Adviesnota Raad Raadsvergadering d.d.
:
19 november 2014
Agendapunt
:
Onderwerp
:
Collectieve Ziektekostenverzekering voor minima. Compensatie meerkosten chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg/CER).
Portefeuillehouder
:
wethouder J.B. Wassink
Datum
:
27 oktober 2014
Onderwerp Collectieve Ziektekostenverzekering voor minima. Compensatie meerkosten chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg/CER). Voorgesteld besluit instemmen met: 1. het compenseren van meerkosten voor chronisch zieken en gehandicapten via de collectieve ziektekostenverzekering voor minima (CZM) én bijzondere bijstand. 2. het vergroten van de doelgroep van 110% WWB naar 120%, 3. de doelstelling voor de deelnamegraad van de doelgroep: van 30% in 2015 oplopend naar 40% in 2017, 4. het afsluiten van contracten met Menzis en Zilveren Kruis Achmea voor in totaal 6 zorgpakketten, 5. de kosten te dekken uit de bijzondere bijstand én de door het Rijk te ontvangen compensatie voor de afschaffing van de Wtcg en CER, 6. 20% van het rijksbudget te reserveren voor de compensatie van meerkosten van chronisch zieken en gehandicapten (bijzondere bijstand) die niet door een zorgverzekering worden gedekt, 7. voor 2014 alleen het eigen risico ad € 50 p.p. te compenseren aan degenen die ook na januari 2015 tot de doelgroep behoren en de kosten ervan te dekken uit het in 2014 ontvangen rijksbudget voor deze compensatie. Inleiding De gemeente biedt aan inwoners met een inkomen lager dan 110% WWB verschillende zorgverzekeringen aan: basispakketten en aanvullende verzekeringen. De ISD sluit de contracten voor de drie gr-gemeenten en onderhandelt met de contractpartners Menzis en Zilveren Kruis Achmea (ZKA).De kosten, jaarlijks ca.€ 56.000, worden gedekt uit de post Bijzondere Bijstand, opgenomen in de begroting van de ISD. In totaal hebben voor 2014 zo’n 25% van de huishoudens een collectieve ziektekostenverzekering voor minima(hierna: CZM) afgesloten. Jaarlijks nemen de colleges van de drie gr-gemeenten een besluit over het aanpassen van het aanbod aan zorgverzekeringen voor minima. Door de wijziging van de WWB en de afschaffing van de Wtcg en CER is een meer fundamentele kijk op het aanbod nodig. Beoogd effect Wetswijzigingen WWB en Wtcg/CER Door de wijziging van de WWB wordt de grens voor gemeenten voor het verlenen van categorale bijstand vrijgelaten. Gemeenten kunnen na 1 januari 2015 ook bijstand verlenen aan inwoners met een inkomen hoger dan 110% van de bijstandsnorm. Door de afschaffing van de Wtcg en CER wordt de gemeente verantwoordelijk voor de compensatie van meerkosten van chronisch zieken en gehandicapten én voor de compensatie van het eigen risico van inwoners die een hoog zorggebruik hebben. Deze maatregel geeft gemeenten veel beleidsvrijheid. De opdracht is opgepakt om het scenario uit te werken waarbij de meerkosten
gecompenseerd worden via de CZM en de bijzondere bijstand. In samenwerking met adviesbureau BSenF en de ISD is dit scenario uitgewerkt, samen met de gemeenten Assen en Tynaarlo. De uitwerking van deze maatregel kunnen wij aan uw college nu pas voorleggen omdat het lang heeft geduurd voordat de definitieve pakketten en voorschotten van Zilveren Kruis Achmea (ZKA) en Menzis bekend waren en wij de gegevens van het Rijk laat ontvingen: gegevens over het gebruik van de regelingen in Aa en Hunze (aantallen en kosten) alsook over de compensatie door het Rijk (meicirculaire). Voordat het aanbod van de verzekeraars wordt toegelicht wordt ingegaan op de beleidsuitgangspunten van de gemeente en hoe dit instrument (CZM) daarop aansluit. Argumenten Beleidsdoelstellingen Blijvende toegang bieden voor goede en betaalbare zorg aan mensen die (financieel) kwetsbaar zijn, was en is nog steeds het uitgangspunt voor de gemeente. Door bovengenoemde wetswijzigingen is de collectieve ziektekostenverzekering, meer dan voorheen, een instrument geworden om in te zetten voor het brede sociale domein (gezondheidszorg, armoedebestrijding, schuldhulpverlening, minimabeleid). De laatste jaren is de tendens dat het aantal onverzekerden weliswaar afneemt maar dat de groep wanbetalers gestaag toeneemt. Daarnaast is er de ontwikkeling dat minima vanuit kostenoverwegingen een te goedkope variant kiezen (budgetpolis) en zo een onverantwoord financieel en gezondheidsrisico lopen. Anders geformuleerd: de CZM is een effectief en gericht instrument voor het armoedebeleid van de gemeente: het kan onverzekerdheid tegengaan, wanbetaling voorkomen en de schuldenproblematiek verminderen. Wanneer optimaal gebruik wordt gemaakt van de CZM zal dat ook effect hebben op de kosten voor de gemeente. Het zal leiden tot vermindering van het beroep op bijzondere bijstand en Wmo. Bovendien nemen de uitvoeringskosten af: vergoeding van medische kosten via de zorgverzekeraar is minder arbeidsintensief dan het behandelen van aanvragen voor bijzondere bijstand. De gemeente zet zich vooral in voor kwetsbaren: financieel kwetsbaren (minima en mensen met problematische- schulden) en fysiek en/of geestelijk kwetsbaren. De CZM uitbreiden met de dekking van meerkosten voor chronisch zieken en gehandicapten sluit dan ook goed aan op het gemeentelijk beleid. De CZM is ook een instrument om niet-gebruik van bijzondere bijstand tegen te gaan. Uit onderzoek blijkt dat slechts 30% van de minima gebruik maakt van het recht op bijzondere bijstand voor medische kosten. Bevoegdheden en keuzes Het college is o.g.v. de gr-tekst bevoegd een besluit te nemen over de kaders voor het verlenen van bijzondere bijstand en over het aanbod van zorgverzekeringen (doelgroep, pakketten, gemeentelijke bijdrage, keus zorgverzekeraars). De gemeenteraad beslist over de besteding van het budget dat de gemeente via de Algemene Uitkering ontvangt van het Rijk voor de afschaffing van de Wtcg/CER. De ISD is gemandateerd door het Dagelijks Bestuur om de contracten te sluiten met de verzekeraars. Wtcg/CER De meerkosten die nu door beide regelingen worden vergoed zijn in hoofdzaak: - directe kosten die het gevolg zijn van de ziekte of handicap zoals dieetkosten, hulpmiddelen, geneeskundige hulp, bezorgkosten voor boodschappen; - indirecte kosten zoals stookkosten, reiskosten, waskosten, beddengoed; - eigen bijdrage. Voor de compensatie van die kosten voor chronisch zieken en gehandicapten én de compensatie van het Eigen Risico, wordt de gemeente per 1 januari 2015 dus verantwoordelijk. Hierdoor wordt de gemeente gedwongen een besluit te nemen over: 1. óf de gemeente de meerkosten en het eigen risico wil vergoeden en zo ja op welke wijze, 2. óf de compensatieregeling voor iedereen of voor een beperkte groep, opengesteld wordt, 3. welke ambitie de gemeente heeft t.a.v. de deelnamegraad van de doelgroep, 2
2
4. welke zorgpakketten de gemeente de doelgroep aanbiedt, 5. hoe de kosten worden gedekt, 6. óf de gemeente aan chronisch zieken en gehandicapten meerkosten vergoedt die niet onder de zorgpolis vallen, 7. óf en hoe de gemeente voor 2014 het Eigen Risico compenseert. Hierna wordt op deze vragen ingegaan; elke vraag leidt tot een beslispunt. Ad 1: Compenseren? Zo ja, hoe? Van het CAK (de instelling die beide regelingen voor het Rijk heeft uitgevoerd) hebben wij informatie ontvangen over het aantal gebruikers, leeftijd en inkomenscategorie. In 2013 hebben 3.463 inwoners een CER-bijdrage ontvangen. Het aantal, dat een Wtcg bijdrage ontvangen ligt op 3.357. Voor de compensatie van de meerkosten én eigen risico krijgt de gemeente Aa en Hunze na 1 januari 2015 € 369.447 uitgekeerd (via de algemene uitkering); ongeveer 1/3 van het oorspronkelijk rijksbudget. Als de gemeente een compensatieregeling wil, dan dwingt het beperkte budget tot het maken van scherpe keuzes. Waarom compenseren? De positie van mensen die het al moeilijk hebben zou alleen maar verslechteren. Maar iedereen compenseren die het nu ontvangt is ook geen optie. Uit landelijk onderzoek is gebleken dat er een mismatch is van ca. 60-70%: de doelgroep werd niet goed bereikt. Er werden mensen gecompenseerd die feitelijk niet chronisch ziek waren of gehandicapt. En in beperkte mate, ook andersom. Dit verklaart ook de forse rijksbezuiniging. Ons voorstel over de doelgroep wordt onder ad. 2. beschreven. Langs verschillende routes kan een gemeente financiële ondersteuning bieden aan chronisch zieken en gehandicapten (zie bijlage 1). Voorgesteld wordt de meerkosten te compenseren via de CZM én voor de kosten die niet door een zorgpolis worden gedekt, de bijzondere bijstand hiervoor in te zetten. Wij stellen voor de meerkosten te compenseren via de CZM én voor de kosten die niet door een zorgpolis worden gedekt, de bijzondere bijstand. Wij stellen deze route voor omdat: - het aansluit bij de kadernota Wmo 2015: algemeen waar mogelijk, maatwerk waar nodig, - het invoeren van een inkomensgrens mogelijk is, - het een collectieve regeling is waarbij individueel maatwerk mogelijk blijft, - de uitvoeringskosten lager zijn dan de andere routes. Ad 2: doelgroep De omvang en de samenstelling van de doelgroep kan op basis van de minimascan van stichting Stimulanz geraamd worden. In onderstaande tabel is uitgegaan van de doelgroep met een inkomen van 110%, 120% en 130% van de WWB. Het aantal huishoudens is daarbij doorvertaald naar het aantal volwassen personen (1:1,3). Inkomen sociaal minimum Aantal huishoudens Omvang doelgroep (18+)
110% 1.100 1.400
120% 1.710 2.200
130% 2.150 2.800
Beleidsmatig valt er veel voor te zeggen om de huidige inkomensgrens van 110% te verruimen. Uit de landelijke Armoedeatlas blijkt dat de omvang en de samenstelling van de groep armen de laatste jaren is verschoven. De groep met inkomen tussen 110 en 130% is veel groter geworden. Enkele jaren geleden lagen die cijfers dichter bij elkaar; nu neemt per 10% de doelgroep fors toe. Het betreffen vooral werkenden (m.n. ZZP’ers). De bestaande regelingen voor minima zijn voor hen niet toegankelijk (tot 110%). Veel gemeenten trekken de grens op naar 130%, sommige tot 150%. Optrekken naar 150% is geen reële optie omdat de kosten boven 130% voor de gemeente meer dan gemiddeld oplopen en ZKA
3
3
extra kosten in rekening brengt. De grens van 120% wordt in den lande vaak gezien als de groep mensen waarvoor de overheid zich met name moet inspannen. Ad 3: deelnamegraad Van de huidige doelgroep tot 110% maakt 25% gebruik van een zorgpolis van de ISD. De meeste verzekeringen zijn afgesloten bij ZKA en bij Menzis veel minder (historische gegroeid). Het is zaak dat de deelnamegraad, ook wanneer de inkomensgrens wordt verruimd, toeneemt. Van belang is vooraf te bepalen welk ambitieniveau de gemeente nastreeft. De deelnamegraad is erg afhankelijk van de communicatie-inspanningen door de gemeente én de verzekeraar en ook het gemak waarmee men deel kan gaan nemen aan de regeling. Voorgesteld wordt om het ambitieniveau t.a.v. de deelnamegraad vast te stellen op: 30% voor 2015, 35% voor 2016 en 40% voor 2017. Dit scenario lijkt, afgaand op landelijke cijfers, reëel. Ad 4: aanbod Menzis en ZKA Menzis en ZKA hebben binnen het Drentsche AA- gebied een groot marktaandeel (historische gegroeid). Het aanbod dat zij doen bouwt voort op de bestaande pakketten en voorziet in een aanvullend pakket voor de dekking van meerkosten voor chronisch zieken en gehandicapten. Door adviesbureau BSenF is het aanbod van beide verzekeraars geanalyseerd. Beide verzekeraars bieden drie basisverzekeringen aan met verschillende aanvullende verzekeringen, waarbij de meest uitgebreide variant de meerkosten van de chronisch zieken en gehandicapten dekt. Slechts een klein deel van de kosten die nu o.g.v. de Wtcg worden vergoed worden niet gedekt door de meest uitgebreide verzekering (zie onder 6). De gemeente moet een keus maken over a. het aantal pakketten dat wordt aangeboden, b. de aanvullende gemeentelijke pakketten en c. over de herfinanciering van het verplicht eigen risico (€ 375 in 2015). Doelstellingen (voor de keuze van de pakketten): o een basisvariant aanbieden die zo aantrekkelijk is dat minima uit kostenoverwegingen niet voor een budgetpolis (van een andere verzekeraar) kiezen en daardoor een onverantwoord risico lopen, o een uitgebreid pakket aanbieden waarbij alle (zorg-)meerkosten van chronisch zieken en gehandicapten worden gedekt, o t.a.v. de compensatie van het gebruik van het verplicht eigen risico een scenario te kiezen waarbij de verzekerde ook zélf een gedeelte moet betalen (bevordering besef eigen verantwoordelijkheid én zelfredzaamheid); o aan te sluiten bij de visie van de decentralisaties van onze gemeente: zoveel mogelijk keuzemogelijkheden aan te bieden aan onze inwoners Uitgaand van deze doelstellingen wordt voorgesteld: a. van zowel ZKA als Menzis (keuzevrijheid inwoner ) drie pakketten aan te bieden, te weten: een verzekering voor mensen met lage zorgkosten (om het sluiten van budgetpolissen tegen te gaan), voor hoge zorgkosten (chronisch zieken en gehandicapten) en een middenvariant, b. de variant voor lage zorgkosten uit te breiden met het gemeentepakket ‘light’ (sluit goed aan op de aanvullende verzekeringen), het middenpakket met het gemeentepakket ‘medium’ (dat gelijk is aan de huidige verzekering) en de variant voor hoge zorgkosten met gemeentepakket ‘large’ (speciaal bedoeld voor chronisch zieken en gehandicapten), c. t.a.v. de compensatie van het gebruik van het verplicht eigen risico te kiezen voor een variant waarbij de gemeente € 23 p.m. betaalt en de verzekerde € 5. Ad 5: geraamde kosten en inkomsten Kostenraming De gemeente betaalt per verzekerde het gemeentelijk pakket (b) en het eigen risico (c ). Hoeveel mensen uiteindelijk kiezen voor de collectiviteit en voor welke pakketten zal moeten blijken. De keuze ligt bij de inwoners. Voor het inschatten van de kosten gaan we uit van: 4
4
o o o o
de omvang van de doelgroep zoals opgenomen in de tabel onder ad. 2, een deelnamegraad van 30% in 2015, 35% in 2016 en 40% in 2017, kosten per deelnemer per maand van € 9,50 voor het gemeentelijk pakket + uitvoeringskosten van 15% en kosten per deelnemer per maand van € 23 voor het Eigen Risico.
Derhalve betaalt de gemeente per verzekerde gemiddeld: - gemeentepakket: (9,50 x 1,15)x 12 = 131 - eigen risico:23 x 12 = 276 Totaal: € 407 per jaar dat de Gemeente Aa en Hunze bijdraagt aan de verzekering Globale kostenraming 110% 120% 130%
2015 (1.400 x 30%) x 407 = € 170.940 (2.200 x 30%) x 407 = € 268.620 (2.800 x 30%) x 407 = € 341.880
2016 (1.400 x 35%) x 407 = € 199.430 (2.200 x 35%) x 407 = € 313.390 (2.800 x 35%) x 407 = € 398.860
2017 (1.400 x 40%) x 407 = € 227.920 (2.200 x 40%) x 407 = € 358.160 (2.800 x 40%) x 407 = € 455.840
Inkomstenraming De gemeente ontvangt per 1 januari 2015 voor de compensatie van de afschaffing van de Wtcg en CER tezamen: - 10,06% van het WMO-budget 2015 (3.694.467) = € 369.447. Dit bedrag wordt ongeoormerkt verstrekt aan de gemeente via de algemene uitkering. Ad 6: kosten die niet gedekt worden door een zorgpolis Door BSenF is onderzocht in hoeverre de meerkosten die nu door de Wtcg worden vergoed ook gedekt worden door de polis voor de hoge zorgkosten (chronisch zieken en gehandicapten). Bijna alle meerkosten worden door de polis gedekt. Echter niet gedekt worden de kosten die geen ‘zorgkosten’ zijn: het gaat in hoofdzaak om energiekosten, maaltijdvoorzieningen en attentiekosten (bijv. voor mantelzorgers). Voor deze ‘niet-zorgkosten’ kan bijzondere bijstand worden aangevraagd. Daarbij komt dat door de decentralisatie er ongetwijfeld unieke schrijnende gevallen voor zullen doen. Ook om die reden is het verstandig een deel van het budgetten te reserveren voor de extra kosten van bijzondere bijstand. Gangbaar is volgens BSenF een verhouding van 80-20% aan te houden (CZM – bijz. bijstand). Voorgesteld wordt om dit over te nemen. Ad 7: eigen risico voor 2014, met terugwerkende kracht compenseren? De CER is reeds per 1 januari 2014 afgeschaft. De laatste uitbetaling (een standaardbedrag van €99, - per persoon) betrof het jaar 2013. Degenen die gebruik hebben gemaakt van deze regeling (in Aa en Hunze 3.463 personen) zijn in juli 2014 door de uitvoeringsorganisatie CAK per brief geïnformeerd over de overdracht naar de gemeente. Tevens is hen gevraagd of zij instemmen met het verstrekken van hun NAW-gegevens aan de gemeente. In november 2014 ontvangt de gemeente het definitieve aantal. Uit de CAKgegevens blijkt dat inmiddels 2.166 personen toestemming hebben gegeven voor het verstrekken van hun gegevens. Op onze website en in de Schakel is deze doelgroep meegedeeld dat de gemeente in het najaar een keuze maakt óf en hoe de meerkosten gecompenseerd worden. Voor deze compensatie heeft de gemeente in 2014 € 92.000 ongeoormerkt ontvangen via het gemeentefonds. De vraag is óf de gemeente het eigen risico nog wil compenseren, zo ja aan wie en hoe. Compensatie zou een logische keuze zijn, gezien de middelen die we ontvangen én gezien het feit dat € 99 voor mensen met een smalle beurs veel geld kan zijn. Echter iedereen compenseren is geen logische keuze omdat de CER immers de doelgroep niet goed bereikte.
5
5
Voorgesteld wordt alleen diegenen te compenseren die ook ná 1 januari 2015 tot de doelgroep van de CRM behoren; dus alleen huishoudens met een inkomen tot 120% WWB. Compensatie is alleen mogelijk wanneer wij over de NAW-gegevens beschikken. Geadviseerd wordt de uitvoering in handen te stellen van de ISD. De ISD zal degenen die zich hebben aangemeld (via CAK) aanschrijven waarbij zij kunnen dan zelf kunnen toetsen of zij onder de inkomensgrens zitten. De kosten zijn moeilijk in te schatten maar gezien de (geanonimiseerde) overzichten van het CAK zit meer dan de helft van de ontvangers boven de inkomensgrens. Echter de kans is groot dat het ontvangen Rijksbudget ad € 92.000 niet toereikend zal zijn. Een dekking van kosten boven het compensatiebudget is er niet. Voorgesteld wordt dan ook de compensatie te halveren naar € 50 per persoon. Voor de Wtcg speelt dit punt niet. De bijdrage o.g.v. de Wtcg wordt achteraf betaald. De laatste uitbetaling vindt eind 2014/ begin 2015 plaats over het jaar 2014. Kanttekeningen 1. De aanbiedingen van Menzis en ZKA zijn geldig tot 8 oktober 2014. Als er daarna een collegebesluit wordt genomen zullen degenen die nu verzekerd zijn bij ZKA en Menzis kort achter elkaar twee keer een aanbieding ontvangen. De eerste voor het verlengen van het bestaande pakket en daarna het aanbod van de gemeente voor een aangepast pakket. Juist deze doelgroep heeft behoefte aan een eenduidig aanbod. Twee aanbiedingen kort na elkaar zal de deelname aan de CZM niet bevorderen. 2. Welke keuze uw college ook maakt, zeer veel mensen zullen geen compensatie meer ontvangen. Afgaand op de in de toelichting opgenomen aannames verwachten wij dat 30% een compensatie in 2015 ontvangt. Dit betekent dat de communicatie over de keuzes en het aanbod uitermate belangrijk zijn. 3. Het gebruik van de regeling is gebaseerd op aannames. Het daadwerkelijke gebruik kan hoger of lager uitvallen. Financiën In onderstaande tabel zijn de geraamde kosten en een budget van € 6.000 aan promotiekosten per jaar afgezet tegen de inkomsten. 2015
2016
2017
Geraamde uitgaven (80%)
268.620
313.390
358.160
Bijzondere bijstand (20%)
67.155
78.347
89.540
6.000
6.000
6.000
341.775
397.737
453.610
369.447
369.447
369.447
56.000
56.000
56.000
425.447
425.447
425.447
Communicatiekosten Totaal uitgaven Dekking (excl. Compensatie uitvoeringskosten) ISD- begroting collectieve ziektekosten Totaal dekking Saldo
V
83.672 V
27.710 N
28.163
Communicatie Het is van belang dat er fors wordt geïnvesteerd op de communicatie om zoveel mogelijk mensen van de doelgroep te bereiken. De ISD trekt de communicatie waarbij samenwerking met een medewerker communicatie van iedere gr-gemeente van belang is. De communicatie richting inwoners gaat eind oktober-begin november van start.
6
6
Burgerparticipatie Op 16 oktober is het voorstel aan de Wmo-raden en cliëntenradenraden van Tynaarlo, Assen en Aa en Hunze gezamenlijk toegelicht. De raden is gevraagd uiterlijk maandagochtend 27 oktober 2014 een advies uit te brengen over het voorstel. De raden hebben hun advies uitgebracht. Deze vindt u in de bijlage, evenals de reactie van het college op de adviezen. De adviezen hebben niet tot wijziging van het voorstel geleid. Uitvoering Verzekerden kunnen veranderen van zorgverzekeraar in de periode van 15 november tot 1 januari. Het aanbod van de gemeente voor een collectieve verzekering moet dus rond 15 november 2014 bekend zijn. Wij hebben ons in de planning gericht op de raadsvergadering van 19 november 2014 Evaluatie Voorgesteld wordt medio 2016 te beoordelen of de pakketten voor 2017 aanpassing behoeven. Er is dan ruim een jaar ervaring met de nieuwe pakketten en meer zicht op de ontwikkeling van de doelgroep en de deelnamegraad. Samenvatting voor publicatie Schakel (max. 5 regels) De Wet tegemoetkoming ziektekosten chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en de Compensatie Eigen Risico (CER) is door het rijk afgeschaft. De gemeente krijgt geld van het rijk om chronisch zieken en gehandicapten financieel tegemoet te komen. De gemeente Aa en Hunze gaat dat doen in de vorm van korting op de collectieve ziektekostenverzekering en compensatie van het verplicht eigen risico. Inwoners met een inkomen tot 120% van het minimum komen hiervoor in aanmerking. Bijlagen – meegezonden - Scenario's Wtcg-CER - Reactie van het college op de adviezen van de Cliëntenraad WWB/WSW en de Wmo-raad over Compensatie meerkosten chronisch zieken en gehandicapten (decentralisatie Wtcg/CER). - Advies Cliëntenraad WWB/WSW - Advies Wmo-raad Bijlagen – ter inzage -
Het college van de gemeente Aa en Hunze,
de heer mr. F. Snoep secretaris
7
de heer drs. H.F. van Oosterhout burgemeester
7
