Odyssee over de Egeïsche Zee deel 2 Tilos, Nisyros en Kos
26
www.reizen.nl februari 2009
In een vlaag van woede brak Poseidon met zijn drietand een brok van het eiland Kos af en wierp dat naar de gigant Polyvotis. Zo ontstond vulkaaneiland Nisyros (zou het er daarom nog zo naar zwavel stinken?). Nee, dan Tilos. De geuren lijken er rechtstreeks uit de Oudheid te komen: wilde tijm en pimpernel. Eindpunt Kos predikt vakantie en ruikt naar zonnebrand. So be it. Deel 2 van een odyssee over de Egeïsche Zee. Tekst: Anne Wesseling
O
p de kaart heeft het eiland Tilos wel wat van een zeepaardje: een grillige vorm, met veel brede baaien. Vriendelijk. Als je een rondje over het eiland rijdt, blijkt het echter een stuk onherbergzamer dan je dacht. Bomen groeien er nauwelijks, de begroeiing (phrygana) is een kniehoog struikgewas en de rotsen buigen vooral in het noorden vaak steil af en plonzen dan pardoes in zee, zonder dat daar nog Foto vorige pagina. Relaxen op de ferry zoiets aardigs als een strand aan vooraf gaat. naar Nisyros. Tijd Maar wat ruikt het er heerlijk. Tilos is een van de minvoor een boek, of een der bekende Dodekanesos (letterlijk ‘Twaalf eilanden’). Het eiland dankt zijn naam aan Koning Tilos, die hier uurtje dommelen in de zon. volgens de overlevering kwam om heilzame kruiden te plukken, waarmee hij zijn moeder kon genezen. De geuren van Tilos gaan rechtstreeks terug naar de Rechts: zonsonderoudheid, want die kruiden groeien er nog steeds: salie, gang vanaf fort Paliokastro op marjolein, wilde tijm, pimpernel. Als ik op een van de Nisyros. verlaten uithoeken aan de noordkant van het eiland in de berm sta, ruikt het plotseling naar natte verf. Komt Onder: onstuimig ook gewoon van een kruidje in de berm. ontbijt op het strand van Tilos.
TILOS - Dwergolifanten & autoschaarste
Terwijl ik over zee sta te turen (Tilos is een beschermd natuurgebied en soms kun je hier zeearenden zien), vraag ik me af wat het vasteland in de verte eigenlijk is. Turkije, dat zal toch niet? Voordat ik de kaart erbij gepakt heb, geeft mijn mobiel een seintje. Een provider-bericht is verdwaald boven zee: Welcome to Turkey. Wat er vervolgens gebeurt, kan ook alleen maar op een Grieks eiland met weinig gemobiliseerd vervoer. Onze gids krijgt een telefoontje: we moeten terug naar het hoofdstadje Livadia, want de dokter heeft de auto nodig. Och jeetje toch… Niets ernstigs hoop ik? Nee hoor, hij moet een patiënt naar Kos vergezellen en hij wil de ezels op zijn landje nog voederen, zoiets is het. Daar staan we dan, op het pleintje in Livadia – een
28
www.reizen.nl februari 2009
b Fotografie Paul Tolenaar
aanlegsteiger, vier straten en een supermarktje, de mogelijkheden tot vertier zijn beperkt. Je kunt gaan wandelen, maar daar is het veel te warm voor. Het alternatief: een terrasje aan het water en een uitgebreide lunch. Dan kom je nog eens bekenden tegen, want iedereen kent iedereen, op Tilos. Kom je hier vaker terug, dan hoor je bij het eiland. Zoals de Britse vrouw in het wit, met de fietsketting om haar middel en de zon in haar haar. Ik vraag of ik bij haar mag komen zitten, gewoon omdat ze me zo’n enig mens lijkt, en dat mag hoor: ‘Natuurlijk kind’. Ze heet Chris Willis en ze komt hier al sinds 1979 of zo. Ze heeft minstens veertig Griekse eilanden bezocht, maar Tilos is haar favoriet. Ben ik al in het museum geweest, met de dwergolifanten? Dat museum, in het plaatsje Megalo Chorio, bezoek ik de volgende ochtend. Tienduizenden jaren prehistorie in fast forward: toen de zeespiegel steeg, kwamen olifanten vast te zitten op het eiland en evolueerden naar een steeds kleinere soort. De resten die in een grot zijn gevonden, waren van olifanten die amper anderhalve meter hoog waren. Langs de kust rijden we verder naar het klooster Pandeleimonas, met een prachtig klein kerkje. ‘Komen jullie vanavond naar de Johanneskerk?’ vraagt priester Emmanuel. ‘Dat is niet zo ver van Livadia. Het is de naamdag van de heilige. Groot feest!’ ’s Avonds zit ik op een houten stoel buiten de kerk en luister naar de gezangen. Het is een liturgie die ik niet ken, het houvast van begin en eind is zoek. Het kerkje is zo klein dat iedereen buiten zit, op stoelen. Een verjaardagsfeest met een kring. Emmanuel komt langs met wierook, de geur mengt zich met het gebraden vlees van de barbecue. Ik vind mijn omslagdoek veel te oranje. ‘Ga je al weg?’ vraagt de taxichauffeur een paar uur later. ‘Joh, blijf nog even, laat op de avond gaan ze dansen!’ Met een wijntje aan zee probeer ik te achterhalen e
‘Ik ga op de rand van het fort staan en trek mijn vest dichter om me heen. Onderaan de heuvel, in Mandraki, gaan de lichtjes aan.’
www.reizen.nl februari 2009
29
‘Nikia, een dorpje aan de zuidkant van Nisyros, is lief. Lieve straatjes. Lief pleintje. Maar zeg nou zelf, heeft het ook geen Mondriaan-allure?’
30
www.reizen.nl februari 2009
Tilos, Nisyros en Kos Griekse odyssee deel 2
waarom ik niet gebleven ben. Het feest voor de heilige voelde als een privé-feestje, daar had het mee te maken. Ik was teveel dwaalgast om me er helemaal in onder te kunnen dompelen. Volgende keer, misschien.
dichter om me heen. Onderaan de heuvel, in Mandraki, gaan de lichtjes aan. De krekels beginnen te zingen en langs de hellingen van de vulkaan blaffen honden elkaar een telex door. Apostolis lijkt zo sprekend op Barack Obama dat ik steeds verwacht dat hij iets zal gaan vertellen over Change. Dat doet hij niet. Wat zou Have some champagne! De laatste ochtend op Tilos pakken we nog een strand, je hier ook willen veranderen? Hij glimlacht als hij me als afsluiting. Eristos Beach, aan een van de zuidelijke op de rand van het fort ziet staan. ‘We hebben hier baaien van het eiland. Het lijkt totaal verlaten, zo in geen zíekenhuis op het eiland, weet je…’ De volgende dag hebben we de beschikking over een het naseizoen, maar als ik op mijn hurken wat groeeigen auto. Dat slaat eigenlijk nergens op, want er is zelig zand tussen mijn vingers door laat glijden, zie ik maar één doorgaande weg op het eiland, in hooguit verderop onder de bomen een groep mensen aan een twintig minuten ben je aan de andere kant, je kunt het gedekte tafel zitten. Daar is Chris, met haar man Barry en een gezelschap bijna lopen. Maar ik geniet van de luxe, want zo’n dag met huurauto is een cadeautje. Stoel instellen, spiegels vrienden, feestend en drinkend met bloemenkransen in hun haar. Chris pakt mijn hand, ‘Kom hier, lieverd, draaien, terugzwaaien naar de passerende scootertjes. Eerst naar de vulkaan? wat leuk om je weer te zien, have some champagne!’ Eerst naar de vulkaan! De sfeer is onstuimig en iedereen geeft tips, ah, ze komen allemaal al zo lang op Tilos! Rosy zegt dat we De weg voert eerst langs de flanken van de krater, dan omhoog, je hebt niet door dat er een vulkaan ís. Aan beslist nog naar snackbar Omonoia moeten, dat betede andere kant van de bergrug gaat het in lange slagen kent harmonie en je kunt er zo heerlijk lunchen in de naar beneden, tot we in een rechte lijn op de grootste schaduw. krater afrijden, in een dromerig kleurenpalet vol wit, Mike, een van haar vrienden, komt naast me staan. ‘Ik ga je waarschuwen,’ zegt hij. ‘Je bent nu voor het geel en bruin. eerst op Tilos en dat is goed en je zult vast nog een keer ‘Let op je kleren en zet je tas niet op de grond’, waarschuwt Vasilios de parkgids. ‘Zwavel is funest voor alle terugkomen en dat is ook oké. Maar de derde keer dat stoffen en het reageert heel gek met waspoeder. En als je hier komt, ben je voor altijd verloren.’ Hij knijpt je omhoog loopt, naar de andere kraters, moet je niet lachend in mijn arm. ‘The island gets to you. En het laat langer blijven dan een kwartier. Er komt daar koolje nooit meer los.’ ‘Hij heeft gelijk, weet je’, zegt Chris. ‘Maar kom toch dioxide vrij en als er te weinig wind staat, blijft het in de krater hangen. Kun je flauwvallen, na een tijdje.’ alsjeblieft terug, lieverd, please dó come back. Het is hier (Vasilios komt uit New York, vertelt hij mij later. Zijn zó gezellig!’ ouders vluchtten voor de Griekse junta en hebben elkaar leren kennen bij de Nyserian Youth Society in NISYROS – In de vulkaan Astoria, Queens. Nu wonen ze weer in Mandraki. Hij ‘Wat is het hier groen!’, hoor ik mezelf foepen als ik achterop een scooter naar mijn hotel op Nisyros wordt noemt de krater: the Ground Zero of Nisyros.) gebracht. ‘En kijk nou, ze hebben koeien.’ Middenin de krater (de bussen zijn nog niet gearriveerd, ik ben hier in mijn eentje) kijk ik op mijn ‘Moet je hier in april komen,’ zegt gids Apostolis een hurken naar gele zwavelkristallen, die zich in de uurtje later, als we vanaf het fort Paliokastro de zon fumarolen hebben afgezet. Luchtgaten waar de adem onder zien gaan, ‘dán is het groen. Met bloemen!’ Op Kos komt ook Het fort, op een rots even buiten de hoofdstad Manvan Polyvotis door naar buiten komt – hij ruikt wel een de carreta carreta beetje uit zijn mond, maar het went snel. De kristallen draki, werd gebouwd, verbouwd en gebruikt door de voor. Wat is dat zijn zo mooi dat ik er met een lens bovenop zou willen gebruikelijke riedel mediterrane overheersers. voor iets? Maar hadden die werkelijk invloed op de identiteit van kruipen, maar ze zijn nauwelijks te fotograferen, de Weet u dat? lens van de camera beslaat nog vóór het scherpstellen. Ga dan naar Nisyros? Plotseling heb ik het gevoel dat ik wegzak. Snel, naar Nee, die hangt toch veel meer samen met het mythiwww.reizen.nl stevige grond! Hij is dan wel een tijd niet uitgebarsten, sche verhaal over de Gigant Polyvotis. Nisyros is een en maak kans op maar dit blijft een vulkaan. vulkaaneiland: rond, met langs de buitenring vruchteen Wensbon. bare hellingen, daarbinnen een krater en het verhaal Terwijl ik bij het restaurantje een brok obsidiaan sta (www.wensbon.nl) uit te zoeken (schitterend, diepzwart vulkaanglas) over het ontstaan van het eiland speelt zich af in de komt een Italiaanse vrouw naar me toe: mogen zij en oudheid. Tijdens de strijd tussen Goden en Giganten haar vriend meerijden naar het geologisch museum in wist Polyvotis de zeegod Poseidon zo te sarren, dat die hem achterna kwam, over zee. In een vlaag van woede Nikia? Natuurlijk. Ze zijn vanochtend vanuit het dorp brak Poseidon met zijn drietand een brok van het Nikia naar de krater komen lopen. Zonder goeie wandelkaart, maar verdwalen is vrijwel onmogelijk. Waar eiland Kos af en wierp dat naar Polyvotis, die eronder je ook heen gaat, je weet altijd waar de krater is. bedolven werd en nu nog steeds diep onder de grond Nikia is lief. Lieve straatjes. Lief pleintje. Lieve mensen verongelijkt ligt te grommen. die lief goedendag zeggen. Lief blauw-wit-kerkje, even Ik ga op de rand van het fort staan en trek mijn vest e www.reizen.nl februari 2009
31
Tilos, Nisyros en Kos Griekse odyssee deel 2
buiten het dorp, bovenop de berg, op een van de heerlijkste punten van het eiland. Uitzicht over zee, over Nikia, de krater, de bergrug eromheen. Een warme bries kietelt mijn knieholten. KOS – Bier, brokstukken & bikini’s
2
4
5
1
1. Pater Emmanuel van het klooster Pandeleimonas op Tilos. 2. ‘Hier kun je goed zien hoe klein onze olifanten van waren’, zegt Vicky van het Archologisch Museum. 3. Wijngaarden op Kos. Ze zijn er nog, maar veel minder dan vroeger. Toen het toerisme opkwam stopten veel boeren met de druiventeelt. 4. Een duik in zee vlakbij Hohlaki Beach, Nisyros. 5. Het plaveisel op het dorpspleintje in Nikia (Nisyros) is gelegd in een mozaïek van hohlaki-stenen. 6. Souvenirs van Kos. Vooral sponzen zijn populair. 7. Het ‘geheime’ontspanningsrecept van Tilos: zon, zee en wiegende scheepjes. 8. De vulkaankrater op Nysiros biedt een fraai kleurenpalet, maar wie er te lang boven blijft hangen loopt kans flauw te vallen; zoveel kooldioxide komt er vrij. 9. Tilos-gids Telis Hatzifountas knuffelt een oude vriend op het pleintje in Megalo Horio: ‘Hij kent mij al sinds ik zó klein was’.
3
8
6
De ferry naar Kos arriveert in Kardámena en een groter contrast met Halki, Tilos en Nisyros is nauwelijks denkbaar. Dat zijn kleine, relaxte eilanden waar iedereen elkaar kent, waar de tijd voor je gevoel steeds langzamer gaat, waar stilte is en ruimte en de dag wordt gevuld met kleine gesprekjes over alles en over niks. En dan Kardámena, dat is even schrikken zeg. Bier! Bikini’s! Tottenham Hotspur! Rule, Britannia! Het is aardig om even wat te drinken op een terrasje, maar je hoeft hier niet langer te blijven dan strikt noodzakelijk. Onderweg naar Kos-stad vallen langs de weg vooral de borden op die waarschuwen tegen te hard rijden. Dat is natuurlijk vanwege de buggy’s. Overal rijden buggy’s. Ronkende open kooiconstructies vol mannen in korte broeken en vrouwen met woest wapperend haar. Op de snelweg. Kos is een der oudste en bekendste vakantie-eilanden en het aardige is: in de oudheid was het hier óók al zo fijn en zonnig. Het eiland is dan ook vergeven van de antieke resten. We zijn Kos-stad nog niet binnen of ik zie aan weerskanten van de weg plotseling Griekse pilaren en brokstukken van muren. We zijn in het westelijk opgravingsgebied. Daar staat niet eens een hek omheen, je kunt overal opklauteren en omheen lopen, het lijkt wel een speeltuin. Alleen het mozaïek van Zeus en Europa is beveiligd tegen mensen die het tableau als picknickplaats zouden willen gebruiken. Kos is het eiland van de arts Hippocrates (die van de eed), dus we pakken ook meteen Asklipeio mee. In dit bedevaart- en genezingsoord kwamen mensen in de oudheid voor de behandeling van ziekten en aandoeningen. Het uitzicht over Kos (en altijd: zee in de verte) alleen al is helend. Zee als golfslagbad
7
9
In het resort even buiten Kos-stad waar ik logeer, kunnen 2300 vakantiegangers terecht en dat zijn er ruim twee keer zoveel als het aantal inwoners van Halki, Tilos en Nisyros samen. Als je ergens vakantie kunt vieren, dan hier wel. Kinderen springen en zingen samen met de animatie-medewerkers: ‘If you’re happy on vacation clap your hands, clap clap!’ We krijgen een polsbandje om en dan mogen we de hele dag patat eten en op een handdoek aan het zwembad liggen, of aan het strand, de zee hier is net een golfslagbad. Maar ja, wij willen naar de termen van Embrós. Dat is een in de stenen uitgehouwen badderbad met zwavelhoudend water. Daar kun je met z’n veertigen in gaan liggen en tussendoor iets bestellen bij de cocktailbar. Ik steek een teen in het water. Hallo, zegt het water, ik
e
www.reizen.nl februari 2009
33
Rodos en Halki Deel 1 van dit eilandhop-verhaal (Rodos en Halki) stond in REIZEN Magazine 11/08 en is gratis te downloaden vanaf www.reizen.nl.
‘Kijk mevrouw, Ik sta hier nu wel inktvis aan te prijzen, maar eigenlijk ben ik een beroemde filosoof!’
34
ben 50 graden, leuk, hè! Oh jongens, en het ís al zo warm vandaag. Dan toch liever Agios Stéfanos. Daar hebben ze een strand, een windje uit zee en opgravingen. Ook hier: geen hek, niks. Kinderen vegen het zand weg van de mozaïeken, families zitten te picknicken op omgevallen pilaren in de schaduw van oude naaldbomen. Strand en Griekse zuilen… (en dan jezelf betrappen op de gedachte: het lijkt het zwembad bij het hotel wel).
Zia zelf is een aaneenschakeling van souvenirwinkels en restaurantjes. Tussen de auto’s staan buggy’s geparkeerd – op de stoelen liggen hotelhanddoeken, dan worden de zittingen niet zo heet. In één van de buggy’s ligt een lapjeskat te slapen. Verderop staan de klantenwervers te zwaaien. ‘Kalimera, bonas tarde, óla, hoe gaat het, lekker warm hè!’ In Kos-stad staan aan het begin van de avond de straten vol fietsen. Allemaal van Nederlanders die gezellig uit eten gaan. In de haven liggen de excursieboten klaar Vla-kleurige Panda en bij de loopplanken staan mensen uit de hele wereld Ik weet niet hoe het met u zit, maar het leuke is toch die hier per ongeluk verzeild zijn geraakt en besloten te blijven. Gewoon, omdat ze het hier naar hun zin om met een auto het héle eiland rond te gaan, ongeacht of daar nu wat te zien is of niet. Het is hét recept hadden in de zon en omdat ze varen heerlijk vinden. voor een dagje uit op Kos en iedereen doet het, bij voor- ‘Mijn lievelingseiland, dat is Patmos,’ zegt Arron uit keur in een vanillevla-kleurige Fiat Panda. Daar zijn er Engeland. Melanie uit Zwitserland vindt elk eiland bijna nog meer van dan buggy’s. best, als ze er maar op een traditioneel houten schip naar toe mag varen. Soliman uit Pakistan tipt de drieWat doe je, op zo’n dag? Een verlaten strandje zoeken en halverwege een steeds eilandencruise (dromerig: ‘maar de állermooiste plek hobbeliger zandpad roepen: ‘Help, dit wordt niks!’ En op de wereld is Kasjmir’). dan héél voorzichtig keren, langs een steile helling. Misschien is dat wel het leukste van eilandhoppen in Stoppen bij een winkel voor huishoudelijke benodigdGriekenland: je kunt er eindeloos mee doorgaan en het heden (zo een met stapels plastic emmers voor de verveelt nooit. Patmos, dat het ‘heilige’ eiland wordt deur) en voor een paar euro zo’n prachtig aluminium genoemd, vanwege het Johannesklooster. Waarom maatkannetje kopen waar ze in de restaurants de wijn niet? Eenmaal op Patmos, zijn Samos en Ikaria niet ver meer. Vanaf Ikaria gaat er vast wel een boot naar in serveren, bij een vriendelijke dame die geen Engels Mykonos en vanuit Mykonos liggen de Cycladen voor je spreekt maar zichtbaar in haar nopjes is met de klanopen. Vanaf de Cycladen moet je trouwens makkelijk dizie. kunnen oversteken naar de Saronische eilanden. Want Of in de namiddag, op de terugweg naar Kos-stad, nog even de flanken van het Díkeos-gebergte oprijden, naar dit is Griekenland en waar een zee is, is een schip. b het dorpje Zia. Airco uit, ramen open, Kos ruikt hier naar ontbijtkoek. Praktische informatie op pagina 36
www.reizen.nl februari 2009
‘De derde keer dat je op Tilos komt, ben je voor altijd verloren. The island gets to you. En laat je nooit meer los.’
www.reizen.nl februari 2009
35
Tilos, Nisyros en Kos Praktisch boven het pleintje met een terras onder de bomen (maaltijd voor twee: € 19,50). Op Nisyros zijn goedkope eetgelegenheden in Mandraki, maar echt lekker eten doe je een dorp verderop, bij Captains Taverne in Pali. Kos: het centrum van Kos-stad barst van de toeristenrestaurants. Iets meer ‘op stand’ (en wat duurder) is Restaurant Petrino, met heerlijke tuin, in I. Theologou Street.
Prijsniveau Het prijsniveau ligt iets lager dan in ons land. Mythosbiertje € 2,20, lunch rond € 14, diner van € 20 tot € 30 per persoon.
Georganiseerde reizen
Hoe kom je er? Vlucht: Transavia.com vliegt in voor-, hoofd- en naseizoen wekelijks naar Kos, enkele reis v.a. € 174 p.p. all-in. Zonvlucht: vertrek in de vroege ochtend, terugvlucht in de late avond, dus echt de volle acht (of vijftien) dagen ter plaatse. Wie wil eilandhoppen, vliegt zonder extra kosten heen naar Rodos en terug vanaf Kos, of vice versa.
via hotelbalie, ongeveer € 50 per dag. Verder zijn er buggy’s en fietsen te huur, met name bij de resorts in de buurt van Kos-stad. Tilos: het meeste vervoer gaat per taxi, maar er rijden ook bussen (ca. € 1,50 per rit). Op Tilos zijn wandelingen uitgezet, van twintig minuten tot vier uur, meer daarover in het natuur-informatiecentrum aan de boulevard, bij de kerk. Nisyros: huur een scootertje (www.go2nisyros.net).
Beste reistijd De lente (vanaf begin april) als de eilanden in bloei staan en de nazomermaanden (september en oktober) zijn ideaal voor de Dodekanesos. Juli en augustus zijn echt het strandseizoen: 35-38 graden is vrij normaal. Van november tot maart is de kans op regen en wind relatief groot en zijn veel restaurants en hotels gesloten.
Eilandhoppen Halki-Tilos: vaartijd ruim een uur, ticket € 13 p.p. Tilos-Nisyros: vaartijd circa 1,5 uur, ticket € 6,50 p.p. Nisyros-Kos: vaartijd circa een uur, dagelijks in de middag keren de excursieboten terug van Nisyros naar Kos. Ticket rond € 7,50. Er zijn vrijwel dagelijkse verbindingen van Tilos naar Rodos (ook via Halki) en Kos. Check de actuele schema’s op de Greek Travel Pages (www.gtp.gr) of op de websites van verschillende ferry’s, zoals www.anes.gr, www.12ne.gr en www.lane.gr.
Vervoer ter plaatse Kos: huur een auto. Ideaal om het eiland op eigen gelegenheid te verkennen. Te regelen
36
www.reizen.nl februari 2009
Accommodatie Voor een strandvakantie op Kos ligt een pakketreis met vlucht en hotel het meest voor de hand, maar losse overnachtingen zijn natuurlijk ook mogelijk. Adressen o.m. via www.hotels.greece-bookings.com. Wij logeerden in Sol Kipriotis Village Resort (www.kipriotis.gr), dat o.m. wordt aangeboden door Arke (8-daagse reis vanaf € 527 allinclusive, www.arke.nl). Op Tilos logeerden wij in het Seaview Hotel, www.seaview-tilos. gr (2-p kamer v.a. € 65) en op Nisyros in het gemeentelijke hotel Polyvotis/Xenon. Met de uitstraling van een ouderwetse jeugdherberg, maar de prijs is niet te kloppen, v.a. € 29 voor 4-pk p/n (hoogseizoen € 46). Vraag om een kamer met uitzicht op zee. Reserveren via tel. + 30-(0)224 20 31 011 of via www.greeklodgings.gr.
Eten en drinken Op Tilos is de heerlijkste plek om te eten aan het water, bijvoorbeeld bij restaurant Irina (lunch voor twee € 26) en verder wordt Omonoia warm aanbevolen, even
Vrijwel alle in zon gespecialiseerde touroperators bieden pakketreizen aan naar Kos. Kijk bijvoorbeeld op www.olympia.nl, www.arke.nl, www.hollandinternational. nl, www.oad.nl, www.sudtours.nl, www. sunweb.nl, www.sunrisetravel.nl, www.jiba. nl en www.kuoni.nl, of informeer bij een ANVR-reisbureau. Prijsvoorbeeld: 8-daagse reis met appartement en vlucht rond € 400 p.p. (Sunweb). Er zijn bij pakketreizen ook charters vanaf Groningen Airport Eelde. Griekenland-specialist Ross Holidays biedt ook zeilvakanties langs de eilanden, zie www.ross-sail.nl.
Reisgidsen Specifiek over Kos en heel geschikt voor een korte (zon)vakantie zijn de compacte Nederlandstalige gidsen Merian Live: Kos ontdekken en beleven (uitgeverij Deltas, € 9,50) en ANWB Extra Kos (€ 7,95). De Engelstalige Rough Guide to the Dodecanese (€ 16,99) en de Lonely Planet Rhodes & the Dodecanese (€ 15,99, uit 2001) zijn handig voor eilandhoppers omdat ze meerdere eilanden behandelen en uitgebreide informatie over hotels en pensions bevatten. De Nederlandse Dominicus Griekse Eilanden (€ 18,95) is onlangs geactualiseerd en bevat veel achtergrondinformatie.
Informatie en websites Grieks Verkeersbureau, Kerkstraat 61, 1017 GC Amsterdam, tel. 0900-2025905 (€ 0,25 p/m). Of kijk op www.gnto.nl. b www.kosinfo.gr Website van de Dienst voor Toerisme op Kos. Niet al te uitgebreid. b www.tilos.gr Officiële site, maar wordt niet heel goed bijgehouden. b www.tilostravel.co.uk In de haven zit reisbureau Tilos Travel, van de NederlandsBritse echtpaar Lynda en David (ook voor een vaarschema van de veerboten). b www.tilostrails.com Informatie over wandelen met twee Engelse gidsen.