Dossier renovatie Renovatie blijft een belangrijk deel uitmaken van de bouwmarkt. Vanuit sommige hoeken wordt renovatie of hergebruik van bestaande gebouwen zelfs sterk aangemoedigd omdat we op die manier vrije ruimte sparen en duurzaam omgaan met ons bestaande patrimonium. De bouwwereld speelt sterk in op deze renovatiemarkt. Producenten ontwikkelen nieuwe producten die gebruiksvriendelijk zijn toe te passen in bestaande woningen – die vaak nog bewoond blijven – en de overheid zorgt voor de nodige stimulansen, bijvoorbeeld de renovatiepremie. In dit dossier gaan we in debat met Vlaams minister voor Wonen, Marino Keulen, en laten we enkele producenten hun maatoplossingen voor renovatiewerk voorstellen.
“Onderzoek naar zwartwerk bij renovatiepremie” Debat met minister Marino Keulen over renovatie Renovatie maakt vandaag de dag een belangrijk deel uit van het (woning)bouwgebeuren. Redenen te over dus om enkele belangrijke spelers op de renovatiemarkt samen rond de tafel te brengen met Vlaams minister Marino Keulen, bij jonge renoveerders ook wel bekend als ‘minister van de Renovatiepremie’. Tijdens een volgens de minister “aangenaam en leerrijk gesprek” kwam die renovatiepremie vaak ter sprake. De Vlaamse overheid voorziet alvast extra middelen voor de premie, en er komt een nieuwe ‘groene isolatiepremie’.
Joël Melaerts, directeur renovatie bij Mathieu Gijbels: “Investeren in renovatie om energiekost te drukken.”
Renovatie is uiteraard een breed onderwerp, dus verzamelden we samen met
zo’n 7 à 8 000 aanvragen zouden
Vlaams minister van Wonen Marino Keulen spelers uit allerlei deelsectoren
krijgen, voor een gemiddelde toe-
rond de tafel. Gastheer Theo Wellens van Wienerberger kreeg met Carlos Jo-
lage van 7 500 euro. Maar intussen
rissen van Steenfabrieken Nelissen een collega over de vloer. In de hoek van
liep het aantal aanvragen al op tot
de aannemers namen Jean-Luc Vrijens van Elti Bouw en Haida Homes plaats,
16 000, eind dit jaar zullen we zelfs
naast ook nog Joël Melaerts van Mathieu Gijbels. Uit de sector harde metalen
18 000 aanvragen ontvangen heb-
waren Peter Jonckheere van VM Zinc en Caroline Christiaens van ArcelorMittal
ben. Bovenop de 50 miljoen euro die voorzien was, maken we daarom nog
aanwezig. Geert Dekyvere en Rony Briers vertegenwoordigden de isolatie van
eens 30 miljoen vrij voor 2008, en ook voor 2009 schrijven we meteen 80
Recticel. Johny Maes van Steka deed zijn zeg over zonnepanelen en warmte-
miljoen euro in voor de premie.”
pompen, Gino Gailliaert voor de werkgroep over buitengevelisolatie Etics en Johan Geerts was present voor Gyproc. Rik Mondelaers van de Confederatie
Voorwaarden aan premie
Bouw Limburg nam de leiding van het debat op zich.
Enkele van de gesprekspartners aan tafel meenden dat er meer voorwaarden gesteld mogen worden aan het toekennen van de premie.
Gepaste setting voor dit panelgesprek was de showroom van Wienerberger in
“De premie wordt toegekend op basis van facturen, maar zonder de staat van
Londerzeel, zelf ook een renovatieproject. Ten tijde van Expo ’58 deed het ge-
het gebouw te controleren”, aldus Rik Mondelaers. “Zou het niet beter zijn om,
bouw dienst als paviljoen van IBM. Daar werd het afgebroken en in Londerzeel
zoals bijvoorbeeld in Duitsland, eerst na te gaan of renovatie wel zin heeft? Zo
weer opgetrokken. In 2006 begon de zware renovatie die het pand herschiep
kan je voorkomen dat er veel geïnvesteerd wordt in een huis dat zodanig slecht
in een prachtige showroom. “Zowat alles werd tijdens die werken gewijzigd”, vertelt commercieel directeur Theo Wellens van Wienerberger. “Grote voordeel van renovatie in dit geval was dat een nieuwbouw enkele meters achteruit geplaatst zou zijn, verder weg van de A12.” Meer geld voor de renovatiepremie Voor een renovatiepremie kwamen die werken niet in aanmerking. Die premie is de laatste maanden weer brandend actueel, na de aankondiging dat extra geld zal worden vrijgemaakt. Minister van Wonen Marino Keulen: “Wij hadden er op gerekend dat we voor de renovatiepremie per jaar
Peter Jonckheere, sales manager bij VM Zinc: “Zink voor renoveren dak en gevels.”
Herfst 2008 • Pag. 9
Debat Renovatie
prijs van een architect terug”, antwoordde minister Keulen. “Een goede archi-
Johan Geerts, development manager bij Gyproc: “Waarom geen premie voor akoestisch isoleren?”
tect betaalt zichzelf immers in veelvoud terug. Hij of zij zal de bouwer aanraden of een renovatie wel de moeite loont, of dat men beter een nieuwbouw zet.” Volgens Jean-Luc Vrijens van Elti Bouw schiet de renovatiepremie voor sommige mensen nog te kort. “Voor heel wat mensen blijft een renovatie onbetaalbaar, ook met een premie. Deze burgers leven vaak in de meest verouderde huizen. Volgens mij moet de overheid proberen om ook hen te bereiken.” Theo Wellens speelde daar op in: “Een bepaalde klasse isoleert en renoveert de woning grondig, maar anderen kunnen dat niet betalen. Contradictorisch genoeg worden dit dan de mensen met de hoogste energierekeningen.”
geconstrueerd is dat de investering zichzelf nooit terugverdient.”
“Via premies willen we het eigen
“Om dat tegen te gaan, betaalt de renovatiepremie ook een deel van de kost-
aandeel in renovatiekosten zo ver
Jean-Luc Vrijens, zaakvoerder Elti Bouw: “Soms is afbraak beter dan renovatie.” Herfst 2008 • Pag. 11
Debat Renovatie
Haida Homes: “Geen renovatie zonder onderzoek funderingen.”
mogelijk terugdringen”, reageerde
neerzetten is in zo’n geval de beste oplossing. Alleen bedraagt de btw voor
minister Marino Keulen. “Het is zo
de nieuwbouw dan 21 procent in plaats van 6 procent bij renovatie. Kan men
dat de renovatiepremie vooral de
daar niets aan doen?”
lagere middeninkomens bereikt,
Volgens minister Keulen mag men niet voorbijgaan aan het maatschappelijk
maar laat dat voor hen een belo-
belang van renoveren. “Een nieuwbouw is voor veel jonge gezinnen niet meer
ning zijn. Het zijn deze burgers die
haalbaar. Met dank aan de renovatiepremie kunnen zij een oudere woning weer
normaal alleen maar moeten betalen. Voor de lagere inkomensgroepen is er
opknappen, vaak volstaat 10 à 15 000 euro om een woning flink te verbete-
ook zoiets als de verbeterings- en aanpassingspremie, de VAP. Die richt zich
ren. We zien dat de gezinnen dan jaren in zo’n huis wonen, om het na jaren
op woningen met een KI onder de 1200. Er zijn verschillende premies, van
te verkopen en het huis van hun dromen te bouwen. In zo’n gevallen krijgt de
250 tot 1 500 euro, voor de uitvoering van allerlei werken, zoals het in orde
renovatiepremie eigenlijk het karakter van een bouwpremie. En wat de btw
brengen van een rookkanaal of elementaire sanitaire voorzieningen.”
betreft: hiervoor zijn we gebonden aan Europese regels.”
Renoveren of afbreken De renovatiepremie is een stimulans om woningen op te knappen, maar is dat wel altijd even zinvol? Die vraag werd door enkele panelleden gesteld. “In bepaalde woningen moet zowat alles vervangen worden. In zo’n gevallen lijkt het mij meer aangewezen om de woning af te breken”, aldus Jean-Luc Vrijens.
Johny Maes van Steka: “Eerst huis isoleren, dan zonne-energie.”
Nieuwe isolatiepremie Is het enkel een gevolg van de uit de pan swingende energieprijzen, of werpen de voorlichtingscampagnes van de overheid hun vruchten af? Feit is dat gesprekken over (ver)bouwen tegenwoordig snel evolueren naar gesprekken over energie en isolatie. “Studies wijzen uit dat een kwart van de energie in een woning verloren gaat via de gevels”, legde Gino Gailliaert De zaakvoerder van Haida Homes stemde daarmee in. “Wij beginnen tegen-
uit, voorzitter van de werkgroep
woordig niet meer aan een renovatieproject zonder voorafgaande studie van
rond buitengevelisolatie Etics. “En
de funderingen. Bij veel woningen van voor de jaren 50, maar ook bij latere
toch zijn er geen specifieke pre-
woningen, is de fundering ondermaats. Afbreken en een nieuwbouwproject
mies voor het isoleren van gevels.
Haida Homes: “BTW voor afbraakbouw ook naar zes procent.”
Herfst 2008 • Pag. 13
Debat Renovatie
Gino Gailliaert, voorzitter werkgroep buitengevelisolatie Etics: “Buitengevelisolatie als doeltreffende renovatie.”
Nochtans is het een eenvoudige maar erg doeltreffende manier van renoveren.
premies voor fotovoltaïsche pane-
Bij ons is buitengevelisolatie nog weinig bekend, maar in Oostenrijk bijvoor-
len. Volgens Johny Maes is dat niet
beeld is het helemaal ingeburgerd.”
nodig. “Het is niet zo dat mensen
Theo Wellens had het over passiefbouw. “Ook met massieve baksteenbouw
kiezen tussen zonne-energie of iso-
kan je passieve woningen bouwen. Alleen is er de vraag of zoiets wel loont.
latie. Wie zonnepanelen laat instal-
Volgens ons ligt het economisch optimum op vlak van E-peil tussen de E28 en
leren is vaak erg energiebewust, en
de E30. Investeringen om het E-peil nog te doen zakken, betalen zichzelf niet
liet dus eerst de woning al goed isoleren.”
terug. Passiefbouw gijzelt het energiethema, men zou beter lage-energiewoZelfbouwers
ningen meer promoten.”
Gino Gailliaert had nog meer interessante cijfers in petto: “Indien men alle bestaande huizen van België zou isoleren tot een niveau van K45 of E100, zou
Rony Briers, sales manager bij Recticel: “Dakisolatie vaak als eerste stap in renovatie.”
Minister Keulen: “In Vlaanderen zijn momenteel nog 800.000 huizen zonder enige dakisolatie. Daar willen we dringend iets aan doen, en dus komt er volgend jaar een extra groene isolatiepremie, om isoleren aan te moedigen. We voorzien hiervoor vijftig miljoen euro. De criteria moeten nog vastgelegd worden, maar we voorzien dat iedereen die isoleert in aanmerking kan komen, ongeacht het inkomen.” Volgens Joël Melaerts verbouwen KMO’s nog te weinig uit energieoverweginven zijn vaak wel al helemaal mee met dat verhaal.” Aan de tafel werd ook geopperd dat de overheid beter meer premies zou uitreiken voor isolatie, in plaats van
Foto: Groep Gijbels
gen. “Nochtans betaalt die investering zich relatief snel terug. Grotere bedrij-
Caroline Christiaens, sales engineer bij Arval-ArcelorMittal: “Groendaken als extra isolatie.”
Herfst 2008 • Pag. 15
Debat Renovatie
Rik Mondelaers, Confederatie Bouw Limburg: “Renovatiepremie niet voor zelfbouwers.”
Andere oplossingen Johan Geerts van Gyproc meent dat akoestische isolatie te vaak wordt vergeten. “Nochtans is er een nieuwe akoestische norm van kracht gegaan begin dit jaar. Akoestische isolatie wordt helemaal vergeten in vergelijking met thermische isolatie. Ik vrees dat het wachten is op het eerste grote schadegeval.”
Foto: Groep Gijbels
Arval, een afdeling van staalgigant ArcelorMittal, heeft ook heel wat oplossingen klaar voor verbouwers, vertelde Caroline Christiaens. “Wij promoten nieuwe architecturale en technische oplossingen, zowel voor gevel- als dakbedekking. Ook voor vloeren biedt staal, gecombineerd met beton, heel wat oplossingen.”
het totale energieverbruik van de inwoners met 60 procent dalen. Dat zou een besparing van 18% zijn op de totale hoeveelheid fossiele brandstoffen die in België worden verbruikt.” Volgens Geert Dekyvere en Rony Briers van Recticel moet er ook op worden
Geert Dekyvere, product manager bij Recticel: “Isolatie best laten plaatsen door vakman.”
toegezien dat isolatie juist wordt geplaatst: “Isolatie heeft maar weinig effect als ze slecht wordt geplaatst. Misschien moet in de premie als voorwaarde opgenomen worden dat een vakman de werken uitvoert, zodat koudebruggen worden uitgesloten?” Hier wilde ook Rik Mondelaers op reageren: “De sector vindt dat de renovatiepremie in feite zwartwerk in de hand werkt, door de premie ook open te stellen voor zelfbouwers.” Die opmerking hoorde minister Keulen al vaker. “We hebben hierrond een evaluatie voorzien die dit najaar nog klaar moet zijn. Naar ons gevoel zijn er bij de huidige generatie jonge gezinnen veel minder zelfbouwers. Maar de Vlaming blijft wel een zachte anarchist, die nog het liefst zelf aan de slag gaat en maar koudebruggen creëert. Ik denk dat de Vlaming de toegevoegde waarde van een echte expert nog te veel miskent. De overheid zou misschien de burgers meer moeten wijzen op de innovatieve kwaliteiten van de bouwsector.”
Grondstoffen Een hele serie vakmensen uit de sector, die plots een bijna intiem onderonsje hebben met ‘hun’ minister: het is bijna onvermijdelijk dat ook de slabakkende economie dan ter sprake komt. “Veel aannemers zullen in de problemen komen, omdat de prijs van de bouwmaterialen te snel stijgt”, vertolkte Rik Mondelaers de angst van de sector. Carlos Jorissen diende hem van antwoord: “Wij worden gedwongen onze prijzen regelmatig te verhogen omwille van de stijgende energiekosten. De prijs van onze energieleverancier moeten wij aanvaarden, ik noem dat zeker geen vrije markt. Aangezien wij enorm veel gas verbruiken,
Theo Wellens, commercieel directeur bij Wienerberger: “Passiefbouw gijzelt het energiethema.” Herfst 2008 • Pag. 17
Debat Renovatie
Carlos Jorissen, directie Steenfabrieken Nelissen: “Moeilijke tijden door stijgende grondstofprijzen.”
moeten we de gestegen gaskosten
toch slechts 10% van de wereldmarkt in handen hebben. “Voor ertsen zijn er
ook doorrekenen naar de klanten.”
bijvoorbeeld slechts twee leveranciers, daar wordt de prijs bepaald. Maar de
Caroline Christiaens wees er op dat
laatste berichten zijn gunstig. De metaalprijzen zullen wellicht binnenkort weer
ArcelorMittal de grootste speler is
zakken.”
op de metaalmarkt, maar dat ze
De twee afbeeldingen tonen de resultaten van een geslaagde totaalrenovatie van een tegelhandel in Vilvoorde. De klant heeft in drie fases zijn volledig pand vernieuwd en kon zo op zijn A-locatie gevestigd blijven. Tijdens het volledige project bleef de firma open. De turnkey aanpak van nv Mathieu Gijbels liet toe dat hij zich volledig op zijn activiteit kon concentreren. Het bouwen had bijgevolg geen negatieve impact op zijn zakencijfer.”
Foto: Groep Gijbels
“Industriële bouwgronden zijn schaars en worden nog steeds schaarser. Het renoveren van bestaande panden wordt hoe dan ook de belangrijkste uitdaging voor de bouwsector. Om industriële gebouwen met kennis van zaken te kunnen renoveren, moet je als bouwbedrijf aan een aantal voorwaarden voldoen. Het volstaat niet om zo maar het roer om te gooien. Mathieu Gijbels is meer dan 10 jaar geleden gestart met een eigen renovatieafdeling. Met de kennis van enkele zeer ervaren calculatoren, werfleiders en ploegbazen én het doorzicht van onze eigen engineeringafdeling waren we van bij de start in staat om renovatieprojecten tot een goed einde te brengen. Vandaag zijn we in staat om een industrieel pand van a tot z te renoveren, of met een mooier woord; te revitaliseren. Bouwlagen toevoegen aan bestaande gebouwen, interne verbouwingen van kantoren en showrooms of een volledige gevelrenovatie. Het is geen probleem voor de ervaren medewerkers van Mathieu Gijbels.”
Foto: Groep Gijbels
Mathieu Gijbels: Meer dan 10 jaar ervaring in renovatie
Marino Keulen, Vlaams minister van Wonen en Huisvesting: “Meer geld voor de renovatiepremie, naast een nieuwe groene isolatiepremie.”
Herfst 2008 • Pag. 19
