of bewegen bij de doelgroep ouderen

In opdracht van de Gemeente Scherpenzeel

Adviesrapport Het stimuleren van sporten en/of bewegen bij de doelgroep ouderen

Anouk van Rijn Juli 2013

Voorwoord Mijn naam is Anouk van Rijn en ik volg de opleiding Culturele Maatschappelijke Vorming aan de Hogeschool van Amsterdam. Voor mijn studie moest ik een ondernemen en innovatie opdracht uitvoeren in de vorm van een onderzoek. In april 2013 ben ik in contact gekomen met de Gemeente Scherpenzeel om hier eventueel een onderzoek te gaan uitvoeren. Een gemeente sprak mij erg aan, omdat ik in mijn werkveld als Culturele Maatschappelijke Ondernemer vaak te maken zal gaan krijgen met gemeenten. Ik denk hierbij bijvoorbeeld op het gebied van beleidstukken. Het leek mij dan ook interessant om te ervaren hoe het is om voor deze opdrachtgever te werken en om te ontdekken wat mijn rol als Culturele Maatschappelijke Ondernemer hierbij kan zijn. Aangezien de Gemeente Scherpenzeel momenteel bezig is met het opstellen van een Sportnota en hierbij ook aandacht wordt geschonken aan sporten en/of bewegen bij ouderen, hebben we In gezamenlijk overleg besloten dat de Gemeente Scherpenzeel (lees: de Gemeente) mijn opdrachtgever voor dit onderzoek zal zijn. De Gemeente heeft namelijk te maken met de vergrijzing. Zij vindt zelfraadzaamheid en gezondheid van ouderen, mede gezien de vergrijzingproblematiek een belangrijk maatschappelijk aandachtspunt. Na een onderzoeksperiode van vier maanden is er een eind gekomen aan mijn onderzoek. Ik kijk terug op een leerzame periode. Om te komen tot een goed adviesrapport wil ik een paar mensen persoonlijk benoemen. In eerste instantie wil ik van de Gemeente Scherpenzeel Marianne Schulz en Hans Binmmel, respectievelijk beleidsmedewerkster en Afdelingshoofd a.i. bij de afdeling Burgerij, bedanken voor de begeleiding vanuit de Gemeente voor mijn onderzoek. Daarnaast wil ik de Stichting Ouderen Scherpenzeel bedanken voor hun medewerking voor het verspreiden van de enquêtes en de vele respondenten van de enquêtes die hebben gezorgd dat ik een zo goed mogelijke weerspiegeling in mijn rapportage kan geven. Voor u ligt het resultaat van het onderzoek sporten en/of bewegen bij de doelgroep ouderen.

Anouk van Rijn [email protected]

Adviesrapport, juli 13

2

Inhoud Inleiding.................................................................................................................................................. 5 1.

2.

3.

Onderzoek formulering .................................................................................................................. 6 1.1

Probleemstelling ..................................................................................................................... 6

1.2

Vraagstelling ........................................................................................................................... 6

Het huidige sporten beweegaanbod ............................................................................................ 7 2.1

Stichting Ouderen Scherpenzeel............................................................................................. 7

2.3

Conclusie ................................................................................................................................ 8

Enquêtes......................................................................................................................................... 9 3.1

3.1.1

Inactieven ....................................................................................................................... 9

3.1.2

Semi-actieven ............................................................................................................... 10

3.1.3

Normactieven ............................................................................................................... 10

3.2 4.

5.

Nederlandse Norm Gezond Bewegen..................................................................................... 9

Conclusie .............................................................................................................................. 11

Interviews ..................................................................................................................................... 13 4.1

Inactieve ............................................................................................................................... 13

4.2

Semi-actieven ....................................................................................................................... 13

4.3

Normactieven ....................................................................................................................... 14

4.4

Conclusie .............................................................................................................................. 15

Methodieken ................................................................................................................................ 16 5.1

Verzilver je club .................................................................................................................... 16

5.2

SMALL ................................................................................................................................... 16

5.3

COACH methode ................................................................................................................... 16

5.4

Conclusie .............................................................................................................................. 17

6.

Eindconclusie................................................................................................................................ 18

7.

Aanbevelingen .............................................................................................................................. 19 Huidige sporten beweegfaciliteiten moeten blijven bestaan ............................................. 19 Website met vraag en aanbod van sporten en/of beweegactiviteiten................................. 19 Toepassen van 'Verzilver je club' .......................................................................................... 19 Uitvoeren van de 'SMALL' methodiek ................................................................................... 19 Overdekt zwembad .............................................................................................................. 20 Samenwerking Therapie en Trainingscentrum 'het Foort' .................................................... 20 Uitbreiden van uren voor de functie buurtsportcoach ......................................................... 21 Samenwerking Stichting Ouderen Scherpenzeel met de buurtsportcoach .......................... 21 Adviesrapport, juli 13

3

Bijlage I

Cijfers en vragen enquêtes inactieven ............................................................................ 22

Bijlage II

Cijfers en vragen enquêtes semi-actieven ...................................................................... 27

Bijlage III

Cijfers en vragen enquêtes normactieven ...................................................................... 32

Bijlage IV

Verzilver je club ............................................................................................................... 37

Bijlage V

SMALL methodiek ............................................................................................................ 39

Bijlage VI

COACH methodiek ........................................................................................................... 42


4

Inleiding Voor mijn studie Culturele Maatschappelijke Vorming moet ik een ondernemen en innovatie opdracht uitvoeren in de vorm van een onderzoek. Dit onderzoek bestaat zodoende uit twee elementen: 1. Een ondernemen en innovatie opdracht vanuit mijn studie. 2. Een aanbevelingsrapport voor de Gemeente Scherpenzeel. De Gemeente heeft te maken met de vergrijzing omdat over het algemeen mensen steeds ouder worden. De Gemeente vindt zelfraadzaamheid en gezondheid van ouderen, mede gezien de vergrijzingproblematiek een belangrijk maatschappelijk aandachtspunt. Sport- en beweegactiviteiten worden de laatste jaren steeds vaker ingezet voor bevordering van welzijn en participatie van ouderen, zowel vanwege hun gezondheidswaarde (bijvoorbeeld voorkomen van obesitas, diabetes ed.) als hun sociaal integratieve waarde (tegengaan van eenzaamheid c.q. niet participeren in de maatschappij). Bewegen en een actievere leefstijl houden ouderen langer gezond en zelfredzaam, waardoor er minder een beroep op de zorg gedaan hoeft te worden. Onderzoeken tonen aan, dat ‘sport en bewegen’ tot op hoge leeftijd gezondheidswinst oplevert en daarmee ook een aanmerkelijk economisch belang heeft. De Gemeente wil daarom extra inzetten op een actieve en gezonde leefstijl onder de doegroep ouderen. Door het stimuleren van een actieve leefstijl onder ouderen zal dit de kans op aandoeningen als diabetes, overgewicht en andere chronische ziekten worden vermindert. Door een grotere participatie van ouderen bij sport en bewegen zal tevens de maatschappelijke betrokkenheid toenemen, wat eenzaamheidsproblematiek tegen gaat en integratie van ouderen kan bevorderen1. Voor dit onderzoek heb ik onderzocht hoe de doelgroep ouderen in de leeftijd van 62 tot 75 jaar te stimuleren is tot (meer) sporten en/of bewegen in de Gemeente. Hiervoor heb ik mij laten leiden door de richtlijnen van de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Dit is een norm die er vanuit gaat dat voor een goede gezondheid tenminste vijf dagen in de week 30 minuten matig intensieve lichaamsbeweging nodig is. In hoofdstuk 1 kunt u de uitleg lezen betreft de formulering van het onderzoek. Het huidige sporten beweegaanbod vindt u terug in hoofdstuk 2. In de hoofdstukken 3 en 4 komen de behoeften van de doelgroep naar voren doormiddel van enquêtes en interviews. Hoofdstuk 5 geeft u een overzicht welke methodieken kunnen toegepast worden aan de hand van de behoeften van de doelgroep. Elke hoofdstuk sluit af met een conclusie. De uiteindelijke conclusie is geschreven in hoofdstuk 6. In hoofdstuk 7 vindt u de aanbevelingen aan de Gemeente.

1

Gelderland sportland programma 2010- 2016 (pp 25-27) Adviesrapport, juli 13

5

1.

Onderzoek formulering

De gemeente Scherpenzeel telt 9403 inwoners op 1 januari 20132. Volgens deze cijfers zijn er 1362 bewoners in de leeftijd van 62 tot 75 jaar. De Gemeente wil de doelgroep ouderen stimuleren om (meer) te sporten en/of bewegen. Doelstellingen vanuit de gemeente zijn: - Ouderen blijven langer actief en ervaren minder gezondheidsklachten. - Door samen te bewegen vergroten ouderen hun sociale netwerk. De Gemeente heeft te maken met de vergrijzingproblematiek. Zij wil dat de doelgroep ouderen gezond(er) leven. Zij zien sporten en bewegen, ook op oudere leeftijd een gunstige invloed hebben op de (langdurige) aandoeningen. Door (meer) te sporten en/of bewegen kunnen ouderen gezondheidswinst halen. Hiernaast speelt ook gezonde voeding een belangrijke rol. Daarnaast neemt participatie, waaronder ook participatie aan sport en bewegen, een belangrijke plaats in binnen de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). De Gemeente wil bereiken dat inwoners deel kunnen nemen aan de samenleving. Belangrijk hierin is om het sporten en bewegen af te stemmen op de doelgroep. Door de toenemende ouderen willen zij meer aandacht besteden aan deze doelgroep.

1.1

Probleemstelling

De Gemeente wil graag inspelen op de vergrijzing door de doelgroep ouderen te stimuleren tot (meer) sporten en/of bewegen. Bewegen en een actievere leefstijl houden ouderen langer gezond en zelfredzaam, waardoor het beroep op de zorg gereduceerd wordt. Sporten en bewegen zorgt ervoor dat het gezondheidswinst oplevert. Hiernaast willen zij graag weten waar de doelgroep behoeften aan heeft. De leeftijd van de doelgroep ouderen voor dit onderzoek is 62 tot 75 jaar.

1.2

Vraagstelling

Hoe kan de doelgroep ouderen in de leeftijd van 62 tot 75 jaar gestimuleerd worden tot (meer) sporten en/of bewegen in de gemeente Scherpenzeel zodat er gezondheidswinst te halen valt? Deelvragen: - Wat is het huidige sporten beweegaanbod van de gemeente Scherpenzeel? - Wat zijn de sporten beweegbehoeften van de doelgroep? - Zijn er bestaande methodieken waarbij sporten en/of bewegen gestimuleerd worden bij de doelgroep?

2

http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=03759ned&D1=0,3,6,9,12&D2=129-132&D3=699&D4=24-25&VW=T, 18 juli 2013 Adviesrapport, juli 13

6

2.

Het huidige sporten beweegaanbod

Om erachter te komen hoe de doelgroep ouderen te stimuleren is tot (meer) sporten en/of bewegen, is het van belang om eerst te kijken naar het huidige sporten beweegaanbod in de gemeente Scherpenzeel. Wat is het aanbod en hebben zij specifiek aanbod voor de doelgroep ouderen? Voor het in kaart brengen van het huidige sporten beweeg aanbod heb ik gebruik gemaakt van de gemeentegids3 en de inventarisatielijsten van verschillende verenigingen.

Sport

Badminton Biljarten Bridge Gymnastiek Fitness

Hockey Judo Nordic Walking Paardensport/ ruitersport Schieten Tafeltennis Tennis Voetbal Volleybal Wielersport Zaalvoetbal Zwemsport

Naam

Aanbod 55+

Badminton Club Badge Biljartvereniging de Herog van Gelre Bridgeclub Scherpenzeel Gymnastiekvereniging DOTO Therapie en Trainingscentrum Scherpenzeel (Het Foort) Bodyflash MHC de Holestick Judoschool Mideo Wintersportvereniging de Breehoek Paardensportvereniging de Willaeruiters

JA JA JA JA JA

90 128

JA JA NEE JA NEE

Schietvereniging Scherpenzeel TVS tafeltennisvereniging Scherpenzeel Tennisvereniging De Bree Voetbalvereniging De Valleivogels Voetbalvereniging Scherpenzeel Volleybalvereniging Set Up '69 Toerclub Het Scherpewoud Stichting zaalvoetbal Scherpenzeel Openluchtzwembad 't Willaer

Aantal 55+ indien bekend uit inventarisatielijst 3

10

Onbekend JA JA JA JA JA JA JA JA

1 25 45 25

Overig Sport

Stichting Ouderen Scherpenzeel

2.1

Naam

SOS (organiseert meerdere beweegactiviteiten)

Aanbod 55+

JA

Aantal 55+ indien bekend uit inventarisatielijst 175

Stichting Ouderen Scherpenzeel

Het ouderenbeleid wordt vanuit de Gemeente uitgevoerd door de Stichting Ouderen Scherpenzeel (SOS). De SOS vormt een belangrijke schakel binnen de gemeente Scherpenzeel. De SOS is een belangrijke organisatie, omdat zij als eerste problemen bij ouderen zullen signaleren door hun laagdrempeligheid. Zij halen met zo min mogelijk professionals een zo'n hoog mogelijk resultaat. Zo activeren zij processen doormiddel van activiteiten. Hierdoor worden de ouderen gestimuleerd en 3

http://www.scherpenzeel.smartmap.nl, 10 april 2013 Adviesrapport, juli 13

7

ondervinden zij sociale contacten. Ook biedt SOS ondersteuning aan de doelgroep door samen activiteiten te organiseren of ze door te verwijzen naar andere instellingen (zorg e.d). SOS wordt nu gesubsidieerd vanuit de Gemeente, maar er bestaat een kans dat deze subsidie komt te vervallen in verband met de bezuinigingen.

2.3

Conclusie

Gezien het huidige sporten beweegaanbod is er zeker aanbod voor de doelgroep ouderen in de gemeente Scherpenzeel. Wel blijkt uit de inventarisatielijsten van verschillende verenigingen dat het per vereniging verschilt hoeveel 55+ mensen lid zijn. Verder blijkt dat de Stichting Ouderen Scherpenzeel een cruciale organisatie is in de gemeente Scherpenzeel, omdat zij ook het ouderenbeleid uitvoeren. Als door de bezuinigingen de organisatie wegvalt zal dit grote gevolgen hebben voor de gemeente Scherpenzeel. Dit komt doordat de organisatie als eerste problemen zal signaleren bij ouderen en zij hen zal activeren, stimuleren en ondersteunen.

Uit dit hoofdstuk blijkt dat er gekeken moet worden naar de welzijnsrol van Stichting Ouderen Scherpenzeel. Qua sporten beweegaanbod is er wel degelijk aanbod voor de doelgroep ouderen. Toch zijn er verschillen in verenigingen met het aantal 55+ leden dat zij hebben. Is het huidige sporten beweegaanbod onbekend of sluit het niet aan op de behoeften van de doelgroep 62 tot 75 jaar? Om dat te onderzoeken heb ik enquêtes uitgewerkt. Dit kunt u in het volgende hoofdstuk lezen.


8

3.

Enquêtes

Om onderzoek te doen naar de sporten beweegbehoeften van de doelgroep ouderen heb ik een enquête opgesteld. Via de Stichting Ouderen Scherpenzeel zijn er 1450 enquêtes verspreid in de leeftijd vanaf 62 jaar. Er zijn 323 enquêtes terugontvangen. Dit is een respons van 22,28%. Hiervan zijn 42 enquêtes onvolledig ingevuld en zes enquêtes te laat ingestuurd en daardoor niet bruikbaar voor het onderzoek. Voor mijn onderzoek heb ik gebruik gemaakt van de leeftijd tussen 62 en 75 jaar. Dit betekent dat ik in totaal voor mijn onderzoek 212 enquêtes heb verwerkt. De resultaten van de enquêtes zal ik hieronder uitwerken. Voor de uitslagen van de enquêtes verwijs ik u naar bijlage I, II en III.

3.1

Nederlandse Norm Gezond Bewegen

De enquêtes heb ik verwerkt aan de hand van de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Om een goede gezondheid te behouden is het gewenst tenminste vijf dagen per week 30 minuten matig intensieve lichaamsbeweging te hebben 4. Hierbij gaat het om alle lichaamsbeweging die tenminste even inspannend is als stevig doorlopen of fietsen. De respondenten zijn ingedeeld in drie groepen: - Inactieven (3.30%) Zij halen geen enkele dag per week 30 minuten matig intensieve beweging. - Semi-actieven (39.15%) Zij zijn onvoldoende actief en bewegen één tot vier dagen matig intensief. - Normactieven (57.55%) Zij zijn vijf dagen of vaker actief. 3.1.1 Inactieven In totaal zijn er zeven respondenten die inactief zijn in de leeftijd van 62 tot 75 jaar. Hiervan zijn er vijf respondenten man. In totaal heeft 50% de afgelopen 12 maanden gesport en is 25% lid van een sportvereniging. De redenen voor het niet sporten zijn: Geen behoeften om te sporten, ik werk en mijn gezondheid laat het niet toe. De sporten die de respondenten beoefenen zijn Nordic Walking, Tai Chi, golf, tennis en wandelsport. Hiervan heeft merendeels gemiddeld één tot drie keer per maand gesport en een klein gedeelte gemiddeld één of twee keer per week in de afgelopen 12 maanden. De belangrijkste redenen om te sporten zijn: Lichaamsbeweging/gezondheid, opbouw van conditie, kracht, lenigheid en gezellige/sociale contacten. Qua lichaamsbeweging doen de zeven respondenten voornamelijk fietsen. Opvallend is dat zij aangeven geen behoeften te hebben aan meer bewegen of dat zij dit niet meer kunnen. Deze vraag wordt ook door vier respondenten niet ingevuld. Van de respondenten heeft 66.67% te maken met belemmeringen. Zij geven aan dat als zij hun belemmeringen wegdenken, het liefst te willen wandelen en/of fietsen zonder begeleiding. Maar 4

Redenen om te sporten De respondenten konden meerdere antwoorden geven.

Lichaamsbeweging/gezondheid

100%

Gezellige/sociale contacten

66,67%

Opbouw van conditie, kracht, …

66,67%

Leuke activiteit/plezier

33,33%

Zaken die helpen tot meer bewegen

De respondenten konden meerdere antwoorden geven.

Anders Ik heb geen behoeften of kan dit…

66,67% 66,67%

http://cbs.nisb.nl/30minuten/page/381/Beweegnorm, 27 juni 2013


9

liefst 85.71% geeft aan niets te missen qua sport en beweegactiviteiten in de gemeente Scherpenzeel. Slechts één persoon mist kleiduivenschieten in de gemeente Scherpenzeel. 3.1.2 Semi-actieven In deze groep zijn er in totaal 83 respondenten die één tot vier dagen matig intensieve beweging hebben. Er zijn bijna evenveel mannen als vrouwen. Het merendeel (87.93%) heeft de afgelopen 12 maanden gesport en 60.29% is lid van een sportvereniging. Onder deze respondenten wordt fitness (conditie), wielersport/toerfietsen, wandelsport en zwemsport het meest beoefend. Gemiddeld sporten de meeste 1 tot 2 keer per week in de afgelopen 12 maanden. Lichaamsbeweging/gezondheid, leuke activiteit/plezier en gezellige/sociale contacten zijn de belangrijkste redenen om te sporten. Een aantal mensen heeft de afgelopen 12 Redenen om te sporten maanden niet gesport en geeft als reden dat De respondenten konden meerdere antwoorden geven. zij geen behoeften hebben om te sporten. Lichaamsbeweging/gezondheid 89,71% Welke lichaamsbeweging de respondenten hebben is voornamelijk fietsen (76.83%) Leuke activiteit/plezier 58,82% gevolgd door tuinieren en wandelen als Gezellige/sociale contacten 51,47% ontspanning. Zij bewegen nul tot vier dagen per week 30 minuten intensief. Het merendeel geeft aan geen behoeften te hebben aan meer bewegen of dit kunnen zij Zaken die zouden helpen tot meer bewegen De respondenten konden meerdere antwoorden geven. niet meer. De respondenten geven ook aan Ik heb geen behoefte of kan dit … 60,56% dat: als zij een leuke groep mensen hebben Een leuke groep mensen die … 16,90% die samen met hen een bewegingsactiviteit Korting op bewegingsactiviteiten 15,49% gaan doen, korting krijgen op bewegingsactiviteiten en een overzichtelijk en actueel aanbod, hen zou helpen om meer te gaan bewegen. Slechts 18.52% heeft te maken met belemmeringen waardoor zij minder bewegen dan zij zouden willen. Zij zouden indien zij hun belemmeringen wegdenken zelf willen wandelen/fietsen zonder begeleiding gevolgd door zwemmen en sporten bij een reguliere sportvereniging. In de gemeente Scherpenzeel missen 8.97% van de respondenten een overdekt zwembad, golf, atletiekvereniging, betaalbare fitness en volksdansen. 3.1.3 Normactieven Deze groep is het grootst met maar liefst 122 respondenten die minimaal vijf of meer dagen in de week 30 minuten intensieve beweging hebben. Ook in deze groep is de man/vrouw verhouding gelijk. De meeste respondenten (77.87%) hebben in de afgelopen 12 maanden gesport en hiervan zijn er 58.7% lid (geweest) van een sportvereniging. De meeste sporten die de afgelopen 12 maanden worden beoefend door deze respondenten zijn: Wandelsport gevolgd door fitness als conditie, wielersport/tourfietsen en zwemsport. Hiervan heeft de helft de afgelopen 12 maanden gemiddeld één tot twee keer per week gesport. De belangrijkste redenen om te sporten zijn lichaamsbeweging/gezondheid. Hierna volgt leuke activiteit/plezier, opbouw van conditie, kracht, lenigheid en gezellige/sociale contacten.

Redenen om te sporten De respondenten konden meerdere antwoorden geven.

Lichaamsbeweging/gezondheid Leuke activiteit/plezier Opbouw van conditie, kracht,… Gezellige/sociale contacten

90,43% 64,89% 62,77% 47,87%


10

Van de 122 respondenten heeft slechts Zaken die zouden helpen tot meer bewegen 22.13% de afgelopen 12 maanden niet De respondenten konden meerdere antwoorden geven. gesport. De meest voorkomende reden is Ik heb geen behoefte of kan dit… 55,66% dat zij geen behoeften hebben om te Korting op bewegingsactiviteiten 20,75% sporten of de gezondheid laat het niet toe. Een overzichtelijk en actueel aanbod 11,32% Een leuke groep mensen die … 9,43% Ondanks dat de respondenten niet Een traject met fittest 9,43% sporten hebben zij wel gemiddeld vijf of meer dagen voldoende beweging. Alle respondenten doen aan fietsen, wandelen als ontspanning, lopen, tuinieren en huishouding als lichaamsbeweging. Het merendeel heeft hierdoor geen behoeften om meer te gaan bewegen of dit kunnen zij niet meer. Bij een klein gedeelte van de respondenten zou korting krijgen op bewegingsactiviteiten helpen om meer te gaan bewegen. Gevolgd door een overzichtelijk en actueel aanbod, een traject met een fittest en een leuke groep mensen die samen met hen een activiteit gaat doen. Slechts een klein gedeelte (23.14%) heeft te maken met belemmeringen waardoor zij minder bewegen dan zij zouden willen. Als zij hun belemmeringen wegdenken zouden zij graag zelf willen wandelen/fietsen en zwemmen. Op de vraag of de respondenten nog sport en/of beweegactiviteiten missen in de gemeente Scherpenzeel antwoord slechts 9.57% met ja. Meerdere respondenten geven aan dat zij een overdekt zwembad en fitness missen. Hiernaast missen zij een warmer zwembad, zwembad wat zondag de hele dag open is, wandel en fietsgroep op zondag, buitenactiviteiten het hele jaar door, vendelzwaaien, Tai-Chi in het park en een sportschool met spinninglessen.

3.2

Conclusie

De focus voor dit onderzoek zullen de inactieven en de semi-actieven groepen zijn, omdat zij niet voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Ondanks dat beide groepen een groot gedeelte de afgelopen 12 maanden gesport heeft halen zij de norm niet. De respondenten die de afgelopen 12 maanden wel hebben gesport geven in beide groepen aan dat zij lichaamsbeweging/gezondheid, opbouw van conditie, kracht, lenigheid en gezellige/sociale contacten als belangrijkste redenen vinden waarom zij sporten. Dit komt overeen met de achterliggende gedachten waarom sporten goed is voor de doelgroep vanuit de Gemeente. Opvallend is dat zij deze redenen aangeven om te sporten, maar toch onvoldoende beweging hebben volgens de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Het kan zijn dat zij nu niet meer sporten, maar dit wel in de afgelopen 12 maanden hebben gedaan. Hiernaast geven de respondenten aan dat er geen behoeften is aan meer beweging. Zaken die zouden helpen om meer te gaan bewegen zijn: Korting op bewegingsactiviteiten, een actueel en overzichtelijk aanbod en een leuke groep mensen die samen met hen een bewegingsactiviteit gaat doen. Uit de cijfers blijkt dat een gedeelte van de inactieven en semi-actieven geeft aan last te hebben van belemmeringen. Zij zouden het liefst zelf willen wandelen en/of fietsen of zwemmen als zij hun belemmeringen wegdenken. In de gemeente Scherpenzeel wordt het meest een overdekt zwembad en betaalbare fitness gemist. Ondanks dat de normactieven voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen is het belangrijk om ook naar deze groep te kijken en ervoor te zorgen dat zij blijven voldoen aan de norm. Wandelsport, fitness, wielersport/toerfietsen en zwemmen zijn de meest voorkomende sporten. Om er voor te zorgen dat ook deze groep respondenten genoeg blijft bewegen is het belangrijk dat in ieder geval de huidige faciliteiten blijven bestaan. Om het aanbod nog aantrekkelijker te maken is het van belang om de redenen om meer te bewegen serieus te nemen. Korting op bewegingsactiviteiten scoort hier het hoogst gevolgd door een overzichtelijk en actueel aanbod, een traject met een fittest en een leuke groep mensen die samen een activiteit gaan doen. Uit de vraag of zij nog iets missen in de gemeente Scherpenzeel blijkt dat een groot gedeelte tevreden is met het aanbod.


11

Door de enquêtes is er een duidelijk beeld over de behoeften van de doelgroep, maar ook hoeveel zij sporten en/of bewegen. Toch blijkt er uit cijfers dat de respondenten niet voldoende beweging heeft volgens de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Hoe komt het dat zij deze norm niet halen? Zijn er duidelijke verschillen tussen de respondenten die wel de norm halen en de respondenten die niet de norm halen? Om dit te onderzoeken zijn er een aantal respondenten uit verschillende groepen in gesprek gaan. De uitkomsten hiervan worden in het volgende hoofdstuk beschreven.


12

4.

Interviews

Om erachter te komen of er verschillen zijn tussen de drie groepen heb ik een aantal gesprekken gehad onder de respondenten. Op het enquête formulier konden de respondenten aangeven of zij zouden willen meewerken aan een gesprek. In totaal heb ik zes respondenten gesproken. Hiervan was er één inactief, drie semi-actief en twee normactief.

4.1

Inactieve

De vrouwelijke respondent van 66 jaar oud had bij de enquête ingevuld dat zij nul dagen 30 minuten matig intensieve beweging had. Mevrouw heeft een partner en heeft gewerkt in de financiële wereld. In het gesprek bleek al snel dat zij wel degelijk beweging heeft. Zij beoefent de sport Nordic Walking. Dit doet zij in een groepje waarvan iedereen te maken heeft met gezondheidsklachten en hierdoor beperkingen heeft. De sport wordt aangepast op de groep. De groep wordt begeleid door een professional die ook in het bezit is van een EHBO diploma. Zelf is mevrouw hartpatiënt waardoor zij niet mee kan komen met het huidige aanbod in de gemeente Scherpenzeel. Mevrouw gaat dan ook voor haar sport naar Veenendaal toe. Naast de beweging zorgt de groep sporters ook voor sociale contacten. Vanwege gezondheidsklachten ondergaat mevrouw binnenkort een traject van 12 weken waarin zij met een groep gaat sporten onder begeleiding van een professional. Dit wordt aangeboden door 'het Foort' in Scherpenzeel. Mevrouw geeft aan dat ze het jammer vindt dat er na het traject van 12 weken geen vervolg is. Zij zou dit het liefst in verenigingsverband willen doorzetten. Ook geeft ze aan dat de prijs van het traject erg hoog is en daardoor dit maar 12 weken zou willen. Mevrouw hoopt ondanks haar gezondheidsklachten dat zij over vijf jaar net zo actief is als nu. Zij loopt op dit moment veel trap en probeert te bewegen indien haar gezondheid het toe laat. Op dit moment zou mevrouw graag een Nordic Walk groepje willen in de gemeente Scherpenzeel. Deze groep zou dan moeten worden begeleid door een professional en dat het niveau wordt aangepast aan de groep/situatie. Zij is er zelfs toe bereid om ervoor te betalen zodat dit professioneel begeleid wordt. Het aanbod is bij mevrouw bekend, maar zij geeft aan dat er weinig sporten zijn waarbij de sport wordt aangepast op de situatie van de groep/persoon. Wel geeft mevrouw aan dat zij best met een aantal andere mensen iets zou willen organiseren.

4.2

Semi-actieven

Één van de ondervraagde is een vrouw van 74 jaar. Volgens de enquête heeft zij twee dagen 30 minuten matig intensieve beweging. Mevrouw heeft een partner en heeft als opleiding de huishoudschool gedaan. Hiernaast heeft zij naaien en handenarbeid gedaan. Zij zwemt een aantal dagen in de week met haar vriendinnen. Zij doet dit bij het bungalowpark Klein Ruwinkel. Zij hebben een binnenzwembad tot hun beschikking waar mensen onder begeleiding kunnen zwemmen. De zwemmers betalen zo'n €4,50 per les. Hiernaast doet mevrouw aan fitness. Dit doet zij in 'het Foort' onder begeleiding. Doordat mevrouw gezondheidsklachten heeft (reuma) is er een speciaal schema voor haar opgesteld. Dit doet zij met een klein groepje elke week. Het abonnement vindt mevrouw hoog vergeleken met andere fitness. Zij mag ook maar één keer per week gebruik maken van de fitness, terwijl zij graag meerdere keren zou willen fitnessen. Mevrouw ziet zichzelf over vijf jaar nog steeds hetzelfde sporten en bewegen als nu. Zij sport en beweegt voor lichaamsbeweging en gezondheid. Zij wil wel in een groep sporten of bewegen, maar de sociale contacten naast de activiteit hoeft zij niet. Mevrouw heeft hier geen behoefte aan, omdat zij ook veel met haar partner onderneemt. Zij zou indien zij haar belemmeringen wegdenkt graag met een klein groepje een wandeling willen maken. Dit is nu vanwege gezondheidsklachten helaas niet haalbaar.


13

De andere twee ondervraagden zijn mannen in de leeftijd van 65 en 70 jaar. De man van 65 jaar heeft één dag 30 minuten matig intensieve beweging. Meneer is een psychisch verpleegkundige geweest en doet nu vrijwilligerswerk en is actief in de politiek. Hij is lid bij '1-2 sport' in Scherpenzeel. Hier volgt hij samen met een groep een programma voor senioren onder begeleiding van een professional. Hij vindt in de activiteit het competitieve en het spelelement erg leuk. Hiernaast fietst meneer regelmatig en wandelt hij met zijn vrouw. Uit het gesprek blijkt al dat meneer wel degelijk meer dan één dag beweegt. Hij heeft last van lichamelijke klachten waardoor hij niet kan aansluiten op het huidige aanbod bij verenigingen. Hij zou graag willen tafeltennissen of biljarten als hij iets zou mogen doen. Meneer is bewust van het feit dat sporten en beweging belangrijk is voor zijn gezondheid. Over vijf jaar hoopt meneer nog steeds zo actief te zijn als nu. De andere man is 70 jaar oud en heeft gewerkt als districtleider van slijterijen. Meneer fitnesst in Woudenberg onder professionele begeleiding. Dit doet hij met een vaste groep één keer per week. Hij is hier terecht gekomen door een ander. Meneer gaat naar Woudenberg, omdat in Scherpenzeel geen vergelijkbaar aanbod is. Hiernaast fietst en wandelt hij. In het verleden is er een traject geweest waarbij de fitheid werd gemeten en kennis gemaakt werd met een aantal andere sporten. Meneer zou graag willen zien dat dit niet opeens stopt maar bijvoorbeeld door verenigingen uiteindelijk wordt opgepakt. Op dit moment is meneer van mening dat de drempel nog te hoog is om ergens te gaan sporten. Hij denkt dat dit te maken heeft met het feit dat er geen aangepast aanbod is. Ook vindt hij groepsverband en korting belangrijk. Meneer voelt het aan zijn lichaam als hij enkele dagen niet sport en/of beweegt. Over vijf jaar wil hij dan ook net zo actief zijn. Meneer zou graag een sport en spelmiddag willen zien voor senioren.

4.3

Normactieven

In totaal heb ik twee respondenten in deze groep gesproken. Zij hebben allebei zeven dagen 30 minuten matig intensieve beweging. De mannelijke respondent is 68 jaar sport voornamelijk individueel. Hij doet aan wandelen en zwemmen. Hiernaast is hij actief vrijwilliger bij verschillende organisaties. Vanwege het feit dat hij vrijwilliger is bij het zwembad heeft hij een gratis abonnement voor het zwemmen. Dit doet hij dan ook elke dag in de periode dat het zwembad open is. Meneer is bekend met het aanbod in de gemeente Scherpenzeel. Over vijf jaar hoopt hij nog net zo actief te zijn als nu. Meneer heeft een partner en heeft gewerkt als assistent uitvoerder. Hij is tevreden met de sporten die hij nu doet en hiernaast beweegt hij veel. Meneer heeft veel sociale contacten. Als het zwembad gedurende het hele jaar open zou zijn dan zou hij het hele jaar door willen zwemmen. De vrouwelijke respondent is 68 jaar. Zij sport niet vanwege gezondheidsklachten. Ondanks dat mevrouw hiervan last heeft, beweegt zij wel veel. Zij probeert elke dag 30 minuten te wandelen. Zij vindt bewegen noodzakelijk voor haar gezondheid. Mevrouw heeft geen partner en heeft gewerkt op de postkamer. Hiernaast heeft zij meerdere cursussen gedaan waaronder boekhouding. Mevrouw hoopt ondanks haar gezondheid over vijf jaar nog steeds actief te zijn. In het verleden heeft zij meegedaan aan een traject vanuit de gemeente genaamd: 'Senioren in beweging.' Dit vond zij erg leuk om te doen vanwege het spel element en omdat alle mensen nieuw waren. Ook was hier professionele begeleiding. Helaas was dit maar eenmalig, omdat de gemeente de subsidie beëindigde. Mevrouw zou dan ook graag weer zoiets willen doen. Belangrijk vindt zij dat het een nieuwe groep moet zijn. Ook moet het aangepast worden aan de situatie van de groep/persoon. Het spel element vond mevrouw een leuke manier van bewegen. Mevrouw is bekend het met aanbod in de gemeente Scherpenzeel, maar ze geeft aan dat er weinig sporten en bewegingsactiviteiten aangepast zijn op de situatie van de groep/persoon.


14

4.4

Conclusie

De opvallendste punten zijn: - Er is geen verschil qua opleidingsniveau in de groepen van de ondervraagden. - Het huidige sporten beweegaanbod is niet aangepast op situatie persoon/groep. - De drempel om te sporten en/of bewegen is momenteel te hoog. - De ondervraagden hebben allemaal te maken met lichamelijke- en gezondheidsklachten. - De ondervraagden sporten en/of bewegen vanwege gezondheid. - Er is geen goede overloop van bepaalde activiteiten/trajecten naar verenigingen toe. De ondervraagden hebben behoeften aan: - Sporten en/of bewegen in groepsverband. - De sociale contacten tijdens het sporten en/of bewegen. - Sporten en/of bewegen aangepast op situatie van persoon/groep. - Professionele begeleiding tijdens sporten en/of bewegen. - Met een nieuwe groep een sport en/of beweegactiviteit doen.

Door een aantal respondenten te hebben ondervraagd is er nu een nog duidelijker beeld ontstaan waar de doelgroep behoefte aan heeft. We weten nu wat de overeenkomsten en verschillen zijn tussen de drie groepen. Nu is het van belang om te kijken of er bestaande methodieken beschikbaar zijn om de doelgroep te stimuleren tot (meer) sporten en/of bewegen. Dit kunt u lezen in het volgende hoofdstuk.


15

5.

Methodieken

Nu het sporten beweegaanbod in de gemeente Scherpenzeel en de behoeften van de doelgroep bekend zijn, is het van belang om te kijken of er bestaande methodieken beschikbaar zijn om de doelgroep te stimuleren tot (meer) sporten en/of bewegen. Welke methodieken zijn er en welke zouden ingezet kunnen worden tot het stimuleren van (meer) sporten en/of bewegen? In totaal heb ik drie methodieken uitgekozen die aansluiten op de behoeften van de doelgroep. De methodieken zijn 'Verzilver je club', 'SMALL' en de COACH methodiek. Vanwege het feit dat deze methodieken allemaal bekend zijn bij het Nationaal Actieplan Sport en Bewegen (NASB) wil de Gelderse Sport Federatie helpen om gemeentes te laten deelnemen. Zo is er voor elke gemeente een 'basispakket NASB' beschikbaar waar een adviesgesprek onder valt 5 . De uitwerking van de methodieken en een SWOT analyse kunt u terugvinden in bijlage IV, V en VI.

5.1

Verzilver je club

'Verzilver je club' is een project dat samen met verenigingen gaat kijken of hun aanbod nog aansluit op de doelgroep ouderen. Onder begeleiding van experts en docenten wordt er een cursus aan de verenigingen gegeven. Zij delen ervaringen en leren van elkaar. Nieuwe interventies zoals fithockey, 7x7 voetbal en denken en doen voor de bridge sport, zijn goed voor verenigingen om te kijken of zij dit in hun aanbod kunnen verwerken. Verenigingen hebben aangegeven dat zij moeite hebben met het binnenhalen van deze doelgroep en dat zij vrijwilligers tekort komen. Verzilver je club is de manier om dit beide voor elkaar te krijgen.

5.2

SMALL

'Stimulerings Model voor een Actief Leven doormiddel van Leefstijlactiviteiten' (SMALL). Deze methodiek is speciaal ontwikkeld voor kleine gemeenten. Bij de aanpak van het programma wordt de doelgroep in de eerste fase met een fittest gescreend en krijgen hierna een acht weken durend introductieprogramma met vier groepsactiviteiten en 'exercise counseling' m.b.v. een stappenteller en drie gesprekken aangeboden. Aan het eind van de fase wordt gekeken of de activiteiten gecontinueerd kunnen worden door aan te haken bij bestaande beweegactiviteiten of sportverenigingen. Mochten ze niet ergens aan kunnen haken dan wordt er gekeken of de deelnemers zichzelf leren organiseren. In de tweede fase worden de deelnemers gedurende +/- acht maanden verder begeleid met het leefstijl actief vervolgprogramma. Hier ligt de nadruk op het uitbreiden en vasthouden van hun actieve leefstijl. In de derde fase, de gedragsbehoudfase, worden de deelnemers geleerd hoe zij op lange termijn hun actieve leefstijl kunnen behouden. De methodiek is geschikt voor de gemeente Scherpenzeel vanwege de kleinschaligheid en persoonlijke benadering van deelname aan dit project. Door de persoonlijke benadering kan de doelgroep geadviseerd en gemotiveerd worden om toch deel te nemen. Zo kan de drempel voor deelname bij de doelgroep worden verlaagd. Ook de professionele begeleiding tijdens de activiteiten is goed. De begeleiding is van belang, omdat zij kennis in huis hebben om de deelnemers te begeleiden en stimuleren. Hiernaast heeft de methodiek als uitgangspunt dat na het programma de groep deelnemers als geheel doorgaat en ze als groep onder te brengen bij verenigingen dan wel zelf te organiseren activiteiten. Zo wordt het sporten beweeggedrag gecontinueerd.

5.3

COACH methode

Coach methode is een goede methode om de doelgroep bewust te maken van hun eigen bewegingspatroon. Door het gebruik van de stappenteller kunnen de deelnemers inzicht krijgen in hun eigen lichamelijke activiteitenpatroon. Net zoals de 'SMALL' methode maken zij gebruik van 5

http://www.geldersesportfederatie.nl/gemeente/sport/algemeen-nasb, 20 juli 2013 Adviesrapport, juli 13

16

'exercise counseling', een fitheidstest en de stappenteller. Bij deze methodiek is de werving minder dan de 'SMALL' methode. Er wordt niet veel moeite gedaan om de deelnemers daadwerkelijk te stimuleren om mee te doen. Hierdoor is de bereikbaarheid van de doelgroep beperkt. De stappenteller wordt actiever ingezet bij de Coach methode. De deelnemers noteren hun stappen elke dag in hun dagboek. Hiernaast kunnen de deelnemers die toegang hebben tot het internet hun stappen invoeren in een programma genaamd 'MY COACH'.

5.4

Conclusie

'Verzilver je club' is een goede methodiek om het huidige sporten beweegaanbod aan te passen op de doelgroep ouderen. Verenigingen krijgen ondersteuning van professionals om zo meer de doelgroep te bereiken. De doelgroep heeft aangegeven dat er geen passend aanbod is en de verenigingen willen graag de ouderen binnenhalen en eventueel zo het vrijwilligersprobleem oplossen. Voor de doelgroep ouderen en verenigingen is dit een win-win situatie. De 'SMALL' en 'COACH' methodieken hebben veel overeenkomsten, maar ook een aantal verschillen. Verschillen tussen de methodieken is de werving van de deelnemers en het gebruik van de stappenteller. De werving is bij de 'Coach' methodiek minder dan bij de 'SMALL' methode. Er wordt niet veel moeite gedaan om de deelnemers daadwerkelijk te stimuleren om mee te doen. Hierdoor is de bereikbaarheid van de doelgroep beperkt. De stappenteller wordt actiever ingezet bij de Coach methode. De deelnemers noteren hun stappen elke dag in hun dagboek. Hiernaast kunnen de deelnemers die toegang hebben tot het internet hun stappen invoeren in een programma genaamd 'MY COACH'. Gezien de vele overeenkomsten van beide methodieken zal ik de 'SMALL' methode eerder aanraden dan de COACH methode. De persoonlijke benadering bij deelname en de overgang naar verenigingen sluit meer aan op de behoeften van de doelgroep.


17

6.

Eindconclusie

In dit onderzoek is onderzocht hoe de doelgroep ouderen in de leeftijd van 62 tot 75 jaar te stimuleren is tot (meer) sporten en/of bewegen. Dit onderzoek is geleid door de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. De belangrijkste punten worden hieronder benoemd gevolgd door aanbevelingen voor de Gemeente Scherpenzeel. Opvallendste punten uit dit onderzoek zijn: - De grootste groep van dit onderzoek zijn de normactieven. - Er is wel degelijk een sporten beweegaanbod voor de doelgroep, maar deze worden niet bereikt door verenigingen. - Er is geen sporten beweegaanbod aangepast op de situatie van de persoon/groep. - Lichaamsbeweging/gezondheid is de belangrijkste reden om te sporten en/of bewegen. - Korting op bewegingsactiviteiten, een actueel en overzichtelijk aanbod en sporten/bewegen in een groep zou helpen om (meer) te sporten en/of bewegen. - Zwemmen is de meest beoefende sport. - Er worden een overdekt zwembad en betaalbare fitness gemist. - Sociale contacten zijn belangrijk tijdens het sporten en/of bewegen. - De doelgroep sport en/of beweegt in groepsverband. - De doelgroep heeft (bijna) allemaal te maken met lichamelijke- en gezondheidsklachten. - Een groot gedeelte van de doelgroep is tevreden met het huidige sporten beweegaanbod. - Stichting Ouderen Scherpenzeel heeft een belangrijke welzijnsrol binnen de gemeente Scherpenzeel. Namelijk het activeren, stimuleren en ondersteunen. - De drempel is te hoog om daadwerkelijk te gaan sporten en/of bewegen. Om de doelgroep daadwerkelijk te stimuleren tot (meer) sporten en/of bewegen is het van belang de drempel te verlagen. De volgende punten zijn hierbij belangrijk: - Sporten en/of bewegen wordt aangepast op situatie van persoon/groep. - Professionele begeleiding tijdens sporten en/of bewegen. - Het oprichten van een nieuwe groep voor een sport en/of beweegactiviteit. - Goede overloop van activiteiten/trajecten naar verenigingen toe.


18

7.

Aanbevelingen

De volgende aanbevelingen zijn voor de Gemeente Scherpenzeel om de doelgroep ouderen te stimuleren tot (meer) sporten en/of bewegen. Belangrijk is om in gedachten te houden dat de gemeente Scherpenzeel een kleinschalige gemeente is en dat mede hierom een aantal aanbevelingen niet mogelijk zijn. Er zal dan gekeken moeten worden naar andere mogelijkheden zoals het sporten in nabijgelegen plaatsen.

 Huidige sporten beweegfaciliteiten moeten blijven bestaan Uit dit onderzoek is naar voren gekomen dat een groot gedeelte van de respondenten tevreden is met het huidige sporten beweegaanbod. Hiernaast moeten de groep normactieven niet vergeten worden. Deze groep beweegt al voldoende, maar het is van belang dat zij dit ook blijven doen. Daarom is het van belang dat de huidige faciliteiten blijven bestaan. In het bijzonder wil ik de Stichting Ouderen Scherpenzeel benoemen, omdat zij een belangrijke welzijnsrol hebben in de gemeente Scherpenzeel. Als deze organisatie niet kan blijven bestaan zou dit grote gevolgen hebben voor de gemeente Scherpenzeel. Zij signaleren, activeren, stimuleren en ondersteunen de doelgroep en organisaties. In het algemeen zal er rekening gehouden moeten worden met het feit dat de schaalgrote van de gemeente Scherpenzeel kleiner is dan het voorzieningenniveau.

 Website met vraag en aanbod van sporten en/of beweegactiviteiten Op dit moment is er geen overzichtelijk en actueel sporten beweegaanbod. Via de gemeentegids is te vinden welke sporten aanwezig zijn in de gemeente Scherpenzeel, maar niet wat voor een aanbod zij bieden. Mijn aanbeveling zou zijn om een vraag en aanbod website op te zetten. De doelgroep wordt namelijk ook steeds actiever op het internet. Op deze website staat het aanbod in de gemeente Scherpenzeel. Verenigingen zouden hier hun aanbod kunnen bekend maken en ook oproepen kunnen plaatsen. Hiernaast kan de website dienen voor mensen die bijvoorbeeld andere mensen zoeken om te gaan sporten en/of bewegen. Belangrijk is dat deze website goed onderhouden en gecoördineerd wordt. Dit zou een uitstekende rol kunnen zijn voor de buurtsportcoach. De buurtsportcoach kan dan ook de mensen die een oproep plaatsen doorverwijzen naar een vereniging.

 Toepassen van 'Verzilver je club' De doelgroep geeft aan dat het huidige sporten beweegaanbod niet op maat is. Belangrijk is dat hier naar wordt geluisterd. Het huidige aanbod zal moeten worden aangepast op de situatie van de persoon en/of groep. Een deel van de verantwoordelijkheid zal liggen bij de verenigingen. Zij zullen het aanbod moeten aanpassen als zij de doelgroep ouderen willen bereiken. 'Verzilver je club' is een methodiek die verenigingen helpt doormiddel van experts en docenten om hun aanbod aan te passen op de doelgroep. Een bijkomend voordeel van deze methodiek is dat als zij de doelgroep ouderen binnenhalen dat deze het vrijwilligersprobleem zouden kunnen oplossen. Voor de uitgebreide uitwerking van de methodiek verwijs ik naar hoofdstuk 5.1.

 Uitvoeren van de 'SMALL' methodiek De 'Stimulerings Model voor een Actief Leven doormiddel van Leefstijlactiviteiten' (SMALL) methodiek is speciaal ontwikkeld voor kleine gemeente. De gemeente Scherpenzeel is vergeleken met andere gemeenten klein en daardoor is deze methodiek goed uitvoerbaar. De persoonlijke benadering is hierbij een belangrijk aspect. Door de persoonlijke benadering kan de doelgroep geadviseerd en gemotiveerd worden om toch deel te nemen. Zo kan de drempel voor sport en/of beweegdeelname bij de doelgroep afnemen. De fitheidstest is voor en na het programma een goed Adviesrapport, juli 13

19

meetmiddel om deelnemers te prikkelen om deel te nemen. De respondenten hebben aangegeven dat zij behoeften hebben aan professionele begeleiding. Tijdens het SMALL traject worden de deelnemers dan ook begeleid door een professional wat er ook voor zorgt dat de drempel afneemt. Hiernaast heeft de methodiek als uitgangspunt dat na het programma de groep deelnemers als geheel doorgaat door ze als groep (of delen) onder te brengen bij verenigingen dan wel zelf te organiseren activiteiten. Dit is ook één van de behoeften van de doelgroep dat uit dit onderzoek is gekomen. Mijn aanbeveling is dan ook om het SMALL uit te voeren in de gemeente Scherpenzeel. De combinatie van persoonlijke benadering, groepsverband, fitheidtest, professionele begeleiding en goede overgang naar verenigingen zijn zeer belangrijke punten waardoor de drempel om deel te nemen afneemt. Zo wordt de doelgroep gestimuleerd waardoor zij daadwerkelijk meer gaan sporten en/of bewegen. Voor de uitgebreide uitwerking van deze methodiek verwijs ik naar hoofdstuk 5.2.

 Overdekt zwembad Uit de enquêtes komt naar voren dat veel van de respondenten zwemmen. Zij geven aan dat zij een overdekt zwembad missen waardoor zij niet het gehele jaar kunnen zwemmen. Zwemmen is een gezonde sport wat door (bijna) alle ouderen uit te voeren is. Doordat het zwembad verwarmd is functioneren de stijve spieren veel beter. De spieren ontspannen door de bewegingen die in het water gemaakt worden. Sporten op het droge vergt veel meer van je spieren. Zwemmen is een sport die ook beoefent kan worden door mensen die last hebben van lichamelijke- en/of gezondheidsklachten6. Het overdekt zwembad zal zorgen voor meer mogelijkheden om de doelgroep daadwerkelijk te laten sporten en/of bewegen. De doelgroep zou individueel kunnen sporten zoals baantjes trekken, maar ook in groepsverband zoals lessen. Deze lessen moeten dan gegeven worden door een professional en het spel element moet een belangrijke rol spelen in de groepslessen. Het overdekt zwembad zal ook zorgen voor meer participatie doormiddel van vrijwilligerswerk. Bij het openluchtzwembad 't Willaer is nu een regel dat als je vrijwilliger bent dat je een gratis abonnement voor het zwemmen krijgt. Indien deze regeling kan worden voortgezet bij het overdekte zwembad kan dit zorgen voor een extra stimulans om vrijwilliger te worden en hierdoor gratis te mogen zwemmen. De vrijwilligers hebben hierdoor sociale contacten, participeren doormiddel van het vrijwilligerswerk en sporten/bewegen doordat zij zwemmen. Het overdekt zwembad is een wens vanuit de doelgroep, maar niet realistisch gezien de schaalgrote van de gemeente Scherpenzeel. Er zal gekeken moeten worden naar nabijgelegen plaatsen of zij een overdekt zwembad tot hun beschikking hebben. Indien dit het geval is kan er gekeken worden naar vervoersmogelijkheden. Dit kan in gang worden gezet door Stichting Ouderen Scherpenzeel en de buurtsportcoach.

 Samenwerking Therapie en Trainingscentrum 'het Foort' Uit het onderzoek blijkt dat ook veel respondenten aan fitness doen. De behoeften om te fitnessen is er, maar de drempel is nog te hoog vanwege de hoge kosten die dit met zich meebrengt. Vergeleken met andere fitnesscentra in de omgeving van de gemeente Scherpenzeel, is het Therapie en Trainingscentrum prijzig. De abonnementhouders betalen een hoog bedrag (€36,-) en kunnen dan (meestal) één keer per week fitnessen op een bepaald tijdstip. Het Therapie en Trainingscentrum wil zich juist onderscheiden van andere fitnesscentra doormiddel van begeleiding (fysiotherapeuten) tijdens het fitnessen. Ook bieden zij programma's en trajecten aan die aangepast zijn op de situatie van de persoon. Zij richten zich voornamelijk op het begeleidt fitnessen, maar hebben ook vrij fitness. Bij het vrije fitnessen trainen ze met een maximum aantal mensen per uur. Dit doen zij zodat

6

http://www.gezondheidsnet.nl/bewegen/artikelen/375/zwemmen-een-gezonde-sport, 18 juli 2013 Adviesrapport, juli 13

20

er niet gewacht hoeft te worden bij de apparaten. Hiernaast is er altijd een professional aanwezig voor begeleiding. Aangezien het Therapie en Trainingscentrum de enige is die in de gemeente Scherpenzeel fitness aanbiedt, beveel ik een samenwerking aan voor de vrije fitness. De samenwerking kan dan bestaan uit een gereduceerd lidmaatschap wat door de Gemeente gefinancierd kan worden. Belangrijk is om goed te onderhandelen over de prijs, want dit blijkt toch de grootste drempel van de doelgroep. Indien er een aantal uren op een dag voor vrije fitness beschikbaar gesteld kunnen worden zal dit zeker resultaten opleveren. De combinatie van lagere kosten, professionele begeleiding en sporten op maat zijn zeer belangrijke punten waardoor de drempel om te gaan sporten/bewegen wordt verlaagd. De samenwerking zou een ideale kans bieden om de doelgroep te stimuleren tot (meer) sporten en/of bewegen.

 Uitbreiden van uren voor de functie buurtsportcoach Op dit moment kan de buurtsportcoach in het stimuleren van de doelgroep tot (meer) sporten en/of bewegen een belangrijke rol spelen. De functie van buurtsportcoach is cruciaal voor het verbinden, creëren van ontmoetingen en het ondersteunen en begeleiden van de doelgroep en organisaties. Ik beveel dan ook aan om de uren van de buurtsportcoach uit te breiden zodat er daadwerkelijk tijd is voor het uitvoeren van deze taken. Alleen zo kan het doel om de doelgroep te stimuleren tot (meer) sporten en/of bewegen daadwerkelijk bereikt worden.

 Samenwerking Stichting Ouderen Scherpenzeel met de buurtsportcoach Stichting Ouderen Scherpenzeel (SOS) zal als eerste problemen signaleren bij de doelgroep, mede door de laagdrempeligheid. De organisatie heeft hierdoor een belangrijke welzijnsrol. Zij signaleren, activeren, stimuleren en ondersteunen. Door goed samen te werken met de buurtsportcoach kunnen bepaalde taken worden overgenomen. Er is namelijk uit het onderzoek naar voren gekomen dat de doelgroep moeite heeft om zelf iets te organiseren dan wel te ondernemen. De buurtsportcoach kan dan ingeschakeld worden om de ouderen te begeleiden en ondersteunen hierin. Zij hebben behoeften aan een professional die ze persoonlijk begeleidt en ondersteunt. Hierna zal de buurtsportcoach zich kunnen terugtrekken uit het proces (katalysator).


21

Bijlage I

Cijfers en vragen enquêtes inactieven

Wat is uw geslacht? Man Vrouw

5 (71.43 %) 2 (28.57 %) n=7 #7

Wat is uw leeftijd? 62 63 64 65 66 67

0 (0 %) 0 (0 %) 0 (0 %) 1 (14.29 %) 3 (42.86 %) 1 (14.29 %)

68 69 70 71 72 73 74

0 (0 %) 0 (0 %) 0 (0 %) 1 (14.29 %) 0 (0 %) 1 (14.29 %) 0 (0 %)

75

0 (0 %) n=7 #7

Sport u? Ja (ga door naar vraag 5) Nee

3 (50 %) 3 (50 %) n=6 #6

Wat is de reden dat u niet sport? (meerdere antwoorden mogelijk) ... Ik heb geen behoeften om te sporten Mijn gezondheid laat het niet toe

1 (33.33 %) 1 (33.33 %)


22

Er is geen passend aanbod, namelijk: Anders, namelijk:

0 (0 %) 1 (33.33 %) n=3 #3

Bent u lid van een sportvereniging? Ja Nee

1 (25 %) 3 (75 %) n=4 #4

Welke sport of sporten heeft u in de afgelopen 12 maanden beoefend? (meerde... Badminton 0 (0 %) Biljarten 0 (0 %) Bowlen 0 (0 %) Bridge 0 (0 %) Fitness, conditie 0 (0 %) Fitness, kracht Gymnastiek Hockey Jeu de Boules Nordic Walking Paardensport Schietsport Tafeltennis

0 (0 %) 0 (0 %) 0 (0 %) 0 (0 %) 1 (33.33 %) 0 (0 %) 0 (0 %) 0 (0 %)

Tennis Voetbal Volleybal Wandelsport Wielersport, toerfietsen Zaalvoetbal Zwemsport

1 (33.33 %) 0 (0 %) 0 (0 %) 1 (33.33 %) 0 (0 %) 0 (0 %) 0 (0 %)

Anders, namelijk:

2 (66.67 %) n=3 #5

Hoeveel keer heeft u in de afgelopen 12 maanden in totaal gesport?


23

1-11 keer per jaar (gemiddeld 1 keer per maand) 12-59 keer per jaar (gemiddeld 1 tot 3 keer per maand) 60-119 keer per jaar (gemiddeld 1 of 2 keer per week)

0 (0 %)

120 keer per jaar of vaker (gemiddeld 3 keer per week of vaker)

0 (0 %)

2 (66.67 %) 1 (33.33 %)

n=3 #3

Welke redenen zijn voor u het belangrijkst om te sporten? (meerdere antwoor... Lichaamsbeweging/gezondheid Advies opvolgen van arts/fysiotherapeut Afslanken Opbouw van conditie, kracht, lenigheid Competitie, meten met anderen Prestatie, jezelf verbeteren Leuke activiteit/plezier Uitlaatklep voor dagelijks leven/ontspanning Gezellige/sociale contacten Niet duur Anders, namelijk:

Welke lichaamsbeweging doet u? (meerdere antwoorden mogelijk) Lopen (naar school, werk of winkels) Wandelen als ontspanning Fietsen (naar school, werk of winkels) Tuinieren Huishouding Anders, namelijk

3 (100 %) 0 (0 %) 0 (0 %) 2 (66.67 %) 0 (0 %) 0 (0 %) 1 (33.33 %) 0 (0 %) 2 (66.67 %) 0 (0 %) 0 (0 %) n=3 #8

1 (20 %) 1 (20 %) 2 (40 %) 1 (20 %) 0 (0 %) 3 (60 %) n=5 #8


24

Hoeveel dagen per week heeft u ten minste 30 minuten per dag zulke lichaams... 0 7 (100 %) n=7 #7

Welke van de volgende zaken zou u helpen om meer te gaan bewegen? (meerdere... Ik heb geen behoefte aan meer 2 (66.67 %) bewegen of kan dit niet meer Meer informatie over waarom 0 (0 %) bewegen belangrijk is voor de gezondheid Een traject waarbij u een 0 (0 %) fitheidtest ondergaat en gedurende een periode met verschillende beweegactiviteiten in aanraking komt Samen met een coördinator uitzoeken welke bewegingsactiviteiten bij mij passen Een overzichtelijk en actueel aanbod van beweegactiviteiten van de gemeente

0 (0 %)

Een leuke groep mensen die samen met mij een bewegingsactiviteit gaat doen Korting op bewegingsactiviteiten Anders, namelijk:

0 (0 %)

0 (0 %)

0 (0 %) 1 (33.33 %) n=3 #3

Zijn er voor u belemmeringen die ervoor zorgen dat u nu minder beweegt dan ... Ja Nee (ga door naar vraag 14)

4 (66.67 %) 2 (33.33 %) n=6 #6

Welke soort activiteiten zou u meer willen gaan doen als u uw belemmeringen...


25

Niet meer dan nu Sporten bij een reguliere sportvereniging Sporten bij een op mijn beperking(en) aangepaste sportvereniging

0 (0 %) 0 (0 %)

Zelf wandelen en/of fietsen (zonder begeleiding) Zwemmen Gymnastiek (of variant daarop) Gemengd aanbod met sport en spel Anders, namelijk:

3 (75 %)

1 (25 %)

0 (0 %) 0 (0 %) 0 (0 %) 0 (0 %) n=4 #4

Mist u nog sporten en/of beweegactiviteiten in de gemeente Scherpenzeel? Ja, namelijk: Nee

1 (14.29 %) 6 (85.71 %) n=7 #7

Legenda: n = aantal respondenten dat de vraag heeft gezien # = aantal ontvangen antwoorden


26

Bijlage II

Cijfers en vragen enquêtes semi-actieven


43 (52.44 %) 39 (47.56 %) n = 82 # 82

Wat is uw leeftijd? 62 63 64 65 66 67

6 (7.23 %) 4 (4.82 %) 6 (7.23 %) 12 (14.46 %) 8 (9.64 %) 7 (8.43 %)

68 69 70 71 72 73 74

6 (7.23 %) 7 (8.43 %) 9 (10.84 %) 7 (8.43 %) 2 (2.41 %) 5 (6.02 %) 3 (3.61 %)

75

1 (1.2 %) n = 83 # 83


68 (81.93 %) 15 (18.07 %) n = 83 # 83

Wat is de reden dat u niet sport? (meerdere antwoorden mogelijk) ... Ik heb geen behoeften om te sporten Mijn gezondheid laat het niet toe

12 (85.71 %) 2 (14.29 %)


27

Er is geen passend aanbod, namelijk: Anders, namelijk:

0 (0 %) 0 (0 %) n = 14 # 14


41 (60.29 %) 27 (39.71 %) n = 68 # 68

Welke sport of sporten heeft u in de afgelopen 12 maanden beoefend? (meerde... Badminton 2 (2.94 %) Biljarten 2 (2.94 %) Bowlen 3 (4.41 %) Bridge 7 (10.29 %) Fitness, conditie 26 (38.24 %) Fitness, kracht Gymnastiek Hockey Jeu de Boules Nordic Walking Paardensport Schietsport Tafeltennis

7 (10.29 %) 14 (20.59 %) 2 (2.94 %) 1 (1.47 %) 4 (5.88 %) 0 (0 %) 1 (1.47 %) 0 (0 %)

Tennis Voetbal Volleybal Wandelsport Wielersport, toerfietsen Zaalvoetbal Zwemsport

7 (10.29 %) 1 (1.47 %) 4 (5.88 %) 16 (23.53 %) 19 (27.94 %) 1 (1.47 %) 16 (23.53 %)

Anders, namelijk:

14 (20.59 %) n = 68 # 147

Hoeveel keer heeft u in de afgelopen 12 maanden in totaal gesport?


28

1-11 keer per jaar (gemiddeld 1 keer per maand) 12-59 keer per jaar (gemiddeld 1 tot 3 keer per maand) 60-119 keer per jaar (gemiddeld 1 of 2 keer per week)

4 (5.88 %)

120 keer per jaar of vaker (gemiddeld 3 keer per week of vaker)

9 (13.24 %)

9 (13.24 %) 46 (67.65 %)

n = 68 # 68

Welke redenen zijn voor u het belangrijkst om te sporten? (meerdere antwoor... Lichaamsbeweging/gezondheid 61 (89.71 %) Advies opvolgen van 12 (17.65 %) arts/fysiotherapeut Afslanken Opbouw van conditie, kracht, lenigheid Competitie, meten met anderen Prestatie, jezelf verbeteren Leuke activiteit/plezier Uitlaatklep voor dagelijks leven/ontspanning Gezellige/sociale contacten Niet duur Anders, namelijk:


11 (16.18 %) 32 (47.06 %) 10 (14.71 %) 5 (7.35 %) 40 (58.82 %) 13 (19.12 %) 35 (51.47 %) 7 (10.29 %) 0 (0 %) n = 68 # 226

27 (32.93 %) 45 (54.88 %) 63 (76.83 %) 46 (56.1 %) 2 (2.44 %) 9 (10.98 %) n = 82 # 192


29

Hoeveel dagen per week heeft u ten minste 30 minuten per dag zulke lichaams... 0 1 2 3 4

0 (0 %) 14 (16.87 %) 22 (26.51 %) 24 (28.92 %) 23 (27.71 %) n = 83 # 83

Welke van de volgende zaken zou u helpen om meer te gaan bewegen? (meerdere... Ik heb geen behoefte aan meer 43 (60.56 %) bewegen of kan dit niet meer Meer informatie over waarom 1 (1.41 %) bewegen belangrijk is voor de gezondheid Een traject waarbij u een 5 (7.04 %) fitheidtest ondergaat en gedurende een periode met verschillende beweegactiviteiten in aanraking komt Samen met een coördinator 6 (8.45 %) uitzoeken welke bewegingsactiviteiten bij mij passen Een overzichtelijk en actueel 7 (9.86 %) aanbod van beweegactiviteiten van de gemeente Een leuke groep mensen die 12 (16.9 %) samen met mij een bewegingsactiviteit gaat doen Korting op bewegingsactiviteiten Anders, namelijk:

11 (15.49 %) 6 (8.45 %) n = 71 # 91

Zijn er voor u belemmeringen die ervoor zorgen dat u nu minder beweegt dan ... Ja 15 (18.52 %) Nee (ga door naar vraag 14) 66 (81.48 %) n = 81 # 81 Adviesrapport, juli 13

30

Welke soort activiteiten zou u meer willen gaan doen als u uw belemmeringen... Niet meer dan nu Sporten bij een reguliere sportvereniging Sporten bij een op mijn beperking(en) aangepaste sportvereniging Zelf wandelen en/of fietsen (zonder begeleiding) Zwemmen Gymnastiek (of variant daarop) Gemengd aanbod met sport en spel Anders, namelijk:

1 (7.69 %) 2 (15.38 %) 1 (7.69 %)

8 (61.54 %) 3 (23.08 %) 0 (0 %) 0 (0 %) 2 (15.38 %) n = 13 # 17


7 (8.97 %) 71 (91.03 %) n = 78 # 78



31

Bijlage III

Cijfers en vragen enquêtes normactieven


53 (43.44 %) 69 (56.56 %) n = 122 # 122

Wat is uw leeftijd? 62 63 64 65 66 67 68

9 (7.38 %) 14 (11.48 %) 12 (9.84 %) 9 (7.38 %) 10 (8.2 %) 8 (6.56 %) 12 (9.84 %)

69 70 71 72 73 74 75

6 (4.92 %) 8 (6.56 %) 8 (6.56 %) 4 (3.28 %) 8 (6.56 %) 5 (4.1 %) 9 (7.38 %) n = 122 # 122


Wat is de reden dat u niet sport? (meerdere antwoorden mogelijk) ... Ik heb geen behoeften om te sporten Mijn gezondheid laat het niet toe Er is geen passend aanbod,

95 (77.87 %) 27 (22.13 %) n = 122 # 122

15 (60 %) 6 (24 %) 2 (8 %) Adviesrapport, juli 13

32

namelijk: Anders, namelijk:

3 (12 %) n = 25 # 26


54 (58.7 %) 38 (41.3 %) n = 92 # 92

Welke sport of sporten heeft u in de afgelopen 12 maanden beoefend? (meerde... Badminton 0 (0 %) Biljarten 0 (0 %) Bowlen 1 (1.06 %) Bridge 6 (6.38 %) Fitness, conditie 31 (32.98 %) Fitness, kracht 12 (12.77 %) Gymnastiek Hockey Jeu de Boules Nordic Walking Paardensport Schietsport Tafeltennis Tennis

22 (23.4 %) 1 (1.06 %) 2 (2.13 %) 13 (13.83 %) 2 (2.13 %) 1 (1.06 %) 0 (0 %) 11 (11.7 %)

Voetbal Volleybal Wandelsport Wielersport, toerfietsen Zaalvoetbal Zwemsport Anders, namelijk:

1 (1.06 %) 6 (6.38 %) 41 (43.62 %) 31 (32.98 %) 1 (1.06 %) 24 (25.53 %) 15 (15.96 %) n = 94 # 221

Hoeveel keer heeft u in de afgelopen 12 maanden in totaal gesport? 1-11 keer per jaar (gemiddeld 1

2 (2.13 %)


33

keer per maand) 12-59 keer per jaar (gemiddeld 1 tot 3 keer per maand) 60-119 keer per jaar (gemiddeld 1 of 2 keer per week) 120 keer per jaar of vaker (gemiddeld 3 keer per week of vaker)

10 (10.64 %) 47 (50 %) 35 (37.23 %)

n = 94 # 94

Welke redenen zijn voor u het belangrijkst om te sporten? (meerdere antwoor... Lichaamsbeweging/gezondheid 85 (90.43 %) Advies opvolgen van 12 (12.77 %) arts/fysiotherapeut Afslanken 10 (10.64 %) Opbouw van conditie, kracht, lenigheid Competitie, meten met anderen Prestatie, jezelf verbeteren Leuke activiteit/plezier Uitlaatklep voor dagelijks leven/ontspanning

59 (62.77 %)

Gezellige/sociale contacten Niet duur Anders, namelijk:

45 (47.87 %) 19 (20.21 %) 0 (0 %) n = 94 # 333


9 (9.57 %) 10 (10.64 %) 61 (64.89 %) 23 (24.47 %)

62 (51.24 %) 79 (65.29 %) 97 (80.17 %) 80 (66.12 %) 3 (2.48 %) 14 (11.57 %) n = 121 # 335


34

Hoeveel dagen per week heeft u ten minste 30 minuten per dag zulke lichaams... 4 5 6 7

1 (0.82 %) 39 (31.97 %) 30 (24.59 %) 52 (42.62 %) n = 122 # 122

Welke van de volgende zaken zou u helpen om meer te gaan bewegen? (meerdere... Ik heb geen behoefte aan meer bewegen of kan dit niet meer Meer informatie over waarom bewegen belangrijk is voor de gezondheid Een traject waarbij u een fitheidtest ondergaat en gedurende een periode met verschillende beweegactiviteiten in aanraking komt Samen met een coördinator uitzoeken welke bewegingsactiviteiten bij mij passen

59 (55.66 %)

Een overzichtelijk en actueel aanbod van beweegactiviteiten van de gemeente Een leuke groep mensen die samen met mij een bewegingsactiviteit gaat doen Korting op bewegingsactiviteiten

12 (11.32 %)

Anders, namelijk:

12 (11.32 %) n = 106 # 130

1 (0.94 %)

10 (9.43 %)

4 (3.77 %)

10 (9.43 %)

22 (20.75 %)

Zijn er voor u belemmeringen die ervoor zorgen dat u nu minder beweegt dan ... Ja 28 (23.14 %) Nee (ga door naar vraag 14) 93 (76.86 %) n = 121 # 121


35

Welke soort activiteiten zou u meer willen gaan doen als u uw belemmeringen... Niet meer dan nu 7 (26.92 %) Sporten bij een reguliere 1 (3.85 %) sportvereniging Sporten bij een op mijn 2 (7.69 %) beperking(en) aangepaste sportvereniging Zelf wandelen en/of fietsen (zonder begeleiding) Zwemmen Gymnastiek (of variant daarop) Gemengd aanbod met sport en spel Anders, namelijk:

8 (30.77 %) 8 (30.77 %) 1 (3.85 %) 1 (3.85 %) 3 (11.54 %) n = 26 # 31


11 (9.57 %) 104 (90.43 %) n = 115 # 115



36

Bijlage IV

Verzilver je club

Op de website van Nationaal Actieplan Sport en Bewegen (NASB) staan de kansrijke beweeginterventies op een rijtje7. De koplopers zijn 'SMALL' gevolgd door 'Bewegen valt goed'. Hiernaast wordt ook fithockey genoemd. Dit zou een kans zijn voor de hockey sport om het aanbod aan te passen naar de doelgroep. Op de website van het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB) zijn ook enkele interventies bekend waaronder het 7x7 45+ voetbal 8. Ook voor de bridge sport bestaat er een interventie 'denken en doen' die richt op ouderen (60+) in de buurt met als doel hen een actieve leefstijl te bevorderen. Dit zijn allemaal voorbeelden van interventies die verschillende sporten kunnen toepassen. De overkoepelende methodiek van dit alles is 'Verzilver je club'. Dit is een methodiek die al vanaf het jaar 2010 is toegepast vanuit het Gelderlandse Sport Federatie. Uit onderzoek van NOC*NSF blijkt dat ouderen minder vaak sporten bij verenigingen dan jongeren. Dit komt ondermeer doordat het aanbod van sportverenigingen vaak niet goed aansluit bij de wensen en behoeften van ouderen. Veel leden verlaten op een bepaalde leeftijd hun vereniging omdat er geen specifiek aanbod meer is. De doelgroep ouderen biedt sportverenigingen bovendien ook kansen. Ouderen vormen in toenemende mate een welvarende groep. Daarnaast beschikken zij over tijd en kunnen daarom een bijdrage leveren aan het oplossen van vrijwilligersproblemen. Maar bovenal kan het een verrijking voor sportverenigingen zijn om deze steeds groter wordende groep bij de vereniging te betrekken 9. Doel Het doel van het project is het seniorvriendelijk maken van de sportverenigingen. Dit betekent dat de vereniging na afloop van het project in staat moet zijn om een aanbod te doen aan ouderen dat aansluit bij hun beleving en waarbij de kwaliteit van de sport centraal staat. Aanpak Gedurende het uitvoeren van het plan van aanpak kunnen de verenigingen gebruik maken van de kennis en ervaringen van experts en de docenten van de cursus. Centraal in het project staat het van elkaar leren. Het project bestaat uit een aantal fases: - Het bepalen van de zogenoemde S-Score. Deze score wordt bepaald aan de hand van de seniorenmonitor en geeft de vereniging inzicht in de seniorgerichtheid van de vereniging. Het afnemen kan op twee manieren gebeuren. De vereniging kan deze monitor zelf afnemen of af laten nemen door een interviewer.

7 8 9

-

De cursus ‘Seniorensportcoördinatie’. De cursus bestaat uit drie bijeenkomsten en een terugkombijeenkomst. De eerste drie bijeenkomsten worden met een interval van twee à drie weken gepland. Dat biedt de deelnemers voldoende gelegenheid om het geleerde in de praktijk te oefenen. Tussen de eerste drie bijeenkomsten en de terugkombijeenkomst zit een periode van acht tot tien weken. Gedurende de cursus ontwikkelen de verenigingen een visie op seniorensport en vertalen dat in een plan van aanpak. In dat plan van aanpak geeft de vereniging aan hoe zij vorm en inhoud wil geven aan seniorensport. De terugkombijeenkomst staat in het teken van de uitwisseling van opgedane ervaringen. Deze cursus wordt voor meerdere sportverenigingen in de gemeente tegelijk gegeven.

-

De vereniging voert het plan van aanpak uit.

http://www.nasb.nl/kansrijke-beweeginterventies/overzicht-interventies.html, 20 juli 2013 http://www.netwerkinbeweging.nl/interventies?trefwoorden=&doelgroep=&leeftijdscategorie[]=4, 20 juli 2013 http://www.movisie.nl/praktijkvoorbeeld/verzilver-je-club, 20 juli 2013 Adviesrapport, juli 13

37

-

Na een jaar vindt een evaluatiebijeenkomst plaats waarbij het project en de resultaten in de praktijk worden geëvalueerd met de deelnemende sportverenigingen. De resultaten worden geëvalueerd door het opnieuw afnemen van de seniorenmonitor 10.

Sterkte- en zwakteanalyse Sterkten - Uitvoeren van S-score voor en na het project De verenigingen krijgen hierdoor inzicht in het seniorgerichtheid van de vereniging. Zo kunnen de verenigingen voor en na het project inzicht krijgen wat er verbeterd is. - Experts en docenten voor begeleiding van verenigingen Dit is een sterkte, omdat dit juist de verenigingen kan helpen doormiddel van ervaring en kennis. - Vrijwilligers Als verenigingen hun aanbod aanpassen voor de doelgroep ouderen kan dit betekenen dat er meer ouderen lid worden en kunnen zij een bijdrage leveren aan het vrijwilligersprobleem. Zwakten - Evaluatie is pas na één jaar Er is geen tussentijdse evaluatie om eventueel advies gelijk uit te voeren in de praktijk. - Geen handboek/stappenplan Er zijn geen duidelijke stappen over hoe de bijeenkomsten bijvoorbeeld verlopen. Ook is er geen handboek beschikbaar voor de verenigingen.

10

http://www.movisie.nl/praktijkvoorbeeld/verzilver-je-club, 20 juli 2013 Adviesrapport, juli 13

38

Bijlage V

SMALL methodiek

De 'Stimulerings Model voor een Actief Leven doormiddel van Leefstijlactiviteiten' (SMALL) methodiek is speciaal ontwikkeld voor kleine gemeenten. Dit maakt het zeer interessant voor de Gemeente Scherpenzeel. De nadruk ligt op bewegen in de vorm van lichamelijke activiteit in het dagelijks leven. Doel 'SMALL' beoogt lichamelijke activiteit bij ouderen te bevorderen die onvoldoende bewegen en/of kwetsbaar zijn. Als criterium voor onvoldoende lichamelijke activiteit wordt de Nederlandse Norm Gezond Bewegen gehanteerd. Aanpak Bij de aanpak van het programma wordt de doelgroep in de eerste fase met een eenvoudige fittest gescreend en krijgt hierna een acht weken durende leefstijl actief introductieprogramma met vier groepsactiviteiten en 'exercise counseling' m.b.v. een stappenteller en drie gesprekken aangeboden. Aan het eind van de fase wordt gekeken of de activiteiten gecontinueerd kunnen worden door aan te haken bij bestaand beweegactiviteiten of sportverenigingen. Mochten ze niet ergens aan kunnen haken dan wordt er gekeken of de deelnemers zichzelf leren organiseren. In de tweede fase worden de deelnemers gedurende +/- acht maanden verder begeleid met het leefstijl actief vervolgprogramma. Hier ligt de nadruk op het uitbreiden en vasthouden van hun actieve leefstijl. In de derde fase, de gedragsbehoudfase, wordt de deelnemers geleerd hoe zij op lange termijn hun actieve leefstijl kunnen behouden. Doormiddel van groepsgesprekken en huiswerkopdrachten worden de deelnemers inzichten en oplossingen geboden t.a.v. gedragsmatige factoren die het bewegen in de weg staan 11. 1. Benadering De doelgroep ontvangt allereerst een brief met informatie over het programma en een opgavenformulier. Na twee weken gaan medewerkers van het project bij alle mensen persoonlijk langs de deur, dan wel wordt de doelgroep persoonlijk benaderd per telefoon. De persoonlijke benadering is belangrijk, omdat zij de mensen die twijfelen over deelname proberen te adviseren en zo deelnemers kunnen motiveren. 2. Fitheidstest De mensen die zich hebben opgegeven worden uitgenodigd voor de eerste activiteit. Dit is een fitheidstest die verschillende componenten van fitheid meet. Daarnaast krijgen deelnemers een toelichting op de 'exercise counseling' waarbij gebruik wordt gemaakt van een stappenteller. De deelnemers ontvangen een stappenteller en krijgen een verdere uitleg over de werking ervan. 3. Leefstijl Actief Introductieprogramma (8 weken) Na afloop van de eerste activiteit begint een 8 weken durend programma met wekelijks een groepsactiviteit of telefonische c.q. groeps 'exercise counseling'. De activiteiten worden gegeven door specifiek opgeleide lesgevers. Het betreft een mix van buiten- en binnenactiviteiten. Na afloop wordt koffie gedronken. Tijdens het leefstijl actief introductieprogramma vindt de telefonische of groeps 'exercise counseling' om de week plaats. In totaal gaat het tijdens deze introductieperiode om drie gesprekken. Door gebruik te maken van verschillende gesprekstechnieken worden deelnemers naar een actievere

11

http://cbs.nisb.nl/galm/cat/946/Methodiek, 20 juli 2013 Adviesrapport, juli 13

39

leefstijl gecoacht. Belangrijk is dat de deelnemer gestimuleerd wordt zelf ideeën en oplossingen aan te dragen voor het verhogen van zijn/haar stappenscore. 4. Leefstijl Actief Vervolgprogramma (9 maanden) Na afloop van de laatste activiteit wordt geëvalueerd en besproken hoe de deelnemers verder gaan met bewegen. Hiervoor zijn verschillende mogelijkheden. Indien een lesgever beschikbaar is die een gevarieerd sporten spel aanbod kan geven, dan kan de 'SMALL' groep als geheel doorgaan met deze activiteiten. Indien dit niet het geval is, dan bestaat de mogelijkheid om deelnemers zichzelf te laten organiseren, dan wel (delen van) de groep onder te brengen bij een vereniging. Hierbij kan gedacht worden aan makkelijk zelf te organiseren activiteiten als sportief wandelen en fietsen. Deelnemers worden daarnaast om de twee tot drie maanden nog eens drie keer gecoacht gedurende in totaal 9 maanden. Het gaat hierbij om het vasthouden van de beweegroutine en het omgaan met tegenslagen in het eerste vervolggesprek. 5. Gedragsbehoudtraining (±4-6 maanden) Hierin worden zelfmanagement en zelfregulatietechnieken gebruikt om deelnemers in 4 sessies (kan individueel of in groepsverband worden gedaan) te begeleiden om hun pas verworven gedrag definitief te behouden. 6. Afsluitende fitheidstest Na ongeveer 15 maanden vindt er opnieuw een fitheidstest plaats, op dezelfde wijze als fitheidstest één. Tevens wordt het project met de deelnemers geëvalueerd. 7. Evaluatie Over het gehele project wordt een evaluatieverslag geschreven. Dit wordt door de Stichting In Beweging of het Centrum voor Beweging en Onderzoek te Groningen gedaan. Hierin wordt het programma, het bereik, de fittestscores, de effecten op het beweegpatroon en de waardering van de deelnemers beschreven. Sterkte- en zwakteanalyse Sterkten - Persoonlijke benadering. Dit is erg belangrijk in een kleine gemeente zoals Scherpenzeel. Door persoonlijke benadering kan je mensen adviseren en motiveren om toch deel te nemen. - Fitheidstest. Duidelijk vergelijkingsmateriaal van voor het project en achteraf. De fitheidstest trekt deelnemers, omdat mensen nieuwsgierig zijn of ze nog fit zijn. Vergelijkingsmateriaal is heel goed om de deelnemers bewust te laten worden wat de resultaten zijn op het gebied van fitheid. - Gebruik van stappenteller. Dit is nog een redelijk nieuw middel. Dit is een goed middel om de deelnemers bewust te maken van hoeveel zij bewegen. - Professionele lesgevers tijdens programma. Dit is belangrijk, omdat zij voldoende kennis in huis hebben om de deelnemers te begeleiden en stimuleren. - 'SMALL' groep als geheel laten doorgaan met beweegactiviteiten en ze onder te brengen bij verenigingen dan wel zelf te organiseren activiteiten. Het programma stopt dan niet eens. Dit zorgt voor motivatie om samen verder te gaan bewegen. Verenigingen hebben hierin een belangrijke rol.


40

-

Langdurig traject Door het langdurige traject kan er gedragsverandering optreden. Zij krijgen gedurende het traject begeleiding en ondersteuning.

Zwakten - Gebruik van stappenteller Dit is ook een zwakte, omdat er weinig verteld wordt over het gebruik. Wat doen zij hiermee gedurende het project. Kunnen de deelnemers de stappen ergens bijhouden? Dit is te onduidelijk. - Langdurig traject Dit kan een drempel zijn voor de deelnemers, waardoor zij kunnen afhaken.


41

Bijlage VI

COACH methodiek

De Coach methode is een effectieve, evidence-based, methode voor mensen die onvoldoende lichamelijk actief zijn. Doel Het doel van het Coach leefstijlprogramma is het stimuleren van lichamelijk activiteit van sedentaire (letterlijk ‘zittende’) mensen door middel van het bevorderen van activiteiten in het dagelijks leven zoals wandelen, fietsen en traplopen. Zij maken gebruik van een stappenteller om zo de deelnemers bewust te maken hoeveel zij daadwerkelijk bewegen. Bij het gebruik van de stappenteller ligt de nadruk op het bevorderen van de intrinsieke motivatie. Door het gebruik van de stappenteller kunnen de deelnemers inzicht krijgen in hun eigen lichamelijk activiteitenpatroon. Het aantal stappen dat een deelnemer zogezegd moet stappen per dag staat vast, maar hangt ook af van de lichamelijke fitheid van de deelnemer. Zij gaan zelf op zoek naar hun eigen grenzen en formuleren zo hun eigen beweegdoelen12. Aanpak Het project loopt van drie tot vier maanden. Dit is de basis, maar er kan ook een vervolgtraject aangeboden worden. Dit duurt dan zes tot achttien maanden. De methodiek heeft drie onderdelen: 1. Wervingsprotocol Deelnemers worden geworven in bedrijven, scholen, ziekenhuizen of huisartsenpraktijken. Zodra deelnemers in aanraking komen met dit project worden ze persoonlijk begeleid. Zij krijgen een mondeling gesprek met hierin voorlichting over bewegen. Dit gesprek wordt gehouden door een speciaal getraind iemand van Coach. Als een deelnemer voldoet aan de insluitcriteria en op grond van de voorlichting heeft besloten om mee te doen, wordt in overleg met hem of haar bepaald wat het meest geschikte moment is om aan het Coach project te beginnen. 2. Het meetprotocol Dit bestaat uit drie onderdelen. Als eerste een fittest voor het meten van de motorisch en fysiologische fitheid. Aan het eind van dit project wordt nogmaals een fittest gedaan. Bij het tweede onderdeel wordt het lichamelijke activiteitenpatroon geïnventariseerd met behulp van een stappenteller. De deelnemers zullen gedurende de hele dag de stappenteller dragen en aan het eind van die dag de stappen noteren in een dagboek. Bij het derde onderdeel kunnen de deelnemers die toegang hebben tot het internet hun stappen invoeren in een programma genaamd 'MY COACH'. 3. Het gedragsveranderingprotocol Door gebruik te maken van 'exercise counseling' willen zij de deelnemers doormiddel van motivatiegesprekstechnieken het bewegen stimuleren. In deze methode is het belangrijkst dat de deelnemers in een aantal fasen hun individuele beweegnorm ontwikkelen, die ze als dagelijkse routine kunnen realiseren. Er zullen ongeveer vier tot zes gesprekken plaatsvinden, individueel of in een groep. Ter ondersteuning is de stappenteller. Het programma wordt afgesloten met een evaluatie, de zogeheten gezondheidseffectrapportage. Sterkte- en zwakteanalyse Sterkten - Gebruik van de stappenteller. 12

http://www.coachmethode.nl/wp/?page_id=16, 19 juni 2013 Adviesrapport, juli 13

42

-

-

-

Dit is een goed middel om de deelnemers bewust te maken van hoeveel zij bewegen. Het voornamelijk richten op gesprekken om te stimuleren, individueel en in een groep. Zo kunnen zij hun eigen bewegingspatroon ontwikkelen doormiddel van de begeleiding. De stappenteller is hierbij een goede ondersteuning om te laten zien wat ze daadwerkelijk kunnen. Persoonlijke begeleiding. Er wordt met de deelnemer bepaald wanneer ze kunnen beginnen met het traject en hiernaast proberen ze aan te sluiten op de behoeften van de deelnemer. Het systeem 'MY COACH'. Dit kan een stimulatie zijn voor de deelnemer om het in te voeren en te zien of ze vooruitgang boeken. Ze kunnen het vergelijken en zo meer gestimuleerd raken.

Zwakten - Werving van deelnemers. De werving gaat via uitnodiging. Deelname wordt niet extra gestimuleerd. Hierdoor bereiken zij alleen de doelgroep die zelf geïnteresseerd is in het project.


43

of bewegen bij de doelgroep ouderen

Recommend Documents