Onderzoek Arbeidsongeschiktheid In opdracht van Loyalis juni 2013
Inleiding
»
Veldwerkperiode: 27 maart - 4 april 2013.
» »
Doelgroep: werkende Nederlanders Omdat er specifiek uitspraken gedaan wilden worden over de groepen Onderwijs (primair en voortgezet), Bouw en Overheid (m.u.v. politie) en over de groep 30-40 jarigen in het algemeen, zijn er relatief meer panelleden uit die sectoren uitgenodigd.
»
In totaal hebben n=1096 mensen deelgenomen. Uiteindelijk zijn de subdoelgroepen als volgt in de steekproef vertegenwoordigd:
»
•
n=315 30-40 jarigen
• • • •
n=93 bouw n=135 onderwijs (primair en secundair) n=193 overheid (m.u.v. politie) n=676 overig
De invultijd bedroeg gemiddeld 6 minuten.
Stress lijkt toe te nemen, met name in onderwijs
Bijna een derde van de werkenden ervaart regelmatig voor langere perioden stress. Een derde zegt ook vaker gestrest te zijn dan drie jaar geleden. In de sector (primair en voortgezet) onderwijs is dit duidelijk sterker het geval; bijna de helft geeft daar aan regelmatig stress te ervaren. Vrouwen ervaren wat vaker structureel stress (37%) dan mannen (29%). In leeftijd is er weinig verschil.
Hieronder ziet u een aantal stellingen over stress en ziekte. In hoeverre komt dit overeen met uw persoonlijke situatie? % eens met de stelling
Stress wordt met name veroorzaakt door hoge werkdruk
Hoge werkdruk is de nr. 1 stress-veroorzaker gevolgd door de combinatie werk/privé. Vooral door werkenden in het onderwijs worden deze aspecten veelvuldig genoemd. De stress-veroorzakers zijn hetzelfde bij verschillende leeftijdsgroepen, zij het dat 40+ers wat vaker aangeven in het geheel geen stress te ervaren (21% t.o.v. 13% tot 30 jaar en 11% 30-40). In het primair/secundair onderwijs zegt slechts 12% geen stress te ervaren (tegenover 22% in bouw of overheid).
Als ik stress ervaar, dan wordt dit veroorzaakt door:
Vier van de tien werkenden wel eens langdurig uitgevallen
Ongeveer vier van de tien werkenden geven aan wel eens langer niet te hebben kunnen werken wegens ziekte. In het (primair / secundair) onderwijs is dit slechts licht hoger. Op geslacht is er geen verschil. Op leeftijd wel: hoe ouder hoe groter uitereraad de kans dat men ooit wel eens langdurig ziek is geweest.
Bent u wel eens langdurig ziek geweest, waardoor u niet meer kon werken?
Psychische klachten belangrijkste reden voor uitval
Rond vier van de tien geven aan dat psychische klachten (stress, burn-out, depressie) de langdurige uitval van henzelf veroorzaakte (of één van de oorzaken was). Op de tweede plaats staan lichamelijke klachten als rugpijn. Met name binnen het onderwijs worden deze twee veel genoemd. Binnen deze groep worden er ook meerdere oorzaken genoemd dan in andere sectoren. Bij vrouwen worden psychische klachten vaker genoemd (52%) dan bij mannen (40%). Ook in de leeftijdsgroep 30-40 zijn psychische klachten vaker reden voor uitval: 57% vs 43% bij 40+.
Wat was daar de oorzaak van? (basis: allen die aangeven zelf wel eens langdurig ziek te zijn geweest
Bijna iedereen kent wel iemand die langdurig ziek is
Ongeveer acht van de tien werkenden geven aan dat zij iemand in hun directe omgeving kennen die langdurig ziek of zelfs arbeidsongeschikt is. Werkenden in het (primair en secundair) onderwijs geven relatief het vaakst aan (30%) dat zij meerdere gevallen in hun omgeving kennen. Op geslacht en leeftijd is hierin nauwelijks verschil.
Kent u iemand in uw directe omgeving die langdurig ziek of arbeidsongeschikt is/was?
Psychische klachten ook hier belangrijkste reden voor uitval
Rond zes van de tien geven aan dat psychische klachten als stress de uitval veroorzaakte (of één van de oorzaken was) bij de ziektegevallen in hun directe omgeving. Op de tweede plaats staat lichamelijke klachten als rugpijn.
Wat is of was daar de oorzaak van? (basis: allen die aangeven iemand in hun directe omgeving te hebben die langdurig ziek is / was)
Velen kennen iemand op het werk die langdurig ziek is
Ongeveer zeven van de tien werkenden geven aan dat zij iemand op het werk kennen die langdurig ziek of zelfs arbeidsongeschikt is of was. Werkenden in het (primair en secundair) onderwijs en de overheidssector geven relatief het vaakst aan (82%). Binnen het onderwijs geeft men relatief vaker aan (27%) dat men zelfs meerdere collega’s kent die langdurig uitvielen.
Kent u op het werk of in uw werksector iemand die langdurig ziek of arbeidsongeschikt is / was?
Psychische klachten ook hier belangrijkste reden voor uitval
Rond zes van de tien geven aan dat ook op het werk psychische klachten als stress en burn-out veelal de uitval van collega’s veroorzaakte (of één van de oorzaken was). Op de tweede plaats staat weer lichamelijke klachten als rugpijn. Ook hier is duidelijk dat stress als oorzaak van uitval vaker genoemd wordt in het onderwijs (82%) dan door werkenden in andere sectoren (rond 60%).
Wat is of was daar de oorzaak van? (basis: allen die aangeven iemand op het werk te hebben die langdurig ziek is)
Hoge werkdruk is belangrijkste oorzaak van stress Psychische klachten als stress en burn-out zijn dus duidelijk verzuimfactor 1. Maar wat veroorzaakt deze klachten? Men schat in dat hoge werkdruk de belangrijkste veroorzaker van psychische klachten is in de sector. In het algemeen is de top 3 als volgt: 1: hoge werkdruk, 2: privéproblemen, 3: reorganisatie / ontslag In overheidssector wordt reorganisatie / ontslag iets vaker gezien als veroorzaker van stress. 1: hoge werkdruk, 2: reorganisatie / ontslag, 3: privé problemen Wat denkt u dat – in het algemeen - de belangrijkste oorza(a)k(en) zijn van de psychische klachten bij werknemers in uw werksector?
Hoge werkdruk is in onderwijs volgens 68% belangrijkste oorzaak van stress In de sector onderwijs is de inschatting nog unaniemer: de hoge werkdruk wordt gezien als de belangrijkste veroorzaker van psychische klachten in de sector. Het takenpakket en grotere klassen dragen uiteraard ook bij aan een hogere werkdruk. In het primair en secundair onderwijs is de top 3 als volgt: 1: hoge werkdruk, 2: takenpakket, 3: grotere klassen
Wat denkt u dat – in het algemeen - de belangrijkste oorza(a)k(en) zijn van de psychische klachten bij werknemers in uw werksector?
Hoge werkdruk is ook in bouw belangrijkste oorzaak van stress
Ook in de sector bouw schat men in dat hoge werkdruk de belangrijkste veroorzaker van psychische klachten is. In de bouw-sector is de top 3 als volgt: 1: hoge werkdruk, 2: reorganisatie / angst voor ontslag, 3: combineren werk/privé.
Wat denkt u dat – in het algemeen - de belangrijkste oorza(a)k(en) zijn van de psychische klachten bij werknemers in uw werksector?
Met name in het onderwijs lijkt stress snel toe te nemen Gemiddeld zo’n drie op de tien werkenden zeggen dat het aantal mensen dat langdurig uitvalt in hun omgeving is toegenomen. Bijna de helft zegt dat het aantal mensen met stress is toegenomen. De bouw springt er uit in positieve zin (minst gepercipieerde toename) en onderwijs in negatieve zin. In de laatste sector ziet maar liefst 64% een toename in het aantal mensen in de directe omgeving dat gestrest is.
Het aantal mensen in mijn omgeving (werk- en privé-) dat langdurig ziek is, is:
Het aantal mensen in mijn omgeving (werk- en privé-) dat gestrest is, is:
Ook onder jonge mensen lijkt stress snel toe te nemen
De toename van langdurige uitval en/of stress specifiek onder jonge werkenden (30-40) wordt ook gezien als toenemend. De toename wordt iets minder unaniem onderkend; het lijkt dus eerder een fenomeen in het algemeen dan onder 30-40 jarigen specifiek. Ook hier zien we meer gepercipieerde toename in de sector onderwijs. Wanneer we kijken op leeftijd, zijn we dat 30-40 jarigen vaker een toename van stress inschatten onder hun leeftijdsgenoten (52%) dan 40+ers (40%). Dit lijkt logisch te verklaren omdat men nu eenmaal meer leeftijdsgenoten in de omgeving heeft.
Het aantal jonge mensen (30-40) in mijn omgeving (werk- en privé-) dat langdurig ziek is, is:
Het aantal jonge mensen (30-40) in mijn omgeving (werk- en privé-) dat gestrest is, is:
Een derde weet niet wat er gebeurt als zij nu arbeidsongeschikt wordt verklaard Een derde weet niet wat er gaat gebeuren op het moment dat hij/zij arbeidsongeschikt wordt. De 40+ers lijken hierin iets beter op de hoogte. Twee op de vijf denkt dat er genoeg geld is (eigen geld, via de werkgever of de overheid) om rond te komen. Ongeveer een kwart geeft aan in dat geval niet meer rond te kunnen komen. Er is hierin weinig verschil in sector of leeftijdsgroep.
Als u nu arbeidsongeschikt wordt verklaard, dan:
Ook veel onwetendheid over inkomen bij arbeidsogeschiktheid
Een op de vijf heeft geen idee wat het gevolg is voor het inkomen op het moment dat men arbeidsongeschikt wordt verklaard. Ouderen zijn duidelijk beter op de hoogte dan jongeren.
Als u nu arbeidsongeschikt wordt verklaard, wat heeft dat dan voor gevolgen op uw inkomen op langere termijn?
4% 4% 4% 3%
Mijn inkomen daalt niet
41%
Mijn inkomen daalt 30%
38% Mijn inkomen daalt op termijn naar bijstandsniveau
30% 24% 11%
Ik heb geen idee wat dit zou betekenen voor mijn inkomen
48% 55%
37%
bouw
20% onderwijs
28%
Mijn inkomen daalt 30%
39% 44% 37% 33% 36%
Mijn inkomen daalt op termijn naar bijstandsniveau
39%
Ik heb geen idee wat dit zou betekenen voor mijn inkomen
25%
18% 20%
0%
2% 2% 4%
Mijn inkomen daalt niet
40% overheid
60% algemeen
33% 26% 16% 0%
jonger dan 30
20%
30-40
40%
41 en ouder
60%
Vier op de tien zijn niet verzekerd tegen inkomstendaling bij arbeidsongeschiktheid Twee op de vijf ondervraagden beschikt over een arbeidsongeschiktheidsverzekering, dan wel zelf of via de werkgever afgesloten. Met name 41+ ers en werkenden binnen de overheidssector zijn vaker verzekerd via de werkgever. De jongeren hebben vaker geen idee of ze verzekerd zijn. Vier van de tien hebben geen verzekering. Dit zijn met name jongeren. De belangrijkste reden om geen arbeidsongeschiktheidsverzekering af te sluiten is dat men het te duur vindt (42%). Daarnaast is er 23% die zegt dat ze er nog nooit bij stilgestaan hebben (relatief veel jongeren).
Heeft u een arbeidsongeschiktheidsverzekering?
24% 24%
Ja, via mijn werkgever
30%
Ja, die heb ik zelf afgesloten
15% 19% 17% 11%
Ja, die heb ik zelf afgesloten
Ik heb geen idee
16% 19% 10% 16%
Ik heb geen idee 31% 39% 31%
Nee
1% 3% 3%
Nu niet, maar die heb ik wel gehad 0%
bouw
46%
Nu niet, maar die heb ik wel gehad
onderwijs
40% overheid
7%
20%
31%
14% 14%
12%
20%
30%
Nee
8%
20%
7%
Ja, via mijn werkgever
38%
60% algemeen
57%
43% 39% 0% 3% 4% 0%
20%
jonger dan 30
40% 30-40
60%
41 en ouder
Multiscope Postbus 2126 5202 CC ‘s-Hertogenbosch t. 073-6212122 e.
[email protected] w. www.multiscope.nl
