclerose (MS) is een inflammatoire demyeliniserende aandoening van het centrale zenuwstelsel (CZS) waarbij immuun cellen vanuit de circulatie over de bloed-hersen-barrière het CZS in infiltreren. Deze geïnfiltreerde monocyten differentiëren naar macrofagen wanneer ze zich in het CZS bevinden. Samen met de hersen-specifieke macrofagen, microglia, vormen zij de hoofdspelers in the pathofysiologie van MS. Monocyten, en waarschijnlijk ook microglia, brengen de 'receptor for advanced glycation endproducts' (RAGE) tot expressie die deze cellen kan activeren. 'Advanced glycation endproducts' (AGEs) zijn versuikerde eiwitten die gevormd worden in het lichaam maar die ook in onze voeding kan voorkomen. Voorgaande studies hebben aangetoond dat de levels van AGEs verhoogd zijn in MS patiënten ten opzichte van gezonde controles. Echter, welk effect AGEs hebben op het ziekteverloop van MS is onbekend. Het doel van mijn studie is om de rol van AGEs en RAGE tijdens het ziekteverloop van MS op te helderen. Daarom heb ik de volgende hypothese geformuleerd: AGEs, via RAGE, spelen een hoofdrol in het verergeren van het ziekteverloop van MS. Om dit te onderzoeken, zal ik gebruik maken van een diermodel van MS en zal ik hierin het effect van AGEs en RAGE op het ziekteverloop onderzoeken. Deze studie zal leiden tot een beter inzicht in de functie van AGEs en RAGE in de pathologie van MS en kan leiden tot de ontwikkeling van nieuwe therapieën die het ziekteverloop kunnen onderdrukken. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Jerome HENDRIKS

Ganaxolone behandeling van fragiel X syndroom. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds de opdrachtgever. UA levert aan de opdrachtgever de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract. Organisaties: • Cognitieve Genetica (COGNET)

Onderzoekers: • Frank Kooy

HiSeq 2500: Hoge throughput volgende-generatie sequencer voor ultrasnelle en goedkope decodering van hele exomen , genomen, transciptomes , epigenomen en viromes Universiteit Gent Abstract: niet beschikbaar Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers:

• Elfride De Baere

Ma.Tr.OC - Identificatie van moleculaire therapeutische doeleinden en diagnostische/prognostische biomerkers voor de maligne transformatie van osteochondromas. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk OnderzoekVlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Organisaties: • Medische Genetica (MEDGEN)

Onderzoekers: • Wim Wuyts

Samenwerking tussen UHasselt en UMaastricht betreffende het sandwichdoctoraat van Nele Claes Universiteit Hasselt Abstract: De humorale immuunrespons (antilichamen en B-cellen) speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling en progressie van multiple sclerose (MS). Zowel in MS lesies en in het cerebrospinale vocht (CSV) werden klonaal geëxpandeerde B-cellen gevonden. Deze cellen kunnen autoantilichamen produceren en schade veroorzaken aan het centrale zenuwstelsel. Autoantilichamen kunnen gebruikt worden als diagnostische en prognostische biomarker. Tot nu toe is er geen goede biomarker aanwezig om de diagnose MS te kunnen stellen en weinig onderzoek is uitgevoerd naar de effecten van behandelingen op deze biomarkers in MS. Naast de productie van autoantilichamen zijn de B-cellen zelf een belangrijke speler in de pathogenese van MS. Dit werd vooral aangetoond door de behandeling Rituximab, een monoklonaal antilichaam gericht tegen CD20. Rituximab zorgt voor een depletie van CD20 positieve B-cellen, zonder een effect te hebben op de concentratie autoantilichamen en positieve klinische effecten werden geobserveerd bij MS patiënten onder deze behandeling. Op dit moment is er weinig kennis over de effecten van verschillende MS gerelateerde behandelingen op verschillende B-cel eigenschappen in het perifeer bloed en het CSV. Dit onderzoek focust op het vinden en karakteriseren van nieuwe biomarkers voor MS. Verder worden de effecten van bestaande immunomodulerende behandelingen voor MS op verschillende B-cel eigenschappen onderzocht. Dit onderzoek kan zorgen voor nieuwe inzichten in de pathogenese van MS. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Pieter STINISSEN • Veerle SOMERS

Careville Limburg : Moving Care Universiteit Hasselt Abstract: De zorginnovatieproeftuin 'CareVille Limburg: Moving Care' is gelokaliseerd in de regio Genk-Hasselt en heeft tot doel om te fungeren als een innovatief testplatform/ecosysteem waarin zorginnovaties op wetenschappelijk verantwoorde wijze worden ontwikkeld en getoetst om bij te dragen aan de belangrijke toekomstige maatschappelijke uitdagingen voor een blijvende kwalitatieve en financieel haalbare ouderenzorg. CareVille Limburg richt zich op het thema zorgmobiliteit. Het doel van CareVille Limburg is om door een innovatieve versterking van de 'zorgmobiliteit' de oudere persoon langer kwaliteitsvol, veilig en betaalbaar thuis te laten wonen. We kiezen voor deze focusbenadering vanuit de eigenheid van de regio van de proeftuin (grotere landelijke regio met verspreide thuiszorg) en de specifieke competenties die reeds aanwezig zijn in het regionale zorginnovatieve ecosysteem. In onze benadering omvat zorgmobiliteit zowel de mobiliteit van de zorgvrager (vb. mobiliteit versterken, sociale participatie versterken, beweging doorheen de transmurale keten bevorderen,...); de mobiliteit van het zorgproduct of zorgproces (efficiënte zorgproducten en processen aan huis brengen vb. medicatie, telemonitoring), doch ook de mobiliteit van de zorgverlener (vb. efficiënte zorgen dienstverlening aan huis, beweging van zorgverleners doorheen de transmurale keten,...). We focussen op innovaties die deze mobiliteitsaspecten versterken vanuit een bijzondere gerichtheid op de noden van de zorgvrager en zorggebruiker (zorgvrager staat centraal). De proeftuin streeft er dus naar om van de huidige, vooral aanbodgestuurde, benadering te evolueren naar de zorgvraag en doelgerichte zorg. De proeftuin zal bijzondere aandacht hebben voor de effectieve realisatie van de innovaties door het versterken van de acceptatie van innovaties door de gebruikers. Naast de succesvolle uitvoering van innovatieve proeftuinprojecten zoals opgenomen in deze aanvraag, zal de proeftuin ook worden ingezet als broedplaats voor nieuwe innovaties. De proeftuin wordt gekoppeld aan een sterk interdisciplinair platform van zorgactoren, overheid en bedrijfsleven. Innovaties die inspelen op de grote uitdagingen van de zorg en die ingebed zijn in de beleidsvisies krijgen daarom bijzondere aandacht via de concrete projecten (vb. aandacht voor chronische zorg, problematiek comorbiditeiten, geestelijke gezondheid, zorgvrager-gerichte participatieve innovaties, multidisciplinaire aanpak ouderenzorg, ...). Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Health Care • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Pieter STINISSEN • Katherine NELISSEN

Vormingsinitiatief in de gezondheidszorg en mantelzorg : Zorgidee Universiteit Hasselt Abstract: Naar aanleiding van Zorgidee, het symposium dat LifeTechLimburg organiseert met focus op zorginnovatie werd de organisatie Into D'mentia gecontacteerd om hun simulatatiecabine voor dementie enkele dagen op de universitaire campus in Diepenbeek te plaatsen. Hieraan werden twee activiteiten gekoppeld. Vooreerst werd in samenwerking met de hogescholen KHLim en PXL en met het ExpertiseCentrum Dementie een trainingsdag georganiseerd waarvoor deze partners elk deelnemers konden uitnodigen, met een groot bereik. Het is te zeggen ofwel in functie van opleiding, ofwel in functie van het opzetten van soortgelijke projecten (hierin wordt de dementiesimulatie als een project gezien, waarin men met behulp van technologie zorgverbetering bereikt: beter opgeleide mensen leiden tot betere zorg). In totaal werden hier 16 plaatsen voorzien. Het is deze training waarvoor de projectsubsidie voorzien is. Daarnaast voorzagen we op Zorgidee de mogelijkheid om het bezoekerspubliek via een verkorte programma de mogelijkheden van een dergelijk simulatie te laten ontdekken en hier inspiratie uit te putten voor het opzetten van eigen projecten. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut


Opheldering van de moleculaire pathologie van keratoconus en constructie van een muismodel. Universiteit Antwerpen

Abstract: Tijdens dit doctoraatsproject willen we een beter inzicht verwerven in de pathofysiologie van keratoconus (KC). Eerst en vooral willen we de genen die aan de basis van de ziekte liggen identificeren. Daarna zullen we onderzoeken welke rol deze genen spelen in de pathofysiologie van KC en in welke biologische processen ze van belang zijn. Organisaties: • Menselijke moleculaire genetica

Onderzoekers: • Guido Van Camp • Carina Koppen • Hanne Valgaeren

De rol van RUNX2 in het ontstaan van klinisch ongunstige vroege T cel precursor leukemie Universiteit Gent Abstract: In deze studie gaan we op zoek naar de rol van het RUNX2 eiwit in de ontwikkelng ETP-ALL, een nieuw en agressief subtype van bloedkanker. Deze nieuwe inzichten zullen leiden tot de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen die in combinatie met lagere dosissen van de huidige chemotherapeutica zullen leiden tot een betere overleving voor patienten met dit type van boedkanker. Organisaties: • Vakgroep Inwendige ziekten

Onderzoekers: • Hans Van Vlierberghe • Filip Matthijssens

Identificatie van nieuwe genen en pathogenetische mechanismen in de erfelijke bindweefselaandoening osteogenesis imperfecta (OI) en Ehlers-Danlos Syndroom Universiteit Gent Abstract: Dit project beoogt de identificatie van nieuwe genen en de studie van onderliggende pathogenetische mechanismen van osteogenesis imperfecta en Ehlers-Danlos syndroom, twee klinisch en genetisch heterogene erfelijke bindweefselaandoeningen, die gekenmerkt worden door veralgemeende manifestatie van weefselbroosheid van huid, beenderen, ligamenten en bloedvaten. De studie van deze aandoeningen laat ons toe fundamentele aspecten van opbouw en functie van de extracellulaire matrix te ontrafelen. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Fransiska Malfait

Niet-virale gentherapie : het overwinnen van de endosomale barrière Universiteit Gent Abstract: niet beschikbaar Organisaties: • Vakgroep Geneesmiddelenleer

Onderzoekers: • Kevin Braeckmans

Identificatie van kandidaat therapeutische lange niet-coderende RNA genen in de TP53 pathway Universiteit Gent Abstract: IWT/SB-lichting 2014 IWT/SB/Rombaut Dries/131579 Identificatie van kandidaat therapeutische lange niet-coderende RNA genen in de TP53 pathway Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Jo Vandesompele

miRNAs als alternatieve second hits en potentiële therapeutische targets in erfelijke borstkanker Universiteit Gent Abstract: IWT/SB-lichting 2014 IWT/SB/Van Heetvelde Mattias/131739 miRNAs als alternatieve second hits en potentiële therapeutische targets in erfelijke borstkanker Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Kathleen Claes

Gecompliceerde Huid en Weke Delen Infecties: Immunologische, genetische en microbiële aspecten Universiteit Hasselt Abstract: Mark Stappers is een doctoraatsstudent betrokken bij onderzoek naar de toedracht van relevante pathogene bacteriën en variatie in aangeboren immuniteit van de gastheer op de predispositie, ernst en uitkomst van gecompliceerde huid en weke delen infecties. Deze infecties vereisen vaak chirurgische behandeling, of komen voor in een gastheer die lijdt aan een aandoening(en) die de uitkomst van behandeling kan beïnvloeden. Veel voorkomende cSSSIs zijn: diabetische voet infecties, abcessen van de weke delen en infecties na chirurgie of trauma. Verwekkers van cSSSIs kunnen zowel van Grampositieve als Gramnegatieve, aerobe of anaerobe origine zijn, en polymicrobiële infecties zijn frequent. Aan de kant van de gastheer is Mark Stappers geïnteresseerd in de rol van genetische variatie in aangeboren immuniteit op het ontstaan van gecompliceerde huid en weke delen infecties. Daarnaast onderzoekt hij hoe relevante pathogene bacteriën herkend worden door de aangeboren immuniteit. Aan de kant van de pathogene bacterie, bestudeert Mark Stappers de mogelijke voordelen van nieuwe moleculaire determinatietechnieken in vergelijking met standaard kweektechnieken voor de identificatie van pathogene bacteriën in biopten van huid en weke delen infecties. Organisaties: • Immunologie - Biochemie

Onderzoekers: • Ingeborg GYSSENS

Subsidie van het Charcot Fonds - Prijs Nationale Belgische MS-Liga Universiteit Hasselt Abstract: Multiple sclerose (MS) is een chronische autoimmune aandoening van het centrale zenuwstelsel (CZS), die gepaard gaat met de ontwikkeling van sclerotische lesies en resulteert in neurologische uitval. MS-lesies worden gekenmerkt door neurodegeneratie en oligodendrocytschade. De huidige behandelingen richten zich op het onderdrukken of moduleren van de ontstekingsreactie, maar slagen er niet in om de neurologische achteruitgang te stoppen of de gedane schade te herstellen. Er is nochtans een voorraad neurale stamcellen aanwezig in onze hersenen; cellen die in staat zijn om nieuwe neuronen en oligodendrocyten te vormen, maar hun bijdrage tot het herstel van MS-lesies is helaas beperkt. Onze hypothese stelt dat Oncostatin M (OSM), een cytokine dat geproduceerd wordt in MS-lesies, het herstel van deze lesies bevordert. Dit project zal ophelderen welke signaalwegen geactiveerd worden door OSM in de hersenen, of OSM de neurale stamcellen kan beschermen tijdens ontstekingen en of OSM regeneratie bevordert in een model voor MS. De resultaten van dit project leiden tot een beter inzicht in de mechanismen van MS-lesie ontwikkeling en herstel, en kunnen bijdragen tot nieuwe strategieën in de behandeling van MS. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Niels HELLINGS • Helena SLAETS

Klinische studie 'Mitsubishi 2' Universiteit Hasselt Abstract: Deze klinische studie kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds het onderzoeksinstituut Biomed(UHasselt) en anderzijds Quintiles Belgium. Het onderzoeksinstituut Biomed levert aan Quintiles Belgium de onderzoeksresultaten naar " Mitsubishi studie 2" onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Bart VAN WIJMEERSCH

De rol van het DFNA5 tumor onderdrukkingsgen bij tumorgenese van solide tumoren . Universiteit Antwerpen Abstract: DFNA5 werd in 1998 ontdekt als een gen verantwoordelijk voor autosomaal dominant gehoorverlies. Nadien werd er aangetoond dat DFNA5 apoptose kan induceren. Huidige data suggereren dat DFNA5 een tumorsuppressorgen is dat vaak epigenetisch geïnactiveerd wordt d.m.v. methylatie in verschillende kankertypes. Het algemene doel van dit project is om de rol van DFNA5 in de tumorontwikkeling, alsook zijn waarde als biomerker in borst-, colorectaal-, longen pancreaskanker te onderzoeken. DFNA5 zal onderzocht worden in patiëntenstalen, in vitro en in vivo. In een eerste luik zal DFNA5 als moleculaire detectiebiomerker voor borst-, colorectaal-, longen pancreaskanker bestudeerd worden. In een tweede luik zal de potentieel predictieve rol van DFNA5 voor therapieresistentie worden geanalyseerd in verschillende humane kankercellijnen. Tenslotte zal het effect van de afwezigheid van DFNA5 in de ontwikkeling van colorectaalkanker bestudeerd worden in een DFNA5-KO muismodel. Organisaties: • Moleculaire beeldvorming, Pathologie, Radiotherapie & Oncologie (MIPRO)

Onderzoekers: • Lieselot Croes

Een dubbelblinde cross-over studie met ganaxolon bij patiënten met fragiel X syndroom. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds JLF. UA levert aan JLF de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract. Organisaties: • Cognitieve Genetica (COGNET)


Onderzoek in het domein van de translationele neurobiologie "Post-genomic investigation of therapeutic targets for the treatment of neurodegenerative disorders". Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project kadert in een onderzoeksopdracht toegekend door de Universiteit Antwerpen. De promotor levert de Universiteit Antwerpen de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd door de universiteit. Organisaties: • VIB DMG - Translationele Neurobiologie

Onderzoekers: • Stuart Maudsley

Post-genomisch onderzoek van therapeutische targets voor de behandeling van neurodegeneratieve ziekten. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project kadert in een onderzoeksopdracht toegekend door de Universiteit Antwerpen. De promotor levert de Universiteit Antwerpen de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd Organisaties: • VIB DMG - Translationele Neurobiologie

Onderzoekers: • Stuart Maudsley

De SOX11 transcriptiefactor als "lineage survival" oncogen in neuroblastoom Universiteit Gent Abstract: De SOX11 transcriptie factor controleert essentiële stappen in de embryonale ontwikkeling. Sinds kort is er evidentie voor een cruciale rol van SOX11 in neuroblastoom pathogenese. De rol van dit gen in neuroblastoom tumorigenese wordt verder ontrafeld. Daarnaast zal een zebravismodel genereerd worden om de werking van dit gen, en mogelijke compounds die er mee interfereren, in vivo te bestuderen.



Studie van het cardiovasculaire fenotype en etiopathogenetische mechanismen in pseudoxaanthoma elasticum. Universiteit Gent Abstract: Pseudoxanthoma elasticum (PXE) is gekenmerkt door huid- oog en cardiovasculaire symptomen op basis van calcificatie van elastinevezels. Dit project beoogt i) inzicht te krijgen in de cellulaire mechanismen welke leiden tot ectopische mineralisatie, ii) een gedetailleerde studie van het cardiovasculaire fenotype van patienten en hun familie en iii) identificatie van modifier genen om de follow-up van patienten te optimaliseren. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


De rol van lange niet coderende RNAs in het menselijke denkvermogen Universiteit Gent Abstract: De ratio van lange niet coderende RNAs (lncRNAs) tov proteïne coderende genen neemt toe met de complexiteit van het organisme, wat de hypothese doet rijzen dat lncRNAs een belangrijke rol spelen in de evolutie van de mens. In deze studie zullen lncRNAs geassocieerd met mentale achterstand functioneel geannoteerd worden om nieuwe genetische netwerken te identificeren die betrokken zijn bij het menselijke denken. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Björn Menten

Ontrafelen van de rol van niet coderende variatie in erfelijke blindheid: de ziekte van Stargardt als model Universiteit Gent Abstract: Dit onderzoek beoogt de rol van niet coderende variatie in de ziekte van Stargardt, een frequente vorm van erfelijke blindheid, te ontrafelen. Eerst zal het regulatorische domein van het ziektegen afgebakend en gekarakteriseerd worden. Met massieve parallelle sequenering zullen mutaties in deze regio worden geïdentificeerd en vervolgens worden gefilterd en gevalideerd door middel van een integratieve filteringsstrategie en functionele testen. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Elfride De Baere • Bart Leroy

Overbruggingsbeurs Mark Stappers: Gecompliceerde Huid en Weken Delen Infecties: Immunologische, genetische en microbiële aspecten. Universiteit Hasselt Abstract: Mark Stappers is een doctoraatsstudent betrokken bij onderzoek naar de toedracht van relevante pathogene bacteriën en variatie in aangeboren immuniteit van de gastheer op de predispositie, ernst en uitkomst van gecompliceerde huid en weke delen infecties. Deze infecties vereisen vaak chirurgische behandeling, of komen voor in een gastheer die lijdt aan een aandoening(en) die de uitkomst van behandeling kan beïnvloeden. Veel voorkomende cSSSIs zijn: diabetische voet infecties, abcessen van de weke delen en infecties na chirurgie of trauma. Verwekkers van cSSSIs kunnen zowel van Grampositieve als Gramnegatieve, aerobe of anaerobe origine zijn, en polymicrobiële infecties zijn frequent. Aan de kant van de gastheer is Mark Stappers geïnteresseerd in de rol van genetische variatie in aangeboren immuniteit op het ontstaan van gecompliceerde huid en weke delen infecties. Daarnaast onderzoekt hij hoe relevante pathogene bacteriën herkend worden door de aangeboren immuniteit. Aan de kant van de pathogene bacterie, bestudeert Mark Stappers de mogelijke voordelen van nieuwe moleculaire determinatietechnieken in vergelijking met standaard kweektechnieken voor de identificatie van pathogene bacteriën in biopten van huid en weke delen infecties. Organisaties: • Immunologie - Biochemie

Onderzoekers: • Ingeborg GYSSENS

Plantensterolen in herstel van Multiple Sclerosis Universiteit Hasselt Abstract: Het doel van mijn onderzoek is na te gaan of inname van plantaardige sterolen de reparatie van beschadigde centrale zenuwstelsel (CZS) en daarmee de progressie van multiple sclerose (MS) moduleert. MS is een chronische auto-immuunziekte van het centrale zenuwstelsel die bij 1 op de 1000 jonge volwassenen voorkomt in de bloei van hun leven. MS wordt gekenmerkt door immuun cel gemedieerde destructie van de isolerende myelineschede rond neuronale uitlopers (demyelinisatie). Tot op heden is er geen effectieve behandeling beschikbaar en de huidige behandelingen zich alleen op de beginfase van de ziekte richten, terwijl herstel van aangetaste/beschadigde sites is nog niet mogelijk is. Plantensterolen zijn de plantaardige analogen van zoogdier cholesterol. Interessant is dat blijkt uit recente gegevens dat inname van plantensterolen de klinische uitkomst van MS in een diermodel aanzienlijk verbetert. Inname van plantaardige sterolen staan erom bekend dat ze de lever X receptoren (LXRs) activeren. LXRs zijn belangrijke regulatoren van het cellulaire sterolmetabolisme, noodzakelijk bij de reparatie van beschadigde myelineschedes (remyelinisatie). Om de beschermende effecten van plantensterolen bestuderen maak ik gebruik van het cuprizone model, een goed gekarakteriseerd diermodel voor de- en remyelinisatie te bestuderen. Belangrijk is dat de verkregen gegevens gevalideerd zijn bij menselijke MS weefselmonsters. Resultaten uit mijn innovatieve studie in het opkomend gebied van 'nutritional neuroscience' zullen uiteindelijk de potentie van plantensterolinname om herstelprocessen in de hersenen te stimuleren onthullen, deze hebben belangrijke implicaties voor de behandeling van MS en andere demyeliniserende ziektes. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Niels HELLINGS • Tim VANMIERLO

Ontrafelen van de moleculaire basis en genetische epidemiologie van Charcot-Marie-Tooth neuropathieën: bijdrage van Noordoost-Brazilië. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk OnderzoekVlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Organisaties: • VIB DMG - Moleculaire Neurogenomica

Onderzoekers: • Albena Jordanova

Verbeterde risico-definitie in acute lymfatische leukemia bij kinderen door middel van diepgaande moleculaire karakterisatie Universiteit Gent Abstract: Met deze studie beogen wij de risico-classificatie in lymfatische leukemia bij kinderen te verfijnen om zo tot betere overlevingspercentages te komen en toxische effecten van de behandeling te verminderen. We zullen evalueren welke nieuwe moleculaire veranderingen in het genoom potentieël belangrijke prognostische merkers zijn. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Barbara De Moerloose • Tim Lammens

Overeenkomst betreffende een klinische studie Universiteit Hasselt Abstract: Deze klinische studie kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds het onderzoeksinstituut Biomed(UHasselt) en anderzijds Quintiles Belgium. Het onderzoeksinstituut Biomed levert aan Quintiles Belgium de onderzoeksresultaten naar " Mitsubishi studie" onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut


Erfelijke predispostie voor borstkanker in het tijdperk van next generation sequencing: evaluatie van de rol van genen betrokken bij homologe recombinatie en G2/M cel cyclus checkpoint en ontwikkeling van een functionele test.. Universiteit Gent Abstract: In minder dan 20% van de familial borstkankers wordt een germinale mutatie in één van de twee majeure borskankergenen BRCA1/2 geïdentificeerd. In dit project willen we via next gereation sequencing mutaties identificeren in andere bostkankergenen betrokken in dezelfde pathway. Bovendien zullen we een functionele test ontwikkelen om de rol van varianten met onduidelijke klinsche betekenis te onderzoeken. Organisaties: • Vakgroep Medische Basiswetenschappen

Onderzoekers: • Anne Vral

De genetische architectuur van hereditaire sensorische en autonome neuropathieën: een exoom-wijde benadering. Universiteit Antwerpen Abstract: Hereditaire Sensorische en Autonome Neuropathieën (HSAN) zijn een klinisch en genetisch heterogene groep van aandoeningen die progressieve lengte-afhankelijke axonale degeneratie veroorzaken in het perifere zenuwstelsel (PZS). Het doel is om nieuwe inzichten te verwerven in de genetische factoren die bijdragen tot axonale degeneratie in het PZS door het identificeren van nieuwe causale HSAN genen. Daarom passen we Whole Exome Sequencing toe bij minstens 100 individuen uit een grote cohorte bestaande uit geïsoleerde HSAN patiënten en kleine families. Organisaties: • VIB DMG - Neurogenetica

Onderzoekers: • Peter De Jonghe • Inès Mademan

Mechanistische analyse van bicuspide aortaklep -gerelateerde aortapathie. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds Fondation LEDUCQ. UA levert aan Fondation LEDUCQ de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract. Organisaties: • Medische Genetica (MEDGEN)

Onderzoekers: • Lutgart Van Laer • Bart Loeys

Integratie van long noncoding RNAs in miRNA/mRNA regulatorische netwerken in T-cel acute lymfoblastaire leukemie Universiteit Gent Abstract: In dit project zal de rol van microRNA en long noncoding RNA in de pathogenese van T-cel acute lymfoblastaire leukemie (T-ALL) bestudeerd worden. Dit zal meer inzicht opleveren in de ontwikkeling en biologie van deze kanker en kan leiden tot de identificatie van nieuwe targets voor verbeterde anti-leukemische therapie. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Franki Speleman • Pieter Rondou

MicroRNAs en oncogene netwerken in T-cel acute lymfatische leukemie

Universiteit Gent Abstract: In dit project beogen we nieuwe inzichten te krijgen in de rol van miRNAs in normale en maligne T-cel ontwikkeling. MiRNAs zullen geintegreerd worden in het network van oncogenen en tumor supressor genen in de pathogenese van T-cel leukemie om zodoende nieuwe doelwitten te vinden voor de ontwikkeling van gerichte therapieen in dit ziektbeeld. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Franki Speleman • Pieter Van Vlierberghe

De rol van niet-coderend RNA in juveniele myeolomonocytaire leukemie Universiteit Gent Abstract: Juveniele myelomonocytaire leukemie is een zeldzame kwaadaardige aandoening van het beenmerg die voorkomt op kinderleeftijd. De enige behandelingsoptie waarmee volledige genezing bekomen wordt is een stamceltransplantatie. In dit project zullen we evalueren of nietcoderende RNA molecules in de diagnostiek van JMML, als prognostische merker en als aangrijpingspunt voor nieuwe behandelingen kunnen gebruikt worden. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


Ontwikeling van biomerkers voor stralingsgevoeligheid en onderzoek naar onderliggende mechanismen bij vrouwen die in aanmerking komen voor het starten van mammografiescreening op jonge leeftijd. Universiteit Gent Abstract: straling kan DNA schade veroorzaken en dit leidt tot een verhoogd kankerrisico. Bij vrouwen met een familiale belasting worden mammografieonderzoeken gestart op jonge leeftijd. Een significant aantal patiënten uit deze groep heeft een defect in de borstkankergenen BRCA1 of BRCA2 die een rol spelen bij het herstellen van DNA schade. Mogelijks hebben deze vrouwen dus een hoger risico op het ontwikkelen van een stralingsgeïnduceerde borsttumor. Momenteel zijn er geen gegevens beschikbaar omtrent de veiligheid en efficiëntie van het starten van mammografiescreening op jonge leeftijd bij deze risicogroep. Het doel van deze studie is dan ook de ontwikkeling van een biomerker om stalingsgevoeligheid te voorspellen en inzicht te verkrijgen in de genen betrokken bij borstkanker en stralingsgevoeligheid. Organisaties: • Vakgroep Medische Basiswetenschappen

Onderzoekers: • Anne Vral

Verbeterde uitkomst voorspelling van kinderen met neuroblastoom met behulp van een geïntegreerde m/miRNA en DNAmethylatie handtekening Universiteit Gent Abstract: niet beschikbaar Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Franki Speleman • Jo Vandesompele

Onderzoek naar de activatie van endogene herstelmechanismen van het hart en de onderdrukking van fibrose voor myocardiaal herstel na een infarct. Universiteit Hasselt Abstract: Bij een hartinfarct wordt het afgestorven hartspierweefsel vervangen door niet-contractiel littekenweefsel waardoor de hartfunctie afneemt. Binnen dit onderzoek wordt er nagegaan hoe de processen van cardiale regeneratie en fibrose in situ gestimuleerd kunnen worden om een betere myocardiale regeneratie te bekomen. Organisaties: • Immunologie - Biochemie

Onderzoekers: • Jean-Luc RUMMENS • Karen HENSEN • Leen WILLEMS

De rol van niet-coderend RNA in juveniele myeolomonocytaire leukemie Universiteit Gent Abstract: Juveniele myelomonocytaire leukemie is een zeldzame kwaadaardige aandoening van het beenmerg die voorkomt op kinderleeftijd. De enige behandelingsoptie waarmee volledige genezing bekomen wordt is een stamceltransplantatie. In dit project zullen we evalueren of nietcoderende RNA molecules in de diagnostiek van JMML, als prognostische merker en als aangrijpingspunt voor nieuwe behandelingen kunnen gebruikt worden. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


Frequentiebepaling via DNA-testen van een aantal prioritaire erfelijke aandoeningen bij een aantal hondenrassen Universiteit Gent Abstract: Via een 50-tal verschillende DNA-testen voor erfelijke aandoeningen van 10 in België populaire hondenrassen zal de verspreiding van deze aandoeningen in de Belgische hondenpopulaties worden nagegaan met de bedoeling de genetische belasting in deze rassen beter te kunnen bepalen en gerichter fokadvies aan de fokverenigingen en particulieren te kunnen verstrekken. Organisaties: • Vakgroep Voeding, Genetica en Ethologie

Onderzoekers:

• Luc Peelman

Overeenkomst voor het uitvoeren van een niet-interventionele studie : MS Telecoach Universiteit Hasselt Abstract: Deze klinische studie kadert in een niet-interventionele studie tussen enerzijds het onderzoeksinstituut Biomed(UHasselt) en anderzijds Teva Pharma Belgium. Het onderzoeksinstituut Biomed levert aan Teva Pharma Belgium de onderzoeksresultaten naar 'MS Telecoach' onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut


Cis-regulatory mapping of the RPE-expressed transcription factor OTX2 Universiteit Gent Abstract: Corbo et al. (2010) mapped CRX bound cis-regulatory elements in mouse, resulting in a photoreceptor-specific regulatory map. Retinal pigment epithelium (RPE)-expressed genes are not represented in this dataset. ChIP-seq of the RPE-expressed transcription factor OTX2 will be performed in RPE-derived cell lines. Exomes data of index cases with retinal dystrophies (RD) will be filtered against known RD genes, and against CRX, NRL and OTX2 cis-regulatory datasets. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Elfride De Baere • Bart Leroy • Frauke Coppieters

Functionele studie van de ALK-F1174 mutatie in neuroblastoma Universiteit Gent Abstract: Neuroblastoma, de derde meest frequente kindertumor, zorgt voor 15% kindkankersterfte. Kennis van ALK signalisering en identificatie van nieuwe knooppunten is nodig voor multi-component georïenteerde behandeling, dat de kans om resistente fenotypes te verwerven drastisch kan reduceren. Om targeted therapie te optimaliseren zal dit project de groei-promotende signalisering in neuroblastomacellen met ALKF1174L mutatie bestuderen alsook de moleculaire basis voor het coöperatief oncogeen effect tussen ALKF1174L mutatie en MYCN amplificatie. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Franki Speleman • Katleen De Preter

ETV6: de Achilleshiel in immature T-cel progenitor acute lymfoblasten leukemie. Universiteit Gent Abstract: Recent identificeerden we de recurrente betrokkenheid van ETV6 in een specifieke subklasse van acute lymfoblasten leukemie (ETP-TALL). Alhoewel ETV6 een bekend leukemie gen is, blijft het mechanisme waarop ETV6 bijdraagt tot leukemie ongekend. In dit project zullen we nagaan hoe ETV6 functioneert in normale T-cel ontwikkeling en T-ALL. Deze studie zal bijdragen tot fundamentele inzichten in ETP-T-ALL ontwikkeling en progressie. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Bruce Poppe • Pieter Van Vlierberghe

De rol van lange niet-coderende RNA's in T-cel acute lymfoblastische leukemie Universiteit Gent Abstract: Dit project bestaat uit vier doelstellingen: (1) het bestaande microRNA-boodschapperRNA netwerk in T-ALL uitbreiden en het opsporen van lange niet-coderende RNA?s met een rol in T-ALL, (2) de directe transcriptionele controle van NOTCH1 op de expressie van lange nietcoderende RNA?s onderzoeken, (3) NOTCH1/lncRNA/miRNA netwerken identificeren en (4) functionele in vitro en in vivo studies uitvoeren op geselecteerde lange niet-coderende RNA?s. Organisaties: • Vakgroep biochemie

Onderzoekers: • Franki Speleman • Pieter Rondou

Omgevings- en cellulaire invloeden op pluripotentie en differentiatie in runderembryo en embryonale stamcellen Universiteit Gent Abstract: Om onze kennis inzake omgevings- en cellulaire invloeden op embryonale cellen te verbreden zal pluripotent en gedifferentieerd weefsel van in vivo en in vitro geproduceerde runderblastocysten en runder embryonale stamcelachtige cellen geanalyseerd worden. Om de verkregen data te confirmeren, zal de invloed op embryo-ontwikkeling en propagatie van stamcellen geëvalueerd worden. Organisaties: • Vakgroep Geneesmiddelenleer

Onderzoekers: • Dieter Deforce • Ann Van Soom

Structurele financiering instituten: projectfinanciering BIOMED voor fundamenteel onderzoek Universiteit Hasselt Abstract: Het nieuwe BOF-financieringsprogramma 'structurele financiering van de instituten' is een programma dat wordt ingezet ter ondersteuning van het speerpunten beleid van de UHasselt. In overeenstemming met het Beleidsplan Onderzoek (2011-2015) (SD 1- OD1) kent de onderzoeksraad sinds 2012 jaarlijks aan de instituten structureel BOF-middelen toe voor de uitbouw van het fundamenteel onderzoek binnen deze instituten. Deze middelen worden ingezet op onderzoekslijnen gedefinieerd in het strategisch plan van BIOMED

Organisaties: • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Pieter STINISSEN • Niels HELLINGS

Structurele financiering instituten: structurele financiering BIOMED voor de werking van het instituut Universiteit Hasselt Abstract: Het nieuwe BOF-financieringsprogramma 'structurele financiering van de instituten' is een programma dat wordt ingezet ter ondersteuning van het speerpunten beleid van de UHasselt. In overeenstemming met het Beleidsplan Onderzoek (2011-2015) (SD 1- OD1) kent de onderzoeksraad sinds 2012 jaarlijks aan de instituten structureel BOF-middelen toe voor de organisatie en goede werking van deze instituten. Organisaties: • Biomedisch Onderzoeks Instituut


Spermabanken in België: Medische, Ethische en Economische Aspecten Universiteit Hasselt Abstract: De nood aan een kwalitatief hoogstaande spermabank in ons land groeit. Waar vroeger het gebruik van donorsperma beperkt was tot heterokoppels waarbij de man onvruchtbaar was (azoöspermie of ernstige teratozoöspermie) of wanneer de mannelijke partner drager was van een erfelijke afwijking, doen nu ook steeds meer alleenstaande vrouwen of lesbische koppels een beroep op donorzaad om hun kinderwens te vervullen. Daarenboven heeft ons land ook te maken met een sterke instroom van buitenlandse patiënten door restrictievere wetten betreffende donorinseminatie in de naburige landen (Nederland, Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk). Zo is anonieme donatie in Nederland en het Verenigd Koninkrijk verboden, en is de behandeling van alleenstaande vrouwen en lesbische koppels in Duitsland en Frankrijk niet toegestaan. Vooral voor de Nederlandse en Duitse patiënten is de uitstekende ligging van Genk in de Euregio dan ook een belangrijke opportuniteit. België kampt echter met een groot tekort aan eigen donoren. Spermadonatie zit namelijk nog te veel in een taboesfeer, omdat het zowel door de donor als door zijn eventuele partner bijna systematisch geassocieerd wordt met vaderschap. Onterecht, want de Belgische wetgeving garandeert absolute anonimiteit voor de donor en dat voor, tijdens en na de donatie, indien men dit wenst. Op dit moment beschikt België over dertien spermabanken, die met moeite kunnen voorzien in hun eigen gebruik. Om deze reden importeert dan ook 82% van de Belgische infertiliteitscentra donorzaad van buitenlandse spermabanken. De twee grootste spermabanken van Europa zijn Deens (Cryos International Sperm Bank en Nordic Cryobank), waardoor 63% van alle kunstmatige zwangerschappen met donorsperma in België ontstaan met Deens donorzaad. Bovendien is er in België sinds 2007 een wet uitgevaardigd waardoor één spermadonor maar voor maximaal zes vrouwen mag gebruikt worden, een grens die in Denemarken niet geldt. Organisaties: • Fysiologie

Onderzoekers: • Willem OMBELET • Annelies THIJSSEN

'Ontwikkeling van een risico stratificatie algoritme voor JC virus reactivatie veroorzaakt door therapie en PML (Progressieve Multifocale Leuko-encefalopathie)-JCV-RSA' Universiteit Hasselt Abstract: Progressieve multifocale leuko-encefalopathie (PML) is een opportunistische infectie die de witte stof van de hersenen aantast veroorzaakt door het JC virus (JCV). De ziekte veroorzaakt ernstige morbiditeit waaronder falen van motor- en cognitieve functies en heeft een hoge mortaliteit van 20%. PML komt voor bij patiënten die een onderdrukt immuunsysteem zoals HIV patiënten, mensen met leukemie en autoimmuunziektes waarvoor therapie die het immuunsysteem onderdrukt wordt gebruikt. Een voorbeeld van zulke therapie is natalizumab, gebruikt voor patiënten met Multiple Sclerose (MS). MS veroorzaakt schade aan de isolatielaag van zenuwcellen en natalizumab houdt de immuuncellen tegen die de hersenen aantasten. Langdurig gebruik van natalizumab kan echter leiden tot reactivatie van JCV. JCV is dan ook vermoedelijk latent aanwezig in het beenmerg. Alleen de actieve vorm van het virus kan herseninfectie veroorzaken. B cellen zijn een potentieel reservoir voor JCV en dus mogelijk verantwoordelijk voor de transmigratie van het virus over de bloed-hersenbarrière en dus functioneren als een 'Trojaans paard'. Deze B cellen hebben intrinsieke nucleaire factoren die het virus nodig heeft voor zijn reactivatie en B cellen kunnen hierdoor erg belangrijk zijn in de pathogenese van PML. Er is echter nog onvoldoende kennis over factoren van gastheer en virus die patiënten met risico voor PML zouden kunnen identificeren. Dit project heeft dan ook als doel om deze factoren te onderzoeken bij patiënten die langdurig natalizumab nemen. De verschillende subtypes B cellen zullen worden bestudeerd in het bloed. Daarnaast wordt ook de immuunfunctie van B cellen en hun respons op JCV specifieke eiwitten onderzocht waarbij gekeken zal worden naar antilichaam productie en cytokine expressie. Hiervoor zullen we gebruik maken van bloedstalen van zowel gezonde vrijwilligers als MS patiënten die risico lopen op het ontwikkelen van PML. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Veerle SOMERS

Observationale studie 'Passage +' Universiteit Hasselt Abstract: Deze klinische studie kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds het onderzoeksinstituut Biomed(UHasselt) en anderzijds Novartis Pharma. Het onderzoeksinstituut Biomed levert aan Novartis Pharma de onderzoeksresultaten naar " Observationale studie 'Passage +'" onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut


PACBIO. KU Leuven Abstract: Geen Nederlandstalig Abstract Organisaties:

• Departement Menselijke Erfelijkheid

Onderzoekers: • Joris Vermeesch • Gert Matthijs • Yves Moreau • Jan Cools • Diether Lambrechts • Stein Aerts

Belgian Medical Genomics Initiative (BeMGI) Universiteit Gent Abstract: Het doel van het BeMGI project is om: (i) inzicht in de biologie van de ziekte te verwerven door de meest geavanceerde genomische hulpmiddelen. (ii) het voorspellen van de klinische uitkomst van genomische informatie en genomische informatie integreren in de klinische zorg in België. (iii) de voorbereiding van de volgende generatie genomics onderzoekers, het informeren van artsen en publiek. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


Klinische studie met titel "An Open-label, multicenter, multinational study to assess the effect of long-term prolongedrelease Fampridine (BIIB041) 10 mg twice daily on quality of life as reported by subjects with Multiple Sclerosis" Universiteit Hasselt Abstract: Deze klinische studie kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds het onderzoeksinstituut Biomed(UHasselt) en anderzijds Quintiles Belgium. Het onderzoeksinstituut Biomed levert aan Quintiles Belgium de onderzoeksresultaten naar "An Open-label, multicenter, multinational study to assess the effect of long-term prolonged-release Fampridine (BIIB041) 10 mg twice daily on quality of life as reported by subjects with Multiple Sclerosis" onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut


Een multicenter, gerandomiseerde, dubbelblinde, placebo-gecontroleerde studie naar de werkzaamheid van natalizumab op de progressievermindering van invaliditeit bij patiënten met secundaire progressieve multiple sclerose Universiteit Hasselt Abstract: Deze klinische studie kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds het onderzoeksinstituut Biomed(UHasselt) en anderzijds Quintiles Belgium. Het onderzoeksinstituut Biomed levert aan Quintiles Belgium de onderzoeksresultaten naar "Een multicenter, gerandomiseerde, dubbelblinde, placebo-gecontroleerde studie naar de werkzaamheid van natalizumab op de progressie-vermindering van invaliditeit bij patiënten met secundaire progressieve multiple sclerose" onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut


Samenwerkingsovereenkomst tussen UHasselt en Janssen Pharmaceutica ivm postdoc van Davoodi Nima met titel " Monitoring of inflammatory responses in the brain as biomarker for mood disorders" Universiteit Hasselt Abstract: Het is reeds langer geweten dat gedragsaandoeningen kunnen beïnvloed worden door het afweersysteem. Chronische ontstekingen kunnen een belangrijke factor zijn bij deze multifactoriële ziektebeelden. De onderliggende moleculaire mechanismen zijn onvoldoende gekend. In dit project zullen samen met Janssen Farmaceutica in vitro en in vivo modellen worden geoptimaliseerd om bovenstaande problematiek te bestuderen. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Niels HELLINGS

Een gerandomiseerde, geblindeerde, parallel gegroepeerde, fase 2-studie om de veiligheid, verdraagbaarheid en werkzaamheid van meerdere regimes van Natalizumab te verkennen bij volwassen patiënten met relapsing multiple sclerose Universiteit Hasselt Abstract: Deze klinische studie kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds het onderzoeksinstituut Biomed(UHasselt) en anderzijds Quintiles Belgium. Het onderzoeksinstituut Biomed levert aan Quintiles Belgium de onderzoeksresultaten naar "Een gerandomiseerde, geblindeerde, parallel gegroepeerde, fase 2-studie om de veiligheid, verdraagbaarheid en werkzaamheid van meerdere regimes van Natalizumab te verkennen bij volwassen patiënten met relapsing multiple sclerose" onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut


Klinische en (patho)genetische studie van bicuspide aortaklep en geassocieerd aorta aneurysma. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk OnderzoekVlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Organisaties: • Medische Genetica (MEDGEN)

Onderzoekers: • Bernard Paelinck • Lutgart Van Laer • Christiaan Vrints • Bart Loeys

Moleculair genetische analyse van epileptische encefalopathieën door middel van whole exome sequencing. Universiteit Antwerpen Abstract: Epilepsie is één van de meest voorkomende neurologische aandoeningen en wordt veroorzaakt door spontane terugkerende epileptische aanvallen uitgelokt door een hypersynchrone hersenactiviteit. De term epilepsie omvat eigenlijk een groep van aandoeningen die zowel klinisch als etiologisch zeer heterogeen zijn. Epileptische encefalopathieën (EE) zijn zeer ernstige vormen van epilepsie waarbij de aanvallen bijdragen tot een neurologische achteruitgang. Karakteristiek voor EE zijn de refractaire aanvallen met een vroege aanvang en cognitieve stoornissen. Aangezien patiënten met EE zodanig zijn aangetast komen zij meestal geïsoleerd voor. EE kunnen naast structurele/metabole defecten veroorzaakt worden door genetische wijzigingen. Het doel van dit project is het verwerven van meer inzichten in de genetische epilepsieën, meer bepaald de EE. Hiervoor zullen we cohorten van goed gedocumenteerde EE-patiënten evenals hun onaangetaste ouders analyseren met whole exome sequencing. Deze trio-strategie stelt ons in staat om de novo mutaties te identificeren in nieuwe epilepsiegenen. Deze nieuwe causale genen zullen vervolgens opgevolgd worden in additionele patiëntencohorten waardoor we genotype-fenotype relaties kunnen beschrijven. De resultaten van dit project zullen leiden tot nieuwe inzichten in de pathomechanismen van epilepsie en bijdragen tot genetische counseling, diagnosticering en therapie. Organisaties: • VIB DMG - Neurogenetica

Onderzoekers: • Peter De Jonghe • Tania Djémié

Genetische mechanismen betrokken bij 46 XX aandoeningen van de Geslachtsontwikkeling Universiteit Gent Abstract: Bij aandoeningen van de geslachtsontwikkeling (AGOs) wordt een genetische oorzaak slechts in 20-30% vvan de gevallen gevonden. Wat compromitteert door inclusie van heterogene patiëntenpopulaties. Dit project onderzoekt moleculair genetische pathways en nieuwe genen die relevant zijn voor het ontstaan van AGOs en maakt hiervoor gebruik van de meest geavanceerde genetische technieken. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Martine Cools

Genetische mechanismen betrokken bij 46,XY and 46,XX Aandoeningen van de Geslachtsontwikkeling Universiteit Gent Abstract: Bij aandoeningen van de geslachtsontwikkeling (AGOs) wordt een genetische oorzaak slechts in 20-30% van de gevallen gevonden, wat de kwaliteit van vele biologische en outcome studies aanzienlijk compromitteert door inclusie van heterogene patiëntenpopulaties. Dit project onderzoekt moleculair genetische pathways en nieuwe genen die relevant zijn voor het ontstaan van AGOs en maakt hiervoor gebruik van de meest geavanceerde genetische technieken. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


De rol van CD4+CD28null T-cellen in multiple sclerose Universiteit Hasselt Abstract: Multiple sclerose (MS) is een chronische ontstekingsziekte van het centrale zenuwstelsel, waarbij autoreactieve T-cellen een ontstekingsreactie veroorzaken en zo betrokken zijn bij de afbraak van de myelineschede en axonen. Vroegtijdige veroudering van het immuunsysteem werd aangetoond bij een subgroep van MS patiënten. Eén van de belangrijkste karakteristieken van immunosenescentie is de toename van een subpopulatie van T-cellen, namelijk CD4+CD28null T-cellen, in de bloedbaan. Binnen de onderzoeksgroep immunologie werd recent aangetoond dat deze cellen cytotoxische eigenschappen vertonen en aanwezig zijn in MS lesies. Hierdoor speelt deze subpopulatie van Tcellen vermoedelijk een belangrijke rol in de pathogenese van de ziekte. Waarom deze populatie toeneemt en hoe zij bijdraagt aan de ziekte is op dit moment nog niet bekend. Daarom worden in deze studie patiëntenpopulaties met en zonder geëxpandeerde CD4+CD28null T-cellen vergeleken met elkaar op klinisch, genetisch en immunologisch niveau. Op die manier beogen we de rol van CD4+CD28null T-cellen te bepalen bij immuundysregulatie en autoimmune aandoeningen en worden mogelijk genetische factoren geïdentificeerd die invloed hebben op de toename van deze cellen. Op lange termijn kan deze studie mogelijk leiden tot een meer specifieke behandeling van patiënten die verschillende ziektepatronen vertonen. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut


Identificatie van autoantistoffen met pathogene impact op ruggenmergschade. Universiteit Hasselt Abstract: "Identificatie van auto-antilichamen met pathogene impact op de dwarslaesie ' Steeds meer bewijs toont aan dat B-cellen worden geactiveerd door het traumatisch centrale zenuwstelsel (CNS) letsel en dat zij deelnemen aan opeenvolgende degeneratieve schade aan het CZS. Door het gebrek aan kennis over de exacte antigeen doelstellingen die kunnen worden herkend door zowel pathogene T-cellen en auto-antilichamen, wordt de ontwikkeling van effectieve therapieën en diagnostische tests belemmerd. Het onderzoek van nieuwe kandidaat-antigenen is daarom geboden. Het doel van dit project is het identificeren van auto-antilichamen die deelnemen aan post-ruggenmerg pathologie. Na identificatie van post-ruggenmergtrauma (SCI) geïnduceerde autoantilichamen, zal de pathogene relevantie van deze antistoffen in de ziekteprocessen onderzocht worden door het lokaal te injecteren in SCI laesies in een in vivo model SCI. De opheldering van de rol van deze nieuwe SCI-geïnduceerde auto-antistoffen is van cruciaal belang om een beter inzicht te geven in de onderliggende pathogenese van SCI, dats een randvoorwaarde is voor de identificatie van nieuwe therapeutische targets. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Morfologie

• Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Sven HENDRIX • Veerle SOMERS

Karakterisatie van B-cel functies in multiple sclerose Universiteit Hasselt Abstract: B-cellen spelen een belangrijke rol in de pathogenese van multiple sclerose (MS). Onderzoek heeft zich tot nu toe voornamelijk gericht op de productie van (auto)antilichamen, hoewel er dankzij het recente succes van B-cel depletie in de behandeling van MS steeds meer interesse is voor antigen presentatie door B-cellen. Echter, de antigene targets van de autoreactieve B-cellen blijven grotendeels ongekend en de rol van Bcellen als antigen-presenterende cellen (APC) in MS is nog niet in detail bestudeerd. In een vorige studie werden door ons voor het eerst klonaal geëxpandeerde B-cellen geïsoleerd uit zowel het ruggenmergvocht (CSV) als het perifere bloed van MS-patiënten. Bovendien konden we reactiviteit van perifere B-cellen tegen intracellulaire autoantigenen en een oligodendroglioma (HOG) cellijn aantonen. Dit project is gericht op een verdere studie van de antilichaam afhankelijke en onafhankelijke B-cel functies in MS. De autoantigenen van de geïsoleerde klonaal geëxpandeerde en autoreactieve B-cellen worden geïdentificeerd door immunoprecipitatie in combinatie met proteomica. De prevalentie en pathologische relevantie van antilichamen gericht tegen deze autoantigenen wordt vervolgens bestudeerd. Verder wordt de capaciteit van perifere B-cellen van MS-patiënten tot activatie van autologe T-cellen middels presentatie van myeline en andere autoantigenen onderzocht. Deze experimenten zullen meer inzicht verwerven in de etiologie van MS, wat noodzakelijk is voor de identificatie van nieuwe therapeutische targets. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Judith FRAUSSEN • Veerle SOMERS

Een pathogene rol voor cytotoxische CD4+CD28null T-cellen in multiple sclerose? Universiteit Hasselt Abstract: Chronische stimulatie van T-cellen leidt tot een verlies van het co-stimulatoire molecule CD28. De expansie van zogenaamde "CD4+CD28null T-cellen" is geassocieerd met verschillende auto-immune en chronisch inflammatoire aandoeningen zoals reumatoïde artritis, de ziekte van Graves en Wegener's granulomatosis. Verhoogde frequenties van CD4+CD28null T-cellen werden ook aangetoond in een subgroep van MS-patiënten. Onze onderzoeksgroep rapporteerde dat deze cellen deels autoreactief zijn, cytotoxische eigenschappen bezitten en accumuleren in actieve MS-letsels. Het is echter onduidelijk welke genetische en immunologische factoren leiden tot de expansie van CD4+CD28null T-cellen bij MS en of deze cellen ook effectief bijdragen aan het ziekteproces ter hoogte van de hersenen. In dit project trachten we deze factoren te identificeren. De resultaten van deze studie kunnen de basis vormen voor de ontwikkeling van selectieve therapieën voor MS. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut


Moleculair genetische analyses van Bulgaarse zigeuner families met erfelijke neurologische aandoeningen. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds de Vlaamse overheid. UA levert aan de Vlaamse overheid de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract. Organisaties: • VIB DMG - Moleculaire Neurogenomica

Onderzoekers: • Albena Jordanova

Een epigenetische DNA-modificatiesignatuur als biomerker voor prognose bij kinderen met neuroblastoom Universiteit Gent Abstract: Dit onderzoeksproject heeft tot doel DNA-methylatie-gebaseerde prognostische merkers te identificeren die kunnen onderscheiden tussen de hoge en lage risicogroep van neuroblastoompatiënten. Om kandidaatmerkers te selecteren zal MBD2-sequenering op primaire tumorstalen worden uitgevoerd, gecombineerd met een geïntegreerde analyse van eerdere onderzoeksresultaten. Gebruikmakend van MSP zullen deze merkers vervolgens worden gevalideerd in onafhankelijke patiëntensets, evenals op beenmerg en serum van neuroblastoompatiënten. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


Retinitis pigmentosa: genidentificatie en functionele analyse door geavanceerde genomica en zebravis studies Universiteit Gent Abstract: Het doel van dit project is de identificatie van nieuwe ziektegenen voor sporadische of autosomaal recessieve retinitis pigmentosa (RP). Specifieke doelen zijn: (1) prescreening van alle gekende RP genen met next-generation sequencing (NGS); (2) identificatie van nieuwe ziektegenen door homozygositeitsmapping en NGS van kandidaatregio?s; (3) in vivo functionele analyse van nieuwe RP genen in zebravis. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Elfride De Baere

Ontrafelen van genetische mechanismen bij het ontstaan van borstkanker op jonge leeftijd Universiteit Gent Abstract: Op dit moment kunnen de gekende borstkankergenen slechts 28% verklaren van de families met een vermoedelijk erfelijke belasting voor borstkanker. Met behulp van volledige exoom sequenering in constitutioneel en tumor DNA van jonge patiënten met borstkanker, willen we nieuwe borstkankergenen identificeren. We beogen door integratie van genoomwijde miRNA en mRNA expressie data nieuwe signalisatie pathways te identificeren betrokken bij erfelijke borstkanker. Organisaties:

• Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Kathleen Claes

Stickler syndroom: otologische en orofaciale kenmerken bij verschillende genotypes Universiteit Gent Abstract: Het Stickler syndroom, een erfelijke bindweefselziekte veroorzaakt door mutaties in collageen-genen, heeft vele klinische uitingen. Over de otologische en orofaciale kenmerken is momenteel weinig geweten. Met deze studie willen we ons inzicht hierin vergroten, evenals een beter zicht krijgen op de moleculaire achtergrond en pathogenese van het gehoorverlies en schizis bij het Stickler syndroom. Organisaties: • Vakgroep Neus-, Keel-, Oorheelkunde en Logopedische-audiologische Wetenschappen

Onderzoekers: • Els De Leenheer

Hartfalen: een moleculair-cellulaire benadering Universiteit Hasselt Abstract: Cardiovasculaire ziekten vormen de belangrijkste doodsoorzaak in onze bevolking. In dit onderzoeksproject dat wordt uitgevoerd in nauwe samenwerking met onderzoekers en clinici vanuit onze partnerziekenhuizen wordt een moleculair cellulaire studie uitgevoerd naar de ziektemechanismen bij hartfalen. Deze kennis kan leiden tot nieuwe inzichten in de ziekte die vertaald kunnen worden naar nieuwe behandelingen. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut


Studie van de antilichaam afhankelijke en onafhankelijke B-cel functies in multiple sclerosis Universiteit Hasselt Abstract: B-cellen spelen een belangrijke rol in de pathogenese van multiple sclerose (MS). Onderzoek heeft zich tot nu toe voornamelijk gericht op de productie van (auto)antilichamen, hoewel er dankzij het recente succes van B-cel depletie in de behandeling van MS steeds meer interesse is voor antigen presentatie door B-cellen. Echter, de antigen targets van de autoreactieve B-cellen blijven grotendeels ongekend en de rol van Bcellen als antigen-presenterende cellen in MS is nog niet in detail bestudeerd. In een vorige studie werden door ons voor het eerst klonaal geëxpandeerde B-cellen geïsoleerd uit zowel het ruggenmergvocht als het perifere bloed van MS-patiënten. Bovendien konden we reactiviteit van perifere B-cellen tegen intracellulaire autoantigenen en een oligodendroglioma (HOG) cellijn aantonen. Dit project is gericht op een verdere studie van de antilichaam afhankelijke en onafhankelijke B-cel functies in MS. De autoantigenen van de geïsoleerde klonaal geëxpandeerde en autoreactieve B-cellen worden geïdentificeerd door immunoprecipitatie in combinatie met proteomica. De prevalentie en pathologische relevantie van antilichamen gericht tegen deze autoantigenen wordt vervolgens bestudeerd. Verder wordt de capaciteit van perifere B-cellen van MS-patiënten tot activatie van autologe T-cellen middels presentatie van myeline en andere autoantigenen onderzocht. Deze experimenten zullen meer inzicht verwerven in de etiologie van MS, wat noodzakelijk is voor de identificatie van nieuwe therapeutische targets. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Veerle SOMERS

Vervolmaking van CNV-WebStore, een geïntegreerd data platform voor analyse, opslag en interpretatie van structurele genoom variatie. Universiteit Antwerpen Abstract: Het programma CNV-WebStore is een software pakket wat het toelaat om op een eenvoudige en intuïtieve manier Copy Number Variatie in het genoom te annoteren en op te slaan. Het wordt op dit moment in het onderzoek en in de diagnostiek van de afdeling gebruikt. De bedoeling van deze aanvraag is het pakket uit te bouwen en te professionaliseren, zodat het commercieel toepasbaar wordt. Organisaties: • Cognitieve Genetica (COGNET)

Onderzoekers: • Frank Kooy • Liesbeth Rooms

Een enkele arm, open-label, multicenter studie ter evaluatie van de lange termijn veiligheid en verdraagbaarheid van 0,5 mg fingolimod (FTY720) ,eenmaal daags oraal toegediend, bij patiënten met relapsing multiple sclerose Universiteit Hasselt Abstract: Deze klinische studie kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds het onderzoeksinstituut Biomed(UHasselt) en anderzijds Novartis. Het onderzoeksinstituut Biomed levert aan Novartis de onderzoeksresultaten naar "Een enkele arm, open-label, multicenter studie ter evaluatie van de lange termijn veiligheid en verdraagbaarheid van 0,5 mg fingolimod (FTY720) ,eenmaal daags oraal toegediend, bij patiënten met relapsing multiple sclerose" onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut


Constructie van een genetische rescue voor het fragiele-X-syndroom in een muismodel. Universiteit Antwerpen Abstract: Met dit project willen we aantonen dat correctie van het GABAerge systeem in diermodellen de klinische symptomen van het fragiele X syndroom, een frequent voorkomend type van een verstandelijke handicap, kan verlichten. Daartoe wilen wij een genetisch gemanipuleert "rescue" muismodel ontwikkelen en dit onderwerpen aan een groot aantal verschillende testen. Organisaties: • Cognitieve Genetica (COGNET)


Europees Netwerk voor neurorevalidatierobotica Universiteit Hasselt Abstract: De vergrijzing van de Europese bevolking zal onvermijdelijk de vraag naar effectieve revalidatie behandelingen om de motorische stoornissen ten gevolge van belangrijke leeftijds-geassocieerde neurologische syndromen versnellen, zoals een beroerte. Robots voor neurorevalidatie bieden een belangrijk voordeel bij het aanpakken van deze behoefte. Ze kunnen fors de capaciteit van de therapeuten die werken met patiënten die lijden aan motorische stoornissen uitbreiden. Typische robotapparaten kunnen instructies overbrengen aan patiënten over de wijze waarop bepaalde bewegingen moeten worden uitgevoerd, kunnen u helpen en begeleiden de uitvoering van motorische acties en kunnen objectief beoordelen over de bewegingsmogelijkheden. De groeiende verscheidenheid aan robots die gebruikt worden in het primair onderzoek en de klinische praktijk biedt een uitgebreid kader voor het uitbreiden van hun gebruik in een toenemend aantal verschillende patiëntengroepen. De voornaamste doelstellingen van deze actie zijn in de eerste plaats om nieuwe, efficiënte en naar de patiënt op maat gemaakte robot-geassisteerde therapieën te ontwikkelen door het coördineren van fundamentele en toegepaste onderzoeksperspectieven. Ten tweede zal de actie een duidelijk gestructureerd overzicht over bestaande en nieuwe robot-geassisteerde therapieën voor artsen en therapeuten leveren, zodat ze de beschikbaarheid van effectieve, gestandaardiseerde klinische praktijk in Europa kunnen verhogen. De actie zal worden uitgevoerd door een interdisciplinair team van de meest vooraanstaande onderzoekers van robottechnieken, klinische motor neurorevalidatie, computationele neurowetenschappen en motor neuroimaging. Organisaties: • Revalidatiewetenschappen • Immunologie - Biochemie • Expertisecentrum voor Digitale Media • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Karin CONINX • Peter FEYS

Een DNA-methylatiesignatuur als biomerker voor prognose bij kinderen met neuroblastoom Universiteit Gent Abstract: Dit onderzoeksproject heeft tot doel DNA-methylatie-gebaseerde prognostische merkers te identificeren die kunnen onderscheiden tussen de hoge en lage risicogroep van neuroblastoompatiënten. Om kandidaatmerkers te selecteren zal MBD2-sequenering op primaire tumorstalen worden uitgevoerd, gecombineerd met een geïntegreerde analyse van eerdere onderzoeksresultaten. Gebruikmakend van MSP zullen deze merkers vervolgens worden gevalideerd in onafhankelijke patiëntensets, evenals op beenmerg en serum van neuroblastoompatiënten. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


Studie van de rol van genetische variatie in de fenotypische variabiliteit en respons bij patiënten met het Marfansyndroom. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds de NMF. UA levert aan de NMF de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract. Organisaties: • Medische Genetica (MEDGEN)

Onderzoekers: • Geert Mortier • Bart Loeys

Verbeterde risico-defenitie in acute lymfatische leukemia bij kinderen door middel van een bloed/beenmerk miRNAsignatuur voor prognose tot herval Universiteit Gent Abstract: Met deze studie beogen wij de risico-classificatie in lumfatische leukemia bij kinderen te verfijnen om zo tot betere overlevingspercentages e komen en toxische effecten van de behandeling te verminderen. Concreet zullen microRNA expressie evalueren in pediatrische acute lymfoblasten leukemie en prognostische signatuur opstellen, bruikbaar in beenmerg en serum stalen. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Yves Benoit

Ontrafelen van de rol van PHF6 in normale T-cel ontwikkeling en T-cel acute leukemie Universiteit Gent Abstract: Dit onderzoeksproject beoogt de cellulaire functie van de tumorsuppressor PHF6 in normale T-cel ontwikkeling en T-ALL te ontrafelen, alsook de transcriptionele netwerken waarin PHF6 betrokken is te identificeren. Additionele proteoomanalyses zullen worden aangewend om het transcriptiecomplex waarvan PHF6 deel uitmaakt te karakteriseren. Dit project beoogt op langere termijn nieuwe moleculaire doelwitten te identificeren voor gerichte behandeling van T-ALL patiënten. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


CIS-CODE: disruptie van de regulatorische code in erfelijke aandoeningen Universiteit Gent Abstract: In het post-genoom tijdperk wordt een toenemend aantal veranderingen gevonden buiten de coderende portie van het genoom. Studies van specifieke humane erfelijke aandoeningen zijn zeer nuttig om ziekteveroorzakende disrupties van de regulatorische code te ontdekken, ook "cis-rupties" genoemd. Het doel van dit project is om nieuwe "cis-rupties" te identificeren en functioneel te bestuderen in drie specifieke ontwikkelingsaandoeningen. Het CIS-CODE project zal finaal bijdragen tot het "kraken" van de regulatorische code in ons genoom, en nieuwe cisruptie mechanismen kunnen als model dienen voor andere genetische, verworven en complexe aandoeningen. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers:

• Elfride De Baere

Ontrafelen van de rol van PHF6 in normale T-cel ontwikkeling en T-cel acute leukemie Universiteit Gent Abstract: T-cel acute lymfoblastische leukemie (T-ALL) ontstaat door maligne transformatie van precursor T-cellen en treft vaak kinderen. In de zoektocht naar nieuwe genetische defecten in deze kanker werd recentelijk PHF6 ontdekt als een nieuw tumorsuppressor gen in T-ALL. In dit project zal de cellulaire functie van PHF6 en zijn rol in normale T-cel ontwikkeling en T-ALL worden onderzocht. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


Retinitis pigmentosa: genidentificatie en functionele analyse door geavanceerde genomica en zebravis studies Universiteit Gent Abstract: Het doel van dit project is de identificatie van nieuwe ziektegenen voor sporadische of autosomaal recessieve retinitis pigmentosa (RP). Specifieke doelen zijn: (1) prescreening van alle gekende RP genen met next-generation sequencing (NGS); (2) identificatie van nieuwe ziektegenen door homozygositeitsmapping en NGS van kandidaatregio?s; (3) in vivo functionele analyse van nieuwe RP genen in zebravis. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Anne De Paepe • Elfride De Baere

MedicaSpec Universiteit Hasselt Abstract: In de afgelopen decennia zijn veel nieuwe medicijnen ontwikkeld die een succesvolle behandeling van verschillende vormen van kanker mogelijk maken. Maar de mogelijkheid om de aanwezigheid van een tumor in een vroeg stadium te detecteren is meestal een belangrijke voorwaarde, maar op dit moment erg moeilijk. Naast de mammografie screening voor borstkanker zijn er geen tools beschikbaar die een routinematige screening van grote risicopopulaties mogelijk maken voor de ontwikkeling van een bepaald type kanker. Dit project beoogt de ontwikkeling van een hoge doorvoer analyse die de aanwezigheid van borst- en longkanker kan detecteren. De laatste tijd werd duidelijk dat naast genomics, transcriptomics en proteomics in het bijzonder metabolomics een hoog potentieel heeft om een belangrijke nieuwe benadering voor de ziekte screening te worden. In onze recente studie in samenwerking met Ziekenhuis Oost-Limburg (ZOL), UZ Leuven en het Leuvens Universitair Centrum voor Kankerpreventie, toonden we aan dat de analyse van de metabole samenstelling ons in staat stelt om borstkanker patiënten te onderscheiden uit de controle personen. De metabolieten die ten grondslag liggen aan deze detectie werden onlangs beschermd door patenten. Tijdens dit project zullen de verkregen resultaten verder worden gevalideerd en vertaald naar een commercieel waardevolle test. Voor de succesvolle vertaling van de verkregen onderzoeksresultaten naar commercieel waardevolle proeven moet naast O & O ook rekening gehouden worden met een aantal andere zaken. Allereerst vereist de wetgeving bij commercialisering de CE-etikettering van alle nieuwe diagnostische tests. Hiervoor moet een technische validatie opgezet worden. Bovendien moet een business plan opgezet worden, waarin een marktanalyse opgenomen is, moeten de doelstellingen en mijlpalen gedefinieerd worden en het operationele en financiële plan bepaald worden. Dit businessplan zal de leidraad van de spin-off zijn en zal gebruikt worden om de benodigde financiering te verzamelen. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Toegepaste en Analytische Chemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut • Instituut voor Materiaalonderzoek

Onderzoekers: • Peter ADRIAENSENS • Pieter STINISSEN • Kurt BAETEN

Oncostatine M als meester regulator van CZS pathologie Universiteit Hasselt Abstract: Neurologische aandoeningen zoals multiple sclerose (MS), hersentrauma en herseninfarct gaan gepaard met de vorming van hersenletsels met verschillende gradaties van ontstekingen en neurodegeneratie. Deze aandoeningen veroorzaken zowel een fysische als mentale handicap en zijn tot op heden ongeneeslijk. Oncostatine M (OSM), een neuropoietisch cytokine, is verhoogd aanwezig in MS-letsels en na zenuwschade. OSM kan een effect hebben op beide de hersencellen evenals op het immuunsysteem. Onze bevindingen tonen aan dat OSM een sleutelrol speel bij de ontwikkeling en vorming van MS-letsels. Wij zullen nagaan of OSM een beschermende rol kan vervullen in ziekte-indicaties met een inflammatoire en neurodegeneratieve component. Dit zou op termijn nieuwe aangrijppunten kunnen leveren voor therapie. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Morfologie • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Niels HELLINGS • Jerome HENDRIKS • Helena SLAETS • Sven HENDRIX

The multiple faces of microglia in brain diseases. Phenotyping microglia in the acute-chronic switch of autoimmune, traumatic and excitability disorders Universiteit Hasselt Abstract: Microgliale cellen, de macrofagen van het centrale zenuwstelsel, oefenen zowel gunstige als ongunstige invloeden uit op het ziekteproces van hersenaandoeningen. In dit project beogen we de goede en slechte fenotypes van microglia beter te bestuderen tijdens de overgang van het acute naar het chronische ziektepatroon in diermodellen voor multiple sclerose, traumatische hersenletsels en temporale kwabepilepsie. In dit kader willen we: i) algemene en ziektespecifieke merkers voor verschillende microgliale fenotypes bepalen om verschillende stadia van de bovenvermelde ziektebeelden te kunnen definiëren, ii) de rol van de microgliale fenotypes in de pathosfysiologie van deze aandoeningen bekijken. Dit project zal dus nieuwe inzichten geven in de rol van microgliale cellen in de verschillende hersenaandoeningen en zal bijdragen tot het ontwikkelen van efficiëntere therapieën voor deze ziekten. Organisaties: • Fysiologie • Immunologie - Biochemie

• Morfologie • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Niels HELLINGS • Jean-Michel RIGO • Sven HENDRIX

Klinische studie 'Teracles' : "A multi-center double-blind parallel-group placebo-controlled study of the efficacy and safety of teriflunomide in patients with relapsing multiple sclerosis who are treated with interferon-beta" Universiteit Hasselt Abstract: Deze klinische studie kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds het onderzoeksinstituut Biomed (UHasselt) en anderzijds Sanofi-Aventis. Het onderzoeksinstituut Biomed levert aan Sanofi-Aventis de onderzoeksresultaten naar "A multi-center double-blind parallel-group placebo-controlled study of the efficacy and safety of teriflunomide in patients with relapsing multiple sclerosis who are treated with interferon-beta" onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut


De rol van PHF6 in normale T-cel ontwikkeling en T-cel acute lymfoblastische leukemie Universiteit Gent Abstract: T-ALL ontstaat uit maligne transformatie van thymocyten en komt vaak bij kinderen voor. Recentelijk werd PHF6 geïdentificeerd als een nieuw tumor suppressorgen in het Centrum voor Medische Genetica Gent. Het doel van dit project is om de rol van PHF6 in de ontwikkeling van normale T-cellen en T-ALL te onderzoeken, en PHF6-gereguleerde transcriptionele netwerken te ontrafelen. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


De rol van PHF6 in normale T-cel ontwikkeling en T-cel acute lymfoblastische leukemie Universiteit Gent Abstract: T-ALL ontstaat uit maligne transformatie van thymocyten en komt vaak bij kinderen voor. Recentelijk werd PHF6 geïdentificeerd als een nieuw tumor suppressorgen in het Centrum voor Medische Genetica Gent. Het doel van dit project is om de rol van PHF6 in de ontwikkeling van normale T-cellen en T-ALL te onderzoeken, en PHF6-gereguleerde transcriptionele netwerken te ontrafelen. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


Ontrafelen van de rol van PHF6 in normale T-cel ontwikkeling en T-cel acute leukemie Universiteit Gent Abstract: T-ALL ontstaat door maligne transformatie van thymocyten. Hoewel de resultaten van behandeling steeds succesvoller worden, blijven vele factoren die bijdragen tot T-ALL ontwikkeling onbekend. Recentelijk werd in onze onderzoeksgroep PHF6 geïdentificeerd als een nieuw tumorsuppressorgen in de pathogenese van T-ALL. In dit project zal de cellulaire functie van PHF6 worden onderzocht alsook zijn rol in normale Tcel en T-ALL ontwikkeling. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


Mechanismennbsp;protein tau-gemediëerde neurodegeneratie:combinatie van transgene muis modellen en AAV vectoren. KU Leuven Abstract: Fundamentele en translationele gegevens uit klinisch en pre-klinisch onderzoek naar Alzheimer's dementie (AD)ondersteunen de hypothese dat amyloied de "aanzet" is, zowel in familiale als sporadische AD maar dat tauopathie de "executeur" is. De studie van de rol van proteine tau en tauopathie in de hersenen en in AD is absoluut noodzakelijk, zowel om academische als om diagnostische als therapeutische redenen.Wij testen de werkhypothese en richten ons op selecte en belangrijke vragen die fysiologie en pathologie verbinden: (i) wat is de rol van de GSK3#946; isozymen en hun activatie door amyloied?(ii) wat is de rol van proteine tau in cognitie en in dis-functie en cel-dood ?(iii) welke posttranslationele veranderingen van proteïne tau zijn in vivo belangrijk voor normale dendritische spines synapsen? (iv) wat is de relatie van Taugemediëerde neurodegeneratie en microglia-activatie?Wij combineren transgene en virale modellen, multi-disciplinaire analyse en farmacologische benadering om Organisaties: • Departement Menselijke Erfelijkheid

Onderzoekers: • Freddy Van Leuven

Identificatie van nieuwe genen betrokken bij Charcot-Marie-Tooth neuropathieën gebruik makend van "next generation" sequentiebepaling van het volledige genoom. Universiteit Antwerpen Abstract: De ziekte van Charcot-Marie-Tooth (CMT) is de meest voorkomende erfelijke perifere neuropathie en is zowel klinisch als genetisch uiterst heterogeen. Dit project behandelt de identificatie van CMT-veroorzakende mutaties en genen voor twee onopgeloste loci (DI-CMTA en CMT2G) door middel van whole genome sequencing. Bovendien zal een cohorte van kernfamilies getroffen door DI-CMT en CMT2 systematisch gescreend worden voor pathogene mutaties in de gekende CMT-genen, waarna uitgebreide genotype/fenotype-correlaties zullen worden opgesteld. Dit onderzoek draagt bij tot de diagnosestelling en finaal het ontrafelen van de pathomechanismen die aan de basis liggen van neuropathie. Organisaties: • VIB DMG - Neurogenetica • VIB DMG - Moleculaire Neurogenomica

Onderzoekers: • Peter De Jonghe • Albena Jordanova • Kristien Peeters

Studie van de pathofysiologische mechanismen en therapeutische mogelijkheden in pseudoxanthoma elasticum Universiteit Gent Abstract: Pseudocanthoma elasticum (PXE) wordt gekenmerkt door ectopische mineralisatie, waarvan de pathofysiologische mechanismen onbekend zijn. Lage serum vitamin K (VK) concentraties en geïnactiveerde VK-afhankelijke calcificatie inhibitoren in patiënten suggereren een belangrijke rol voor VK in de PXE pathogenese. We zullen de rol van VK in PXE bestuderen, nieuwe therapeutische aanknopingspunten identificeren en het therapeutische nut van VK supplementatie evalueren. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


Frontotemporal dementia and motor neuron disorders: clinico-pathological correlations Universiteit Gent Abstract: Neurodegeneratieve aandoeningen omvatten talrijke klinische syndromen: dementies, beweginsstoornissen en progressief motor neuron lijden (MND). Frontotemporale dementie (FTD) ontstaat door degeneratie van frontale en temporale kwabbe,. FTD is in 10% geassocieerd met MND. In neuropathologisch onderzoek werden verschillende abnormale accumulaties van proteïnen geïdentificeerd verantwoordelijk voor een neurodegeneratief syndroom. Wij onderzoeken de neuropathlogische mechanismen, verantwoordelijk voor de evolutie naar welbepaalde neurodegeneratieve syndromen. Organisaties: • Vakgroep Inwendige ziekten

Onderzoekers: • Paul Boon

Determinanten van bovenste lidmaat functie bij personen met Multiple Sclerosis: een bimanuele evaluatie- en trainingsbenadering. Universiteit Hasselt Abstract: Bovenste lidmaat disfunctie is een veel voorkomend functioneringsprobleem bij personen met een neurologische aandoening, dat het efficiënt uitvoeren van activiteiten van het dagelijkse leven belemmert, zeker indien symptomen bilateraal voorkomen zoals bij MS. Ondanks de grote functionele impact, werd nog maar weinig onderzoek verricht bij MS. Recent onderzoek bij CVA toont aan dat intensieve technologieondersteunde unilaterale training alsook repetitieve bilaterale armtraining leidt tot een verbetering van motorische functies in de arm, maar slechts een beperkt effect heeft op functionaliteit. Daarnaast wordt bij interventie studies meestal enkel de unilaterale arm functie getest, terwijl erg veel ADL activiteiten worden uitgevoerd met beide handen/armen. In feite zijn de bewegingskenmerken en sensomotorische vereisten van bilaterale activiteiten niet goed gekend. Dit voorliggend project focust op het ontwikkelen van een objectief, kwantitatief bewegingsprotocol voor relevante bimanuele activiteiten, om vervolgens inzicht te verwerven in de determinanten hiervan. Evaluaties zullen gebeuren bij gezonde personen alsook patiënten met een uni- of bilaterale bovenste lidmaat disfunctie (CVA, MS). Gebaseerd op de determinanten zal een interventie studie plaatsvinden die de effecten van verschillende benaderingen van bimanuele trainingsprogrammas (repetitieve versus functionele hand bewegingen, deze laatste getraind in een virtuele leeromgeving) onderzoekt bij personen met MS, eveneens in vergelijking met unilaterale arm training. Organisaties: • Revalidatiewetenschappen • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Peter FEYS

Studie van de rol van nieuwe kandidaat autoantigenen in multiple sclerose Universiteit Hasselt Abstract: Multiple sclerosis (MS) is een complexe chronisch opruiende ziekte met onbekende etiologie die het centraal zenuwstelsel aantast en is gekenmerkd door demyelinisatie en axonale schade. MS is lang beschouwd als een T-cel gemedieerde ziekte, maar onderzoek gedurende het vorige decennium heeft aangetoond dat andere resistente factors zoals B-cellen en autoantilichamen ook een rol spelen in de immunopathology van MS1. Door de ontbrekende kennis over de onderliggende pathogenese en over de juiste antipathogene doelen (herkend door zowel pathogene T-cellen en autoantilichamen), is de ontwikkeling van diagnostische testen en effectieve therapieën gehinderd. Het onderzoek naar nieuwe kandidaat antigenen is daarom gerechtvaardigd. In een vorige studie gericht op de ontdekking van nieuwe antigene doelen in MS, was een nieuwe MS cerebrospinale vloeistoef antilichaam doel geïdentificeerd: sperma geassocieerd antigeen 16 (SPAG16) isoform 22. Onze kennis over de functie van SPAG16 isoform 2 en zijn rol in de immunopathologie van MS is heel beperkt. Daarom zal dit project zich aan de ene kant richten op het winnen van een beter inzicht in de biologische eigenschappen van SPAG16 isoform 2. Aan de andere kant zal de relevantie van deze nieuwe kandidaat autoantigeen in het ziekte proces van MS worden onderzocht. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut


Een 4 maanden durende, open-label, multicenter studie om de verdraagzaamheid en veiligheid en de gezondheidresultaten van FTY720 te verkennen bij patiënten met recidiverende vormen van multiple sclerose Universiteit Hasselt Abstract: Deze klinische studie kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds het onderzoeksinstituut Biomed (UHasselt) en anderzijds Novartis. Het onderzoeksinstituut Biomed levert aan Novartis de onderzoeksresultaten naar "Een 4 maanden durende, open-label, multicenter studie om de verdraagzaamheid en veiligheid en de gezondheidresultaten van FTY720 te verkennen bij patiënten met recidiverende vormen van multiple sclerose" onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers:

• Bart VAN WIJMEERSCH

FACS KU Leuven Abstract: Geen Nederlandstalig Abstract Organisaties: • Labo Genetica van Auto-immuniteit

Onderzoekers: • Gert Van Assche • Mark Waer • An Billiau • Chantal Mathieu • Hugo Vankelecom • Jan Ceuppens • Catherine Verfaillie • Guy Boeckxstaens • Adrian Liston

GABAerge therapie voor het fragiele X syndroom Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project wil onderzoeken of het GABAerge systeem een geschikt target is voor gerichte behandeling van het fragiele X syndroom. We zullen daarom onderzoeken of door correctie van deficiënte GABAsynthese, de afwijkingen in de fragiele X knockout muizen kunnen hersteld worden. Enerzijds zal een genetische rescue muis gegenereerd en vervolgens geanalyseerd worden. Anderzijds zullen enkele potentiele therapeutica die inwerken op het gaba systeem uitgetest worden op de fragiele X knockout muis. Organisaties: • Medische Genetica (MEDGEN) • Cognitieve Genetica (COGNET)

Onderzoekers: • Liesbeth Rooms

NanoSensEu Universiteit Hasselt Abstract: In dit NanoSensEu project zal een universeel meetoppervlak voor biosensoren ontwikkeld worden. Biosensoren zijn zeer gevoelige analysesystemen die de aanwezigheid van biomerkers in staalmateriaal kunnen detecteren. Biomerkers zijn moleculen of eigenschappen die objectief gemeten kunnen worden in diverse stalen en die op die manier meer duidelijkheid kunnen verschaffen over de toestand van dat staal. Bijvoorbeeld biomerkers die kenmerkend zijn voor aandoeningen in een vroeg stadium, zodat de kans op genezing nog het grootst is wanneer deze biomerkers in het staal gevonden worden. Of biomerkers in de vorm van voedselallergenen, die een allergische reactie kunnen opwekken wanneer dit voedsel wordt geconsumeerd. Tot nu toe werden biosensoren ontwikkeld in functie van een specifieke biomerker, typisch voor het onderzoeksgebied van interesse. In dit project daarentegen wordt een universeel meetoppervlak ontwikkeld waar, in functie van het gewenste onderzoeksgebied van interesse, biomerkers naar keuze gedetecteerd kunnen worden. Vanuit het bedrijfsleven, meer bepaald vanuit de bedrijven die biomerkers opsporen en ontwikkelen, is er een sterke interesse om dit meetoppervlak verder te ontwikkelen naar de detectie van hun biomerkers van interesse. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Luc MICHIELS

Medisch Wetenschappelijk Onderzoek Universiteit Hasselt Abstract: Dit projectvoorstel heeft als doel om het medisch-wetenschappelijk onderzoek verder uit te bouwen in Limburg via een intensieve samenwerking tussen de ziekenhuizen ZOL (Genk) en Jessa (Hasselt) en de Universiteit Hasselt. Deze wetenschappelijke uitbouw wordt gerealiseerd in enkele geselecteerde medische domeinen via een clusterbenadering. Het is hierbij de ambitie om wetenschappelijk onderzoek uit te bouwen van uitmuntende internationale kwaliteit zoals gemeten kan worden via de realisatie van internationale wetenschappelijke publicaties, deelname aan, én organisatie van internationale medische congressen en symposia, en het behalen van doctoraten in de (bio)medische wetenschappen. Deze doelstelling kadert in de ambitie om de ziekenhuissector in de provincie Limburg te versterken. De kennisuitbouw die via dit project wordt gerealiseerd vormt de essentiële voedingsbodem voor andere realisaties die belangrijk zijn voor de regionale ontwikkeling: -de uitbouw van wetenschappelijk onderbouwde top-medische zorgcentra; -versterking van het academisch medisch onderwijs; -innovatieprojecten in de gezondheidszorg met een maatschappelijk en economisch valorisatiepotentieel; -de realisatie van een hoog kwalitatieve zorgomgeving die aantrekkelijk is voor high potential medische zorgprofessionals; De drie partners wensen hun onderlinge samenwerking te kaderen in een bredere samenwerking met andere ziekenhuizen/zorgaanbieders in Limburg en met KU/UZLeuven. Hierdoor zal het project uitstralen naar andere partners in de Limburgse zorgsector. De uitbouw van topwetenschappelijk medisch onderzoek zal niet alleen leiden tot een belangrijke versterking van de zorgsector en het ziekenhuislandschap in Limburg; maar vormt ook een belangrijke impuls voor de mogelijke uitbouw van universitaire ziekenhuisdiensten in Limburg in samenwerking met de KU/UZLeuven en de UHasselt. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut


Een DNA-methylatiesignatuur als biomerker voor prognose bij kinderen met neuroblastoom Universiteit Gent Abstract: Dit onderzoeksproject heeft tot doel DNA-methylatie-gebaseerde prognostische merkers te identificeren die kunnen onderscheiden tussen de hoge en lage risicogroep van neuroblastoompatiënten. Om kandidaatmerkers te selecteren zal MBD2-sequenering op primaire tumorstalen

worden uitgevoerd, gecombineerd met een geïntegreerde analyse van eerdere onderzoeksresultaten. Gebruikmakend van MSP zullen deze merkers vervolgens worden gevalideerd in onafhankelijke patiëntensets, evenals op beenmerg en serum van neuroblastoompatiënten. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


NMR-spectroscopie voor screening en diagnose van ziekten. Universiteit Hasselt Abstract: In de afgelopen decennia zijn veel nieuwe medicijnen ontwikkeld die een succesvolle behandeling van verschillende vormen van kanker mogelijk maken. Maar de mogelijkheid om de aanwezigheid van een tumor in een vroeg stadium te detecteren is meestal een belangrijke voorwaarde, maar op dit moment erg moeilijk. Naast de mammografie screening voor borstkanker zijn er geen tools beschikbaar die een routinematige screening van grote risicopopulaties mogelijk maken voor de ontwikkeling van een bepaald type kanker. Dit project beoogt de ontwikkeling van een hoge doorvoer analyse die de aanwezigheid van borst- en longkanker kan detecteren. De laatste tijd werd duidelijk dat naast genomics, transcriptomics en proteomics in het bijzonder metabolomics een hoog potentieel heeft om een belangrijke nieuwe benadering voor de ziekte screening te worden. In onze recente studie in samenwerking met Ziekenhuis Oost-Limburg (ZOL), UZ Leuven en het Leuvens Universitair Centrum voor Kankerpreventie, toonden we aan dat de analyse van de metabole samenstelling ons in staat stelt om borstkanker patiënten te onderscheiden uit de controle personen. De metabolieten die ten grondslag liggen aan deze detectie werden onlangs beschermd door patenten. Tijdens dit project zullen de verkregen resultaten verder worden gevalideerd en vertaald naar een commercieel waardevolle test. Voor de succesvolle vertaling van de verkregen onderzoeksresultaten naar commercieel waardevolle proeven moet naast O & O ook rekening gehouden worden met een aantal andere zaken. Allereerst vereist de wetgeving bij commercialisering de CE-etikettering van alle nieuwe diagnostische tests. Hiervoor moet een technische validatie opgezet worden. Bovendien moet een business plan opgezet worden, waarin een marktanalyse opgenomen is, moeten de doelstellingen en mijlpalen gedefinieerd worden en het operationele en financiële plan bepaald worden. Dit businessplan zal de leidraad van de spin-off zijn en zal gebruikt worden om de benodigde financiering te verzamelen. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Organische en Bio-polymere Chemie • Toegepaste en Analytische Chemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut • Instituut voor Materiaalonderzoek

Onderzoekers: • Peter ADRIAENSENS • Pieter STINISSEN • Kurt BAETEN

Afwijkingen aan het GABAerge systeem bij het fragiele X syndroom. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project wil in detail onderzoeken, welke moleculaire en cellulaire mechanismen ten grondslag liggen aan de deficiëntie van het GABAerge system in diermodellen van het fragiele X syndroom. Voor een gerichte behandeling is het immers van groot belang te weten welke componenten van het GABAerge systeem in welke cellen op welke tijdstippen veranderd zijn. Ook zullen farmacologische en genetische rescue experimenten uitgevoerd worden om te kijken welke componenten van dit systeem het beste als target gekozen kunnen worden om een optimaal effect te krijgen. Organisaties: • Cognitieve Genetica (COGNET)


Bilateral Alliance for Translational Science in ADHD (BATSA) Universiteit Gent Abstract: Een onderzoekssamenwerking tussen de Universiteit van Southampton en de Universiteit Gent op het gebied van Aandachtstekort/hyperaciviteitsstoornis (ADHD), met een focus op 3 gerelateerde onderzoeksprogramma's. Genetische en omgevingsdeterminanten van ADHD electrofysiologische studies van aandachtsmechanismen bij ADHD en verwerking van beloning en uitstel bij ADHD: experimentele en beeldvormingsbenaderingen. Organisaties: • Vakgroep Experimenteel-klinische en gezondheidspsychologie

Onderzoekers: • Herbert Roeyers

Biomedische Ingenieurstechnieken voor een Verbeterde Diagnose en Patiënt-specifieke Behandeling van Aorta Aneurysma (AA) en Dissectie Universiteit Gent Abstract: - inschatting risico op ruptuur AA en gedissecteerde aorta via geïntegreerde en patiënt-specifieke analyse van de biologische (moleculaire beeldvorming) en biomechanische actoren- simulatie-gebaseerde pre-operatieve planning van behandelingsstrategie- fundamenteel onderzoek naar (moleculair) biologische en biomechanische actoren en hun interactie bij het ontstaan en progressie van AA/dissectie- verbeterd, patiëntspecifiek ontwerp van prothesen en onderzoek naar nieuwe en/of verbeterde biomaterialen Organisaties: • Vakgroep Civiele techniek

Onderzoekers: • Patrick Segers

Subsidie 2010 voor de centra menselijke erfelijkheid Universiteit Gent Abstract: Het betreft een jaarlijkse subsidie van de overheid aan de genetische centra voor ondersteuning van de genetische dienstverlening en in het bijzonder de genetische counselling activiteit rond erfelijkheidsproblematiek, waarbij nadruk gelegd wordt op noodzaak tot een multidisciplinaire aanpak met, naast de medische begeleiding ook het aanbiedenvan psychologische begeleiding. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


De rol van miRNA's tijdens de pre-implantatie ontwikkeling van runderembyo's Universiteit Gent Abstract: Ondanks de vooruitgang in de productie van in vitro embryo's zijn deze embryo's van beduidend slechtere kwaliteit dan in vitro embryo's. Dit blijkt uit een verstoorde embryonale genexpressie, met problemen tijdens de foetale en postnatale ontwikkeling tot gevolg. Studies naar regulatie van de embryonale genexpressie suggereren dat naast transcriptiefactoren ook epigenetische modificaties en microRNA's belangrijke regulatoren zijn van de genexpressie Organisaties: • Vakgroep Voeding, Genetica en Ethologie

Onderzoekers: • Luc Peelman • Ann Van Soom • Jo Vandesompele

Kan niet-invasieve hersenstimulatie neuroplastische processen die aangestuurd worden door de Brain Derived Neurotrophic Factor (BDNF) in gezonde en beschadigde hersenen versterken: een nieuwe therapie om herstel na een beroerte te verbeteren. Universiteit Hasselt Abstract: Dit project richt zich op de vraag of transcraniële Direct Current Stimulatie (tDCS) toegepast op de hersenen neuroplasticiteit kan verhogen in gezonde volwassenen en patiënten met een cerebrovasculair accident. Fundamentele inzichten in de mechanismen die deze neuroplasitciteit, reorganisatie, compensatie en plastische veranderingen bewerkstelligen en bevorderen, zijn van essentieel belang om wetenschappelijk-gefundeerde revalidatietherapieën voor het herstel van patiënten met neurodegeneratieve aandoeningen te ontwikkelen. Onze werkingshypothese is dat tDCS, BDNF gemedieerde processen stimuleert, die functionele en structurele plasticiteit aansturen. Humaan BDNF vertoont een nucleotide polymorfisme (Methionine-Valinesubstitutie), dat relatief vaak voorkomt en resulteert in verminderde neuroplasticiteit in Met dragers. In een eerste fase zal het fundamenteel onderzoek bestaan uit een reeks dubbel-blind sham gecontroleerde studies om uit te testen of tDCS tijdens korte en lange -termijn interventies interageert met het BDNF polymorfisme van gezonde volwassenen. Neuroplasticiteit zal worden gekwantificeerd door gedrags-en neurofysiologische metingen samen met functionele en structurele hersenscans. Onze hypothese is dat tDCS zal leiden tot een verbetering van de trainingseffecten in beide groepen, maar de effecten van training zullen bij Val dragers resulteren in een groter trainingseffect en meer structurele veranderingen in de hersenen in vergelijking met Met dragers. De resultaten van deze fundamentele fase zullen bijdragen aan de inhoud van een klinische studie bij patiënten die lijden aan motorische stoornissen na een cerebrovasculair accident. We verwachten dat tDCS toegepast tijdens conventionele revalidatie als adjuvante therapie zal leiden tot een aanzienlijke verbetering van de motorische functies, met name in Val dragers. In een aanvullende innovatieve module, zullen we een in-vivo tDCS methode voor knaagdieren ontwikkelen, met als doel de onderliggende moleculaire mechanismen zichtbaar te maken. Organisaties: • Revalidatiewetenschappen • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Niels HELLINGS • Raf MEESEN

Multiple Sclerose, een multidisciplinaire benadering Universiteit Hasselt Abstract: Multiple sclerose (MS) is een demyeliniserende aandoening van het centrale zenuwstelsel met een inflammatoire en neurodegeneratieve component. Het is de meest voorkomende neurologische aandoening bij jonge mensen in West-Europa die zowat 1 op 1000 personen treft. De ziekte is ongeneeslijk en heeft een grote medische en socio-economische impact. Hierbij moeten teams met een wetenschappelijke expertise in diverse deelaspecten op een multi- en interdisciplinaire wijze samenwerken om inzicht te krijgen in het ziektemechanisme en betere behandelingen te kunnen ontwikkelen. Hoewel er in onze buurlanden een sterk uitgebouwd netwerk van MS-onderzoeksgroepen bestaat, is dit in Vlaanderen niet het geval. Nochtans zijn er ook in Vlaanderen meerdere uitmuntende onderzoeksgroepen die elk op verschillende aspecten van MS werken. Helaas is er op dit moment weinig samenwerking en interactie tussen deze groepen, ondanks enkele meestal bilaterale samenwerkingsverbanden. De oprichting van een interdisciplinaire onderzoeksgemeenschap rond onderzoek naar MS zou daarom een enorme vooruitgang betekenen voor het MS-onderzoek in Vlaanderen en op internationaal niveau. Een nauwere samenwerking tussen onderzoeksgroepen actief op verschillende niveaus zal er voor zorgen dat er meer mogelijkheden voor therapie ontwikkeling worden aangegrepen en dat de weg naar een nieuwe therapie sneller wordt doorlopen. De krachtlijnen van de samenwerking binnen deze aangevraagde Wetenschappelijke Onderzoeksgemeenschap zijn: -Het samenbrengen van kennis over verschillende aspecten van MS, hetgeen zal leiden tot nieuwe inzichten. -Het samenbrengen van materiaal, technieken en methoden. Een doel van de voorgestelde onderzoeksgemeenschap is het makkelijker beschikbaar maken van technieken en methoden tussen de groepen onderling. -Het vertalen van fundamenteel onderzoek naar een therapeutische toepassing. -Internationale profilering. Binnen deze onderzoeksgemeenschap zal er intensief samengewerkt worden met partners in Wallonië en Nederland. De oprichting van een MS-platvorm in Vlaanderen zal tevens leiden tot samenwerking met MS-onderzoeksgroepen en MS-consortia in andere landen. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Morfologie • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Pieter STINISSEN • Niels HELLINGS • Jerome HENDRIKS • Bart VAN WIJMEERSCH • Sven HENDRIX • Veerle SOMERS

Studie van de rol van nieuwe kandidaat autoantigenen in Multiple Sclerosis Universiteit Hasselt Abstract: In deze studie worden de biologische eigenschappen van SPAG16 en de relevantie van dit nieuwe kandidaat antigen in het ziekteproces van MS bestudeerd. In de eerste sectie wordt bepaald waar het SPAG16 eiwit tot expressie komt en hoe de expressie in de hersenen verschilt tussen gezonde controles en MS-patiënten. In het tweede onderdeel wordt de antilichaamrespons tegen recombinant SPAG16 verder

gekarakteriseerd in serum/CSV van MS-patiënten en verschillende controlegroepen. Ten slotte wordt nagegaan hoe de T-celreactiviteit tegen SPAG16 en enkele SPAG16-afgeleide peptiden verschilt in MS-patiënten versus gezonde controles. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut


Validatie van geavanceerde, macrofaag-gerichte vaccins voor MS Universiteit Hasselt Abstract: Recent werd een nieuwe receptor geïdentificeerd die exclusief tot expressie komt op specifieke immuuncellen. Omwille van de belangrijke rol van deze immuuncellen in het immuunsysteem, kan gerichte manipulatie van deze cellen via deze receptor veelbelovend zijn voor het sturen van een immuunrespons. Op deze basis wordt een technologie ontwikkeld die ons in staat stelt een immuunrespons uit te lokken, te modificeren of volledig omver te werpen. Om deze technologie te evalueren voor de behandeling van multiple sclerose (MS), zal eerst de expressie van deze receptor nagegaan worden in een ratmodel voor MS. Verder zal de receptor in dit model gemoduleerd worden om zo een mogelijk gunstig effect op ziekteverloop te bekomen. Dit onderzoek zal uitwijzen of deze technologie kan leiden tot een betere en veiligere behandeling voor MS. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut


Grootschalige genetische benadering voor de moleculaire karakterisatie van autosomaal recessieve vormen van de ziekte van Charcot-Marie-Tooth. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk OnderzoekVlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Organisaties: • VIB DMG - Neurogenetica • VIB DMG - Moleculaire Neurogenomica

Onderzoekers: • Peter De Jonghe • Albena Jordanova • Magdalena Zimon

Klinische, elektrofysiologische en moleculair genetische karakterisatie van HMSN type II en intermediaire vormen van CMT. Universiteit Antwerpen Abstract: Klinische, neuropathologische en moleculair genetische karakterisering van erfelijke axonale en intermediaire neuropathieën namelijk Hereditaire Motorische en Sensorische Neuropathie (HMSN II), Hereditaire Motorische Neuropathie (HMN) en Hereditaire Sensorische en Autonome Neuropathie (HSAN) met als doel het maken van gedetailleerde genotype-fenotype correlaties. Deze zijn van belang bij het opstellen van diagnostische richtlijnen en bij het oriënteren van verdere genetische en celbiologische studies naar de ziektemechanismen die spelen bij erfelijke aandoeningen van het perifere zenuwstelsel. Organisaties: • VIB DMG - Neurogenetica

Onderzoekers: • Peter De Jonghe • Jonathan Baets

Klinische definiëring van nieuwe genoom ziektebeelden in mentale retardatie Universiteit Antwerpen Abstract: De hypothese is dat er veel meer nieuwe genoom ziektebeelden bestaan dan tot nu toe beschreven. Doel van dit project is een aantal van deze nieuwe mentale retardatiesyndromen te identificeren. Ik wil hierbij aantonen dat een "genotype eerst" strategie, waarbij personen met onverklaarde mentale retardatie eerst gekarakteriseerd worden door hun genomische afwijking vooraleer de gemeenschappelijke kliniek wordt afgelijnd, in het huidige tijdperk de aangewezen manier is om nieuwe mentale retardatiesyndromen te definiëren. Organisaties: • Cognitieve Genetica (COGNET)

Onderzoekers: • Frank Kooy • Nathalie Van der Aa

Diagnostische aanpak met van hoog risico neuroblastoom Universiteit Gent Abstract: Een 59-gen prognostische signatuur, ontwikkeld op primaire tumorstalen, werd geprofileerd in beenmerg en primaire tumoren afkomstig van van 11 patiënten. Een significante genexpressie correlatie werd waargenomen tussen de primaire tumor en de beenmerg stalen. Echter beenmerg expressieniveaus blijken onvoldoende te zijn voor accurate prognose van neuroblastoom patiënten, wegens de lage invasie percentage van tumor cellen in beenmerg weefsel. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


Identificatie van nieuwe genen voor recessieve vormen van het Ehlers-Danlos syndroom Universiteit Gent Abstract: Via studie van twee consanguine families met fenotypische kenmerken van zeldzame EDS-varianten beogen we de identificatie van nieuwe genen voor recessieve EDS-fenotypes. Via Next Generation sequenering van verschillende kandidaatregio's zal getracht worden de

causale gendefecten te identificeren. Ook zal de rol van recent ontdekte genen nagegaan worden bij patiënte met EDS-fenotypes waarbij het genetisch defect ongekend is. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


Een gerandomiseerde,internationale, multi-centrum studie om de werkzaamheid en veiligheid van intraveneuze PEGliposomen prednisolon natriumfosfaat vs intraveneuze methylprednisolon behandeling bij patiënten met multiple sclerose of bij patiënten met CIS Universiteit Hasselt Abstract: Deze klinische studie kadert in een dienstverleningsopdracht tussen enerzijds het onderzoeksinstituut BIOMED (UHasselt) en anderzijds Omnicare. Het onderzoeksinstituut BIOMED levert aan Omnicare de onderzoeksresultaten naar "Een gerandomiseerde,internationale, multicentrum studie om de werkzaamheid en veiligheid van intraveneuze PEG-liposomen prednisolon natriumfosfaat vs intraveneuze methylprednisolon behandeling bij patiënten met multiple sclerose of bij patiënten met CIS" onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut


De rol van liver X receptoren in de macrofaag respons na myeline fagocytose Universiteit Hasselt Abstract: Multiple sclerose (MS) is een chronische inflammatoire aandoening van het centrale zenuwstelsel (CZS) waarin macrofagen een belangrijke rol spelen. Hoewel macrofagen beschouwd worden als een schadelijke cel populatie in MS, suggereren recente bevindingen dat macrofagen ook protectief kunnen zijn. Niettemin moeten de mechanismen die verantwoordelijk zijn voor de inductie van dit fenotype in macrofagen na myeline fagocytose nog worden opgehelderd. Eén van de mogelijke mechanismen zou de activatie van liver X receptoren (LXRs) in macrofagen kunnen zijn. LXRs zijn nucleaire receptoren met een belangrijke rol in cholesterol metabolisme, glucose metabolisme en inflammatie. LXRs worden geactiveerd door geoxideerde vormen van cholesterol of door bepaalde intermediairen van de cholesterol biosynthese pathway. Doordat myeline voor een groot deel uit cholesterol bestaat en zowel LXR activatie als myeline fagocytose mogelijk leiden tot een anti-inflammatoir fenotype in macrofagen, is het meer dan waarschijnlijk dat LXRs een rol spelen in de macrofaag respons na myeline fagocytose. Het doel van dit project is een beter inzicht te krijgen in het fenotype en de functie van macrofagen na myeline fagocytose en de onderliggende mechanismen betrokken bij de inductie van dit fenotype. Op basis van de hierboven beschreven studies en preliminaire resultaten stellen wij dat LXRs geactiveerd worden na myeline fagocytose en een protectief, anti-inflammatoir fenotype induceren in macrofagen. Om bovenstaande doelstelling te bereiken wordt er met behulp van real-time PCR bepaald of LXR respons genen geactiveerd worden na myeline fagocytose. Aan de hand van een cholesterol efflux assay wordt de functionaliteit van deze activatie bepaald. Vervolgens wordt het gevolg van LXR activatie na myeline fagocytose op macrofaag functie en fenotype bepaald op verschillende niveaus. Ten eerste wordt door middel van immunocytochemie de expressie van verschillende oppervlaktereceptoren bepaald. Ten tweede worden ROS, NO en cytokine productie door macrofagen bestudeerd aan de hand van respectievelijk DHR assays, Gries reagent assays en ELISAs. Ten slotte worden de in vitro resultaten in vivo gevalideerd door gebruik te maken van het experimentele auto-immune encephalomyelitis (EAE) en het cuprizone muis model. Resultaten uit de in vivo experimenten zullen opheldering geven betreffende de invloed van LXR activatie in macrofagen op EAE pathologie en op demyelinisatie en remyelinisatie in het CZS. Resultaten uit deze studie zullen zeker leiden tot een vergrote kennis betreffende de rol die LXRs spelen in de inductie van een protectief fenotype in macrofagen na myeline fagocytose. Daarnaast kan de vergaarde kennis in deze studie aanleiding geven tot de ontwikkeling van nieuwe, efficiëntere therapieën voor MS. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Niels HELLINGS

Ontwikkeling van een humaan in vitro neuronaal model voor het MECP2 duplicatie syndroom aan de hand van de geïnduceerde pluripotente stamceltechnologie KU Leuven Abstract: Om hetoorzakelijke verband tussen een ziekte en het onderliggend genetisch defect tebestuderen maakt men vaak gebruik van diermodellen. Echter, specifiekeverschillen in de genetische, anatomische en fysiologische eigenschappen tussendieren en mensen zorgenervoor datniet alle gegevens zomaar kunnen geëxtrapoleerd worden naar de mens.Bijvoorbeeld, enkele succesvolle preklinische studies in muizen, konden nietbevestigd worden wanneer toegepast bij mensen. Inzicht inde moleculaire mechanismen die ten grondslag liggen aanontwikkelingsstoornissen en verstandelijke beperking wordt grotendeelsbelemmerd door de niet-beschikbaarheid van relevant humaan hersenenweefsel. Omdeze beperkingen te omzeilen, hebben we een humaan model ontworpen voor eenernstige ontwikkelingsstoornis, namelijk het MECP2 duplicatie syndroom, doorhet toepassen van de geïnduceerde pluripotente stamcel (iPSC) technologie. HetMECP2 duplicatie syndroom is een genetische aandoening veroorzaakt door eenduplicatie van een chromos Organisaties: • Departement Menselijke Erfelijkheid

Onderzoekers: • Hilde Van Esch • Claudia Bagni • Nageshappa Savitha XXX

Uitbouw onderzoek patientveiligheid aan UHasselt: Patient Safety Plan 2.0 Universiteit Hasselt Abstract: Deze financiering behelst (1) een cofinanciering van 50.000 voor de kosten van de doctoraatsbeurs in het deelprogramma 1 Patient Safety Busines case, en (2) een cofinanciering van 50.000 voor de kosten van de doctoraatsbeurs in het deelprogramma 3 Patient Safety Primary Health Care. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut


Opsporing van microdeleties en duplicaties bij epilepsiepatïënten aan de hand van SNP arrays. Universiteit Antwerpen Abstract: Copy number variations in het genoom zijn verantwoordelijk voor 10-20% van alle mentale handicaps. Recent is gepostuleerd dat deze cnv's ook verantwoordelijk kunnen zijn voor epilepsie. Daarom willen wij in een pilootproject 30 patiënten met idiopathische epilepsie en mentale retardatie testen aan de hand van Illumina SNP assays op het voorkomen van microdeleties. Organisaties: • Medische Genetica (MEDGEN)


Opheldering van het genetisch defect in sporadische melorheostosis en onderzoek naar de specifieke functie van LEMD3 in bothomeostase Universiteit Gent Abstract: In dit project zal getracht worden om het genetische defect voor sporadische vomren van melorheostosis op te helderen. Tevens beogen we meer inzichten te verwerven in de preciese rol van LEMD3 in TGFbeta/BMP signalisatie en regulatie van botdensiteit. Dit onderzoek zal gebeuren met behulp van yeast two hybrid experimenten, ChIP-seq, een transgeen muismodel en whole-exome sequenering. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Geert Morthier • Jan Hellemans

Epidemiologisch onderzoek naar de risicofactoren voor het ontstaan van Chronisch Obstructief Longlijden (COPD). Universiteit Gent Abstract: Het doel van deze gecoördineerde, multidisciplinaire epidemiologische studie is het identificeren van nieuwe COPD ?susceptibility? genen en het onderzoeken van de rol van systeeminflammatie in de pathogenese van COPD. In een grootschalige, prospectieve, populatie-gebaseerde cohorte zal de rol van systeeminflammatie onderzocht worden in de pathogenese van COPD evenals in de extrathoracale consequenties / comorbiditeiten van COPD Organisaties: • Vakgroep Inwendige ziekten

Onderzoekers: • Guy Joos • Guy Brusselle

nieuwste generatie spitstechnologie voor functionele genoomanalyse Universiteit Gent Abstract: De aangevraagde infrastructuur behelst de nieuwste generatie functionele genoomanalyse infrastructuur, dit is spitstechnologie die moet toelaten genetische codes (humaan, andere organismen) sneller (tot 1000 x) en efficiënter te ontrafelen. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


Identificatie van (nieuwe) susceptibiliteitsgenen voor de ziekte van Crohn, en hun functionele weerslag. KU Leuven Abstract: Geen Nederlandstalig Abstract Organisaties: • TARGID

Onderzoekers: • Paul Rutgeerts • Isabelle Cleynen

Een genomische benadering voor de identificatie van genen betrokken in verstandelijke handicap en hersenafwijkingen. KU Leuven Abstract: Mentale retardatie (MR) is in onze maatschappij de belangrijkste oorzaak van handicap bij kinderen en jongvolwassenen, met een prevalentie van 3%, en vormt een belangrijk medisch en socio-economisch probleem. Ondanks intensief onderzoek blijft de oorzaak van MR in een groot aantal patiënten onverklaard. De grootste vooruitgang werd geboekt in het domein vande chromosoom X-gebonden MR (XLMR) met de identificatie van verschillende nieuwe genen. In tegenstelling tot X-gebonden vormen van MR is er nogniet veel gekend over autosomale genen betrokken in hersenfunctie en cognitie. Het onderzoek hiernaar wordt in belangrijke mate beperkt door het gebrek aan waardevolle en voldoende grote families om koppelingsanalyse toe te passen.Het doel van dit project is de identificatie en validatie van nieuwe genen betrokken bij aangeboren genetische afwijkingen, in het bijzonder genen betrokken bij verstandelijke handicap en aangeboren hersenmalformaties, uitgaande van een groep geselecteerde en goed ge Organisaties: • Departement Menselijke Erfelijkheid

Onderzoekers: • Eric Legius • Hilde Van Esch

Identificatie van cruciale mTOR effector signaalwegen in NF1-gerelateerde tumorigenese Universiteit Gent Abstract: In dit project beogen we de cruciale mTOR effector signaalwegen te definiëren die bijdragen tot tumorvorming gerelateerd met neurofibromatose type 1 (NF1). Er kan verwacht worden dat de identificatie van kritieke mTOR effectoren (1) de moleculaire pathogenese van NF1 verder zal ontrafelen en (2) een belangrijk mechanistisch inzicht zal verschaffen in de mTOR signaalweg, die ontregeld is in verschillende types kanker. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


(Epi)genetische en omgevingsafhankelijke determinanten van spier- en botmassa in relatie met geslachtshormonen bij de man Universiteit Gent Abstract: Deze studie onderzoekt de (epi)genetische determinatie van de piekbotmassa bij mannen. Twee grote patiëntencohortes zullen worden onderzocht: (1) een familiestudie over 3 generaties van mannen met idiopathische osteoporose en verwanten (n=1123), (2) studie bij 295 broerparen (n=768) op de leeftijd van de piekbotmassa. Genetische polymorfismen in genen, gerelateerd aan het androgeenmetabolisme zullen onderzocht worden in relatie tot volumetrische botmassa lichaamssamenstelling (DEXA), spierkracht en hormonale status. De epigenetische overerving van botgrootte en botdichtheid zullen worden onderzocht door dierexperimenteel werk. Organisaties: • Vakgroep Inwendige ziekten

Onderzoekers: • Jean Kaufman

Identificatie van causale mutaties in patiënten met onverklaarde mentale retardatie en aangeboren afwijkingen door massieve parallele sequenering van kandidaatgenen Universiteit Gent Abstract: Zowel chromosomale herschikkingen als puntmutaties vormen een belangrijke oorzaak van mentale reardatie en multipele congenitale afwijkingen (MR/MCA). Met dit project zal gebruik gemaakt worden van de nieuwste technologiën in de humane genetica (selectieve resequencing) om 3000 kandidaatgenen voor MR/MCA te sequeneren met het oog op een betere kennis van de genen betrokken bij MR/MCA en de normale humane embryogenese. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Franki Speleman • Geert Mortier • Björn Menten

Effecten van training sessies op bovenste ledematen bewegingen en onderliggende zenuwnetwerken bij personen met MS. Universiteit Hasselt Abstract: De algemene doelstelling van dit doctoraatsproject is, bij personen met disfunctionerende bovenste ledematen als gevolg van MS, de effecten van intensieve arm oefenprogrammas te onderzoeken op zowel gedrags- als neurofysiologisch niveau. Gebaseerd op de planning van het project, worden drie doelstellingen onderscheiden: 1. De effecten van twee repetitieve oefenprogrammas (kracht en robot-gesteund) op spierkracht, functionele capaciteit, arm bewegingskwaliteit en thuis activiteit te onderzoeken. 2. Het identificeren van de types en de kwaliteit van de beweging van de bovenste ledematen, gebaseerd op accelerometrie. 3. Het bestuderen van de (differentiële) gevolgen van de kracht van de bovenste ledematen en/of robot-gesteunde oefenprogrammas op de neurale netwerken die ten grondslag liggen aan de prestaties van de armmotoriek. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Peter FEYS • Bert OP 'T EIJNDE

Genetische en functionele studies voor genen betrokken bij ouderdomsslechthorendheid. Universiteit Antwerpen Abstract: Genetische en functionele studies voor genen betrokken bij ouderdomsslechthorendheid. Organisaties: • Menselijke moleculaire genetica

Onderzoekers: • Els Van Eyken

Life TecAlive / Tech Transfer voor beginners Universiteit Hasselt Abstract: Nieuwe ontwikkelingen in de levenswetenschappen zullen een enorme impact hebben op onze maatschappij. De nieuwe technologieën en producten die in onderzoekslaboratoria ontstaan, zullen ervoor zorgen dat een bezoek aan de dokter of het ziekenhuis er straks heel anders zal uitzien. Die moderne ontwikkelingen hebben niet alleen gevolgen voor de gezondheidszorg, maar leiden ook tot nieuwe toepassingen in heel wat andere domeinen zoals voeding, textiel, chemie, milieu en afvalverwerking, plantenteelt, enz. Levenswetenschappen of life sciences zitten bijna letterlijk en figuurlijk overal. Nochtans is er bij het brede publiek heel weinig kennis over wat die levenswetenschappen nu precies zijn. Soms is er zelfs wat angst voor die nieuwe onbekende ontwikkelingen. Onbekend maakt immers vaak onbemind. Daar willen we met dit project iets aan doen. Het doel van dit project is om - leerlingen en leerkrachten uit het secundair onderwijs op een aantrekkelijke en enthousiasmerende wijze te informeren over recente ontwikkelingen in de levenswetenschappen door hen proefondervindelijk te laten experimenteren in een onderzoekslabo van de kennisinstellingen. - te demonstreren hoe deze ontwikkelingen leiden tot nieuwe producten en technologieën die toegepast worden in het bedrijfsleven door een bezoek aan een bedrijf uit de sector. - aan te tonen dat life sciences zeer multidisciplinair is door hen te laten kennismaken met het teamwork dat nodig is, zowel voor het laboratoriumonderzoek als in het bedrijfsleven. - te informeren over spin-offs die kunnen ontstaan uit onderzoek en innovatie door spilfiguren uit spin-offs als rolmodel naar voor te schuiven, - leerlingen te wijzen op het belang van bedrijfsbeheer en kennis van ondernemerschap door hen kennis te laten maken met de ervaringen van de studenten die deelnemen aan het project Ondernemerstalent (Brugproject oproep 2006) - leerlingen te laten inzien dat alles begint met creativiteit en innovatief denken door hen vertrouwd te maken met de brainstormtechniek GPSmethode voor bedrijven van Flanders DC Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut


MD-UL-070108 LIFR Raft Group-grant. KU Leuven Abstract: Geen Nederlandstalig Abstract Organisaties: • Labo Genetica Kwaadaardige Aandoeningen

Onderzoekers: • Maria Debiec-Rychter

Fighting Aneurysmal Diseases Universiteit Gent Abstract: De algemene translationele, cognitieve, technologische en medische doelstellingen van het FAD-project omvatten het onderzoek naar pathofysiologische mechanismes in het ontstaan van aorta aneurysma's met als doel nieuwe diagnostische, therapeutische middelen te ontwikkelen. Het project omvat een breed consortium dat onderzoeksgroepen wil integreren die zowel op abdominaal als thoracale aorta aneurysma's werken op een Europese schaal. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


SKILLS3: Het creëren van een Euregionale arbeidsmarkt in de Life Science Universiteit Hasselt Abstract: De globale doelstelling van Skills3 is de creatie van een Euregionale arbeidsmarkt in het domein van de levenswetenschappen. Hiertoe zal een platform worden opgebouwd voor de verstrekking van informatie en trainingen ten behoeve van de onderwijskundige en industriële sector in het domein van de levenswetenschappen in de Euregio Maas-Rijn. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut


Onderzoek naar fundamentele en klinische aspecten van botmetabolisme. Universiteit Antwerpen Abstract: In deze studie zal een door ons recent geïdentificeerd gen (plekhm1) als genetische oorzaak voor een vorm van osteopetrose verder worden bestudeerd. Daarnaast zal de studie van een ander osteopetrotisch ratmodel ons toelaten een op dit moment ongekend gen te identificeren. Organisaties: • Medische genetica van obesitas en skeletaandoeningen (MGENOS)

Onderzoekers: • Wim Van Hul

Genetische mechanismen betrokken bij 46, XY and 46, XX Aandoeningen van de Gelsachtsontwikkeling Universiteit Gent Abstract: Bij aandoeningen van de geslachtsontwikkeling (AGOs) wordt een genetische oorzaak slechts in 20-30% van de gevallen gevonden, wat de kwaliteit van vele biologische en outcome studies aazienlijk compromitteert door inclusie van heterogene patiëntenpopulaties. Dit project onderzoekt moleculaire genetische pathways en nieuwe genen die relevanter zijn voor het ontstaan van AGOs en maakt hiervoor gebruik van de meest geavanceerde genetische technieken. Organisaties: • Vakgroep Uro-gynaecologie


Detectie van nieuwe genoom ziektebeelden in mentale retardatie. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project wil de introductie van SNP arrays voor de diagnose van mentaal gehandicapten op punt stellen. Daartoe zullen 400 geselecteerde patiënten (100 patiënten/jaar) met idiopathische metale retardatie geanalyseerd worden op een Affymetrix platform met een 950 K chip. Dit zal naar schatting leiden tot de identificatie van 20/40 subtelomete deleties/duplicaties en 20-40 interstitiële deleties, waaronder ook nieuwe , tot nu toe onbekende syndromen. Van al deze nieuw ontdekte deleties/duplicaties zal de grootte van de deletie/duplicatie bepaald worden. Analyse van de breukpunten zal ons inzicht verschaffen in de mechanismen die tot het ontstaan van dergelijke genomische herschikkingen leiden. Van een geselecteerd aantal gevallen met kleine deleties die slechts weinig genen bevatten zullen kandidaat-genen geïdentificeerd worden. Organisaties: • Cognitieve Genetica (COGNET)

Onderzoekers: • Berten Ceulemans • Frank Kooy

Karakterisatie van genen en moleculaire mechanismen betrokken in erfelijke bindweefselziekten en bepaalde vormen van kanker Universiteit Gent Abstract: De algemene doelstelling van dit onderzoek is: (1) een grondig inzicht verwerven in de functie van bepaalde genen in erfelijke bindweefselziekten en sommige vormen van kanker, door onderzoek in humane weefsels en in transgene diermodellen (2) de genetische basis voor de fenotypische variabilteit in deze aandoeningen bestuderen (3) nieuwe therapeutische strategieën ontwikkelen en testen voor deze (en ook meer frequente) aandoeningen door directe interferentie met de onderliggende moleculaire processen. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


Study of the role of genetic variation in the phenotypic variability and response to treatment in patients with Marfan Syndrome Universiteit Gent Abstract: Marfan syndroom is een autosomaal dominants bindweefselaandoening met als belangrijkste kenmerken: lensdislocatie, skeletale overgroei en aortaworteldilatatie. Marfan syndroom wordt veroorzaakt door mutaties in het FBN1 gen welke codeert voor een belangrijk extracellulair matrix proteine. De aandoening wordt gekenmerkt door een belangrijke inter- en intrafamiliale variabiliteit die genetisch niet kan verklaard worden door de onderliggende FBN1 mutatie. Dit onderzoek zal de rol van single nuclotide polymorphismes (SNPs) in genen coderend voor extracellulaire matrix of de TGFbeta signalisatieweg onderzoeken in de phenotypische variabiliteit. Tevens zal onderzocht worden welke SNPs in de renine-agiontensin pathway een rol spelen in het therapeutisch antwoord op behandeling met losartan. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Bart Loeys

Ontwikkeling van een array-gebaseerde MLPA methode voor het opsporen van chromosoomafwijkingen. Universiteit Antwerpen Abstract: We willen een array-gebaseerde MLPA (Multiplex Ligation-dependent probe Amplification)-methode ontwikkelen om chromosoom afwijkingen op te sporen. Tot op heden is er geen eenvoudige test beschikbaar die gelijktijdig al deze zogeheten microdeleties kan diagnosticeren. Wij streven ernaar dat onze test simultaan alle bekende interstitiële en subtelomere loci kan detecteren. Het is de bedoeling dat dit project bijdraagt aan de ontwikkeling van een diagnostische test ter vervanging van de karyotypering. Organisaties: • Cognitieve Genetica (COGNET)


Neurodegeneratieve aandoeningen, neuroprotectieve mechanismen en verouderde hersenen. KU Leuven Abstract: Inzicht verwerven in de veroudering en overleving van zenuwcellen, zenuwnetwerken, motor functie, herkenning en geheugen, en op welke manier deze basis functies in verband staan met neurodegeneratieve ziekten zijn wetenschappelijk zeer interessante doelstellingen.In de Europese Unie, zijn er ongeveer 5 miljoen mensen die lijden aan ouderdomsdementie, wat verhoogt de potentiële sociale en economische relevantie van zon onderzoek. De gevolgen van deze aandoeningen op het Europese zorgsysteem en de gemeenschap zijn immers immens.Het hoofddoel van deze studie is om inzicht te verkrijgen in de moleculaire pathogenese van neurodegeneratieve ziekten in de context van de veroudering van zenuwcellen. Dit onderzoek zal bijdragen tot het begrijpen waarom zenuwcellen kunnen overleven voor decennia tijdens het verouderingsproces en tot de identificatie van nieuwe geneesmiddelen. Organisaties: • Departement Menselijke Erfelijkheid

Onderzoekers: • Bart De Strooper


Onderzoekers: • Peter De Jonghe • Jonathan Baets

Analyse van het genetisch defect in melorheostosis en de studie van de moleculair-biologische gevolgen van LEMD3 haploinsufficiëntie Universiteit Gent Abstract: In 2004 konden we aantonen dat verlies-aan-functie mutaties in LEMD3 kunnen leiden tot osteopoikilosis, het Buschke-Ollendorff syndroom (BOS) en niet-sporadische melorheostosis. Dit project beoogt 1) de identificatie van het causale genetisch defect in sporadische melorheostosis via een kandidaatgen benadering, en 2) de studie van de celbiologische effecten van LEMD3 haploinsufficiëntie alsook van de pathways die leiden tot de hyperostotische letsels in deze skeletdysplasieën. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Geert Mortier

Translationeel en epidemiologisch onderzoek naar de pathogenese en predisponerende factoren van Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) Universiteit Gent Abstract: Chronisch Obstructief Bronchiaal lijden (COPD) is een ziekte die wordt gekenmerkt door een progressieve beperking van de luchtstroom. COPD gaat gepaard met een ontstekingsreactie van de longen tov schadelijke gassen. Slechts 20% van de rokers ontwikkelt COPD, wat een genetische invloed voor de ziekte impliceert. Met behulp van een prospective cohort studie, zullen we nagaan welke (genetische) determinanten met COPD zijn geassocieerd. Organisaties: • Vakgroep Inwendige ziekten

Onderzoekers: • Guy Brusselle

Is de GABA(A) receptor een therapeutische target voor behandeling van het fragiele X syndroom ?

Universiteit Antwerpen Abstract: Het fragiele X syndroom is de meest voorkomende vorm van mentale retardatie. Behalve aan een mentale achterstand leiden de patienen ook aan gedragsproblemen, zoals hyperactiviteit en contacstoornissen, epilepsie en een verhoogde prikkelbaarheid. De gedragsproblemen kunnen in de praktijk even belastend voor de patient en zijn directe omgeving zijn als de mentale achterstand. Wij hebben in fragiele X diermodellen een onderexpressie van het GABA systeem bij de vlieg ontdekt. GABA receptoren zijn de belangrijkste inhiberrende receptoren in het brein, en een gebrek daaraan is volledig in lijn met de symptomen waargenomen bij patienten. Interesant is dat de farmacologie van de GABA receptor uitvoerig bestudeerd is: er zijn een groot aantal drugs in de handel die inwerken op het GABA systeem. Doel van dit onderzoek is op diermodellen te testen of de GABA receptor een geschike target is de gedragsproblemen en de epilepsy geassocieert met het fragiel X sydroom te behandelen. Organisaties: • Cognitieve Genetica (COGNET)


Ontwikkeling van een array-gebaseerde MLPA methode voor de opsporing van microdeleties en duplicaties bij mentaal gehandicapten. Universiteit Antwerpen Abstract: Microdeleties en duplicaties zowel ter hoogte van de telomeren als verspreid door het genoom, zijn verantwoordelijk voor een mentale handicap bij meer dan 10% van alle patiënten. Slechts enkele van deze afwijkingen hebben een klinisch herkenbaar beeld. Dit impliceert dat meeste patiënten moeten getest worden voor alle gekende afwijkingen. Daarom willen wij een array-gebaseerde MLPA methode ontwikkelen die het mogelijk maakt simultaan alle loci te testen op een groot aantal patiënten. Organisaties: • Medische Genetica (MEDGEN)


Ontwikkeling van een multiplex-PCR detectiemethode voor de identificatie van deleties verantwoordelijk voor MaturityOnset-Diabetes-of-the Young (MODY). Universiteit Antwerpen Abstract: Maturity-Onset-Diabetes-of-the Young (MODY) is een monogenische, genetisch heterogene vorm van diabetes, gekarakteriseerd door autosomaal dominante overerving en vroege aanvangsleeftijd. Dit project beoogt de ontwikkeling van een snelle detectiemethode voor deleties in de meest frequent gemuteerde MODY genen, het glucokinase gen (MODY2) en het HNF1a gen (MODY3). Dit moet leiden tot een betere, gevoeligere moleculaire diagnostiek voor MODY patiënten. Organisaties: • Medische Genetica (MEDGEN)


Is de GABA (A) receptor een therapeutisch doelwit voor de behandeling van het Fragiele X-Syndroom ? Universiteit Antwerpen Abstract: Het fragiele X syndroom is de meest voorkomende vorm van erfelijke mentale retardatie. In onze onderzoeksgroep werd consistente onderexpressie aangetoond van de delta-subeenheid van de gamma-aminoboterzuurreceptor A in hersenen van fragiele X knock-out muizen, een gevalideerd diermodel voor het fragiele X syndroom. GABAA-receptoren zijn de voornaamste inhiberende receptoren in de hersenen betrokken bij (psychische) angst, depressie, epilepsie, insomnia en leer en geheugen, processen die ook bij fragiele X patiënten verstoord zijn. Dit project tracht, gebruik makend van moleculaire technieken, een beter inzicht te verwerven in de rol van de GABAA-receptor in het fragiele X syndroom. Tevens willen we onderzoeken of de GABAA-receptor een geschikt doelwit is voor de therapeutische behandeling van dit syndroom. Er zijn reeds een aantal geneesmiddelen op de markt die specifiek inwerken op de GABAA-receptor. Organisaties: • Neurochemie en gedrag

Onderzoekers: • Peter De Deyn • Charlotte D'Hulst

Moleculaire signature met predictieve waarde met betrekking tot antwoord op therapie en overleving in neuroblastoma Universiteit Gent Abstract: Dit onderzoeksproject betreft een validatiestudie van predictieve genexpressie signaturen voor neuroblastoom. Een beperkt aantal goed geselecteerde genen (60-tal) zal getest worden op een groot aantal neuroblastoma tumoren (400-tal). Nauwkeurige gegevensanalyse zal leiden tot de extractie van een beperkt aantal genen met predictieve waarde met betrekking tot antwoord op therapie en overleving. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


IOF mandaat Debora Dumont / Inge Smolders Universiteit Hasselt Abstract: IOF-mandaten zijn mandaten van onbepaalde duur voor postdoctorale onderzoekers die een structurele ondersteuning bieden bij de valorisatie van de onderzoeksresultaten van een onderzoeksinstituut of groep. De functie van een IOF-mandaat is ingebed in de structuur van een onderzoeksinstituut of groep en kan afhankelijk van de noden van het aanvragende instituut of groep, variëren tussen het profiel van een business developer tot een medewerker wiens research expertise onontbeerlijk is om dienstverlening naar bedrijven te faciliteren. Bij de aanvraag en evaluatie van een dergelijk mandaat, wordt aangegeven in welke zin de mandaathouder impact heeft op de valorisatieoutput van het instituut, te zien in functie van het faciliteren van dienstverlening en samenwerking met bedrijven, of bij het oprichten van een spin-off. Organisaties: • Fysiologie • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut

Onderzoekers: • Pieter STINISSEN • Inge SMOLDERS

cyanobacteriële bloeien: toxiciteit, diversiteit, modelleren en beheer - BBLOOMS2

Universiteit Gent Abstract: Het project wil de kennis betreffende toxische cyanobacteriënbloeien in België uitbreiden, modellen voor het voorspellen van bloeien verbeteren, een monitoringnetwerk ontwikkelen en strategiën voorstellen om de impact van cyanobacteriën te reduceren. Dit zal gebeuren voor het verzamelen van fysische, chemische en biologische data van cyanobacteriënbloeien, de genetische diversiteit van toxische cyanobacteriën en de factoren die toxiciteit reguleren te bestuderen. Organisaties: • Vakgroep Biologie

Onderzoekers: • Wim Vyverman

Identificatie van nieuwe genen betrokken bij idiopatische epilepsieën via comparatieve genoom hybridizatie (CGH). Universiteit Antwerpen Abstract: De doelstelling van dit project is de identificatie van nieuwe genen betrokken bij het ontstaan van epilepsie. Onze hypothese is dat bij sommige patiënten met een syndromale vorm van epilepsie chromosomale afwijkingen zoals deleties en duplicaties voorkomen. De epilepsie maakt dan deel uit van een contiguous gene syndrome. In dergelijke regio's liggen waarschijnlijk dan ook dosage gevoelige genen die betrokken zijn bij epilepsie. We veronderstellen verder dat puntmutaties in deze genen gelijkaardige of verwante epilepsiesyndromen kunnen veroorzaken zoals aangetoond in 'severe myoclonic epilepsy of infancy' (SMEI) en 'generalized epilepsy with febrile seizures plus' (GEFS+). De genen betrokken bij epilepsie gelegen in gedeleteerde of gedupliceerde gebieden geïdentificeerd in patiënten met syndromale vormen worden vervolgens geanalyseerd voor mutaties in patiënten met zuivere vormen van epilepsie. Organisaties: • VIB DMG - Neurogenetica

Onderzoekers: • Godelieve Claes


Onderzoekers: • Peter De Jonghe • Kristl Claeys • Jonathan Baets

Onderzoek naar de rol van genetische variatie in de TGFbeta pathway in de pathogenese van aorta-aneurysma's Universiteit Gent Abstract: Dit onderzoek beoogt een beter inzicht te verwerven in de contributie van genetische defecten in eiwitten die betrokken zijn in de TGFbeta signalisatieweg in de pathogenese van aorta-aneurysma's. Hiervoor zullen genetische polymorfismen in genen coderend voor componenten van de TGFbeta signalisatieweg geïdentificeerd worden in een klinisch zorgvuldig gedocumenteerde groep Marfan patiënten (n=220) met gekende FBN-1 mutatie. Anderzijds zal een TGFBR1 muismodel worden ontwikkeld. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Anne De Paepe • Paul Coucke

Is de GABA-A receptor een therapeutische target voor het fragiele X syndroom ? Universiteit Antwerpen Abstract: Recent vonden wij differentiële expressie van de the delta subunit van de -aminobutyric acid type A (GABAA) receptor in de hersenen van de fragiele X knockout muis, een diermodel voor de meest frequente vorm van familiaire mentale retardatie. GABAA receptors spelen moelijk een rol in anxiety, epilepsie, en leer- geheugenprocessen Diverse drugs binden aan de receptor. Dit project beoogt ons inzicht in de rol van de GABAA receptor in het fragiele X syndroom op te helderen gebruik makend van moleculaire technieken. Organisaties: • Cognitieve Genetica (COGNET)


Klinische karakterisatie en genotype-fenotype correlaties in idiopathische epilepsieën. Universiteit Antwerpen Abstract: De doelstelling van het huidig project is het verzamelen van nieuwe families met diverse vormen van idiopathische epilepsie, en het definiëren van nieuwe klinisch-genetische entiteiten aan de hand van genotype-fenotype correlaties. In families waarin mutaties in de reeds gekende genen of koppeling met gekende loci worden uitgesloten, zullen genomische zoektochten worden uitgevoerd. Het moleculair genetisch onderzoek naar nieuwe epilepsie loci en genen heeft belangrijke implicaties naar diagnostiek en therapie. Organisaties: • VIB DMG - Neurogenetica • Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen - overige

Onderzoekers: • Kristl Claeys

Fase 3 studie naar de efficiëntie van nicotinesubstitutie (NS) op het optreden van acute ontwenningsverschijnselen van nicotine-addictie bij gehospitaliseerde patiënten. Universiteit Antwerpen Abstract: Fase 3 studie naar de efficiëntie van nicotinesubstitutie (NS) op het optreden van acute ontwenningsverschijnselen van nicotine-addictie bij gehospitaliseerde patiënten.

Organisaties: • Laboratorium Experimentele geneeskunde en Pediatrie (LEMP)

Onderzoekers: • Wilfried De Backer

Eiwitgebonden N-glycanen: structuur/functie relaties bij ziekte en gezonde veroudering Universiteit Gent Abstract: Het carbohydraat deel van menselijke glycoproteinen zal bestudeerd worden in relatie met ziekte en veroudering met de bedoeling diagnose en eiwit-therapie toe te passen. Organisaties: • Vakgroep Biomedische Moleculaire Biologie

Onderzoekers: • Roland Contreras

Etiopthogenetische studie van genetische ziektebeelden met cardiovasculaire pathologie: aorta-aneurysma en Pseudoxanthoma Elasticum Universiteit Gent Abstract: Dit onderzoeksproject heeft als doelstelling een beter inzicht te verwerven in de pathogenese van genetische vaatziektes door primaire of secundaire afwijkingen in de elastinevezels. Enerzijds zal door studie van genen betrokken in de transforming growth factor beta signalisatieweg de pathogenese van aorta-aneurysma?s bestudeerd worden en anderzijds zal een fenotype-genotype studie worden opgezet in patiënten met Pseudoxanthoma Elasticum. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


Spierfunctietraining capaciteit, motorische controle en kwaliteit van leven in neurodegeneratieve ziekte: effecten van revalidatie therapie bij muliple sclerose Universiteit Hasselt Abstract: Multiple Sclerose (MS) wordt gekenmerkt door een toegenomen vermoeidheid, verlies aan bewegingscoördinatie, spasticiteit, tremor, evenwichtsstoornissen, temperatuurgevoeligheid en mentale problemen. Momenteel kunnen een aantal van deze symptomen verlicht worden met behulp van recent ontwikkelde medicijnen. Hiernaast leiden MS symptomen ook tot inactiviteit en functieverlies zoals een afname van functionele spierkracht en een toegenomen spiervermoeidheid die het in stand houden van een actieve levensstijl moeilijk maakt. Hoewel fysieke training meer en meer wordt voorgeschreven om dit tegen te gaan of te vertragen, is hier nog weinig systematisch onderzoek over gebeurd. Meer nog, de onderliggende pathofysiologische mechanismen van deze perifere gevolgen van MS zijn nog niet of nauwelijks bekend. Het voorliggende doctoraatsproject wil daarom nagaan hoe MS-patiënten het best gerevalideerd worden opdat hun spierkracht en bewegingscoördinatie terug verbeteren of de achteruitgang hierin kan tegengegaan en/of gereduceerd worden. Daarom zal in een eerste studie worden nagegaan welke de meest efficiënte revalidatietherapie (krachttraining, whole body vibration, elektrostimulatie) is. In een vervolgstudie die wordt uitgevoerd met die revalidatiestrategie die het meest efficiënt blijkt, wordt vervolgens nagegaan welke de onderliggende mechanismen kunnen zijn op skeletspier niveau (biochemie/histochemie). Hiervoor wordt bij het EAE proefdiermodel voor MS nagegaan of verhoogde fysieke activiteit de contractiele eigenschappen en samenstelling van skeletspieren wijzigt, en wordt onderzocht of fysieke interventies impact hebben op de systemische cytokinebalans van deze proefdieren. Alzo poogt het voorliggende doctoraatsproject een bijdrage te leveren naar een efficiëntere revalidatie van MS-patiënten. Organisaties: • Immunologie - Biochemie • Biomedisch Onderzoeks Instituut


Screening en genetische manipulatie van schimmels voor verbeterde eiwitsecretie en N-glycosylatie Universiteit Gent Abstract: Een grote collectie schimmel-en giststammen uit de collectie van BCCM/UCL zal onderzocht worden op secretie van geglycosyleerde eiwitten. Hun N-glycaanstructuren zullen bepaald worden en strategieen zullen ontwikkeld worden om ze te veranderen naar meer humane vormen. Organisaties: • Vakgroep Biomedische Moleculaire Biologie

Onderzoekers: • Roland Contreras

Diagnose van leverziekten met proteine glycomics: niet-invasieve diagnose van leverfibrose, -cirrhose en HCC Universiteit Gent Abstract: De suikerstructuren aanwezig op serumeiwitten zullen bestudeerd worden teneinde een verband te vinden met leverziekten, fibrose, cirrhose en HCC. Diagnose van leverziekten met proteine glycomics: niet-invasieve diagnose van leverfibrose, -cirrhose en HCC. Organisaties: • Vakgroep Biomedische Moleculaire Biologie

Onderzoekers: • Claude Libert

Onderzoek naar de rol van inflammatie in de pathogenese van obesitas en obesitas geassocieerde co-morbiditeit. Universiteit Antwerpen Abstract: Om de vooropgestelde doelstelling te bekomen, zullen in dit onderzoeksproject een drietalluiken uitgevoerd worden. In een eerste luik zal de graad van inflammatie bij patienten nagegaan worden enerzijds door biochemische testen, anderzijds door de analyse van vetweefsel. In het tweede luik zal genetisch onderzoek gebeuren om susceptibiliteitsgenen voor obesitas te identificeren. Uiteraard zal het onderzoek hierbij toegespitst worden op genen die betrekking hebben met inflammatie. Tenslotte zal in een klinisch luik getracht worden een associatie te leggen tussen zowel biochemische, histologische en genetische data en klinische eindpunten. Organisaties: • Laboratorium Experimentele geneeskunde en Pediatrie (LEMP)

Onderzoekers: • Wim Van Hul • Luc Van Gaal

Is de GABA (A) receptor een therapeutisch doelwit voor de behandeling van het Fragiele X-Syndroom ? Universiteit Antwerpen Abstract: Het fragiele X syndroom is de meest voorkomende vorm van erfelijke mentale retardatie. In onze onderzoeksgroep werd consistente onderexpressie aangetoond van de delta-subeenheid van de gamma-aminoboterzuurreceptor A in hersenen van fragiele X knock-out muizen, een gevalideerd diermodel voor het fragiele X syndroom. GABAA-receptoren zijn de voornaamste inhiberende receptoren in de hersenen betrokken bij (psychische) angst, depressie, epilepsie, insomnia en leer en geheugen, processen die ook bij fragiele X patiënten verstoord zijn. Dit project tracht, gebruik makend van moleculaire technieken, een beter inzicht te verwerven in de rol van de GABAA-receptor in het fragiele X syndroom. Tevens willen we onderzoeken of de GABAA-receptor een geschikt doelwit is voor de therapeutische behandeling van dit syndroom. Er zijn reeds een aantal geneesmiddelen op de markt die specifiek inwerken op de GABAA-receptor. Organisaties: • Neurochemie en gedrag

Onderzoekers: • Peter De Deyn • Charlotte D'Hulst

Eiwitglycosylatie bij ziekte en veroudering: analyse, biomerkers en therapie monitoring Universiteit Gent Abstract: Het carbohydraat deel van menselijke glycoproteinen zal bestudeerd worden in relatie met ziekte en veroudering met de bedoeling diagnose en eiwit-therapie toe te passen. Eiwitglycosylatie bij ziekte en veroudering: analyse, biomerkers en therapie monitoring. Organisaties: • Vakgroep Biomedische Moleculaire Biologie

Onderzoekers: • Nico Callewaert

Studie van de biologische rol van chromosoom 17q toename en identificatie van prognostische-diagnostische expressiesignaturen in neuroblastoom Universiteit Gent Abstract: Door middel van genoom- en transcriptoom-microarray-profileringsstudies van tumoren en cellijnen, wensen we de specifieke gendefecten en geassocieerde biologische veranderingen die optreden in de genetische subgroepen van neuroblastoom te achterhalen. Er zal studie verricht worden naar de biologische rol van chromosoom 17q en de identificatie van expressiesignaturen met diagnotische of prognostische waarde. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


Genoom- en transcriptoomanalyse van myeloïde proliferaties en Hodgenkinlymfomen: studie van de rol van transcriptiefactoren in de pathogenese Universiteit Gent Abstract: Gewijzigde expressie van transcriptiefactoren komt voor zowel in soliede als leukemische hematologische maligniteiten en zijn betrokken in het ontstaansmechanisme van deze tumoren zowel als in het bepalen van het ziekteverloop. In dit project zal genexpressie profilering worden uitgevoerd met Affymetrix chips bij acute myeloïde leukemieën met ectopische EVI1 expressie en bij pediatrische Hodgkin lymfomen. Verder zal gebruik gemaakt worden van arrayCGH technologie met als doel het in kaart brengen van chromosomale defecten bij pediatrische HL en het opsporen van cryptische chromosoom 7 deleties bij EVI1 positieve AML patiënten. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica


Is de GABA-A receptor een therapeutische target voor het fragiele X syndroom ? Universiteit Antwerpen Abstract: Recent vonden wij differentiële expressie van de the delta subunit van de ?-aminobutyric acid type A (GABAA) receptor in de hersenen van de fragiele X knockout muis, een diermodel voor de meest frequente vorm van familiaire mentale retardatie. GABAA receptors spelen moelijk een rol in anxiety, epilepsie, en leer- geheugenprocessen Diverse drugs binden aan de receptor. Dit project beoogt ons inzicht in de rol van de GABAA receptor in het fragiele X syndroom op te helderen gebruik makend van moleculaire technieken. Organisaties: • Cognitieve Genetica (COGNET)


Identificatie van genetische factoren verantwoordelijk voor milde mentale retardatie. Universiteit Antwerpen Abstract: In tegenstelling tot ernstige mentale retardatie, dat meestal veroorzaakt wordt door defecten in een enkel gen, wordt milde mentale retardatie veroorzaakt door een veelvoud aan genetische factoren of QTLs. Wij willen een QTL verantwoordelijk voor milde mentale retardatie identificeren gebruik makende van een outbred HS muismodel. Twee extreem presterende kolonies zullen gefokt worden uitgaande van een enkele outbred kolonie door backcross en selectie. Merker analyse zal de QTLs verantwoordelijk voor het leerdefect opsporen. Organisaties: • Cognitieve Genetica (COGNET)

Onderzoekers: • Peter De Deyn • Frank Kooy

Marie Curie Conferenties en trainingscursussen over arrayCGH en moleculaire cytogenetica Universiteit Gent Abstract: Dit project beoogt de organisatie van drie conferenties en twee opleidingscursussen die gerelateerd zijn aan de applicatie van arrayCGH en moleculaire cytogenetica in de studie van de functie en structuur van het humane genoom in gezonde en zieke cellen. De conferenties bieden de mogelijkheid om jonge en ervaren onderzoekers uit diverse disciplines, zoals moleculaire cytogenetica, klinische genetica, beeld analyse en bioinformatica samen te brengen.



Onderzoek naar genen betrokken in mannelijke onvruchtbaarheid. Vrije Universiteit Brussel Abstract: In dit project zal de functie van het PRY gen in meer detail geanalyseerd worden, en het belang van apoptose in mature zaadcellen zal bestudeerd worden. We zullen tevens drie genen bestuderen die mogelijk belangrijk zijn voor de spermatogenese. Deze genen, die uitgedrukt worden in testis weefsel, zullen gekarakteriseerd worden om alzo hun functie in de normale spermatogenese te bepalen, en bijgevolg hun mogelijke functie in mannelijke infertiliteit. Tenslotte zullen genen afgezonderd worden die gelegen zijn in het tranlocatie breekpunt gebied 1p22 en hun functie zal bepaald worden. Organisaties: • Embryologie en Menselijke Genetica

Onderzoekers: • WILLY LISSENS • ANDRE VAN STEIRTEGHEM • INGEBORG LIEBAERS • PAUL DEVROEY

Identificatie van genen verantwoordelijk voor erfelijke epilepsieën. Universiteit Antwerpen Abstract: Epilepsie is een verzamelnaam voor verschillende neurologische aandoeningen, die gekarakteriseerd worden door terugkerende aanvallen. De aanvallen zijn het gevolg van een functiestoornis van de hersenen, die veroorzaakt kan worden door zowel erfelijke factoren als verworven hersenletsels. De moleculair genetische inzichten in humane idiopathische epilepsieën suggereren de centrale rol van ionenkanalen in hun etiologie. Een belangrijke uitzondering op deze regel is LGI1, een gen met tot nu toe ongekende functie, waarin mutaties zijn geïdentificeerd in verschillende patiënten met complex partiële epilepsie. In het kader van mijn eindverhandeling werd een mogelijke ziekteverwekkende mutatie geïdentificeerd in LGI2 (vertoont grote homologie met LGI1 = 'Candidate Gene Approach') bij een patiënt met complex partiële epilepsie en in dit deel van het project wil ik nagaan of mutaties in genen homoloog aan LGI1 inderdaad betrokken zijn bij epilepsie. Hiervoor wordt een panel van 63 patiënten met complex partiële epilepsie geanalyseerd voor mutaties in LGI2. Hetzelfde panel wordt eveneens geanalyseerd voor mutaties in LGI1, LGI3 en LGI4. Indien bewezen wordt dat de mutatie in LGI2 een ziekteverwekkende mutatie is, dan zal dit de eerste mutatie in LGI2 zijn geïdentificeerd in een patiënt met epilepsie. Verder tonen de resultaten van deze experimenten de relatieve frequentie van LGI-mutaties in patiënten met complex partiële epilepsie aan zodat betere genotype-fenotype correlaties opgesteld kunnen worden. Een tweede en belangrijkste doelstelling van het project is de identificatie van nieuwe loci en genen verantwoordelijk voor epilepsieën met een autosomaal recessief overervingspatroon. Voor recessieve vormen van epilepsie is in de literatuur één enkele locus beschreven voor een familie met infantiele myoclone epilepsie. Het gebruik van koppelingsanalyse methoden voor het afbakenen van de locus en de identificatie van het causale gen in deze regio met behulp van mutatieanalysen wordt aangewend om het genetische defect te lokaliseren in twee grote recessieve multiplex families met eenzelfde etnische en geografische afkomst. Verder worden kleinere families van eenzelfde etnische afkomst aangewend om met behulp van 'haplotype sharing' de geïdentificeerde regio nog verder te verkleinen. Wanneer de minimale regio bepaald is voor deze families wordt er overgegaan tot het zoeken naar en analyseren van functionele kandidaatgenen in dit gebied. Indien mutaties geïdentificeerd worden, zullen deze vervolgens functioneel onderzocht worden in celculturen of in transgene diermodellen om het effect na te gaan op de werking van het genproduct. De identificatie van nieuwe genen waarin mutaties epilepsie veroorzaken zal een beter inzicht geven in de werking van de fysiopathologische mechanismen van de epileptische aanvallen. Eveneens zullen verbeterde en meer specifieke diagnosen en therapieën ontwikkeld kunnen worden met de verworven kennis. Organisaties: • VIB DMG - Neurogenetica

Onderzoekers: • Peter De Jonghe • Arvid Suls

Studie van de moleculair-genetische basis van erfelijke elastinestoornissen Universiteit Gent Abstract: Pseudoxanthoma Elasticum (PXE) is een autosomaal recessieve multisysteemaandoening gekenmerkt door fragmentatie en calcificatie van elastinevezels. Dit project beoogt, in samenwerking met een internationaal consortium, meer inzicht te verwerven in de huid- oog- en cardiovasculaire symptomen bij patiënten en heterozygote dragers, zowel in klassieke PXE als in bijzondere fenotypes. Daarnaast zal het ABCC6 mutatiespectrum in diverse PXE fenotypes bestudeerd worden. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Anne De Paepe • Dirk Matthys

Identificatie van genetische en prognostische neuroblastoom subgroepen door middel van genoom- en transcriptoomgebaseerde microarray-profilering Universiteit Gent Abstract: Door middel van genoom- en transcriptoom-microarray-profileringsstudies van tumoren en cellijnen, wensen we de specifieke gendefecten en geassocieerde biologische veranderingen die optreden in de genetische subgroepen van neuroblastoom te achterhalen. Er zal studie verricht worden naar de biologische rol van chromosoom 17q en de identificatie van expressiesignaturen met diagnostische of prognostische waarde. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Anne De Paepe • Franki Speleman

Identificatie en karakterisatie van genen verantwoordelijk voor osteopetrose. Universiteit Antwerpen Abstract: De algemene doelstelling van dit project is een bijdrage te leveren aan de kennis van de processen die de balans tussen botaanmaak en botafbraak reguleren. Dit zal concreet gebeuren door de identificatie en karakterisatie van genen verantwoordelijk voor osteopetrose, een ziektebeeld gekenmerkt door een deficiënte botresorptie wat resulteert in een verhoogde botdensiteit. Dit zal nagestreefd worden voor zowel de

humane vormen van osteopetrose als de tl/tl en ia/ia osteopetrose ratmodellen. Organisaties: • Centrum medische genetica • Medische genetica van obesitas en skeletaandoeningen (MGENOS)

Onderzoekers: • Wim Van Hul • Liesbeth Van Wesenbeeck

Identificatie en karakterisatie van genen verantwoordelijk voor twee verschillende vormen van erfelijke slechthorendheid. Universiteit Antwerpen Abstract: Slechthorendheid is een zeer frequent voorkomende aandoening die miljoenen mensen aantast. Genetische factoren spelen een belangrijke rol in de etiologie van erfelijke slechthorendheid. Op dit moment is er geen algemeen aanvaarde en efficiënte therapie voor een groot deel van de patiënten. De ontwikkeling van nieuwe en betere therapieën kent nauwelijks vooruitgang door een gebrek aan kennis van de biologische basis van het gehoorproces en de pathofysiologie van het slechthorendheid. De bedoeling van dit project is de identificatie en functionele studie van 2 genen verantwoordelijk voor slechthorendheid. In dit project maken we gebruik van twee families met erfelijke slechthorendheid. Een Indonesische familie vertoont een karakteristiek verlies van de hoge frequenties met een progressie naar het volledige frequentiespectrum. Het gen verantwoordelijk voor slechthorendheid werd gemapt op chromosoom 1, in een regio van 8cM. Verschillende kandidaatgenen zijn reeds onderzocht, doch zonder het vinden van een belangrijk ziekteveroorzakende mutatie. Een Nederlandse familie vertoont verlies van de middenfrequenties zonder enig progressief verloop. Het ziekteveroorzakende gen bij deze familie is gelegen in de buurt van het COL11A2-gen dat verantwoordelijk is voor verschillende vormen van erfelijke slechthorendheid. Mutatieanalyse toonde echter aan dat COL11A2 niet het ziekteveroorzakende gen is bij de Nederlandse familie V.H.. De strategie die in dit project gevolgd zal worden, is grotendeels vergelijkbaar in de twee families. Enkel bij de Indonesische familie zal nog een voorafgaande verkleining van de kandidaatregio gerealiseerd worden door het analyseren van originele merkers op additionele DNA-stalen, die geïsoleerd zullen worden tijdens een verblijf in Indonesië. Een verdere verkleining bij beide families zal bereikt worden door de analyse van additionele merkers op het beschikbare DNA. De strategie van dit project is grotendeels gebaseerd op de resultaten van het Humaan Genoom Project waarin een groot deel van de humane genoomsequentie reeds werd bepaald. Momenteel is de sequentie echter nog onvolledig en onnauwkeurig. Indien een stuk sequentie ontbreekt, zal een BAC-contig van deze regio worden opgesteld en voor sequentiebepaling aan het HGP aangeboden worden. Wanneer de sequentie gekend is kunnen d.m.v. computeranalyse genen voorspeld worden. Tenslotte zal een een lijst van kandidaatgenen opgesteld worden en zal op basis van verschillende criteria zoals expressie in het binnenoor en hun vermoedelijke functie een rangorde voor mutatie analyse gemaakt worden. Wanneer een gen geïdentificeerd is zullen we dit gen onderzoeken op functionele domeinen en op homologie met andere gekende genen. Naast het bestuderen van het expressiepatroon zal een knock-out muis worden gemaakt. Welk gen gebruikt zal worden voor de constructie van de knock-out, is afhankelijk van het tijdstip waarop deze geïdentificeerd worden alsook van het type van mutatie. Een gedetailleerde analyse van de knockout muis zal uiteindelijk meer inzicht moeten verwerven over de functie van het gen. Organisaties: • Centrum medische genetica • Menselijke moleculaire genetica

Onderzoekers: • Guido Van Camp • Rikkert Snoeckx

Identificatie van subtelomere rearragmenten. Universiteit Antwerpen Abstract: Mentale retardatie komt voor bij naar schatting 1-3% van de totale bevolking. Cytogenetisch onzichtbare subtelomere afwijkingen veroorzaken 5-10% van alle gevallen van idiopathische mentale retardatie. Het opsporen van herschikkingen in deze genrijke subtelomere regio's is belangrijk zowel vanuit diagnostisch als vanuit wetenschappelijk oogpunt. Doel van dit onderzoek is mentale retardatie patiënten te screenen op het voorkomen van deze subtelomere deleties en na te gaan welke genen gedeleteerd zijn.Tevens zal een nieuwe, snellere diagnostische methode op punt gesteld worden. Organisaties: • Centrum medische genetica • Cognitieve Genetica (COGNET)


Genetische analyse van kandidaatgenen voor viscerale obesitas en geassociëerde comorbiditeit. Universiteit Antwerpen Abstract: Abdominale of viscerale obesitas, een belangrijke risicofactor voor cardiovasculaire pathologie en type 2 diabetes, is gedeeltelijk genetisch bepaald. Door associatie- en koppelingsstudies van een aantal polymorfismen in kandidaatgenen voor obesitas, en mutatie-analyse in extreem obesen, willen we trachten genen te identificeren die een rol spelen in abdominale vetopstapeling en de ontwikkeling van geassociëerde comorbiditeit. Organisaties: • Endocrinologie, stofwisseling en nutritiepathologie • Laboratorium Experimentele geneeskunde en Pediatrie (LEMP)

Onderzoekers: • Wim Van Hul • Luc Van Gaal

Ontwikkeling en implementatie van micro-array "comparative" genoomhybridisatie voor de detectie van constitutionele chromosomale afwijkingen bij humane genetische aandoeningen Universiteit Gent Abstract: Constitutionele chromosomale afwijkingen zijn een belangrijke oorzaak van aangeboren malformaties en mentale handicap. Voor het opsporen van constitutionele chromosomale aandoeningen wordt tradidioneel een crhomosomenonderzoek uitgevoerd weliswaar met een beperkte resolutie. Met deze studie will we door middel van een veel gevoeligere methode: array CGH naar kleine deleties en/of duplicaties op zoek gaan om genen te kunnen identificeren die deze aangeboren malformaties en mentale handicap zouden kunnen verklaren. Organisaties: • Vakgroep Orthopedagogiek • Vakgroep Elektronica en informatiesystemen

Onderzoekers: • Franki Speleman • Geert Mortier • Stijn Vermeulen

Geidentificeerde en studie van genotype-fenotype correlaties in monogenische aandoeningen van het skelet Universiteit Gent Abstract: Het project beoogt twee majeure doelstellingen: 1) studie van de genotypische en fenotypische complexiteit bij Stickler dysplasie. Onderzoek naar de factoren die bijdragen tot de intrafamiliale variabiliteit, vooral wat het voorkomen van gespleten verhemelte betreft 2) ontrafeling van het genetisch defect in een autosomaal recessieve skeletdysplasie gekenmerkt door disproportionele kleine gestalte en conusvormige epifysen in handen en heupen. Organisaties: • Vakgroep Pediatrie en genetica

Onderzoekers: • Geert Mortier

Internationaal Multi-center ADHD Genetics Project Universiteit Gent Abstract: ADHD is de meest voorkomende gedragsstoornis in de kindertijd. Het image-project stelt zich tot doel de genen betrokken bij ADHD te identificeren en te linken aan klinische vaststellingen. Het onderzoek bestaat uit een klinisch- en DNA onderzoek obv bloedsamples, van zowel het kind met ADHD, een sibling en beide ouders. Het project betreft een samenwerking tussen 10 onderzoekscentra centra in Europa. Organisaties: • Vakgroep Experimenteel-klinische en gezondheidspsychologie

Onderzoekers: • Herbert Roeyers

Identificatie van genetische factoren van invloed op de verstandelijke handicap bij het fragiele X-syndroom. Universiteit Antwerpen Abstract: Recente inzichten leren dat de ernst van het fragiele X syndroom, de meest voorkomende vorm van erfelijke mentale retardatie mede door andere genetische factoren naast de fragiele X mutatie bepaald wordt. Doel van dit project is deze additionele genetisch factoren to identificeren met behulp van muismodellen. Cognitieve prestaties van de muizen zullen bepaald worden met behulp van de Morris water maze test. Vergelijking van de analyses van merkers over het gele genoom verspreidt tussen de best en de slechts presterende dieren zal ons in staat stellen de modifier gene to identificeren. Organisaties: • Centrum medische genetica • Cognitieve Genetica (COGNET)


Identificatie van genen betrokken bij ouderdomsdoofheid. Universiteit Antwerpen Abstract: 1. Probleemstelling Ouderdomsdoofheid (OD) is het meest voorkomende zintuiglijke gebrek bij ouderlingen, met een prevalentie van 50% op de leeftijd van 80 jaar. Onderzoek heeft uitgewezen dat OD een complexe ziekte is, beïnvloed door zowel omgevings- als genetische factoren. Er is echter nog geen enkel gen voor OD geïdentificeerd, en de rol van omgevingsfactoren (lawaai, chemicaliën, drugs,') is nog onduidelijk. 2. Strategie en doelstellingen In totaal 300 geïsoleerde patienten met OD en evenveel normaal horende controlepersonen worden momenteel reeds verzameld in het kader van een lopend ASPEO project. Elke testpersoon geeft een bloedstaal voor DNA extractie, en vult een gestandaardiseerde vragenlijst in over diens klinische voorgeschiedenis en de blootstelling aan factoren die kunnen bijdragen tot OD. Het hier voorgestelde project gebruikt dezelfde verzameling patiënten om de genetische oorzaken van OD te onderzoeken. Verscheidene genen waarvan bekend is dat ze betrokken zijn bij het gehoor worden hierbij onderzocht, waarbij wordt nagegaan of bepaalde DNA variaties significant meer voorkomen bij patiënten dan bij controles. Dit kan wijzen op een rol voor het desbetreffende gen in de pathogenese van OD. Via het integreren van de resultaten bekomen uit deze genetische studie en de studie naar de rol van omgevingsfactoren, hopen we meer te weten te komen over de interactie tussen genetische en omgevingsfactoren bij het ontstaan van OD. 3.Verwachtte resultaten 1) Verbeterde kennis van het verouderingsproces in het binnenoor. Een beter begrip van de fundamentele moleculaire en cellulaire verouderingsprocessen kunnen mogenlijk nieuwe, nog nooit eerder ontdekte oorzaken van OD aan het licht brengen, of nieuwe therapeutische mogelijkheden. 2) Aanbevelingen ter voorkoming van OD. Door het identificeren van de veschillende factoren die leiden tot OD, kunnen meer preciese richtlijnen geformuleerde worden om OD te voorkomen, of de aanvang ervan te vertragen. Mogelijk bestaan er omgevingsfactoren die enkel voor een beperkte groep mensen schadelijk zijn, naargelang hun genetische achtergrond. 3) Verbeterde behandelingen. Een gebrek aan kennis van de ethiologische factoren die bijdragen tot OD hebben tot nu toe het ontwikkelen van gentherapie in de weg gestaan. De resultaten uit dit project kunnen een eerste stap zijn in de richting van de verdere ontwikkeling van gentherapie voor OD, en voor een farmacogenomische benadering van deze conditie, waarbij medicijnen worden aangepast aan iemands genetische achtergrond. Organisaties: • Centrum medische genetica • Menselijke moleculaire genetica

Onderzoekers: • Guido Van Camp

Identificatie van nieuwe kandidaatgenen voor erfelijke perifere neuropathiëen via differentiële genexpressie in mototrische en sensorische neuronen. Universiteit Antwerpen Abstract: Identificatie van nieuwe kandidaatgenen voor erfelijke perifere neuropathiëen via differentiële genexpressie in mototrische en sensorische neuronen. Organisaties: • Moleculaire genetica • VIB DMG - Perifere Neuropathieën

Onderzoekers: • Kristien Verhoeven

Identificatie en karakterisatie van genetische factoren betrokken bij cognitieve ontwikkeling.

Universiteit Antwerpen Abstract: Mentale retardatie, met een geschatte frequentie van 1-3% van de bevolking, is in 50% van alle gevallen te wijten aan een genetisch defect. Doel van dit project is ons inzicht in factoren die mentale retardatie bij patiënten veroorzaken te vergroten. Dit zal enerzijds gebeuren door genen te identificeren en te analyseren bij vormen van mentale retardatie waarvan het moleculaire defect nog niet bekend is, en anderzijds door factoren van invloed op het fragiele X gen te inventariseren. Dit laatste houdt in dat genen van invloed op de cognitieve prestaties van fragiele X patiënten als ook genen waarvan de expressie beïnvloed wordt door de afwezigheid van het fragiele X gen (in het muismodel) geïdentificeerd en gekarakteriseerd zullen worden. Organisaties: • Centrum medische genetica • Cognitieve Genetica (COGNET)


Identificatie en karakterisatie van erfelijke monogene en polygene ziektebeelden. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project groepeert 4 onderzoeksteams van het Centrum Medische Genetica van de Universiteit Antwerpen die onderzoek verrichten betreffende erfelijke botaandoeningen, doofheid, mentale retardatie en psychiatrische ziektebeelden. De algemene doelstellingen van deze onderzoeksprojecten zijn de localisatie en identificatie van ziektegenen, de functionele analyse van nieuw geidentificeerde genen, en het onderzoeken van therapeutische toepassingen in diermodellen op basis van de resultaten van de functionele analyse. Organisaties: • Centrum medische genetica • Medische Genetica (MEDGEN) • Menselijke moleculaire genetica

Onderzoekers: • Wim Van Hul • Frank Kooy • Markus Nöthen • Guido Van Camp

Erfelijk en biochemisch onderzoek in mitochondriale encefalomyopathieën. Vrije Universiteit Brussel Abstract: Het doel van de studie is het onderzoek naar mitochondriale aandoeningen in families waar vroeger biochemische en moleculaire analyses niet geleid hebben tot een exact gedefinieerde moleculair/genetische diagnose. Organisaties: • Embryologie en Menselijke Genetica • Pediatrie

Onderzoekers: • WILLY LISSENS • SARA SENECA • LINDA DE MEIRLEIR

Zuid-Afrikaanse populatiestudie naar de genetische invloed op polsgolfsnelheid, zoutgevoeligheid en ontstaan van hypertensie Universiteit Gent Abstract: Dit project onderzoekt een reeks Zwarte families, die bij lot uit de populatie van Soweto, Johannesburg worden getrokken. De epidemiologische procedures zullen zo gestandaardiseerd worden dat de studieresultaten met die van een vergelijkbare studie in België (Flemengho Flemish Study on Environment, Genes and Health outcomes) en in Europa (EPOGH: European Project on Genes in Hypertension) kunnen worden vergeleken. Organisaties: • Vakgroep Farmacologie

Onderzoekers: • Lucas Van Bortel

Identificatie en karakterisatie van genen betrokken bij gehoorverlies en evenwichtsstoornissen. Universiteit Antwerpen Abstract: In het binnenoor bevinden zich de organen voor het gehoor (de cochlea) en evenwicht (vestibulair apparaat). Deze twee organen zijn evolutionair met elkaar verwant en hun werking is gelijkaardig, maar over de exacte werking blijven nog veel vragen onopgelost. Een beter begrip van deze organen kan leiden tot een betere behandeling van patiënten met gehoorverlies en/of evenwichtsstoornissen. Dit prodect heeft als doel het binnenoor beter te begrijpen via het opsporen en karakteriseren van genen betrokken bij gehoor- en evenwichtsstoornissen. Dit zal gebeuren via i) positionele clonering van ziektegenen in families met erfelijke doofheid en evenwichtsstoornissen, ii) constructie en karakterisatie van cDNA banken voor de cochlea en het vestibulair apparaat en iii) karakterisatie van genen betrokken bij gehoor en evenwicht via histologische, moleculair biologische en biochemische technieken. Organisaties: • Centrum medische genetica • Menselijke moleculaire genetica

Onderzoekers: • Erik F P Fransen • Guido Van Camp

Constructie en studie van de EXTL1 knock-out muis. Universiteit Antwerpen Abstract: De EXT /EX TL genfamilie is een familie van potentiële tumor suppressor genen waarvan op dit ogenblik 5 leden geïdentificeerd zijn; twee EXT genen (EX Tl en EXT2) en drie EXT-like genen (EXTLl-3). Recent kon van de EXT genen aangetoond worden dat zij betrokken zijn bij de biosynthese van heparaan sulfaat (HS), het polysaccharide dat posttranslationeel aangehecht wordt aan tal van eiwitten. Waarschijnlijk zijn het glycosyltransferases die instaan voor de ketenverlenging van HS. Ook voor het EXTL2 gen wordt een functie in de HS biosynthese verondersteld, en waarschijnlijk is EXTL2 het kritische glycosyltransferase dat de heparaan sulfaat synthese initieert en het onderscheidt van de chondroitin sulfaat synthese. Het EXTL3 gen blijkt een receptor voor het REG (regenerating gene) protein, een beta-cel regeneratie factor. De functie van EXTLl blijft echter voorlopig nog onopgehelderd. Op dit ogenblik is nog geen associatie met enige ziekte aangetoond voor het EX TL 1 gen, maar gezien de tumor suppressor capaciteit van de EXT genen en het feit dat EXTLl gelokaliseerd is in de chromosomale regio lp36 die tumor suppressor activiteit bevat, maakt het een ernstige kandidaat voor de tumoren geassocieerd met deze regio. Dit project beoogt meer inzicht te verwerven in de functie van het EXTLl gen door de constructie van een EX TL 1 knock-out muis. Hiervoor zal via recombinant DNA technieken een construct gemaakt

worden waarin het EX TL 1 leesraam onderbroken wordt. Het gemaakte construct zal uitvoerig getest worden via Southern blot en P CR technieken- Via electroporatie zal het construct in ES cellen geëlectroporeerd worden waarna nagegaan zal worden of zich homologe recombinatie tussen het construct en de EX TL sequentie heeft voorgedaan. Recombinante ES cellen zullen dan geïnjecteerd worden in de blastocyst van het muizenembryo en door verdere kweek van het chimere nageslacht zal getracht worden muizen met inactieve EX TL 1 genen te bekomen. Het fenotype van muizen met heterozygote en homozygote EX TL 1 mutaties zal uitvoerig bestudeerd worden op verschillende vlakken. Daar op dit ogenblik nog geen EX TL 1 mutaties bij de mens werden gevonden is het phenotype niet voorspelbaar, maar gezien de homologie met de EXT genen zal in eerste instantie door middel van roentgenopnamen en histochemie naar de botstructuur gekeken worden en zal de heparaan sulfaat samenstelling bij KG muizen nagegaan worden dmv HPLC analyse. Organisaties: • Centrum medische genetica • Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen - overige


Isolatie, karakterisatie en functionele analyse van MSX homeobox genen. Universiteit Antwerpen Abstract: De MSX genfamilie is een familie van homeoboxgenen die betrokken zijn bij de embryonale ontwikkeling van verschillende species. In de mens zijn op dit ogenblik 2 MSX genen (MSX1 en MSX2) gekend, terwijl in de muis reeds 3 Msx genen (Msx1-3) werden geïsoleerd. Dit project beoogt de isolatie en karakterisatie van het humane MSX3 gen en eventuele additionele MSX genen om zo de exacte functie van deze genen en hun mogelijke betrokkenheid bij humane ziektes te achterhalen. Organisaties: • Centrum medische genetica • Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen - overige


Genetische associatiestudies met kandidaatgenen voor osteoporose. Universiteit Antwerpen Abstract: In dit project zal een genetische associatiestudie uitgevoerd worden met kandidaatgenen voor osteoporose. Botdensiteit wordt beïnvloed door meerdere genen in combinatie met omgevingsfactoren. Om de betrokkenheid van een aantal kandidaatgenen na te gaan, zullen polymorfismen opgespoord worden die vervolgens geanalyseerd zullen worden in een uitgebreide, uitstekend gekarakteriseerde set van individuen uit Noordoost Schotland. Organisaties: • Centrum medische genetica • Medische genetica van obesitas en skeletaandoeningen (MGENOS)


Identificatie en karakterisatie van genen verantwoordelijk voor erfelijke doofheid en vestibulaire stoornissen. Universiteit Antwerpen Abstract: In het morfologisch luik van dit project zal met behulp van immunocytochemische technieken de cellulaire lokalisatie en het expresssiepatroon van het DFNA5 gen product nagegaan worden. Organisaties: • CEL- EN WEEFSELLEER • Laboratorium voor celbiologie en histologie

Onderzoekers: • Jean-Pierre Timmermans

Identificatie van genen en genetische factoren die een rol spelen in epilepsie. Universiteit Antwerpen Abstract: Slechts de laatste jaren is het besef gegroeid dat erfelijke factoren een belangrijke rol spelen bij verscheidene vormen van epilepsie. Familie onderzoek liet toe nieuwe entiteiten te definiëren. Via moleculair genetisch onderzoek is men er in geslaagd in enkele grote stambomen het gendefect te lokaliseren binnen het menselijke genoom. Momenteel zijn er een twintigtal loci gekend. Het onderligggende gendefect is slechts in een viertal varianten gekend. De identificatie van andere gendefecten zal bijdragen tot een beter begrip van de fysiopathologie van epileptische aanvallen, laat toe te bestuderen hoe het brein epileptisch wordt en verder kunnen de effecten van bestaande en nieuw te ontwerpen anti-epileptica getest worden op nieuwe cellulaire modellen en transgene dieren. Organisaties: • Moleculaire genetica • VIB DMG - Neurodegeneratieve Hersenziekten

Onderzoekers: • Christine Van Broeckhoven • Peter De Jonghe

Identificatie van genen betrokken bij reumatoïde aandoeningen. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project beoogt en heeft tot doel de localisatie en identificatie van genen relevant voor reumatoide aandoeningen door monogenische ziektebeelden te onderzoeken met een klinisch beeld dat gelijkenissen vertoont met frequente multifactoriele aandoeningen. Organisaties: • Centrum medische genetica • Medische genetica van obesitas en skeletaandoeningen (MGENOS)


Preimplantatie genetische diagnose voor monogene en mitochondriale aandoeningen : ontwikkeling en toepassing. Vrije Universiteit Brussel Abstract: Doel van het experiment. Met deze studie willen we nieuwe diagnostische tests ontwikkelen op het niveau van preimplantatie van embryo's om koppels ad risk voor een kind met een genetische afwijking preimplantatie genetische diagnose aan te kunnen bieden als een alternatief voor prenatale diagnose. De ontwikkeling van PGD voor monogene aandoeningen is een studie waarin wij reeds ruime ervaring hebben en die we zouden willen uitbrengen, maar tevens zouden we PGD willen ontwikkelen voor mitochondriale aandoeningen, wat specifieke problemen met zich meebrengt.

Organisaties: • Embryologie en Menselijke Genetica

Onderzoekers: • INGEBORG LIEBAERS

Onderzoek naar de genen betrokken in mannelijke infertiliteit. Vrije Universiteit Brussel Abstract: Infertiliteit en subfertiliteit komen voor in ongeveer 15% van de koppels met actieve kinderwens. in 50% van deze koppels kan de oorzaak toegewezen worden aan vrouwelijke infertiliteit, in 30% aan een probleem langs de kant van de man en in 20% is er geen verklaring voor de infertiliteit. Verschillende factoren die een rol vormen bij mannelijke infertiliteit zijn ondertussen gekend. Naast factoren van chemische, infectueuse of immunologische aard, is het ook duidelijk dat in een aantal gevallen genetische factoren aan de basis liggen. Zo is bijvoorbeeld duidelijk aangetoond dat in de meerderheid van mannen met obstructieve azoöspermie tengevolge van congenitale bilaterale afwezigheid van het vas deferens (CBAVD) de infertiliteit veroorzaakt wordt door mutaties in hetzelfde gen dat defectief is bij mucoviscidose patiënten (het CFTR-gen). Dit project omhelst de studie van twee genetische wijzigingen waarvan geweten is dat zij betrokken zijn of tenminste meer frequent voorkomen bij onvruchtbare dan bij normaal fertiele mannen: microdeleties ter hoogte van de lange arm van het Y-chromosoom (verder genoemd Yq11 deleties) en chromosoomtranslocaties. In beide gevallen is het doel van het project de (mogelijk) betrokken factoren beter te karakteriseren, hun normale functie te bestuderen en hieruit hun rol bij onvruchtbaarheid (beter) te definiëren. Organisaties: • Embryologie en Menselijke Genetica • Gynecologie - Urologie

Onderzoekers: • WILLY LISSENS • ANDRE VAN STEIRTEGHEM • INGEBORG LIEBAERS • PAUL DEVROEY

Chromosonale oorzaken van onvruchtbaarheid en de nieuwe ontwikkelingen in de voortplanting en de genetica. Vrije Universiteit Brussel Abstract: Dragers van structurele chromosoomherschikkingen zoals inversies of translocaties hebben frequent te maken met een fertilisatieprobleem. Daar een fractie van de gameten van deze patiënten karyotypisch normaal zijn, is een procedure die deze detectie preconceptueel of in de pre-implantatie diagnostiek mogelijk zou maken van groot belang. De fluorescentie in situ hybridisatie (FISH), dmv. een combinatie van verschillend gemerkte centromeerprobes en locus-specifieke probes, biedt in dit domein ontzettende voordelen. De chromosoominhoud van gameten en pre-implantatie embryo's kan met FISH worden nagegaan en bovendien kunnen de verschillende chromosoomsegregaties worden bepaald. Het onderzoek naar de frequentie van structurele afwijkingen in humane ganeten zal bijdragen tot het nauwkeurig bepalen van de kans op zwangerschap met goede afloop bij toekomstige ouders waarvan één van de partners drager is van een structurele chromosoomafwijking. Dankzij de combinatie van de IVF-technologie en de één-cel genetica, kunnen enkel niet-ziekte enmbryo's worden teruggeplaatst zodat zwangerschapsafbreking kan vermeden worden. Organisaties: • Embryologie en Menselijke Genetica

Onderzoekers: • INGEBORG LIEBAERS

Chromosomale oorzaken van onvruchtbaarheid en de nieuwe ontwikkelingen in de voortplanting en de genetica. Vrije Universiteit Brussel Abstract: Dragers van structurele chromosoomherschikkingen zoals inversies of translocaties hebben frequent te maken met een fertilisatieprobleem. Daar een fractie van de gameten van deze patiënten karyotypisch normaal zijn, is een procedure die deze detectie preconceptueel of in de pre-implantatie diagnostiek mogelijk zou maken van groot belang. De fluorescentie in situ hybridisatie (FISH), dmv. een combinatie van verschillend gemerkte centromeerprobes en locus-specifieke probes, biedt in dit domein ontzettende voordelen. De chromosoominhoud van gameten en pre-implantatie embryo's kan met FISH worden nagegaan en bovendien kunnen de verschillende chromosoomsegregaties worden bepaald. Het onderzoek naar de frequentie van structurele afwijkingen in humane ganeten zal bijdragen tot het nauwkeurig bepalen van de kans op zwangerschap met goede afloop bij toekomstige ouders waarvan één van de partners drager is van een structurele chromosoomafwijking. Dankzij de combinatie van de IVF-technologie en de één-cel genetica, kunnen enkel niet-ziekte enmbryo's worden teruggeplaatst zodat zwangerschapsafbreking kan vermeden worden. Organisaties: • Embryologie en Menselijke Genetica

Onderzoekers: • ANDRE VAN STEIRTEGHEM • INGEBORG LIEBAERS

Onderzoeksprojecten (1-209 van 209)

Recommend Documents