Onderwijs en radicalisering Michael Hoppe Ministerie van OCW
1
Platformdag Sociale Veiligheid 19 maart 2015 • • • • •
2
Duiding en historisch perspectief Hoe ziet het rijksbrede actieprogramma er uit? Wat gaan we specifiek voor het onderwijs doen Europese en internationale ontwikkelingen Ondersteuning en informatie
Al eerder aandacht gegeven aan dit onderwerp 2007-2011: Actieplan polarisatie en radicalisering Toenmalige kabinet Balkenende IV brengt het Actieplan Polarisatie en Radicalisering 2007-2011 uit. Deze is voornamelijk gericht op lokale projecten. € 10,7 miljoen geïnvesteerd in het Actieplan. Heeft geresulteerd in 78 (lokale) projecten. Nationale spoor: oprichten van Nuansa, nationaal kennis- en adviescentrum opgezet om professionals en maatschappelijke organisaties te ondersteunen.
3
2010-2011: probleem is opgelost of buiten beeld? In 2010 geeft de AIVD aan: • Jihadisme bestaat uit een verzameling van kleine netwerken die relatief geïsoleerd zijn en onzichtbaar blijven. • Grote mate van inactiviteit. • De netwerken kennen nauwelijks tot geen aanwas. • Enkele netwerken voor een belangrijk deel uit elkaar gevallen. • Nederlandse jihadisme nauwelijks internationaal ingebed. Gevolg: • Actieplan wordt niet verlengd • Nuansa wordt gestopt • Kennis geborgd bij NCTV: Toolkit radicalisering 4
Jihadisme 2013-2015 Vanaf 2013 sterke groei in Jihadisme in Nederland In 2013 al bijna honderd uitreizigers naar de oorlog in Syrië Jihadisme ontwikkelt zich open en provocatief in Nederland Online en offline actief uitwisselen en propageren van het jihadistisch gedachtegoed.
5
Duiding polderjihadisten • • • • • • • • • •
6
AIVD geeft aan dat er inmiddels ±200 Nederlandse uitreizigers zijn. Onofficieel worden cijfers genoemd van 350-500 uitreizigers (Pieter van Ostaeyen, Edwin Bakker) Paar duizend sympathisanten. Voornamelijk mannen tussen 18-28 jaar. Toename van (jonge) vrouwen van 15-20 jaar. Meestal lager opgeleid en in economisch zwakke positie. Inmiddels ook hoger opgeleiden, families. Jongeren tussen 15-17 jaar. ±15 kinderen meegereisd met familie / ouders. ±15 kinderen daar geboren uit Nederlandse ouders.
Actieprogramma integrale aanpak Jihadisme Augustus 2014 naar Tweede Kamer verstuurd Gericht op: 1. Risicoreductie jihadgangers; 2. Interventies uitreis; 3. Terugdringen radicalisering; 4. Sociale media; 5. Informatie-uitwisseling en samenwerking
7
Hoe staat onderwijs in het Actieprogramma • • •
•
•
8
Onderwijsinstellingen die hulp nodig hebben worden ondersteund Op de portals voor onderwijsinstellingen komt up-to-date informatie te staan over radicalisering. Om actief burgerschap en sociale integratie van leerlingen en studenten te bevorderen worden onderwijsinstellingen verder ondersteund bij het vormgeven van hun burgerschapsonderwijs. De overheid zal maatregelen nemen als bestuurders of andere verantwoordelijken van onderwijsinstellingen publiekelijk terroristische groeperingen ondersteunen. Van erkende uitreizigers wordt de studiefinanciering ingetrokken
Verdere uitwerking actieprogramma • • • • • • • • • • • • 9
Maandag brief aan de Tweede Kamer (Gratis) trainingen ontwikkelen en aanbieden Telefonische helpdesk (‘hotline’) beschikbaar Ondersteuning op instellingsniveau Alle vertrouwensinspecteurs getraind, contactinspecteurs van de Onderwijsinspectie De portals School en veiligheid en Integraalveilig-HO op orde Handreikingen/informatie vernieuwen Rol van burgerschapsonderwijs bij specifieke problemen zoals radicalisering, en de rol van leraren daarin. Bekendheid geven aan het ondersteuningsaanbod. (Politieke) boodschap Andere actoren die scholen ondersteunen (met name: gemeente) Opzetten specifieke portal voor mbo
Achtergrond van de brief: Onderwijsbrede insteek. Realistisch: het onderwijs is geen panacee voor alles. Ondersteunen van scholen en docenten. Belang van burgerschap: elke school besteedt aandacht aan sociale waarden zoals democratie en kritisch denken. • Jongeren het gevoel moeten hebben dat ze er toe doen en er bij horen (en niet buitengesloten worden): het gaat erom dat ze gekend worden. • • • •
Onderdeel van sociale veiligheid: • Onderdeel van de bestaande zorg- en veiligheidsstructuur in de school. • Betreft jongeren met zorgwekkend gedrag • Overeenkomsten met andere sociale veiligheidsvraagstukken
10
Internationale ontwikkelingen Minister in Parijs dinsdag 17 maart 2015: “Declaration on Promoting citizenship and the common values of freedom, tolerance and non-discrimination through education” Op Europees niveau oproep tot: Urgent need to cooperate and coordinate, to exchange experiences, and to ensure that the best ideas and practices can be shared throughout the European Union with a view to: 1. Ensuring that children and young people acquire social, civic and intercultural competences, by promoting democratic values and fundamental rights, social inclusion and non-discrimination, as well as active citizenship; 2. Enhancing critical thinking and media literacy, particularly in the use of the Internet and social media, so as to develop resistance to all forms of discrimination and indoctrination; 3. Fostering the education of disadvantaged children and young people, by ensuring that our education and training systems address their needs; 4. Promoting intercultural dialogue through all forms of learning in cooperation with other relevant policies and stakeholders. 11
Netwerk binnen Europa Manifest waarin docenten in heel Europa roepen op tot actie tegen de toename van radicalisering op scholen. Enkele adviespunten uit het manifest: • Leraren moeten gevoelige onderwerpen als geloof en radicalisering bespreekbaar maken in de klas • Meer aandacht vanuit het onderwijs voor het gemak waarmee scholieren via internet in contact kunnen komen met ronselaars • Laat slachtoffers van terrorisme hun verhaal doen op scholen • Een goede samenwerking tussen scholen en ouders maakt de kans op radicalisering kleiner • Het onderwijs is er niet alleen om kinderen taal en rekenen bij te brengen, maar zou een breder kader moeten aannemen
12
Wat is de RAN nog meer? Radicalisation Awareness Network (RAN) • Opgezet vanuit en gefinancierd door de Europese Commissie Home Affairs • EU-brede netwerkorganisatie van praktijkdeskundigen en lokale actoren die betrokken zijn bij het tegengaan van gewelddadige radicalisering. • Tot en met 2015 wisselen verschillende werkgroepen kennis, ervaringen en goede praktijken uit. • RAN ondersteunt het beleidsproces in de EU en op het niveau van de lidstaten. • Het RAN secretariaat wordt gevoerd door Radar Consultancy te Amsterdam.
13
Bronnen: Portal School en Veiligheid: www.schoolenveiligheid.nl Portal Integraal Veilig HO: www.integraalveilig-HO.nl Toolbox NCTV: https://toolbox-extremisme.nctv.nl NJI: www.nji.nl Publicatie “Puberaal, lastig of radicaliserend. Grensoverschrijdend gedrag van jongeren in het onderwijs” Radicx: vroegtijdige signalering van radicalisering
14
