Oktober. De belangenbehartiger de burger PAGINA 2. Kinderen krijgen: uitstel of afstel? PAGINA 14. Vrouwelijke artsen zijn anders PAGINA 11

Oktober

De belangenbehartiger van de burger PAGINA 2

Kinderen krijgen: uitstel of afstel? PAGINA 14

Vrouwelijke artsen zijn anders PAGINA 11

Een migraineaanval duurt vaak wel 24 uur

Het antwoord:

1

Om migraine te onderdrukken vertrouwen steeds meer patiënten op triptanen. Fromirex® is een triptaan met een terminale halfwaardetijd van 26 uur.2,3,4,5 De aanbevolen dosis Fromirex® is 2,5 mg met een maximale dagelijkse dosering van 5 mg. Fromirex® dient zo snel mogelijk na de eerste tekenen van een migraineaanval te worden ingenomen, maar is ook effectief wanneer het in een later stadium wordt ingenomen. Uw patiënt heeft in de meeste

MENARINI

gevallen genoeg aan één tablet. Bovendien is Fromirex® gunstig geprijsd, weer een kopzorg minder!6

ENARINI FARMA NEDERLAND Postbus 189 • 3440 AD WOERDEN • Tel: 0348 43 23 60 • Fax: 0348 43 29 62

Voordat u overweegt om het product voor te schrijven dient u de IB-tekst te bestuderen. Verwezen wordt naar de referenties. Hierin treft u meer informatie aan over het betreffende onderwerp. Raadpleeg voor uitvoerige informatie de IB-tekst. Alle informatie is opvraagbaar bij Menarini.

Géén half werk.

Inhoud

VNVA-krant Jaargang 34 oktober 2006 www.vnva.nl

2 IN DIT NUMMER

2

De belangenbehartiger van de burger

Transparantie in de zorg moet zo groot mogelijk, aldus Frank de Grave, bestuursvoorzitter NZa.

4

Kenniscentrum Sekse & Diversiteit in Medisch Onderwijs. Kenniscentrum biedt veel actuele informatie.

7

The Gender Gap

Commissie TOP maakt zich sterk voor een gelijke verdeling van mannelijke en vrouwelijke artsen onder hoogleraren: een grote uitdaging!

8

Winnaressen aan het woord

De Corrie Hermann Prijs is een bijzondere erkenning voor je vak, aldus Maria van den Muijsenborgh.

12

Ik geniet er nog steeds van!

20 jaar kadertraining met Ina Vader. Wat heeft het haar en de artsen gebracht?

14

Vrouwelijke artsen zijn anders

Hoe anders zijn ze dan? Redactielid Sylvia Buis legde een aantal van hen confronterende stellingen voor.

10

19

NIEUWS VANUIT DE VNVA

16

Kenniscentrum Vrouwelijke Arts en Werk Nieuw project VNVA.

19

Kinderen krijgen

22

Emancipatie als oorzaak van uitgestelde zwangerschap? Dat gaat Patricia Assmann en Toine Lagro-Janssen te ver.

20

Zwanger en toch niet blut

De stand van zaken in het proces tegen Movir.

23

Erkenning, geen uitsluiting Niet Praktiserend arts, wel geregistreerd blijven. Tijd voor actie!

24

Hoe zit dat?

25

Een tweede kans!

Ambassadeurs van de vnVa. Hoe word je dat en wat doen ze?

Het project Arts weer aan de slag is een geslaagd project geworden! Komt er een vervolg? Marijke Vos blikt kort terug.

VOORWOORD

Trots stellen wij voor: het nieuwe VNVA-magazine VAMP = Vrouwelijke Artsen Met Power, of: Pit, Plezier, Potentie. Met een kleurrijke, krachtige uitstraling, passend bij het centrale VNVA-thema: empowerment van vrouwelijke artsen. Deze editie verschijnt in een grote oplage, als uitnodiging aan de vrouwelijke artsen die nog geen lid zijn, om de VNVA te komen versterken, in kracht en getal. Een aantal leden ontvangt daarbij een extra exemplaar om weg te geven. VAMP, voor het uitwisselen van informatie, een nieuw jasje voor onze netwerkfunctie. VAMP: kracht met een vrolijk tintje. Patricia Assmann, voorzitter

IN ELK NUMMER 10 21 22 24 25 26 27

VAN DE VOORZITTER COACHES OVER SEKSE EN GENDER COLUMN AGENDA RECENSIES PERSONALIA

VAMP oktober 2006

1

Belangenbehartiging

De belangenbehartiger van de burger FRANK DE GRAVE IS RUIM 2 JAAR GELEDEN BENOEMD TOT BESTUURSVOORZITTER VAN HET TOENMALIGE COLLEGE TARIEVEN GEZONDHEIDSZORG (CTG), DE

TOEKOMSTIGE

NEDERLANDSE

ZORGAUTORITEIT (NZA). CTG GAAT PER OKTOBER SAMEN MET HET COLLEGE TOEZICHT ZORGVERZEKERINGEN (CTZ) OP IN DE NZA. HOEWEL INMIDDELS WAT INGEBURGERD IN DIE TWEE JAAR, GELDT FRANK DE GRAVE NOG ALS EEN REDELIJKE FOTO:

NIEUWKOMER IN DE ZORG. door Irene Hellemans

Ik bezocht hem in zijn Utrechtse kantoor op de vierde verdieping met fraai uitzicht over de stad. Hij was ontspannen, enthousiast en stak direct van wal.

Mist U de politiek niet? “Het was gewoon goed om na 23 jaar een streep onder de politiek te zetten. Ik heb daar ongeveer alles in kunnen en mogen doen wat denkbaar is en het is een voorrecht wanneer je op je 49e iets anders kunt doen. Ik heb geen seconde spijt van mijn huidige keuze. Op 1 oktober kunnen we officieel van start, de wet op de Zorgautoriteit (formeel de Wet marktordening gezondheidszorg) is eindelijk in de Eerste Kamer aangenomen. Die wet is in december 2004

2

door de Minister ingediend, nadat ik al benoemd was als voorzitter van het CTG en beoogd voorzitter en kwartiermaker van NZa. De bedoeling was dat uiterlijk 1 januari 2006 de wet er zou zijn. Dit is minder dramatisch dan het lijkt, omdat de zorgautoriteit in oprichting op sommige vlakken al functioneert zoals de wet het straks regelt. Ik heb het zeer naar mijn zin in de zorg, want in de medische sector gaan veel collectieve middelen om en mijn financiële achtergrond is hier ook relevant. In het begin heb ik vooral werkbezoeken in de zorg afgelegd en heel veel mensen gesproken uit die sector, zodat ik er een goed gevoel voor heb gekregen. Medisch handelen is iets heel anders, daar heb ik zelf geen verstand van, hoewel er binnen onze organisatie veel kennis over aanwezig is. Maar hoe de

complexiteit in de zorg in financiële zin en de verbindingen naar de buitenwereld en de belangenafwegingen zijn gestructureerd en georganiseerd, dat is altijd wél mijn wereld geweest. Ik werk geen uur minder dan toen ik minister was, deels omdat dit een drukke baan is, deels omdat mensen

Over kwaliteit is weinig goede informatie

met mijn achtergrond voor allerlei dingen worden gevraagd. Zo ben ik voorzitter van het Rembrandthuis en Felix Meritus. Wel heeft dit soort werk iets minder die geweldige hijgerigheid van de politiek. Heel plezierig. Als minister moet je binnen een uur een mening hebben over een politiek belangrijk issue, nu heb ik meer tijd en mogelijkheden om met mensen die er verstand van hebben door te denken en te praten. Ik word ook niet zo gevolgd door de journalisten.

Wat is er tot nu toe bereikt door de veranderingen die er in gang zijn gezet? Dit is een heel moeilijke vraag en een met vraag. Als voorzitter van de RvB van de NZa ben ik geen politicus of minister meer. De vraag of veranderingen in een bepaalde mate geslaagd zijn vraagt om een waardeoordeel. De NZa geeft monitoren en rapporten, feiten, maar geen meningen. Ik vind het belangrijk dat het debat wordt gevoerd op basis van feiten en dat is best lastig in de zorg, want naast feiten spelen hier enorme belangen een rol. In de zorg gaat 60 miljard euro om, er werken 1.1 miljoen mensen.

Hoe verhoudt het werk van de NZa zich tot dat van de Inspectie voor de Gezondheidszorg? Hierover is een mooi protocol met de inspecteur-generaal afgesproken en deze afspraken staan ook in de structuur. De zorgautoriteit heeft geen mening over kwaliteit, zolang kwaliteit niet in het gedrang komt door marktvrijheid. Zodra dat wel gebeurt hebben wij de mogelijkheid in te grijpen met verschillende instrumenten, die we zowel bij verzekeraars als bij aanbieders kunnen inzetten. De kwaliteitsnormen, opvattingen over kwaliteit, dat oordeel, is een zaak van de inspecteur in samenwerking met o.a. artsen en wetenschappelijke verenigingen. De NZa richt zich als het gaat om kwaliteit, naar de opvattingen van de inspectie. Onze rapporten tot nu toe tonen aan dat in de machtsbalans tussen ziekenhuizen en verzekeraars de macht eerder ligt bij de zorgaanbieders, dan bij de verzekeraars. Dat vinden veel mensen verrassend. De sleutel ligt bij de consument. Die is nog heel erg gewend aan het ziekenhuis in de buurt. Er is alleen weinig goede informatie over kwaliteit, dus een ziekenhuis kan de verzekeraar onder druk zetten. Door

Heeft de consument voldoende keuze in de zorg? verzekeraars wordt dan ook vrijwel alle zorg nu aangeboden of gecontracteerd. Als consument maken we voortdurend afwegingen tussen prijs en kwaliteit. Je kunt naar de keurslager of naar de prijsknaller. De NZa houdt zich met name bezig met de transparantie waardoor dit mogelijk is. Wat betreft schaalvergroting die je tegenwoordig ziet, die fusies van zorgaanbieders vallen onder de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa). Wij adviseren de NMa over fusies in de zorg. De rode draad van de NZa is: blijft er voor de consument voldoende te kiezen? Hoe ziet de zorgmarkt er dan uit? Zijn mensen bereid om 30 km te reizen? De burger was dit nooit gewend. Je ziet

Als ik mij baseer op de eerste rapporten die wij hebben uitgebracht, over dat betrekkelijk kleine deel van de zorg dat is vrijgegeven, (het overgrote deel is prijs gereguleerd) dan zijn die rapporten genuanceerd. Bepaald niet ‘halleluja, het heil is over ons neergedaald!’, maar het heeft ook tot ontwikkelingen geleid die je positief kunt duiden: openheid, transparantie en verantwoording. Wij zijn de belangenbehartiger van de burger, die krijgt meer informatie over prijzen en kwaliteit in de zorg. Dat leidt tot druk in de richting van zorgaanbieders, in prijs en kwaliteit.

VAMP oktober 2006

3

Belangenbehartiging

Transparantie, daar gaat het om. dit veranderen. De burger is gewend voor meer ingewikkelde zaken naar topklinische ziekenhuizen te gaan. Dit kan uiteindelijk leiden tot een doelmatiger zorg.

Hoe veel artsen werken er in NZa? Totaal 3, van wie 1 vrouw, en 1 vacature. Zij adviseren over medisch inhoudelijke aspecten, DBC’s en strategische vragen.

In totaal werken 243 mensen bij NZa. Dit zijn er niet meer dan van CTG en CTZ samen en het moet een kleine en efficiënte organisatie blijven. We willen geen extra bureaucratie veroorzaken, het moet ‘lean & smart’. De Nederlander betaalt 4 eurocent per 100 euro in de zorg aan de NZa.

Heeft u nog een boodschap aan de vrouwelijk arts? Ik ben oprecht verbaasd dat er nog een VNVA is. Er is een stijgend aantal vrouwelijk specialisten. Dat de doorstroom naar hoogleraarposities en bestuursplaatsen stagneert, herken ik wel. Contact met Caty Asscher was voor mij een eye opener. Als voorzitter van de commissie die de lijst voor de kamerverkiezingen maakte, zag ik dat vrouwen zich minder profileren. Maar, vrouwen zijn belangrijk voor een team en meer resultaatgericht. Gaat

het om solliciteren, of portefeuilles veroveren, zijn mannen vaak veel duide-lijker en doelgerichter. Vrouwen wachten langer af en zijn minder zelfverzekerd, zij vermijden ruzie en pakken vaak de restfuncties op. Als je niet oppast, pas je bij de selectie mannenregels toe, dan verandert er nooit iets. Toch gebeurt dit vaak onbewust. Ik benaderde dit de tweede keer dan ook anders dan de eerste keer, met een heel ander resultaat. De tweede keer waren er meer vrouwelijke kamerleden en die hadden interessante portefeuilles.“ Frank de Grave beschrijft ten slotte dat hij moeite heeft moeten doen om een vrouw in de Raad van Bestuur te vinden. In de top 9 van de NZa werken inmiddels 3 vrouwen: Cathy van Beek (voormalig bestuurder van de St Maartenskliniek in Nijmegen) de Raad van Bestuur, en twee plaatsvervangend directeuren (AWBZ en Vrije beroepen).

Kwaliteit gezondheidszorg gebaat bij kenniscentrum Seksespecifieke geneeskunde is een van de pijlers van de VNVA. Het lag dan ook voor de hand dat de VNVA een abonnement nam op het Kenniscentrum Sekse & Diversiteit in Medisch Onderwijs. Het is ontwikkeld door de afdeling Vrouwenstudies van het Universitair Medisch Centrum St. Radboud in Nijmegen waarover Toine Lagro-Janssen de scepter zwaait. Dit kenniscentrum vloeit direct voort uit een project dat zij en haar medewerksters hebben uitgevoerd voor ZONMW. Het kan voortdurend actueel gehouden worden doordat een aantal medische faculteiten en ook de VNVA een abonnement hebben genomen.

4

Het rekening houden met de sekse en met de etnische achtergrond is een voorwaarde voor de kwaliteit van het medisch handelen. Gelukkig is er steeds meer informatie beschikbaar. Zo weet nu hopelijk iedere arts dat er grote verschillen zijn tussen mannen en vrouwen met betrekking tot hart- en vaatziekten, depressie en farmacotherapie. Naast de verschillen in frequentie en symptomen van een groot aantal aandoeningen moet ook in de arts-patiëntcommunicatie rekening gehouden worden met de sekse, zowel van de patiënt als van de arts. Deze kennis, maar ook de gevoeligheid voor sekse en diversiteit wordt steeds meer ingebracht in de artsopleiding. De commissie Seksespecifieke Geneeskunde van de VNVA probeert dit eveneens in de medische vervolgopleidingen te realiseren.

Het centrum biedt achtergrondinformatie en kant-en-klaaronderwijsmateriaal. Nieuwsgierig geworden? Kijk op de website www.kenniscentrumSDMO.nl . Via het besloten deel van de VNVA website krijgt u toegang tot al het materiaal.

door Cisca Griffioen, voorzitter commissie Seksespecifieke Geneeskunde

SERES ACCOUNTANTS & BELASTINGADVISEURS gespecialiseerd in huisartsen Dr. Willem Dreeslaan 1 Bennekom telefoon: (0317) 41 91 35 fax: (0317) 41 02 15 e-mail: [email protected] website: www.seres.nl Ook voor P.O.H., Huisartsenpost en HOED Werkgebied: geheel Nederland

Unieke oor v jkheid mogeli selen van is w het uit perts met ex ideeën chillende rs van ve lines discip

Multidisciplinair forum

Vrijdag 3 en zaterdag 4 november 2006 Forumzaal, RAI , Amsterdam Simultaan symposium Sportvoeding Vrijdag 3 november

Fris je kennis op in twee dagen! Informatie en inspiratie Vrijdag 3 november: Functionele voeding - Gebruik van anti-oxidanten. State of the Art - Prebiotica. State of the Art - Klinische toepassingen van probiotica Omega-3 vetzuren - Hart- en vaatziekten/Cognitie - Zijn alle voedingsmiddelen gelijk? Gedrag - Een effectievere behandeling door het beïnvloeden van patiëntengedrag

jf je nu in Schri op: w

Zaterdag 4 november: Metabool syndroom - Definitie en gezondheidsrisico’s - Eetlustregulatie - Preventie van overgewicht - Groepseducatie - De rol van fysieke activiteit

Sprekers:

De ouderwordende persoon - Determinanten van gezond ouder worden - Voeding en de preventie van Alzheimer Ondervoeding - Vroege herkenning en behandeling...

congres.n dings l voe w. w

‘meet the expert’-sessies, workshops en posterpresentaties

o.a. Dr. S. MacFarlane, Dundee Univ. UK, prof. P. Lefebvre, International Diabetes Federation, prof. F. Kok, Univ. Wageningen, dr. I. Brouwer, Univ. Wageningen, Prof. K. Dewettinck, UGent, België, Prof. S. Kremers, Universiteit Maastricht, Drs. A. Leibbrandt, VU Medisch Centrum Amsterdam, prof. A. Dijkstra, Univ. Groningen, Prof. G. Hornstra, Univ. Maastricht, Prof. M.C. Polidori, Duitsland…

Aanmelding en info: www.voedingscongres.nl [email protected] 06 288 444 52 / 06 482 883 93 Accreditatie aangevraagd voor medici

Hoofdsponsors:

Mediapartner: GEFINANCIERD MET STEUN VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAP

Opm. Bijsluiter

10-12-2004

14:17

Pagina 1

Verkorte productinformatie voor FROMIREX 2,5 mg tabletten

Artseninfolijn KNMG: •

Vragen van juridische en/of medischethische aard en vragen over het beleid van de KNMG

•

Vragen over loopbaanoriëntatie, burnout-problematiek & bij confrontatie met conflicten en agressie

•

Gebruik van de Artseninfolijn is gratis voor leden van de federatie KNMG

•

Op werkdagen tussen 8.30 en 17.30 uur bereikbaar onder telefoonnummer (030) 28 23 322, faxnummer (030) 28 23 397 of via e-mail: [email protected]

•

Website met de meest gestelde vragen op www.knmg.nl/artseninfolijn

een extra service voor artsen!!!

In principe worden uw vragen direct beantwoord. Als uw vraag wordt doorverwezen naar een beleidsmedewerker, krijgt u altijd binnen 48 uur antwoord.

Samenstelling: Elke filmomhulde tablet bevat 2,5 mg frovatriptan (als succinaatmonohydraat). Therapeutische indicaties: Acute behandeling van de hoofdpijnfase van migraine-aanvallen, met of zonder aura. Dosering en wijze van toediening: Algemeen: Frovatriptan dient zo snel mogelijk na de eerste tekenen van een migraine-aanval te worden ingenomen, maar is ook effectief wanneer het in een later stadium wordt ingenomen. Frovatriptan mag niet profylactisch worden gebruikt. De tabletten moeten heel en met water worden doorgeslikt. Wanneer een patiënt geen respons vertoont op de eerste dosis frovatriptan, mag geen tweede dosis worden genomen voor dezelfde aanval, aangezien geen verbetering is gezien. Frovatriptan kan voor volgende migraine-aanvallen worden gebruikt. Volwassenen (leeftijd 18 – 65 jaar): De aanbevolen dosis frovatriptan is 2,5 mg. Wanneer de migraine na de eerste verlichting terugkeert, mag een tweede dosis worden ingenomen, op voorwaarde dat er een tussenpoos is van tenminste 2 uur tussen de twee doses. De totale dagelijkse dosis mag niet hoger zijn dan 5 mg. Kinderen en adolescenten (jonger dan 18 jaar) en patiënten ouder dan 65 jaar: Het gebruik wordt afgeraden. Patiënten met nierinsufficiëntie of met milde tot middelmatige leverinsufficiëntie: Dosisbijstelling is niet noodzakelijk. Contra-indicaties: - overgevoeligheid voor frovatriptan of voor één van de hulpstoffen, - patiënten met een voorgeschiedenis van myocardinfarct, ischemische hartziekte, coronaria- spasmen (b.v. Prinzmetal angina), perifere vaatziekte, patiënten die symptomen of tekenen hebben die duiden op ischemische hartziekte, - matig ernstige of ernstige hypertensie, onbehandelde milde hypertensie, - eerder cerebrovasculair accident (CVA) of voorbijgaande cerebrale ischemie (TIA), - ernstige leverinsufficiëntie (Child-Pugh C), - gelijktijdige toediening van frovatriptan met ergotamine, ergotaminederivaten (inclusief methysergide), of andere 5-hydroxytryptamine (5-HT1) receptoragonisten. Speciale waarschuwingen en voorzorgen: - alleen gebruiken als de diagnose migraine met zekerheid is vastgesteld. - niet geïndiceerd voor de behandeling van hemiplegische, basilaire of oftalmoplegische migraine. - het is noodzakelijk andere, potentieel ernstige neurologische condities uit te sluiten, alvorens de hoofdpijn van patiënten zonder een eerdere diagnose van migraine, of migrainepatiënten die atypische symptomen hebben, te behandelen (migrainepatiënten hebben een verhoogd risico op bepaalde cerebrovasculaire incidenten (CVA of TIA)). - veiligheid en werkzaamheid tijdens de aurafase, vóór de hoofdpijnfase van migraine, zijn niet vastgesteld. - mag zonder voorafgaande cardiovasculaire evaluatie niet worden toegediend aan patiënten met kans op coronaire hartziekte (CAD), inclusief zware rokers of gebruikers van nicotinesubstitutiebehandeling. Speciale aandacht moet worden gegeven aan postmenopauzale vrouwen en aan mannen ouder dan 40 jaar met deze risicofactoren (in zeer zeldzame gevallen hebben zich ernstige hartaanvallen voorgedaan bij patiënten zonder onderliggende cardiovasculaire ziekte). - bij klachten van voorbijgaande aard, waaronder pijn op de borst en een benauwd gevoel dat intens kan zijn en zich mogelijk uitstrekt tot de keel, waarbij er vermoeden is van hartischemie, mogen geen verdere doses frovatriptan worden toegediend en dient extra onderzoek te worden uitgevoerd. - tussen toediening van frovatriptan en gebruik van een ergotaminebevattend middel dient een periode van ten minste 24 uur in acht te worden genomen. - in geval van te frequent gebruik, kunnen de bijwerkingen toenemen en kunnen dagelijkse, chronische hoofdpijnen optreden. - de aanbevolen dosis frovatriptan mag niet worden overschreden. - patiënten met zeldzame erfelijke aandoeningen als galactoseintolerantie, Lapp lactasetekort of het glucose-galactosemalabsorptiesyndroom, mogen dit geneesmiddel niet gebruiken. Bijwerkingen kunnen vaker voorkomen bij gelijktijdig gebruik van triptanen (5-HT-agonisten) en plantaardige preparaten die sint-janskruid (Hypericum perforatum) bevatten. Bijwerkingen: Vaak voorkomend: duizeligheid, paresthesie, hoofdpijn, somnolentie, dysesthesie, hypo-esthesie, misselijkheid, droge mond, dyspepsie, buikpijn, moeheid, afwijkend temperatuurgevoel, pijn op de borst, flushing, toegeknepen keel, skeletpijn, visusstoornis, sterk zweten, palpitaties. Verpakking: FROMIREX 2,5 mg : 6 tabletten – RVG 27212. Raadpleeg voor uitvoerige inlichtingen de IB-tekst. UR, Mei 2004. Wordt volledig vergoed binnen het GVS. Voor prijzen zie Z-index. Menarini Farma Nederland Postbus 189 • 3440 AD WOERDEN • telefoon: 0348-432360 • E-mail: [email protected]

1. Goadsby PJ, Lipton RB, Ferrari MD. Migraine - current understanding and treatment. N Engl J Med. 2002 Jan 24; 346(4):257-70. 2. Géraud G, Keywood C, Senard, J. Migraine Headache Recurrence: Relationship to Clinical, Pharmacological, and Pharmacokinetic Properties of Triptans. Headache 2003; 43:376-88. 3. Easthope E, Goa K. Frovatriptan. CNS drugs 2001;15(12):969-976. 4. Goldstein J. Frovatriptan: a review. Expert Opin. Pharmacother. 2003;4(1):83-93. 5. IB-tekst Fromirex® mei 2004. 6. Taxe AIP. FROMIREX®PRODUCTINFO 06.10.04

������������ �������������� ������������� ����������� ����������������������������������������������� ����������������������������������������

��������������������������������������������������������������� �������������������������������������������� ������������������������������������������������������������

The Gender Gap ER

INMIDDELS

EVEN-

VEEL VROUWELIJKE ALS MANNELIJKE ARTSEN ZIJN EN EEN GROEIENDE MEERDERHEID

VAN

DE

MEDISCH

STUDENTEN VROUW IS, BLIJFT DE DOORSTROMING VAN VROUWELIJKE ARTSEN NAAR TOPPOSITIES DUIDELIJK ACHTER. ER ZIJN AMPER VROUWELIJKE HOOGLERAREN, VROUWELIJKE HOOFDEN VAN AFDELINGEN, VROUWELIJKE ARTSEN IN RADEN OF COLLEGES VAN BESTUUR, EN OOK QUA WETENSCHAPPELIJKE PRODUCTIE IS ER EEN ACHTERSTAND.[1-3].

D

eze scheefgroei is niet goed voor het medisch bedrijf: aangetoond is dat organisaties beter functioneren wanneer er een gelijkmatige man-vrouwverdeling is binnen alle lagen van de organisatie[4]. Op Europees ni-

veau is daarom bijvoorbeeld afgesproken dat in het jaar 2010 25% van de hoogleraren vrouw moet zijn. In bijgaande figuur is in beeld en getal uitgedrukt hoeveel vrouwelijke hoogleraren er op voltijdsposities benoemd moeten worden om in 2010 de in het Lissabon akkoord afgesproken Europese norm van 25% vrouwelijke hoogleraren te halen. Bij gelijkblijvend personeelsbestand moeten er in krap vier jaar 390 vrouwen als hoogleraar benoemd worden. Minister Van der Hoeven heeft in de notitie ‘Onderzoekstalent op waarde geschat’ (2005) de Nederlandse ambitie op 15% vrouwelijke hoogleraren in 2010 gesteld. Het halen van die veel lagere norm betekent dat er in de komende jaren 143 fulltime hoogleraarposities door vrouwen moeten worden bezet. Volgens ondergetekenden een zwaktebod, omdat gegeven het vrouwelijke potentieel dat momenteel aan de poort te trappelen staat hiervoor geen stimuleringsmaatregelen nodig zijn. Gelukkig ontstaan er op allerlei niveaus initiatieven die de doorstroming van vrouwelijke artsen moeten bevorderen. Zo is in het ErasmusMC het glazen plafond voor vrouwelijke medisch specialisten en gepromoveerde wetenschappers dit jaar op de agenda van de Raad van Bestuur gezet,

15% vrouwelijke hoogleraren in 2010 is te weinig. en is vanuit de VNVA en Sofokles een project gestart “benchmark loopbaanontwikkeling vrouwelijk/mannelijk medisch wetenschappelijk personeel”. Ook internationaal zijn er diverse initiatieven om de positie van vrouwelijke artsen te bevorderen[5-7]. Binnen de VNVA blijft de commissie TOP zich de komende jaren actief opstellen. Zo wordt er bijvoorbeeld een netwerk gevormd tussen de Nederlandse Universitaire centra dat periodiek inventariseert hoe de doorstroming van vrouwelijke medisch specialisten naar de top binnen de Nederlandse academisch medische centra zich ontwikkelt en manieren zoekt om potentieel talent te signaleren en te motiveren/begeleiden. Uiteindelijk doel: “Over the TOP” te raken!

door Hanneke Takkenberg, Marieke Visser en Gemma Kenter Referenties 1. Jagsi R, Guancial EA, Worobey CC, et al. The “gender gap” in authorship of academic medical literature--a 35-year perspective. N Engl J Med. 2006;355(3):281-287. 2. Takkenberg JJM, Visser MC, Kenter GG. Vrouwen gezocht FOTO: WWW.PARTICIPATIEALSPRIORITEIT.NL

ALHOEWEL

voor topfuncties. Medisch contact. 2005;60(11):452-454. 3. www.participatiealsprioriteit.nl. Accessed 3 augustus, 2006. 4. www.ambassadeursnetwerk.nl. Accessed 3 augustus 2006. 5. Hamel MB, Ingelfinger JR, Phimister E, Solomon CG. Women in academic medicine--progress and challenges. N Engl J Med. 2006;355(3):310-312. 6. Lundberg IE, Ozen S, Gunes-Ayata A, Kaplan MJ. Women in academic rheumatology. Arthritis Rheum. 2005;52(3):697-706. 7. Medicine WiUSA, http://www.aamc.org/members/wim/ statistics/stats05/start.htm SaMSB-. Accessed 3 augustus 2006.

VAMP oktober 2006

7

Inspirerende vrouwen

Winnaressen aan het woord JAARLIJKS KENT DE VNVA DE CORRIE HERMANN PRIJS TOE AAN VROUWELIJKE ARTSEN DIE ZICH BINNEN HUN WERK PROFILEREN EN DAARMEE BIJDRAGEN AAN DE REALISERING VAN DE DOELSTELLINGEN VAN DE VERENIGING. DAARAAN IS DE LAATSTE JAREN OOK EEN SYMPOSIUM GEKOPPELD. WAT BETEKENT HET OM DE PRIJS TE WINNEN? EEN GESPREK MET VIER RECENTE WINNARESSEN: door Cecile Janssen Pieternell Kölling

I

n 2006 ontving Dr. Maria van den Muijsenbergh, huisarts te Nijmegen, de prijs vanwege haar inzet voor de verbetering van de medische positie van mensen in kwetsbare posities zoals migranten, vluchtelingen en illegalen

Dr. Lieve Christiaens won de prijs in 2005. Ze is gynaecoloog bij het UMC Utrecht en (inter)nationaal bekend door haar activiteiten op het gebied van prenatale diagnostiek en aangeboren afwijkingen. In de manier waarop zij haar vak uitoefent vervult zij een voorbeeldfunctie.

Dr. Elise Knoppert-van der Klein en drs. Pieternel Kölling, beiden psychiater, vormen het enige duo dat de prijs tot nu toe kreeg. Zij zijn in 2004 onderscheiden voor hun onderzoek en activiteiten op het gebied van vrouwen en bipolaire (manisch-depressieve) stoornissen.

8

Boven verwachting

Maria van den Muijsenbergh: ‘Ik was blij verrast en ook wel verbaasd. Ik doe immers gewoon mijn werk? Maar het was hartverwarmend, al die reacties van collega’s, familie en vrienden. Dat er een zelf in te vullen symposium aan de prijs verbonden was, vond ik geweldig. Normaal gesproken is er weinig geld en aandacht voor het thema: gezondheidszorg voor vrouwelijke migranten zonder verblijfsvergunning. Maar nu is er ontzettend veel over gepubliceerd, zowel in vakbladen als in de regionale en landelijke media. Of er nog bijzondere contacten zijn ontstaan rondom het symposium? Zeker! Samen met een van de sprekers, prof. dr. Anton M. van Kalmthout, hoogleraar strafrecht en vreemdelingenrecht, ga ik bijvoorbeeld onderzoek doen. En wat te denken van het feit dat de gedragscode van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde, die tijdens het symposium werd belicht, nu breder navolging krijgt? De code is opgesteld vanwege de problemen die kinderartsen ervaren in de zorg voor zieke kinderen zonder papieren, en de

onwetendheid van collega’s op dit gebied. Het heeft boven verwachting veel opgeleverd. Wat mij betreft gaat de prijs altijd naar iemand die zich inzet voor een onderwerp dat anders niet op zoveel aandacht kan rekenen.’

Warm bad

Lieve Christiaens is het daar direct mee eens: ‘Absoluut, dat heeft echt toegevoegde waarde. Zeker ook gezien alle media-aandacht voor “jouw” onderwerp. Ik sluit me trouwens in meer opzichten aan bij de woorden van Maria. Je komt in een warm bad terecht. Neem alleen al de grote doos vol met kaartjes en brieven die ik heb gekregen. Een vriendin van me wisselt zo’n beetje elke vier jaar van baan en vertelde laatst dat het zo leuk was dat er bij elk afscheid zulke lieve en leuke dingen over je gezegd worden. Een soortgelijk gevoel had ik als winnares, alleen heb ik gelukkig niet van baan hoeven veranderen. Wat ik echt heel bijzonder vond: ieder-

Maria van den Muijsenbergh met Corrie Hermann prijs

een die erbij betrokken was, straalde een enorme positieve kracht uit. Het symposium was een cadeautje. Onder de titel “Hoe dromen wij onze volgende generatie?” hebben we aandacht besteed aan intensieve zorg voor het ongeboren kind en daarna. Niet alleen de somatische kant, maar zeker ook de sociaalpsychische kant.’

Van prijs tot promoveren

Ook Elise Knoppert en Pieternel Kölling vertellen enthousiast dat ze het winnen van de prijs als een hele eer beschouwen. Elise: ‘Dat van dat warme bad herken ik helemaal. Wij zijn destijds voorgedragen door de Vereniging van Manisch Depressieven en Betrokkenen en dat maakt het extra speciaal. Ik vond de prijs nog indrukwekkender dan het krijgen van mijn artsenbul. Het voelde zelfs een beetje als

Elise Knoppert

mijn promotie. Dankzij de prijs heeft het onderwerp “zwangerschap en psychiatrie” extra in de schijnwerpers gestaan. Dat was en is nog steeds hard nodig overigens. De winst van het voorschrijven van foliumzuur of lithium bij vrouwen met psychische klachten die zwanger willen worden, kan niet genoeg aandacht krijgen.‘ Pieternel: ‘Voor mij heeft de prijs nog een extra bijzonder staartje gekregen. Met een van de sprekers op het symposium, prof. dr. Lolkje de Jong-van den Berg - farmacoloog en epidemioloog bij de RUG - raakte ik in gesprek over mijn ideeën voor een promotieonderzoek. Ze was niet alleen geïnteresseerd, maar bleek ook nog te beschikken over een uitstekende databank waardoor ik direct concreet kon doorpakken. Inmiddels ben ik dan ook bij haar aan het promoveren. Over een jaar of drie hoop ik klaar te zijn.’

Lieve Christiaens

De inschrijving voor het Corrie Hermann prijs symposium 2007 is geopend. De uiterste aanmeldingsdatum is 6 oktober 2006

FOTOGRAAF: MAARTEN VAN HAAFF

Corrie Hermann De prijs is genoemd naar de vrouw die als voorzitter van de VNVA van 1975 tot 1981 een belangrijke rol heeft gespeeld bij de ontwikkeling van de doelstellingen van de vereniging. Voor nadere informatie: www.vnva.nl.

VAMP oktober 2006

9

Van de voorzitter

Mijn eerste schreden als voorzitter vnVa

SINDS MIJN BENOEMING TIJDENS DE ALGEMENE LEDENVERGADERING VAN DE VNVA IN MAART 2006 HEEFT MIJN PAD EEN NIEUWE WENDING GEKREGEN. door Patricia Assmann

ls startschot de ledenvergadering, gevolgd door een inspirerend symposium over zorg aan illegalen. Een verslag over dit symposium werd in mei gepubliceerd in Medisch Contact. Enkele dagen later stond in de krant dat de inspectie n.a.v. dit artikel vragen had gesteld aan minister Hoogervorst over de betekenis van ‘noodzakelijke zorg’. Goed te merken dat we zo snel beweging hebben kunnen brengen in deze belangrijke zaak.

litieke partijen. Toen viel het kabinet. Jammer dat we dit punt nu niet op de politieke agenda konden zetten. Maar belangrijk is dat blijkt dat we op deze manier met elkaar een goed gefundeerde reactie en impuls voor de politiek kunnen geven. Op een geschikt moment proberen we het opnieuw. Een proefproces voor arbeidsongeschiktheidsverzekering is aangespannen door het Clara Wichmann instituut tegen Movir. De verzekering geldt de eerste jaren niet voor arbeidsongeschiktheid als gevolg van zwan-

Leiderschap, empowerment, Afstemmen met organisatoren en evaluatie met deelnemers van diverse activiteiten gericht tegen de plakkende vloeren. Meestal is men positief, maar niet altijd. Dan is de evaluatie misschien niet leuk, maar wel zinvol. Om het glazen plafond te doorbreken krijgt naast de doorstroming van vrouwelijke medisch specialisten tot opleider en hoogleraar (commissie TOP), nu ook doorstroming van vrouwen naar hoger management de aandacht. Hiervoor zijn contacten gelegd met verschillende organisaties en sleutelfiguren in de zorg. Verrassend en veelbelovend zijn de nieuwe gezichtspunten die naar voren komen. Uitstel zwangerschap. Begin augustus werd in de media gesuggereerd dat emancipatie leidt tot uitstel van zwangerschap, met alle complicaties daarbij. Als dat maar niet verkeerd begrepen wordt! Voor de duidelijkheid toch maar even een reactie sturen, na overleg met het bestuur en met Toine Lagro. De brief werd gedeeltelijk gepubliceerd in Medisch Contact en staat volledig in deze VAMP.

Inspirerende vrouwen vormen een grote stimulans bij mijn eerste schreden

Evaluatie Abortuswetgeving. Overtijdbehandeling valt sinds kort onder abortuswetgeving, omdat zwangerschap tegenwoordig bekend is door de vroegtijdige diagnostiek. Klinieken kregen recent opdracht om ook voor overtijdbehandeling 5 dagen bedenktijd te hanteren, zoals vereist in de abortuswetgeving. En dat terwijl de evaluatie van de abortuswetgeving nog moet plaatsvinden! Bovendien is overtijdbehandeling na 5 dagen bedenktijd niet meer betrouwbaar en medisch niet steeds verantwoord. Er werd een intensieve discussie opgezet tussen VNVA leden met specifieke kennis, dat ging uitstekend, vooral per e-mail. Op 28 Juni werd vervolgens een voorbereidend debat georganiseerd met vertegenwoordigers van verschillende po-

10

gerschap. Gelijke behandeling wordt geëist door de merendeels vrouwelijke huisartsen. Het besluit van de VNVA om als actieve procespartij aan te sluiten, werd met enthousiasme begroet door het Clara Wichmann Instituut. Als het proces dient, dan verwachten we ruime aandacht in de media. De Federatie van Zakenvrouwen heeft veel doelen gemeen met de VNVA: zwangerschap, combinatie werk en gezin, arbeidsongeschiktheidsverzekering, ondernemerschap, leiderschap, doorstromen naar hoger management. En vóór dit alles: politieke invloed. Intensief overleg leerde dat we ook dezelfde knelpunten kennen. Dat was leerzaam en inspirerend. We zullen goed contact houden.

Verlies van artsentitel. In Medisch Contact van 18 augustus werd gemeld dat een wijziging voor een wetsvoorstel ongemerkt de Tweede Kamer gepasseerd was, dat zou leiden tot verlies van de artsentitel voor nietpraktiserende artsen. Leden mailden ons in de hoop en verwachting dat de vnVa een passende reactie zou geven. Elektronisch overleg binnen het bestuur leverde unanieme instemming. De korte communicatielijnen binnen de vnVa bevestigden dat een reactie nuttig was, en onmiddellijk stuurden we een brief naar de Eerste Kamercommissie VWS (afgedrukt in deze VAMP). Die snelle elektronische interactie tussen de leden van de vnVa is toch wel heel praktisch! Inspirerende vrouwen vormden een grote stimulans bij mijn eerste schreden. Ik hoop er nog velen te ontmoeten!

Word lid van de vnVa VIND JIJ HET BELANGRIJK OM BINNEN EEN ACTIEF NETWERK GESTEUND TE WORDEN IN JE WERK EN IN JE BELANGEN ALS MEDISCH STUDENT OF ARTS? LEES DAN WAARVOOR DE VERENIGING STAAT EN MELD JE AAN.

De VNVA staat voor: • Versterking van het carrière- en loop• • • •

•

baanperspectief van de vrouwelijke arts Gelijkwaardige arbeidsomstandigheden en selectiemechanismen Begeleiding op maat Coachen van ambitieuze vrouwelijke artsen Versterken van kracht en talent in de kadertraining, gericht op persoonlijke groei en het ontwikkelen van bestuursen managementvaardigheden Seksespecificiteit in de geneeskunde

De VNVA treedt op als gesprekspartner van beleidsbepalende en uitvoerende organisaties in de gezondheidszorg, in het debat over onderwerpen die van belang zijn voor vrouwelijke artsen. VNVA, een vereniging om trots op te zijn!

Lid worden? Mail Joke Selhorst van het Secretariaat van de vnVa: [email protected]

Stof tot nadenken…

F

rank de Grave had moeite om een vrouw te vinden voor de Raad van Bestuur ( De belangenbehartiger van de burger, blz 4). Doorstroming van vrouwelijke artsen naar topposities blijft duidelijk achter, terwijl vrouwelijk potentieel aan de poort staat te trappelen (Gender Gap, blz. 5).

Dus: weinig vrouwen aan de top, terwijl veel vrouwen wel willen en kunnen, en de mannen die daarover besluiten deze vrouwen niet kunnen vinden. Hoe dichten we deze kloof? Henk van Vliet, hoofd bureau Raad van Bestuur NZa, had een heldere oplossing: om in de hogere functies te komen moeten vrouwen de juiste netwerken weten te vinden, erin toegelaten worden en zich zichtbaar opstellen… Een breinkraker voor de VNVA.

door Patricia Assmann

VAMP oktober 2006

11

Training

Ik geniet er nog steeds van 20

JAAR

VNVA

KADERTRAINING!

MOEILIJK TE GELOVEN DAT HET AL ZO LANG GELEDEN IS DAT IK BEGON MET DE ONTWIKKELING EN BEGELEIDING VAN DEZE TRAINING. WAT OOIT ALS EXPERIMENT STARTTE, BLIJKT, ZO HOOR IK WEL TERUG, VOOR VEEL DEELNEEMSTERS EEN LIFE EVENT TE ZIJN GEWEEST. VOOR MIJ OOK. door Ina Vader

In vogelvlucht

In 1986 vroegen twee VNVA bestuursleden mij een training te ontwikkelen voor hun leden. De een gaf aan het belangrijk te vinden dat leden vaardigheden ontwikkelden om beter te functioneren in organisaties en besturen, de ander legde meer het accent op de persoonlijke ontwikkeling van vrouwelijke artsen. Deze vragen heb ik vertaald in een ‘leerproces’ van 4 blokken (18 dagdelen), waarin het gevraagde de kern vormde. Nog steeds zijn vaardigheden en persoonlijke ontwikkeling de pijlers van de training. Wie ben ik, wat wil ik en wat vind ik belangrijk om te doen aan de ene kant en aan de andere kant communiceren, vergaderen, onderhandelen, presenteren, conflicthantering, samenwerken in een team en leiding geven en nemen. Beide kanten horen onlosmakelijk bij elkaar, omdat vaardigheden pas effectief kunnen worden ingezet, nadat je hebt bepaald wat je doelen zijn. Was destijds het aantal vrouwe-lijke artsen relatief klein, anno 2006 is het aantal fors toegenomen en de komende jaren zal deze stijging zich doorzetten. Met de omstandigheden verandert ook de vraag. Was het toen: Hoe krijg ik een plek in een maatschap; hoe houd ik het vol, hoe zorg

12

ik ervoor dat ik word gehoord? Nu is het: Wie ben ik, hoe geef ik mijn werk vorm en hoe zorg ik ervoor dat ik mijn invloed kan doen gelden in het werk? De training is mee veranderd van ‘er mogen zijn naar richting geven’.

Blijven schaven

Ik geniet ervan als ik vrouwen zie leren en sterker worden. Regelmatig zie ik dat zij het getob achter zich kunnen laten, rechtop gaan staan en hun invloed doen gelden. Dat ik daaraan kan bijdragen vind ik fijn. Was ik in het begin wat meer bezig met de methodiek en de techniek, nu benader ik een en ander veel vrijer. Theorieën en methodieken zijn dan ook vooral hulpmiddelen in een totaalproces van empowerment. De kennis en het potentieel van de groepsleden zijn voor mij een belangrijk ‘leermiddel’, dus een belangrijk onderdeel in het leerproces. Op deze manier kan ik dichtbij de ervaringen en vragen van deelneemsters blijven. Mijn inzet is in een veilige omgeving te helpen met het zoeken naar motivatie, naar drives en te helpen bij het eigen maken van praktische instrumenten, zodat er echt iets mee gedaan kan worden. En in elke training leer ik van wat ik mee-

maak en te horen krijg en natuurlijk van de feedback. Het blijft schaven aan mijzelf en aan de training. Trouwens, het leerproces dat in de kadertraining is gestart, eindigt niet na blok 4. Veel groepen gaan na afloop door en zetten daarmee hun eigen training voort. Sommige groepen houden dat een paar jaar vol. Eén groep komt zelfs al meer dan 14 jaar bijeen. Groepen die doorgaan zoeken hun eigen trainer en eenmaal in de 3 jaar kunnen zij, als ze dat willen, een beroep op mij doen. Ik zie nog veel oud-cursisten terug. Soms in vervolgtrainingen, maar ook in workshops, in maatschapbegeleiding en in individuele coaching. Daardoor hoor ik heel wat over hoe het hen vergaan is en dat velen actief blijven doet me goed.

De toekomst

Veel artsen zijn doeners. Artsen moeten snel diagnostiseren en handelen en hard werken. De training biedt een plek om op adem te komen, na te denken over je leven en over hoe de zaken ervoor staan. Hoe je je daarmee wilt verhouden. Dus even weg uit het keurslijf van doen en

doorgaan. Ruimte maken om jezelf en je communicatieve stijl beter te leren kennen en te leren effectiever te functioneren. Daarbij gaat het niet om technieken of trucs, maar om zo congruent en duidelijk als kan je eigen weg te gaan. Of dat nu een balans is tussen werk en privé, een professoraat of iets heel anders.Het gaat om jouw weg.

De kadertraining is opgezet door en voor VNVA leden en wordt al 20 jaar met passie gegeven door Ina Vader. Deze training was voor velen de aanleiding om lid te worden van de VNVA, en is inmiddels gevolgd door 800 leden. Het is de ruggengraat van de VNVA.

Wat bracht de kadertraining jou?

Het is enige tijd geleden

dat ik de kadertraining bij Ina volgde, maar ik denk er nog steeds met plezier aan terug. Ik heb

er veel geleerd. Van vergaderingtraining

timemanagement.

Patricia Assmann, voorzitter.

tot

En

alhoewel dat laatste nooit echt mijn sterk-

ste punt zal worden, stel ik tegenwoordig wel prioriteiten. Zaken die toch moeten ge-

Voor wie zich uitgenodigd voelt: welkom.

beuren dan ook maar meteen afhandelen

en niet ‘op de stapel’ leggen.Tenslotte heb

ik me daar voor het eerst écht gerealiseerd dat vrouwen anders reageren dan mannen

en dat er verschil bestaat tussen vrouwelijk en mannelijk leiderschap.

Didi Braat, hoogleraar Voortplantingsgeneeskunde, Katholieke Universiteit Nijmegen.

Dankzij de kadertraining ben ik gaan inzien dat

VNVA Kadertraining Groep 48 2006 Blok1: 02 en 03 oktober Blok2: 06 en 07 november Blok3: 11 en 12 december Blok4: 05 en 06 maart Groep 49 2007 Blok1: 11 en 12 januari Blok2: 15 en 16 februari Blok3: 22 en 23 maart Blok4: 13 en 14 september

ma/di 09.30 – 16.30 ma/di 09.30 – 16.30 ma/di 09.30 – 16.30 ma/di 18.00 – 16.00

onderhandelen,

prioriteiten stellen en op een gestructureerde

manier duidelijk ma-

ken wat je wilt, geleerd kan worden. Door dit in

de praktijk te brengen, ondersteund door Ina’s doortastendheid en doelgerichte

adviezen, doe ik nu het werk dat ik graag

wilde en weet ik steeds beter mijn moge-

lijkheden te benutten. Ik zie het als een

voorrecht dat Ina zich in het bijzonder op de vrouwelijke arts richt.

do/vr 09.30 – 16.30 do/vr 09.30 – 16.30 do/vr 09.30 – 16.30 do/vr 18.00 – 16.00

Elisabeth Sjögren, is KNO arts in het Leids Universitair Medisch Centrum Leiden.

Na lang aarzelen besloot

ik uiteindelijk me aan te melden voor de kader-

Kosten 2006: 2.075 euro (cursus- en verblijfskosten, inclusief terugkomweekend)

training. Gewoon probe-

ren, beviel het niet kon ik altijd weer stoppen.

Kosten 2007: 2.125 euro Lokatie: Kontakt der Kontinenten te Soesterberg Voor de cursuskosten wordt tweemaal een acceptgiro toegestuurd.

Aanmeldingsformulieren op te vragen bij Bureau VNVA, (0183) 64 63 00

De eerste keer was aftasten, maar na 2 dagen

ging ik voldaan en enthousiast naar huis. Een leuke groep, herkenning in de dingen waar ik

in mijn werk tegen aanliep. En het werd alleen maar beter. De training bleek het begin

van een nieuwe ontwikkeling die nog steeds doorgaat.

Jacqueline van der Wal, pathaloog anatoom Medisch Centrum Leeuwarden.

VAMP oktober 2006

13

Man/Vrouw

Vrouwelijke artsen zijn anders HET AANTAL VROUWELIJKE ARTSEN, EN VOORAL IN OPLEIDING, IS DE AFGELOPEN JAREN STERK TOEGENOMEN. VROUWELIJKE ARTSEN ZIJN NU EEN HEEL GEWOON VERSCHIJNSEL GEWORDEN. SPEELT HET MAN/VROUW VERSCHIL NOG EEN ROL VROEG IK AAN VIER VROUWELIJKE ARTSEN EN EEN CO-ASSISTENT. IK LEGDE HEN EEN AANTAL STELLINGEN VOOR. HOEWEL ZIJ VREZEN DAT HET AANZIEN VAN HET ARTSENVAK OMLAAG KAN GAAN NU ER STEEDS MEER VROUWEN KOMEN, ZIJN ZIJ OPTIMISTISCH. door Sylvia Buis

VRAAG

NIENKE KOK

MAAYKE SLUMAN

‘studeren en arts worden, een vanzelfsprekendheid’

‘alles is mogelijk’

1. Vrouwelijke artsen zijn betere/andere artsen dan mannelijke artsen.

1. Vrouwelijke artsen zijn even goede artsen als mannelijke artsen.

1. Onzin. Wel is een goed arts naar mijn idee iemand die naast kennis, inzet en enthousiasme, over een aantal eigenschappen moet beschikken die ook wel ‘vrouwelijk’ genoemd worden. Dingen als empathie, inlevingsvermogen en communicatieve vaardigheden. Maar deze eigenschappen hebben veel mannen gelukkig ook.

2. Vrouwelijke artsen hebben het tegenwoordig veel makkelijker.

2. Studeren en arts worden is voor vrouwen een vanzelfsprekendheid. Het kost nog steeds moeite het vak te combineren met een gezin, maar het is zeker niet onmogelijk. Dus ja, het is makkelijker dan in de tijd van Aletta Jacobs.

2. Sinds kort realiseer ik me dat dit grotendeels klopt. Laatst sprak ik een oud-interniste. Zij mocht vijftig jaar geleden niet met haar collega’s in het restaurant eten, maar moest als vrouw alleen in de bibliotheek eten. Als ik nu soms een baaldag heb denk ik hier tussen de middag altijd even aan.

3. Het is belangrijk dat vrouwelijke artsen elkaar opzoeken.

3. Vrouwen reageren vaak fel op het gegeven vrouwenvereniging omdat het niet meer nodig zou zijn. Dat vrouwelijke artsen elkaar opzoeken, komt omdat ze tegen dezelfde dingen aanlopen in hun carrière, dus is het alleen maar nuttig je energie te bundelen!

3. Dat is heel persoonlijk; voor mij is het in ieder geval wel belangrijk. Feest der Herkenning.

4. Eigen boodschap/ advies voor vrouwelijke artsen.

4. Niet klagen maar je ambities waarmaken en een verrijking zijn voor het medische vak.

4. Wat ogenschijnlijk voor iedereen een onmogelijkste situatie leek, werd bij ons thuis altijd creatief opgelost. Probeer dus geen hindernissen te zien, alles is mogelijk. En zie je ze wel, bedenk dan het volgende: Hoe eet je een olifant op? Gewoon stukje voor stukje.

Nienke Kok is co-assistent aan AMC/Uva en student-

Maayke Sluman is AIOS Interne Geneeskunde

assistent Anatomie. Zij heeft een vliegbrevet.

en lid van het Dagelijks Bestuur van de

14

VNVA.

MARIEKE VISSER

KATINKA DIRKEN

PROF VÖLKER

‘niet perse gemakkelijker’

‘doe maar gek’

‘gezamenlijk zet je zaken in perspectief’

1. Vrouwelijke artsen zijn andere artsen in de zin dat ze zich meer verantwoordelijk voelen en daarom soms ook te veel willen opknappen voor patiënten en omgeving. Ze hebben minder last van hun ego.

1. Toen ik in 1987 als huisarts aan het werk ging dacht ik dat ík anders was, pas in 1995 na alle publicaties over man/vrouw verschillen in de spreekkamer werd mij duidelijk dat het vooral een man/vrouw verschil is. Meer tijd per consult, meer uitloop, gezelligheid in de spreekkamer, meer emotionele interesse, meer delen van eigen twijfels en emoties. Al deze kwaliteiten hebben ook een keerzijde. Per saldo niet beter, wel anders.

1. Vrouwelijke artsen hebben dezelfde opleiding als mannelijke artsen, er is dan ook op vakinhoudelijk niveau geen verschil te verwachten. Vrouwen en mannen verschillen wel in hun aanpak van veel zaken. Dit is niet nieuw, de verschillen in bijvoorbeeld leiderschap stijl, én de voordelen van de vrouwelijke communicatieve vaardigheden, worden vaak genoemd. Of de ene stijl je meer bevalt dan de andere is een persoonlijke zaak.

2. De vrouwelijke artsen die ik in mijn studietijd tegenkwam waren ‘getrouwd met het ziekenhuis’ of leverden fors in voor hun gezin. Het hebben van kinderen en deeltijdwerk, ook voor mannen, is gewoner geworden. Het is niet perse gemakkelijker. Nu kan alles, moet dan ook alles. Ik zie nogal wat worstelende dertigers en twintigers. En met een carrière en een gezin voel je je snel tekortschieten.

2. Absoluut. Ik begon nog zonder zwangerschapsverlof. De emancipatie van mannen en vrouwen staat volgens mij al een paar jaren stil. Vrouwen houden hun eerste prioriteit bij hun gezin, mannen hun eerste bij het werk. Die verschillen zouden naast elkaar moeten staan zonder conflicten. Er vallen nog te veel vrouwen uit tijdens hun specialisatie. Er komt een voorkeur voor mannelijke agio’s net als vroeger.

2. Er zijn wel meer regels gekomen die vastleggen wat de rechten en plichten zijn van artsen in loondienst. In geval van zwangerschap zal “je kunt doorwerken tot de eerste wee of laatste week” nu niet gauw meer worden geventileerd. Bij vrijgevestigde artsen/ specialisten komt het nog steeds voor dat het invullen van zwangerschapsverlof als vanzelfsprekend wordt gezien als een zaak van vrouwen onderling, in casu de andere vrouwelijke maatschapsleden.

3. Je persoonlijke ervaringen blijken universeel. Door delen van ervaringen kom je dit te weten en kun je afstand nemen. Dat geeft kracht. Ook valt er wat betreft doorstroming naar hogere posities nog steeds veel in te halen. Vrouwen moeten elkaar steunen en op de hoogte houden, mannen onderkennen nog steeds het probleem niet (en het komt hen ook goed uit).

3. De belangrijkste steun in je hele loopbaan is die van je partner. Collega’s, familie en vrienden zijn natuurlijk prima. Vrouwen hebben de neiging om zich kleiner te maken dan ze werkelijk zijn. Een partner die roept: “Ga ervoor, hier thuis regelen we het wel, je kan het !” is volgens mij het belangrijkst. Als kwaliteit van zorg en aandacht voor relaties/ het teamspel gewaardeerd wordt met geld en macht, komen de vrouwen boven drijven! Onze tijd komt eraan, maar wel anders.

3. Ja, ‘lotgenotencontact’ kan steun geven, maar ook zaken in perspectief zetten. Van kennis uitwisselen is niemand ooit slechter geworden.

4. “Doe maar gek, dan doe je al normaal genoeg. “

4. Het is zeer de moeite waard om je in te zetten voor met mooiste vak van de wereld, ook al valt het soms zwaar. Niemand heeft zoveel arbeidsvreugde als een arts die met plezier en overtuiging haar werk doet.

Marieke Visser, neuroloog in het VUmc. Zij doet onderzoek

Katinka Dirken – Heukensfeldt Jansen is huisarts

Prof. Dr. H. (Hennie) J. Völker-Dieben is emeritus

binnen het Alzheimercentrum van VUmc en is lid van de

teammanager Gezondheidscentrum Castrovalva,

hoogleraar oogheelkunde aan de Vrije Universiteit

commissie TOP. Zij is getrouwd en heeft drie dochters.

Almere en huisarts onderzoeker UMC Nijmegen.

Amsterdam. Zij is ambassadeur Oogheelkunde. Zij

Zij is actief VNVA lid, en lid van de HVRC. Katinka is

is gehuwd en heeft een dochter.

4. Iedereen is een kind van haar tijd. Waar jezelf mee worstelt is een universeel probleem. Het gaat de goede kant uit, er zijn meer vrouwelijke artsen, kinderen worden geaccepteerd en de eerste rolmodellen in hogere posities verschijnen. We hebben een prachtig vak, waarin we met zijn allen nog veel kunnen verbeteren en betekenen. De tijd is nabij dat de praktijk van ‘een vrouw aannemen bij gebrek aan een man’ wordt veranderd in ‘streven naar een gebalanceerde samenstelling van een team’.

VAMP oktober 2006

15

Vrouwelijke artsen zijn anders

Kenniscentrum Vrouwelijke Arts en Werk

S

inds 1986 zijn er meer vrouwelijke geneeskundestudenten dan mannelijke en geleidelijk zien we ook steeds meer vrouwelijk artsen werkzaam in alle medische specialismen. Maar tevens zijn nog altijd minder vrouwelijke artsen werkzaam in functies als hoogleraar en opleider evenals in beleids- en bestuursfuncties, dan verwacht zou mogen worden op grond van dit grote aantal instromende vrouwen. Exacte cijfers over het werk van vrouwelijke artsen blijken in de praktijk moeilijk verkrijgbaar. Deze onduidelijkheid leidt tot al dan niet terechte vooroordelen over de participatie van vrouwelijke artsen op de arbeidsmarkt. Ook gedegen wetenschappelijke kennis en inzicht omtrent de arbeidssituatie van vrouwelijke artsen is nauwelijks beschikbaar.

Arts Toine Lagro-Janssen heeft een voorstel ingediend bij het dagelijks bestuur van de VNVA om in een samenwerkingsverband een digitaal kenniscentrum Vrouwelijke Arts en Werk op te zetten. Het kenniscentrum kan gekoppeld worden aan het reeds bestaande Kenniscentrum voor Seksespecifieke Geneeskunde, dat de status van ‘parel’ binnen de door ZON (zorgonderzoek Nederland) gesubsidieerde projecten heeft verworven. Het nieuwe kenniscentrum zou kunnen zorgen voor de monitoring van de positie van vrouwen vanaf student tot arbeidspositie en op die manier steeds een reëel en actueel beeld kunnen geven van de situatie. Daarnaast kan wetenschappelijk gefundeerde kennis worden verzameld en toegankelijk gemaakt over de arbeidsomstandigheden van vrouwelijke artsen, hun wensen, hun succesfactoren en de barrières op weg naar realisering van hun gewenste

Advertentierubriek voor leden

VAMPiertjes

loopbaan. Via koppeling aan andere informatie kan zowel een nationaal als internationaal beeld worden gecreëerd als bijgehouden. Dit kenniscentrum past uitstekend binnen de doelstellingen van de VNVA en het dagelijks bestuur heeft dan ook besloten dit tot haar kerntaken te rekenen en de mogelijkheden te onderzoeken voor een succesvolle uitvoering.

door Cisca Griffioen Het Kenniscentrum Vrouwelijke Art en Werk is een nieuw project voor de VNVA in samenwerking met de afdeling Vrouwenstudies van de faculteit der Medische Wetenschappen van het UMC St. Radboud te Nijmegen.

VAMPIERTJES zijn bedoeld om leden met elkaar in kontakt te brengen. Opgeven via www.zadkinemedia.nl of stuur de bon op!

Diversen

Mededelingen

Leergang strategisch leiderschap voor vrouwelijke artsen Anna Hinze en Caty Asscher geven ook in 2007 weer deze succesvolle cursus.Data:16 en 17 feb, 15 en 16 mrt,12 en 13 apr. Kennismakings avond woe 10 jan INFO: [email protected], caty. [email protected]

Consumenten Psychotherapie

DANSTHERAPIE Deze nonverbale groepspsychotherapie voor bewustwording van eigen diep verborgen en verdrongen verlangens kunt U ervaren in een gratis proefsessie op een woensdagmorgen van 10-12.00 uur in Apeldoorn. Aanmelding: 055-5211039 of 055-5215706 bij Charlotte Querido, psychiater. www.zadkinemedia.nl

- Vrl huisarts-mediator en psychotherapeut geven trainingen in communicatievaardigheden/conflicthantering en begeleiding t.a.v. reintegratie na langdurige ziekte/burn-out. Info: www.optend.nl en/of www. mediator-dokter.nl - .

Onroerendgoed te huur aangeboden

TE HUUR: VILLARS-GRYON, ZWITSERLAND Alpe des Chaux ligt op 1550 m. Het app. ligt 30 m boven ingang skilift. Skigebied verb. met Villars en gletscher Les Diablerets, 120 km pisten. Skischool v.a. 4 j. App. 4 pers., zuid balkon, schitterend uitzicht. Ind.: woonk. en goed inger. open keuken, één 2-pers. Slk., badk. ligbad-douche. Overdekte parkpl. Zondag tot Zondag. Prijs vanaf � 250,- p.w. Niet roken, geen huisd. Tel (0182) 399073.

Personeel

Peroneel gevraagd

*

Gezocht: goede en betrouwbare hulp in de huishouding voor 2 ochtenden per week in Nijmegen. Tel.: 024-3554400

Adverteren?

www.zadkinemedia.nl

www.zadkinemedia.nl

16

Dat kan! Surf naar:

�������������������������������������� � ����������������������� ��������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������ �������������������������������������������������������������������

����������

� ��������������������

� �

� ������������������������������

� �

� �������������������������������

� �

� �����������������������������������

������������������������

� ���������������������������������������������������

���������������������

�

�������������

����������������

�

���������������

� �

� �������������������������������������

� �

� �����������������������������������

� � � �

�

���������������������������� � �������������������

������������������������������

Pinkhof 11e herziene druk

S

tel je voor dat woorden van betekenis kunnen veranderen. Dat we te pas en te onpas woorden

gebruiken zoals het ons uitkomt. Met name woorden van groot gewicht, zoals medische woorden met een medische geschiedenis en medische betekenis. Daar moet je toch even niet aan denken… Pinkhof Geneeskundig woordenboek is het uitgebreidste verklarende medische woordenboek in Nederland en laat in die verschijningsvorm aan duidelijkheid én uitleg niets te wensen over. De nieuwe, elfde, druk heeft niet

rijdende aorta

alleen een nieuw uiterlijk. Inhoudelijk zijn er duizenden actuele medische begrippen toegevoegd en voor het eerst staan ruim 250

rijdende aorta, aorta die rechts (i.p.v. links) aan het hart ontspringt en bloed uit beide hartkamers ontvangt; maakt deel uit van de tetralogie etc.

Pinkhof houdt woord!

aandoeningen tot in detail beschreven in zogenoemde profieltermen.

www.bsl.nl/pinkhof

BREAKING NEWS!

Registreer nu op Mednet.nl en profiteer van deze mogelijkheden Dossiers Maak zelf nieuws Buitenlands nieuws

Nieuws op uw eigen website 24 uur per dag Geef uw mening

Discussieer met collega´s Nieuws op PDA

NIEUWS VOOR MEDISCH NEDERLAND

www.mednet.nl

Kinderen krijgen: uitstel en afstel door gebrek aan emancipatie

FOTO:

het als haar missie de hindernissen uit de weg te ruimen die met name hoogopgeleide vrouwen ervan weerhouden kinderen te krijgen. Von der Leyen slaagde erin een vorm van ouderschapsverlof in te voeren, dat alleen verstrekt wordt als ook de vader verlof neemt om voor de kinderen te zorgen.

“

Uitstel van een eerste zwangerschap kan leiden tot gestoorde vruchtbaarheid, ongewenste kinderloosheid, risicovolle zwangerschappen en een verhoogd risico op borstkanker.” C. Hilders, gynaecoloog, bracht deze negatieve fysieke gevolgen onder de aandacht in de media (Med Contact, 4 augustus, diverse dagbladen). Daarnaast is in Nederland het aantal kinderen per vrouw in 40 jaar gedaald van 3,2 naar 1,7 (CBS). Mogelijke positieve gevolgen van uitstel van zwangerschap, zoals een bredere persoonlijke ontwikkeling als opvoeder, blijven in dit artikel buiten beschouwing. In de aanloop van het artikel lijkt het alsof de auteur emancipatie als oorzaak van de uitgestelde zwangerschappen ziet. Maar nee toch? Dat kan ze toch niet bedoelen? Het is immers juist het gebrek aan emancipatie, dat ertoe leidt dat vrouwen te vaak alleen staan voor de combinatie van opvoeding en arbeidsparticipatie, en kiezen voor uitstel van zwangerschap.

In Nederland nemen moeders meer zorgdagen op dan vaders: negen van de tien moeders en de helft van de vaders zorgen op vaste dagen voor hun kinderen (NRC 8 augustus). De meeste gezinnen met kinderen kennen de anderhalfverdieners: hij fulltime en zij parttime, met alle gevolgen voor de carrière van vrouwen in de huidige arbeidsstructuur. In Duitsland is vanwege het gebrek aan emancipatie een minister van Gezinszaken, Vrouwen en Jeugd aangesteld; Ursula von der Leyen, arts en moeder van 7 kinderen (NRC, Elsevier 5 augustus). Vier op de tien academisch opgeleide vrouwen kiezen daar zelfs voor afstel. Het gemiddelde aantal kinderen per vrouw in Duitsland is met 1,36 een van de laagste van Europa, en wordt gezien als een bedreiging van een gezonde opbouw van de maatschappij in de nabije toekomst. Een opbouw die nauwelijks meer te herstellen is. In Duitsland worden kinderen gezien als hindernis voor een carrière, aldus Von der Leyen. Zij ziet

Ook in Nederland wordt het hoog tijd dat we de hindernissen wegnemen voor hoogopgeleide vrouwen / mannen om op een geschikt moment - voor kinderen te kunnen kiezen. Ook voor vrouwelijke artsen zullen wij moeten organiseren dat ze werk en zorg goed kunnen combineren. Niet alleen vanwege de nadelige gevolgen van uitgestelde zwangerschappen en de noodzaak van een evenwichtig opgebouwde toekomstige generatie. Maar ook omdat een suboptimale arbeidsparticipatie van vrouwen, die de meerderheid vormen onder de artsen in opleiding, onverbiddelijk zal leiden tot schade van de gezondheidszorg. Met de slotconclusie van C. Hilders zijn wij het dan ook volledig eens: “Het is tijd voor een radicale herbezinning.” Echter, naar ons idee moet de oplossing niet gezocht worden in een eenzijdige aanmoediging om vroeger kinderen te krijgen op medische gronden, zonder oog te hebben voor de maatschappelijke en culturele oorzaken hiervan. Een gezonde maatschappij met een gezonde, goed opgeleide en voldoende omvangrijke toekomstige generatie vraagt om extra maatregelen, zoals een breder gebruik van vaderschapsverlof, flexibele werktijden voor moeders en vaders, naschoolse opvang, en een vrouwspecifieker of flexibeler loopbaanbeleid gericht op stijging later in de carrière.

door Dr. Patricia Assman Voorzitter VNVA

en: Prof. Dr. Toine Lagro-Janssen

Hoogleraar vrouwenstudies medische wetenschappen UMC ST Radboud

VAMP oktober 2006

19

Belangenbehartiging

Zwanger en toch niet blut ZWANGERE ZELFSTANDIGEN HEBBEN RECHT OP EEN ARBEIDSONGESCHIKTHEIDSUITKERING

TIJDENS

HUN

ZWANGERSCHAPSVERLOF. DAT VINDEN

VEEL

VROUWELIJKE

ARTSEN.

DE LAATSTESTAND VAN ZAKEN IN HET PROCES TEGEN VERZEKERAAR MOVIR DIE ZWANGERE VROUWEN DISCRIMINEERT.

door Hester Jansen (voorzitter Proefprocessenfonds Clara Wichmann)

I

s zwangerschap een ziekte? Nee, maar het brengt wel een periode van arbeidsongeschiktheid met zich mee. Sinds de overheid de publieke voorziening afschafte, moeten zelfstandig werkende vrouwen zich hiervoor zelf verzekeren. In de praktijk blijkt dat erg lastig: verzekeraars hanteren lange wachttijden voordat je aanspraak kunt maken op een arbeidsongeschiktheidsuitkering, of sluiten arbeidsongeschiktheid vanwege zwangerschap uit van vergoeding. Zo wordt het voor zelfstandige artsen moeilijk om de financiële kant van het krijgen van kinderen te regelen. En dat terwijl vrouwen een steeds groter aandeel van alle artsen uitmaken. De VNVA heeft zich daarom kort geleden aangesloten bij een proefproces tegen verzekeraar Movir, dat is voorbereid door het Proefprocessenfonds Clara Wichmann (zie kader). Marlies Vegter (advocatenkantoor Kennedy Van der Laan) is een van de advoca-

20

ten die de belangen van de betrokkenen in de rechtszaal verdedigen. Vegter: ‘Wat we met deze procedure willen bereiken is dat Movir gedwongen wordt om de polisvoorwaarden te wijzigen, zodat die niet langer discriminerend voor vrouwen zijn. Daarnaast willen we dat de rechter zich uitspreekt over de individuele vorderingen van de elf vrouwelijke artsen en vijf vrouwelijke advocaten die op persoonlijke titel bij het proces zijn aangesloten. Die vrouwen willen met terugwerkende kracht alsnog de arbeidsongeschiktheidsuitkering krijgen waar ze recht op hebben.’ Wat er niet deugt aan de polisvoorwaarden van verzekeraar Movir is volgens Vegter duidelijk: ‘Voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering op grond van zwangerschap geldt een wachttijd van twee jaar. Veel vrouwen lopen daar tegenaan; in de praktijk zijn het vaak jonge vrouwen die hun artsenopleiding achter de rug hebben, een paar jaar gewerkt hebben daar vervolgens een eigen praktijk willen starten. Juist wanneer ze in de leeftijd zijn om kinderen te krijgen. Zwangerschap is niet zo goed planbaar als Movir zegt’, vindt

Eis: polisvoorwaarden wijzigen. Vegter. ‘Natuurlijk, het zou onredelijk zijn wanneer je tijdens je zwangerschap even snel een arbeidsongeschiktheidsverzekering zou kunnen afsluiten. Toch zijn er genoeg andere mogelijkheden om misbruik van verzekeringen tegen te gaan dan om een lange wachttijd te hanteren, of door arbeidsongeschiktheid door zwangerschapsverlof geheel uit te sluiten van de verzekering. Movir discrimineert trouwens niet alleen door middel van een wachttijd; voor een zwangerschapsuitkering gelden lagere bedragen dan voor andere vormen van arbeidsongeschiktheid, omdat wordt teruggegrepen op het dagbedrag dat

voorafgaand aan de wachttijd van twee jaar gold.’ De advocaten hebben onlangs – namens Clara Wichmann, VNVA en de individuele artsen en advocaten – de verzekeraar gedagvaard. Movir moet voor 20 september reageren en daarna bepaalt de rechter of er misschien ook nog een rechtszitting moet komen. ‘Juridische procedures zijn een kwestie van een lange adem’, erkent Vegter, ‘maar het is belangrijk dat deze strijd gevoerd wordt. Ik schat in dat we een goede kans van slagen hebben. Meer informatie kunt u vinden op de website: www.clara-wichmann.nl

Klinkende resultaten voor Clara Wichmann De stichting Proefprocessenfonds Clara Wichmann zet zich in voor de verbetering van de rechtspositie van vrouwen in Nederland en doet dat op een zeer concrete manier: namelijk met juridische middelen. En daarmee worden klinkende resultaten geboekt. Het fonds is onder meer bekend vanwege de veelbesproken procedure tegen de SGP, die ertoe geleid heeft dat de overheidssubsidie van 800.000 euro aan die partij moest worden ingetrokken. Onder die financiële druk besloot de SGP onlangs dat vrouwen lid mogen worden van de partij, maar omdat vrouwen nog steeds niet verkiesbaar zijn bij de SGP, gaat het fonds door met de juridische procedure. Het Proefprocessenfonds is een stichting die volledig draait op vrijwilligers en op bijdragen van donateurs. Het bestuur van de stichting bestaat uit betrokken advocaten en juristen die de praktijk goed kennen. Vindt u het werk van het Proefprocessenfonds Clara Wichmann belangrijk? Wordt dan donateur en stort een bijdrage op postbankrekening 64 34 64 ten name van het Proefprocessenfonds Clara Wichmann in Amsterdam. Uw financiële steun wordt buitengewoon op prijs gesteld!

VNVA coaching-project Afgelopen mei vond een geanimeerde bijeenkomst voor VNVA mentoren en coaches plaats. Daarop heeft de splitsing van mentoren en professionele coaches verder vorm gekregen. Zo is de lijst met mentoren/coaches verder opgeschoond, en worden de mentoren binnenkort telefonisch door ons benaderd met de vraag hoe zij zich op onze website willen presenteren. Daarnaast bespreken wij met hen hoe wij, geanonimiseerd, als vereniging zicht kunnen krijgen op de hoeveelheid en aard van de vragen die bij de leden leven. Dit lijkt ons een voorwaarde om een steeds beter aanbod voor de leden te creëren, toegespitst op de behoeften die er zijn. Een aantal professionele coaches, leden en niet-leden, uit ons bestand is al benaderd om te bezien of zij een link kunnen krijgen op onze website naar hun praktijk. Daaraan wordt een ‘kwaliteitskeurmerk’ gekoppeld, waarover wij met deze professionals in gesprek gaan.

Hoewel het aantal vragen over coaching deze zomermaanden niet groot was, verwachten wij wel een toename de komende maanden. Gestelde vragen hebben het meest te maken met carrièreswitch en de combinatie werk-gezin. In de komende Vamps houden wij u op de hoogte van de ontwikkelingen rondom het coachingproject. Met vragen over mentorschap en coaching kunt u altijd terecht bij de commissie coaching. U kunt ons bereiken via het secretariaat van de VNVA. Zij sturen uw vraag door naar ons, en een commissielid neemt dan zo spoedig mogelijk contact met u op.

door Margot Stoutenbeek

VAMP oktober 2006

21

Over sekse en gender

‘Ik ben een meisje’

SEKSEVERSCHILLEN ZIJN IN DE MEDIA

schillen aan en vooral jongens ervaren daar de beperkingen van, omdat zij veel meer afkeuring ontvangen als zij bijvoorbeeld met poppen willen spelen. Vaders blijken naar hun zonen restrictiever te zijn dan moeders. Maar ook de invloed van geslachtshormonen op de hersenen bepalen voorkeuren m/v voor speelgoed, waarbij omgeving en context een belangrijke invloed uitoefenen.

VOLOP IN DE AANDACHT. MAAR HOE?

P

opulaire boeken als Waarom mannen niet kunnen luisteren en vrouwen niet kunnen kaartlezen? of Waarom mannen liegen en vrouwen altijd schoenen kopen? verklaren sekseverschillen volledig vanuit de aanname van vastliggende biologische verschillen met liefst een verwijzing naar het dierenrijk. Een eenzijdige en onjuiste voorstelling van zaken…

en Iki Freud op de symbiotische band die meisjes vaak hebben met hun moeder. Meisjes zijn meer gericht op verbondenheid en relaties; jongens, zeker bij gebrek aan een aanwezige verzorger/vader, meer op autonomie en individualiteit.

Tweejarige Sophie straalt op het buurtfeest in haar mooie jurk. Stephan, haar tweelingbroer, taalt niet naar kleren, hij verheugt zich op de race met miniauto’s. Het fundamentele gevoel een jongen of meisje te zijn, de kerngeslachtelijke identiteit, ligt vast op de leeftijd van 18 maanden. Ouders moedigen seksever-

Het begrip gender is daarbij een kernbegrip en geeft aan welk geslacht men zich voelt. Het begrip sekse verwijst naar het geslacht dat men anatomisch en chromosomaal heeft. Vaak merk ik in discussies verwarring tussen genderidentiteit en hetgeen we ‘genderrollen’ noemen: het geheel van opvattingen, eigenschappen en gedragingen die in een cultuur aan mannen en vrouwen worden voorgeschreven. Genderidentiteit wordt gevormd door factoren die elkaar voortdurend onderling beïnvloeden zoals omgeving, hormonen, genen en iemands levens-geschiedenis. Hoe de omgeving de ontwikkeling tot jongen of meisje beïnvloedt baseert zich op een aantal theorieën. Sociale leertheorieën houden verband met de reacties van volwassenen op seksespecifiek gedrag van kinderen. De cognitieve theorie ziet de genderontwikkeling als onderdeel van de cognitieve ontwikkeling en vanuit psychoanalytisch perspectief wijzen o.a. Nancy Chodorow

22

Omgeving en context oefenen een belangrijke invloed uit.

Al deze activiteiten, al die gedrags-kenmerken, hebben hun invloed op de ontwikkeling van de hersenen van het jonge kind, die in het eerste en tweede levensjaar in interacties met ouders en anderen snel groeien en differentiëren. Dat maakt de ontwikkeling van de gender en van de kern genderidentiteit tot een boeiend en dynamisch gebeuren tussen verschillende factoren. Hoe Sophies en Stephans genderidentiteit er uit zullen gaan zien heeft alles te maken met hun sociale omgeving en hun eigen levensverhaal.

Toine Lagro-Janssen is huisarts en hoogleraar Vrouwenstudies Medsche Wetenschappen UMC ST Radboud.Daarnaast is zij lid van de commissie Seksespecifieke Geneeskunde.

ERKENNING, GEEN UITSLUITING EEN WIJZIGING VAN HET WETSVOORSTEL VAN DE BIG REGISTRATIE, WELKE LEIDT TOT VERLIES VAN DE ARTSENTITEL VOOR NIET-PRAKTISERENDE ARTSEN BLEEK ONGEMERKT DE TWEEDE KAMER GEPASSEERD TE ZIJN, ZONDER BERAADSLAGING OF STEMMING. DE VNVA REAGEERDE ONMIDDELLIJK MET EEN BRIEF AAN DE EERSTE KAMER COMMISSIE VOOR VWS, VOOR DE BESPREKING VAN DIT ONDERWERP OP 5 SEPTEMBER.

VAMP oktober 2006

23

Column Ina Vader

Beren op je weg

ls je iets moeilijk vindt zie je allerlei bezwaren en moeilijkheden, die maken dat je niet aan de slag kunt, durft of hoeft. Beren dus. Om ze te verjagen kun je ze goed bekijken en onderzoeken hoe reëel ze zijn. Een andere manier van benaderen wil wel eens helpen. Deze zomer reisde ik samen met Rikus, mijn partner, in de Rocky Mountains. Informatieboekjes van natuurparken waarschuwen je al op pagina 2 voor beren en ander groot wild, met allerlei adviezen.

We waren op een camping aan het Slocanlake. Ik zat in mijn eentje voor de camper etend, een sudoku te maken. Peinzend keek ik op en aan de andere kant van de tafel keek een beer nieuwsgierig naar mij, op nauwelijks 2 meter afstand. Geschrokken zwaaide ik met mijn armen en maakte geluid. De beer ging rechtop staan, keek nog even, draaide zich om en liep rustig weg. Eenmaal in de camper zag ik buiten mijn boterham met pindakaas nog staan. Die heb ik snel naar binnen gehaald, want stel je voor dat hij terug zou komen voor een hapje.

Op mijn geluid afkomend, maakte Rikus trouwens nog mooie foto’s. Dat bleek later ook handig voor de ongelovige boswachter. Beren op je weg. Deze liet zich vrij gemakkelijk verjagen. Gelukkig! Anders had je dit verhaal gemist.

Hoe zit dat in jouw beroepsvereniging?

D

e VNVA heeft voor vrijwel alle disciplines een ambassadeur benoemd. Waar nodig en mogelijk brengt de ambassadeur doelstellingen en activiteiten van de VNVA positief onder de aandacht. De ambassadeur is namelijk contactpersoon tussen de VNVA en haar eigen beroepsvereniging of werkomgeving. Zij is aanspreekpunt voor collega’s en treedt pro-actief naar buiten als het gaat om issues waar de vereniging zich mee bezighoudt. Dat kan belangenbehartiging zijn, maar ook een bestuur informeren over de mogelijkheden die bijvoorbeeld de kadertraining (zie pagina 11 van dit nummer) van onze vereniging biedt. Of de interesse wekken voor een project, congres of symposium. Denk daarbij ook aan vragen als: Hoe zit het met het evenwicht in de beroepsvereniging? Percentage vrouwelijke opleiders en hoogleraren? Hoeveel vrouwen zitten er in bestuurs-

24

functies? Is er een positief beleid om te zorgen dat hier evenwicht in komt? Wat doe je om vrouwelijke collega’s te stimuleren om bestuursfuncties te aanvaarden? Is er een mogelijkheid om jong talent te stimuleren en te coachen? Hoe staat het met seksespecifieke elementen in de opleiding en de dagelijkse praktijk? De commissie Seksespecifieke Geneeskunde en professor Toine Lagro-Janssen hebben modellen ontwikkeld over de communicatie en specifieke verschillen in diagnose en behandeling van vrouwelijke patiënten. Wil je weten of er voor jouw beroepsvereniging een aanspreekpunt is? Ga naar www.vnva.nl en Steun en Contact. Heb je zelf belangstelling om ambassadeur te worden, stuur een e-mail aan voorzitter Patricia Assmann ([email protected]).

Irene Hellemanns

Irene Hellemans, ambasadeur cardiologie

Een tweede kans!

I

n januari 2005 ging het project Arts weer aan de slag van start. Artsen die enige tijd niet in hun vak hadden gewerkt, kregen de kans wederom als ‘arts aan de slag’ te gaan. En dat is gelukt!

Na een intensieve werving en selectie startte een groep van 30 artsen, veelal basisartsen, maar ook enkele specialisten. Hun uitdaging? Gezamenlijk met de projectleiding in de loop van een jaar ontdekken op welk terrein zij als arts aan de slag wilden, maar vooral ook hoe zij deze functie gingen ‘veroveren’!

Groepsproces allerbelangrijkst

In een algemeen introductieprogramma met trainingen in bijvoorbeeld netwerken en presenteren, werd bovendien geoefend in opnieuw medisch handelen en volgden presentaties over de mogelijkheden binnen de medische arbeidsmarkt. Het allerbelangrijkst bleek echter het groepsproces, gestart in gezamenlijke intervisiebijeenkomsten. De sfeer van veiligheid stimuleerde namelijk menige deelnemer tot stappen richting arbeidsmarkt.

Initiatiefnemers en organisatoren: VNVA, KNMG en SWG Arts en Werk kijken terug op een succesvol project, dat veel ideeën voor de toekomst heeft opgeleverd. Aan een nieuwe opzet wordt gewerkt.

Na afloop was bijna de helft aan de slag. De overigen kregen een individueel maatwerktraject met uiteindelijk ook de baan die zij zich wensten.

projectleider Arts weer aan de slag

Agenda

Agenda

25 T/M 27 SEPTEMBER ROTTERDAM

28 SEPTEMBER

Van 25 t/m 27 september biedt het zakenFestival Rotterdam ondernemers de ideale kans om elkaar te ontmoeten én hun kennis te vergroten door het bijwonen van workshops. Het thema dit jaar is Rijk in Rotterdam. Relevant voor de zorg is de workshop ‘Kansen zien en kansen pakken’ op 25september, van 14.30 u -15.30 u, met o.a. Mw. Ir. J.M. Leemhuis-Stout, voorzitter Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen. In deze workshop krijgen de deelnemers de kans om vanuit commerciële, spirituele en multiculturele invalshoek die vragen te stellen die hen als ondernemer (m/v) of arts (v) bezighouden. Het uitgangspunt van deze bijeenkomst is datu met een ‘rijk gevoel’ naar huis gaat. Inschrijven:www.zakenfestival.nl

De Maakbare Mens Op deze conferentie wil de Nederlandse Vrouwen Raad u graag informeren over biotechnologie met stam- en eicellen en uw mening horen over ethische en morele aspecten van de huidige ontwikkeling voor vrouwen. Tijd: 10.00 u - 16.00 u, Muziekcentrum Vredenburg, Vredenburgpassage 77, Utrecht Info: www.genderduurzaamheid.nl

29, 30 SEPTEMBER SOESTERBERG Beleids- en Bestuursweekend 2006 o.l.v. Ina Vader. Thema: Bezieling. Voor regiobesturen, commissies en alle actieve VNVA leden. Tijd: Vrijdagavond 18.00 uur tot zaterdag 16.00

Alle deelnemende artsen hebben zichzelf een tweede kans gegeven!

door Marijke Vos-Maan.

uur. Cenakel, naast het Kontakt der Kontinenten te Soesterberg. Info: Secretariaat VNVA of www.vnva.nl

2 OKTOBER 2006 DEN HAAG Politieke Middag bij VNO-NCW met lijsttrekkersdebat. Centraal thema: Arbeidsparticipatie van vrouwen. De Federatie Zakenvrouwen heeft vier lijsttrekkers uitgenodigd om over dit onderwerp hun mening te geven t.w.: Mark Rutte, Wouter Bos, Maxime Verhagen en Femke Halsema. Tijd: 14.00-18.00 uur. Meer info op www.federatiezakenvrouwen.nl

VNVA

Meer info op www.vnva.nl

VAMP oktober 2006

25

Recensies

Recensies

Een arts van de wereld – Etnische diversiteit in de medische praktijk

CONNY SEELEMAN, JEANINE SUURMOND, KARIN STRONKS 2005, 1 E DRUK, B OHN STAFLEU VAN LOGHUM, ISBN 9031346594 Dit vlot leesbare boek is een aanrader voor het medisch onderwijs thuis en voor iedere praktiserend arts met diversiteit in haar of zijn praktijk. Het bevat twintig casus met veelzeggende titels als ‘Een Somalische vrouw met spierpijn’ en ‘Een onverzekerd Armeens echtpaar’. De inleiding biedt informatie over migratie en uitleg over culturele competenties, de hoofdstukken met casus zijn aangevuld met achtergrondinformatie, een beschouwing en aanbevolen literatuur. In de zorg voor allochtonen bestaat het ge-

vaar van culturalisatie: oorzaken van een probleem kunnen in cultuur worden gezocht, waarbij men andere verklaringen misloopt. Dat we alert moeten blijven op de valkuil van somatisatie bewijst de Somalische vrouw: vitamine D-tekort bleek de oorzaak van haar pijn te zijn. Het boek biedt ook handvatten voor de omgang met ‘allochtone’ patiënten. Verschillende verwachtingen van patiënt én arts, gebaseerd op ervaringen in ieders eigen cultuur, kunnen grote invloed hebben op de behandeling. De casus waarin een Nederlandse vrouw een Keniaanse arts bezoekt houdt hierbij de ‘autochtone’ arts een mooie spiegel voor. Uit de casuïstiek spreekt het belang van communicatie, het opbouwen van een vertrouwensband met de patiënt. Kennis van en respect voor de cultuur van de ander is hierbij een sleutel, daarbij in acht

nemend dat cultuur niet statisch is en ‘de’ allochtoon niet bestaat. Jammer dat een lijst met verwijzingen naar organisaties ontbreekt, nu staan ze door de tekst heen. Ook wordt niet duidelijk waar VETC-ers te vinden zijn, internet leert dat het NIGZ deze belangrijke zorgconsulenten coördineert.

door Heleen de Vaan, medisch adviseur, daarnaast redacteur Nieuwsbrief Stichting Lawine

Een briefje van de dokter ... Medische zaken in de asielprocedure

procedure. Een helder en praktisch hoofdstuk betreft de medische informatieverstrekking met tips en voorbeelden. Ook het traumatabeleid komt aan bod. Dit richt zich op wat er met een asielzoeker is gebeurd en niet wat er bij terugzending te verwachten is. De verblijfsvergunning voor medische behandeling blijkt geheel los te staan van de asielprocedure.

toelichting is niet altijd even objectief, evenals de rest van het boek. In de inleiding wordt deze tekortkoming ruiterlijk erkend en de kritische stellingname verdedigd.Voorop staat de hulp aan de asielzoeker die in nood verkeert. Dat is goed te begrijpen als we lezen aan welke soms Kafkaiaanse voorwaarden zij moeten voldoen om hier te mogen blijven.

Wat moeten we weten over de medische aspecten van de asielprocedure? Arts Evert Bloemen schrijft kort en bondig, dat leest zeer prettig.

Het boek eindigt met uitgeprocedeerde asielzoekers, dat ook zij recht hebben op medische zorg, en waarom.

door Liesbeth Koolman

Na uitleg over het vreemdelingenrecht wordt ingegaan op de medische asiel-

De hoofdstukken worden gelardeerd met toegelichte voorbeeldcasus. Deze

EVERT BLOEMEN PHAROS, ISBN 75955 56 1

26

90

Arts in opleiding tot huisarts

Personalia

Personalia

Huisarts van het jaar

Gepromoveerd

Sylvie Lo Fo Wong is door het weekblad Libelle uitgekozen tot huisarts van het jaar. Niet alleen omdat ze goed werk verricht voor haar patiënten in de Rotterdamse wijk Charlois, maar ook omdat ze een groot taboe in Nederland bespreekbaar maakt, nl. huiselijk geweld.

Angela Maas promoveerde op 15 september op het proefschrift: ‘Breast arterial calcifications and heart disease risk in women’ aan het UMC Utrecht. Rinke Bos promoveert op 18 oktober op het proefschrift: ‘Difficulties and dangers of CEA targeted immunotherapy against colorectal cancer’ aan het LUMC Leiden.

Mutaties Indien u mutaties heeft, meldt deze dan svp aan Secretariaat VNVA, t.a.v. Joke Selhorst, [email protected] informatie over actuele zaken sturen wij regelmatig electronisch, zoals laatst met een vacature. Daarvoor dienen wij uiteraard op de hoogte te zijn van een actueel e-mailadres.

Dagelijks Bestuur, vertegenwoordigers, commissies en werkgroepen DAGELIJKS BESTUUR VNVA

VNVA-ambassadeurs

Patricia Assmann, voorzitter

Artsen die ambassadeur of coach/mentor willen

Hedwig Vos, secretaris.

worden kunnen zich aanmelden via het secretari-

Maayke Sluman, lid

aat: [email protected], t.a.v. J. Selhorst.

Commissie Hilly de Roever-Bonnetfonds

vacature

De ambassadeurs en coaches/mentoren vindt u

Cisca Griffioen, Carien Dagnelie, Miriam de

ook op www.vnva.nl.

Kleijn

Commissie Coaching

Commissie Corrie Hermann Prijs

Herma van der Wal, Margot Stoutenbeek, Foekje

Willy-Anne van Stiphout, Janny Dekker, Anna

Veenstra , Willemien de Weerd

Hinze, Noks Nauta, Ineke van Seumeren, José

BELANGENBEHARTIGING Commissie TOP, ter bevordering van de door-

en Coaches/Mentoren

stroom van vrouwelijke medisch specialisten

Vredesvraagstukken), Karolien Dijkstra en Cristina Firanescu (ondersteuning)

Wetsteyn, Maayke Sluman, Anna Hinze

tot opleider- en hoogleraarposities

Commissie Start

Hanneke Takkenberg j.m.m.takkenberg@erasmusmc.

Heleen Betjes, Simone Ardesch, Els Struyk, Anne

Bezwarencommissie

nl, Marieke Visser, Gemma Kenter

Coolen, Nienke Kok, Fleur Hansen

Caroline Tordoir, Riet Ansink, Fokje Verweij

NHG-VNVA Werkgroep Vrouwen en Huisarts-ge-

Commissie Werk in Balans

neeskunde

Marianne Leenders, Marjet van Gelderen

Toine Lagro-Janssen [email protected], Sylvie Lo Fo Wong, Carien Dagnelie, Henriëtte van

NVR (Nederlandse Vrouwenraad)

der Horst

Joanna Schopman

NETWERKFUNCTIE

VAKVERENIGINGSFUNCTIE

Redactie Vamp

Commissie Seksespecifieke Gezondheidszorg

Secretariaat

VNVA,

[email protected] (Marga Helwe-

gen), Sylvia Buis, Clara Peters, Annelies van Hommelen

([email protected])

teur), Relinde Noordegraaf

Cisca Griffioen, Lammy Elving, Nine Knoers, Toine Lagro-Janssen

Op 24 juni 2006 was het dan zover! Tijdens de jaarvergadering van de redactie in Utrecht on-

(eindredacCommissie Internationale Betrekkingen

dertekenden onze voorzitter Patricia Assmann

Aagje Papineau Salm, Liselot Hoornweg, Gulalai

(l) en Theo van der Heijden van Zadkine Media

Barakzai, Anke van Dam, Corrie Hermann, Anita

(r) het contract voor VAMP. En het resultaat mag

Kraak, Joanna Schopman, José Wetsteijn, Akke

er zijn.

Botzen en Margreet Bakker (Vrouwelijke Arts &

VAMP oktober 2006

27

Colofon

Colofon

MISSION STATEMENT: De Vereniging van Nederlandse Vrouwelijke Artsen versterkt de positie van vrouwelijke artsen en de aandacht voor de seksespecifiekie geneeskunde. De VNVA is opgericht in 1933 en heeft nu ongeveer 2300 leden. Zij organiseert activiteiten die te onderscheiden zijn in de categorieën belangenbehartiging, netwerkfunctie en vakverenigingsfunctie.

Aan dit nummer werkten mee: Coördinatoren: Patricia Assmann, Irene Hellemans, Sylvia Buis Bureauredactie: Marga Helwegen Eindredactie: Annelies van Hommelen Redactie: Sylvia Buis, Clara Peters, Relinde Noordegraaf (Nathanja van Moppes) Fotograaf: Maarten van Haaff, e.a. Basisvormgeving: Redactie Partners Opmaak: Zadkine Media Studio Drukkerij: Argodruk

ADRESSEN AFDELINGSSECRETARIATEN Amsterdam e.o.: Carla Weenink tel. (023) 547 39 37 e-mail: [email protected]

In VAMP 2 Marli Huyer over passie en ambitie. Interview met Ina Vader. Verkiezingen

Maastricht e.o.: T.M. Keun tel (045) 525 40 32 e-mail: [email protected]

VAMP nr. 2 2006 Thema ‘Passie’ Gastcoördinator: Ina Vader Sluitingsdatum: 06.10.2006 Laatste meldingen: 13.10.2006

NIJMEGEN E.O.: MARIJE STERCKX tel (024) 329 52 39 e-mail: [email protected]

De VNVA streeft ernaar op te treden als gesprekspartner en adviseur van beleidsbepalende en uitvoerende organisaties in de gezondheidszorg, wanneer het gaat om onderwerpen die van belang zijn voor vrouwelijke artsen of voor de gezondheidszorg voor vrouwen. CONTACT: Secretariaat VNVA, Concordiaweg 149-151 t.a.v. J.A. Selhorst Postadres: Postbus 432, 4200 AK Gorinchem tel 0183 - 646 300, fax 0183 - 621 601 e-mail: [email protected] website: www.vnva.nl ADVERTENTIEACQUISITIE: Zadkine Media Postadres: Postbus 551, 3100 AN Schiedam tel 010 - 436 91 24, fax 010 - 436 49 67 e-mail: [email protected] website: www.zadkinemedia.nl Het Dagelijks Bestuur van de vnVa is met Zadkine Media B.V. overeengekomen dat de inhoud van de advertenties in de VAMP aansluit bij het redactionele beleid van de vnVa. Zadkine Media B.V. is verantwoordelijk voor de advertenties. Losse nummers zijn verkrijgbaar bij Secretariaat VNVA en kosten € 7,- per stuk inclusief porto. Een jaarabonnement voor niet-leden kost € 34,10. De VNVA-Krant verschijnt zesmaal per jaar. Oplage: 2700 stuks/ISSN 1383-1100. Gironummer: 24 55 32, t.n.v. Penningmeester VNVA, Utrecht. Opzegging abonnement min 3 maanden voor 1 januari.

28

VAMP nr. 1 2007 Thema ‘Arts en werk’ Gastcoördinator: Patricia Assman, Toine Lagro-Janssen Sluitingsdatum: 08.11.2006 Laatste meldingen: 22.11.2006

Kopij altijd welkom Heeft u iets bijzonders meegemaakt in de zorg? Laat het ons dan weten! Mail Marga Helwegen: [email protected]

Den-Haag e.o.: Els Plag tel (0172) 42 11 77 e-mail: [email protected] Noord-Nederland: Petra Chin A Paw tel (0592) 56 17 52 e-mail: [email protected] Oost-Nederland: Ay Lien The tel (0570) 65 52 63 e-mail: [email protected] Rotterdam e.o.: Jet de Gier tel (010) 413 97 92 e-mail: [email protected]

Brabant en Zeeland: Denise Schraven tel (013) 463 77 90 e-mail: [email protected] Midden-Nederland: Vacature tel (030) 247 47 95 e-mail: [email protected]