Ondersteuning van de internationalisering van het mkb Selectie van goede praktijken

Ondernemingen en industrie

Ondersteuning van de internationalisering van het mkb Selectie van goede praktijken

Europese Commissie DIRECTORAAT-GENERAAL ONDERNEMINGEN EN INDUSTRIE

Ondernemingen en industrie

Ondersteuning van de internationalisering van het mkb Selectie van goede praktijken

Europese Commissie DIRECTORAAT-GENERAAL ONDERNEMINGEN EN INDUSTRIE

Europe Direct helpt u antwoord te vinden op uw vagen over de Europese Unie Gratis nummer (*):

00 800 6 7 8 9 10 11 (*) Als u mobiel of in een telefooncel of hotel belt, hebt u misschien geen toegang tot gratis nummers of kunnen kosten worden aangerekend.

Meer gegevens over de Europese Unie vindt u op internet via de Europaserver (http://europa.eu). Bibliografische gegevens bevinden zich aan het einde van deze publicatie. Luxemburg: Bureau voor officiële publicaties der Europese Gemeenschappen, 2008 ISBN 92-79-03091-4 © Europese Gemeenschappen, 2008 Overneming met bronvermelding toegestaan. Printed in Italy GEDRUKT OP CHLOORVRIJ GEBLEEKT PAPIER

INHOUD 5 INLEIDING

7

1. BEWUSTMAKING

9

KiVi — Kilpailukykyä viennistä ja kansainvälistymisestä: verspreiding van informatie over diensten en instrumenten op het vlak van internationalisering

10

Centra voor de Ontwikkeling van Ondernemerschap en Technologie – C.E.TE.DE-netwerk

11

Businessinfo.cz – portaal voor zakendoen en export

12

2. HOOGWAA W RDIGE INFORMATIE

13

Programma’s die koppeling van bedrijven ondersteunen: Zakelijke mogelijkheden

14

Verschaffen van informatie over buitenlandse markten: Duitse Kamers van Koophandel in het Buitenland (AHK)

15

Grensoverschrijdende samenwerking en netwerken op het gebied van informatiediensten: B2fair — www.b2fair.com

16

3. PROGR P AMMA’S VOOR PERSONEELSONTWIKKELING

17

Opleidingsprogramma’s: Regionaal programma ter bevordering van de export en de internationalisering van het mkb

18

Bedrijfsprogramma’s: Globaali, een evaluatie- en ontwikkelingsprogramma voor het mkb. Gemerkte deskundige dienstverlening ter ondersteuning van de internationalisering van het Finse mkb.

19

Programma’s voor afgestudeerden: INOV Contacto

20

4. FIINANCIËLE ONDERSTEUNING VAN DE INTERNATIONALISERING

21

Verzekering voor kortlopende exportkredieten

22

Royaltyregeling ter ondersteuning van innovatieve nieuwe ondernemingen en bedrijfsgroei op nieuwe markten

23

Mkb en grensoverschrijdende financiering

24

5. NETWERKBEVORDERING

25

Finpro-exportpartnerschap

26

Opzetten van een netwerksysteem voor mkb’s ter bevordering van hun export

27

6. STE T UN VOOR DE INTERNATIONALISERING VAN DIENSTEN

28

PIPEnet

29

Verspreiding van gespecialiseerde diensten voor buitenlandse structuren

30

Ondersteuning van de internationalisering van het mkb — Selectie van goede praktijken

3

7. INTERNATIONALISERING ALS INSTRUMENT OM HET CONCURRENTIEVERMOGEN TE VERSTERKEN “Verhuizen of blijven: verbeter je positie” - een hulpmiddel om te berekenen hoe mkb’s winst kunnen behalen uit internationalisering

32

Contracten voor industrieel onderzoek en ontwikkeling (IFU)

33

Subsidieregeling ter ondersteuning van de internationalisering van bedrijven via productcertificaten

34

8. INDIVIDUELE ONDERSTEUNING

35

First flight

36

Incubatieprogramma

37

Passport to export

38

PIPE

39

9. GRENS N GEBIEDEN EN GRENSOVERSCHRIJDENDE SAMENWERKING

4

31

40

Marktplaats Oostzeeregio

41

Transnationaal netwerk – Ambachten in de Grote Regio

42

Econet Platform: samenwerking tussen Oostenrijkse, Tsjechische en Slowaakse mkb’s binnen de driehoek Wenen-Brno-Bratislava

43

Kennis-Netwerk Nederland/Nordrhein-Westfalen INTER-NED

44


VOORWOORD Dit boekje bevat een selectie van 27 nationale programma’s uit het BEST-project “Ondersteuning van de internationalisering van het mkb”. Het project liep van november 2006 tot december 2007 en was gebaseerd op de bijdragen van een groep deskundigen uit de Europese Unie, de Europese Economische Ruimte en de kandidaat-lidstaten. De selectie werd gemaakt uit de meer dan 90 programma’s in 23 verschillende landen, die door de deskundigen werden gepresenteerd. De diverse praktijken worden ondergebracht in negen categorieën die handelen over onderwerpen die van wezenlijk belang zijn voor de internationalisering van het midden- en kleinbedrijf (mkb): 1. Bewustmaking 2. Hoogwaardige informatie 3. Programma’s voor personeelsontwikkeling 4. Financiële ondersteuning van de internationalisering 5. Netwerkbevordering 6. Steun voor de internationalisering van diensten 7. Internationalisering als instrument om het concurrentievermogen te versterken 8. Individuele ondersteuning 9. Grensgebieden en grensoverschrijdende samenwerking Belangrijkste uitgangspunt voor de selectie binnen elk van deze negen categorieën was dat de gekozen programma’s een doeltreffende aanpak moesten bieden voor een of meerdere problemen die speelden binnen de desbetreffende categorie. Verder moesten de praktijken een doorlopend karakter hebben, operationeel zijn en eenvoudig kunnen worden overgedragen.


5

Dit betekent niet dat de programma’s specifiek betrekking hebben op één categorie. In veel gevallen omvatten de praktijken een breder spectrum van mkb-ondersteuning, dat niet beperkt blijft tot de categorie waarin zij zijn ondergebracht. Deze en vele andere praktijken die voor dit project zijn uitgekozen, worden eveneens beschreven in de onlinecatalogus van het directoraat-generaal Ondernemingen en industrie over goede praktijken: http://ec.europa.eu/enterprise/enterprise_policy/charter/

6


INLEIDING Een van de grootste successen van de EU is de totstandkoming van een enorme interne markt van meer dan 450 miljoen consumenten. En buiten Europa biedt de huidige trend van globalisering, die wordt gekenmerkt door een sterke afname van handelsbelemmeringen en vervoers-, communicatie- en informatiekosten, tal van mogelijkheden. Voor veel middelgrote en kleine bedrijven (mkb’s) vormen nationale grenzen nog steeds een belangrijk obstakel voor de uitbreiding van hun activiteiten. Nog altijd zijn zij grotendeels of volledig afhankelijk van de binnenlandse markt. Volgens actuele ramingen houdt slechts een vijfde van de Europese mkb’s zich bezig met export en heeft niet meer dan 3% dochtermaatschappijen, filialen of gemeenschappelijke ondernemingen in het buitenland. Wat nog meer zorgen baart, is dat een aanzienlijk percentage van de Europese mkb’s zelfs niet overweegt zijn activiteiten te internationaliseren, ondanks dat de desbetreffende bedrijven ook op hun eigen binnenlandse markt reeds met sterke internationale concurrentie te maken hebben. Uit onderzoeken is reeds gebleken dat er een rechtstreeks verband bestaat tussen internationalisering en betere prestaties van het mkb. Proactieve internationalisering leidt tot meer groei en concurrentievermogen en draagt bij aan de duurzaamheid van een bedrijf op de lange termijn. Ondanks de voordelen is het voor de meeste kleine bedrijven nog steeds een grote stap om de grens over te steken. Zij hebben eenvoudigweg niet de middelen en de contacten die hen kunnen wijzen op geschikte zakelijke mogelijkheden, potentiële partners en openingen op buitenlandse markten. Bovendien kunnen de financiële investeringen die nodig zijn om de internationale arena te betreden, voor een groot deel van de mkb’s een belangrijk obstakel vormen. Tevens hbben de obstakels een dynamisch karakter wat inhoudt dat de moeilijkheden met de mate van internationalisering van het bedrijf meegroeien. Om dit probleem te ondervangen, hebben nationale en regionale overheden talrijke programma’s ontwikkeld ter ondersteuning van de internationalisering van het mkb. Het eerste agentschap voor de bevordering van de handel werd in 1919 in Finland opgericht en jarenlang hebben steunprogramma’s van de overheid zich uitsluitend gericht op de promotie van de export via instrumenten als financieringskredieten, handelsmissies, gezamenlijke handelstentoonstellingen, enz. De aard en inhoud van deze steunmaatregelen voor de export zijn met de nieuwe uitdagingen en de nieuwe veeleisende


7

omgevingen veranderd, maar deze programma’s vertegenwoordigen nog altijd meer dan 70% van de steun wereldwijd voor de internationalisering van het mkb. Zulke programma’s worden in deze brochure niet besproken. Hoewel deze programma’s voortreffelijk zijn, de export zeer doeltreffend bevorderen en in een belangrijke behoefte van het mkb voorzien (vooral kleine en beginnende ondernemingen), hebben alle regeringen een schat aan ervaring op dit gebied en identieke of vrijwel identieke oplossingen voor hun nationale bedrijven ontwikkeld. Hiermee wordt duidelijk aangegeven dat internationalisering niet uitsluitend betrekking heeft op de export. Grensoverschrijdende samenwerking, participatie in winstgevende netwerken, het zoeken naar concurrerende productiemogelijkheden of nieuwe technologieën vormen momenteel voor het mkb belangrijke stimulansen om zich op het pad van de internationalisering te begeven. Tevens combineren internationaal opererende mkb’s verschillende benaderingen in hun internationale strategie, die elkaar wederzijds ondersteunen. Hiermee wordt benadrukt dat individuele steun voor mkb’s het effectiefste middel is om de internationalisering van het mkb te bevorderen. Dit betekent dat het bedrijf in kwestie volledig wordt geanalyseerd en dat er een plan op maat wordt gemaakt met daarin een reeks steunmaatregelen die soms nog verder gaan dan internationalisering. Een voorbeeld hiervan is het “Go international”programma van de Oostenrijkse Federale Economische Kamer en de Oostenrijkse regering. Naast individuele ondersteuning heeft het programma als doel de internationalisering van de economie als geheel, waarbij ook rekening gehouden wordt met andere zaken als maatschappelijke verantwoordelijkheid van bedrijven of innovatie. De Ierse organisatie “Enterprise Ireland” heeft steunmechanismen ontworpen om aan alle behoeften van ondernemingen te voldoen, zodat zij beter worden toegerust voor internationalisering. Onderzoek heeft reeds uitgewezen dat er een nauw verband bestaat tussen innovatie en internationalisering: beide hebben een positieve uitwerking op het concurrentievermogen. Sommige landen als Noorwegen treffen nu al geïntegreerde beleidsmaatregelen en bieden programma’s met daarin een combinatie van innovatie en internationalisering, zodat bedrijven hun waardecreatie en concurrentievermogen kunnen vergroten. Dit soort programma’s heeft als bijkomend voordeel dat zij zich richten op bedrijven die vooral willen internationaliseren omdat zij dan betere toegang krijgen tot innovatie, geavanceerde technologie of specialistische kennis. Daarnaast bieden zij een beter platform om rechtstreeks in te spelen op een belangrijk en betrekkelijk nieuw fenomeen, bedrijven die bij de oprichting al helemaal internationaal zijn georiënteerd, ook wel «born globals» genoemd. Deze brochure wil de aandacht vestigen op het feit dat het voor Europa essentieel is het potentieel van het mkb te vergroten en meer mkb’s te laten internationaliseren. Op dit terrein valt nog heel wat winst te behalen. Behalve dat het mkb meer bewust moet worden gemaakt van de noodzaak om te internationaliseren, moeten Europese nationale en regionale instellingen de voorwaarden scheppen voor een eenvoudigere en meer wijdverbreide toegang tot steunprogramma’s en tot relevante en bruikbare informatie. Ook moeten interne kwesties als een tekort aan voldoende opgeleid personeel dat het proces van internationalisering kan begeleiden, en de behoefte aan directe financieringssteun worden aangepakt. Bij dit alles dient rekening te worden gehouden met de grote verscheidenheid aan bedrijven binnen het mkb; voor elk bedrijf is een individuele benadering nodig. Wil het mkb in het huidige klimaat van zeer grote concurrentie overleven, dan is internationalisering onontbeerlijk. Met deze brochure wordt beoogd de uitwisseling van kennis en de verspreiding van goede internationaliseringsprogramma’s die momenteel door diverse Europese landen worden uitgevoerd, te vergemakkelijken.

8


1. B E W U S T M A K I N G Europa heeft meer internationaal opererende mkb’s nodig. Een groot percentage mkb’s en de meeste bedrijven met minder dan tien werknemers zijn volledig gericht op de eigen lokale of nationale markt. Nog zorgwekkender is dat volgens internationale onderzoeken een groot deel van de mkb-bedrijven zelfs nog nooit heeft overwogen het internationale toneel te betreden. Uitbreiding van de activiteiten naar het buitenland wordt nog steeds als onnodig of te duur en riskant beschouwd. Internationalisering biedt echter toegang tot een groter klantenbestand, extra leveranciers of nieuwe technologieën. Doorgaans verbeteren de prestaties en nemen de duurzaamheid op lange termijn en het concurrentievermogen toe, wat het belangrijkste voordeel is van een geslaagde internationaliseringsstrategie. Pleiten voor meer internationalisering van het mkb is belangrijk. Bij bewustmaking gaat het echter niet alleen om de voordelen van internationale bedrijvigheid voor het voetlicht te brengen, maar ook om mkb’s erop te wijzen dat zij kunnen profiteren van bestaande programma’s die hen helpen het internationale avontuur aan te gaan. Door dit gebrek aan kennis van steunprogramma’s of de verwarring als gevolg van te talrijke en elkaar overlappende steunregelingen zitten mkb’s soms met de handen in het haar wanneer het tijd is de internationale arena te betreden. Dit geldt vooral voor de kleinste ondernemingen, die mogelijk de grootste behoefte aan ondersteuning hebben. Het is dus van groot belang om met deze doelgroep te communiceren. Programma’s waarbij mkb’s via krachtige en doeltreffende communicatie worden uitgenodigd voor hun import, export, samenwerking, enz. verder te kijken dan hun natuurlijke grenzen, moeten worden gekoppeld aan gebruikersvriendelijke systemen (bijv. een centraal aanspreekpunt) waarmee belangstelling wordt gekweekt voor mkb’s die hun eerste stappen op de weg naar internationalisering zetten.


9

KiVi — Kilpailukykyä viennistä ja kansainvälistymisestä: verspreiding van informatie over diensten en instrumenten op het vlak van internationalisering Probleem, doelstelling en geografisch gebied Het mkb in Finland is zich onvoldoende bewust van de verscheidenheid aan beschikbare internationaliseringsdiensten en -instrumenten. Het KiVi-project heeft tot doel om samen met overheids-, semi-overheids- en particuliere organisaties een platform te creëren waar informatie en contactadressen voor deze diensten worden verstrekt.

Korte beschrijving van de praktijk Het KiVi-project wordt gecoördineerd door het Verbond van Finse Industrieën EK en de Centra voor Werkgelegenheid en Economische Ontwikkeling (TE-centra) in samenwerking met de Kamers van Koophandel en de Federatie van Finse Ondernemingen. Alle nationale en enkele lokale organisaties die internationalisering promoten, zijn partners in het project. Het project biedt een concept en een platform voor de organisatie van evenementen waar informatie over diensten en instrumenten op het vlak van internationalisering wordt verspreid. Elke studiebijeenkomst wordt lokaal georganiseerd en idealiter nemen alle lokale spelers deel aan de voorbereiding ervan zodat alle relevante ervaringen qua behoeften en voorkeuren van lokale ondernemingen kunnen worden meegenomen. Op nationaal niveau wordt het project gecoördineerd door een internetplatform waarop alle toekomstige evenementen staan vermeld en na afloop de bijbehorende programma’s en presentaties worden gepubliceerd. Dit maakt de communicatie efficiënter en vormt een nuttig hulpmiddel voor alle lokale organisatoren. Daarnaast zijn op hetzelfde platform een aantal instrumenten beschikbaar, namelijk het projectdocument waarin het proces en de inhoud van de evenementen worden beschreven, een sjabloon voor het programma/de uitnodiging, een evaluatieformulier en een Excel-werkblad voor het analyseren van de teruggekoppelde informatie. De evenementen zelf bestaan uit een studiebijeenkomst van een halve of hele dag, waar informatie wordt verstrekt in de vorm van presentaties en vooral bedrijfscasussen en op de minibeurs in de hal waar alle belanghebbende dienstverleners met een kraam staan. Alle presentaties worden voor toekomstig gebruik op het nationale platform geplaatst.

Doelgroep In eerste instantie het Finse mkb, maar ook vertegenwoordigers van grote bedrijven zijn welkom. In tweede instantie zijn de evenementen bedoeld voor overheids-, semi-overheids- en particuliere organisaties die de internationalisering van Finse bedrijven promoten.

Verwachte of bereikte resultaten

Contactgegevens Severi Keinälä Senior Advisor Internationalisation of Enterprises Confederation of Finnish Industries EK Tel. (358-400) 66 94 66 E-mail: severi.keinala@ek.fi

Tuulikki Laine-Kangas Project Manager

Met het project wordt beoogd ondernemers en vertegenwoordigers van bedrijven meer bewust te maken van de diensten en financiële instrumenten die voor internationalisering beschikbaar zijn. Tijdens de eerste ronde van studiebijeenkomsten namen 1 379 personen deel aan 18 evenementen: een gemiddelde van 77 deelnemers per evenement, wat voor dit soort bijeenkomsten als heel goed wordt beschouwd. Het aantal deelnemers aan de tweede ronde is ongeveer even groot. Op de evaluatieformulieren kreeg inhoud een 4,0, organisatie en locatie kregen een 4,1 en presentaties een 3,9 op een schaal van 1 t/m 5. Over het geheel genomen kregen de evenementen het predicaat «zeer goed» en sommige afzonderlijke presentaties werden zelfs «uitstekend» genoemd. Tijdens de evaluatiebijeenkomst met de partnerorganisaties waren de beoordelingen erg goed en werd het project als zeer nuttig en heilzaam beschouwd; daarom werd een tweede ronde van studiebijeenkomsten geïnitieerd.

Aanvullende informatie www.ek.fi/kivi

Employment and Economic Development Centre of South Ostro Bothnia

Persoonlijke ervaringen

Tel. (358-40) 594 99 44

“[Het] KiVi-project is een uitstekend middel om bedrijven voor te lichten. Verder is het uitermate interessant te horen welke ervaringen andere bedrijven op de weg naar internationalisering hebben. Er ontstaan nieuwe ideeën door te netwerken met organisaties en andere ondernemingen.”

E-mail: tuulikki.laine-kangas@te-keskus.fi

10

Anne Linnonmaa, directeur van Anne Linnonmaa Ltd


Centra voor de Ontwikkeling van Ondernemerschap en Technologie – C.E.TE.DE-netwerk Probleem, doelstelling en geografisch gebied Grotere bewustwording, betere informatievoorziening en meer organisatorische bijstand wat betreft inspanningen om goederen en diensten te exporteren. De maatregel omvat alle regio’s en prefecturen van Griekenland.

Korte beschrijving van de praktijk Het initiatief wordt uitgevoerd door de Centra voor de Ontwikkeling van Ondernemerschap en Technologie (C.E.TE.DE), een regionaal netwerk van organisaties zonder winstoogmerk dat wordt gecoördineerd door en onder toezicht staat van het algemeen secretariaat voor Industrie van het ministerie van Ontwikkeling. De 13 centra opereren in de hoofdstad van elke prefectuur van iedere regio en vormen een centraal aanspreekpunt voor informatie over de export van goederen en diensten, organisatorische bijstand (advies) en activiteiten ter ondersteuning van de export. De verstrekte informatie wordt gewoonlijk gerangschikt in informatie-eenheden die een “exportinstrumentarium” vormen. Verder stimuleren de centra groepen bedrijven die exportactiviteiten willen en kunnen ontplooien, gezamenlijk hun goederen en diensten op internationale markten te promoten. Dit wordt bewerkstelligd in coördinatie en samenwerking met de Griekse Raad voor Buitenlandse Handel (HEPO).

Doelgroep Vooral mkb’s en in het bijzonder kleine en zeer kleine bedrijven die nog geen exportactiviteiten hebben ontwikkeld, zich op de export beginnen te richten of laten uitrekenen welk percentage van hun jaaromzet op het conto van kleinschalige export kan worden geschreven.

Verwachte of bereikte resultaten Deze verschillen per prefectuur. Officiële collectieve resultaten zijn nog niet beschikbaar.

Aanvullende informatie Dit is een krachtig en flexibel initiatief met gedecentraliseerde activiteiten die plaatsvinden binnen een specifiek maar niet strak kader. In elk afzonderlijk centrum kan daarbij worden voortgebouwd op en geprofiteerd van lokale vergelijkende voordelen. De maatregel wordt toegejuicht en gesteund door alle belangrijke spelers zoals het ministerie van Ontwikkeling, lokale autoriteiten, beroepsorganisaties, de media en, het allerbelangrijkst, door het mkb zelf.

Contactgegevens Ministry of Development General Secretariat of Industry 119, Mesogeion Avenue GR-10192 Athens Tel. (30-210) 696 90 33 Fax (30-210) 696 90 34 E-mail: [email protected]


11

Businessinfo.cz – portaal voor zakendoen en export Probleem, doelstelling en geografisch gebied Het kan voor een mkb-bedrijf moeilijk zijn relevante informatie te zoeken en daar toegang toe te krijgen. Het mkb beschikt over onvoldoende middelen en er zijn te veel overheidsinstellingen en NGO’s betrokken bij de informatievoorziening en dienstverlening. Verder wordt er niet gerefereerd aan een overkoepelende of gezamenlijke agenda, omdat geen enkele instelling daarvoor verantwoordelijk is. Het portaal BusinessInfo.cz is hoofdzakelijk ontworpen voor Tsjechische bedrijven. Buitenlandse mkb’s kunnen er echter ook informatie vinden over het ontplooien van bedrijfsactiviteiten in Tsjechië.

Korte beschrijving van de praktijk BusinessInfo.cz is een officieel internetportaal voor zakendoen en export. Het is een centraal aanspreekpunt met als URL www.businessinfo.cz Op het portaal is informatie te vinden van overheidsinstanties en niet-gouvernementele organisaties en Kamers van Koophandel. Er is een heel scala aan informatie beschikbaar, in elektronische vormen die deels gemakkelijk te gebruiken en deels nogal complex zijn.

Doelgroep Afzonderlijke mkb’s. Speciale doelgroep: exportbedrijven - beginners.

Verwachte of bereikte resultaten Elk jaar verdubbelt het resultaat ten opzichte van het voorgaande jaar. Aantal bezoekers 2002: 6 642 per maand 2003: 20 124 per maand 2004: 34 325 per maand 2005: 60 120 per maand 2006: 146 472 per maand Aantal geregistreerde gebruikers 2002: 306 2003: 430 2004: 1 994 2005: 8 230 2006: 15 958 Gebruikerstevredenheid: elk jaar meer dan 7,5 (op 10 punten).

Aanvullende informatie www.businessinfo.cz

Contactgegevens Radek Ježdík Czechtrade E-mail: [email protected] Tel. (420) 224 90 75 73

Michal Sontodinomo Czechtrade E-mail: [email protected] Tel. (420-224) 90 75 20

12


2. H O O G WA A R D I G E I N F O R M AT I E Dit wordt in mkb-enquêtes en -onderzoeken herhaaldelijk genoemd als een van de grootste punten van zorg van toekomstige of ontluikende internationale mkb’s. Veel bedrijven, vooral de kleinste ondernemingen en firma’s die de eerste fasen van het internationaliseringsproces doorlopen, ontberen de middelen en expertise om zicht te krijgen op zakelijke mogelijkheden in het buitenland, potentiële partners, buitenlandse bedrijfspraktijken, importvoorschriften, normen en productspecificaties, weten regelgeving, verkoopeisen, enz. Om het aantal internationaal opererende mkb’s te vergroten, is het van wezenlijk belang eenvoudiger toegang tot dit soort informatie te verschaffen, zodat het bedrijf de relatief hoge aanloopkosten en risico’s van zijn internationale avontuur zo veel mogelijk kan beperken. De beschikbaarheid van deze relevante informatie is fundamenteel voor de besluitvorming van mkb’s, omdat die hen in staat stelt een internationaliseringsstrategie te formuleren. De verstrekking van relevante informatie aan het mkb over internationalisering bestrijkt een heel groot terrein. In deze brochure willen we er drie aspecten uitlichten: •

programma’s die koppeling van bedrijven ondersteunen;

•

het verschaffen van informatie over buitenlandse markten;

•

grensoverschrijdende samenwerking en netwerken op het gebied van informatiediensten.

Hieronder worden drie afzonderlijke praktijken beschreven die als hoofddoel hebben zeer effectieve en hoogwaardige informatie te verstrekken die rechtstreeks door de deelnemende mkb’s kan worden gebruikt.


13

Programma’s die koppeling van bedrijven ondersteunen

Zakelijke mogelijkheden Probleem, doelstelling en geografisch gebied Het programma “Zakelijke mogelijkheden” werd gelanceerd met als doel ondernemers eenvoudiger toegang tot informatie over nieuwe zakelijke en exportmogelijkheden en de internationalisering van diensten te verschaffen. Het kan worden toegepast in elk geografisch gebied in Tsjechië.

Korte beschrijving van de praktijk Exportmogelijkheden die via kantoren van CzechTrade in het buitenland, Tsjechische ambassades en onlineformulieren op de website van CzechTrade zijn verkregen, worden in de interne databank verzameld, naar het Tsjechisch vertaald, per sector gerangschikt en vervolgens op de website gepubliceerd. Wanneer een concreet en specifiek verzoek van een buitenlandse onderneming wordt ontvangen, wordt een lijst van bestaande Tsjechische fabrikanten geraadpleegd en krijgt de aanvrager een lijst met potentiële Tsjechische leveranciers toegestuurd.

Doelgroep Mkb’s, bedrijven die willen exporteren.

Verwachte of bereikte resultaten Kwantitatieve resultaten: ieder jaar worden er ongeveer 5 000 exportmogelijkheden/-aanvragen van buitenlandse bedrijven, 4 000 aanbestedingen en 700 aanbiedingen gepubliceerd. Het aantal bezoekers van de website varieert naar schatting van 20 000 tot 100 000 per maand. Er is geen volledige informatie over het aantal succesvolle gevallen, d.w.z. contracten die op basis van gepubliceerde en/of verwerkte informatie zijn gesloten, omdat deze gevallen slechts bij een beperkte groep respondenten zijn gevolgd.

Aanvullende informatie www.czechtrade.cz www.czechtradeoffices.com

Contactgegevens Jana Falathová CzechTrade — Czech Trade Promotion Agency Dittrichova 21 CZ-12801 Prague 28 E-mail: [email protected]

14


Verschaffen van informatie over buitenlandse markten

Duitse Kamers van Koophandel in het Buitenland (AHK) Probleem, doelstelling en geografisch gebied Het AHK-netwerk biedt informatiediensten en adviezen voor het mkb met betrekking tot externe markten wereldwijd.

Korte beschrijving van de praktijk Er zijn ongeveer 120 kantoren van de Duitse Kamers van Koophandel in het Buitenland (AuslandsHandelsKammer – AHK) in 80 landen op elk continent. Meestal gaat het om onafhankelijke instellingen die een groot deel van hun inkomsten verwerven met hun dienstverlening. De diensten van deze instellingen behelzen informatie over import- en exportvoorschriften, douanerechten, investeringsomstandigheden in het buitenland, valutaregelingen, marktmogelijkheden en verkoopstrategieën voor Duitse bedrijven. Zij adviseren ondernemingen op locatie en helpen hen internationale zakelijke contacten te leggen. De basisinformatie is gratis maar voor een uitgebreide analyse en een specifiek advies op maat moet worden betaald. Daarnaast vormen zij het eerste aanspreekpunt en een belangrijke intermediair voor bedrijven in het gastland die in Duitsland zaken willen doen. Tegelijkertijd vervullen de AHK’s taken die voor de Duitse regering van belang zijn en die anders door overheidsinstellingen zouden moeten worden verricht. Het grootste voordeel is dat mkb’s ter plaatse van een lokale Duitse organisatie deskundig advies en vakinhoudelijke informatie over externe markten kunnen krijgen. Exporterende mkb’s in het buitenland kunnen kan dan ook permanent een beroep doen op ondersteuning vanuit het thuisland. De diensten die de AHK’s op het gebied van buitenlandse handel verlenen, zijn vooral nuttig voor mkb’s zonder eigen exportafdeling.

Doelgroep Exporterende en geïnteresseerde Duitse bedrijven, vooral mkb’s.

Verwachte of bereikte resultaten AHK’s bemiddelen ongeveer 100 000 bedrijfscontacten per jaar. Zij zijn geïntegreerd in de economie van het gastland en kunnen perfecte zakelijke mogelijkheden bieden dankzij hun contacten in het lokale bedrijfsleven. Dit blijkt uit het feit dat 40 000 ondernemingen bij deze handelskamers zijn aangesloten, waarvan twee derde niet-Duits is. Vanaf 2006 is het nieuwe dienstverleningsconcept “DEinternational” (www.deinternational.de) ontwikkeld. Onder deze naam bieden de AHK’s hun basisdiensten wereldwijd op meer vergelijkbare wijze aan en breiden zij hun speciale dienstverlening uit. Bovendien hebben zij door samenwerking met nog meer partners de bevordering van buitenlandse handel aan hun dienstenpakket toegevoegd. De diensten van DEinternational zijn divers, flexibel en op maat gemaakt om te voorzien in de bijzondere behoeften van bedrijven van verschillende omvang en uit verschillende sectoren. Voor het Duitse mkb betekent dit een betere markttoegang, een sterkere klantgerichtheid en een grotere transparantie en waarde van het netwerk.

Aanvullende informatie www.ahk.de

Persoonlijke ervaringen Jörg Fischer, Knöpfle & Fischer Fensterbau OHG, Blumberg “Tijdens een onderzoeksreis naar Dublin en Cork in november 2005 kreeg ik een eerste overzicht van de interessante Ierse markt. De presentatie van de Kamer van Koophandel in het Buitenland in Dublin was professioneel, actueel en heel praktisch. Ik wil in de toekomst graag weer met deze kamers samenwerken.”

Contactgegevens Deutscher Industrie- und Handelskammertag (DIHK) International Economic Affairs Breite Strasse 29 D-10178 Berlin Tel. (49-30) 203 08 23 10 Fax (49-30) 203 08 23 33 E-mail: [email protected]


15

Grensoverschrijdende samenwerking en netwerken op het gebied van informatiediensten

B2fair — www.b2fair.com Probleem, doelstelling en geografisch gebied B2fair is een ondersteunend instrument op het gebied van samenwerking en koppeling van bedrijven. Het omvat alle mkb’s in heel Europa en staat open voor alle ondernemingen.

Korte beschrijving van de praktijk Internationale samenwerking wordt steeds belangrijker als middel om toegang tot buitenlandse markten te krijgen. Met name vormen internationale handelsbeurzen een doeltreffend platform voor ontmoetingen tussen bedrijven, omdat zowel exposanten als bezoekers daar aanwezig zijn en goed voorbereide ontmoetingen tussen bedrijven een meerwaarde voor beide ondernemingen kunnen betekenen. Talrijke mkb’s ontvangen verzoeken van buitenlandse bedrijven die met hen in contact willen komen. B2fair biedt de mogelijkheid het bedrijfsprofiel te controleren, de ontmoetingen voor te bereiden, de mkb’s op handelsbeurzen te vergezellen en hen te voorzien van marktkramen, tolken en andere diensten. Deze maatregel is gebaseerd op een onlinedatabank en informatie over evenementen. Europese ondernemingen kunnen hun bedrijfsprofiel op het Internet plaatsen en dat profiel tijdens internationale handelsbeurzen in Europa aan dat van andere ondernemingen koppelen. De betrokken bedrijfsorganisaties (B2fair-partnernetwerk) kunnen daarbij helpen. B2fair wordt beheerd door het Euro Info Centrum Stuttgart en het Euro Info Centrum Luxemburg en werd opgestart door de Europese Commissie. Enkele voordelen van dit instrument: • een internationaal netwerk met meer dan dertig partners; • een duurzaam Europees project dat door de Commissie wordt medegefinancierd; • veel ontmoetingen tussen bedrijven en een grote klantentevredenheid; • lagere deelnemersbijdrage; • zeer effectieve pr tijdens een internationale handelsbeurs.

Doelgroep Bedrijven uit binnen- en buitenland in alle sectoren.

Verwachte of bereikte resultaten

Contactgegevens b2fair Management Board: Jürgen Schäfer Enterprise Europe Network Heilbronner Strasse 43 Postfach 102155 D-70017 Stuttgart

Ongeveer 2 500 bedrijven hebben deelgenomen aan tien internationale handelsbeurzen als de Hannover Messe, de ELMIA in Zweden, de Midest in Parijs, de AMB in Stuttgart, de MSV in Brno en de HI Industri in Herning. Er werden meer dan 15 000 ontmoetingen tussen bedrijven georganiseerd, waarvan 30% als een goede eerste ontmoeting werd aangemerkt. De deelnemers vullen direct na de ontmoetingen en ca. zes maanden later een vragenlijst in.

Aanvullende informatie www.b2fair.com E-mail: [email protected]

Tel. (49-711) 165 72 80

Persoonlijke ervaringen

Fax (49-711) 165 73 00

Bernhard Traube, Alfred Bolz Gerätebau GmbH, Argenbühl — Eisenharz

E-mail: [email protected]

“B2fair heeft ons enkele waardevolle contacten opgeleverd die tweemaal tot een concrete samenwerking met een ander bedrijf hebben geleid. Onze Slowaakse partner heeft ons onlangs een bezoek gebracht. We doen graag nog eens een beroep op de diensten van B2fair.”

Sabrina Sagramola Enterprise Europe Network 7 rue Alice de Gasperi L-2981 Luxembourg Tel. (352) 42 39 39-334 Fax (352) 43 83 26 E-mail: [email protected]

16


3. P R O G R A M M A’S VOOR PERSONEELSONT WIKKELING Het mkb is flexibel en heeft een groot innovatie- en aanpassingsvermogen. Actief zijn op internationale markten vereist echter aanvullende (bestuurlijke) vaardigheden en extra personeel dat langdurig beschikbaar is. Alleen als aan deze voorwaarden is voldaan, kan een internationaliseringsstrategie worden uitgedacht zonder dat de dagelijkse bedrijfsactiviteiten in het gedrang komen. Dit is een van de belangrijkste obstakels waarop mkb’s stuiten wanneer zij overwegen het pad van de internationalisering in te slaan, ook al hebben zij dat soms zelf niet in de gaten: veel mkb’s ontbreekt het aan bepaalde vaardigheden en vooral aan de tijd die nodig is om internationale activiteiten te ontplooien. Door programma’s die helpen deze vaardigheden aan het mkb over te dragen en extra, gespecialiseerd personeel in te zetten, wordt het voor mkb’s veel gemakkelijker zich langdurig aan een internationale uitdaging te committeren. In veel gevallen helpen deze programma’s de primaire voorwaarden te scheppen om als bedrijf de grens te kunnen oversteken. Praktisch kan dit onder meer worden ingevuld door onderling mentorschap van mkb’s, coaching voor de lange termijn en de inzet van stagiairs en afgestudeerden met ervaring op het gebied van internationalisering. In dit hoofdstuk laten we drie verschillende benaderingen zien die elkaar aanvullen. •

opleidingsprogramma’s;

•

bedrijfsprogramma’s;

•

programma’s voor afgestudeerden.


17

Opleidingsprogramma’s

Regionaal programma ter bevordering van de export en de internationalisering van het mkb Probleem, doelstelling en geografisch gebied Dit regionale programma heeft tot doel het concurrentievermogen van het mkb te vergroten door export en internationalisering te stimuleren en te ondersteunen.

Korte beschrijving van de praktijk Het programma is gebaseerd op een concept dat is ontwikkeld voor mkb’s die de capaciteit hebben om hun concurrentievermogen via innovatie en internationalisering te vergroten. Het betreft een programma voor bedrijfsontwikkeling waaraan ondernemingen gedurende twaalf tot veertien maanden deelnemen. Voor een bedrijfsontwikkelingsproject krijgen bedrijven financiële steun van Innovasjon Norge. Het programma bestaat uit vier fasen: (1) vaststellen en beoordelen van de behoeften en de levensfase van geïnteresseerde bedrijven: is het bedrijf in kwestie bereid en in staat om van het programma te profiteren? (2) aalyseren in hoeverre het bedrijf innovatieve markten technologieontwikkelingen kan volgen; dit vormt de basis voor de markten technologieprojecten die tijdens het programma worden uitgevoerd; (3) planning: het bedrijf helpen een plan te ontwikkelen voor zijn markten/of technologieproject; (4) uitvoering: het bedrijf helpen zijn project uit te voeren via steun op maat met behulp van verschillende diensten op het gebied van vaardigheden, advisering, netwerken of financiering.

Aanvullende informatie In 1999 besloten de provincies Sør-Trøndelag en Nord-Trøndelag een krachtiger en meer gecoördineerd programma op te zetten om de internationalisering van de bedrijven in de regio te ondersteunen. Op basis van een vooronderzoek startte in 2001 een driejarenprogramma dat werd gefinancierd door de provincies en Innovasjon Norge. Het programma werd na 2003 voortgezet op grond van de positieve beoordeling van de eerste drie jaren. Via het programma zijn in de provincies enkele sectornetwerken tot stand gebracht, waarvan het beheer eveneens in het kader van het programma wordt gevoerd. Eind 2005 waren er vijf verschillende netwerken: milieu, gezondheid, energie, ICT en olie en gas.

Beoordeling/resultaten Van 2001-2003 namen ruim 300 ondernemingen deel aan een of meerdere activiteiten van het programma en meer dan 170 bedrijven zijn aan een diepgaande analyse onderworpen. Gemiddeld groeiden de exportverkopen van de deelnemende bedrijven met 7%. De nauwe samenwerking tussen de regionale Kamer van Koophandel, exportorganisaties, Innovasjon Norge, particuliere adviseurs, onderzoeks- en onderwijsinstellingen, gemeenschappen en provinciebesturen heeft geresulteerd in meer kwalitatief hoogstaande en gerichte steun voor de internationalisering van het mkb.

Aanvullende informatie www.innovasjonnorge.no

Contactgegevens Christian Peter Haugen Senior Adviser Innovation Norway Tel. (47) 74 13 54 00 Fax (47) 74 13 54 01 E-mail: [email protected]

18


Bedrijfsprogramma’s

Globaali, een evaluatie- en ontwikkelingsprogramma voor het mkb. Gemerkte deskundige dienstverlening ter ondersteuning van de internationalisering van het Finse mkb. Probleem, doelstelling en geografisch gebied Het doel van het Globaali-internationaliseringsprogramma is Finse mkb’s te helpen met succes en met zo weinig mogelijk risico de internationale concurrentie aan te gaan door een ontwikkelingsplan voor het desbetreffende bedrijf te realiseren.

Korte beschrijving van de praktijk Globaali is een landelijk evaluatie- en ontwikkelingsprogramma waarmee wordt vastgesteld in hoeverre mkb’s zijn voorbereid op internationalisering. Het betreft specialistische dienstverlening die financieel wordt ondersteund. Het programma wordt afgestemd op een afzonderlijk bedrijf/product en op het land in kwestie. De kwaliteit van het programma wordt gewaarborgd door goed opgeleide en gecertificeerde Globaali-adviseurs die experts zijn op het gebied van de internationalisering van ondernemingen. Het Globaali-internationaliseringsprogramma heeft tot doel: • vast te stellen wat de vooruitzichten voor de internationalisering van een bedrijf zijn door de huidige status van de producten, de distributiekanalen, exploitatiemethoden en middelen te analyseren; • vast te stellen wat de redenen, perspectieven en visies van de onderneming zijn als het gaat om internationalisering en de internationale concurrentiepositie van de onderneming in kaart te brengen; de Globaali-specialist kijkt ook naar de concurrentievoordelen en internationale mogelijkheden van het bedrijf; • een internationaliseringsmodel voor het bedrijf te vervaardigen, een strategie die succes op de doelmarkt garandeert, en een bijbehorend internationaliseringsprogramma te starten, waarin een beknopte beschrijving wordt gegeven van de investerings- en ontwikkelingsgebieden, de te ondernemen acties, het personeel dat het proces in goede banen moet leiden en schema’s en financiële middelen.

Doelgroep Mkb’s (EU-definitie) in alle sectoren inclusief diensten. Het gaat om ondernemingen die bezig zijn internationale activiteiten op te zetten of uit te breiden (niet-geïnternationaliseerde bedrijven, beginners, gevorderde bedrijven).

Verwachte of bereikte resultaten Dankzij Globaali hebben meer dan 700 bedrijven zich beter op de internationalisering kunnen voorbereiden. Het Centrum voor Werkgelegenheid en Economische Ontwikkeling verricht een jaarlijkse beoordeling; het gemiddelde cijfer voor Globaali was 8,1 in 2005 en 7,8 in 2006, op een schaal van 4 t/m 10. In 2004 werd het Globaali-concept door Net Effect Oy geëvalueerd. Volgens deelnemers van Finse mkb’s die voor het onderzoek werden geïnterviewd, voorziet Globaali in een duidelijke behoefte en is het van hoge kwaliteit. De uitvoering van het concept was voldoende flexibel en het potentieel van bedrijven om internationale activiteiten te ontplooien, werd duidelijk in kaart gebracht.

Aanvullende informatie www.te-keskus.fi www.yrityssuomi.fi

Persoonlijke ervaringen Markku Hakkarainen, directeur van FinnKatalyt Oy “[Het] Globaali-programma heeft ons geholpen bij het analyseren en identificeren van onze middelen en mogelijkheden om op internationaal niveau zaken te gaan doen. De consultatie tijdens het programma heeft ons duidelijk gemaakt dat we ons op twee belangrijke bedrijfssectoren op de internationale markt moeten richten.”

Contactgegevens: Employment and Economic Development Centre of South Ostro Bothnia Huhtalantie 2 FI-60220 Seinäjoki E-mail: tuulikki.laine-kangas@te-keskus.fi


19

Programma’s voor afgestudeerden

INOV Contacto Probleem, doelstelling en geografisch gebied Economische structurele maatregel die tot doel heeft geschoold personeel op te leiden zodat Portugese bedrijven kunnen concurreren in de mondiale economie. De maatregel heeft een nationaal bereik.

Korte beschrijving van de praktijk Willen nationale bedrijven met succes internationaal concurreren, dan moeten zij hun personeel daarvoor opleiden. Wanneer de vaardigheden van het personeel worden verbeterd, kunnen er strategieën voor internationalisering worden ontwikkeld, wat bevorderlijk is voor een duurzaam concurrentievermogen. Tevens ontstaan hierdoor meer mogelijkheden op technisch en technologisch vlak en qua verkoop, en worden producten en processen vernieuwd. Ook vinden er dan organisatorische aanpassingen plaats als onvermijdelijk gevolg van de ontwikkeling van internationale markten. INOV Contacto maakt zich sterk voor de verbetering van de vaardigheden van jonge stagiairs en bevordert dat zij door bedrijven in dienst worden genomen. Het programma omvat tevens onderzoek en de verspreiding van strategische informatie, die door Network Contacto wordt verzameld. Via Network Contacto kunnen stagiairs deelnemen aan alle evenementen die door het netwerk worden georganiseerd, discussies en forums starten en meedoen met een arbeidsuitwisseling. Het programma bestaat uit: • een cursus internationaal management (CGI), die wordt gegeven door universitair docenten en vooraanstaande personen uit de nationale en internationale zakenwereld; de cursus combineert praktische aspecten met theoretische en thematische bijeenkomsten en behandelt de onderwerpen internationaal management en cultuurmanagement; • de tewerkstelling van stagiairs gedurende twee maanden (vier weken voor de technologische sectie) in Portugese bedrijven, zodat zij te weten komen hoe het bedrijf wordt geëxploiteerd en organisatorisch in elkaar zit, en specifieke kennis vergaren over de export en het internationaal management van bedrijven; • de tewerkstelling van stagiairs gedurende zes maanden (negen voor de technologische sectie) in bedrijven in het buitenland, zodat hun internationale professionele loopbaan een aanvang kan nemen en zij kennis kunnen opdoen die nuttig is voor het ontplooien van internationale economische activiteiten; in veel gevallen faciliteert het programma de start van een professionele carrière in het buitenland of in Portugal via een stage. Bedrijven en organisaties die aan het internationale stageprogramma van INOV Contacto willen deelnemen, worden geselecteerd op basis van het belang dat zij vertegenwoordigen voor de ontwikkeling van de productiviteit en het concurrentievermogen van de nationale economie en het Portugese bedrijfsleven. Het programma wordt gesubsidieerd door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO), het Europees Sociaal Fonds (ESF) en de Portugese overheid.

Doelgroep Portugese en multinationale ondernemingen die een belangrijke rol spelen in Portugal; tevens buitenlandse bedrijven die niet in Portugal vertegenwoordigd zijn maar wel van groot strategisch belang zijn voor de economie van het land, en multilaterale organisaties als de Wereldbank, de Europese Commissie, de Europese Investeringsbank, enz.

Verwachte of bereikte resultaten INOV Contacto heeft geïnspireerd tot nieuwe ideeën en enkele jonge afgestudeerden, die als aanvulling op hun universitaire graad in diverse landen stage hebben gelopen, in contact gebracht met internationaal opererende bedrijven. Daarnaast heeft INOV Contacto voorgesteld een informeel kennisnetwerk van nationale afgestudeerden (ongeacht het land waar zij verblijven) tot stand te brengen en te beheren, waarbinnen zij kunnen spreken over hun ervaring en de vaardigheden die zij tijdens hun stage hebben opgedaan, en advies te verstrekken over de toetsing van de internationalisering van mkb’s en de gehanteerde aanpak te verspreiden.

Aanvullende informatie www.networkcontacto.com

Contactgegevens

www.portugalglobal.pt

Humberto Gonçalves ICEP Portugal Rua Direita do Viso, 120 P-4269-002 Porto E-mail: [email protected]

20


4. F I N A N C I Ë L E O N D E R S T E U N I N G VA N D E I N T E R N AT I O N A L I S E R I N G Internationalisering betekent een extra financiële belasting voor het bedrijf. Alle mkb-enquêtes wijzen uit dat dit punt, samen met de toegang tot “hoogwaardige informatie”, boven aan de lijst van problemen staat waarmee mkb’s te maken krijgen wanneer zij overwegen internationale activiteiten te gaan ontplooien. Doorgaans zijn mkb’s niet deskundig op financieel gebied en vragen geldzaken veel tijd en energie. En in geval van internationalisering is het veel meer dan een kwestie van kasstroombeheer of toegang tot extra financiering. Internationalisering brengt enkele specifieke aandachtspunten met zich mee zoals wisselkoersrisico, garanderen van betalingen uit het buitenland, problemen met het verstrekken van kredietfaciliteiten aan buitenlandse klanten, enz. De financiering van internationalisering is derhalve een tweeledig probleem: enerzijds moet informatie worden verkregen over de nieuwe problemen en financiële mechanismen van de internationalisering en anderzijds is toegang vereist tot de aanvullende fondsen die nodig zijn om internationale activiteiten te financieren. De werving van deze fondsen brengt extra kosten en moeilijkheden met zich mee doordat financiële instellingen daarin een verhoogd risico zien. Soms moeten er financiële instrumenten worden gebruikt die specifiek zijn voor de internationalisering. In dit hoofdstuk worden praktijken beschreven die oplossingen bieden voor enkele van de bovengenoemde problemen.


21

Verzekering voor kortlopende exportkredieten Probleem, doelstelling en geografisch gebied Dit programma helpt de export van Griekse mkb’s te bevorderen aangezien het 95% van de exportwaarde voor zijn rekening neemt, wanneer er geen betaling plaatsvindt vanwege commerciële of politieke risico’s. De looptijd van de verzekerde exportkredieten mag maximaal 180 dagen bedragen. Voor sommige specifieke producten kan de looptijd worden verlengd tot één jaar. Het programma heeft een landelijke dekking.

Korte beschrijving van de praktijk Het programma wordt uitgevoerd door de verzekeringsmaatschappij voor exportkredieten ECIO die Griekse mkb’s aanmoedigt zaken te doen in het buitenland door de aan buitenlandse kopers verleende exportkredieten te verzekeren. Een exporteur die een verzekering wil afsluiten, vult een aanvraagformulier in en stuurt deze op naar ECIO. Als ECIO de aanvraag goedkeurt, ondertekenen beide partijen een verzekeringspolis waarin de te betalen premie is vastgelegd. De hoogte van de premie is afhankelijk van de gedekte risico’s, het land van bestemming en de betalingsvoorwaarden. Wanneer het gedekte risico zich daadwerkelijk voordoet en de in de verzekeringspolis vermelde tijdsperiode is verstreken (drie tot negen maanden afhankelijk van het gedekte risico), keert ECIO de verschuldigde vergoeding uit aan de exporteur en neemt tegelijkertijd alle rechten en vorderingen van de exporteur tegen de buitenlandse koper/debiteur over. ECIO financiert zelf geen exportactiviteiten, maar biedt wel indirect hulp aan mkb’s die moeilijk geld van banken kunnen krijgen voor hun exportorders. Elke verzekerde exporteur kan namelijk zijn of haar recht op schadeloosstelling als «zakelijk onderpand» aan een bank of andere financieringsinstelling overdragen.

Doelgroep Alle exporterende Griekse mkb’s die hun producten of diensten in het buitenland “op krediet” verkopen. ECIO accepteert mkb’s met exportactiviteiten zonder dat beperkingen worden gesteld aan de omvang van de jaarlijkse exportafzet.

Verwachte of bereikte resultaten Er zijn ongeveer 2 000 verzekeringspolissen afgesloten en bijna 700 Griekse exporterende mkb’s hebben daarvan profijt gehad sinds 1988, toen het programma werd gestart.

Aanvullende informatie www.ecio.gr

Contactgegevens Dr Clearchos Efstratoglou Deputy General Manager Export Credit Insurance Organisation 57, Panepistimiou Street GR-105 64 Athens Tel. (30-210) 331 00 17 Fax (30-210) 331 84 10 E-mail: [email protected]

22


Royaltyregeling ter ondersteuning van innovatieve nieuwe ondernemingen en bedrijfsgroei op nieuwe markten Probleem, doelstelling en geografisch gebied Dit initiatief is bedoeld om de financiering van de «bewijs van concept”-fase van een mkb-activiteit op basis van de verwachte omzet te vergemakkelijken, zodat die activiteit eenvoudiger kan worden opgestart.

Korte beschrijving van de praktijk Veel uitvinders en productontwikkelaars komen voor een dilemma te staan wanneer zij in de “bewijs van concept”-fase financiering proberen te krijgen. Aandelenbeleggers, of het nu om business angels of durfkapitalisten gaat, vragen vaak een hoge bijdrage van de onderneming vanwege alle risico’s die zij lopen. Royaltyfinanciering neemt dit dilemma weg. In plaats van aandelen te verkopen, verpandt de uitvinder een deel van de toekomstige afzet in ruil voor een voorschot van de investeerder. De maatregel biedt toegang tot financiering voor projecten die te riskant voor ondersteuning via leningen worden beschouwd. Er wordt namelijk gewoonlijk van uitgegaan dat pas op langere termijn opbrengsten worden gegenereerd. Bij royaltyfinanciering betaalt het bedrijf de investeerder een percentage van de afzet of nettowinst en geen maandelijkse schuldbedragen of aandelenbezit in de onderneming. De volgende activiteiten vallen onder deze stimuleringsmaatregel: • de ontwikkeling van nieuwe producten/processen; • innovatieve, op kennis gebaseerde startende ondernemingen; • belangrijke verbeteringen van bestaande producten/processen; • aanzienlijke verbeteringen in ontwerpen; • de uitbreiding van ondernemingen binnen de doelsectoren die in de strategie van Malta Enterprise worden vermeld; • “bewijs van concept”-projecten; • mkb’s waarop een strategie voor marktpenetratie wordt toegepast die gebaseerd is op internationalisering.

Doelgroep Ondernemingen die nieuwe producten willen vervaardigen of hun bestaande producten verder willen ontwikkelen als reactie op de eisen van een nieuwe markt.

Verwachte of bereikte resultaten Dit is een relatief nieuwe regeling; tot op heden is er één royaltyovereenkomst getekend en andere overeenkomsten bevinden zich in een vergevorderd beoordelingsstadium.

Aanvullende informatie www.maltaenterprise.com

Persoonlijke ervaringen Peter Delia, Ricston Ltd “Ricston Ltd verzorgt adviezen, ondersteuning en opleidingen voor openbrontechnologieën en momenteel specialiseren wij ons in technologieën voor bedrijfsintegratie. Wij worden gefinancierd door de particuliere sector en hebben ons in september 2006 tot Malta Enterprise gewend voor bijstand op grond van de regeling voor royaltyfinanciering. De fondsen die Ricston op basis van deze regeling heeft ontvangen, leveren een grote bijdrage aan de financiering van de ontwikkeling van ons team en de diensten die wij het internationale bedrijfsleven bieden. In deze paar maanden hebben wij grote groei, succes en verandering waargenomen en we zien uit naar de permanente steun van Malta Enterprise die ons zal helpen deze uitdagingen doeltreffend aan te gaan. Omdat terugbetaling is gekoppeld aan behaalde omzet, werd het voor ons gemakkelijker onze activiteiten op te starten.”

Contactgegevens Head, Relationship Management and Internationalisation Department Malta Enterprise Tel. (356) 25 42 00 00/25 42 32 93 E-mail: [email protected]


23

Mkb en grensoverschrijdende financiering Probleem, doelstelling en geografisch gebied De informatie over financiële producten en vraagstukken is versnipperd en niet transparant. Dat is vooral een probleem voor mkb’s die zich op de internationale markt willen begeven en financiële middelen en een routekaart nodig hebben om zich daarop voor te bereiden. Ons doel is financiering voor mkb’s toegankelijker te maken door de beschikbare informatie te verzamelen en in een webdossier te plaatsen. Hiertoe werken we samen met de particuliere sector waaronder onze vereniging van banken (NVB) en van mkb’s (MKB-Nederland). Het webdossier is dus vraaggericht. Het is wereldwijd van toepassing en gericht op Nederlandse mkb’s en hun partners. Deze praktijk werd geïnitieerd door de Dutch Trade Board, DTB (een publiek-privaat adviesorgaan van de regering) en uitgevoerd door ons agentschap voor internationaal ondernemen en samenwerken, de EVD.

Korte beschrijving van de praktijk In het webdossier (www.internationaalondernemen.nl/mkb-financiering) worden de producten van de particuliere financiële sector, de overheid, de EU en multilaterale instellingen gepresenteerd. Er zijn bijzondere producten te vinden als exportkredietverzekering en internationale kredietrapporten, maar ook factoring, durfkapitaal, betalingsgebruiken, leasing en roadmaps, die erg nuttig kunnen zijn met het oog op grensoverschrijdende financiering. Schijnbaar heterogene producten worden samengebracht en op een eenvoudige en gebruikersvriendelijke wijze gepresenteerd. De voorwaarden en prijzen van deze producten worden met elkaar vergeleken. Het is belangrijk dat de bezoeker de informatie zo snel mogelijk vindt. Hiertoe wordt gebruik gemaakt van korte maar gedetailleerde pagina’s en “diepe links” naar de juiste pagina op de website van de aanbieders. De EVD is nog bezig de informatie bij te werken: eenvoudige roadmaps, bedrijfscasussen en, binnenkort, verwijzingen naar financiële/juridische adviseurs voor mkb’s (accountants, advocaten), enz.

Doelgroep De doelgroep wordt gevormd door Nederlandse mkb’s die exporteren en investeren en betrokken zijn bij grensoverschrijdende samenwerking. Dit zijn ongeveer 75 000 ondernemingen (waarvan 70 000 exporteurs). De overgrote meerderheid (geschat op 80%) heeft geen externe informatie/advies over financiering nodig, omdat zij zich zelf of samen met hun buitenlandse klanten kunnen redden. De potentiële doelgroep beslaat dus ongeveer 15 000 mkb’s. Het is onze ervaring dat adviseurs van mkb’s de informatie ook erg nuttig vinden.

Verwachte of bereikte resultaten De reacties van de financiële sector, Kamers van Koophandel, de mkb-vereniging, enz. zijn erg positief. Het lijkt alsof we een gat in de markt hebben ontdekt. Dit wordt bevestigd door: (1) het feit dat de EVD de instrumenten heeft verfijnd waarmee het aantal bezoekers wordt gemeten om te kunnen corrigeren in verband met de treffers van webcrawlers (zoekmachines). Hierdoor wordt een helder beeld van het aantal unieke bezoekers verkregen. De resultaten: ongeveer 3 900 bezoekers in 2007. Dit is een goed resultaat vergeleken met de andere onderdelen van de website, vooral wanneer in ogenschouw wordt genomen dat het een “specialistische” niche betreft; (2) de plaats op Google. Het dossier heeft ongeveer 80 pagina’s en in 85% van de gevallen staan deze na “googelen” bij de eerste drie treffers. Hieruit blijkt hoe populair deze pagina’s zijn en hoe eenvoudig ze door de klant kunnen worden gevonden.

Aanvullende informatie www.internationaalondernemen.nl/mkb-financiering

Contactgegevens Maarten Brouwer EVD Juliana van Stolberglaan 148 2595 CL Den Haag, Netherlands Tel. (31-70) 778 80 79 E-mail: [email protected]

24


5. N E T W E R K B E V O R D E R I N G Netwerken vereenvoudigen de interactie tussen verschillende bedrijven en organisaties met gemeenschappelijke doelen of belangen en vormen een bron van winstgevende synergieën: kostendeling, betere of snellere toegang tot nieuwe technologieën, meer mogelijkheden tot contact met potentiële bedrijfspartners, enz. Om deze reden worden netwerken door deskundigen en in onderzoeken genoemd als een van de doeltreffendste middelen om internationaal zakendoen succesvoller te laten verlopen, en zijn overheden en bedrijfsorganisaties betrokken bij de bevordering en ondersteuning van netwerken. Het karakter van het netwerk kan variëren. Het kan zowel mkb’s als grote bedrijven, verschillende sectoren en zelfs diverse regionale of nationale gebieden omvatten afhankelijk van het kerndoel van het netwerk. Een van de belangrijkste voordelen van een netwerk zijn de lage kosten voor de deelnemers vergeleken met het profijt dat zij ervan hebben. De relaties die binnen of via deze netwerken tot stand komen, vormen vanouds een belangrijk instrument om mkb’s te helpen hun activiteiten naar het buitenland uit te breiden. Verder vormen zij een uitstekend hulpmiddel voor het zoeken naar technologie en specialistische kennis. In dit hoofdstuk beschrijven we twee praktijken met hetzelfde hoofddoel: de interactie bevorderen tussen deelnemers die gezamenlijk steun willen geven aan het behalen van hun doelen.


25

Finpro-exportpartnerschap Probleem, doelstelling en geografisch gebied Finpro-exportpartnerschap is een hulpmiddel voor markttoegang voor groepen mkb’s, waarbij gebruik wordt gemaakt van de synergieën tussen de deelnemende bedrijven. Het is bedoeld voor ondernemingen in Finland, maar elk land kan de doelmarkt vormen.

Korte beschrijving van de praktijk Het betreft een samenwerkingsproject van mkb-bedrijven, die zich samen voorbereiden op toetreding tot (een) geselecteerde markt(en). Het gaat om minimaal vier bedrijven die zich aanbieden en elkaar daarbij versterken. Finpro zal een externe exportmanager in dienst nemen voor de groep, die als een extra medewerker voor de bedrijven fungeert en een lokale aanwezigheid op de doelmarkt biedt, samen met zijn/haar netwerk. De exportmanager kan zijn/haar standplaats ook in Finland hebben, als de gehanteerde manier van werken dat mogelijk maakt. De deelnemende bedrijven spelen een actieve rol in het project. De wijze van werken biedt hun tevens uitstekende leer- en groeimogelijkheden. De taakomschrijving van de exportmanager kan worden afgestemd op de behoeften van de ondernemingen. In eerste instantie gaat het om het openen van deuren, marktonderzoek, het speuren naar partners en sparren. Finpro vervult de rol van projectmanager en beheert zo’n 30 exportpartnerschappen per jaar voor diverse doelmarkten en verschillende bedrijfstakken. De overheidssteun duurt ten hoogste drieënhalf jaar. Deze wordt echter toegekend in blokken van één jaar. In het begin is een voorbereidingsperiode van zes maanden mogelijk.

Doelgroep Finse mkb-bedrijven met speciale nadruk op groeiondernemingen. Grotere bedrijven kunnen eveneens meedoen.

Verwachte of bereikte resultaten De gehanteerde wijze van werken zet de bedrijven ertoe aan hun begrip van de internationale handel te vergroten en helpt hen hun concurrentievermogen te beoordelen en hun internationaliseringsstrategieën op te stellen. Ook zal naar verwachting daardoor het zakendoen concreet worden gestimuleerd: bedrijven zullen partners en distributeurs vinden, onderaannemingscontracten sluiten of zelfs eigen activiteiten op de doelmarkt opstarten. Sinds het begin van de jaren negentig beheert Finpro exportpartnerschappen waaraan in totaal meer dan 1 200 bedrijven hebben deelgenomen Volgens een enquête in 2005 van de Economische Hogeschool van Turku vindt een duidelijke meerderheid van de bedrijven dat het exportpartnerschap een belangrijke uitwerking heeft.

Aanvullende informatie www.finpro.fi

Contactgegevens Silva Paananen Finpro, Region Finland PO Box 358 FI-00180 Helsinki Tel. (358) 204 69 51 E-mail: silva.paananen@finpro.fi

26


Opzetten van een netwerksysteem voor mkb’s ter bevordering van hun export Probleem, doelstelling en geografisch gebied Dit initiatief is ontplooid in West-Transdanubië, een van de meest ontwikkelde regio’s van Hongarije, en heeft tot doel de totstandkoming van mkb-bedrijfsnetwerken te bevorderen om daarmee meer exportactiviteiten te kunnen verrichten. De belangrijkste instrumenten van dit programma zijn het creëren, koppelen en uitwisselen van kennis en werkervaring.

Korte beschrijving van de praktijk “Opzetten van een netwerksysteem voor mkb’s ter bevordering van hun export” is sinds 2003 een bekend programma in Hongarije en West-Transdanubië is de derde regio waar het wordt uitgevoerd. Dit programma richt zich op trainingen voor de ontwikkeling van bedrijfskennis, die een positieve uitwerking op de grensoverschrijdende activiteiten van mkb’s hebben. Dit reguliere mkb-netwerksysteem is opgezet ter bevordering van de uitwisseling en verspreiding van bedrijfskennis en -praktijken die een gedragsverandering bij mkb’s tot gevolg hebben. Op deze manier wordt de basis gecreëerd voor exportontwikkeling op de interne markt en uitbreiding naar derde landen. Het project is een combinatie van leren, netwerken en alliantievorming met als doel de omzet en de export van de deelnemers te doen stijgen. Het kent drie fasen: (1) selectie van actieve mkb’s in de regio, die samen een groep van 25 tot 30 ondernemers vormen, en eerste consultatie over hun samenwerkingsplannen en -doelen; selectie van grote bedrijven/mentoren die de mkb’s kunnen helpen: mensen met veel ervaring op het gebied van exportbevordering en -beheer; (2) het creëren van een hecht teamverband tussen de mkb’s en grote bedrijven via trainingen, workshops en uitwisseling van ervaringen gedurende één maand; (3) consultatie in workshops iedere maand gedurende één jaar teneinde de professionele kennis te vergroten om mkb’s te besturen en een relatie tussen de deelnemers tot stand te brengen. De workshops worden geleid door adviseurs die managers van grote bedrijven of deskundigen van het ministerie van Economie en Vervoer kunnen zijn. Er worden presentaties gegeven door experts van het ministerie, Kamers van Industrie en Koophandel, Europese Informatie Centra (EIC) en eveneens door specialisten van het Hongaarse Agentschap voor de Ontwikkeling van Investeringen en Handel. Het mkb-team mag het onderwerp van de maandelijkse workshop uitkiezen. Financiële steun wordt verleend via een gezamenlijke inspanning van het ministerie van Economie en Vervoer en de regionale Kamers van Industrie en Koophandel. Deze bijeenkomsten bieden de mkb’s de mogelijkheid samenwerkingsverbanden met elkaar aan te gaan, vooral wat betreft gemeenschappelijke export naar derde landen.

Doelgroep Mkb’s met meer dan tien werknemers en een jaarlijkse omzet van EUR 150 000. De geselecteerde mkb’s mogen geen internationale bedrijven zijn, maar moeten wel in staat zijn zich een plaats op de internationale markt te verwerven en/of de rol van onderaannemer (kunnen) vervullen.

Verwachte of bereikte resultaten De kennis van mkb’s op het gebied van moderne bedrijfsvoering en zakendoen bijspijkeren en gelijktijdig de exportmogelijkheden van lokale mkb’s vergroten via uitwisseling van ervaringen, netwerken en relatievorming tussen mkb’s en grote ondernemingen en tussen mkb’s onderling.

Aanvullende informatie www.gkm.hu

Contactgegevens

www.itd.hu www.plato.hu www.mkik.hu

Chief Advisor, Business Environment Development Department Ministry of Economy and Transport Margit körút 85 H-1024 Budapest Tel. (36-1) 336 77 06 Fax (36-1) 336 74 26 E-mail: [email protected]


27

6 . STEUN VOOR DE INTERNATIONALISERING VAN DIENSTEN Ondanks dat meer dan driekwart van het Europese bruto nationaal product wordt gerealiseerd door dienstverlening, richten de meeste steunprogramma’s voor internationalisering zich uitdrukkelijk of stilzwijgend op goederen. Het is duidelijk dat diensten bepaalde kenmerken vertonen die hen van goederen onderscheiden en internationalisering moeilijker maken, maar toch zijn er beslist te weinig programma’s die zich specifiek bezighouden met de ondersteuning van diensten. Dit komt deels doordat de meeste handelsbevorderende agentschappen te weinig ervaring of expertise hebben als het gaat om steun voor de internationalisering van diensten. Op dit terrein is het groeipotentieel echter het grootst en kan door steunverlening wellicht een hogere opbrengst per geïnvesteerde euro worden bereikt: de afgelopen jaren is de handel in diensten aanzienlijk sneller toegenomen dan de handel in goederen en deze tendens zal zich in de toekomst doorzetten. Op Europees niveau zal het aantal mogelijkheden en concurrenten in de nabije toekomst toenemen wanneer in 2009 de dienstenrichtlijn volledig wordt uitgevoerd. Hieronder presenteren we twee praktijken die de export van diensten ondersteunen en die als inspiratiebron kunnen fungeren om soortgelijke of aanvullende programma’s te ontwikkelen als steun voor de internationalisering van diensten.

28


PIPEnet Probleem, doelstelling en geografisch gebied De strategieën voor internationaal zakendoen van elk bedrijf versterken door gebruik te maken van gepersonaliseerde adviesdiensten en de meest geschikte technologische hulpmiddelen. PIPEnet optimaliseert nieuwe informatieen communicatietechnologieën (ICT) voor de deelnemende mkb’s. De maatregel beslaat geheel Spanje.

Korte beschrijving van de praktijk De maatregel is opgezet en wordt beheerd door het Spaanse Instituut voor Buitenlandse Handel met financiële bijstand van de Europese Commissie (medefinanciering). Via bijeenkomsten met de betrokken bedrijven, die onder leiding staan van een adviseur, wordt een strategisch plan ontwikkeld. Het plan omvat twee onderzoeksprojecten: het eerste project heeft betrekking op de situatie van nieuwe technologieën in de landen waarvoor het bedoeld is en het tweede op referentiebedrijven binnen de internetsector. Ook wordt er gekeken naar de behoeften van het bedrijf qua technologieën, begroting en personeel. Gedurende het eerste jaar na de aflevering van de einddocumentatie biedt de adviesdienst de onderneming technische bijstand in relatie tot het plan. De deelnemende bedrijven betalen slechts 20% van de kosten van de adviesdienstverlening op maat; 80% van de resterende kosten wordt door ICEX-fondsen gedekt, tot maximaal EUR 6 000.

Doelgroep Alle sectoren, inclusief diensten, en bedrijven uit alle regio’s binnen Spanje. Uitsluitend mkb’s die minder dan 30% van hun omzet exporteren.

Verwachte of bereikte resultaten In de pas twee jaar dat PIPEnet actief is, hebben ongeveer 1 500 bedrijven de eerste adviesbijeenkomst met een deskundige gehouden en meer dan 300 ondernemingen het volledige adviseringsprogramma doorlopen.

Aanvullende informatie www.portalpipe.com

Persoonlijke ervaringen Julio Gabriel Esteban, exportmanager van NIKAI “Wij waren ons bewust van de mogelijkheden die [het] Internet biedt, maar we wisten niet hoe we die konden benutten (…) Het is heel goed om efficiënter te werken, het commerciële netwerk uit te bouwen, naamsbekendheid te verwerven en je uiteindelijk van de concurrentie te onderscheiden.» CREYCONFE, Madrid “Het was een opmerkelijke ervaring voor het bedrijf. Het zal ons helpen doeltreffender gebruik te maken van [het] Internet (…) Momenteel zijn we bezig onze website te verbeteren door daarop nieuwe inhoud te plaatsen. In de nabije toekomst zijn we plan B2B-instrumenten toe te passen.”

Contactgegevens Managing Director of Export Initiation and New Projects ICEX - Instituto Español de Comercio Exterior Paseo de la Castellana, 18 - 5ª planta E-28046 Madrid Tel (34) 91 349 6335 Fax (34) 91 349 0686 E-mail: [email protected]


29

Verspreiding van gespecialiseerde diensten voor buitenlandse structuren Probleem, doelstelling en geografisch gebied Een netwerk van buitenlandse professionele contacten tot stand brengen, in de eerste plaats van organisaties die het mkb ondersteunen, om verzoeken van Europese mkb’s met betrekking tot internationaliseringsprojecten zo effectief mogelijk te kunnen behandelen. De maatregel geldt in geheel Italië.

Korte beschrijving van de praktijk Uit de resultaten die tot nu toe met dit belangrijke netwerk van deskundigen zijn geboekt, blijkt dat de export van klantgerichte diensten wordt bevorderd en dat nieuwe modellen, suggesties en beste praktijken van de andere partners van de groep worden overgenomen. Dankzij de vaardigheden binnen het netwerk is de kwaliteit van de dienstverlening beter geworden en zijn de deelnemers gerichter gaan werken aan klantentevredenheid. Bovendien was deze methode van internationalisering heel leerzaam voor het personeel van elke netwerkpartner.

Doelgroep Gekwalificeerde organisaties, Italiaanse of lokale Kamers van Koophandel, kantoren van de Italiaanse Handelscommissie, Enterprise Europe Network, lokale deskundigen, particuliere adviesbureaus en organisaties die tot doel hebben gespecialiseerde diensten aan mkb’s te verlenen.

Verwachte of bereikte resultaten De afgelopen vier jaar werden verrichte diensten vaak gekopieerd door andere nationale en buitenlandse kamers/structuren met als gevolg export/internationalisering van diensten. Op dit moment bestaat het netwerk van deskundigen uit 9 directe buitenlandse kantoren, 19 Italiaanse Kamers van Koophandel en 13 gekwalificeerde adviseurs in diverse sectoren op beoogde markten, plus enkele van de Enterprise Europe Network partners.

Aanvullende informatie Eenmaal per jaar beleggen de buitenlandse partners die bij de dienstverlening betrokken zijn (directe kantoren, lokale deskundigen, particuliere adviesbureaus, Kamers van Koophandel, EEN’s, enz.), een gezamenlijke bijeenkomst. Er wordt dan gesproken over nieuwe systemen voor de verlening van diensten ten behoeve van het mkb.

Aanvullende informatie www.promofirenze.com

Persoonlijke ervaringen Dott.sa Beatrice Tenca, algemeen secretaris van de Italiaans-Poolse Kamer van Koophandel en Industrie

Contactgegevens Gianpaolo Gansi Commercial Director of Promofirenze

“… als gevolg van de samenwerking met Promofirenze en de ontwikkelingsdiensten die door specialisten op het gebied van internationalisering zijn gepland, hebben wij meerdere Italiaanse bedrijven geholpen om op evenwichtige wijze de internationale markt te betreden. Dankzij het succes van deze bijstand konden wij goede resultaten voor onze bedrijven behalen en de “dienstverlening op maat”, die voor gepersonaliseerde diensten steeds nuttiger wordt, in Europees verband uitbreiden.

Special Agency of the Florence Chamber of Commerce and Industry Enterprise Europe Network Via Por S. Maria — Palazzo Borsa Merci I-50122 Florence Tel. (39-055) 267 16 48 Fax (39-055) 267 14 04 E-mail: gianpaolo.gansi@promofirenze.com

30


7 . INTERNATIONALISERING ALS INSTRUMENT OM HET CONCURRENTIEVERMOGEN TE VERSTERKEN Uit recente onderzoeken is duidelijk gebleken dat internationaal opererende mkb’s beter presteren dan bedrijven die geen internationale activiteiten ontplooien. Hiermee is bewezen dat er een rechtstreeks verband bestaat tussen internationalisering en concurrentievermogen. Deze onderzoeken werden wel sterk gekleurd door de vooronderstelling dat internationalisering identiek is aan export. Ook andere vormen van internationalisering kunnen echter een zeer waardevol instrument zijn om het concurrentievermogen van de lokale economie te versterken. Wanneer bedrijven worden geholpen enkele minder belangrijke of niet tot de kernactiviteiten behorende werkzaamheden uit te besteden of goedkopere leveranciers te vinden, krijgen zij niet slechts een gunstiger concurrentiepositie, maar kunnen zij ook hun voortbestaan op de lange termijn veilig stellen en voor duurzame werkgelegenheid in de lokale economie zorgen. Dit gaat alleen maar meer spelen naarmate de globalisering voortschrijdt. Andere vormen van steun zijn hulp bij het zoeken naar buitenlandse technologie of buitenlandse deskundigen en het gebruik daarvan vergemakkelijken, of, in het algemeen, het faciliteren van beleid dat rechtstreeks en uitdrukkelijk is gericht op de versterking van het concurrentievermogen van lokale ondernemingen. Dit kan waardevolle oplossingen bieden, met name in sectoren/regio’s waar hevige concurrentie heerst. Dit betekent een ingrijpende breuk met de traditionele activiteiten en visies van de meeste handelsbevorderende autoriteiten en instanties. Sommige zijn echter begonnen dit vraagstuk grondig te bestuderen en wijzen op nieuwe paden om te bewandelen. In dit hoofdstuk worden drie van zulke gevallen beschreven.


31

“Verhuizen of blijven: verbeter je positie” – een hulpmiddel om te berekenen hoe mkb’s winst kunnen behalen uit internationalisering Probleem, doelstelling en geografisch gebied Met deze maatregel wordt beoogd mkb’s uitgebreidere informatie te verschaffen over meer variabelen dan alleen arbeidskosten in andere landen. Daardoor kan het bedrijf meer solide beslissingen nemen op het gebied van internationaal zakendoen. Maakbedrijven in heel Zweden hebben gebruik gemaakt van dit rekenhulpmiddel in combinatie met deskundige adviezen.

Brief description “Verhuizen of blijven: verbeter je positie» is opgezet door het Ontwikkelingsagentschap ALMI en 35 adviseurs hebben instructies gekregen over het gebruik van dit hulpmiddel. Het is een geautomatiseerd hulpmiddel gebaseerd op het eigen resultatenverslag en de balans van mkb’s. Voor 18 verschillende factoren worden cijfers ingevuld om de situatie in tien verschillende landen te vergelijken. De berekening laat zien hoe de inkomsten van het bedrijf veranderen als het zijn activiteiten naar andere landen verplaatst. Momenteel wordt gewerkt aan een methode om verschillende verbeteringen te simuleren voor het geval de onderneming ervoor kiest in het thuisland te blijven, en om na te gaan welke uitwerking deze verbeteringen op de bedrijfsinkomsten hebben. De cijfers worden elk jaar geactualiseerd. Dit hulpmiddel leert bedrijven hun productiviteit te beheren in plaats van de productie te verplaatsen. Dit versterkt de Europese dimensie omdat bedrijven worden aangemoedigd na te denken over samenwerking met Europese ondernemingen en zich niet te richten op productie in Azië.

Doelgroep Mkb’s die overwegen hun activiteiten naar het buitenland te verplaatsen of bedrijven die willen weten hoe het met hun internationale concurrentievermogen is gesteld.

Verwachte of bereikte resultaten In totaal hebben maar liefst 104 ondernemingen met het geautomatiseerde hulpmiddel berekend of verplaatsing van de productie hun winst of verlies oplevert. Van deze 104 ondernemingen hebben 52 besloten efficiënter te gaan produceren en 12 hebben ervoor gekozen hun productie geheel of gedeeltelijk naar het buitenland te verplaatsen. Veertig bedrijven hebben het hulpmiddel voor andere doeleinden gebruikt zoals een analyse van de concurrentie of van de winstgevendheid, of simpelweg als een document voor interne strategische discussies. In totaal werden 128 acties verricht om mensen over het hulpmiddel te informeren.

Persoonlijke ervaringens “Er is nu een uitstekende basis gelegd om de volgende stap in onze ontwikkeling te zetten.” “Dit is een nuttig hulpmiddel voor veel bedrijven, ook als zij niet van plan zijn hun productie te verplaatsen.”

Contactgegevens Bjorn Olanders ALMI Development Agency E-mail: [email protected]

Ulla Rolf Enterprise Europe Network ALMI Box 1501 S-351 15 Växjö E-mail: [email protected]

32


Contracten voor industrieel onderzoek en ontwikkeling (IFU) Probleem, doelstelling en geografisch gebied Het doel van dit programma is kleine en middelgrote leveranciers te stimuleren en te helpen marktgericht onderzoek en ontwikkeling van nieuwe en innovatieve producten en diensten te verrichten in nauwe samenwerking met een veeleisende klant. Aangezien buitenlandse activiteit in de vorm van samenwerking op innovatiegebied voor meer vernieuwing zorgt, zijn buitenlandse bedrijven bijzonder welkom als partner.

Brief description Er is een groeiend internationaal bewustzijn als het gaat om de grote zakelijke mogelijkheden die liggen in een nauwe samenwerking tussen een leverancier en een grote veeleisende klant met een gemeenschappelijk belang, namelijk om unieke nieuwe producten of diensten te ontwikkelen. Een contract voor industrieel onderzoek en ontwikkeling (IFU) is een bindende overeenkomst tussen twee of meer bedrijven om samen te werken in de ontwikkeling van een nieuw geavanceerd product, proces of dienst. De klant moet een marktleider zijn, professionele erkenning genieten en brede toegang tot de markt hebben. De partijen zelf stellen de inhoud van de overeenkomst zodanig op dat zij maximaal van de steunregeling profiteren. Een IFU-contract kan alleen worden afgesloten voor projecten met een uitzonderlijk niveau van innovatie en waardecreatie, een duidelijk omschreven marktpotentieel en hoge additionaliteit. Ondernemingen zijn verplicht een formele aanvraag in te dienen bij Innovasjon Norge. Bij een IFU-project moet een van de partijen, de leverancier, gewoonlijk kunnen worden aangemerkt als een klein ontwikkelbedrijf (mkb). Als een bedrijf aan deze eisen voldoet, kan een contract worden toegekend tot 35% van de subsidiabele kosten. Wanneer de leverancier geen mkb is, mag slechts 25% van de projectkosten worden vergoed.

Doelgroep Mkb’s met binnenlandse en/of buitenlandse klanten.

Verwachte of bereikte resultaten Uit een evaluatie in 2007, die was gebaseerd op meer dan 1 200 gefinancierde projecten in de periode 1995-2005, kon worden opgemaakt dat 44% van de projecten een commercieel succes was. Slechts 12% van de projecten mislukte. Bedrijven met hoogopgeleid personeel, een innovatiestrategie en internationale partners waren het meest succesvol. De projecten hebben een aanzienlijke omzet en export gegenereerd die ten minste gelijk is aan het totale subsidiebedrag van de afgelopen tien jaar (meer dan NOK 1,4 miljard in 1995-2005). IFU’s worden als een van de succesvolste steunregelingen van Innovasjon Norge beschouwd omdat zij gelijktijdig tot innovatie en tot internationalisering aansporen.

Aanvullende informatie www.innovasjonnorge.no

Contactgegevens Director Innovation Norway E-mail: [email protected] Tel. (47) 22 00 25 00 Fax (47) 22 00 25 01


33

Subsidieregeling ter ondersteuning van de internationalisering van bedrijven via productcertificaten Probleem, doelstelling en geografisch gebied De regeling werd ingevoerd nadat uit antwoorden van exporterende bedrijven op een vragenlijst was gebleken dat productcertificaten een groot obstakel voor de betreding van een nieuwe markt kunnen vormen. Dit geldt in het bijzonder voor landen als Rusland, Wit-Rusland en Oekraïne die vanouds exportmarkten voor Poolse bedrijven zijn.

Brief description De onderneming kan een subsidie aanvragen voor 50% van de kosten van een productcertificaat dat vereist is op basis van de voorschriften van een bepaalde exportmarkt. Dit is niet van toepassing op certificaten die op grond van internemarktvoorschriften verplicht zijn, of op procescertificaten. De onderneming dient de totale prijs van het proces te financieren, voordat zij subsidie ontvangt. De subsidie dekt slechts 50% van de kosten van het certificatieproces. Nadat de subsidieovereenkomst is ondertekend en de procedure van de vervaardiging en het verkrijgen van het certificaat is voltooid, betaalt het ministerie 50% van de totale nota terug aan het bedrijf. De steun blijft beperkt tot ongeveer EUR 13 000 per bedrijf per jaar en is gebaseerd op de de minimis-regel in verband met de staatssteun, zoals die in de EU geldt. Onder de regeling vallen de volgende kosten voor het verkrijgen van een certificaat of het verlengen van de geldigheid ervan: • adviezen gekoppeld aan het verkrijgen van het certificaat; • de voorbereiding en vertaling van technische documenten die door de certificerende instantie worden verlangd; • het transport en de verzekering van monsters en technische documenten die naar de certificerende instantie worden gezonden; • de certificatieprocedure; • de toekenning en afgifte van het certificaat.

Doelgroep Mkb’s die voor hun producten in nieuwe markten willen investeren, wanneer voor die markten productcertificaten nodig zijn.

Verwachte of bereikte resultaten Aantal ondertekende subsidieovereenkomsten: 370 sinds 2002.

Contactgegevens Dr Igor J. Mitroczuk Support Instruments Department Ministry of Economy Plac Trzech Krzyży 3/5 PL-00-507 Warsaw Tel. (48-22) 693 53 44 E-mail: [email protected]

34


8. I N D I V I D U E L E O N D E R S T E U N I N G Talrijke internationaliseringsprogramma’s zijn toegespitst op een bepaalde behoefte of gebeurtenis; zij helpen een zeer specifiek probleem in verband met de internationalisering op te lossen, bijv. door de deelname van lokale bedrijven aan buitenlandse tentoonstellingen te ondersteunen. Veel van deze programma’s vormen in de grond een subsidie en bestaan uitsluitend uit het verlenen van financiële bijstand. In de meeste gevallen is de steun niet gesegmenteerd en slechts zeer zelden op de specifieke behoeften van de ontvanger afgestemd. De mkb’s die voor steun aankloppen, kennen echter een verschillende structuur, komen uit diverse sectoren en hebben zeer individuele problemen. Het belangrijkste is dat zij zich in zeer verschillende fasen van internationalisering bevinden en daarom verschillende behoeften, uitdagingen en risico’s ervaren. Steunprogramma’s voor internationalisering moeten worden aangepast aan de individuele realiteit van elk mkb-bedrijf en een “internationaliseringstraject” op maat bieden voor elke deelnemende onderneming. Dit soort programma’s is gewoonlijk bedoeld voor langere tijd, soms meer dan een jaar. Ondanks of wellicht dankzij dit gegeven blijkt uit mkb-enquêtes dat de tevredenheid over deze programma’s en de effectiviteit ervan groot zijn en dat daardoor de kans aanmerkelijk toeneemt dat het bedrijf op de lange termijn zich een plaats op de internationale markt verwerft. Deze individuele ondersteuning is van grote betekenis voor bedrijven die voor het eerst overwegen de internationale arena te betreden. Vaak wordt eerst een alomvattende en strategische analyse van het bedrijf gemaakt, waarbij de onderneming als een geheel wordt gezien. Vervolgens worden de vraagstukken aangepakt die zich aandienen bij de ontwikkeling van een duurzame internationaliseringsstrategie voor de lange termijn. Enkele Europese organisaties bieden reeds deze geconsolideerde en geïntegreerde (doorgaans exportgerichte) programma’s voor de internationalisering van het mkb aan. Vier van zulke programma’s worden hieronder beschreven.


35

First flight Probleem, doelstelling en geografisch gebied “First flight” heeft als doel bedrijven te helpen risico’s, tijd en kosten te beheren die verband houden met het ontplooien van internationale activiteiten. Daartoe worden de benodigde vaardigheden van de bedrijven geïdentificeerd en ontwikkeld.

Korte beschrijving van de praktijk “First flight” is een proces bedoeld om klanten te helpen bij hun internationale ontwikkeling, omdat het creëren van nieuwe markten een wezenlijk onderdeel van bedrijfsontwikkeling vormt dat kostbaar en tijdrovend is. Met behulp van het “First flight”-programma kan het managementteam van de onderneming zijn planning systematisch en consistent structureren. Daarbij geeft het programma het brede scala van aandachtspunten aan waarnaar moet worden gekeken. Geholpen door een ontwikkelingsadviseur vult het bedrijf een vragenlijst in waarin het op de volgende zaken wordt beoordeeld: huidige stand van zaken van het bedrijf, bedrijfsprestaties, managementmiddelen, marktkennis, de bedrijfscasus en begrotingen en financiering. Vervolgens wordt samen met de onderneming een actieplan opgesteld, waarbij een beroep kan worden gedaan op diverse vormen van steun van Enterprise Ireland (EI), waaronder: • toegang tot dienstverlening van EI vanuit een overzees netwerk, bijv. marktonderzoek; • ontwikkeling van bestuurlijke vaardigheden via deelname aan diverse opleidingsprogramma’s; • toegang tot het “mentornetwerk” voor bepaalde aangewezen gebieden, bijv. financiële planning, marktontwikkeling, enz.; • deelname aan handelsmissies; • aanbieding van personeel met de vereiste capaciteiten.

Doelgroep “First flight” is een dienst van Enterprise Ireland specifiek gericht op nieuwe of beginnende exporteurs (met een export van minder dan EUR 30 000).

Verwachte of bereikte resultaten “First flight” verschaft zeer doeltreffende en hoogwaardige informatie die rechtstreeks door de deelnemende mkb’s kan worden gebruikt. De risico’s voor het bedrijf worden tot een minimum beperkt en het proces wordt afgestemd op de behoeften van het bedrijf. “First flight” wordt beschouwd als de eerste stap naar een langdurige strategie voor internationalisering en export.

Aanvullende informatie www.enterprise-ireland.com

Contactgegevens Neil Cooney Policy Division Enterprise Ireland Glasnevin, Dublin 9 Ireland Tel. (353-1) 808 20 00 Fax (353-1) 808 20 20 E-mail: [email protected]

36


Incubatieprogramma Probleem, doelstelling en geografisch gebied Dit programma vormt een innovatieve benadering van de behoeften van mkb’s. Het begint met een direct contact met bedrijven via een “luistercampagne”, waarna met hen de risico’s en successen worden besproken. De maatregel geldt in geheel Italië.

Brief description De Dienst Specialistische Bijstand (SAS) heeft tot doel hulp te bieden die volledig is toegesneden op de behoeften van de cliënt: klanten zoeken, partners selecteren, analyse van markt en concurrentievermogen. Met de Dienst Incubatie voor Internationalisering (SIPI) wordt beoogd mkb’s te ondersteunen die het zich niet kunnen permitteren het internationale avontuur aan te gaan. De diensten willen graag vertellen over de risico’s en successen. Zij wensen te fungeren als “tijdelijke incubator”, die de afzet van bedrijven op de doelmarkt ontwikkelt. Er bestaat een samenwerkingsovereenkomst met nationale managersorganisaties, om een groep van goed opgeleide deskundigen/mentoren te creëren.

Doelgroep De meest frequente gebruikers zijn kleine en zeer kleine ondernemingen, ongeacht sector, afmeting of omzet.

Verwachte of bereikte resultaten Sinds de dienstverlening begon, hebben 261 bedrijven hulp ontvangen bij hun proces van internationalisering: 249 bedrijven kregen ondersteuning van SAS en 10 van SIPI. De resterende twee bedrijven werden ondersteund door managersorganisaties.

Aanvullende informatie www.promofirenze.com

Persoonlijke ervaringen Dott.sa Barbara Calvani, exportmanager van Centerglass Line, spa “… als vervolg op de handelsmissie naar Casablanca, die werd georganiseerd met de steun van de specialistische internationaliseringsdiensten, is Centerglass Line nu bezig samen met Marokkaanse ondernemers een bedrijfsactiviteit op te zetten en verkopen wij onze producten op de Marokkaanse markt. Ik wil het personeel van de specialistische diensten bedanken en hoop dat deze samenwerking wordt voortgezet.”

Contactgegevens Commercial Director of Promofirenze Special Agency of the Florence Chamber of Commerce and Industry Enterprise Europe Network Via Por S. Maria — Palazzo Borsa Merci I-50122 Florence Tel. (39) 055 267 16 48 Fax (39) 055 267 14 04 E-mail: gianpaolo.gansi@promofirenze.com


37

Passport to export Probleem, doelstelling en geografisch gebied Het programma werd geïntroduceerd na aanbevelingen uit onderzoek in opdracht van UK Trade and Investment (UKTI) om vast te stellen wat er ontbreekt aan onze steun voor mkb’s die exportactiviteiten willen ontwikkelen. Deze praktijk bestrijkt geheel Engeland.

Brief description “Passport to export” wordt lokaal uitgevoerd door internationale handelsadviseurs met ervaring in de particuliere sector, die hun standplaats in een Engelse regio hebben. De uitvoering varieert per regio maar behelst altijd een op IT gebaseerde diagnose die de belangrijkste zwakke punten van de onderneming op het gebied van de handel in kaart brengt, deskundig advies op maat van internationale handelsadviseurs, een overeengekomen actieplan dat aan de hand van de diagnose is opgesteld, hulp bij opleidingen en op de behoefte afgestemde adviezen en bijstand bij de voorbereiding op marktbezoeken. Enkele kosteloze adviezen van drie UKTI-kantoren in het buitenland en eventueel adviezen omtrent andere UKTI-diensten zijn inbegrepen. Verder is een klein bedrag aan medefinanciering is beschikbaar voor activiteiten die in het actieplan zijn afgesproken. Zo nodig kunnen hierbij niet-overheidsdiensten worden betrokken. Om de kwaliteit van de uitvoering te garanderen en ervoor te zorgen dat alle aspecten van het programma aan bod komen, wordt iedere zes maanden een controle verricht. Daarbij wordt in verschillende fasen van het programma een steekproef van bedrijven genomen, om na te gaan of zij de vereiste maatregelen hebben getroffen.

Doelgroep Bedrijven waarvan de proactieve export niet meer dan 10% van de omzet vertegenwoordigt en waarvan de proactieve en reactieve export samen niet meer dan 25% van de omzet uitmaken. Sterk op O&O gerichte mkb’s tussen de een en vijf jaar oud, die als mondiaal opererende onderneming zijn gestart en dus niet voldoen aan de criteria van “nieuwe exporteur”. Elke sector, inclusief de dienstensector, kan meedoen. Onze internationale handelsadviseurs krijgen echter de opdracht vooral innovatieve bedrijven warm te maken voor het programma.

Verwachte of bereikte resultaten Sinds november 2001 hebben bijna 10 000 mkb’s het programma doorlopen of zijn nog volop bezig met de uitvoering ervan. “Passport to export» wordt gemeten en beoordeeld via de Performance Indicator Management System (PIMS). De resultaten voor april/juni 2007 zijn: • • • • • •

Kwaliteit Algehele tevredenheid Gedragsverandering Groei van O&O Belemmeringen weggenomen Geraamd voordeel

91 % 87 % 77 % 14 % 73 % GBP 244 000

Aanvullende informatie www.uktradeinvest.gov.uk (‘our services’, ‘support to succeed’)

Contactgegevens Anne Woodward Head Trade Development and Services UK Trade and Investment Kingsgate House 66–74 Victoria Street London SW1E 6SW United Kingdom

Persoonlijke ervaringen Ian Campbell, directeur bedrijfsontwikkeling van Akubio “Wij wilden rechtstreeks verkopen aan wetenschappelijke centra in Europa en Noord-Amerika en een potentiële distributeur in Japan opsporen. “Passport to export” heeft een bijdrage geleverd aan de commerciële afzet – in de komende maanden gaan we ons nieuwe product aan een klant aan de Amerikaanse oostkust verkopen. We verwachten ook zeer binnenkort een distributeur in Japan te vinden, dankzij het verslag van de Overseas Market Information Service (OMIS) van UKTI dat wij in het kader van het programma hadden aangevraagd.”

Tel. (44-207) 215 84 63 E-mail: anne.woodward@ uktradeinvest.gov.uk

38


PIPE Probleem, doelstelling en geografisch gebied PIPE biedt nieuwe exporteurs in Spanje gespecialiseerde adviezen en financiële ondersteuning. Er wordt naar gestreefd het aantal exporteurs te vergroten en te consolideren en te voorkomen dat de export beperkt blijft tot een paar bedrijven.

Korte beschrijving van de praktijk Het programma wordt beheerd door het Spaanse Instituut voor Buitenlandse Handel, alle 87 Spaanse Kamers van Koophandel, de 17 regionale regeringen en de Europese Commissie. Elk mkb-bedrijf met exportambities kan alle steun krijgen die nodig is om via dit programma een aanvang te maken met zijn buitenlandse activiteiten. De onderneming doet haar voordeel met het advies van de Spaanse instellingen voor de bevordering van de buitenlandse handel (de bovengenoemde verantwoordelijke organisaties) en met de hulp van een deskundig adviseur. De verleende diensten omvatten: • financiële bijstand ter dekking van 80% van de kosten die zijn gemaakt in de twee jaar dat het programma duurt; • individueel en gespecialiseerd advies van externe adviseurs; • aanvullende diensten die specifiek bedoeld zijn voor het mkb-bedrijf zoals technologievertaling, verzekeringen, financiële diensten, voorlichting, opleiding en promotie. Het programma is gestructureerd rond drie fasen die samen twee jaar duren: (1) zelfdiagnose van de concurrentiepositie en de mogelijkheden tot internationalisering (twee tot drie weken); (2) definitie van het internationaliseringsproces en het marktonderzoek (drie tot vier maanden; 30 individuele lesuren); (3) uitvoering van een internationaliseringsplan (20 tot 21 maanden; 70 tot 100 individuele lesuren), plus een juniorspecialist die de exportafdeling gaat opzetten. Wanneer de drie fasen zijn afgerond en de deelnemende mkb’s met hun exportactiviteiten zijn begonnen, biedt PIPE hun een volgprogramma aan dat erop gericht is hun positie als reguliere exporteurs te consolideren.

Doelgroep Bedrijven uit alle sectoren, inclusief diensten. Uitsluitend mkb’s die minder dan 30% van hun omzet exporteren.

Verwachte of bereikte resultaten Het eerste doel was dat in het jaar 2000 in totaal 2 000 Spaanse mkb’s zouden zijn omgevormd tot reguliere exporteurs. Dat doel is gehaald. Het tweede doel was dit aantal op te schroeven tot 4 500 Spaanse mkb’s in het jaar 2006 en ook dat doel is gehaald; sinds 1998 hebben 4 994 bedrijven van het programma geprofiteerd. Wat de deelnemende bedrijven betreft nam de export gemiddeld met 71,1% toe, stegen de totale inkomsten met 24,8% en groeide het personeelsbestand met 13,5%.

Aanvullende informatie www.portalpipe.com

Persoonlijke ervaringen José Ignacio Miguel Pampliega, algemeen directeur van Lyssolen “Het programma “Nieuwe exporteurs” (PIPE) laat zien hoe belangrijk het bedrijf als geheel is voor het exportproces.”

Contactgegevens

Alfonso Schlegel, algemeen directeur van Bodegas Viña Extremeña “Succes in het leven hangt niet slechts af van de inspanningen die men zich getroost om dingen goed te laten functioneren. Wil men slagen, dan is het essentieel dat er een planning wordt gemaakt. Het programma “Nieuwe exporteurs” (PIPE) heeft ons geholpen ideeën te verhelderen, strategieën te ontwerpen en ons te concentreren op de prioriteiten van de export.” Javier Domínguez, algemeen directeur van JOLCA “Wij hebben besloten mee te doen aan het vervolg op het programma om onze exportstrategie op belangrijke markten te versterken: volgens ons is het tijd dat de onderneming zich gaat richten op de Verenigde Staten en enkele Aziatische landen.”

Managing Director of Export Initiation and New Projects ICEX - Instituto Español de Comercio Exterior Paseo de la Castellana, 18 - 5ª planta E-28046 Madrid Tel (34) 91 349 6335 Fax (34) 91 349 0686 E-mail: [email protected]


39

9. GRENSGEBIEDEN EN GRENSOVERSCHRIJDENDE SAMENWERKING De binnengrenzen van de EU zijn in totaal 14 200 km lang. Zelfs als we grensregio’s definiëren als het gebied dat slechts 25 km vanaf de daadwerkelijke grens beslaat, houden we nog een oppervlakte van 710 000 vierkante kilometer over - tweemaal de omvang van Duitsland. Bedrijven zijn geneigd hun potentiële markt, leveranciers, mogelijke samenwerkingspartners, enz. te beperken tot hun nationale of soms zelfs regionale grondgebied – ook als deze bedrijven zich bij de grens bevinden. Deze zelf opgelegde beperking doet afbreuk aan de mogelijkheden van het bedrijf. Dit geldt met name voor zeer kleine bedrijven en ondernemingen in de diensten- en ambachtelijke sector. Over de grenzen heen kijken, betekent de deuren openzetten voor nieuwe klanten, nieuwe leveranciers, nieuwe technologieën en nieuwe samenwerkingsavonturen: wellicht is dit de beste manier om de continuïteit van het mkb in de toekomst te bevorderen. Grensgebieden kunnen en moeten meer pleitbezorgers van de internationalisering voortbrengen. In december 2009 zal de dienstenrichtlijn naar verwachting volledig in werking treden, waardoor dit onderwerp nog prominenter op de agenda komt te staan. Sommige autoriteiten zijn reeds bezig het mkb aan te moedigen meer grensoverschrijdende activiteiten te ontplooien. Het programma “Österreich Service” van de Ambachtskamer van München helpt lokale mkb’s aan Oostenrijke regels en vormen te voldoen, zodat zij hun diensten aan de overzijde van de grens kunnen leveren. Andere programma’s bevorderen grotere interregionale samenwerking tussen mkb’s aan beide (of meerdere) zijden van de grens. Deze programma’s zijn een voorbeeld van internationale samenwerking tussen mkb’s en ook van samenwerking tussen de autoriteiten. Vier van zulke voorbeelden worden op de volgende bladzijden gepresenteerd.

40


Marktplaats Oostzeeregio Probleem, doelstelling en geografisch gebied Om de handel in de Oostzeeregio te bevorderen en te vergemakkelijken, werd een contactpunt voor de handel opgericht. Het doel van dit contactpunt was informatie te verschaffen over Zweedse markten en handelsvoorschriften en als vraagbaak voor bedrijven te dienen.

Korte beschrijving van de praktijk De Zweedse Handelsraad kreeg van de Zweedse regering de opdracht Marktplaats Oostzeeregio te verwezenlijken om de handel binnen de regio te bevorderen en gemakkelijker te maken. Met de Vereniging van Zweedse Kamers van Koophandel en Industrie werd een onderaanbestedingscontract gesloten om import door Zweedse bedrijven vanuit de Oostzeeregio te stimuleren. Hiertoe heeft de Vereniging van Zweedse Kamers van Koophandel en Industrie een gratis helpdesk opgezet om deskundige adviezen en marktinformatie te verstrekken en rechtstreeks gestelde vragen over Zweedse invoerregels en -procedures te beantwoorden. Verder maakt de helpdesk het voor bedrijven gemakkelijker om inlichtingen te verkrijgen via rechtstreekse koppeling van bedrijven (indien mogelijk) door lijsten met Zweedse importeurs te overhandigen, of via een databank op maat – Chamber Trade – waar handelaars bedrijfsvoorstellen kunnen registreren en posten en potentiële handelspartners kunnen zoeken. De tweede pijler van Marktplaats Oostzeeregio, die werd beheerd door de Zweedse Handelsraad, verleende voornamelijk steun aan Zweedse mkb’s die actief wilden worden in de Oostzeeregio. Daartoe verstrekten de regionale kantoren van de Handelsraad in de partnerlanden adviezen aan bedrijven en boden zij praktische hulp.

Doelgroep Mkb’s in Estland, Kaliningrad, Letland, Litouwen, Polen, Rusland, Zweden en Oekraïne.

Verwachte of bereikte resultaten Per jaar verspreidt de helpdesk ongeveer 400 contactlijsten met Zweedse importeurs en beantwoordt ca. 80 gedetailleerde en 70 minder gedetailleerde vragen van bedrijven.

Aanvullende informatie www.chambertrade.com www.balticsea.swedishtrade.se/english/index.asp

Contactgegevens Stockholm Chamber of Commerce Västra Trädgårdsgatan 9 Box 16050 S-103 21 Stockholm Tel. (46-8) 55 51 00 28 E-mail: [email protected]


41

Transnationaal netwerk – Ambachten in de Grote Regio Probleem, doelstelling en geografisch gebied Met dit programma wordt beoogd grensoverschrijdende activiteiten te laten ontwikkelen door mkb’s in de ambachtelijke sector via voorlichting, ondersteuning en netwerkactiviteiten en ambachtelijke bedrijven te begeleiden op grensoverschrijdende markten, en wel in de Grote Regio: Saarland-Lotharingen-Luxemburg-Wallonië-Rheinland Pfalz, inclusief de grensgebieden van Luxemburg, Duitsland, Frankrijk en België.

Korte beschrijving van de praktijk De Grote Regio omvat Duitse, Luxemburgse, Belgische en Franse gebieden en ligt naast twee andere belangrijke grensstreken: enerzijds Maastricht, Nordrhein-Westfalen en de provincie Luik en anderzijds de Elzas, Baden-Württemberg en Basel (Zwitserland). Deze grote verscheidenheid vormt een concurrentiespecifieke en commerciële uitdaging voor ambachtelijke ondernemingen. Ondernemers moeten leren omgaan met administratieve, juridische, technische, taalkundige en culturele problemen, die een onderdeel vormen van de afzonderlijke branches binnen de ambachtelijke sector. Via een alomvattend concept maakt dit project gebruik van moderne communicatietechnologieën om een “informatieen adviesnetwerk” te realiseren. Hiertoe zijn een cd-rom en een website voor ambachten in de Grote Regio ontworpen. Daarop zijn de procedures, regels en aanvraagformulieren te vinden die ambachtelijke bedrijven in de specifieke branches moeten kennen, willen zij toegang krijgen tot de bovengenoemde grensoverschrijdende markten. Voornaamste punten: • ontwikkeling van een gemeenschappelijke “diagnostische methode» voor Ambachtskamers zodat zij ondernemingen kunnen voorzien van informatie, op basis van netwerkgerelateerd, individueel advies; • uitvoering van bewustmakingscampagnes via thematische “uitwisselingsforums”; • gebruik maken van een begeleidend systeem voor het enquêteren van bedrijven met ervaringen over de grens (structurele enquêtes en vergelijkende cyclische enquêtes); • gestructureerde en beknopte presentatie van thematische informatie-inhoud met betrekking tot ambachten in de Grote Regio.

Doelgroep Mkb’s uit de ambachtelijke sector in de vijf gebieden van de Grote Regio. In totaal zijn dit 156 975 bedrijven: 4 258 in Luxemburg, 11 155 in Saarland (Duitsland), 47 027 in Rheinland-Pfalz (Duitsland), 27 535 in Lotharingen (Frankrijk) and 67 000 in Wallonië (België).

Aanvullende informatie www.cicm-irh.eu www.artisanat-gr.eu www.handwerk-gr.eu available in both German and French

Contactgegevens

CD-ROM: ‘Transnational markets — Skilled crafts without borders’

Marc Gross Saar-Lor-Lux Interregional Council of Chambers of Skilled Crafts 2, circuit FIL L-1347 Luxembourg E-mail: [email protected]

Christiane Bram Enterprise Europe Network/PME Chambre des Métiers 2, circuit FIL L-1347 Luxembourg E-mail: [email protected]

42


Econet Platform: samenwerking tussen Oostenrijkse, Tsjechische en Slowaakse mkb’s binnen de driehoek Wenen-Brno-Bratislava Probleem, doelstelling en geografisch gebied Het Interreg IIIA-programma voor Oostenrijk-Slowakije en Oostenrijk-Tsjechië heeft tot doel de situatie van mkb’s in de grensregio’s te verbeteren door te zorgen voor informatie, adviezen, opleidingen en grensoverschrijdende netwerken en samenwerking of deze te versterken. De betrokken gebieden zijn: Wenen en Beneden-Oostenrijk (Oostenrijk), ZuidMoravië en Brno (Tsjechië) en Bratislava en Trnava (Slowakije).

Korte beschrijving van de praktijk Econet Platform is een Interreg IIIA-project in Oostenrijk, Tsjechië en Slowakije dat beoogt de innovatie en het concurrentievermogen in de regio via intensieve samenwerking tussen bedrijven te bevorderen. Soort maatregelen: • bedrijfsclubs in Oostenrijk, Tsjechië en Slowakije; • digitaal samenwerkingsplatform (www.econet-platform.at); • studiebijeenkomsten over bedrijfsklimaat en -praktijken in de regio; • adviezen voor mkb’s en bedrijfsonderzoeken; • consultdagen met de handelsadviseurs van Oostenrijk, Tsjechië en Slowakije; • samenwerkingsbijeenkomsten voor bedrijven in Oostenrijk, Tsjechië en Slowakije; • presentatie van de onderneming op de website (www.econet-platform.at).

Doelgroep Mkb’s in de grensregio’s van Oostenrijk, Tsjechië en Slowakije, vooral: • innovatieve mkb’s en startende ondernemingen op het gebied van productie, industriële diensten en onderzoek naar nieuwe technologieën; • vrouwelijke managers in de projectregio; • commerciële bedrijven en exporteurs/importeurs; • adviseurs.

Verwachte of bereikte resultaten Meer dan 1 800 geregistreerde leden, meer dan 3 900 deelnemers aan bedrijfsclubs, studiebijeenkomsten, consultdagen en samenwerkingsbijeenkomsten. Alle activiteiten worden door de ondernemingen beoordeeld via het invullen van vragenformulieren.

Aanvullende informatie www.advantageaustria.org www.econet-platform.at

Persoonlijke ervaringen Thomas Berger, CheckPoint Unternehmens & Finanzierungsberatungs GmbH, Wenen “Zelfs als kleine onderneming kun je met succes je bedrijfsactiviteiten uitbreiden tot een markt over de grens. Het kan zijn dat je daarbij iemand nodig hebt die zijn ervaring en kennis met betrekking tot de nieuwe markt met je deelt en je helpt de eerste zakelijke contacten te leggen. Het Econet Platform is voor ons het ideale netwerk gebleken. Het heeft ons op weg geholpen met de internationalisering van ons bedrijf en ervoor gezorgd dat we niet met onbeheersbare risico’s werden geconfronteerd.”

Contactgegevens Wirtschaftskammer Österreich/ Austrian Federal Economic Chamber WIFI International Network (WIN) Wiedner Hauptstraße 63 A-1045 Wien Tel. (43-5) 909 00 45 55 Fax (43-5) 909 00 11 45 55 E-mail: [email protected]


43

Kennis-Netwerk Nederland/Nordrhein-Westfalen INTER-NED Probleem, doelstelling en geografisch gebied Complete informatie en adviezen voor Duitse en Nederlandse mkb’s ter ondersteuning van grensoverschrijdende zakelijke relaties op het gebied van buitenlandse handel.

Korte beschrijving van de praktijk Het project verbindt ongeveer 20 Kamers van Koophandel, organisaties voor bedrijfsontwikkeling, technologiecentra en universiteiten aan weerszijden van de grens. Het bundelt hun gespecialiseerde kennis en maakt deze geschikt voor uitbreiding van de zakelijke contacten. Er zijn diverse instrumenten ontwikkeld om de buitenlandse handel van mkb’s in de grensoverschrijdende gebieden in Duitsland en Nederland te ondersteunen: • onlineplatform met volledige tweetalige informatie van verscheidene mkb-organisaties; • voorlichtingsconferenties; • opleiding voor de adviseurs van de partnerorganisaties; • kennispool met tweetalige vakinformatie voor mkb’s; • tweetalige nieuwsbrief met bedrijfsinformatie van het buurland voor mkb’s; • adviescentrum voor vragen over Duitse of Nederlandse ondernemingen met gratis beantwoording van specifieke vragen. De belangrijkste voordelen voor de deelnemers zijn: • actuele en professionele informatie op de website; • praktijkgerichte voorlichtingsconferenties; • imagoverbetering voor deelnemende instellingen bij hun leden; • raadpleging van adviseurs is overbodig geworden dankzij de dienstverlening op de website; • één centraal informatiepunt voor bedrijven en de betrokken instellingen.

Doelgroep Duitse en Nederlandse mkb’s en freelancers.

Verwachte of bereikte resultaten • Ongeveer 800 vakartikelen zijn op het onlineplatform gepubliceerd. • Toenemend aantal gekwalificeerde bezoekers van de website (ongeveer 110 000 in 2006). • Voortdurend groeiend aantal adviesverzoeken aan het centrale contactpunt (ongeveer 360 in 2006); tevens ongeveer 100 vragen aan de projectpartners. • Zeer goede deelname van mkb’s aan 25 voorlichtingsconferenties.

Aanvullende informatie www.inter-ned.info

Persoonlijke ervaringen Alfred Marx, MEM Maschinenbau GmbH, Ahaus-Ottenstein “Ik doe nu 15 jaar zaken met Nederland. Geduld en doorzettingsvermogen zijn daarbij vereist, maar je hebt ook beslist gedegen informatie over het land en de markt nodig. Meerdere keren heb ik steun gehad van het KennisNetwerk NL/NRW. Daardoor is een nauwe samenwerking met Nederlandse bedrijven ontstaan en ben ik hun partner in plaats van hun klant geworden.»

Contactgegevens EU-Department Kreishandwerkerschaft Borken Wessumer Str. 30 D-48683 Ahaus Tel. (49-2561) 939 80 Fax (49-2561) 93 98 19 E-mail: [email protected]

44


Europese Commissie Ondersteuning van de internationalisering van het mkb — Selectie van goede praktijken Luxemburg: Bureau voor officiële publicaties der Europese Gemeenschappen 2008 — 44 blz. — 21 u 29,7 cm ISBN 92-79-03091-4

Ondersteuning van de internationalisering van het mkb Selectie van goede praktijken

Recommend Documents