10! Neem maatregelen tegen hitte

zomer 2012

Vakblad over arbeidsomstandigheden

Hoog spel scoor een

10!

Neem maatregelen tegen hitte

Idee!

Hoe pakken Willy Wortels het aan?

Special

Schilders werken lichter

Wat? De aanleg van de Westrandweg tussen de Tweede Coentunnel en de A5 richting Den Haag. De weg is bedoeld om de drukke ringweg rond Amsterdam te ontlasten en het havengebied te ontsluiten.

‘Dit is met 3,3 kilometer het langst gebouwde viaduct van Nederland. De verbinding kruist een groot aantal wegen en spoorlijnen in het westelijk havengebied. Om het verkeer op de grond te ontzien, zetten we de Hercules in, een horizontale hijskraan waarmee we wekelijks tien prefab liggers plaatsen. We gaan een veld van 45 meter per week vooruit, zonder gebruik van mobiele kranen.’ Wie? René van Zanten (43),. hoofduitvoerder bij Van Hattum. en Blankevoort uit Woerden.

2

→ mijn project

lente 2012

magazine

22

Hittewerk Lekker, dat zonnetje. Maar er zijn ook risico’s.

Vakblad over. arbeidsomstandigheden.

14

17

Willy Wortels

Lichter werk(t)

Hoe verkoop je een goed idee?

Schildersbedrijf neemt fysieke belasting serieus.

Informatie Met dit blad informeert Arbouw werkgevers en werknemers over de arbeidsomstandigheden in de bouwnijverheid. Wil je meer over dit onderwerp lezen, neem dan een kijkje op www.arbouw.nl. Hier vind je zeer uitgebreide informatie over arborisico’s en maatregelen. Ook kun je er brochures bestellen of downloaden. Met specifieke vragen kun je elke werkdag van negen tot vijf terecht bij de Arbouw Infolijn. Bel 0341-466222 of mail naar: [email protected]

en verder 4 11 12 21 24 25 26 28 30

Kort Mijn lijf Panel Trillingen Gadgets Test Tegengif Hoe? Zo! Varia

inhoud ←

3

6 thema:

Scoor een 10! Werken op hoogte hoeft niet gevaarlijk te zijn. Toch komen jaarlijks bijna tweeduizend werknemers ten val. Zit de veiligheid bij jou tussen je oren? Test je kennis en scoor een tien!

ARBOUW MAGAZINE • zomer 2012

Europese campagne Sterk verhaal beloond

4

Vanaf volgend kwartaal lees je op de achterzijde van dit blad weer het meest komische verhaal uit de bouw. Arbouw is voor deze pagina blijvend op zoek naar ideeën. Dus hebben jij en/of je collega iets geks of heel leuks meegemaakt en wil je dat graag met een groot publiek delen? Stuur dan een mail met korte uitleg naar: [email protected]. Plaatsing wordt beloond met een bioscoopbon → kort ter waarde van twintig euro! En dat is géén grap…

Voorkomen is beter dan genezen, vindt het Europees agentschap voor gezond en veilig werk. Het agentschap organiseert daarom elke twee jaar een grootschalige campagne om het belang van goede arbeidsomstandigheden onder de aandacht te brengen. Ditmaal wordt volop aandacht besteed aan het voorkómen van gevaren op het werk. In april is de campagne ‘Samen sterk voor preventie’ van start gegaan. Lees hier meer over op www.arboineuropa.nl

Nederland scoort goed Uit een peiling onder werkgevers en werknemers in Europa blijkt dat Nederland goed scoort als het om de arbeidsomstandigheden gaat. Meer dan 35.000 mensen in 36 landen werden geïnterviewd. Nederlanders voelen zich goed geïnformeerd over de arbeidsomstandigheden (top-5) en hebben er vertrouwen in dat de leiding de arboproblemen zal aanpakken (top-7). Van alle Europeanen denkt 42% dat zij hun huidige werk kunnen volhouden tot na hun 65ste, terwijl 17% denkt dat niet te kunnen na hun 59ste.

Controles op zwaar werk

Schuine glazen gevels blijken in de praktijk lastig veilig te onderhouden.

Ontwerpen worden gezonder en veiliger In de toekomst zullen opdrachtgevers en architecten zich meer gaan bezighouden met de gezonde en veilige uitvoering van het werk. Zo kan de fysieke belasting worden verminderd door te kiezen voor lichtere mate rialen. Daarnaast kan valgevaar worden voorkomen door de bouwmethodes aan te passen. Twee nieuwe instrumenten helpen hierbij: de ‘Leidraad V&G Verplichtingen’ en de ‘V&G Ontwerpwijzer’. Deze zijn ontwikkeld door Bouwend Nederland, FNV Bouw en CNV Vakmensen, samen met Aedes en de Bond van Nederlandse Architecten (BNA). De organisaties werden hierbij ondersteund door Arbouw, Aboma en Inspectie SZW. ARBOUW MAGAZINE • zomer 2012

Lichamelijk zwaar werk zoals tillen, duwen en trekken kan leiden tot ernstige klachten aan de rug, schouders en knieën. Na de bouwvak zal de Inspectie SZW (voorheen: Arbeidsinspectie) daarom strenger controleren op zwaar werk. In de periode tot 2016 zullen vijftien zware beroepen op de voet worden gevolgd. Als voorschot organiseerde de Inspectie SZW op 12 juni de regionale bijeenkomst ’Gezond werken in de bouw!’ Op www.arbouw.nl staat bij ‘Nieuw’ een uitgebreid verslag van deze bijeenkomst en een overzicht van de belangrijkste aandachtspunten om boetes te voorkomen.

Glas zetten in een ongemakkelijke positie. Inspectie SZW zal op deze en andere werkzaamheden gaan controleren.

Valgevaar

In de bouw is de bereidheid om door te werken minder groot.

Ouderen kunnen langer doorwerken Werknemers van 55 tot en met 64 jaar denken hun werk te kunnen voortzetten tot een leeftijd van gemiddeld 64,7 jaar. Dat is anderhalf jaar later dan zij momenteel met pensioen gaan. Dit blijkt uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden van het CBS en TNO. Naarmate de lichamelijke en geestelijke belasting groter wordt, zoals in de bouw, denken werknemers minder lang door te werken. Tussen 2006 en 2011 steeg de gemiddelde leeftijd waarop werknemers met pensioen gaan van 61 naar ruim 63 jaar.

Het gebeurt dagelijks in de bouwnijverheid. Om even iets op hoogte te bevestigen zet je een ladder neer. Je klimt naar boven. En als je boven bent… voel je dat de ladder niet stabiel staat. Voorzichtig daal je af, zet je de ladder anders neer en plaats je er een ladderstopper onder. Maar een enkele keer loopt het verkeerd af. Je valt. Een bezoek aan de eerste hulp is onvermijdelijk. En het kan nóg slechter aflopen. Valgevaar is het grootste veiligheidsrisico in de bouwnijverheid. Van alle ongevallen heeft meer dan veertig procent te maken met vallen van hoogte, verstappen, struikelen of uitglijden. Elke twee dagen wordt er een val gemeld. Jaarlijks overlijden drie à vier werknemers door een val.

column Bijna alle ongevallen zijn te voorkomen. Het begint bij het bewust worden van de risico’s. En het vervolgens nauwgezet volgen van de voorschriften. Er zijn tal van vuistregels die helpen veilig aan het werk te gaan. Zitten die bij alle werkgevers en werknemers tussen de oren? Dat wil Arbouw graag testen.

←

5

Daarom staat er vanaf pagina 6 van dit magazine een kennisquiz. Wie alle vragen goed heeft, weet waarschijnlijk veel over het onderwerp. Wie slechts een mager zesje scoort, moet zich maar eens achter de oren krabben. Het kan beslist geen kwaad om de kennis bij te spijkeren. Want van valgevaar kun je maar beter goed op de hoogte zijn! Jan Warning, directeur Arbouw [email protected]


6

→ thema thema

Werken op hoogte hoeft niet gevaarlijk te zijn. Toch komen jaarlijks bijna tweeduizend werknemers ten val. Zit de veiligheid bij jou tussen je oren? Test je kennis en scoor een tien!


t

7

test ARBOUW MAGAZINE • zomer 2012

1

3

6

Wanneer spreken we van valgevaar?

Hoe beveilig je een vloersparing?

A Bij al het werk op hoogte. b Bij hoogtes groter dan 2,5 meter. c Bij hoogtes groter dan 2,5 meter en ‘bijzondere risico’s’.

A Met dik plaatmateriaal. b Met leuning- of hekwerk. c Met zowel a) als b) en eventueel een veiligheidsnet.

Vangnetten zijn er in vele soorten en maten. Bestaat er een norm voor de maaswijdte van het materiaal?

Valgevaar?

Verraderlijke sparingen

Vangnetten

A Nee, de maaswijdte maakt niet zo veel uit. b Ja, wel degelijk!

7

Hoogwerker

De bak van een hoogwerker is een werkplek en valbeveiliging in één. Maar wanneer is het nodig om ook een harnasgordel te dragen?

8

8

Steiger ok?

Waaraan kun je zien of een steiger klaar is om te worden betreden?

Wel of geen gordel dragen in een hoogwerker…

2

Veilig op de ladder

Geef de ladder een trap! Het eeuwen oude klimmiddel is door de wetgever aan banden gelegd. Maar welke uitspraak over de ladder is nog steeds waar? A Ik gebruik de ladder alleen om naar een andere verdieping te komen. b Ik pak de ladder als ik er niet langer op werk dan vier uur. c Op de ladder sta ik niet hoger dan 5 meter en niet langer dan twee uur. d Op de ladder sta ik niet hoger dan 7,5 meter en niet langer dan één uur.


4

Nette bouwplaats

Een nette bouwplaats verkleint de kans op een val. Is orde en netheid ook wettelijk verplicht?

5

Harnasgordels

Randbeveiliging langs vloeren gaat vóór het dragen van harnasgordels met vallijnen. Leg uit waarom.

A Als de steiger volgens de tekening is opgebouwd. b Als een rode signaleringskaart aan de steiger is aangebracht. c Zodra de steigerbouwer deze heeft vrijgegeven.

9

Hangtrauma

Feiten en cijfers

Wat wordt verstaan onder een hangtrauma?

Hoe ouder hoe wijzer Jongeren worden het vaakst slachtoffer van een arbeidsongeval. De kans op een ongeval is bij werknemers jonger dan 25 bijna twee keer zo groot als bij werknemers van 45 jaar of ouder (5,8% versus 3,2%). Timmerlieden overkomt relatief vaak een ongeval (5,9%), waar dit onder schilders (2,9%) en uitvoerders (1,1%) juist relatief weinig voorkomt.

10

Op naar de top

Hoe hoog mag een rolsteiger zijn?

Valongevallen per jaar Val < 2,5 m

Val > 2,5 m

Scoor een

10!

Check snel je antwoorden op de volgende pagina. Elk goed antwoord levert één punt op.

1500

370

Verstappen

610

Struikelen/uitglijden

Geraakt door voorwerp

740

630

Bron: Arbouw

0

300

600

900

1200

1500

Bron: Arbouw

Hoge boetes

Steigerbouwers moeten aangelijnd werken. Maar wanneer is de steiger zelf veilig om te worden betreden?

De overheid neemt valgevaar zeer serieus. Dat blijkt wel uit de 4500 euro boete die (grote) bedrijven per overtreding krijgen. Ondernemers met meer dan vijfhonderd werknemers in dienst betalen het volledige bedrag. Middelgrote bedrijven met veertig tot honderd man betalen de helft. Bedrijven met minder dan vijf werknemers profiteren van het Calimero-effect: zij krijgen negentig procent korting.

Wat zeggen val-slachtoffers?

15% Bedrijf had maatregelen moeten nemen.

24% Ik had maatregelen moeten nemen.

53% Bedrijf onderneemt geen actie om hetzelfde ongeval in de toekomst te voorkomen.

Bron: Arbouw


9

antwoorden 1 Valgevaar Antwoord: c. Wettelijk zijn maatregelen nodig vanaf 2,5 meter. Daarnaast zijn maatregelen nodig als boven water, bij stekeinden en langs wegen wordt gewerkt.

2 Ladder

10

Antwoord: d. De ladder is geen werkplek, tenzij er technisch geen andere mogelijkheid is. Dan mag ten hoogste één uur per dag op de ladder worden gewerkt. Per project wordt opgeteld bij voorkeur niet langer dan twee uur op de ladder gewerkt, ongeacht het aantal dagen. Maximaal is dit vier uur. Is de statijd langer, dan moeten dus andere middelen worden ingezet, zoals een (rol)steiger of hoogwerker. De maximaal toegestane stahoogte is 7,5 meter bij de voeten, maar bij voorkeur 5 meter. Dit hebben de organisaties van werkgevers en werknemers vastgelegd in het nieuwe A-blad ‘Ladders en trappen’.

vrije hoogte onder het werkvlak minstens 5 meter bedraagt.

6 Vangnetten Antwoord: b. De maaswijdte van een veiligheidsnet mag ten hoogste 10 x 10 cm zijn. Moeten ook vallende voorwerpen worden opgevangen, dan is een maaswijdte nodig van 3 x 3 cm. Vangnetten mogen alleen worden toegepast als voorzieningen zoals een steigervloer géén oplossing bieden. Ze moeten regelmatig worden gecontroleerd op beschadigingen. De vrije hoogte onder het werkvlak moet minstens 5 meter zijn.

4 Nette bouwplaats Over wat slordig is, valt te twisten. Een nette bouwplaats is dus geen wettelijk verplichting. Maar omdat verstappen en struikelen ongevalsoorzaak nummer één zijn in de bouw, is het goed om de werkplek regelmatig op te ruimen.

Antwoord: a. Gedurende het gebruik kunnen aanpassingen aan de steiger zijn gedaan, waardoor deze minder veilig is geworden. Vrijgeven alleen, of het aan de steiger hangen van een kaart, is dus niet voldoende. Controleer de staanders, de veiligheid van de vloeren, de kantplanken, verankeringen en schoren. De bouwtekening van de steiger is het uitgangspunt bij je beoordeling.

9 Hangtrauma

3 Sparing Antwoord: c. Sparingen moeten worden beveiligd zodra je er met een voet door kan. Je beveiligt de sparing doeltreffend met dik plaatmateriaal dat tegen verschuiven is geborgd. Dit kan aan de bovenzijde of met stempels aan de onderzijde. Ook volstaat leuning- of hekwerk rondom de sparing. Eventueel kan in de sparing een veiligheidsnet worden gespannen.

8 Steiger ok?

7 Hoogwerker Gebruik van persoonlijke valbeveiliging is in een hoogwerker niet verplicht, maar wordt wel geadviseerd. Veel werkzaamheden worden namelijk reikend buiten de bak uitgevoerd. Bij een technisch mankement en het plots wegvallen van de druk is het niet te voorkomen dat de bak onverwacht en snel van positie verandert. Mogelijk kan de hoogwerker wegzakken in de grond. De veiligheidslijn moet zodanig kort zijn dat de man niet uit de bak kan vallen, maar wel voldoende bewegingsvrijheid heeft.

Een hangtrauma treedt op na een val in een harnasgordel. Omdat de bloedtoevoer in de liezen wordt verstoord, raakt de werknemer bewusteloos en kan hij zelfs overlijden. Het kunnen redden áls een werknemer valt, is belangrijk om vooraf te bespreken.

10 Rolsteigers Gemeten bij de hoogste werkvloer is de toegestane hoogte van rolsteigers maximaal 8 meter. Dit geldt voor gebruik in de buitenlucht. Rolsteigers die binnen staan, mogen 12 meter hoog zijn. De meeste fabrikanten hanteren deze maten in hun handleiding voor opbouw en gebruik. Grotere hoogten zijn slechts toegestaan volgens de aanduidingen van de leverancier.

5 Harnasgordels Volgens de zogenoemde ‘arbeidshygiënische strategie’ moeten gevaren bij de bron worden bestreden. Zo kun je valgevaar wegnemen door gewoonweg niet op hoogte te gaan werken. In de praktijk is dat heel lastig. Dan zijn dus collectieve maatregelen nodig, ofwel maatregelen die alle aanwezigen op de werkplek beveiligen. Zoals leuningwerk en het afdichten van sparingen. Persoonlijk beveiligen met een harnasgordel mag alleen als collectief beveiligen technisch niet mogelijk is. Voorwaarde is wel dat de ARBOUW MAGAZINE • zomer 2012

Meer informatie • Op www.arbouw.nl vind je een schat aan informatie over gezond en veilig werken, waaronder valgevaar. Lees bij ‘Risico’s’ alles over de wettelijke verplichtingen en maatregelen. • De website www.werkveiligophoogte.nl is een instrument voor werkvoorbereiders en uitvoerders. De website geeft in een handomdraai oplossingen voor een veilige werkplek op hoogte. Tekeningen illustreren de gewenste situatie. • Het A-blad ‘Veilige steiger’ vormt een drie-eenheid met de Richtlijn Steigers en het A-blad ‘Steigerbouw’. Download de publicatie via www.arbouw.nl bij ‘Brochures’.

“

Er is elke week gebak van een jarige, maar dat sla ik over

” 11

mijn lijf ←

Henk van der Zijde (48), machinist uit Alkmaar

‘Twee jaar geleden woog ik 140 kilo. Ik was een makkelijke eter en nam nauwelijks de tijd voor een gezonde maaltijd. Maar toen tijdens de keuring een afwijking op mijn hartfilmpje werd ontdekt, schrok ik enorm. Het bleek om een verdikking van de hartspier te gaan. Nog diezelfde maand ben ik samen met een voedings consulent aan de slag gegaan. Door stapsgewijs af te vallen, krijgt mijn lichaam voldoende tijd om te wennen aan zijn nieuwe gewicht. 24 kilo ben ik nu kwijt. Daar is wel discipline voor nodig, véél discipline. Er is hier elke week gebak van een jarige, maar dat sla ik over. Tegenwoordig rijd ik de hamburgerketens voorbij. Op de fiets natuurlijk. Want of het nu mooi weer is of niet, zó ga ik dagelijks naar mijn werk.’


12

Een veilige bouwplaats begint bij de

Werken in of vlakbij struiken verhoogt

arbo-instrumenten van Arbouw.

de kans op een tekenbeet.

→ panel

1

Ik kan uw instrumenten niet installeren, wat nu? Om zeker te onthouden Werkgever mijnArbouw is in het derde kwartaal van dit jaar gereed. Na aanmelding krijgt u veilig toegang. U logt met één naam en wachtwoord in voor diverse online diensten. Werknemer Vind specifieke informatie over arbeidsomstandigheden op www.arbouw.nl of meld je aan op Facebook (zie de achterzijde van dit blad).


John Hogenes, manager ICT Arbouw

‘Arbouw heeft tal van arbo- instrumenten die bedrijven helpen aan hun wettelijke verplichtingen te voldoen. Voorbeelden hiervan zijn de RI&E MKB Bouwnijverheid, de V&Gplanner en PISA. Helaas lukt het niet altijd om deze instrumenten te installeren. Dit komt meestal doordat de programma’s niet werken op de gebruikte pc. Voor dit probleem heeft Arbouw een oplossing gevonden: mijnArbouw. Via deze online omgeving kunt u kosteloos gebruikmaken van alle instrumenten. Na aanmelden hoeft u slechts één keer uw gegevens in te voeren. Deze gegevens worden vervolgens in alle instrumenten verwerkt. Vanaf dat moment kunt u wanneer u maar wilt inloggen en data verwerken in elk willekeurig instrument. Via mijnArbouw regelt u snel en gemakkelijk al uw arbozaken!’

2 Hoe moet ik handelen bij een tekenbeet? Om zeker te onthouden Werkgever Is één van uw personeelsleden gebeten? Stuur de teek dan op naar het RIVM (www.rivm.nl). Deze instantie test het beestje kosteloos op besmetting met de lymebacterie. Werknemer Bedek je huid zo veel mogelijk met kleding. Controleer je huid dagelijks als je in of vlakbij begroeiing werkt.

Werken op de ladder mag alleen kortdurend.

Ans van Geutselaar, bedrijfsarts Arbouw

‘Teken komen in heel Nederland voor, met name op plaatsen met dichte begroeiing. De beestjes hebben een voorkeur voor bijvoorbeeld knieholtes, oksels, liezen en andere warme plekken. Ze kunnen besmet zijn met de lymebacterie. Hierdoor kun je de ziekte van Lyme krijgen. Deze ziekte gaat gepaard met zenuwpijn, zenuwuitval, gewrichtsklachten en hartritmestoornissen. Controleer jezelf daarom altijd op teken als je in de buurt van begroeiing bent geweest. Een teek kun je het beste verwijderen met een tekenpen die in elke (bedrijfs)verbanddoos moet zitten. Heeft de teek vermoedelijk langer dan 24 uur op je huid gezeten, overleg dan met de huisarts. Is de teek binnen 24 uur verwijderd, houd dan de huid rond de beet in de gaten. Raadpleeg bij een rode ring of andere klachten altijd je huisarts.’

3

13 Margo Caspers, bewegingsdeskundige Arbouw

Hoe lang mag ik op een ladder werken?

Om zeker te onthouden Werkgever In het nieuwe A-blad ‘Ladders en trappen’ staan de afspraken die de organisaties van werkgevers en werknemers over ladders en trappen hebben gemaakt. Download de publicatie via www.arbouw.nl ‘werkgeversingang’ bij ‘Brochures’. Werknemer Denk mee met je werkgever om het gebruik van de ladder zo veel mogelijk te beperken.

‘Het gebruik van de ladder als werkplek moet zo veel mogelijk worden beperkt. Het is veel veiliger en gezonder om vanuit een hoogwerker of (rol)steiger te werken. Op een ladder sta je regelmatig heel ongemakkelijk. Vaak moet je ook ver reiken of doe je werkzaamheden boven schouderhoogte. Dit kan nek-, schouder- en rugklachten veroorzaken. Langdurig staan op de smalle sporten is bovendien vermoeiend. De spieren in je voeten en benen worden gedurende lange tijd op dezelfde manier belast. Omwille van de gezondheid en veiligheid mag je dus slechts korte tijd op de ladder werken. Deze zogeheten ‘individuele statijd’ is in het nieuwe A-blad ‘Ladders en trappen’ vastgesteld op maximaal één uur. Per project is deze tijd maximaal twee uur, bij hoge uitzondering vier uur.’

Ook een vraag? Bel of mail de Arbouw Infolijn. Hier kunnen werkgevers en werknemers elke werkdag van negen tot vijf terecht. Bel 0341-466222 of mail naar [email protected]


Gerard de Weerd uit Rosmalen, bedenker van het Hellingrooster: ‘Eens per kwartaal krijg ik een aardig bedrag gestort. Ik word er niet rijk van, maar het is een leuke aanvulling op mijn vroegpensioen.’

14

Willy Wortels Bouwvakkers vinden van alles uit. Maar hoe bereiken hun ideeën de bouwplaats? ‘Van concept tot markt, dat is gewoon heel erg moeilijk.’


Een raampje inslaan kan natuurlijk altijd nog, maar dan moet de dief ook via het raam de spullen eruit halen. Hij richt dan de blik eerder op een ander busje.’

Ideeën zijn er genoeg in de bouw. Zo komt op een oproep in het lente nummer van dit blad een stroom aan e-mails op gang. Van een warmhoudblik voor synthetische verf en een veilige zaagtafel tot een nieuw type trapgatbeveiliging en een deurenlift. Eén van de Willy Wortels is Gerard de Weerd. De 62-jarige ex-kraanmachinist uit Rosmalen vindt al jaren van alles uit. Maar echt bekend werd hij pas met zijn Hellingrooster. ‘Eén van mijn collega’s verzwikte een keer zijn enkel over een loopplank’, legt hij uit. ‘Zo kwam ik op het idee om een rooster te maken waarop je gemakkelijk een gebouw in en uit loopt. Je kunt het in verschillende hoeken op drempels en containers plaatsen. Het rooster is gemaakt van strek metaal en dus stroef. De bouwvakker glijdt er niet snel over uit.’ De Arboprijs FNV Bouw won De Weerd nét niet met zijn vondst. Maar dat bleek ook niet nodig. Het Helling-

“

Leo van Boxtel met het Trekhaakslot, zijn anti-diefstalbeveiliging voor bestelbusjes.

Doe-het-zelfzaak Ook ‘oer-uitvinder’ Leo van Boxtel uit Riel ziet niets in het eigenhandig verkopen van zijn uitvindingen. Net als De Weerd doet hij liever zaken met een bedrijf. ‘Van concept tot markt, dat is gewoon heel erg moeilijk. Ik zie mezelf al in een doe-het-zelfzaak staan om mijn uitvindingen te demonstreren. Dan houd je nog maar weinig tijd over voor nieuwe

Het lijkt aantrekkelijk om producten

zelf in de markt te zetten, maar dan moet je ook allerlei randzaken regelen

rooster wordt inmiddels op menig bouwplaats gebruikt. Dit is niet alleen aan De Weerd te danken. Lof komt ook toe aan Matador, de leverancier uit Helvoirt die het rooster in de verkoop nam. ‘Het lijkt misschien aantrekkelijk om zelfstandig producten in de markt te zetten’, zegt De Weerd. ‘Maar dan moet je ook allerlei randzaken regelen, zoals de contacten met de tussenhandel en het aanvragen van octrooi. En stel je eens voor dat een willekeurig bedrijf mijn idee zou kopiëren. Als kleine zelfstandige is het heel lastig om daar tegenop te boksen. Voor een bedrijf als Matador geldt dat zeker niet.’

”

ideeën. Terwijl ik dáár nu graag de meeste energie in steek.’ Zijn idee om bestelbusjes te beveiligen door middel van een slot aan de trekhaak, bleek een schot in de roos. Het zogeheten Trekhaakslot is een populair product. ‘In busjes wordt vaak via de achterdeur ingebroken. Dankzij het slot is dat verleden tijd.

Bij de Nederlandse Orde van Uitvinders zijn 1025 uitvinders aangesloten. 7% is werkzaam in de bouw.

Ook Van Boxtel zocht voor de verkoop contact met Matador. Directeur Paul Belgers was meteen enthousiast over het idee, net als over een ander idee van Van Boxtel om met een speciaal hulpmiddel metselstenen te opperen. ‘We zijn gewoon heel erg blij met de uitvindingen die mensen als De Weerd en Van Boxtel naar ons toe brengen’, zegt Belgers. ‘We hebben onze afdeling Innovatie zelfs opgedoekt. Mensen die met de neus op het werk staan, dat geeft de grootste kans op succes.’

Laaiend enthousiast Volgens Belgers is een goed idee vooral een simpel idee. ‘Een goed product is eenvoudig, zodat iedereen het begrijpt. Daarom schrappen we overbodige zaken zo veel mogelijk uit het ontwerp. Dit jaar stonden we met onze nieuwe kuiphouder voor stukadoors op een beurs in Parijs. Een leverancier in de stand naast ons brandde het idee tot de grond toe af. Toen kwam er een groepje bouwvakkers langs. Zij waren laaiend enthousiast. De man geloofde het niet, hij dacht dat ik die jongens als acteurs had ingehuurd.’ Belgers is er geen tegenstander van dat uitvinders van producten deze eigenhandig verkopen. Maar hij ziet meer nadelen dan voordelen. ‘Begrijp me niet verkeerd, helemaal kansloos is het niet. Maar uitvinders zijn heel creatieve en technische mensen. Die eigenschappen stroken meestal niet

Schat, zit de tuindeur wel in het slot? Lampjes in de woonen slaapkamer van Gerard de Weerd geven uitsluitsel.


15

Waar moet je heen met je idee?

Wim Verkerk ziet grote toekomst voor zijn hijshaak, een hulpmiddel voor het hijsen van kolken.

16

met de eigenschappen die nodig zijn om een product in de markt te zetten. Denk maar aan de promotieactivi teiten die nodig zijn. Wij voorzien bestaande en nieuwe klanten regelmatig van nieuwsbrieven en een uitgebreide catalogus. Als bedrijf kunnen wij bovendien veel sneller grote aantallen produceren dan de kleine zelfstandige die de artikelen zelf in zijn schuurtje maakt.’

haak vast onder de gietijzeren mof. Daarmee hangt de kolk kaarsrecht, terwijl je met kettingen een scheef resultaat krijgt. Vroeger deden we een straatklinker tussen de ketting en het beton van de kolk. Maar door de grote kracht kan deze klinker wegschieten. Dat is mij al een keer gebeurd. Het liep gelukkig goed af, maar heeft me wel aan het denken gezet.’

Uitvinding verplicht stellen

Leuk bedrag

Zoals een voetballer beter geen penalty kan nemen als hij zelf is gevloerd, kan ook de uitvinder de verkoop van een idee misschien beter aan een ander overlaten. Maar hiervan is Wim Verkerk uit Hei en Boeicop nog niet overtuigd. De zelfstandig opererende grondwerker heeft naar eigen zeggen een mooi hulpmiddel in handen waar onge twijfeld grote vraag naar is. ‘Als deze maar meer bekend zou worden en de aannemers het nut ervan gaan inzien’, zegt hij. ‘Sterker nog, ik vind dat de overheid mijn manier van werken verplicht moet stellen.’

De verkoop via Matador legt De Weerd en Van Boxtel geen windeieren. Beiden krijgen een percentage van elk verkocht exemplaar. ‘Eens per kwartaal krijg ik een aardig bedrag gestort’, zegt De Weerd. ‘Ik word er niet rijk van, maar het is een leuke aanvulling op mijn vroegpensioen. Als de economie weer aantrekt en de bedrijven gaan investeren, kan het wel eens harder gaan. Het product is sinds kort ook in Duitsland en Frankrijk op de markt.’

Op een braakliggend terrein in Hei en Boeicop demonstreert Verkerk zijn metalen haak voor het uit de grond hijsen van kolken. Een bevriende metaalbewerker uit het dorp laste het ontwerp in elkaar. ‘Met de haak hijs je veel veiliger dan met de kettingen. Eenmaal in de kolk klemt de ARBOUW MAGAZINE • zomer 2012

Ook Van Boxtel verwacht veel van de toekomst. ‘Naar verluidt rijden er ruim 200.000 busjes in Nederland rond. In bouwketen wordt over mijn vinding gepraat, want diefstal is een grote frustratie. Op de weg zie ik regelmatig busjes rijden met het Trekhaakslot er al op. Ondertussen ontwikkelen we het basisidee verder door. Binnenkort komt er een versie voor schuifdeuren op de markt.’

• De Nederlandse Orde van Uitvinders (NOVU) in Utrecht ondersteunt de leden bij het gecompliceerde traject van idee tot markt. Zie www.novu.nl of tel. 030-2467707. • Uitvinders kunnen wekelijks op dertien vestigingen van de Kamer van Koophandel terecht voor het zogeheten Technostartersspreekuur. Coaches maken de bezoeker wegwijs in de wereld van productontwikkeling en marketing. Zie www.kvk.nl bij ‘Contact’. • Bij Protospace in Utrecht kunnen ideeën worden omgezet tot concrete producten. Tot je beschikking staat diverse apparatuur, onder andere lasersnijders en 3D-printers. Zie www.protospace.nl of tel. 030-2230875.

Verkerk zou het voor een leuk percentage van de verkoop van zijn hijshaak misschien ook wel doen. ‘Het klinkt aantrekkelijk, want octrooi aanvragen kost duizenden euro’s. Dat heb ik niet even in mijn achterzak zitten. Maar eerst zal ik mijn licht opsteken bij de Kamer van Koophandel. Daar hebben ze een spreekuur voor uitvinders. De metaalbewerker uit mijn dorp is bereid om de hijshaken te produceren. Mijn zwager wil ook een handje helpen en misschien is er wel een lezer met kennis van zaken die mee wil doen. Als het met een klein clubje mensen lukt om van mijn uitvinding een succes te maken, zou dat natuurlijk het allermooist zijn.’

Kijk op www.arbouw.nl bij ‘Nieuw’ voor de verhalen van nog meer Willy Wortels. De namen en de telefoonnummers van alle uitvinders zijn bij de redactie bekend. Meer over het Hellingrooster van Gerard de Weerd lees je in het herfst nummer van dit blad.

lichter werk(t) special

Lichter werk(t) is de campagne van Arbouw en de sociale partners over fysieke belasting in de bouw. Elk kwartaal staat één van de tien bouwberoepen uit de campagne centraal. Deze zomer is dat de schilder.

Lichter schilderen Schilders voeren een breed palet aan werkzaamheden uit. De fysieke belasting die hierbij optreedt, is niet te onderschatten, vinden ze bij Van der Geest Schildersspecialisten uit Leeuwarden. ‘Hulpmiddelen vereisen een investering, maar het betekent ook minder fysieke belasting’, zegt Peter van der Geest.


special

Hoe innovatief de schilderbranche ook is, bij Van der Geest houden ze het ziekteverzuim nog gewoon bij op papier. Op het bureau van Peter van der Geest staat een ouderwetse bak met hangmappen, waar vier foto’s uit omhoog steken. Het zijn de schilders die momenteel ziek zijn. De ogenschijnlijk simpele methode werkt. Sinds hij het bedrijf in 2003 samen met compagnon Sibke Rozema overnam van Sybe van der Geest, is het verzuim van acht naar twee procent gedaald. ‘Maar het is absoluut géén wedstrijd met mijn oom Sybe hoor! Vóór de overname had je de Ziektewet nog. Het werd al gauw geaccepteerd dat mensen zich zonder duidelijke reden ziek meldden. Nu zijn de bedrijven verplicht om het loon door te betalen. We laten ons niet meer afschepen met ‘Mijn man ligt in bed en kan dus onmogelijk aan de telefoon komen’. Die telefoon kan tegenwoordig ook naar de slaapkamer worden gebracht.’ Geen licht werk Werknemers melden zich soms om een wissewasje ziek. Bij anderen is er juist een goede reden om niet aan het werk te gaan. Van de onderhoudsschilders heeft 27% last van de spieren en gewrichten in de nek, 38% heeft last van de rug en 24% van de knieën. ‘Het is niet zozeer het gewicht van de materialen’, zegt Van der Geest. ‘De jongens moeten trap op en trap af met de spullen in de handen. Vaak werken ze lang in dezelfde houding. Dat geeft een grote belasting op de knieën en de rug. Boven de

Peter van der Geest houdt het verzuim nog gewoon bij met een ouderwetse bak met hangmappen.

macht werken is weer slecht voor de polsen, nek en schouders. Licht is schilderen dus zeker niet.’ Vincent Miedema (voorzijde special, links) is het met die uitspraak van zijn werkgever eens. Samen met zijn collega Marcel Jager (rechts) drinkt hij nog even koffie in de keet. Straks wacht weer het werk op duizelingwekkende hoogte in een grote hangbak aan de gevel van een torenflat. ‘Hoogtevrees moet je niet hebben’, zegt hij nuchter. ‘Maar de hoogte houdt ons nog het minst bezig. De fysieke belasting wel. We moeten veelvuldig boven de macht schuren en sauzen. Schilderen van de onderkant van de balkons op de galerijen doen we gebukt. Dat is zwaar werk. Je voelt het

Glaszetten Het schildersvak wordt nog zwaarder als de schilder ook glas zet. In de CAO Schilders-, Afwerkings- en Glaszetbedrijf staat dat glas van 25 kilogram of meer door minimaal twee personen moet worden geplaatst. Glas boven 50 kilo mag alleen met hulpmiddelen worden vervoerd en geplaatst. De werkgever is verplicht om deze hulpmiddelen ter beschikking te stellen. De Arbocatalogus Glaszetten geeft hiervoor verschillende mogelijkheden. Zie www.arbocatalogus-glaszetten.nl


’s avonds in je lijf, vooral als de druk er op zit om het werk op te leveren. Werken tegen de klok komt de laatste tijd steeds vaker voor.’ Jager heeft het risico van overbelasting inmiddels aan den lijve ondervonden. ‘Al vijf jaar heb ik last van een klacht die ik heb opgelopen tijdens een klus van één week. In een supermarkt moesten we achter koelcellen smalle stukken golfplaat schilderen. Dat deden we enkele dagen achtereen met een roller, in een zijwaartse beweging. Sinds die tijd voel ik het om de haverklap in mijn rechterschouder. Dan is het frustrerend als mensen zeggen dat ons vak niet veel voorstelt. Schilders weten het maar al te goed: het werk is veelzijdig, maar kan ook lichamelijke klachten veroorzaken.’ Doorwerken tot je pensioen De fysieke belasting die de schilder dagelijks ervaart, is niet te onderschatten. Toch meent Van der Geest dat het mogelijk is om tot hoge leeftijd door te blijven schilderen. ‘Daar doen we tenminste alles aan, want er lopen bij ons nogal wat oudgedienden rond. Om de schilders te ontlasten, brengen we het materiaal steeds vaker met machines aan. In plaats van ladders gebruiken we steigersystemen, kamersteigers en

special

brede trappen. Waar het kan zetten we hoogwerkers in. Zo hebben we onlangs bij een serie huizenblokken alle hoeken vanuit een hoogwerker geschilderd. Dit vereist een investering, maar het betekent ook minder fysieke belasting.’

Hulpmiddelen Glasplaatser

Ook is het belangrijk om schilders die lichamelijke klachten hebben te ontzien, vindt Van der Geest. ‘Eén van onze jongens heeft een probleem met zijn knie. Sinds kort plaatsen we hem op projecten bij particulieren. Het ‘mooie, schone werk’, zoals we dat noemen. In de winterperiode nemen de ouderen in het bedrijf een deel van hun seniorendagen op. Anderen sparen vrije dagen door elke week een paar uur extra te werken. We zijn ervan overtuigd dat door het werk goed te verdelen, de kans op klachten kleiner wordt.’

“Het moet mogelijk zijn om tot je pensioen door te schilderen. Daar doen we tenminste alles aan.”

Klachten voorkómen hangt volgens Van der Geest ook af van het bewustzijn van de risico’s. ‘We hebben zo’n honderd schilders in dienst. Zij waaien uit in ploegen van twee tot tien man over een groot gebied, tot Emmeloord aan toe. De projectleiders bezoeken het werk hoogstens twee keer per week. Veel hangt dus af van de jongens zelf. Zij bellen ons als er iets niet in orde is. Als werkgever proberen we problemen direct op te lossen. De schilders moeten hun verhaal kwijt kunnen. Over hun gezondheid én hun veiligheid, want beide zaken vinden we belangrijk. Kunnen ze dat niet, dan zijn we denk ik verkeerd bezig.’

De glasplaatser (‘Tiller’) is uitgevoerd als steekwagen en voorzien van een elektrisch aangedreven tilinrichting met een laadplateau. Met het hulpmiddel kan glas of ander materiaal tot 75 kilo door één medewerker worden geplaatst. Het heffen gebeurt met behulp van zuignappen. Het hulpmiddel heeft een maximale hefhoogte van 1 meter 10 en lift zichzelf in de bestelbus.

Ergonomische verfschraper Last van je polsen en schouders na het afschrapen van verf? Probeer deze ergonomische verfschraper eens. De schraper is voorzien van een extra rubberen handgreep met comfortabele grip. Je werkt tweehandig, wat vooral prettig is bij grote oppervlakken. Er hoeft bovendien minder kracht te worden gezet, terwijl je lichaamshouding beter is.

Minikraan De oorspronkelijk uit Japan afkomstige minikraan voor glas is een compact opvouwbaar hijsmiddel op rupsbanden. Door de geringe grootte en het lage gewicht is de kraan zowel binnen als buiten te gebruiken. Met vier telescopisch onafhankelijk van elkaar uitschuifbare en beweegbare poten kan het hulp middel op allerlei soorten ondergronden stabiel worden neergezet. Opgevouwen past de kraan zelfs in een bouwlift.

Zie voor meer hulpmiddelen www.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl


special

Bouwvrouwen, hoe sta jij je mannetje?! In het ‘mannenwereldje’ dat de bouw heet, werken ook vrouwen die van aanpakken weten. Lichter werk(t) wil bouwvrouwen die hun mannetje staan in het zonnetje zetten.

Jong geleerd is oud gedaan Schilders moeten vaak met mate rialen de ladder of steiger op. Dat is zwaar. Daarnaast doen ze repeterend werk, zoals boven het hoofd verven met een roller. Dit geeft langdurige statische belasting, wat klachten kan veroorzaken. Om leerlingen van dit gevaar al vroeg bewust te maken, zijn in het kader van Lichter werk(t) speciale gast lessen ontwikkeld. Een daarvan werd gegeven bij de ‘Schilder^sCOOL’ in Rijswijk. Lees het complete artikel op www.lichterwerkt.nl

Meld jezelf of een collega nu aan via www.lichterwerkt.nl! Iedere aangemelde bouwvrouw maakt ook kans op deze gave vrouw vriendelijke bouwhelm*! * Deze actie wordt mede mogelijk gemaakt door womenworks.nl

kun jij nieuw gereedschap gebruiken? Like ons en tag jezeLf in het gereedschap

oor Meld je nu aan v de nieuwsbrief!

het gereedschap wordt onder de eerste 50 taggers verloot

WIN

GRATIS

facebook.com/lichterwerkt

GEREEDSCHAP

Mis ’m niet! Verhalen van collega’s, leuke acties, elke maand een handig arbovriendelijk hulpmiddel en praktische adviezen om lichter te werken. Dat en meer lichter nieuws lees je in de nieuwsbrief van Lichter werkt(t)! www.lichterwerkt.nl/ nieuwsbrief.


glaszuiger

smart-troffel

stukadoorstrapje

Verfschraper

Onderschat gevaar Over het gevaar van trillingen wordt vaak wat licht gedacht. Maar risico’s zijn er wel degelijk. Een groot aantal werknemers in de bouwnijverheid staat dagelijks bloot aan lichaamstrillingen. Het zijn vooral machinisten van grondverzet machines en chauffeurs van kippers, dumpers en andere vrachtwagens die risico lopen. Ook baggeraars, kraanmachinisten en bedieners van asfalteermachines hebben dagelijks te maken met trillingen. Daarnaast komen schokken veelvuldig voor.

De gevolgen liegen er niet om. Uit onderzoek blijkt dat rugklachten, hernia’s, artrose en bloedsomloopstoornissen bij deze beroepsgroepen duidelijk méér voorkomen dan bij werknemers die zelden of nooit met lichaamstrillingen te maken hebben. Daarnaast kunnen er klachten op de korte termijn ontstaan. Voorbeelden hiervan zijn vermoeide spieren, maagproblemen, een vermindering

Hand-armtrillingen vormen een serieus arborisico. Daarnaast staan werknemers bloot aan stof en lawaai.

van het gezichtsvermogen en een verminderde coördinatie. De ernst van de klachten blijkt afhankelijk van de duur van de blootstelling. Met andere woorden: hoe langer de werknemer aan trillingen blootstaat, hoe groter de kans op klachten. De werkgever moet maatregelen nemen als de grenswaarde voor trillingen wordt overschreden. Bijvoorbeeld door bij de aanschaf te kiezen voor het voertuig dat het minste trilt. Ook kunnen op afstand bestuurbare machines worden gebruikt. Daarnaast is een goed geveerde chauffeursstoel van belang. De grenswaarden en ergonomische eisen aan het materieel zijn samengevat in de reeks A-bladen ‘Cabines’ van Arbouw.

Hand-armtrillingen Naast lichaamstrillingen vormen hand-armtrillingen een serieus arborisico. Het zogenoemde witte-vingerssyndroom is een veel voorkomende aandoening. Deze aandoening is te voorkomen door de blootstelling te verminderen, bijvoorbeeld door het werk af te wisselen, gebruik te maken van gereedschap dat minder trilt en dempende handschoenen. Verder is het belangrijk dat de werknemer zo veel mogelijk een ontspannen werkhouding aanneemt. Naarmate harder wordt geknepen in het gereedschap, is ook de trillingsoverdracht op handen en armen groter. Lees meer over het beperken van trillingen op www.arbouw.nl bij ‘Risico’s’. ARBOUW MAGAZINE • zomer 2012

21

Zon doet pijn Werken in de volle zon brengt risico’s met zich mee. Vermoeidheid, concentratieverlies en zelfs hitte beroertes komen voor. En dan is er nog het gevaar van verbranding. Wat kun je hier tegen doen?

22

Nederland mag dan een koud kikkerlandje zijn, zelfs hier zijn er perioden van grote hitte. We spreken van een hittegolf als het ten minste vijf dagen achtereen 25 graden of warmer is, waarvan ten minste op drie dagen 30 graden of warmer. Sinds 2000 kwam dit in Nederland zes keer voor. Tijdens perioden van extreme warmte wordt er op veel plaatsen gewoon doorgewerkt. ‘Op dit soort dagen is het lastig om je koppie erbij te houden’, zegt dakdekker Wim van Es op een project in Schagen. Vandaag waait er een koel briesje over het dak, maar dat kan spoedig veranderen. Ook collega Peter Bosch heeft ‘s zomers last van de warmte. ‘Het is vermoeiend. Je loopt ook nog kans op huidkanker. Het is dus heel belangrijk om maatregelen te nemen.’

Anders dan bij werken in de kou en regen, kan het bouwpersoneel zich tegen de hitte minder goed wapenen. Er kan niet altijd binnen of in de schaduw worden gewerkt. Vroeg beginnen en vroeg stoppen met werken, behoort ook niet altijd tot de mogelijkheden. De risico’s voor de buitenwerkers zijn daardoor groot. Zij raken sneller vermoeid, waardoor de concentratie afneemt en zij minder alert zijn op risico’s. In enkele gevallen is er zelfs sprake van een hitteberoerte (zie de illustratie).

Daarnaast is het grote aantal gevallen van huidkanker een groeiend probleem. KWF Kankerbestrijding verwacht dat in 2020 jaarlijks 70.000 mensen huidkanker krijgen.

Hitteverlet De bouw zit gelukkig niet stil als het om het aanpakken van de risico’s gaat. In de nieuwe cao is afgesproken dat er onderzoek komt naar een mogelijke norm voor hitte. Arbouw voert het onderzoek uit en bekijkt de mogelijkheid van een hitteverlet

Symptomen hitteberoerte

Slachtoffers Mensen die buiten werken, maken zich terecht zorgen over de komende periodes van extreem warm weer. Er is tenslotte maar één warme dag nodig om slachtoffers te maken. Ter vergelijking: de Nijmeegse Vierdaagse van 2006 werd afgelast toen een aantal mensen was bezweken door de hitte. Twee mensen overleefden het niet. De combinatie van hitte en grote inspanning, zoals het lopen van de Vierdaagse, maar ook urenlang werken in de volle zon, kan dus grote gevolgen hebben. ARBOUW MAGAZINE • zomer 2012

40

Omgevingstemperatuur stijgt. Het lichaam raakt warmte kwijt door transpiratie en door bloed naar de huid te laten stromen.

40

Hevige transpiratie. Dit leidt tot verlies van vocht en zouten en veroorzaakt warmtestuwing. Werknemer raakt vermoeid, klaagt over hoofdpijn, spierkramp en misselijkheid.

Een bouwvakker beschermt zich tegen de zon met een parasol.

Voorkom oververhitting • Draag beschermende kleding • Smeer je huid in met zonnebrandcrème • Draag een pet of helm met nekflap • Neem extra pauzes • Drink voldoende • Wissel zwaar werk tijdig af • Doe zwaar werk vooral ‘s ochtends • Zoek waar mogelijk de schaduw op • Zoek verkoeling als je draaierig wordt

+40

De afkoelingsmechanismen van het lichaam functioneren niet meer. Kans op hitteberoerte neemt toe. Snelle oppervlakkige ademhaling, verwardheid en desoriëntatie.

worden beheerst. Dat maakt de aanpak voor dakdekkers een voorbeeld voor andere beroepen.’

voor asfalteerders, lassers en kraanmachinisten. Voor de dakdekkers op platte daken is deze mogelijkheid er al. Het verlet is kortgeleden opgenomen in een principeakkoord. Hierin staat dat bij 40 graden Celsius, op 1,5 meter boven het dak gemeten, de dakdekkers het recht hebben om (met doorbetaling van het loon) te stoppen met werken. Heeft het bedrijf elders koeler werk, dan is het personeel verplicht om daar aan het werk te gaan. De bepaling geldt vanaf aankomende zomer voor alle bedrijven en werknemers die vallen onder de CAO Bitumineuze en Kunststof Dakbedekkingsbedrijven (Bikudak).

Gezond gedrag De afgelopen jaren voerde de SBD campagne om dakdekkers te wijzen op de negatieve effecten van het klimaat. Voorlichters blijven ook de komende jaren op dit thema wijzen. Want nog afgezien van het hitte verlet, hangt veel af van het gedrag op de werkvloer. Dat het personeel er bijvoorbeeld tijdig aan denkt te pauzeren en voldoende te drinken, is heel belangrijk.

Jos van der Borgt van het Kennis instituut dakbedekkingsbranche SBD is blij met het akkoord. ‘Vooral op daken lopen de temperaturen soms hoog op. We hebben bij temperaturen van 25 tot 30 graden aan de grond 45 tot 55 graden gemeten op daken boven 10 meter. De grenswaarde van 40 graden bij werken in de hitte is een afspraak die helderheid biedt. Samen met de andere praktische maatregelen zullen de risico’s beter

+40

Hitteberoerte is een feit. Dit kan tot een coma leiden en uiteindelijk dodelijk zijn. Hulp is direct nodig.

40

Ook FNV wijst zijn leden op de gevaren van de zon. Op de website van FNV Bondgenoten staat sinds enkele jaren het ‘Meldpunt hitte’. Daarnaast is er de ‘hittestresscalculator’, waar bezoekers op basis van luchtvochtigheid en temperatuur kunnen berekenen of hun lichaamstemperatuur de 38 graden overstijgt. De bond zegt toe direct campagne te gaan voeren zodra zich een hittegolf voordoet.

23

Meer informatie over werken in de zomer: www.arbouw.nl/www.sbd.nl/www.fnvbondgenoten.nl

Warmtestuwing is eenvoudig te behandelen. Verplaats het slachtoffer naar een koele plaats, liefst een ruimte met airconditioning. Geef beetje bij beetje een koele, zoute drank te drinken. Bij vermoeden van een hitte beroerte moet het slachtoffer zo snel mogelijk in het ziekenhuis worden opgenomen. ARBOUW MAGAZINE • zomer 2012

De weg kwijt? Vanaf nu hoef je niet meer te zoeken naar je auto of hotel. Deze handige GPS-sleutelhanger wijst je moeiteloos de weg. www.megagadgets.nl € 59,95

24

→ gadgets

Led frisbee

Solar radio

Lekkers binnen handbereik

Wil je een potje frisbee spelen in het donker zonder de schijf voortdurend tegen je hoofd te krijgen? Geen probleem met deze Led frisbee!

Deze radio op zonne-energie is handig voor op reis. De radio speelt maar liefst 35 uur op een volle batterij die je eenvoudig oplaadt met een zonnepaneel.

Altijd wat te snoepen binnen handbereik! Druk op de knop en de lekkernij komt je tegemoet, zoals kauwgomballen of pinda’s.

www.megagadgets.nl € 14,95

www.bestthings.nl € 29,95

www.gadgethouse.nl € 17,99


“

Vroeger gebeurde

alles met kruiwagens, nu hebben we aan het eind van de dag nog energie over

”

25

test ←

p o h c s d a a l i Min

Wat: Sherpa 100 Eco Wie: Hans van der Velden (49) Functie: eigenaar Waar: Aannemersbedrijf Hans van der Velden, Vorstenbosch

‘De nieuwbouw ligt op zijn gat, maar mensen verbouwen des te meer. Daarbij komt deze Sherpa goed van pas. Het rijden heb je snel onder de knie. De machine draait soepel om zijn as, dat is gunstig bij inpandig werk. Hij kan uitgerust worden met een kangoo, zodat je kunt slopen en breken. Door de bak erop te zetten, voer je het puin gemakkelijk af. Het geluid is minimaal en te vergelijken met het geluid van een grasmaaier. De accu gaat een dag mee. Uitlaatgassen heb je dus niet en dat is prettig als je binnen werkt. Werken met de mini-laadschop merken we ’s avonds in

positieve zin aan de rug. Vroeger gebeurde alles met kruiwagens, nu hebben we aan het eind van de dag nog energie over.’

Meer informatie Op de website www.arbovriende lijkehulpmiddelen.nl staan ruim 400 hulpmiddelen voor de bouw nijverheid. De Sherpa 100 Eco vind je bij het onderdeel ‘Sloopwerk’.

Rapport (door Ha ns)

Gem ak: 9 Sn el he id: 9 Kwalite it 8 U itstra lin g: 8 Ci jfe r: 8,5


Tegengif via arbouw.nl Werken met schadelijke stoffen kan grote problemen geven. Contact met deze stoffen moet je daarom zo veel mogelijk voorkomen.

26 asbest Het gevaar Onbeschermd werken met asbest is levensgevaarlijk. Asbestvezels die in de longen terechtkomen, kunnen dodelijke ziektes veroorzaken. Longkanker is de bekendste, maar ook asbestose (stoflongen) en meso thelioom (kanker van longvliezen en buikvlies) komen voor. De oplossing Handjes af! Asbest is zo schadelijk dat een wettelijk verbod geldt op het bewerken, verwerken of in voorraad houden van het materiaal. Schilderen of slopen mag alleen onder zeer strenge voorwaarden. Meer informatie Vind je in de brochure ‘Asbest, wat mag en wat moet?’ en het Protocol ‘Voorbehan delen en schilderen van asbestcement materialen’. Zie www.arbouw.nl (werkgeversingang) bij ‘Brochures’. Kijk voor algemene informatie bij ‘Risico’s’.


Kwartsstof Het gevaar Alle soorten stof zijn gevaarlijk, maar het kwartsstof spant de kroon. Kwartsstof bestaat uit kleine onoplosbare deeltjes die diep in de longen terechtkomen. Bij langdurige blootstelling is de schade onherstelbaar. Stoflongen en longkanker zijn de bekendste gevolgen. De oplossing Kwartshoudende materialen worden in de bouw veel gebruikt. Bewerk ze zo min mogelijk. Ventileer de ruimte en pas stofaf zuiging of (water)verneveling toe. Is er daarna nog steeds stof, draag dan ademhalingsbescherming. Meer informatie Download de brochures over kwartsstof via www.arbouw.nl bij ‘Brochures’. Kijk ook eens op www.kwartstofvrij.nl.

Epoxy’s Het gevaar Epoxyproducten kunnen op de huid terechtkomen, wat leidt tot roodheid, jeuk en pijn. Langdurig contact kan irritatie-eczeem veroorzaken. Heel vervelend! De oplossing Je huid én luchtwegen beschermen, want ook inademen kan problemen geven, zoals irritaties en allergieën. Meer informatie Download de brochure ‘Werken met epoxyproducten in de afbouw- en onderhoudssector’. Zie www.arbouw.nl bij ‘Brochures’. Kijk voor algemene informatie bij ‘Risico’s’.

Handige Arbouw-instrumenten Ga naar www.arbouw.nl voor het raadplegen van het Productgroep Informatie Systeem Arbouw (PISA). Met dit instrument kan de werkgever een gevaarlijke-stoffenregister onderhouden en zijn werknemers voorlichten over de risico’s van de materialen waarmee wordt gewerkt. Met behulp van een productenregister kan informatie worden gevonden over meer dan 4000 specifieke producten. Ga ook eens naar de websites www.stofvrijwerken.nl en www.stoffenmanagerbouwnijverheid.nl. Leer hier verstandig omgaan met alle voorkomende giftige stoffen, zoals verontreinigde grond, bitumen, dieselrook, oplosmiddelen, zuren en logen.

27

Ontkistingsmiddelen

Nanodeeltjes Het gevaar Hierover is weinig bekend. Nanodeeltjes zijn minuscuul klein en mogelijk schadelijk. Maar hoé schadelijk, daar zijn de wetenschappers nog niet uit. De oplossing Omdat de risico’s niet bekend zijn, is het goed om voorzorgmaatregelen te nemen. Zeker wanneer nanoproducten in poedervorm worden verwerkt. Nanodeeltjes worden toegepast in bijvoorbeeld raamcoatings, beton van hoge sterkte en zelfreinigende coatings tegen luchtvervuiling. Pas op met dit materiaal. De informatie Kijk op www.arbouw.nl bij ‘Risico’s’.

Glas- en steenwol Het gevaar De vezels die vrijkomen tijdens het bewerken kunnen irritaties aan de huid, ogen, luchtwegen en longen veroorzaken. De oplossing Zorg dat de vezels niet vrijkomen. Trek het materiaal niet onnodig uit elkaar. Ventileer de ruimte goed, gebruik stofafzuiging en draag ademhalingsbescherming en handschoenen. De informatie Kijk op www.arbouw.nl bij ‘Risico’s’.

Het gevaar De huid kan in contact komen met ontkistingsmiddelen en beschadigd raken. Wondjes zullen daardoor minder goed genezen. Daarnaast kunnen ontkistingsmiddelen de luchtwegen irriteren. De oplossing Voorkom elke vorm van aanraken of inademen. Mors het ontkistingsmiddel niet, draag handschoenen van nitrilrubber of neopreen en ademhalingsbescherming. Wees alert op vervuilde poetsdoeken en was je handen en onderarmen na het werk. De informatie Kijk op www.arbouw.nl bij ‘Risico’s’. Download het A-blad ‘Ontkistingsmiddelen in de bouw’ via www.arbouw.nl (werkgeversingang) en ‘Brochures’.


Zo maak je bedrijfshulp Bedrijfshulpverleners (BHV’ers) zijn speciaal opgeleide werknemers. Zij weten precies wat ze moeten doen in geval van nood, zoals een arbeidsongeval of brand. Maar weet jij dat ook? Lees de volgende tien tips!

28

1

→

hoe? zo!

Meld je dagelijks aan en af bij de uitvoerder.

2

Herken de BHV’er aan zijn speciale helm of veiligheidsvest.

3

Bekijk de aanduidingen op de BHV-poster.

En verder > 7 Op een nette bouwplaats kan bij calamiteiten de hulp probleemloos worden geboden. Houd de bouw daarom altijd opgeruimd. Dit draagt ook bij aan het voorkómen van calamiteiten. Houd daarnaast de vluchtroutes vrij.


8 Het alarmeren voor een ontruiming gebeurt door middel van een sirene of megafoon. Begeef je via de kortste route naar buiten en loop naar de verzamelplaats.

9 Op de werkplek van de uitvoerder liggen op een goed toegankelijke plaats twee verbanddozen. Gebruik indien nodig de verbanddoos die is bedoeld voor dagelijks gebruik. De andere is verzegeld en mag alleen

verlening mogelijk Op elke bouwplaats moet minimaal één bedrijfshulpverlener aanwezig zijn. Per werkplek zijn één of meer BHV’ers nodig als de werkplekken ver van elkaar verwijderd zijn. Op bouwprojecten met meer dan één werkgever hoeft niet elke werkgever de hulpverlening te organiseren. Alle aanwezigen vallen onder de verantwoordelijkheid van de coördinerende aannemer. Dit wordt schriftelijk vastgelegd in het V&G-plan Uitvoeringsfase. De onderaannemers moeten controleren of de BHV-taken in goede handen zijn.

4

Check waar de kleine brandblusmiddelen zijn.

5

Volg bij calamiteiten de aanwijzingen van de BHV’er.

worden geopend bij calamiteiten. In schaftruimten die ver van de werkplek van de uitvoerder liggen, ligt ook een verbanddoos voor dagelijks gebruik.

29

6

Wees telefonisch bereikbaar als je alleen werkt.

10 De uitvoerder is verantwoordelijk voor de controle (minimaal één keer per twee weken) en voor het aanvullen van de gebruikte brandblusmiddelen. De eis is één brandblusser van minimaal 6 kg inhoud per 150 m2.

In ruimten met een extreem lage vuurbelasting is dit één blusser per 300 m2. In beide gevallen geldt een minimum van twee brandblussers per verdieping.


zomer 2012

Tien toolboxen Vakblad over arbeidsomstandigheden

Voor de tien beroepen die centraal staan in de campagne Lichter werk(t) heeft Arbouw nieuwe toolboxen ontwikkeld, met adviezen, praktische tips en voorbeelden om zwaar werk lichter te maken. Overzichtelijk en praktisch! Download via www.lichterwerkt.nl de toolboxen voor de betonstaalwerker, glaszetter, metselaar, natuursteenbewerker, schilder, steigerbouwer, straatmaker, stukadoor, timmerman en wand- en plafondmonteur.

30

→ varia

Quiz

hoog Spel scoor een

10!

Neem maatregeleN tegeN hitte

Idee!

Hoe pakken Willy Wortels Het aan?

Veilig op de ladder Nog regelmatig vallen werknemers van ladders of trappen. Ook is het staan op een ladder op den duur zwaar. Werkgevers en werknemers hebben daarom afspraken gemaakt om het werken op ladders en trappen zo gezond en veilig mogelijk te maken. Deze afspraken zijn vastgelegd in het A-blad ‘Ladders en trappen’. De publicatie bevat afspraken over onder andere de werkorganisatie en de gedragsregels. Download het A-blad via www.arbouw.nl (werkgeversingang) bij ‘Brochures’.

Special

scHilders Werken licHter

COLOFON Arbouw Magazine is een uitgave van Arbouw. In het bestuur zijn vertegenwoordigd: Bouwend Nederland, Stichting FOSAG-NOA, FNV Bouw en CNV Vakmensen.

Hoofdredactie Dennis Derksen

Redactiecommissie Aalt den Herder, Floor de Goede, Jan Golsteijn, Edmondt Wijk, Jan Warning

Medewerkers Adri Frijters, Angenieta Garcia y Draijer, John Hogenes, Michiel Jansen, Ellen Lakrone

Fotografie

Pak die bioscoopbon!

Gezellig een avondje naar de bioscoop? Los dan de onderstaande vragen op en maak kans op één van de drie bioscoopbonnen ter waarde van twintig euro!

Ton Borsboom, Erik Buis, Het Hoge Noorden, Bart van Hattem, Arjen Oldenkamp, Arbouw

Vormgeving Verheul Communicatie, Alphen a/d Rijn

Druk Senefelder Misset, Doetinchem

Verspreiding Sandd, Apeldoorn

1

Hoe heet de organisatie die toeziet op naleving van de Arbowet?

3

Speciale dank aan De Geus Bouw uit Broek op Langedijk.

Redactieadres

2

Deze bouwvakker heeft een hobby. Welke?

In welke stad staat dit beroemde bouwwerk? Mail je antwoorden vóór 6 augustus naar [email protected] of stuur een kaartje naar Arbouw, Postbus 213, 3840 AE Harderwijk. ARBOUW MAGAZINE • zomer 2012

Postbus 213, 3840 AE Harderwijk Telefoon: 0341-466200 E-mail: [email protected]

Adreswijziging doorgeven? Bent u werknemer, dan wordt het nieuwe adres waarop u zich in het bevolkingsregister inschrijft na enige tijd automatisch verwerkt in het adressenbestand voor dit magazine. Bent u werkgever, geef dan uw nieuwe postadres door aan de organisatie voor de uitvoering van cao-regelingen waarbij u bent aangesloten: Cordares, A&O Services of Centrum Natuursteen. Overige lezers kunnen de wijziging doorgeven via [email protected] of tel. 0341 466222. Via dit mailadres en telefoonnummer kunt u ook een opzegging doorgeven.

ARB 2473 / ISSN 2211-3878

Blessures kun je altijd voorkomen

stelling ←

Dennis van Veen (27),

Erick Siemensma (57),

Chris Meilink (61),

kraanmachinist uit Kudelstaart

eigenaar schildersbedrijf uit Haarlem

timmerman uit Oudorp

‘Blessures komen vaak door tijdsdruk. Ik heb een keer de vinger van een grondwerker eraf getrokken. De staalstrop zat om zijn ene vinger, de haak van de ketting onder zijn andere. ‘Hijsen maar’, gebaarde hij. Heel pijnlijk, hoor. Goed materieel, zoals trillingsarm gereedschap voor grondwerkers, verkleint de kans op klachten. In mijn cabine heb ik sinds een tijdje een op maat gemaakte stoel. Dankzij de vering, brede armleuningen en zijsteunen zit ik heel relaxt.’

‘Blessures kun je voorkomen, mits je goed op de hoogte bent van de tiltechnieken. Veel mensen hebben nooit een cursus gevolgd. Doe dit wel. Je gaat bewuster tillen. En bewuster niet. Daarnaast vind ik professionele spullen belangrijk, zodat je niet zoals veel mensen op provisorisch gebouwde steigers staat. Denk als het om je veiligheid gaat altijd een paar stappen vooruit. Ik wil graag tot mijn zeventigste doorwerken. Ook dat is een reden om blessurevrij te blijven.’

31

‘Soms kun je niet anders en sta je bijvoorbeeld uren achtereen te plinten. Wat af moet, moet nu eenmaal af. Maar luister altijd goed naar je lichaam. De verlaging naar 25 kilo voor zakken cement is wat dat betreft een goede zaak. Positief van geest blijven, ook dat is belangrijk. Negatief denken over een rotklus, daar raak je alleen maar gespannen van. Ga ook nooit onbesuisd aan het werk. Ik stond een keer op een wankele steiger kozijnen te plaatsen. Daar ben ik snel vanaf gestapt.’


32 Altijd snel op de hoogte! Volg Arbouw op Facebook en lees alles over gezond en veilig werken. www.facebook.com/stichtingarbouw

Elke 10e volger van Arbouw ontvangt een exclusief Veilig-opreis-pakket!

10! Neem maatregelen tegen hitte

Recommend Documents