Wethouder van Onderwijs, Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Integratie RIS132461_24-OKT-2005
drs P.M.M. Heijnen
Gemeente Den Haag
Retouradres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag
Aan de voorzitter van de Commissie Onderwijs, Sociale zaken, Cultuur en Integratie
Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk
BSW/2005.563 - RIS 132461 Doorkiesnummer
070 - 353 2651 E-mailadres Aantal bijlagen
1 Datum
18 oktober 2005 Onderwerp
maatregelen tegen onverzekerdheid onder bijstandsgerechtigden Geachte mevrouw Bolle, Op 1 januari 2006 is de nieuwe Zorgverzekeringswet een feit. Het zorgstelsel zoals we dit nu kennen wordt vervangen door een (bijna) geheel privaatrechtelijk stelsel. Dit heeft nogal wat consequenties, niet alleen voor de burgers in Den Haag maar ook voor de gemeente. In de afgelopen maanden is in Den Haag nagedacht over de rol en taak die de lokale overheid heeft binnen dit stelsel. In deze brief willen wij (na een korte inleiding over de hoofdpunten uit de wet) u informeren over de uitkomst van deze discussie en over de maatregelen die het college neemt om de dreigende toename van het aantal onverzekerden in Den Haag zoveel mogelijk te beperken. Hoofdlijnen Zorgverzekeringswet De nieuwe Zorgverzekeringswet vervangt het huidige ziekenfonds, de particuliere ziektekostenverzekering en de ziektekostenregelingen voor ambtenaren. Er komt een eind aan het onderscheid tussen ziekenfondsen, particuliere en publiekrechtelijke ziektekostenverzekeringen. Iedereen is onder deze nieuwe wet verplicht om zich te verzekeren tegen ziektekosten. Verzekeraars zijn op hun beurt verplicht om iedereen die zich voor de verzekering aanmeldt te accepteren. Ze mogen iemand die mogelijk hoge gezondheidskosten met zich meebrengt niet weigeren. De verzekerde kiest zelf bij welke zorgverzekeraar hij/zij zich verzekert. De afwegingen hierbij zijn: • De hoogte van de nominale premie • De hoogte van het eigen risico (€100,-, € 200,-,€300,-,€400,- of €500,-). De zorgverzekeraar moet in elk geval ook een polis aanbieden zonder eigen risico. • De wijze waarop de zorgverzekeraar de verzekering uitvoert ( in natura, door een kostenvergoeding of een mix van beiden).
Inlichtingen bij
Postadres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Internetadres: www.denhaag.nl
Telefoon: 070 - 353 2651 Fax: 070 - 353 2479
2
No-claim Vanaf 2005 hebben ziekenfondsverzekerden recht op een no-claimkorting. De regeling houdt in dat iemand die in een jaar minder dan 255 euro aan zorgkosten maakt, het resterende deel na afloop van dat jaar terugkrijgt. Zorg voor kinderen onder de 18 jaar, bezoek aan de huisarts, kraam- en verloskundige zorg vallen buiten de regeling. De no-claim regeling is ook opgenomen in de Zorgverzekeringswet. Verzekeringspakket Net als nu bij de ziekenfondswet stelt de overheid een wettelijk verzekerd standaardpakket samen. De dekking van het nieuwe standaardpakket ligt op het niveau van het huidige ziekenfondspakket, aangevuld met een deel geestelijke gezondheidszorg dat nu nog in de AWBZ opgenomen is. In aanvulling op het standaardpakket zullen verzekeraars aanvullende verzekeringen aanbieden, zoals thans ook al het geval is. Zorgtoeslag Om de kosten van de premie ook na invoering van de Zvw voor iedereen betaalbaar te houden, kunnen mensen met een laag inkomen een beroep doen op een fiscale tegemoetkoming, de zorgtoeslag. Recht op deze zorgtoeslag ontstaat voor mensen die meer dan 6,5% (gezinnen) of 4% (alleenstaanden) van hun inkomen moeten besteden aan de nominale premie. De hoogte van de zorgtoeslag is afhankelijk van het inkomen. Om de burger te prikkelen verzekeringspolissen van verschillende verzekeraars te vergelijken, zal daarbij niet de werkelijk betaalde premie maatgevend zijn, maar wordt uitgegaan van het gemiddelde van de nominale premies zoals die zich in de markt voordoen. De zorgtoeslag moet aangevraagd worden bij de belastingsdienst Toeslagen. Onverzekerden In tegenstelling tot de huidige Ziekenfondswet maakt de Zvw het mogelijk dat de verzekering wordt beëindigd als de premie niet tijdig wordt voldaan. Het totaal aantal wanbetalers in Den Haag is momenteel ongeveer 15.000 en zal naar verwachting toenemen. De nominale premie stijgt met ingang van januari 2006 van ongeveer 30 euro naar 90 euro maandelijks en deze verhoging wordt maar ten dele gecompenseerd door de zorgtoeslag. Vanaf 1 januari 2006 kunnen zorgverzekeraars na 3 maanden achterstand de verzekerde royeren. De burger kan zich dan met een beroep op de acceptatieplicht onmiddellijk bij een andere verzekeraar aanmelden en krijgt dan een boete ter hoogte van 130% van het premiebedrag (ongeveer 120 euro per maand naast de nominale premie gedurende maximaal 5 jaar). In beginsel kan er geen bijzondere bijstand verstrekt worden voor deze boete. De oorspronkelijke verzekeraar mag een vroegere wanbetaler gedurende 5 jaar weigeren als verzekerde. Vanuit de gemeente Den Haag is ervoor gepleit om deze boete het eerste jaar niet toe te passen en zodoende een overgangsjaar te creëren waarin burgers kunnen wennen aan de verzekeringsplicht. De onverzekerden hebben wel toegang tot de noodzakelijke gezondheidszorg. De medische ethiek staat borg voor het verlenen van medisch noodzakelijke zorg aan allen die deze zorg nodig hebben. De Zvw geeft echter geen uitsluitsel over de vraag wie de zorg betaalt als de mensen niet verzekerd zijn. Onverzekerden worden allereerst zelf aangesproken om de rekening te voldoen. Ziekenhuizen kunnen voor oninbare vorderingen een beroep doen op de WTG-beleidsregel dubieuze debiteuren maar pas nadat er inspanningen zijn gedaan om de kosten te verhalen op de cliënt. In de praktijk zullen wanbetalers ook na het royement achtervolgd worden door incassobureaus. De verwachting is dat de verschulding verder zal toenemen. Nu al heeft ongeveer 30% van de burgers die een beroep doen op schuldhulpverlening een premieachterstand. Het college heeft meermalen de problematiek van de onverzekerden onder de aandacht gebracht van landelijke politici. Bij de behandeling van de wet in de Eerste Kamer op 7 juni en 27 september is dit onderwerp uitvoerig aan de orde geweest. De minister van VWS heeft toegezegd er alles aan te doen om te voorkomen dat de groep onverzekerden toeneemt. Om deze problematiek te kunnen volgen en oplossingen te bedenken is er een interdepartementale werkgroep ‘onverzekerden’ ingesteld.
3
Koepelorganisaties en andere betrokkenen (zoals de G4) worden geraadpleegd. Het college probeert actief te interveniëren in deze werkgroep. Taak en rol van de gemeente Het uitgangspunt van het nieuwe zorgstelsel is de nadruk op de eigen verantwoordelijkheid van de burger. Het kabinet heeft gekozen voor een privaatrechtelijk stelsel met een aantal publiekrechtelijke waarborgen (de acceptatieplicht voor verzekeraars en verzekeringsplicht voor burgers) om een optimale balans te waarborgen tussen de eigen verantwoordelijkheid van de burger en keuzevrijheid en concurrentie anderzijds. De vraag is of de toegang tot de gezondheidszorg voor de meest kwetsbare burgers wel voldoende is gewaarborgd onder de Zvw. Het stelsel doet een zwaar beroep op de eigen verantwoordelijkheid van de burgers en het is de vraag of alle Haagse burgers in staat zijn om aan de hoge verwachtingen hieromtrent te voldoen. Het college is van mening dat er het zorgstelsel zelf voldoende waarborg moet bieden om de gezondheidszorg voor iedereen in Nederland toegankelijk en betaalbaar te houden. Dit is een taak van de landelijke overheid. De gemeente heeft in het kader van de Wet Collectieve preventie (WCPV) een taak in de preventie van ziekte en gezondheidsbevordering. Sommige gemeenten hebben in het verleden de keuze gemaakt om een collectieve aanvullende verzekering af te sluiten voor de bijstandsgerechtigden. Meestal is zo’n 60 tot 70% van de bijstandsgerechtigden betrokken in de collectiviteit. In de Zorgverzekeringswet is een clausule opgenomen die het mogelijk maakt dat belangenbehartigers, c.q. werkgevers een collectief contract afsluiten voor de mensen die zij vertegenwoordigen. De gemeente kan gebruik maken van deze mogelijkheid. Het college heeft hier niet voor gekozen vanuit de wetenschap dat het probleem van onverzekerdheid hiermee niet wordt voorkomen. De Wet werk en bijstand kent namelijk niet de mogelijkheid om uitkeringsgerechtigden te verplichten deel te nemen aan een collectief contract. Overigens wordt momenteel wel onderzocht of het wellicht mogelijk is om in de toekomst collectie ve contracten af te sluiten met zorgverzekeraars. De markt van zorgverzekeraars heeft zich dan enigszins ontwikkeld, het is raadzaam deze ontwikkelingen af te wachten. Daar komt bij dat verzekeraars pas in de loop van de maand november een aanbod voor een collectief contract willen doen. Een collectief contract voor 1 januari 2006 behoort dan niet meer tot de mogelijkheden. Eventuele collectieve contracten bieden de mogelijkheid op een korting op de premie van maximaal 10%. Deze korting kan ten goede komen aan de uitkeringsgerechtigden. In het kielzog van de collectieve contracten kunnen met zorgverzekeraars afspraken worden gemaakt in het teken van het preventief volksgezondheidsbeleid zoals bijvoorbeeld over Allochtone zorgconsulenten en Bewegen Op Recept. In lijn met het bestaande beleid heeft het college gekozen voor een benadering waarbij enerzijds het beleid van de landelijke overheid niet wordt doorkruist door gemeentelijke maatregelen en anderzijds burgers die hulp nodig hebben ondersteuning op maat krijgen. Deze ondersteuning varieert van hulp bij het invullen van het aanvraagformulier tot de verplichting om bij een achterstand in betaling de premie rechtstreeks in te houden van de bijstandsuitkering. In de volgende paragraaf worden de maatregelen toegelicht. Maatregelen Gelet op de ontwikkelingen hebben we voor het jaar 2006 een aantal maatregelen getroffen om het aantal onverzekerde burgers zoveel mogelijk te beperken. Hierbij moet een onderscheid gemaakt worden tussen bijstandsgerechtigden en niet-bijstandsgerechtigden. De gemeente treedt op als werkgever voor bijstandsgerechtigden, dit houdt in dat de hulp aan bijstandsgerechtigden een wat intensiever karakter kan hebben. Er is sprake van een getrapt syste em van maatregelen waarbij het initiatief zo lang mogelijk bij de burger, c.q. bijstandsgerechtigde zelf blijft. Dit is in lijn met het bestaande beleid waarbij de zelfredzaamheid van bijstandsgerechtigden zoveel mogelijk wordt benadrukt. Bijstand is immers in principe altijd tijdelijk, op het moment van uitstroom moet men ook in staat zijn om de eigen financiële administratie ter hand te nemen.
4
Zorgtoeslag Alle Haagse burgers met een laag inkomen hebben recht op de zorgtoeslag. De zorgtoeslag moet aangevraagd worden bij de belastingdienst. Als de zorgtoeslag wordt aangevraagd voor 1 november, ontvangt men de eerste toeslag nog voor de Kerst. Het is mogelijk dat de aanvrager op het aanvraagformulier zorgtoeslag het giro/banknummer invult van de verzekeraar. Gevolg hiervan is dat de zorgtoeslag rechtstreeks naar de verzekeraar wordt overgemaakt en een gedeelte van de maandelijkse premie alvast is voldaan. Via een brief zijn alle bijstandsgerechtigden begin september gewezen op deze mogelijkheid. Deze mailing wordt zo nodig herhaald. In aansluiting hierop wordt contact opgenomen met de Belastingdienst Toeslagen om te bewerkstelligen dat de Belastingdienst Toeslagen zelf ook extra inspanningen gaat verrichten om deze rechtstreekse overboeking te promoten onder de rechthebbenden. Om niet-gebruik van de zorgtoeslag te voorkomen, zijn de Advies & Informatiepunten in de stad uitgebreid met extra formatie. Er wordt intensief samengewerkt met de belastingdienst Toeslagen om zoveel mogelijk Haagse burgers te assisteren bij het invullen van de aanvraag zorgtoeslag. In deze contacten brengen de A en I-medewerkers de mogelijkheid om de zorgtoeslag rechtstreeks naar de verzekeraar over te maken, uitdrukkelijk onder de aandacht. Sinds half september zijn er aan de balie van de gemeentelijke diensten al meer dan 7.000 adviezen verstrekt over de aanvraag van de zorgtoeslag en de huurtoeslag. De (extra) informatiepunten blijken dus in een duidelijke behoefte te voorzien. De dienst SZW wijst cliënten bij ieder contact op alle inkomensondersteunende regelingen die er zijn. De zorgtoeslag wordt in de toekomst nadrukkelijk onder de aandacht gebracht van de mogelijke rechthebbenden. Hulp bij financiële administratie De meeste bijstandsgerechtigden zijn voldoende zelfredzaam en hebben hoogstens wat begeleiding nodig bij het doen van hun financiële administratie (niet alleen ziektekostenpremie maar ook huur, energie etc). Cliënten krijgen bijvoorbeeld hulp bij het invullen van automatische machtigingen via de bank/giro. Deze hulp kan geboden worden door de wijkkantoorconsulent of de Advies & Informatiemedewerker. In de bovengenoemde mailing worden cliënten gewezen op deze mogelijkheid en worden cliënten verwezen naar het wijkkantoor of de A & I-balie. Bij ieder cliëntencontact in de komende periode zal dit opnieuw aan de orde gesteld worden. Cliënten met betalingsproblemen Bijstandsgerechtigden met betalingsproblemen krijgen ook hulp op maat. In eerste instantie worden de cliënten gewezen op het belang van het afsluiten van een aflossingsregeling. In het geval de cliënt hier geen gehoor aan geeft legt de dienst SZW de klant de verplichting op tot een maandelijkse doorbetalingsafspraak in op grond van artikel 57 WWB. Dit artikel geeft de gemeente de mogelijkheid een verplichting op te leggen voor een automatische doorbetaling in het geval de bijstandsgerechtigde niet in staat is gebleken tot een verantwoorde besteding van de bestaansmiddelen. Ruim 70% van de bijstandsgerechtigden is momenteel verzekerd bij Azivo. Eerdere ervaringen hebben geleerd dat cliënten niet snel geneigd zijn om van verzekeraar te wisselen. De inzet is om een convenant af te sluiten met Azivo met als doel betalingsproblemen zo snel mogelijk op het spoor te komen. Dak- en thuislozen en verslaafden Een gedeelte van de groep dak- en thuislozen heeft een bijstandsuitkering. Bij deze groep mensen wordt de premie voor de ziektekostenverzekering rechtstreeks doorbetaald aan de verzekeraar. Deze mensen zijn dus op grond van hun bijstandsuitkering verzekerd. Gevreesd moet worden dat de grootste groep onverzekerden gevonden wordt onder de dak- en thuislozen zonder bijstandsuitkering. Momenteel wordt nog gezocht naar mogelijkheden om deze groep te bereiken. Begin september is er een Bestuurlijke
5
Conferentie geweest waarbij vertegenwoordigers van het Kabinet en de G4 gezamenlijk het beleid ten aanzien van deze doelgroep hebben geïnventariseerd. Er is een taakgroep ingesteld met als doel een plan van aanpak op te stellen voor 1 december 2005. Eén van de onderwerpen voor dit plan van aanpak is het voorkomen van onverzekerd zijn. Gevolgen Zvw voor bijzondere bijstand Den Haag kent tot op heden een beleid waarbij de kosten voor de nominale premie gerekend worden tot de algemeen noodzakelijke kosten van het bestaan. Dit betekent dat iedereen in staat moet worden geacht om de kosten van de ziektekostenverzekering te voldoen uit de algemene bijstandsnorm. Er wordt in principe geen bijzondere bijstand verstrekt voor de nominale premie. Wel kent Den Haag een regeling waarbij iedereen met een laag inkomen jaarlijks een standaardvergoeding van 30 euro kan aanvragen via de bijzondere bijstand voor de kosten van de aanvullende verzekering. Na 1 januari 2006 hebben de huidige ziekenfondsverzekerden de mogelijkheid om een polis af te sluiten met een lagere nominale premie en een eigen risico. Daarnaast bestaat het risico dat men nalaat om de zorgtoeslag aan te vragen of nalaat om de nominale premie te betalen. Het gevolg is dan betalingsachterstanden, schulden, een royement en een boete wegens onverzekerdheid. In overeenstemming met het huidige beleid wordt geen bijzondere bijstand te verstrekt voor deze algemene bestaanskosten. Wij hopen u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben. De wethouder van Onderwijs, Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Integratie,
Pierre Heijnen
De wethouder van Welzijn, Volksgezondheid en Emancipatie,
Jetta Klijnsma
