Observeren en herkennen van kinderen met execu3eve func3eproblemen in de (klas-‐)prak3jk Wendy Peerlings
Heb ik die ook?
Hoe begin je aan een aanpak hiervoor?
Execu3eve func3es??
Maar hij is toch slim?
Nog nooit van gehoord!
Waarom hee? de leerkracht dit nooit gezegd?
Is dat zoiets als ADHD? Of is daar een ander pilletje voor nodig?
Wanneer moet je EF-‐alarm afgaan? • Gemiddelde tot bovengemiddelde intelligenCe • Toch onderprestaCes op toetsen • Kind werkt voor school, maar resultaten zijn niet in verhouding • OrganisaCeproblemen • Planningsproblemen • Moeite met reguleren van het gedrag • Eens uitgelegd kan het kind met de leerstof redeneren, maar spontaan redenerend leren lukt niet. • Soms concentraCezwakte, andere momenten weer niet • Moeite om aandacht vlot te switchen van het ene naar het andere • Volhouden van opgelegde taken is een probleem • Het kind vergeet vaak niet-‐expliciete informaCe
De casus van Kinan (12 jaar) • Kinan is (laag) gemiddeld intelligent • VIQ en PIQ zijn niet significant verschillend, maar hij scoorde • Zwak op: subsCCuCe, figuurleggen en cijferreeksen • Hoog op: plaatjes ordenen en overeenkomsten
• Als kleuter had hij al een label ADHD gekregen • In de bovenbouw van de basisschool werd er ook een label NLD genoemd • Hij kreeg intussen: • Logopedie o.w.v. de problemen met rekenverhalen, technisch en begrijpend lezen • Ergotherapie o.w.v. zijn schrijfmotorische problemen (hanepoten-‐handschri?) • Algemene studiebegeleiding via remedial teaching • En toen kwam uiteindelijk de vraag: “Hoe komt het toch dat hij zoveel begeleiding krijgt en niets lijkt écht te werken?”
Aan de slag… of nog even niet! • ExecuCeve funcCes in kaart brengen helpt! • Via observaCe • Puzzeltaak • Probleemoplossend denken
• Vanuit talige informaCe • Vanuit rekenkundige informaCe
• Kind vragen naar de weekagenda
• Via oudergesprek • Anamnese
• Via andere verslagen
• Tussen de lijntjes door lezen
• Via gestandaardiseerde observaCe
Gestandaardiseerde observa3e • Noem het zo of noem het test… het belangrijkste is de observaCes die je erbij maakt! • Die zeggen je iets over het hoe van het oplossen van een taak (tesCtem) • De scores zeggen je in deze veel minder
Gestandaardiseerde observa3e • In ons team gebruiken wij: • Brief-‐Nl • D-‐KEFS • Towertest • 15 vragentest • Sorteertest • Designtest • Trailmakingtest
• WRAML
• Geheugen in meerdere domeinen
En… interview met het kind zelf • Wat kan jij goed? • Hoe merk je dat? • Hoe pak je dat aan? • Wat vind je er makkelijk aan? • Waar heb jij het lasCg mee? • Hoe merk je dat? • Vertel eens hoe je aan zo’n taak begint. • Waar loop je dan tegenaan?
stappenplan
• Onderzoek en observaCe • Hulpvragen verduidelijken • Hulpvraag jongere • Hulpvraag ouders • Hulpvraag verwijzer / school • Doelstellingen bepalen • Gouden regel: in minder Cjd, met minder moeite meer resultaat! • Plan van aanpak opstellen
stappenplan
• Doelstellingen bepalen: • Efficiënter leren studeren • Rekening houden met je eigen leersCjl en je mogelijkheden (IQ, MI, dominanCes) • Één werkpunt op gedragsvlak per week met evaluaCe • Één trainingsmoment per week structureel in het programma inbouwen • Ouders durven afremmen! • Afspraken in samenspraak met jongere
stappenplan
• Onderzoek en observaCe • Hulpvragen verduidelijken • Doelstellingen bepalen • Plan van aanpak opstellen • Werken met spelmaterialen • Werken vanuit mediaCe en cogniCeve modificaCe (IVP) • Taakgericht aanpakken van knelpunten • Studietechniektraining Wie graag komt, leert meer bij!
Smartgames (www.smart.be)
Leren uit smartgames
Studietechniektraining
• Drie leermomenten creëren: • Verwerking • Vermindering • Memoriseren • Tekstbegrip en structuur aanbrengen in een tekst • Werken op zwart-‐wit (kopies?) van handboeken • Gestructureerd leren samenvaeen • Op een manier die past bij jouw leersCjl • Memoriseertechnieken aanleren en inoefenen • Opvolging!
Casus van Laurens • 12;10 jaar, twee jaar in voortgezet onderwijs (VWO-‐niveau) • Volgt wiskunde, wetenschappen met techniek (STEM-‐richCng) • IQ-‐profiel: • VIQ 123 (VBF 124) • PIQ 126 (POF 123) • VSF 105 • BRIEF-‐Nl: knelpunten • Planning en organiseren • Orde en netheid • EmoCeregulaCe • Cito spelling groep 8: zwak • Cito begrijpend lezen groep 8: goed
Casus van Jus3ne
• Zijn hulpvraag: ‘Ik werk hard en veel voor school, maar het hee? geen zin! Het lukt met toch niet!’ • Help me om efficiënter te werken. • Hulpvraag ouders: ‘Help Laurens om zelfstandig te kunnen werken en niet vast te lopen op school.’ • Help hem om zich te leren organiseren • Hulpvraag school: ‘Laurens zou sneller moeten kunnen werken en gerichter leren antwoorden. Hij krijgt zijn planning nooit af.’ • Help hem met plannen.
Casus van Laurens
• Gestart met leren organiseren en plannen vanuit SMART-‐games • Vanuit IVP (Feuerstein) • OrganisaCe van sCppen en illustraCes • Impulsiviteit afremmen
• Vergelijken
• PlanmaCg te werk gaan
• InstrucCes
• Juist verwoorden wat je bedoelt
• Google-‐agenda
Casus van Laurens
• Gestart met IVP Feuerstein en planning schoolwerk via google-‐agenda • Gecombineerd met SMART-‐games als middel • Doel: • Plezierbeleving in ‘het leren’ verhogen • Een taak leren organiseren • Niet opgeven
• Doelstelling voor hem:
• Niet het oplossen van de puzzel op zich • Wel nadruk op de stappen die je zet • Wat er zou gebeuren als … • InstrucCe geven aan een ander
• Gevolgd door werken met eigen schoolmateriaal • te onthouden losse elementenè op kaartjes • te begrijpen è structuur in beeld brengen • te studeren è de ‘berg’ verminderen door samen te vaeen VANUIT de structuur!
Casus van Laurens
• Aangevuld met concentraCeverhogende maatregelen • Studeren in kleine Cjdsblokken • eerst je pauzes plannen, dan je studiewerk • Tangle, stuiterpasta, … • Afleiders zelf herkennen en (Cjdelijk) wegleggen • Ook nog: • Haalbare doelen voor jezelf leren stellen • Examens leren zien als een uitdaging
Casus van Laurens • Ervaringen in het werken met Laurens
• Zelfzekerheid nam toe, zelrewustzijn ook • Werkt planmaCger in schoolwerk • Resultaten verbeterden è leerkrachten tevreden en een gelukkig kind dat complimenten kreeg i.p.v. opmerkingen! • WerkCjd verminderde omdat efficiënCe steeg • Ouders merken een grote vooruitgang naar zelfstandigheid • Een gelukkiger kind dat vanuit een sterk zelfvertrouwen wil werken voor school.
