Ondersteuning bieden bij emotionele problemen

Ondersteuning bieden bij emotionele problemen

> Inhoud > Cursus: Emoties: Soms heerlijk! Soms lastig! 5 > Tekstbron: Bieden van ondersteuning bij emotionele problemen 36 > Project: Film over goed en fout reageren op de emotie van een zorgvrager 49 > Factor-E: Weet jij wie je bent? 59 > BPV: Zorgvragers emotioneel ondersteunen 79

Colofon Uitgeverij

Edu’Actief b.v. Meppel Postbus 1056 7940 KB Meppel Tel.: 0522-235235 Fax: 0522-235222 E-mail: [email protected] Internet: www.edu-actief.nl

Auteur Nele Zeven Titel Ondersteuning bieden bij emotionele problemen Vormgeving Binnenwerk: DBD design/Ruurd de Boer, omslag: Tekst in Beeld/Hubi de Gast ISBN Copyright

978 90 3720 356 1 © 2014 Uitgeverij Edu’Actief b.v.

Tweede druk/eerste oplage Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, microfilm, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb. 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (Postbus 3060, 2130 KB) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912.

cursus:

Emoties: Soms heerlijk! Soms lastig!

> Emoties: Soms heerlijk! Soms lastig! Inleiding Het is soms erg lastig om de emoties van andere mensen te begeleiden. Van iemand die heel boos is schrik je misschien. Of je hebt er een hekel aan als mensen (vooral oudere mensen) moeten huilen. Misschien ben je heel goed in het troosten van kinderen, maar schrik je van onredelijke pubers. Door ook je eigen emoties te (her)kennen en te begrijpen, is het gemakkelijker om de zorgvrager ondersteuning te bieden bij emotionele problemen. Als je dat kunt, dan kun je je werk nog beter doen!

Casus Op de Meerzorg-groep komen veertien ouderen elke dag bij elkaar voor de dagbesteding. Onder hen is meneer Van der Berg. Na een moeilijk ziekbed is zijn vrouw vorig jaar overleden. Hij mist haar heel erg. Meneer Van der Berg kan maar moeilijk met zijn verdriet omgaan. Hij uit zijn verdriet door te mopperen. Hij is boos op alles en iedereen. Op deze afdeling noemen sommige begeleiders hem ‘die ouwe chagrijn’. De teamleidster heeft in een vergadering uitgelegd dat hij niet als een ‘ouwe chagrijn’ mag worden behandeld. Ze heeft iedereen op het hart gedrukt steeds vriendelijk tegen hem te blijven. Ook als hij chagrijnig doet. Hij verdient veel positieve aandacht van het team. Hij uit zijn verdriet in boosheid.

Zorgdossier Meneer Van der Berg 82 jaar oud Hij is sinds 1 jaar weduwnaar

Hij leest veel over politiek en filosofie. Schaken is zijn grote passie

Beroepsproduct Je maakt een boekje over lichaamstaal en over de zes basisemoties.

Doelstellingen            

Je kunt de zes basisemoties benoemen. Je kunt uitleggen waarom deze zes emoties de basisemoties worden genoemd. Je kunt beschrijven wat er gebeurt wanneer je bepaalde emoties ervaart. Je kunt de zes basisemoties bij de anderen herkennen en benoemen. Je kunt voor elk van de zes basisemoties zichtbare kenmerken benoemen. Je herkent je eigen emoties. Je kunt beter met de emoties van anderen omgaan. Je kunt uitleggen wat lichaamstaal betekent. Je kunt lichaamstaal herkennen. Je kunt het begrip respect uitleggen. Je kunt andere mensen met respect behandelen, ook al zijn ze anders dan jij. Je kunt uitleggen wat beroepscode betekent.

© Uitgeverij Edu’Actief b.v.

7

Beoordelingscriteria Je wordt beoordeeld op:  je eindproduct (het boekje over lichaamstaal en emoties)  samenwerking  het nakomen van afspraken.

8


> Voorbereiding  

Opdracht 1: Ken je jezelf een beetje? † Vul in: 1 = ja, 2= redelijk, 3 = een beetje, 4 = niet Ik:

1

2

3

4

laat zien wat er in me omgaat kan me inleven in een ander toon respect voor iemand met een andere levensstijl werk graag met mensen begrijp dat mijn zorgvragers vaak ‘kwetsbaar’ zijn begrijp mijn eigen emoties meestal wel herken lichaamstaal snap dat mensen soms anders reageren dan ik zou doen in een bepaalde situatie sta open voor open aanmerkingen (mits aardig gegeven)

 

Opdracht 2: Smile! † Schrijf onder elke smiley welke emotie het is.

--------------

--------------

--------------

--------------

-------------

-------------


9

 

Opdracht 3: Basisemoties † Welke zes basisemoties zijn er? 1.

4.

2.

5.

3.

6.

† Waarom worden deze emoties ‘basisemoties’ genoemd? Omdat _______________________________________________________________________________________

Tekstbron: 1. Wat zijn emoties en hoe ontstaan ze?

__________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________

Tekstbron: 2. De zes basisemoties

† Noem nog zes andere emoties. 1.

4.

2.

5.

3.

6.

Opdracht 4: Je eigen zes basisemoties bekijken † Ga voor de spiegel staan en: 1. kijk boos Schrijf op wat je in je gezicht ziet. Mijn mond ______________________________________________________________________________ Mijn ogen _______________________________________________________________________________ en _________________________________________________________________________________________ en _________________________________________________________________________________________

2. kijk verdrietig Schrijf op wat je in je gezicht ziet. Mijn mond ______________________________________________________________________________ Mijn ogen _______________________________________________________________________________ en _________________________________________________________________________________________ en _________________________________________________________________________________________

10


 

3. kijk verbaasd Schrijf op wat je in je gezicht ziet. Mijn mond ______________________________________________________________________________ Mijn ogen _______________________________________________________________________________ en _________________________________________________________________________________________ en _________________________________________________________________________________________ 4. kijk blij Schrijf op wat je in je gezicht ziet. Mijn mond ______________________________________________________________________________ Mijn ogen _______________________________________________________________________________ en _________________________________________________________________________________________ en _________________________________________________________________________________________ 5. kijk bang Schrijf op wat je in je gezicht ziet. Mijn mond ______________________________________________________________________________ Mijn ogen _______________________________________________________________________________ en _________________________________________________________________________________________ en _________________________________________________________________________________________ 6. kijk alsof je iets afschuwelijks ziet. Schrijf op wat je in je gezicht ziet. Mijn mond ______________________________________________________________________________ Mijn ogen _______________________________________________________________________________ en _________________________________________________________________________________________ en _________________________________________________________________________________________

  

Opdracht 5: Op de foto voor je boekje Je hebt geoefend met de zes basisemoties door ze in de spiegel te bekijken. † Kies een maatje. Pak je mobiel of een digitale camera. Je medestudent maakt foto’s van je gezicht. Kijk boos, verdrietig, verbaasd, blij, bang en vol afschuw. † Maak dezelfde foto’s van het gezicht van je medestudent. De foto’s moeten de emoties goed laten zien. Tip: Sla de foto’s op en gebruik ze voor het boekje.


11

 

Opdracht 6: Waar heb je behoefte aan? Waar heb jij behoefte aan wanneer je verdrietig bent? † Zet een kruisje voor de zin die voor jou geldt. (Er zijn meerdere mogelijkheden.) Verdriet ... aangeraakt worden door je vrienden /familie/bekende ... met rust gelaten worden ... een zielige film bekijken ... niets laten merken ... anders, namelijk ______________________________________________________________________

Boos Waar heb jij behoefte aan wanneer je boos bent? † Zet een kruisje voor de zin die voor jou geldt. (Er zijn meerdere mogelijkheden.) ... met rust gelaten worden ... slaan, vechten, schreeuwen ... niets laten merken ... (harde) muziek aanzetten ... anders, namelijk _______________________________________________________________________

12


Tekstbron: 3. Emoties en gevoelens

Tekstbron: 4. Omgaan met je eigen emoties

Bang Waar heb jij behoefte aan wanneer je bang bent? † Zet een kruisje voor de zin die voor jou geldt. (Er zijn meerdere mogelijkheden.) ... praten ... eten/drinken/roken/blowen ... verstijfd blijven zitten ... niets laten merken ... anders, namelijk _______________________________________________________________________ Verbaasd Waar heb jij behoefte aan wanneer je verbaasd bent? † Zet een kruisje voor de zin die voor jou geldt. (Er zijn meerdere mogelijkheden.) ... de slappe lach krijgen ... erover praten met iemand ... je er niets van aantrekken ... niets laten merken ... anders, namelijk ______________________________________________________________________ Afschuw Waar heb jij behoefte aan als je afschuw voelt? † Zet een kruisje voor de zin die voor jou geldt. (Er zijn meerdere mogelijkheden.) ... er juist naar kijken ... weglopen ... gillen ... handelen ... anders, namelijk _______________________________________________________________________ Vreugde Waar heb jij behoefte aan als je vreugde voelt? † Zet een kruisje voor de zin die voor jou geldt. (Er zijn meerdere mogelijkheden.) ... lekker alleen blij zijn ... iedereen opbellen ... zingen ... sporten ... anders, namelijk _______________________________________________________________________


13

Opdracht 7: Emoties van andere mensen † Met welke van de zes (basis)emoties van anderen heb jij het meest moeite?

  Tekstbron: 5. Omgaan met de emoties van anderen

vreugde – verdriet – woede – angst – verbazing – afschuw Zet deze emoties in volgorde. Begin met waar je het meest moeite mee hebt: 1. _____________________________________________________________________________________________ 2. _____________________________________________________________________________________________ 3. _____________________________________________________________________________________________ 4. _____________________________________________________________________________________________ 5. _____________________________________________________________________________________________ 6. _____________________________________________________________________________________________

† Noteer waarom je zo’n moeite heb met de emotie die je hebt opgeschreven bij 1. Ik heb daar moeite mee omdat: __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ † Met de emotie die ik heb opgeschreven bij 2 heb ik moeite omdat: __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________

14


Weet jij wie je bent?

† Welke emotie van een zorgvrager vind jij makkelijk om mee om te gaan (in het algemeen)? Met ___________________________________________________________________________________________ † Waarom vind jij het niet moeilijk om met die emotie om te gaan? Omdat: _______________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________

Opdracht 8: Lichaamstaal spreken we allemaal! Hierna zie je vier foto’s,

Tekstbron: 7. Hoe herken je emoties

† Je kunt het gezicht niet zien. Herken je de lichaamstaal?

Foto 1. _____________________________ _____________________________ _____________________________

Foto 3. _____________________________ _____________________________ _____________________________

    

Foto 2. ______________________________ ______________________________ ______________________________

Foto 4. ______________________________ ______________________________ ______________________________

† Schrijf onder elke foto waaraan je kunt zien welke emotie er wordt uitgebeeld. † Maak een groepje met drie anderen en vergelijk jullie uitkomsten.


15

Opdracht 9: Knippen

 

Voor deze opdracht heb je nodig:  kranten en tijdschriften met lekker veel foto’s erin  een schaar. † Zoek zes foto’s waarop de emoties duidelijk herkenbaar zijn. † Noteer bij elke foto waaraan jij de emotie herkent (meerdere mogelijkheden). † Zoek zes foto’s uit waarop lichaamstaal heel duidelijk te zien is. † Noteer bij elke foto waaraan jij lichaamstaal herkent (meerdere mogelijkheden). Tip: Gebruik de foto’s voor je boekje.

Opdracht 10: Lichaamstaal herkennen

    

† Zorg voor een flinke stapel kranten en tijdschriften.  Ieder knipt een foto uit waarop iemand staat die duidelijke lichaamstaal vertoont. (Of een duidelijke gezichtsuitdrukking, dat is ook lichaamstaal.)  Plak de foto op een blaadje papier.  Schrijf eronder wat jij denkt dat de persoon op de foto uitdrukt met de lichaamstaal.  Vouw het blaadje zo dat jouw tekst niet meer te lezen is, maar de foto wel zichtbaar blijft.  Nu geeft ieder zijn foto door aan iemand anders van zijn groepje.  Deze bekijkt de foto en zet zijn gedachten over de lichaamstaal op de foto eronder.  Vouw het blaadje weer zodanig dat ook deze tekst voor de ander niet te lezen is en geef de foto door.  Als de vier foto’s zijn rondgegaan, worden de zinnen voorgelezen.  Bespreek met elkaar de uitkomsten.  Wat valt het meest op? Leg in je antwoord uit of verschillen tussen de zinnen te maken hebben met culturele verschillen.

Opdracht 11: Empathie † Onderstreep waar jij het mee eens bent en vul in: 1. Empathie is belangrijk/niet erg belangrijk in je werk, omdat: _____________________________________________________________________________________________

16


 

2. Als je met mensen werkt, moet je empathisch zijn/is empathisch zijn niet nodig, omdat: _____________________________________________________________________________________________ 3. Voor iemand die met machines werkt, is empathisch zijn niet nodig/is empathisch zijn wel handig, omdat: _____________________________________________________________________________________________ 4. Mensen die met dieren werken, hoeven niet empathisch te zijn/moeten ook empathisch zijn, omdat: _____________________________________________________________________________________________ 5. Mensen die niet empathisch zijn, kunnen soms nogal bot overkomen/hoeven helemaal niet bot over te komen, omdat: _____________________________________________________________________________________________ 6. Empathisch vermogen kun je ontwikkelen/kun je niet ontwikkelen. _____________________________________________________________________________________________

  

Opdracht 12: Lichaamstaal observeren Deze opdracht verwerk je in het product (een boekje over lichaamstaal en emoties). † Maak tweetallen.  Zoek in de school een plek op waar veel studenten zijn.  Jullie hebben allebei pen en papier bij je. † Zoek iemand uit die jullie (ongezien) gaan observeren.  Wat zie je aan zijn/haar lichaamshouding? Schrijf dat op.  Welke emotie straalt deze persoon volgens jou uit?  Welke speciale lichaamshouding zie je bij die persoon?  Neem voor de observatie ongeveer vijf minuten de tijd.  Vergelijk daarna jullie observaties.  Hebben jullie allebei hetzelfde gezien?  Bespreek de verschillen. † Kies iemand anders.  Doe vervolgens dezelfde observatie.  Vergelijk jullie observaties opnieuw.  Hebben jullie allebei hetzelfde gezien?  Bespreek de verschillen. Tip: bewaar de observaties voor je boekje.


17

Ondersteuning bieden bij emotionele problemen

Recommend Documents