Een ogenblik is een UITGAVE van eye care foundation
EEN
OGENBLIK
ALSTUBLIEFT
Voorkomt blindheid
Voorkomt blindheid Voorkomt
Eye Care Foundation is ontstaan uit Oogzorg Wereldwijd en Mekong Eye Doctors
Eye Care Founda tion is ontstaan uit Oogzorg Wereldw ijd en Mekong Eye Doct ors
Het Centraal Bureau Fondsenwerving heeft de stichting het CBF-keurmerk voor goede doelen toegekend. Dit geeft aan dat wij een solide beleid voeren met betrekking tot fondsenwerving en de besteding ervan. Eye Care Foundation Naritaweg 12-D NL - 1043 BZ Amsterdam
T | + 31 (0) 20 647 38 79 F | + 31 (0) 20 475 14 67 E |
[email protected] I | www.eyecarefoundation.nl
Giro 5 25 25 KvK nr. 41 223 990
• Staar oorzaak nummer één van vermijdbare blindheid • Eén staarblinde = twéé slachtoffers • Steun de actie een Lens voor een Medemens NR. 2
november 2008
STAAR
INHOUDS OPGAVE
Meer dan 18 miljoen mensen wereldwijd zijn door staar aan beide ogen blind. Dat is meer dan de helft van alle blinden. In West-Europa is staar voor minder dan 5% van de gevallen de oorzaak van blindheid. In sommige ontwikkelingslanden is dat meer dan 50%. Dit opvallende verschil wordt veroorzaakt, doordat in de westerse wereld staar verholpen wordt vóórdat het een echt probleem wordt. In ontwikkelingslanden ontbreken de middelen daartoe en blijven mensen doorlopen met staar. Totdat ze blind zijn.
3 STAAR VOORWOORD
Het is daarom nodig dat in ontwikkelingslanden meer capaciteit komt om mensen aan staar te opereren. Want na een staaroperatie is het zicht hersteld en kunnen mensen hun leven weer oppakken.
4 WAT IS STAAR?
Eye Care Foundation zet zich in voor het verbeteren van lokale oogheelkundige capaciteit, zodat veel meer mensen aan staar kunnen worden geopereerd. Samen met onze collega’s in binnen- en buitenland blijven we strijden tegen staar. U helpt ons als u meedoet aan de actie een Lens voor een Medemens. Op pagina 15 leest u er meer over.
5 STAAR GROOTSTE OORZAAK VAN BLINDHEID 6 STAARPATIËNT IN NEDERLAND OF IN NEPAl
VOORWOORD
8 SOCIAAL ECONOMISCHE GEVOLGEN VAN STAAR 10 STAAR: WAT DOEN WE ERAAN?
Sinds de nieuwe organisatie Eye Care Foundation (ontstaan uit Mekong Eye Doctors en Oogzorg Wereldwijd) op 1 juli van dit jaar is gestart, gaat de ondersteuning van alle projecten met vereende krachten verder. We zijn ook druk bezig om onze werkwijze nog beter vorm te geven, zowel wat betreft de projectondersteuning als de fondsenwerving en voorlichting. Hierin laten we ons leiden door de voorwaarden en richtlijnen die het Centraal Bureau Fondsenwerving aan ons stelt. Op deze manier zullen we ook in de toekomst in staat zijn om op transparante wijze verantwoording af te leggen over onze activiteiten. We voelen ons gesterkt door de vele positieve reacties op de fusie. Er is nog zo veel te doen op het gebied van blindheidbestrijding in ontwikkelingslanden. Eye Care Foundation kan daar alleen een bijdrage aan leveren omdat u achter ons staat. Wij hopen dat deze nieuwsbrief u inspireert!
12 KORT NIEUWS 14 ZIJ HELPEN AL MEE! 15 WAT KUNT U DOEN?
Colofon
• ISSN 1876-2425 • Samenstelling en redactie Eye Care Foundation • Grafisch ontwerp Reclamebureau IVC • Layout, druk en verzending Thieme Amsterdam • Oplage 12.000 • Verschijnt 3x per jaar
Ander adres? Minder post? Materiaal voor uw actie? Informatiefolders? Geef uw wensen en mutaties door op www.eyecarefoundation.nl of bel 020 - 647 38 79
Martien Broers directeur
Foto cover: Eye Care Foundation 2
3
WAT IS STAAR? drs. W.H. Beekhuis, oud-oogarts Oogziekenhuis Rotterdam en medisch adviseur van Eye Care Foundation legt uit: Vertroebeling van de ooglens, met als gevolg verminderd gezichtsvermogen wordt staar genoemd. Het is de meest voorkomende oorzaak van slechtziendheid en blindheid ter wereld.
Ouderdomsstaar is de meest voorkomende vorm van staar en is te vergelijken met het krijgen van grijze haren en rimpels. Door de toenemende vergrijzing van de wereldbevolking stijgt het aantal mensen met staar aanzienlijk. Staar kan ook op jongere leeftijd voorkomen. Ongevallen met verwonding aan het oog zijn hier de belangrijkste oorzaak. Maar staar kan ook aangeboren zijn door bepaalde ontwikkelingsstoornissen van het ongeboren kind, of kan ontstaan door erfelijke factoren, slechte voeding of bepaald medicijngebruik. Staar geneest niet uit zichzelf en kan ook niet met medicijnen worden tegengehouden. Om staar te verhelpen is een oogoperatie nodig, waarbij de vertroebelde lens wordt vervangen door een kunstlens. Dit is in vrijwel alle gevallen mogelijk. De operatie is relatief eenvoudig en wordt onder plaatselijke verdoving uitgevoerd.
Foto: M. Boersma. Vrouw met staar in Laos
4
Na een succesvolle staaroperatie heeft de patiënt het gezichtsvermogen, dat door de vertroebeling verloren ging, weer bijna volledig terug.
STAAR GROOTSTE OORZAAK VAN BLINDHEID Met haar werk sluit Eye Care Foundation zich aan bij het wereldwijde initiatief Vision 2020 dat vóór het jaar 2020 de belangrijkste oorzaken van vermijdbare en behandelbare blindheid uit de wereld wil helpen. De behandeling van staarblinden staat ook hier bovenaan het lijstje. Kijkt u even mee? Staar: 18 miljoen mensen zijn tweezijdig blind, te verhelpen door een eenvoudige operatie.
Trachoom: ruim 5 miljoen mensen zijn blind door deze ziekte van het slijmvlies van het oog, waarbij het bovenlid van het oog naar binnen is gegroeid en daar onherstelbare schade aan het hoornvlies heeft aangericht. 5 miljoen andere patiënten zouden geholpen zijn met een ooglidoperatie.
Rivierblindheid: een parasitaire ziekte. Ongeveer 300.000 mensen zijn blind, vele miljoenen geïnfecteerd en behandelbaar met medicijnen.
Blindheid bij kinderen: 1,4 miljoen kinderen wereldwijd, waarvan 1 miljoen in ontwikkelingslanden. Elke minuut komt er één bij. De meeste worden blind geboren of worden dit voor hun vijfde verjaardag.
Refractie afwijkingen: het gaat om ver- of bijziendheid die te verhelpen is met een bril. Wereldwijd zouden ruim 150 miljoen mensen een bril moeten dragen. Uiteindelijk kan het niet dragen van een bril iemand functioneel blind maken. Glaucoom: een aandoening van de oogzenuw. Door een te hoge druk binnen het oog, wordt de bloedvoorziening van de oogzenuw afgekneld. Naar schatting 4,5 miljoen mensen zijn blind door deze aandoening.
“18 miljoen mensen blind door staar” Retinopathie bij suikerpatiënten: 1,8 miljoen mensen zijn blind door deze aandoening van het netvlies.
Leeftijd gerelateerde macula degeneratie: 3 miljoen mensen, voornamelijk in de westerse wereld, zijn blind door deze aandoening waarbij men gezichtsscherpte verliest doordat kegeltjes afsterven in het centrale deel van het netvlies.
5
STAARPATIËNT IN NEDERLAND .... Of je nu staar hebt in Nederland of in Nepal, de ingreep die nodig is om ervan genezen te worden is wereldwijd hetzelfde en even eenvoudig en kortdurend. Verschillende operatietechnieken zijn mogelijk, maar altijd wordt het vertroebelde lensje vervangen door een nieuwe kunstmatige lens. Toch kost een staaroperatie in onze projectlanden gemiddeld € 35,- terwijl het hier € 1.300,bedraagt. Waar zitten ‘m de verschillen? Mevrouw Karki is 46 jaar. Zij woont in Burtibang in Nepal en was al zes jaren blind door staar. Haar woonplaats ligt 200
Foto’s: J.B. Chand. Mevrouw Karki voor en na de operatie
km van Pokhara, waar het Himalaya Oogziekenhuis staat, de dichtstbijzijnde mogelijkheid tot hulp. Mevrouw Jansen uit Amsterdam is 87 jaar. Zij ging naar de huisarts omdat zij last kreeg van wazig zien. Zij werd doorverwezen naar een oogarts in het ziekenhuis in de stad. De familie van mevrouw Karki kon de reis van vier dagen naar Pokhara niet betalen. Onlangs hield het Himalaya Oogziekenhuis een oogkamp in Burtibang. Mevrouw Karki greep die kans op hulp en ging er samen met een vriendin heen. Het oogkamp werd gehouden in een zeer eenvoudig, tijdelijk ingericht kliniekje. Zij kwam er na enkele uren lopen, begeleid door haar vriendin, aan en meldde zich bij de assistent. Na enkele uren wachten was zij aan de beurt voor onderzoek. De oogarts constateerde aan beide ogen een rijpe staar, en de volgende dag werd één oog geopereerd. Het team bestond uit een oogarts en vier assistenten. Mevrouw Jansen maakte telefonisch een afspraak met een oogarts en ging naar het ziekenhuis met een taxi die door de zorgverzekering vergoed wordt. Er werd staar geconstateerd en er werd een afspraak gemaakt voor een operatie, maar het duurde een paar maanden voor het zover was. Zij werd geopereerd in een technisch hoogwaardig geoutilleerd ziekenhuis. Bij de behandeling waren een tiental professionals betrokken. De volgende dag ging het verband van mevrouw Karki’s oog af en toen bleek dat
6
.... of in Nepal ze er goed mee zag werd de dag daarop haar tweede oog geopereerd. Op de derde dag werden beide ogen gecontroleerd en zij kon zelf lopend weer naar huis terug, dolgelukkig dat zij weer kon zien! Verdere controle was er niet, het team van het ziekenhuis ging immers weer terug naar Pokhara. Al die tijd was haar vriendin verpleeghulp: zij had eten, drinken en een deken meegenomen en begeleidde Mevrouw Karki overal heen. In het oogkamp is namelijk alleen een bed met matras voor de patiënt beschikbaar. Mevrouw Jansen ging na de eerste operatie vrijwel direct naar huis. De dag erna moest zij terug komen voor controle, en haar tweede oog werd enkele maanden later geopereerd. Zij was erg blij dat ze weer helder kon zien! Na enkele weken ging zij nogmaals op controle. Zij werd volledig verzorgd door personeel van het ziekenhuis. Samengevat: de behandeling van staar in een ontwikkelingsland bestaat uit één aaneenschakeling van handelingen die alle plaatsvinden binnen enkele dagen. De patiënt verplaatst zich maar één keer voor zijn behandeling, en de kliniek is
Foto: M. Broers. Wachtkamer in Nepal
Foto: OMC Haarlem. Wachtkamer in Nederland
“staaroperatie in Nederland € 1.300, in Nepal € 35” technisch goed doch eenvoudig geoutilleerd. In ons land daarentegen is de behandeling opgedeeld in een aantal fasen, waarvoor de patiënt steeds naar het ziekenhuis komt. Het medische,
technische en administratieve apparaat is kostbaar. De lonen in Nederland liggen vele malen hoger dan die in Nepal, dat tot de armste landen ter wereld behoort.
7
Foto: Eye Care Foundation
SOCIAAL ECONOMISCHE GEVOLGEN VAN STAAR Voorop staat dat voor ieder mens, waar ook ter wereld, een oogziekte als staar consequenties heeft die ingrijpen in het dagelijks leven, en die het geluk en welbevinden van de patiënt beïnvloeden. In zijn algemeenheid kan gezegd worden dat een staarpatiënt in een ontwikkelingsland vele malen ernstiger getroffen wordt dan zijn medemens in een welvarend westers land. Doordat de aandoening in het westen veel eerder wordt geconstateerd, is het leed van kortere duur en milder: het komt niet zover dat men blind wordt. Of we nu een staarpatiënt uit Ghana, Cambodja of India volgen, het beeld komt in grote lijnen overeen. We gaan hierbij uit van het veel voorkomende geval van een patiënt met vergevorderde staar, die voor het dagelijks functioneren afhankelijk is van anderen. De patiënt heeft geluk als hij in familie verband leeft, want dan is er hulp in het dagelijks leven. Vaak is dit het geval, omdat de samenlevingsverbanden in onze projectlanden minder individualistisch zijn dan bij ons. Toch komt hij in een isolement terecht: hij kan niet meer werken, verliest zijn zelfstandigheid en het beheer over eigen
8
leven, komt het huis niet meer uit. Veel mensen raken hierdoor in een ernstige depressie die hun leven bekort. De omgeving, de familie meestal, heeft een mond te voeden die niets inbrengt. Dat trekt een zware wissel op de rest van de familie, want nu moet men harder werken, terwijl bovendien iemand aan het arbeidsproces wordt onttrokken om voor de staarpatiënt te zorgen. Is de patiënt een kind, dan is óf de moeder niet meer in staat te werken op het land of in de fabriek, óf een broer of zus krijgt die taak en kan daardoor niet naar school. Is de patiënt een volwassene, dan is het vaak een kind dat de zorg krijgt toe vertrouwd voor moeder, vader of grootouder.
“.... en altijd is er wel kind de dupe”
Hoe je het ook wendt of keert, de inkomsten lopen terug, én altijd is er wel een kind de dupe. Je zou kunnen zeggen dat één staarpatiënt twéé slachtoffers tot gevolg heeft. Immers, een kind dat niet naar school kan, zich niet kan ontwikkelen, heeft in een ontwikkelingsland weinig kans op een toekomst waarin hij zijn leefsituatie kan verbeteren. Vroeg of laat heeft dat ook gevolgen voor de samenleving.
9
basisgezondheidswerkers. Zij zijn degenen die in de dorpen de oogproblemen identificeren en de patiënten doorverwijzen naar de oogklinieken. Zonder hen zouden velen die geopereerd kunnen worden niet bij een oogarts terecht komen. Waar nodig financieren we de bouw en verbouw van oogklinieken en het inrichten met de benodigde apparatuur. En natuurlijk betalen we met uw geld vele staaroperaties, want u weet: voor 35 euro geeft u een Lens voor een Medemens! In alle projectlanden sluit Eye Care Foundation zich aan bij het wereldwijde initiatief Vision 2020 dat onnodige blindheid voor het jaar 2020 wil uitbannen. Ook in dit verband staat de behandeling van staarblinden bovenaan het lijstje.
Foto: T. van der Heijden. Zahid uit Pakistan, 12 jaar, heeft staar aan beide ogen
Foto: M. Aduala. Twee verpleegkundigen in Ghana geven voorlichting
Omdat staar nummer één is op de lijst van oorzaken voor behandelbare blindheid richt Eye Care Foundation zich in haar projecten met nadruk op de bestrijding van deze vorm van blindheid. In Cambodja, bijvoorbeeld, ondersteunen we oogzorgprogramma’s in vier provincies en een oogheelkundig opleidings programma aan de universiteit van de hoofdstad Phnom Penh. We proberen met onze steun zoveel mogelijk aan te
10
sluiten bij het nationale programma voor blindheidbestrijding in Cambodja. Ook in dit plan is veel aandacht voor het behandelen van staarpatiënten. In de projectlanden wordt op verschillende niveaus gewerkt om het voor steeds meer patiënten mogelijk te maken een staaroperatie te ondergaan. Eye Care Foundation draagt bij aan de opleidingen voor oogartsen, zodat meer operaties uitgevoerd kunnen worden. Ook steunen we de oogheelkundige training van
PIA AAN HET WOORD Onze ambassadeur Pia Dijkstra (Vinger aan de Pols, Journaal): Wat een verschillen! En wat een eenvoudige oplossingen zijn er toch! Het is verbijsterend om te lezen hoe anders het iemand met staar in Nederland vergaat vergeleken bij een lotgenoot in, bij voorbeeld, Nepal. Dat doordringt mij van het belang om Eye Care Foundation te blijven steunen. De actie een Lens voor een Medemens is voor mensen als u en ik een prima manier om te helpen: als wij via een machtiging doneren aan Eye Care Foundation heeft de organisatie minder kosten en weet zij op hoeveel geld zij kan rekenen voor de verschillende projecten. Wel zo prettig voor de mensen in ontwikkelingslanden die er het werk doen: ook zij weten waar ze op mogen rekenen. Doet u mee?
Foto: Persdienst AVRO
STAAR: WAT DOEN WE ERAAN?
11
NIEUWS IN HET KORT Tanzania Mbeya regio in de zuidelijke hooglanden heeft een bevolking van 2.2 miljoen inwoners. In
dit gebied worden de dorpelingen die oogzorg nodig hebben niet naar de oogzorg verlenende instanties doorverwezen. Daardoor worden er veel minder staaroperaties uitgevoerd dan in, bij voorbeeld, Arusha in het noorden. Daar heeft het Kilimanjaro Oogheelkundig Instituut, met financiële steun van Eye Care Foundation, in voorgaande jaren met succes een verwijzingssysteem ontwikkeld dat door dorpsoudsten wordt uitgevoerd. Om ook in de Mbeya regio meer hulp te bieden heeft het bestuur goedkeuring gegeven aan een driejarenplan dat bestaat uit: 24 bezoeken aan gezondheidscentra per jaar, 3.000 patiënten met oogaandoeningen onderzoeken, 240 staaroperaties uitvoeren, en 480 brillen verschaffen.
Oogkamp in Nepal zware job Sinds vele jaren houden teams uit het Himalaya Oogziekenhuis in Pokhara per jaar ten minste één oogkamp in elk district van Karnali. Dit is de meest afgelegen provincie in het westen van Nepal. In september was district Humla aan de beurt, en direct daarop zou het team doorvliegen naar district Mugu. De buitensporige regenval heeft het oogkamp in Humla echter letterlijk in het water doen vallen. Veel schade aan de openbare voorzieningen: het telefoonnet en de drinkwaterleiding werden onbruikbaar, het lichtnet op zonne-energie was dagenlang buiten werking, en de startbaan voor vliegtuigen werd op vele plaatsen weggespoeld. Veel mensen die geopereerd zouden worden gingen voortijdig terug naar huis. Zij die van ver moesten komen konden het kamp
niet bereiken. Nooit eerder kon men zo weinig mensen helpen als deze keer. Gebrek aan voedsel maakte de situatie voor de medewerkers zorgwekkend. Bovendien moest het kamp in Mugu dag na dag uitgesteld worden. Uiteindelijk heeft het team drie dagen lang geholpen om de startbaan te repareren. Ondertussen werd veel moeite gedaan om een helikopter te vinden die hen naar Mugu kon brengen voor het volgende oogkamp. Een legerhelikopter bood uiteindelijk hulp. Toen het team tenslotte bij de locatie van het oogkamp aankwam bleken patiënten daar al vier dagen geduldig te wachten op hun komst. Dit trof de medewerkers zo zeer dat zij onmiddellijk, zonder rust te nemen, aan de slag gingen. Bravo voor deze harde werkers!
Meer steun naar Cambodja Sinds 1999 ondersteunt Eye Care Foundation de oogzorg in de provincie Mondul Kiri, een afgelegen en dunbevolkte provincie in het oosten van Cambodja. Het oogteam uit de westelijk aangrenzende provincie Kratie voert hier tweemaal per jaar operaties uit. Het provinciale ziekenhuis heeft een bescheiden polikliniek oogheelkunde waar een gespecialiseerde oogverpleegkundige eenvoudige behandelingen uitvoert. Hij speelt ook een belangrijke rol bij het vinden en selecteren van patiënten die door de externe oogteams geopereerd worden. Om voorlichting aan de bevolking te geven en 12
het bewustwordingsproces te stimuleren is meer capaciteit noodzakelijk. Het bestuur van Eye Care Foundation heeft daarom toegestemd in een driejarenplan dat gericht is op het ontwikkelen van de oogzorg in de provincie. Een tweede medewerker zal worden opgeleid tot oogheelkundig verpleegkundige. Deze zal zowel klinische taken uitvoeren als meewerken aan de preventieve oogzorg in de dorpen. Ook worden tien medewerkers in gezondheidscentra getraind en dorpsgezondheidswerkers zullen een training in basis oogzorg volgen. En de jaarlijkse oogkampen blijven doorgaan. Foto: Himalaya Eye Hospital. Drie dagen werken om de startbaan te repareren
13
zij helpen al mee! Ook het afgelopen half jaar waren er velen die ons werk extra bedacht hebben. • De heer Vecht uit Rhenen vierde zijn 80ste verjaardag met een harpconcert voor zijn gasten. Als cadeau vroeg hij geld voor ons werk, en men droeg spontaan € 815,- bij • De heer De Vries uit Geldrop werd 80 en bracht samen met zijn gasten € 700,- bijeen • Een mevrouw uit Naarden werd ook 80 en haar gasten bedachten ons werk met € 350,• De heer Van der Eerden uit Heerlen werd 70 jaar. Zijn verzoek aan de
gasten om te doneren bracht € 1.150,op voor een oogkamp in Nepal • Mevrouw Hollander uit Woubrugge vierde haar 70ste verjaardag, en dat was goed voor € 700,• 50 jaar werd de heer Herrema uit Buitenpost, en zijn feest zorgde voor een bedrag van € 465,• 50 jaar al gaat een echtpaar uit Venlo samen door het leven. Onze folder bij de oogarts bracht hen op het idee om op hun feest geld voor ons werk te vragen: € 600,- was het resultaat.
De heer en mevrouw VerhageWansinck zijn trouwe actievoerders. Dit jaar droegen de gasten op hun huwelijksfeest € 850,- bij voor oogoperaties in het Himalaya Oogziekenhuis in Nepal.
10 mijl van de Damloop gedaan. De lopers hebben € 17.808,- bijeen gebracht. Evenementenbureau Scala, Café ‘In de Wildeman’, Novartis, Allergan en Carl Zeiss hebben onze deelname door sponsoring mogelijk gemaakt.
Zondag 21 september vond de 24e Dam tot Dam loop plaats in Amsterdam. Bijna 100 mensen hebben sponsorgeld geworven en voor Eye Care Foundation gelopen. Ook de 47-jarige John Stoop uit Rotterdam trok, ondanks zijn blindheid, op 21 september de sportschoenen aan. Samen met zijn hond Escha heeft John de
Bij gelegenheid van de opheffing van Stichting Kinderopvang Velsen werd onze organisatie een bedrag van € 4.000,- gegund uit de resterende middelen.
“ Ik wil uitzicht bieden, ik steun de actie een Lens voor een Medemens” Mevrouw Jansen heeft het al geregeld. Zij is blij dat ze zelf weer goed kan zien en gunt dit ook aan mensen die het niet kunnen betalen. Ook úw hulp is onmisbaar, uw bijdrage betekent het verschil tussen dag en nacht voor iemand met staar in een ontwikkelingsland. Steun de actie een Lens voor een Medemens! Een operatie van € 35,- biedt een mens zicht op leven. Dat is € 3,- per maand. Hoeveel operaties draagt u per jaar bij?
Foto: M. Geels. Mevrouw Jansen is terug voor controle
Ja, ik machtig Eye Care Foundation tot wederopzegging om maandelijks een bedrag van mijn rekening af te schrijven (vul hieronder a.u.b. één van de mogelijkheden in) € 3,- € 6,- € 9,- € 12,Anders, namelijk een bedrag van: € per maand per kwartaal
per half jaar
Met ingang van maand:
20
de heer/mevrouw Naam: Voorletters:
Geb. datum*:
Adres:
Het Innovatiefonds Zorgverzekeraars te Zeist heeft positief gereageerd op ons verzoek om bijdragen aan de inrichting van het oogziekenhuis in aanbouw in Mechi, Nepal. € 50.000,- is toegezegd en het bedrag wordt besteed aan oogheelkundige apparatuur.
BEDANKT! 14
WAT KUNT U DOEN?
Postcode:
Plaats:
Telefoonnummer*: Email*: Bankrekening: Handtekening:
Datum:
* U hoeft dit niet in te vullen, maar we stellen het wel op prijs! U kunt de machtiging ieder moment telefonisch of schriftelijk wijzigen of beëindigen. Stuur het ingevulde en ondertekende machtigingsformulier in een portvrije envelop naar: Eye Care Foundation, Antwoordnummer 11503, 1000 RA Amsterdam
✁
