Vooraf per fax: 070 365 13 80 Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State Postbus 20019 2500 EA Den Haag Ouderkerk aan de Amstel, 6 mei 2011
Onderwerp: beroep tegen het Tracébesluit Weguitbreiding SchipholAmsterdam-Almere
Geacht College, Hiermee stellen ondergetekenden van de Stichting Beschermers Amstelland beroep in tegen de vaststelling door de minister van Infrastructuur en Milieu van het Tracébesluit weguitbreiding Schiphol-Amsterdam-Almere d.d. 21 maart 2011, ter inzage gelegd met ingang van 30 maart 2011. De belangrijkste reden voor dit beroep is het feit dat de minister ons niet heeft overtuigd van nut en noodzaak van de verplaatsing van het brandstofverkooppunt langs de A9 ter hoogte van de Ronde Hoep (kaart 29). Vanuit onze doelstelling,” instandhouding, bescherming en behoud van het Amstelland met haar landschappen van cultuurhistorische waarden, het bewaken van het agrarische karakter en de openheid van het Amstelland”, zijn wij als Stichting Beschermers Amstelland van mening dat niet alles wordt gedaan om de landschapsschade aan de Polder de Ronde Hoep en Holendrechter-en Bullewijkerpolder tot een minimum te beperken. Beroepsgronden 1.
Verplaatsing brandstofverkooppunt langs de A9 ter hoogte van de Ronde Hoep (kaart 29) Het bestreden Tracébesluit voorziet erin dat het brandstofverkooppunt, dat nu aan de zuidkant van de A9 ter hoogte van het Amsterdamse bos ligt, wordt verplaatst naar de zuidelijke hoofdrijbaan van de A9 ter hoogte van Ouderkerk aan de Amstel en de polder de Ronde Hoep tussen circa km 25,2 en circa km 24,2. De polder de Ronde Hoep, gelegen in de gemeente Ouder-Amstel, is een historisch waardevol veenweidegebied; een van de meest karakteristieke polders in Nederland met een verkavelingpatroon dat dateert uit de middeleeuwen. Het gebied is nog volledig in beheer van de agrarier en vervult een belangrijke recreatieve functie voor de stedeling. De Ronde Hoep maakt deel uit van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS), herbergt een stiltegebied en een weidevogelgebied en is voorts een zeer geliefde recreatieplek. De locatie is bovendien gelegen in de rijksbufferzone Amstelland-Vechtstreek.
1
a. strijd met rijksbufferbeleid Wij zijn van mening dat verplaatsing van het tankstation naar de voorgestane locatie onwenselijk is en in strijd met het landelijke ruimtelijk beleid. De voorgestelde nieuwe locatie voor het tankstation is gelegen in de rijksbufferzone Amstelland-Vechtstreek en het Groene Hart (Nationaallandschap). Het rijksbeleid ten aanzien van dit soort bufferzones, die overigens al in 1958 zijn ingesteld en vastgelegd in de Nota Ruimte, is niet gewijzigd. Wij verwijzen hiervoor naar § 2.2.3.5. Transformatie van rijksbufferzones. Dit rijksbufferbeleid is ingebed in het provinciale (ruimtelijke)beleid. Volgens een in 2001 uitgevoerde evaluatie is het rijksbufferbeleid zeer succesvol geweest bij het tegengaan van verdere verstedelijking van de bufferzones. Mede vanwege dit gebleken succes is de oorspronkelijk geplande afschaffing van de rijksbufferzones van de baan en is met de Nota Ruimte een nieuwe koers ingezet: het versterken van de dagrecreatieve functie van de in deze zones gelegen gebieden. Op grond van het ontwerp van de AMvB Ruimte mogen bestemmingsplannen die betrekking hebben op gronden binnen een bufferzone geen bestemmingen bevatten die verdere verstedelijking toestaan (art. 3.3 lid 1). Een tankstation valt niet onder de uitzonderingen en is dus als „verdere verstedelijking‟ aan te merken, wat een bestemmingsplan in een bufferzone niet mag toestaan (lid2 onder b). Art. 3.6 van de ontwerp-AMvB Ruimte bepaalt dat bij provinciale verordening aan GS een ontheffingsbevoegdheid kan worden toegekend. Een dergelijk ontheffing kan in dit geval niet worden verleend, omdat niet aan de voorwaarden wordt voldaan. Om te beginnen is geen sprake van een groot openbaar belang. Dat het bij het Amsterdamse bos wegbestemde tankstation een andere plek aan de A9 krijgt, dient primair het bedrijfsbelang van de betrokken exploitant(en). Als er al een gehoudenheid is de exploitant tegemoet te komen (hoe zit het met de concessie?) dan zijn meer en betere manieren om dat te doen en dat hoeft niet ten koste te gaan van de Ronde Hoep. Voorts is niet voldaan aan de voorwaarde dat er geen reële andere mogelijkheden zijn. Deze zijn niet eens onderzocht. De realisatie van een verzorgingsplaats met tankstation langs de A9 ter hoogte van de Ronde Hoep is in alle opzichten in strijd met het beleid en met name in strijd met de zojuist geschetste ruimtelijke koers van het rijk. De Ronde Hoep is één van de grootste open, onbebouwde gebieden in de Randstad, waar de agrarier het gebied beheert en tevens is het een geliefde recreatieplek voor wandelaars en fietsers; het „rondje Ronde Hoep‟, over de 17 km lange dijk die de polder omrandt, is in de wijde omtrek een begrip. Van de nabijgelegen A9 merken de recreanten in de huidige situatie weinig, omdat de A9 over zeker tweederde van het traject Ouder-Amstel van de Polderweg gescheiden is door een zeer groene, met bomen begroeide zone. „Midden in dit begroeide gebied‟ zal het tankstation worden gebouwd, zo vermeldt het Landschapsplan Deeltraject A9 Ouder-Amstel (p. 51). Na realisatie van het tankstation zal van een flink begroeid gebied echter geen sprake meer zijn; de recreanten zullen over een lengte van een kleine kilometer alleen nog maar door een enkele rij bomen van de A9 en het terrein van het tankstation zijn gescheiden. De „artist-impressions‟ op p. 93 van het Landschapsplan geven in dat opzicht een verkeerd beeld; vanuit de omgeving wordt het tankstation van veel dichterbij waargenomen dan de (grote) afstand die hier wordt gepresenteerd. Hetzelfde geldt voor de tekening van het nieuwe tracé op p. 90, die suggereert dat er nog een begroeide strook tussen de Polderweg en het tankstation resteert. Uit de beschrijving van het geplande tankstation (op p. 91) blijkt echter dat er ruimte is gereserveerd voor een „kleine‟ verzorgingsplaats voor personenauto‟s die, met parkeerplaatsen, op
2
een terras zal worden aangelegd. De bijbehorende artist-impressions (op p. 92 en in het bijzonder op p. 94) laten zien dat het ruimtebeslag van de verzorgingsplaats aanzienlijk is en dat een aanzienlijk deel van de begroeiing verdwijnt. Hierdoor ontstaat vanaf de Polderweg een vol zicht op deze verzorgingsplaats en het daarachter schemerende tankstation. Van „het handhaven van zoveel mogelijk begroeiing en het plaatsen van extra bomen‟, zoals in het landschapsplan wordt gesteld (p. 91), is in ieder geval geen sprake (zoals elders in datzelfde landschapsplan ook wordt gesteld (p. 83): „Doordat in dit deelgebied een groot deel van de begroeiing aan de zuidzijde verdwijnt. b. strijd met het provinciale en regionale beleid De provincie Noord-Holland heeft aangegeven sterk gekant te zijn tegen de vestiging van het tankstation in de Ronde Hoep. Dat strijdt namelijk met het provinciale ruimtelijke beleid. Op 29 april 2010 heeft het provinciale bestuur in zijn zienswijze aangegeven de ontwikkeling van een verzorgingsplaats en een tankstation op deze locatie niet passend te achten. De provincie beschouwt het tankstation met verzorgingsplaats als verstedelijking, waarvoor geen ontheffing verleend zal worden; het provinciebestuur ziet net als wij geen grond voor ontheffing (cf. de AMvB Ruimte), omdat er geen maatschappelijke noodzaak is voor deze verstedelijking als onderdeel van de weg. Behalve het rijksbufferbeleid en het provinciale beleid, wordt ook het regionale beleid met de realisatie van een tankstation met verzorgingsplaats in de Ronde Hoep gefrustreerd. Wat is bijvoorbeeld de waarde van een status als stiltegebied als aan de rand daarvan een „verzorgingsgebied' kan worden gerealiseerd, waar voertuigen, ongetwijfeld 24 uur per dag, af en aan zullen rijden, zullen afremmen en zullen optrekken? In 2008 heeft het voormalige ministerie van LNV Amstelland aangewezen als voorbeeldgebied voor het project “investeren in landschap”. Deze aanvraag is ingediend door de Stichting Beschermers Amstelland. De aanwijzing is tevens een extra stimulans geweest voor de betrokken overheden in Amstelland om zich opnieuw te bezinnen op de toekomst van Amstelland. Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat de Provincie Noord-Holland, Groengebied Amstelland en de gemeente Ouder-Amstel zich verzetten tegen de plaatsing van een Tankstation in het Amstellandgebied. Hierop aansluitend is in de Metropoolregio Amsterdam (een samenwerkingsverband tussen de provincie Noord-Holland en de lokale overheden in de noordelijke Randstad) besloten dat de scheggen rond Amsterdam, waaronder de Amstelscheg, bescherming behoeven. In februari 2010 is de Ontwikkelstrategie voor de Amstelscheg, „Amstel tussen stad en land‟, uitgebracht waarin als centrale doelstelling wordt genoemd „het groene en open karakter te behouden‟ (introductie) en als eerste meer specifieke doelstelling „het veenweide landschap beschermen en verfraaien, met strenge bescherming van zichtlijnen‟. Op de bijbehorende website wordt De Ronde Hoep gekenschetst als „een icoon van het Hollandse veenweidegebied‟. Het behoeft geen betoog dat een tankstation in het hart van de Amstelscheg haaks staat op dit beleid. c. geen juiste weging van belangen Het zou niet terecht zijn dat allerwegen erkende landschappelijke en natuurwaarden, zoals verankerd in het landelijke, provinciale én regionale beleid, zomaar opzij gezet wordt voor iets dat niet onvermijdelijk is. Inbreuk op het beleid is legitiem voor iets dat na ampele afweging zwaarder dient te wegen dan de waarden die in het beleid bescherming krijgen. Die onvermijdelijkheid is niet aangetoond en van die afweging is niet gebleken. Aan de keuze voor de locatie Ronde Hoep voor het te verplaatsen tankstation heeft o.i. geen, althans onvoldoende belangenafweging ten grondslag gelegen. In het Tracébesluit is niet aangegeven waarom het huidige tankstation bij het Amsterdamse bos elders langs de A9 een plaats moet krijgen. Moet het tankstation wel terugkeren? En waarom dan wel? Voor compensatie van de exploitant, wiens bestaande
3
tankstation zal worden wegbestemd, bestaan (ook) andere wegen. Is het voor het doelmatig gebruik van de A9 noodzakelijk dat er in vervanging wordt voorzien? En waarom moet het tankstation, als het dan moet worden verplaatst uitgerekend op de locatie Ronde Hoep worden gerealiseerd? Deze locatiekeuze is niet gemotiveerd. Er zijn geen alternatieven onderzocht, terwijl de A9 toch tientallen kilometers lang is. Alleen het deel van het traject langs Ouder-Amstel is in de rijksbufferzone gelegen en juist in dat gedeelte zou dan een groot tankstation moeten worden gerealiseerd? Naar onze mening is verplaatsing van het tankstation ook niet noodzakelijk, en uitsluitend ingegeven om de exploitant ervan niet schadeloos te hoeven stellen. De keuze voor deze locatie lijkt uitsluitend te zijn ingegeven door het feit dat Rijkswaterstaat eigenaar is van dit stuk grond, zodat de minister er eenvoudig over kan beschikken. Dat is echter geen goede reden om uitgerekend deze locatie ter beschikking te stellen voor verplaatsing van het tankstation. Ten slotte blijkt op geen enkele wijze dat de negatieve gevolgen zoveel mogelijk worden beperkt. Wij vragen ons af waarom de vervanging zo royaal is, met een oppervlakte van maar liefst 8.000 m2, een bebouwing van 400 m2 en een luifel van 600 m2. Er mag zelfs een overdekte wasstraat worden gerealiseerd (van 250 m2). Er bestaat voorts geen noodzaak voor een verzorgingsplaats, met parkeerplaatsen, en een – eveneens royaal – uitzichtplateau. Is een tankstation van deze omvang en met deze additionele voorzieningen daadwerkelijk noodzakelijk uit een oogpunt van groot openbaar belang? Het Tracébesluit stelt uitsluitend beplanting rondom in het vooruitzicht, waardoor „het zicht vanuit de omgeving wordt beperkt‟ (OTB, p. 27). In plaats van een dicht begroeide, beboste zone die de A9 geheel aan het oog onttrekt, ziet de passant/recreant straks een helder verlichte puist van 5-6 meter hoog tussen de bomen doorschemeren (de maximaal toegestane bebouwingshoogten; de aanduidingzuil mag zelfs 8 meter hoog zijn), met daarvoor rij geparkeerde auto‟s en een grasveldje vol zwerfvuil – zo zien de meeste verzorgingsplaatsen er in Nederland ten minste uit... Ook de vormgeving van het verzorgingsstation wekt dus de indruk dat het behoud van de polder de Ronde Hoep, noch het belang van de recreant, noch van de bewoners van Ouderkerk aan de Amstel, noch de agrarische ondernemers, is meegewogen bij het besluit. d. onvoldoende compensatie Wij vinden, áls al wordt aangetoond dat de verplaatsing van het tankstation plus voorzieningen naar de Ronde Hoep al noodzakelijk is, dat de nadelige effecten onvoldoende worden gecompenseerd. Volgens het Tracébesluit wordt de aantasting van de Ronde Hoep tezamen met die van de Bullewijkerpolder (in totaal 6 ha grasland) gecompenseerd in de vorm van 2 ha grasland in de Bullewijkerpolder – dus niet in de Ronde Hoep! – en voor het overige door middel van een overeenkomst met de provincie Noord-Holland voor langjarig weidevogelbeheer (financiële compensatie). Welk deel daarvan aan de Ronde Hoep ten goede komt, vermeldt het Tracébesluit niet. e. niet uitvoerbaar Naar wij hebben vernomen heeft de gemeente Amstelveen onvoldoende middelen voor de ondertunneling van de A9. Daarmee is de ondertunneling op losse schroeven komen te staan. Daarmee vervalt de noodzaak van de verplaatsing van het tankstation met verzorgingsplaats naar de Ronde Hoep. Deze verplaatsing is steeds gekoppeld aan de bereikbaarheid/aanleg van de tunnel in Amstelveen. 2. Landschap Om het karakter van stiltegebied te respecteren en in het belang van de inwoners in de directe omgeving van de A9 blijven wij van mening dat er geluidsschermen moeten komen die hoger zijn dan de nu aangegeven 1 meter. Hogere
4
geluidsschermen beperken de schade voor de weidevogels en de natuur. De snelweg dient vanuit de polder de Ronde Hoep en vanuit de Holendrechter- en Bullewijkerpolder zoveel als mogelijk aan het zicht te worden onttrokken. De door u toegezegde toevoeging van struweel (aan de niet wegzijde) stelt ons echter nog niet gerust. Omdat dit in tegenspraak is met het vervolg van uw antwoord; namelijk “Omgekeerd dient de polder de Ronde Hoep vanaf de A9 gedeeltelijk zichtbaar te blijven” ( nota van antw. 1.5.19). Op de tracékaart 29 geeft u aan dat ongeveer 10 ha wordt onttrokken aan de polder de Ronde Hoep. In de nota van antwoord (1.5.18) stelt u dat deze gronden in agrarisch beheer blijven, maar worden overgedragen aan Groengebied Amstelland. Wij missen in deze de toezegging dat dit gebied als grasland zal worden heringericht. Wij pleiten er bovendien voor om de 10 hectare in te brengen bij de inmiddels opgerichte grondbank voor dit gebied van de Provincie Noord-Holland, dit ter versterking van de agrarische bedrijven en behoud van de agrarische gronden voor dit gebied. Deze constructie kan er tevens voor zorgen dat de agrariërs in de Ronde Hoep, ten gevolge van de verbreding van de A9, gecompenseerd kunnen worden voor het verlies van hun agrarische grond. 3
Luchtkwaliteit Als Stichting Beschermers Amstelland maken wij ons zorgen over de luchtkwaliteit en in het bijzonder over de hogere concentratie fijnstof, die toeneemt na realisatie van de verbreding van de A9. Onze zorg betreft in het bijzonder de gevolgen hiervan voor de gezondheid van mens, dier en natuur. In uw nota van antwoord bij 1.3.3. en 1.3.7 en 1.3.10 roept uw antwoord daardoor bij ons nieuwe vragen op; namelijk welke inspanningsverplichting wordt er door Rijkswaterstaat toegezegd, indien de toekomstige concentraties van luchtverontreinigende stoffen hoger zijn dan nu wordt aangenomen. Dit kan immers gevolgen hebben voor de directe omgeving, dus voor de bewoners, maar ook voor de veehouderij in dit gebied.
Conclusie Op grond van het bovenstaande concluderen wij dat het Tracébesluit in zoverre (wat betreft deeltraject A9 Ouder-Amstel) niet in stand kan blijven. Wij verzoeken u dan ook de vernietiging van dit besluit uit te spreken. Hoogachtend, Namens Stichting Beschermers Amstelland
C.I.J.M. van Tilburg, voorzitter
J.W.J.P. Brummelhuis-Jansen , secretaris
5
