Onderzoek en behandeling van de voet
Orthopedische casuı¨stiek
Onderzoek en behandeling van de voet
Redactie: Koos van Nugteren Dos Winkel Met bijdragen van: Patty Joldersma Marc Martens Irma Pelgrim
Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009
Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopiee¨n of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopiee¨n uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 jo het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. ISBN 9789031375837 NUR 894 Ontwerp omslag: A-graphics, Anita Amptmeijer, Apeldoorn Ontwerp binnenwerk: TEFF (www.teff.nl) Automatische opmaak: Pre Press, Zeist
Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus 246 3990 GA Houten www.bsl.nl
Inhoud
Lijst van auteurs
1
Inleiding Koos van Nugteren
3
Functie van de voetgewrichten Anatomie Vormafwijkingen van de voet Literatuur 1
1a
Sinds drie weken bestaande pijn aan beide achillespezen bij een 61-jarige prednisongebruiker Koos van Nugteren
3 4 8 19
21
Inspectie Palpatie Functieonderzoek Therapie Literatuur
22 22 22 23 26
Addendum: de achillespeesruptuur Koos van Nugteren
27
Inleiding en etiologie Symptomatologie Therapie Factoren die de genezing na een achillespeesruptuur nadelig kunnen beı¨nvloeden Prognose Conservatief versus operatief behandelen Open operatie versus percutane techniek
27 29 30 32 33 33 34
VI
Onderzoek en behandeling van de voet
Langdurig postoperatief immobiliseren versus vroege functionele mobilisatie Literatuur 2
2a
3
4
35 37
Pijn aan de achillespees bij een 22-jarige volleybalster Koos van Nugteren
41
Inspectie Algemene palpatie Functieonderzoek Specifieke palpatie Therapie
41 41 41 41 42
Addendum: achillespeestendinose: de meest recente inzichten Koos van Nugteren
45
Etiologie Classificatie Literatuur
45 47 49
Ruim een jaar bestaande hielpijn bij een 32jarige langeafstandloper Marc Martens
51
Inspectie Palpatie Functieonderzoek Aanvullend onderzoek Therapie Literatuur
52 52 52 53 53 54
Pijn in voeten en kniee ¨n bij een 10-jarige voetbalster Koos van Nugteren
55
Inspectie Algemene palpatie Functieonderzoek Specifieke palpatie Therapie
55 56 56 57 59
Inhoud
5
6
7
7a
8
VII
Hielpijn bij een 21-jarige jongen, acuut ontstaan na een sprong Koos van Nugteren
63
Algemene inspectie en palpatie Functieonderzoek Specifieke palpatie Therapie
63 64 64 64
Geleidelijk ontstane pijn onder de hiel bij een 84jarige sportieve wandelaar Koos van Nugteren
67
Algemene palpatie Inspectie Functieonderzoek Specifieke palpatie Therapie
67 67 68 68 68
Pijn onder beide hielen bij een 26-jarige medewerker in de thuiszorg Irma Pelgrim
71
Algemene palpatie Inspectie Specifieke palpatie Functieonderzoek Therapie Literatuur
71 71 71 71 72 75
Addendum: de fasciosis plantaris en het plantaire hielspoor: een gevolg van tractie of compressie? Koos van Nugteren
77
Anatomie Functie Etiologie Hielkussen Conclusie
77 77 79 81 84
Een 27-jarige langeafstandloopster met chronische hielpijn die plotseling verergerde Dos Winkel
85
Inspectie Algemene palpatie
85 86
VIII
Onderzoek en behandeling van de voet
Functieonderzoek Specifieke palpatie Aanvullend onderzoek Therapie Literatuur 9
9a
Pijn en doofheid aan de mediale zijde van de voet bij een 46-jarige schilder, ontstaan enkele weken na een zweepslag Koos van Nugteren en Patty Joldersma
91
Inspectie Algemene palpatie Functieonderzoek Specifieke palpatie Therapie
91 92 92 92 93
Addendum: het tarsaletunnelsyndroom Patty Joldersma
95
Anatomie Incidentie Risicosporten Predisponerende factoren Etiologie Symptomatologie Functieonderzoek Aanvullend onderzoek Therapie Literatuur 10
86 86 86 86 89
Een frequent recidiverende enkeldistorsie veroorzaakt mediale voetpijn bij een 16-jarige voetbalster Koos van Nugteren Inspectie Algemene palpatie Functieonderzoek Specifieke palpatie Aanvullend onderzoek Therapie Literatuur
96 97 97 98 98 101 102 104 105 107
109
109 109 110 110 111 112 112
Inhoud
10a
11
11a
IX
Addendum: het inversie-varustrauma Dos Winkel en Koos van Nugteren
115
Gradaties Symptomatologie Complicaties Diagnose Therapie Literatuur
115 116 117 119 119 121
Traumatisch ontstane pijn en zwelling van de grote teen bij een 15-jarige voetballer Koos van Nugteren
123
Inspectie en algemene palpatie Functieonderzoek Specifieke palpatie Therapie
123 123 124 125
Addendum: de ossa sesamoidea van de voet Koos van Nugteren
127
Ossa sesamoidea Anatomie en functie Pathologie Anatomische variaties
127 127 129 130
Bijlage I Functieonderzoek van de voet
133 133
Bijlage II Stabiliteitstests van de voet
136 136
Bijlage III Capsulaire patronen
139 139
Bijlage IV Ossificatiecentra van de voet: tijdstip van verschijnen en fusie Literatuur
141 141 142
Bijlage V Ottawa Ankle Rules
143 143
Bijlage VI Excentrische spierversterking van de kuitspieren
145 145
X
Onderzoek en behandeling van de voet
Bijlage VII Dermatomen en innervatie
149 149
Verwijzingen naar eerder verschenen Orthopedische Casuı¨stiek
153
Register
155
Lijst van auteurs
Dos Winkel, orthopedisch fysiotherapeut. Oprichter van de International Academy of Orthopaedic Medicine, waarvan hij van 1978 tot maart 2005 president was. Koos van Nugteren, fysiotherapeut in een particuliere praktijk te Nijmegen. Specialisatie: orthopedische aandoeningen. Patty Joldersma, fitnessinstructeur en studente fysiotherapie aan de Hogeschool Utrecht. Irma Pelgrim, geriatriefysiotherapeut in een particuliere praktijk te Nijmegen. Prof. dr. Marc Martens, orthopedisch chirurg, verbonden aan het Universitair Ziekenhuis te Antwerpen en de Eeuwfeestkliniek te Antwerpen.
