Omslagontwerpen en opmaak: M.G. Baltes, © 2005 Contacten uitsluitend via:
[email protected].
1
2
Verantwoording:
Dit verhaal is met grote zorg geredigeerd. De schrijver aanvaardt echter geen aansprakelijkheid of verantwoordelijkheid voor mogelijke schade als gevolg van eventuele vermeende onjuistheden en/of onvolledigheden in deze uitgave.
Het verhaal is uitsluitend gebaseerd op gebeurtenissen zoals deze zijn beleefd door de schrijver van het verhaal.
De meeste personen die erin voorkomen bestaan in werkelijkheid. Alle persoonsnamen in het gehele verhaal zijn gewijzigd, al is het niet geheel uitgesloten dat sommige personen zichzelf zouden kunnen herkennen aan de hand van plaatsgevonden gebeurtenissen of gedane uitspraken.
De gebruikte plaatsnamen bestaan in werkelijkheid.
3
4
Rechten:
Het is aan niemand toegestaan dit verhaal of delen daarvan te gebruiken of misbruiken, te kopiëren of anderzijds te vermenigvuldigen, voor welke doeleinde dan ook, tenzij met de uitdrukkelijke, schriftelijke toestemming van de samensteller of de oorspronkelijke schrijver. Het verhaal is slechts bedoeld voor de lezer die mijn website heeft gevonden en interesse heeft in het onderwerp zeemansverhalen. Het is aan te bevelen mijn website adres (URL) aan mogelijk andere geïnteresseerden door te geven. Aantoonbaar misbruik van enig gegeven in mijn gehele website echter zal zonder verdere kennisgeving worden vervolgd indien daartoe wettelijke mogelijkheden worden gezien.
5
6
Helsingborg is een heel oude havenstad aan de Sont in Zweden. Het ligt recht tegenover Helsingør in Denemarken. Voor velen is deze informatie niets nieuws. In het grijze verleden is de stad Helsingborg ook Deens grondgebied geweest. Dat gebeurde zo in die dagen, dat men elkaar de hersens insloeg om grondgebied te veroveren. Daarom staat er nog een oud ‘kasteel’ waarvan de uitkijktoren nog overgebleven is. Men kon vandaar in die tijd de ‘barbaren’ de Sont zien oversteken en dan actie ondernemen om terug te slaan. Toen moest de Sont wel een breed vaarwater geweest zijn. Wij kijken daar nu anders tegenaan. Men kan ver de geschiedenis induiken en leuke dingen bespeuren. Het is evenwel een stadje waar geen deining voor de haven is en daarom kan er naar binnengevaren worden zonder problemen bij de meeste barre weersomstandigheden.
7
Er zijn ettelijke haventjes en haveningangen, die een speurtocht met zich meebrengt als men naar één van de havenbekkens wordt gestuurd. Het is eenvoudig om de verkeerde ingang te nemen. Dan moet men rechtsomkeert maken om vervolgens een andere ingang te nemen. Het binnenvaren is een gewaarwording. Alles is overvloedig verlicht en men kan zich dus niet vergissen. Behalve dan de verkeerde ingang. Maar het is met grote snelheid naar binnen om dan het idee te krijgen dat er wel snel achteruit geslagen moet worden, want opeens lijkt het allemaal zo krap. De Oceaanhaven is de meest gunstige in één opzicht; op loopafstand van het centrum en dus de terminal en de veerboten. Die laatste dingen maken het gemeerd liggen niet zo gezellig. De voortdurende binnenkomende veerboten doen het eigen schip rukken aan de trossen. Er is wel veel leven in de brouwerij. Doch we moesten met ons schip broodjes lood laden. Dat komt niet meer dan een metertje boven de tanktop. Er kan op de lading gevoetbald worden. Dat gewicht onderin is niet zo’n prettig vooruitzicht. De voorbijvarende veerboten doen het schip 8
opeens niet meer slingeren, maar gewoon ‘joekelen’. Het voelt dan opeens onprettig en ongelukkig aan. Al in de haven begint het onge-noeglijk te worden. Je krijgt er hoofdpijn van. Daarmee vaar je dan naar de Theems. Het vertrek geeft niet het idee aan boord van een schip te zitten. Bij roer geven helt het schip niet over, maar de boot blijft stokstijf verticaal in de houding staan. Het vriendelijk gedrag van het schip is opeens verdwenen. Het lijkt weerbarstig.
9
In het Kattegat komen er ‘sécurité’ berichten uit de marifoon rollen. Dat maakt die man die dat over de lippen laat komen niet zo populair bij de zeeman, welke deze lading moet vervoeren. Er zijn wel eens stormwaarschuwingen achter deze berichten. Zeker met een meter lood op de tanktop vinden we dat helemaal niet zo prettig. Skagen werd met een redelijk goed gevoel gepas-seerd. Normaal slingert het water in mijn douche wel weg via de afvoer. Maar deze keer is de slingering gering en kort geweest, waardoor ik natte voeten krijg als ik naar de w.c. moet. Na Skagen tot voorbij Hanstolm was het lichtelijk joekelen (geen slingeren te noemen). Het leek wel of de boot gewoon weerbarstig was. Doch angstvallige en benauwde gezichten werden getrokken bij het horen van drie keer ‘sécurité’ door de marifoon. Het is een vertrouwd geluid, maar geeft nu een rottig gevoel. We konden onze borst wel natmaken als we Lyngby Radio moesten geloven, met zuid tot Zuidwest 9-10 in de Germaanse Bocht tot de Dogger area. In andere districten was het niet veel beter. Als de radio deze berichten rondbazuint, dan is het meestal al van kracht. Het zijn meestal geen toekomstverwachtingen, maar vermeldingen van actuele feiten.
10
Doch onze boot was nog niet zover. We hadden Hanstholm achter ons en er stond daarbij een harde zuidwester wind. Die zuiderstorm en eventueel zuidoost zouden we over een uurtje of wat wel tegen het lijf lopen. Reken maar! Ik loop normaal de 4-8 wacht om de urenlijst goed in te vullen. Meestal is het aankomst en vertrek tijdens die uren. Op deze bewuste dag nadat we Hanstholm achter ons hadden laat in de middag, ging ik om 8 uur in de avond van wacht met de instructies om de koers in ieder geval aan te passen aan de omstandigheden. De eerste stuurman nam de wacht over en ik ben maar meteen in bed gedoken, want koppijn was echt wel het devies bij deze korte joekelingen van de boot. De verwachtingen waren dat ik niet zo prettig zou slapen, dus elk uurtje in bed kon ik best gebruiken. Een zwemvest werd alvast onder het matras gelegd om in ieder geval niet met het bolle lichaam te rollebollen in bed als het zover komt. Om twee uur ‘s nachts werd ik wakker met het optimistische idee, dat ze daar boven wel de koers zouden verleggen om de ligging van het schip te verbeteren. Doch vóór half drie lag ik hardhandig met mijn dikke buik op de vloer naast mijn kooi. Het zwemvest heeft tot op dat tijdstip alleen maar nut gehad. De ronde buik geeft het 11
rollebollen een extra dimensie. Het gaat in het onderhavige geval zo gemakkelijk!! Het gevolg is kwaadheid en wrevel. Ik werd in drie seconden van hort naar her geslingerd. Opstaan was lastig. Het leek wel erger dan de aardbeving in Mexico Stad van 17 september 1985. Ik kon nauwelijks op de been komen. Lege kartonnen dozen staan altijd in mijn hut als het slingert om het schuiven van allerlei artikelen te voorkomen of verminderen. Klein grut ligt dan in die dozen. Jan de Zeeman die dit proza leest kan zich voor-stellen, dat het in de hut toch weer een grote bende was. Het kleine grut, wat soms uit het zicht is weggerold, komt weer te voorschijn. Één glas was toch gebroken, want de kast was opengegaan en de deur klapperde.
Ik kon me niet vasthouden met één hand, want dan scharnierde ik als een deur heen en weer gedurende de periode van 3 seconden. Ik moest echt 12
beide handen gebruiken om op de been te blijven. Mezelf voortbewegen is dan moeizaam en op het zeetje. Ik realiseerde me ook, dat we naast het lood nog een hoop blubber in de dubbele bodem tanks zouden moeten hebben. De emmer met water waarin een overhemd lag te weken, was leeg. Het water was onder de deur van de douche doorgekomen, want het tapijt voor de deur was nat. Een kniesoor die daar nu op let. De douche is groot onder deze omstandigheden. Er is geen beugel om mezelf vast te houden. Het is dan zoeken naar twee steunpunten voor beide handen. Je staat als een zegenende voorganger met beide armen gespreid te zoeken naar steun van de muren. In de douche staat een witte pot met een zwarte bril. Dat komt toch iedereen wel bekend voor? Erop zitten is meestal de bedoeling en zo ook deze keer. Maar hoe moet ik me vasthouden? Er is geen beugel te vinden. Het is voeten verzetten van links naar rechts binnen de drie seconden om steun te vinden en een beetje in toom te blijven. Evenzo de handen achter de rug om de stortpijp krampachtig vast te houden. Jan de Zeeman, die dit leest begint te grijnzen, hij knikt. Hij kent het fenomeen.
13
Opeens kwam ik met mijn hoofd tegen de gordijnroe van de douche aan. Ik schoot omhoog, of men kan ook zeggen, de vrolijke vierkante meter viel onder me vandaan. Geen sinecure, want alles viel naast de pot!!! Dan is de vierkante meter niet zo vrolijk meer. Ik slaakte een onopgevoede en godslasterlijke kreet. De wasbak was opeens mijn houvast. Het kraakte dat het een lieve lust was, zo ook de kastjes aan de muur. Maar wat kan het bommen! Het zal me een worst zijn. Laat maar loskomen! De bruine jongen over de vloer rolde heerlijk heen en weer, dus leverde ook weer gevaar wegens mogelijke gladheid op. Echt waar, een bananen-schil is veel en veel prettiger. Geloof me maar! Immers, er is dan ook gevaar voor botbreuken en dergelijke. Geef mij maar een banaan!! De ruime douchecabine geeft geen houvast voor twee armen en twee benen tegelijk. Dan ook nog te hete leiding eens vastgrijpen om lanceren naar de andere wand te voorkomen. Heeft u wel eens gepoogd de kraan open te zetten en ook de watertemperatuur te regelen, terwijl beide handen nodig zijn om niet omver geworpen te worden? Probeer eens!!!
14
Daarbij ging de douchekop met een periode van drie seconden heen en weer en dat met de korte armpjes. Kunt u het zich inbeelden?
Gelukkig om andere reden is de douchekop niet vast opgesteld, maar zit aan een goedkoop plastic slangetje, wat zomaar kapot getrokken kan worden. 15
Dan maar gaan zitten op de vloer met vooralsnog de douchekop rollebollend over de tegeltjes en zo moeizaam afgeregelde watertemperatuur. Het water spat alle kanten op. Maar een kniesoor, die daarop let. Met de rug tegen de muur glijdende naar de zithouding toe en de beide voeten geklampt aan de witte pot als uiteindelijke houding om te wassen. Zowaar, een echt golfbad! Het water gaat als een golfbad heen en weer, spoelt door de zitvlaknaad en bewerkt het Klokkenspel. Het klotst allemaal binnen drie seconden heen en weer en maakt daarbij dan ook maar als bijkomstigheid het tapijt in de slaaphut maar even schoon. De drempel is dan niet hoog genoeg. De details over het opruimen van de shit-zooi zal ik u besparen. Ik voelde me zo ongelukkig daar op de vloer. Ik wil gewoon naar huis! De mengkraan hangt iets te hoog om al zittend dicht te draaien, dus dan van pure ellende de omgekeerde gang van zaken, als hierboven is weergegeven. Kijk uit om niet naar de andere wand gelanceerd te worden!
16
Dan komt het aankleden. De weg naar de bank in de slaaphut is dan nog te doen. Er is praktijk ervaring ontwikkeld. Gelukkig zat de afvoer niet verstopt, maar genoeg water is over de drempel geklotst. De deur blijft open, want het openen/sluiten van een deur is levensgevaarlijk voor vingers en dergelijke. Ik kan me niet vasthouden aan een slingerende deur, waarbij ikzelf met grof geweld heen en weer wordt gejoekeld. Ik heb het geprobeerd. Het lukte niet. Met beide handen aan de muur of vasthoudend aan de kooi. Dan gaan zitten op de bank. De voet bij gestrekte been tegen de kooi aangeklemd. Eindelijk zit ik dan. Nu afdrogen en dergelijke. De sokken aandoen ging ook niet zo goed, ik belandde weer op de vloer. Wederom geklemd tussen de bank en de kooi. Dan maar stuk voor stuk de kleding aantrekken en in het fatsoen zien te werken. Dat fatsoen wordt gewoon maar vergeten. Dat gaat niet. Mijn hut uit lopen betekent dat ik direct uit het textiel waai. Ik kom ineens buiten te staan. Dat is een fenomeen, waar niets aan te doen is. De wind dwars in en zo te zien ook de deining dwars in. Geen wonder dat de boot zo slingert!!
17
Vervolgens de wenteltrap op. Dat gaat prima op het zeetje. Elke drie seconden een trede. Wel goed vasthouden, want beneden is het nat. Bovenaan de trap wierp ik een blik door het raam van het stuurhuis. Geen tweede stuurman te zien. Geen reden tot schrikken of hard gaan lopen, want het wachtalarm staat bij. Evenzo zou ik zo in de zee gelanceerd worden. Gewoon goed vasthouden en stap voor stap naar de zijdeur van de brug gaan. De achterdeur maar vergeten, omdat die niet helemaal in orde is. Die zou dan helemaal buiten controle raken. Weet u wat het betekent om bij drie seconden heen en weer gaan, een waterdichte deur van 200 kilos te openen? Bent u wel eens met zulk een deur heen en weer gejoekeld? Probeer het liever niet. Binnengekomen en met de nodige waaghalzerij de deur van de brug weer dicht gekregen, wierp ik als eerste een blik op de radar. Dertig jaar geleden was het een misdaad en ondenkbaar om bij normaal zicht een radar bij te hebben. Nu is het een soort verplichting om het ding altijd bij te hebben staan. Het is gemakkelijk zien welke koers er wordt gevaren, als de afstelling goed is. Als eerste zette ik de stuurautomaat maar op pal zuid. Daarbij zwierde ik heen en weer en trok bijna de knop van deze stuurautomaat uit zijn voegen. Gedronken had ik echt niet. 18
Even aankijken wat er ging gebeuren. Ja zeker, de boot ging minder slingeren en meer stampen. Een opluchting onder deze omstandigheden wel. Ik hoorde achter me braakgeluiden. De arme jongen zat met zijn kop in de witte pot met doodsverachting de zwarte bril vast te houden om die niet in zijn nek te krijgen. Het hoofd was zo diep weggestoken, dat ik aan hem vroeg of hij zijn haar aan het wassen was. Bleeken verkleurmiddelen stonden in de emmer ernaast. Die omhoogkijkende blik in het halfduister zou me angst ingeboezemd kunnen hebben. De arme jongen kwam weer op de been en probeerde zich groot te houden. Die knaap voelde zich zo ellendig. Het werd nog erger toen ik hem vertelde eens in de offshore in Mexico met medewerkers te hebben gewerkt, die hun voeten wasten in die pot en onder de douche hun andere behoeften deden. Wisten die veel! Toen moest hij even buiten over stuurboordsvleugel in zee kijken. Enkele dagen later vonden we beneden aan dek en op het potdeksel de sporen van dit fenomeen. Ik heb hem maar naar bed gestuurd, want veiligheid gaat voor alles. Het slikken van pillen vooraf is dan wel een goede zaak. 19
Zoals altijd wordt het beter. Tegen de middag zagen we de Brandaris, terwijl onze bestemming wel de Theems was. Die haalden we best op tijd, zondagochtend. Daarbij vernamen we op dat moment, dat we tot donderdag konden wachten op onze beurt. Wel een verademing om dan ten anker te liggen op de Theems en alle dingen weer eens in orde te brengen en schoon te maken. Het menselijk lichaam was ook volledig ontregeld. Leo den Hartog
20
21
