Onderzoeksmethoden voor Sportstudies tweede druk
chris gratton, ian jones en tom robinson
ONDERZOEKSMETHODEN VOOR SPORTSTUDIES
Dit veelomvattende, toegankelijke en praktische tekstboek biedt een complete basis in kwalitatieve en kwantitatieve onderzoeksmethoden voor sportstudies studenten. Het boek omvat een stapsgewijze begeleiding vanaf het ontwerpen van een onderzoeksproject tot het verzamelen en analyseren van data en het rapporteren hierover. Het is rijk geïllustreerd met sportgerelateerde case studies en met internationale voorbeelden. In deze compleet herziene en geactualiseerde uitgave omvat het boek de meest belangrijke onderwerpen zoals: ■ ■ ■ ■ ■ ■
Het uitkiezen van een geschikt onderzoeksontwerp Het uitvoeren van een literatuuronderzoek Het gebruiken van een aantal belangrijke onderzoeksmethoden zoals enquêtes, interviews, inhoudsanalyse en etnografisch onderzoek Het interpreteren van gegevens inclusief een inleiding in SPSS en richtlijnen voor beschrijvende en verklarende statistiek Het schrijven van een onderzoeksrapport Het omgaan met ethische onderwerpen in sportonderzoek.
Onderzoeksmethoden voor Sportstudies is geschreven als complete en onafhankelijke gids op het gebied van onderzoeksmethoden en bevat een rijkdom aan bruikbare elementen zoals definities van kernwoorden, voorbeeld tentamenvragen en praktische onderzoeksvoorbeelden. Het boek kan ook een belangrijke bron vormen voor elke student die bezig is met een afstudeerproject of een onderzoek tijdens een stage. Chris Gratton is professor in de Sport Economie en hoofd van het Sports Industry Research Centre aan de Sheffield Hallam University, Verenigd Koninkrijk. Ian Jones is Associate Dean en hoofd van de Academic Group Sport & Leisure, School of Services Management, aan de Bournemouth University, Verenigd Koninkrijk. Tom Robinson is hogeschooldocent aan het Instituut voor Sportstudies van de Hanzehogeschool Groningen, Nederland.
ONDERZOEKSMETHODEN VOOR SPORTSTUDIES TWEEDE DRUK
CHRIS GRATTON, IAN JONES EN TOM ROBINSON
This edition first published 2011 by Routledge 2 Park Square, Milton Park, Abingdon, Oxon OX14 4RN Simultaneously published in the USA and Canada by Routledge 711 Third Avenue, New York, NY 10017 Routledge is an imprint of the Taylor & Francis Group, an informa business © 2011 Chris Gratton, Ian Jones and Tom Robinson The right of Chris Gratton, Ian Jones and Tom Robinson to be identified as authors of this work has been asserted by them in accordance with sections 77 and 78 of the Copyright, Designs and Patents Act 1988. All rights reserved. No part of this book may be reprinted or reproduced or utilised in any form or by any electronic, mechanical, or other means, now known or hereafter invented, including photocopying and recording, or in any information storage or retrieval system, without permission in writing from the publishers. Tweede editie gepubliceered in 2010 in het Engels onder de titel Research Methods for Sports Studies Door uitgeverij Routledge 2 Park Square, Milton Park, Abingdon, Oxon, OX14 4RN Nederlandse vertaling van gepubliceered in 2011 Bewerkt door Tom Robinson Vertaald door het Kenniscentrum Sportstudies, Groningen © 2011 Chris Gratton, Ian Jones en Tom Robinson Nederlandse vertaling © 2011 Uitgeverij Routledge Niets in deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, microfilm, fotokopie of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ISBN: 978–0–415–59399–1 (pbk) Typeset in Melior by Swales & Willis Ltd, Exeter, Devon
INHOUD
Voorwoord bij de tweede editie Het Instituut voor Sportstudies, Hanzehogeschool, Groningen Dankzegging
1 WAT IS ONDERZOEK
xiii xvii xix
1
Inleiding Wat is onderzoek? De kenmerken van onderzoek Waarom doen we onderzoek? Verschillende typen onderzoek Fundamenteel en toegepast onderzoek Primair en secundair onderzoek Theoretisch en empirisch onderzoek Sommige misvattingen over onderzoek Sportonderzoek begrijpen Samenvatting Activiteiten Aanbevolen Literatuur
1 3 4 5 5 6 7 8 8 9 12 12 13
2 HET ONDERZOEKSPROCES
15
Inleiding Het onderzoeksproces Samenvatting
inhoud
15 15 20
v
Activiteiten Aanbevolen literatuur
3 ONDERZOEKSTRADITIES Inleiding Het begrip kennis Kwantitatief en kwalitatief onderzoek De groei van kwalitatief onderzoek in sportstudies Kwantitatief of kwalitatief onderzoek kiezen Het mixen van kwantitatieve en kwalitatieve gegevens Deductief en inductief onderzoek Twee algemene onderzoekstradities Welke aanpak is geschikt voor mijn onderzoek? Samenvatting Activiteiten
4 ONDERZOEKSVRAGEN, DOELEN EN DOELSTELLINGEN Inleiding Wat komt er kijken bij een onderzoeksonderwerp Het aanscherpen van je onderzoeksvraag Een onderzoeksvoorstel schrijven Zwakke punten in onderzoeksvoorstellen Samenvatting Activiteiten 5 LITERATUURONDERZOEK Inleiding Doelen van literatuuronderzoek Literatuurbronnen Het vinden van geschikte literatuur Relevante databanken voor sportonderzoek Het focussen van je literatuurzoektocht Beoordelen van de literatuur Beoordelen van websites Hoe weet ik wanneer ik genoeg literatuur heb verzameld? Hoe zet ik het literatuuronderzoek op papier? Hoe verwijs ik naar andere auteurs?
vi
20 20
23 23 24 30 31 34 34 36 37 38 39 39
41 41 42 45 51 52 53 53 55 55 56 57 59 60 62 63 64 65 65 68
inhoud
Bijhouden van je referenties Structureren van je literatuuronderzoek Je literatuuronderzoek relateren aan je onderzoeksvraag Veelgemaakte fouten in literatuuronderzoek Secundaire gegevens identificeren Hoe weet ik of ik mijn literatuuronderzoek succesvol heb afgerond? Samenvatting Activiteiten Aanbevolen literatuur
6 THEORIEEN, CONCEPTEN EN VARIABELEN Inleiding Theorieën en theoretische raamwerken Je aanpak overwegen Hoe weet je welke theorie je moet gebruiken? Concepten en conceptuele raamwerken Moeilijke termen om te operationaliseren Betrouwbaarheid en validiteit Het verband tussen betrouwbaarheid en validiteit Beoordeling van kwalitatief onderzoek Samenvatting Activiteiten
7 ONDERZOEKSONTWERPEN VOOR SPORTSTUDIES Inleiding Experimenteel ontwerp Cross-sectioneel/enquête-ontwerp Tijdreeks ontwerp Longitudinaal ontwerp Case studie onderzoek Grounded theory ontwerp Etnografisch ontwerp Steekproef kwesties Een steekproef selecteren Veelgemaakte fouten bij het selecteren van een steekproef De grootte van de steekproef vaststellen Case studie of etnografische steekproef Vertekening door non-respons
inhoud
71 71 72 73 73 75 75 76 77
79 79 80 81 83 84 88 93 97 97 99 99
101 101 102 105 105 107 108 110 110 110 111 114 115 116 118
vii
Welke methoden moet ik gebruiken om gegevens te verzamelen vanuit mijn steekproef? Triangulatie van gegevens Combineren van kwantitatieve en kwalitatieve benaderingen Ethische overwegingen in onderzoeksontwerp Samenvatting Activiteiten
8 HET VERZAMELEN VAN GEGEVENS I: DE ENQUÊTE Inleiding Wanneer is het gebruik van een enquête geschikt? Voordelen van het afnemen van enquêtes Nadelen van de schriftelijke enquête Gebruik maken van enquêtes van internet De enquête ontwerpen Welk type vragen kan ik stellen? Kan ik bestaande vragen of schalen gebruiken of moet ik deze zelf ontwikkelen? Het rangschikken van de enquête Problemen bij het ontwerpen van de enquête Het testen van de enquête Het verhogen van je responspercentage De begeleidende brief Het uitdelen van de enquête Het opnieuw benaderen van respondenten die niet reageren Samenvatting Activiteiten Aanbevolen literatuur
118 120 121 121 124 125
127 127 128 129 130 130 131 132 137 138 138 140 146 146 147 151 151 151 152
9 HET VERZAMELEN VAN GEGEVENS II: INTERVIEWS
153
Inleiding Wanneer is het afnemen van een interview geschikt? De verschillende typen interviews Voordelen van de interviewmethode Nadelen van de interviewmethode Het interviewschema ontwerpen Het afnemen van het interview De respondent motiveren Gevoelige/persoonlijke vragen stellen
153 153 154 155 156 157 158 160 161
viii
inhoud
Opnemen van het interview Het onderste uit de kan halen bij het interview Het interviewen van kinderen Telefonische en online interviews Interviews en steekproefgrootte Het sleutelfiguur interview Focusgroepen Samenvatting Activiteiten Aanbevolen literatuur
10 HET VERZAMELEN VAN GEGEVENS III: ONOPVALLENDE METHODEN – OBSERVATIE EN INHOUDSANALYSE Inleiding Voordelen van onopvallende methoden Nadelen van onopvallende methoden Observatie en respondentobservatie Wanneer is observatie geschikt? Voordelen van observatiemethoden Nadelen van observatiemethoden Het uitvoeren van een observationeel onderzoek Het vastleggen van gegevens Veel gemaakte fouten in observatieonderzoek Inhoudsanalyse Veel gemaakte fouten in inhoudsanalyses Samenvatting Activiteiten Aanbevolen literatuur
11 HET VERZAMELEN VAN GEGEVENS IV: ETNOGRAFISCH ONDERZOEK IN DE SPORT Inleiding Kenmerken van een etnografie Een sportetnografie uitvoeren Etnografische methoden Methodologische en ethische kwesties in sportetnografie Experimentele etnografie Auto-etnografie Het schrijven van een etnografie Etnografie en studentenonderzoek
inhoud
161 163 165 166 166 168 169 171 171 172
173 173 174 174 174 175 177 178 179 180 182 182 187 187 188 188
189 189 192 194 199 201 201 202 204 205
ix
Samenvatting Activiteiten Aanbevolen literatuur
12 HET ANALYSEREN VAN GEGEVENS I: KWANTITATIEVE DATA-ANALYSE Inleiding Het gebruik van computersoftware bij kwantitatieve analyse Het voorbereiden van de gegevens Het gebruik van SPSS voor Windows Het analyseren van gegevens met behulp van SPSS voor Windows Het analyseren van je gegevens Beschrijvende statistiek Presenteren van beschrijvende statistiek Verklarende statistiek Het interpreteren van de resultaten Afhankelijkheidstoetsen Het toetsen van verschillen Welke toets moet ik gebruiken? Verslaglegging van de uitkomsten Een laatste opmerking over statistiek Gemaakte fouten in kwantitatieve analyse Samenvatting Activiteiten Aanbevolen literatuur
13 HET ANALYSEREN VAN GEGEVENS II: KWALITATIEVE DATA-ANALYSE Inleiding Fasen van kwalitatieve data-analyse Het coderen van kwalitatieve gegevens Fasen in het coderen van gegevens Waar moet ik op letten wanneer ik mijn gegevens heb gecodeerd? Het gebruik van onbewerkte gegevens om je analyse te onderbouwen Computeranalyse en kwalitatieve gegevens Het vertrouwen in jouw analyses verzekeren Samenvatting Activiteiten Aanbevolen literatuur
x
205 206 206
209 209 210 211 213 215 216 216 219 220 221 223 226 229 230 231 231 232 232 233
235 235 236 237 238 241 242 242 243 245 245 246
inhoud
14 HET SCHRIJVEN VAN HET ONDERZOEKSVERSLAG Inleiding Het schrijven van het onderzoeksverslag Het structureren van het onderzoeksverslag Taalgebruik en schrijfstijl Je eigen onderzoeksverslag beoordelen De context opzetten Focus en rechtvaardiging Jouw gebruik van de literatuur Jouw methodologie Discussie en conclusies Algehele presentatie van het verslag De mondelinge presentatie van je onderzoek Samenvatting Aanbevolen literatuur
15 PRAKTISCHE ZAKEN
247 247 247 250 258 259 259 260 260 260 261 262 262 264 265
267
Inleiding De verschillende typen studentenonderzoek Initiële overwegingen Wat kenmerkt een goed studentenonderzoek? Originaliteit en veralgemenisering Het tijdschema van een onderzoek Samenwerken en toegang krijgen De rol van je begeleider Veelgemaakte fouten in studentenonderzoek Samenvatting Aanbevolen literatuur
267 267 269 269 270 271 272 274 277 278 278
Woordenlijst Bibliografie Index
279 285 293
inhoud
xi
VOORWOORD BIJ DE TWEEDE EDITIE
De eerste druk van Onderzoeksmethoden voor Sportstudies werd geschreven vanwege de waargenomen behoefte aan een toegankelijke tekst voor Nederlandse (student-)onderzoekers. Het boek kon fungeren als belangrijke gids bij onderwerpen binnen specifiek sportonderzoek of onderzoek binnen de sociale wetenschappen in het algemeen. Sinds de eerste editie is er een zeer welkome continue groei geweest in de aard, omvang en kwaliteit van sportonderzoek. De doelen van deze tweede editie zijn grotendeels gelijk gebleven aan die van de eerste editie, namelijk: –
–
–
Het stimuleren van interesse in sportonderzoek, het informeren van de student over het belang van onderzoek in het ontwikkelen van kennis en het aanmoedigen van de student om zowel meer onderzoek te lezen als het zelf uitvoeren van onderzoek in gebieden van hun eigen sportinteresse. Het fungeren als een praktisch handboek voor onderzoekers. In plaats van het in één keer te lezen, kan het boek worden gebruikt als een naslagwerk voor de onderzoeker dat op verschillende momenten in het onderzoeksproces kan worden geraadpleegd. Het relateren van elementen van het onderzoeksproces en daadwerkelijke voorbeelden van sportonderzoek, zodat de geïntroduceerde theorie gekoppeld kan worden aan de praktijk.
Dit handboek is hopelijk interessant voor een groot publiek. De primaire doelgroep wordt gevormd door hbo-studenten die vakken volgen aan sportgerelateerde opleidingen, inclusief sportmanagement, sportsociologie, sportmarketing, sporttoerisme, sportontwikkeling (lichamelijke opvoeding), recreatiemanagement en andere, vergelijkbare opleidingen.
voorwoord bij de tweede editie
xiii
Dit boek is ook gericht op degenen die werken in de sportindustrie, waar onderzoek misschien een vereiste is voor de positie die ze bekleden. Eén thema staat centraal in dit boek: er is geen juiste manier van onderzoek doen. De ‘beste’ manier van onderzoek doen is afhankelijk van meerdere factoren, bijvoorbeeld het soort onderzoeksvraag, de vaardigheden van de onderzoeker, de verwachte uitkomsten van het onderzoek, de beschikbaarheid van tijd en middelen, etc. Elke onderzoeksvraag heeft zijn eigen specifieke kenmerken waarmee rekening moet worden gehouden. Een goede onderzoeker is flexibel genoeg om zich aan zulke factoren aan te passen, in plaats van vast te blijven houden aan een bepaalde aanpak of ideologie. Een tweede thema is de behoefte om onderzoek te zien als aanvulling op kennis over sport in plaats van als een ‘abstracte’ term. Er wordt een aantal voorbeelden gegeven in het boek om de kennis over sport te koppelen aan onderzoeksmethoden en om het verband aan te geven tussen het onderzoeksproces en ons academische begrip van sport. DE STRUCTUUR VAN HET BOEK Dit boek is gebaseerd op het concept van het ‘onderzoeksproces’. Hoewel gezegd kan worden dat onze conceptualisatie van het onderzoeksproces misschien te netjes en geordend is, en dat ‘real life’ onderzoek zelden een dergelijke, gestructureerde aanpak volgt, is het desalniettemin een nuttig raamwerk waarbinnen je sportonderzoek kunt begrijpen. De eerste hoofdstukken introduceren de concepten en tradities van onderzoek, en behandelen de achterliggende theorie en filosofie van sportonderzoek. Hoofdstuk 1 introduceert het concept ‘onderzoek’ en de rol binnen sportopleidingen. Hoofdstuk 2 introduceert vervolgens het concept van het ‘onderzoeksproces’ waar de rest van het boek om draait. Hoofdstuk 3 behandelt een aantal verschillende benaderingen wat betreft de aard en acquisitie van kennis. De eerste fase van het onderzoeksproces is het selecteren van een geschikt onderzoeksonderwerp; hoofdstuk 4 behandelt enkele strategieën die gebruikt kunnen worden om geschikte onderzoeksvragen, doelen en doelstellingen te formuleren en vast te stellen. De volgende fase is het lezen over het onderwerp; hoofdstuk 5 introduceert het concept van literatuuronderzoek, de daadwerkelijke processen van het vinden en beoordelen van literatuur en het schrijven van een literatuuronderzoek in de juiste vorm. Hoofdstuk 6 introduceert vervolgens het belang van het gebruiken van de geschikte theorieën, concepten en variabelen in een onderzoeksproject. Hoofdstuk 7 beschrijft verschillende ontwerpen die je kunt gebruiken om je onderzoek uit te voeren. De eerste zeven hoofdstukken geven je tezamen de ‘achtergrond’ informatie die essentieel is om de aard
xiv
voorwoord bij de tweede editie
van het onderzoek zelf te begrijpen en de kwesties die van toepassing zijn op de ontwikkeling van jouw onderzoeksproject. Het tweede gedeelte van het boek gaat in op de kwesties die naar voren komen wanneer je daadwerkelijk bezig gaat met het onderzoeksproject. Hoofdstuk 8 t/m 11 kijken naar een aantal gegevensverzamelingsmethoden die je kunt gebruiken om je eigen gegevens te verzamelen. We bestuderen het gebruik van enquêtes, interviews en onopvallende methoden in deze hoofdstukken, en we introduceren één methodologische aanpak in het bijzonder, de sportetnografie, in hoofdstuk 11. Het derde gedeelte van het boek beschrijft de analyse van de gegevens die je zult verzamelen en de verslaglegging van je onderzoek. Hoofdstuk 12 bespreekt een aantal analysetechnieken van kwantitatieve gegevens, en introduceert SPSS voor Windows als een middel voor kwantitatieve analyse. Hoofdstuk 13 beschrijft hoe je kwalitatieve gegevens kunt analyseren en begrijpen. Hoofdstuk 14 bespreekt hoe je alles samenvoegt, door middel van het schrijven van je onderzoeksrapport. We hebben ook een hoofdstuk ingevoegd – hoofdstuk 15 – speciaal voor diegenen die onderzoek doen als onderdeel van een studie, bijvoorbeeld een afstudeeronderzoek van je sportopleiding, waarin een aantal specifieke kwesties van studentenonderzoek worden besproken. VERANDERINGEN AAN DE TWEEDE EDITIE Vanwege de positieve reacties op de eerste editie, hebben we de verleiding kunnen weerstaan om grootschalige veranderingen aan te brengen in de tekst. We hebben echter wel een aantal kleinere aanpassingen gedaan, gebaseerd op constructieve commentaren van collega’s en beoordelaars. Het deel over onderzoeksfilosofie is uitgebreid en er is meer aandacht besteed aan het starten en beoordelen van kwalitatief onderzoek. Het belangrijke onderdeel over onderzoeksethiek ontbrak grotendeels in de eerste editie; dat hebben we in deze editie wel opgenomen. Een aantal casestudies is geactualiseerd en we hebben meer focus aangebracht ten aanzien van kwantitatieve analyse. GEBRUIK VAN HET BOEK Je kunt dit boek op twee manieren gebruiken. Ten eerste kun je een vak onderzoeksmethoden volgen als onderdeel van je sportopleiding. Als dit het geval is, is de inhoud van het boek op een dergelijke manier ontworpen dat het in één lijn loopt met een standaard leerschema. In dit geval zul je het boek waarschijnlijk achter elkaar door lezen. De tweede manier is het gebruik als handboek om je te assisteren bij een
voorwoord bij de tweede editie
xv
daadwerkelijk onderzoeksproject, en in dat geval ben je selectiever in je aanpak. Je leest bijvoorbeeld het hoofdstuk over kwesties waar je als student tegenaan loopt (hoofdstuk 15) al in een vroeg stadium van je onderzoeksproject. In welke situatie je ook zit, aan het einde van elk hoofdstuk benoemen we een aantal activiteiten. De algemene activiteiten zullen geschikt zijn voor degenen die leren over onderzoek en bieden een waardevolle ervaring in sommige elementen van het onderzoeksproces. Andere activiteiten zullen meer geschikt zijn om je te helpen wanneer je onderzoek aan het doen bent en zullen je helpen om je eigen onderzoek te beoordelen. Ten slotte is het belangrijk dat je het doen van onderzoek ziet als een uitdaging; of dit nu een mogelijkheid is om je verder te ontwikkelen in een gebied dat je interesseert, een kans voor je verdere persoonlijke ontwikkeling of een mogelijkheid om je persoonlijke vaardigheden maximaal te testen. Welke mogelijkheid het ook is, we hopen dat je zult genieten van het doen van onderzoek en dat je succesvol zult zijn in je onderzoekscarrière. Dit boek is speciaal bewerkt en vertaald voor Nederlandstalige hbo-studenten. Hopelijk verschaft het een goede en stimulerende basis voor die studenten die hun eerste belangrijke sportonderzoeksproject ontwerpen en uitvoeren. Tom Robinson Chris Gratton Ian Jones maart 2011
xvi
voorwoord bij de tweede editie
HET INSTITUUT VOOR SPORTSTUDIES, HANZEHOGESCHOOL, GRONINGEN
Nederland is op weg om een kennissamenleving te worden. Een samenleving waarin het toepassen van kennis misschien wel de belangrijkste manier is om waarde aan producten en diensten toe te voegen. Ontwikkelingen in die kennissamenleving, zoals het sneller verouderen van kennis, betekenen een verandering voor de functie van hogescholen. Ze transformeren van onderwijsinstelling naar kennisinstelling. Dat betekent een verschuiving van het overdragen van kennis, naar het ontwikkelen van kennis die toepasbaar is in de beroepspraktijk. In 2005 is het lectoraat sportwetenschap van het Instituut voor Sportstudies (HIS) van de Hanzehogeschool Groningen opgericht. Dit lectoraat heeft als hoofddoel het verrichten van activiteiten die kenniscirculatie en kennisgroei bewerkstelligen bij betrokkenen binnen het Instituut voor Sportstudies en het (internationale) werkveld. Het lectoraat levert professionele kennis aan de (regionale) samenleving en/of (a.s.) beroepsbeoefenaren en draagt op die manier bij aan de verdere ontwikkeling van Nederland als kennissamenleving. Deze kennis kan op velerlei manieren ‘verpakt’ worden. In innovaties, praktijkgericht onderzoek en verbeteradviezen bijvoorbeeld. Steeds gaat het om kennis die de beroepspraktijk verrijkt. Het onderzoek dat binnen het lectoraat plaatsvindt, moet bijdragen aan de verbetering en vernieuwing van de beroepspraktijk en aan de kenniscirculatie tussen het HIS, bedrijven, non-profitorganisaties of instellingen in de publieke sector. Binnen het HIS zijn kenniswerkplaatsen ingericht waar onderwijs en onderzoek samen komen. Werkveld, studenten en docentonderzoekers werken samen aan praktijkproblemen. De thema’s waar het lectoraat zich mee bezig houdt zijn onder andere:
het instituut voor sportstudies
xvii
■ ■ ■ ■
sportstimulering sport en motoriek sport en presteren sport en leren en innoveren.
Dit boek is een prachtig voorbeeld van een kennisproduct waarin expliciete kennis is vastgelegd die gebruikt kan worden om kennis te ontwikkelen en innovaties in het beroepsdomein sport te realiseren. Kris Tuinier, teamleider sportmanagement, Hanzehogeschool, Groningen, maart 2011
xviii
het instituut voor sportstudies
DANKZEGGING
In de eerste plaats wil ik Albert Hovius bedanken voor de tijd die hij besteed heeft aan het controleren en verbeteren van de vertaling, de stijl en inhoud van de tekst. Ondanks het feit dat hij een zware tijd doormaakte, heeft hij zijn input toch steeds op tijd aangeleverd. Albert as always you have been impeccable in your manner and style ... thank you. In de tweede plaats wil ik ook mijn twee jongens Thomas en Daniel bedanken voor hun inspirerende gedachten gedurende het schrijven van deze tweede editie. Tot slot bedank ik nog Nienke, Luna, Gabe, Mila, Amber, Kiki, Bonny, Shelly, Roxy and Soxy voor hun constante steun.
dankzegging
xix
HOOFDSTUK 1 WAT IS ONDERZOEK?
In dit hoofdstuk zullen we: ■ ■ ■ ■
Het begrip ‘onderzoek’ introduceren. Een aantal redenen bespreken waarom we onderzoek uitvoeren. De verschillende typen onderzoek bespreken. De aanpak beschrijven van het lezen van onderzoeksartikelen.
INLEIDING We weten heel veel over sport en over lichamelijke activiteiten. We kennen bijvoorbeeld heel veel redenen waarom we aan sport doen, en welke factoren van invloed zijn op welke sport we kiezen om te doen of om naar te kijken. We hebben een redelijk goed idee van wat veel kinderen tegenhoudt om regelmatig lichamelijk actief te zijn. Hoe belangrijk sport in economisch en sociaal opzicht is, is door een groot aantal onderzoekers aangetoond. We weten zelfs wat sneller gaat, zwemmen in water of in stroop (het antwoord zou wel eens verrassend kunnen zijn!). We begrijpen deze en andere soorten vragen over sport omdat daarop antwoorden zijn gevonden door een logische en systematische aanpak, die erop gericht is om met de grootst mogelijk kans op succes het antwoord te vinden, met andere woorden door het doen van onderzoek. Onderzoek gaat over ‘het zorgvuldig en systematisch oplossen van problemen’ (Thomas en Nelson 2006 p.3). Het is de kern en basis van elke academische discipline en het is de fundamentele basis van onze kennis over sport. Zoals Daniel Wann (1997) zegt: ‘Quality research is the lifeblood of any specific discipline. Without it, disciplines would stagnate, failing to advance past their current limits and understanding’ (p.17). Sport wordt, ondanks haar enorme sociale, economische en politieke betekenis, nog niet zo lang erkend als academische discipline.
wat is onderzoek?
1
Onderzoek in de sport is essentieel om dit gebied verder te ontwikkelen. Op het moment dat dit boek is geschreven weten we heel veel over sport. We weten bijvoorbeeld dat de meeste mensen met sport in aanraking zijn gekomen door hun ouders, vrienden, school en de media. We weten dat sport zorg draagt voor een aantal sociale functies, bijvoorbeeld sociaal-emotioneel, politiek of voor integratie. We weten dat sport ‘big business’ is en dat het geld dat gespendeerd wordt aan sport, zowel door personen als door bedrijven, elk jaar toeneemt. We weten ook dat zwemmen in stroop even snel gaat als zwemmen in water (zie Gettelfinger en Cussler 2004). We weten dit omdat dit een aantal onderzoeksvragen is geweest van voorgaande onderzoeksprojecten in de sport. Een korte bestudering van sommige recente kwesties uit op onderzoek gebaseerde tijdschriften zoals ‘Sociology of Sport Journal’ of ‘Journal of Sport Management’ geven een beeld van de gevarieerdheid en de schaal waarin sportonderzoek is gedaan en op dit moment nog wordt uitgevoerd.
KERNWOORD TIJDSCHRIFT Hoewel de term ‘tijdschrift’ misschien verschillende publicatietypen beschrijft, zullen we in dit boek over het algemeen verwijzen naar academische vaktijdschriften. Academische tijdschriften worden normaal gesproken meerdere keren per jaar gepubliceerd en bevatten de meest recente onderzoeken van een bepaald interessegebied, zoals sporteconomie of sportmarketing. De meeste academische tijdschriften ondergaan een soort screeningproces waarbij de kwaliteit van elk artikel wordt beoordeeld door een aantal recensenten waarvan elk een expert is in zijn of haar gebied. Dit zorgt ervoor dat de artikelen in het tijdschrift van hoog niveau zijn. Enkele sportgerelateerde tijdschriften zijn: ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Sociology of Sport Journal Journal of Sport Management Journal of Sport Behavior Journal of Sport and Social Issues International Review for the Sociology of Sport European Journal of Sport Management European Sport Management Quarterly International Journal of Physical Education Journal of Teaching in Physical Education Geneeskunde en Sport Gedrag en Gezondheid
▼
2
wat is onderzoek?
Dit is geen uitputtende lijst en er zal vast ook wel een aantal nietspecifieke sportbladen zijn waarin sportgerelateerde artikelen staan; het is dus zaak je niet alleen op deze publicaties te richten. Deze tijdschriften worden allemaal gepubliceerd in papiervorm, je hebt echter ook elektronisch toegang tot de tijdschriften via de bibliotheek of internet. Je kunt bijvoorbeeld met specifieke trefwoorden zoeken naar artikelen van jouw interesse.
Ons begrip van sport is echter verre van compleet. Het veranderen van sociale, politieke, technologische en economische contexten hebben allemaal invloed op sport en worden op hun beurt weer beïnvloed door sport. Onze kennis is dus nooit compleet en alleen door continu onderzoek te doen worden onze kennis en begrip van sport in stand gehouden en verbeterd. Onderzoek is niet alleen voor academici en de vaardigheden die worden geassocieerd met onderzoek zijn niet alleen belangrijk voor mensen die willen publiceren in academische tijdschriften. De laatste jaren is de werkgelegenheid in de sport enorm gegroeid. Dit heeft geleid tot talloze beroepen waarin kennis van onderzoeksmethoden belangrijk is. Mensen die bijvoorbeeld in de sportmarketing werken, moeten in staat zijn om de effectiviteit van een bepaalde promotionele strategie te beoordelen. Sportbeleidsmedewerkers moeten misschien wel in staat zijn de redenen vast te stellen waarom mensen in een bepaalde wijk niet meedoen aan lichamelijke activiteiten. Misschien willen coaches wel weten wat de invloed is van wisseling van aanvoerder op de eenheid van het team. Overheden kunnen bijvoorbeeld vragen om de economische impact te meten van een bepaald sportevenement. Door onderzoek te doen worden ook andere vaardigheden ontwikkeld, zoals kritisch nadenken, het analyseren van gegevens om een conclusie te kunnen trekken, en het vermogen om ideeën uit te leggen aan een breder publiek. WAT IS ONDERZOEK? Voordat we ingaan op de verschillende onderzoeksmethoden en -technieken is het belangrijk om na te denken over wat we eigenlijk bedoelen met de term ‘onderzoek’. Een korte bestudering van verschillende tekstboeken over onderzoeksmethoden laat al gauw een grote verscheidenheid zien aan definities van onderzoek, waarin elke definitie juist is op zijn eigen manier. In plaats van te bespreken welke definitie nu het meest geschikt is, gebruiken we onze eigen, relatief simpele, definitie:
wat is onderzoek?
3
Onderzoek is een systematisch proces van ontwikkeling en bevordering van menselijke kennis. We zijn ons ervan bewust dat de definitie zelf - zoals iedere andere definitie - open staat voor kritiek. Door zelf het proces van onderzoek te ondergaan, zul je een veel beter inzicht krijgen in wat onderzoek daadwerkelijk inhoudt, beter dan wanneer je alleen maar leest en praat over verschillende definities van onderzoek. Zelfs al door alleen het lezen van onderzoeksartikelen zul je snel een begrip voor onderzoek ontwikkelen, zonder dat je ook zelf in staat bent om een duidelijke definitie te formuleren. DE KENMERKEN VAN ONDERZOEK Leedy (1985) en Walliman (2001) benoemen een aantal kenmerken van onderzoek: ■ ■ ■
■ ■
Onderzoek is gebaseerd op een specifieke onderzoeksvraag, hypothese of probleem. Onderzoek volgt een specifiek plan of procedure - het onderzoeksproces. Onderzoek heeft als doel het vergroten van kennis door het interpreteren van feiten en het trekken van conclusies gebaseerd op deze feiten. Onderzoek vereist goed doordachte argumenten om de conclusie te ondersteunen. Onderzoek is gebaseerd op bestaande kennis, en wil deze verbeteren en/of aanvullen, maar ook verdere onderzoeksvragen ontwikkelen.
Onderzoek is daarom meer dan het simpel zoeken naar feiten. Zoals we eerder hebben gezegd is onderzoek een systematisch proces om een vraag te beantwoorden. Veel mensen associëren onderzoek met methoden om gegevens te verzamelen zoals interviews en vragenlijsten (enquêtes). Gegevensverzameling is echter maar een onderdeel van een veel groter proces en andere onderdelen zijn even belangrijk. In dit proces kunnen vijf belangrijke fasen worden geïdentificeerd: 1. De fase die vooraf gaat aan de gegevensverzameling, waarin de onderzoeker beslist welke onderzoeksvraag, welk doel, welke deelvragen en welk theoretisch kader hij of zij gaat gebruiken. 2. De ontwerpfase waarin wordt aangegeven hoe je de gegevens gaat verzamelen om de onderzoeksvraag te beantwoorden, oftewel het onderzoeksontwerp. 3. Het daadwerkelijk verzamelen van gegevens, waarbij je gebruik maakt van een of meerdere onderzoeksmethoden.
4
wat is onderzoek?
4. Het analyseren van de gegevens waarin je verbanden legt met het theoretische kader. 5. Het rapporteren van het onderzoek om anderen te informeren over de resultaten. Deze fases zijn allemaal onderdeel van wat het onderzoeksproces wordt genoemd. Het onderzoeksproces wordt behandeld in hoofdstuk 2.
WAAROM DOEN WE ONDERZOEK? Het grootste gedeelte van onze kennis over sport is gebaseerd op onderzoek dat is uitgevoerd door anderen. Door het uitvoeren van systematisch onderzoek in bepaalde gebieden, hebben we onze kennis over sport de laatste jaren enorm vergroot. De manieren waarop kennis tot uitdrukking komt door onderzoek worden benoemd door Hussey en Hussey (1997), die de verschillende doelen van onderzoek samenvatten: ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Het onderzoeken van een bestaande situatie of probleem. Het aandragen van oplossingen voor een probleem. Het ontdekken en analyseren van algemene kwesties. Het bedenken en creëren van een nieuwe procedure of een nieuw systeem. Het uitleggen van een nieuw fenomeen. Het genereren van nieuwe kennis. Een combinatie van twee of meer van deze doelen.
Elk van deze doelen kan van toepassing zijn op veel verschillende aspecten van de sport. Een ander, maar net zo belangrijk doel van onderzoek is om zelf bezig te gaan met een bepaald aspect van de sport dat jou interesseert, zodat jij iets kan toevoegen aan de bestaande kennis als persoonlijke prestatie. Het doen van onderzoek in een specifiek gebied is een van de beste manieren om je eigen inzicht te ontwikkelen in een bepaald interessegebied. Je hebt misschien wel de ambitie om je carrièrekansen te vergroten in een bepaald gebied van de sport. Het uitvoeren van een gedetailleerd onderzoek, bijvoorbeeld in de vorm van een afstudeeronderzoek, is vaak een goede manier om een werkgever te overtuigen dat je zowel de interesse als de capaciteiten hebt in een bepaald gebied. VERSCHILLENDE TYPEN ONDERZOEK Onderzoek kan op verschillende manieren worden ingedeeld, afhankelijk van het doel van het onderzoek, de gegevens die worden verzameld en de manier waarop die gegevens worden geanalyseerd. Er bestaan
wat is onderzoek?
5
vier algemene typen, namelijk: verkennend, beschrijvend, verklarend en voorspellend onderzoek. Verkennend onderzoek. Verkennend onderzoek vindt plaats wanneer er weinig tot geen kennis is van een verschijnsel. Daarom is er behoefte aan een eerste verkenningstocht, voordat er meer specifiek onderzoek kan worden gedaan. Dit type onderzoek zoekt naar aanwijzingen over een verschijnsel, doet een poging relevante concepten te ontdekken en kijkt naar patronen of ideeën die voortkomen uit de gegevens zonder bevooroordeelde ideeën. Een onderzoeker die bijvoorbeeld een onderzoek doet naar de effecten van internet met betrekking tot sportorganisaties kan verkennend onderzoek uitvoeren omdat er hoogst waarschijnlijk nog geen goed geformuleerde theoretische modellen over dit onderwerp bestaan. Verkennend onderzoek wordt normaal gesproken gevolgd door een vervolgonderzoek dat de ideeën of hypotheses test die uit dit onderzoek zijn voortgekomen. Beschrijvend onderzoek. Beschrijvend onderzoek beschrijft een bepaald verschijnsel en richt zich daarbij op de vraag wat er is gebeurd, meer dan waarom het is gebeurd. Een onderzoek dat wordt uitgevoerd om uit te vinden hoeveel mensen de Olympische spelen van 2008 hebben bijgewoond en of dit meer mannen dan vrouwen waren, is een goed voorbeeld van een beschrijvend onderzoek. Er wordt geen poging gedaan om de verkregen resultaten te verklaren. Verklarend onderzoek: Dit type onderzoek houdt zich bezig met de vraag waarom iets gebeurt, en met het vaststellen van oorzakelijke relaties tussen variabelen. Een onderzoek dat wordt uitgevoerd om uit te vinden waarom meer mannen dan vrouwen de Olympische Winterspelen van 2006 hebben bijgewoond is een goed voorbeeld van een verklarend onderzoek. Verklarend onderzoek heeft een theoretisch raamwerk nodig zodat de verklaring uitgelegd kan worden aan de hand van de gegevens (theoretische en conceptuele raamwerken worden uitgebreid besproken in hoofdstuk 6). Voorspellend onderzoek: Voorspellend onderzoek voorspelt toekomstige verschijnselen, en is gebaseerd op interpretaties die zijn voortgekomen uit verklarend onderzoek. Bijvoorbeeld, de bevindingen van het hiervoor genoemde verklarende onderzoek kunnen worden gebruikt om verschillen in aantallen mannelijke en vrouwelijke bezoekers gedurende de Olympische Winterspelen van 2014 te voorspellen. FUNDAMENTEEL EN TOEGEPAST ONDERZOEK Elk van de typen onderzoek die we hiervoor hebben genoemd kunnen ook geplaatst worden in een continuüm verdeeld tussen fundamenteel
6
wat is onderzoek?
en toegepast onderzoek, afhankelijk van de context. Aan de ene kant van het continuüm bevindt zich fundamenteel onderzoek om een bepaald concept of kwestie te verkennen, zonder daarbij een specifiek probleem op het oog te hebben. Het wordt uitgevoerd om een beter begrip en kennis te verkrijgen over algemene concepten, zoals de ontwikkeling van een model over coachgedrag. Een dergelijk onderzoek op zich heeft geen directe waarde behalve dan een toevoeging aan de algemene kennis. Toegepast onderzoek, aan de andere kant, wordt uitgevoerd om een specifiek probleem op te lossen of een oplossing aan te dragen voor een praktische vraag. Een voorbeeld hiervan is een sportorganisatie die potentiële markten wil onderzoeken en de opdracht geeft om onderzoek te doen naar de vraag naar een sportgerelateerde service of product. Een ander voorbeeld is een onderzoek om er achter te komen waarom mensen al na korte tijd stoppen met een bepaald fitnessprogramma. Zowel Thomas en Nelson (2006) als Yiannakis (2000) beweren dat onderzoekers bereid moeten zijn om hun resultaten te testen ‘buiten de grenzen van de universiteit’ (Yiannikis 2000, p.119) als ze geïnteresseerd zijn in de ‘waarde’ van hun onderzoek. Onderzoek dat neigt naar fundamenteel onderzoek zou gevolgd moeten worden door verder onderzoek dat de resultaten toepast op een ‘real life’ situatie. In de praktijk is het echter vaak zo dat onderzoek dat neigt naar fundamenteel onderzoek meer gebruikelijk is in academische kringen. Maar zelfs dit type onderzoek heeft misschien in de toekomst praktische waarde doordat anderen de resultaten kunnen gebruiken, op voorwaarde dat het is geschreven op een begrijpelijke manier voor diegenen die de resultaten nuttig vinden (Ingham en Donnelly 1992). PRIMAIR EN SECUNDAIR ONDERZOEK Er is ook een onderscheid te maken tussen primair en secundair onderzoek. Primair onderzoek verwijst over het algemeen naar onderzoek waarbij oorspronkelijke gegevens worden verzameld die specifiek voor dat bepaalde onderzoeksproject zijn. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van onderzoeksmethoden als vragenlijsten en interviews. Secundair onderzoek verwijst naar onderzoek waarbij geen oorspronkelijke gegevens worden verzameld, maar waarvoor bestaande (of secundaire) informatiebronnen gebruikt worden, zoals gemeentelijke gegevens. De meeste onderzoeksprojecten zullen een onderdeel secundair onderzoek bevatten om de verschillende typen gegevens die zijn verzameld in voorgaande onderzoeken te beoordelen en te evalueren als onderdeel van bijvoorbeeld het literatuuronderzoek (zie hoofdstuk 5).
wat is onderzoek?
7
THEORETISCH EN EMPIRISCH ONDERZOEK Het laatste onderscheid dat we kunnen maken is die tussen theoretisch en empirisch onderzoek. Theoretisch onderzoek gebruikt over het algemeen de bevindingen van bestaand werk om nieuwe ideeën te ontwikkelen door het analyseren van bestaande theorieën en verklaringen. Deze nieuwe ideeën worden niet getest door het verzamelen van bewijs in de vorm van primaire gegevens. Empirisch onderzoek, aan de andere kant, ondersteunt de ontwikkeling van nieuwe ideeën door het verzamelen van eigen gegevens (empirisch betekent gebaseerd op een observatie of meting, meer dan op een theoretische beredenering). Een onderzoeker die een theorie ontwikkelt over supportersgeweld door het bezoeken van een bibliotheek en een eigen theorie formuleert op basis van het lezen van bestaand werk, doet theoretisch onderzoek. De onderzoeker die een stap verder gaat en eigen gegevens verzamelt om die verklaring te toetsen, onderneemt empirisch onderzoek. Hoewel theoretisch onderzoek voordelen heeft, willen wij het advies geven om - waar mogelijk - je bevindingen empirisch te ondersteunen door het verzamelen van primaire gegevens.
SOMMIGE MISVATTINGEN OVER ONDERZOEK Naast het definiëren van onderzoek, is het ook erg zinvol om een aantal misvattingen te bespreken die bestaan over onderzoek. ■
■
■
■
Onderzoek, zoals wij dit hebben gedefinieerd, is niet simpelweg het verzamelen van bestaande informatie. Het lezen van een artikel over de economische impact van grote sportevenementen en daarbij aantekeningen maken is geen onderzoek doen. Onderzoek is ook niet alleen maar nieuwe gegevens verzamelen. Je bent bijvoorbeeld geïnteresseerd in de redenen waarom mensen tennissen in competitievorm. Simpelweg naar een tennisclub gaan en het mensen vragen is niet genoeg, je moet het kunnen relateren aan bestaande theorieën. Onderzoek wordt niet gedaan om een mening te verkondigen, gebaseerd op een persoonlijke ervaring. Jij gaat bijvoorbeeld nooit naar grote sportevenementen vanwege de prijs van de kaartjes en je besluit om te bewijzen dat de prijs van toegangskaartjes de belangrijkste reden is waarom mensen niet naar grote sportevenementen gaan. Onderzoek is niet noodzakelijk een compleet origineel product. Vaak worden studenten afgeschrikt door het idee dat ze verplicht zijn om iets origineels te maken en daarbij overschatten ze vaak wat bedoeld wordt met ‘origineel’. Zoals Veal (2006) opmerkt, zijn er
8
wat is onderzoek?
■
verschillende manieren om een onderzoek origineel te maken, zoals het testen van een bestaande theorie in een ander geografisch gebied, of het herhalen van een bestaande theorie maar hierbij gebruik te maken van andere methodologie (zie hoofdstuk 4). Bij een onderzoek is niet altijd een probleem betrokken. Veel boeken – inclusief deze – gebruiken vaak de term ‘onderzoeksprobleem’. Hoewel onderzoek doen vaak te maken heeft met het oplossen van een probleem, kan het, zoals vaak het geval is met theoretisch onderzoek, ook simpelweg uitgevoerd worden om de algemene kennis te vergroten of om een onderwerp, waarin de onderzoeker zelf geïnteresseerd is, verder te onderzoeken.
SPORTONDERZOEK BEGRIJPEN Lees om te beginnen een grote variatie aan bestaand onderzoek. Dat is verreweg de beste manier om je eerste begrip te ontwikkelen. Terwijl onderzoekstekstboeken de nodige theoretische achtergrond verschaffen, merkt Worsley (1992, p.79) op dat deze boeken de neiging hebben om een ‘onwerkelijk en geïdealiseerd’ beeld van onderzoek te presenteren’ (cursivering Worsley). Hij stelt verder dat: De beste manier om te leren over onderzoeksmethoden is, behalve het uitvoeren van onderzoek onder begeleiding, helaas ook de meest inspannende. De meeste studenten . . . besteden bij het lezen van een boek of een artikel de meeste aandacht aan theorieën of concepten en de redenering die gebruikt is, een beetje aandacht voor de eigenlijke inhoudelijke bevindingen en ze slaan bijna geen acht op de methoden die zijn gebruikt. Dit is vooral het geval als de resultaten statistisch zijn of gepresenteerd in tabelvorm. Door simpelweg je aandacht meer te richten op hoe een onderzoek is uitgevoerd, wat het inhoudelijke resultaat was en na te gaan of de bevindingen de conclusies ondersteunen, zal je veel meer leren dan door het lezen van een groot aantal artikelen. Aan het einde van dit hoofdstuk raden we je aan om sportonderzoek te lezen en te beoordelen. Dit is een activiteit die je niet alleen moet uitvoeren na het lezen van dit hoofdstuk. Je moet jezelf aanleren dat het lezen en evalueren van onderzoek vaak en regelmatig moet gebeuren. Je zult merken dat, wanneer je onderzoekskennis stijgt, je steeds kritischer tegen onderzoek en de toegepaste methodologieën aankijkt, en dat je in staat zult zijn om duidelijker de sterke en zwakke punten te herkennen binnen een onderzoek. Eerst lijkt dit misschien een erg moeilijke en inspannende taak, vooral wanneer het onderzoek dat je leest is uitgevoerd door experts in een bepaald gebied. Probeer je niet af te laten
wat is onderzoek?
9
HOE MOET JE ONDERZOEK LEZEN? Zoals we eerder aangaven, is het lezen van onderzoeksartikelen een moeilijke taak, vooral in het begin. Thomas en Nelson (2006) en Baker (1994) noemen een aantal zinvolle aandachtspunten om in gedachten te houden wanneer je een onderzoeksartikel leest. 1. Zoek en lees een aantal artikelen binnen een gebied waar je je thuis voelt. Door dit te doen, zijn de concepten die gebruikt worden en de technische taal die vaak wordt gebruikt niet zo’n groot struikelblok als anders misschien het geval is. Het is ook aannemelijker dat je in staat zult zijn om de algemene doelen van het onderzoek te begrijpen. En natuurlijk moet je de vakgebieden, waar je te weinig verstand van hebt, mijden; dus als je expertise ligt bij sportmanagement, probeer dan geen onderzoek te doen op het gebied van sportpsychologie. 2. Lees onderzoeken die jou interesseren. Voel je niet verplicht om elk artikel te lezen, en wees ook niet bang om een artikel weg te leggen wanneer je het niet interessant vindt. Bedenk welke gebieden jij interessant vindt en richt je in het begin daarop. Als je besloten hebt je te richten op sociologisch onderzoek en je belangstelling ligt bij de Olympische Spelen, ga dan op zoek naar artikelen over de sociologische aspecten van de Olympische Spelen. Als je zelf aan een bepaalde sport doet, kan je artikelen over die sport opzoeken. 3. Lees eerst de samenvatting. De samenvatting helpt je te bepalen of het artikel relevant is zonder dat je het helemaal moet doorlezen. Als het artikel niet interessant genoeg lijkt nadat je de samenvatting hebt gelezen, ga dan verder naar een volgend artikel waarin je bent geïnteresseerd. 4. Identificeer de onderzoeksvraag en doelen. Is de onderzoeksvraag een duidelijk gedefinieerde hypothese of is het een vaag onderzoeksgebied? Wat is het algemene doel van het onderzoek? Wat zijn de doelen? Waarom is het belangrijk dat dit aspect wordt onderzocht? 5. Waarom heeft de onderzoeker voor een bepaalde setting en steekproef gekozen? Waar zijn de gegevens verzameld? Van welke doelgroep? Als voor een bepaalde steekproef is gekozen, bijvoorbeeld kinderen of ouderen, hoe verhoudt zich dit dan tot de onderzoeksvraag? Wat waren de sterke kanten en wat waren de beperkingen van deze keuze? 6. Wat zijn de gegevensverzamelingstechnieken? Op welke manier zijn de gegevens verzameld? Zijn mensen ondervraagd,
▼
10
wat is onderzoek?
zijn ze geënquêteerd of zijn ze geobserveerd? Waarom is voor deze methode(s) gekozen? 7. Wat zijn de belangrijkste bevindingen? Spoor de belangrijkste bevindingen op die zijn gemaakt door de schrijver. Voor wie zijn die belangrijk en waarom? Hoe verhouden deze bevindingen zich tot de algemene onderzoeksvraag? Leiden de uitkomsten naar de aanbeveling tot verder onderzoek? 8. Wees niet overbezorgd wat betreft statistische analyse. Besteed in eerste instantie niet te veel aandacht aan welke testen er zijn gebruikt. Probeer slechts vast te stellen wat de algemene betekenis is van de resultaten. 9. Wees kritisch maar objectief. Je vindt het misschien moeilijk om het onderzoek kritisch te evalueren, vooral omdat door het selectieproces van de meeste tijdschriften alle twijfelachtige onderzoeken er al uit zijn gefilterd. Probeer echter de sterke punten en beperkingen van het onderzoek vast te stellen. Wat zou jij anders hebben gedaan en waarom?
KERNWOORD SAMENVATTING Een onderzoeksartikel begint vaak met een samenvatting. De samenvatting is een stukje tekst, normaal gesproken zo rond de 100-200 woorden, waarin kort wordt uitgelegd wat de doelen zijn, de methoden die gebruikt zijn om de gegevens te verzamelen, de steekproef waaruit de gegevens zijn verzameld en een conclusie van de belangrijkste bevindingen. Samenvattingen geven onderzoekers de mogelijkheid om na te gaan of een onderzoek waardevol is voor hun eigen onderzoek zonder dat ze daarvoor het hele artikel hoeven te lezen.
schrikken door ingewikkelde statistische analyses die gebruikt zijn of door de academische schrijfstijl die vaak wordt gebruikt. Probeer om eerst een aantal minder moeilijke artikelen te vinden, vooral wanneer het onderzoek wordt uitgevoerd binnen een gebied waar je nog niet erg bekend mee bent. De tweede manier, naast het lezen van artikelen om te leren over onderzoek, is om het zelf te gaan doen. Dit is vooral handig wanneer je bijvoorbeeld op het punt staat om een belangrijk onderzoek te gaan doen, zoals
wat is onderzoek?
11
een afstudeeronderzoek. Probeer eerst een klein onderzoeksproject van tevoren te doen, het liefst tijdens je training in onderzoeksmethoden. Zo ga je je onderzoek niet ‘koud’ beginnen maar met enige voorkennis van het onderzoeksproces, de potentiële valkuilen en de tijd en moeite die erbij komen kijken om een onderzoek uit te voeren.
SAMENVATTING 1. Er is een aantal definities van onderzoek. Onderzoek definiëren is misschien minder belangrijk dan de aard van onderzoek begrijpen. 2. Onderzoek is belangrijk voor de vooruitgang van elk academisch gebied of professionele discipline. 3. Onderzoek kan getypeerd worden als verkennend, beschrijvend, verklarend en voorspellend, afhankelijk van het doel. Het kan ook ingedeeld worden als theoretisch of toegepast onderzoek, afhankelijk van de toepasbaarheid van de bevindingen op ‘real life’ situaties. 4. Onderzoek kan het verzamelen van nieuwe gegevens (primair onderzoek) of bestaande gegevens (secundair onderzoek) inhouden. 5. De beste manier om onderzoek en de verschillende typen te begrijpen, is om te lezen. Kies een aantal geschikte artikelen en begin met lezen!
ACTIVITEITEN Je moet op de hoogte raken van de belangrijkste academische tijdschriften in jouw interessegebied. Als je bijvoorbeeld geïnteresseerd bent in sportmanagement, zorg er dan voor dat je minimaal één artikel uit het ‘Journal of Sport Management’ of een ander gerelateerd tijdschrift leest. Wanneer je een geschikt artikel hebt gevonden, lees het dan met de volgende vragen in je achterhoofd: 1. Wat is de onderzoeksvraag? 2. Hoe heeft de auteur de vraag beantwoord? 3. Wat voor soort onderzoek is ondernomen: verkennend, beschrijvend, verklarend of voorspellend? Is het fundamenteel of toegepast onderzoek? 4. Wat heeft het onderzoek toegevoegd aan onze kennis over sport? 5. Wanneer je wat meer weet van de onderzoeksmethoden, herlees dan het artikel. Probeer de specifieke sterke en zwakke punten van het onderzoek vast te stellen.
12
wat is onderzoek?
