Alle profvoetballers gaan voor de klas. Kinderen krijgen van hun idolen les in normen en waarden

Nederlands

Dagblad

Gereformeerde ochtendkrant voor christelijk Nederland

2

3

Een Amerikaans onderzoek beweert in alle ernst dat dank zij abortus de criminaliteit is teruggedrongen.

Fidel Castro onwel tijdens toespraak HAVANA - De 75-jarige Cubaanse president Fidel Castro is zaterdag aan het einde van een twee uur durende toespraak onwel geworden. Toen hij leek flauw te vallen, werd hij weggetrokken door lijfwachten. Na tien minuten keerde Castro terug naar het spreekgestoelte in de zon en verklaarde dat hij in orde was.

Dat blijkt uit een zaterdag gepresenteerd onderzoek van het instituut ITS, in opdracht van de Volkskrant. Het poldermodel doet zijn intrede als de kinderen wat groter zijn, zo’n negen tot vijftien jaar. Pubers zijn zonder meer serieuze gesprekspartners. Zo wordt in 60 procent van de gezinnen onderhandeld over het

tijdstip van thuiskomen. Verder vinden er vaak discussies plaats over softdrugs (40 procent), alcohol (50 procent) en seksuele activiteit (44 procent). In veel gevallen ligt de eindbeslissing zelfs bij het kind. Ruim de helft kan zelf beslissen over seks; 15 procent bepaalt zelf hoe laat ze terugkomen van een avondje stappen. Op jongere leeftijd moeten kinderen de meeste beslissingen aan hun ouders overlaten. Over bedtijd mag 11 procent van de kinderen meepraten, over zakgeld 22 procent. ANP

25° VAR 2

jaargang 57 no. 14.664

prijs losse nummers op maandag tot en met vrijdag ƒ 2,25 (€ 1,02); zaterdag ƒ 3,00 (€ 1,36)

Alles is bespreekbaar in het poldergezin AMSTERDAM - Het Nederlandse gezin onderhandelt over vrijwel alles. Van het avondeten tot de vakantiebestemming.

3

Alle profvoetballers gaan voor de klas. Kinderen krijgen van hun idolen les in normen en waarden.

Weer

Hoofdredactie: P.A. Bergwerff; drs. J.P. de Vries

8

7

Sport

NS vindt dat er te veel bespoten treinen rondrijden. Graffiti wordt gefilmd om daders beter te kunnen aanhouden.

Opinie

Binnenland

Kerk

Zet kerken de hele dag open. Als ruimten die heenwijzen naar God, bepleit priester Antoine Bodar.

maandag 25 juni 2001

Zestig aardbevingen sinds december van onze redactie binnenland

DE BILT/MAASTRICHT - De aardschokken zaterdagochtend vroeg in Zuid-Limburg stonden niet op zichzelf, maar waren onderdeel van een zwerm. Sinds december vorig jaar heeft het KNMI zo’n zestig bevingen waargenomen in het gebied, de meeste met een kracht van minder dan 2 op de schaal van Richter. De eerste schok om 3.40 uur zaterdagmorgen was met een kracht van 3,9 veruit de zwaarste. Een kwartier later volgde een tweede schok met een kracht van 3,5 en even na vier een derde, met een kracht van 3,2. Het epicentrum lag bij Heerlen.

De oorzaak van de bevingen in de regio Limburg/Noord-Brabant is de rekspanning van de aardkorst in Centraal-Europa. Hiervan zijn de Peelrand- en de Feldbiss-breuk een gevolg. Schade was er nauwelijks in Voerendaal en omgeving. De brandweer meldde zeven losgeraakte schoorstenen. In de kerk in Meezenbroek, een wijk van Heerlen, kwam stucwerk van het plafond en de muren omlaag. Voor de rest was er vooral sprake van scheuren in tegels en stukwerk.

Gewonde Wel ‘viel’ er een gewonde. Een inwoner van Voerendaal sprong

bij de eerste schok zo snel uit zijn bed, dat hij een gekneusde enkel opliep, zo vertelde burgemeester H. Strous van Voerendaal. Verder meldden zich bij de hulpdiensten nog vijf mensen met hartklachten. De schrik zat er goed in. ,,Ik woon maar alleen. Ik ben vannacht naar beneden gegaan en heb in de huiskamer zitten bidden. Wat moet je anders?’’, vertelde een oudere vrouw. In supermarkt Plus was van alles van de schappen naar beneden gekomen. ,,De paden lagen vol scherven en andere troep. We hebben hard moeten werken om alles op tijd opgeruimd te hebben’’, aldus de bedrijfsleider.

Het KNMI sloot meer aardschokken in Zuid-Limburg niet uit, in elk geval lichte, die waarschijnlijk nauwelijks voelbaar zouden zijn. De zwaarste aardbeving die ooit in Nederland plaatsvond, deed zich voor op 13 april 1992, iets ten zuiden van Roermond. Die had een kracht van 5,7 en richtte voor ongeveer 200 miljoen gulden schade aan. Ook in Duitsland werd de beving gevoeld. Zeker 150 mensen belden de politie of brandweer in Aken over bevende kasten en trillende schilderijen aan de wand. Bij Luik in België was een lichte trilling te voelen.

Treinen vallen uit door personeelstekort

Banken doen mee aan ‘eurocollecte’ AMSTERDAM - Zo’n 5600 banken en postkantoren komen collectebussen te staan waar klanten hun munten en bankbiljetten in kunnen doen voor meer dan honderd goede doelen. Het gaat om geld dat straks met de invoering van de euro per 1 januari 2002 ‘verdwijnt’. Er wordt vooral gemikt op munten uit andere eurolanden.

Máxima geopereerd aan rechterenkel DEN HAAG - Máxima Zorreguieta is zaterdagmiddag in het RodeKruisziekenhuis in Den Haag geopereerd aan haar rechterenkel. De verloofde van kroonprins Willem-Alexander brak haar enkel vorige week dinsdag in Zweden. Bij onderzoek bleek de enkel op twee plaatsen gebroken. Zaterdagmiddag is het gewricht met een metalen plaatje en enkele schroeven vastgezet. Máxima heeft gips gekregen dat zo’n acht weken moet blijven zitten.

Te veel penicilline in melk van Melkunie WOERDEN - In ongeveer 150.000 pakken consumptiemelk van Melkunie zit te veel penicilline. Drinken is niet gevaarlijk voor de gezondheid; wel kunnen mensen met een overgevoeligheid voor penicilline huiduitslag krijgen. Bij een kwaliteitscontrole bleek dat er in de melk 8 tot 30 deeltjes penicilline per miljard zitten. Dat mogen er hooguit 4 zijn. Ter vergelijking: in een capsule penicilline zit een miljoen deeltjes per miljard. De penicilline is per abuis bij een melkveehouder in de melktank terechtgekomen en vandaar mogelijk in halfvolle en volle melk van Melkunie, Albert Heijn, Zuivelaer, ’s Lands Beste en Grasland. Consumenten kunnen de aankoopprijs terugkrijgen.

DE K R E E T

Ouderlijk gezag aan de dijk gezet

Milosevic nu snel naar Den Haag BELGRADO - Joegoslavië zal expresident Milosevic waarschijnlijk binnen twee tot drie weken overdragen aan het Joegoslavië-Tribunaal in Den Haag. Dit heeft de Servische premier Djindjic verklaard, aldus zaterdag het onafhankelijke persbureau Beta. De regering van Joegoslavië nam zaterdag een decreet aan over samenwerking met het Joegoslavië-Tribunaal in Den Haag. Daarmee is uitlevering mogelijk geworden van Joegoslaven die worden verdacht van oorlogsmisdrijven, onder wie oud-president Milosevic. De Verenigde Staten begroetten de aanvaarding van het decreet als een ‘positieve stap’. De VS zullen de verdere ontwikkeling ,,nauwlettend in de gaten houden met het doel ervoor te zorgen dat Milosevic wordt uitgeleverd’’, aldus een Amerikaanse functionaris. De Socialistische Partij van Servië (SPS) van Milosevic stapt naar het Federale Constitutionele Hof van Joegoslavië om het regeringsdecreet te laten vernietigen. ,,Het decreet is in strijd met de grondwet en ongeldig.’’ De SPS heeft ook president Kostunica van Joegoslavië en president Milutinovic van Servië gevraagd het decreet te ,,annuleren’’. Milutinovic is, evenals Milosevic, door het Joegoslavië-Tribunaal aangeklaagd wegens misdaden in Kosovo. Wanneer het decreet in werking treedt, was nog onduidelijk. Volgens een communiqué van de Joegoslavische overheid zou dat gisteren zijn. Maar vice-premier Labus verklaarde dat dit van de justitiële organen afhangt, al verwacht hij de inwerkingtreding wel ,,op zeer korte termijn’’. Labus zei dat er circa zestien door het tribunaal aangeklaagde personen op Joegoslavisch grondgebied zijn, en dat die alle worden overgedragen. ,,Er wordt niet over onderhandeld. Den Haag zal de uitlevering van deze mensen

vragen, en wij zullen het moeten doen.’’ Labus zegt dat Joegoslavië heeft gehandeld om aan zijn internationale verplichtingen te voldoen. In Belgrado was met spanning gewacht op een Amerikaanse reactie op het tribunaal-decreet. Joegoslavië heeft buitenlandse financiële hulp hard nodig. Vrijdag vindt een donorconferentie in Brussel plaats. Belgrado zal niet accepteren dat financiële hulp afhankelijk zal worden gesteld van de uitlevering van verdachten: ,,Wij verkopen niemand.’’ Het Westen heeft echter samenwerking met het tribunaal als voorwaarde gesteld, en de VS zijn daarin strenger dan de Europese Unie. Het Joegoslavië-Tribunaal zelf wijst er al weken op dat daden tellen, niet woorden. ,,Bepalend is het resultaat van de samenwerking: de toegang tot de archieven en de getuigen en de aanhouding en uitlevering van alle verdachten’’, aldus Jean-Jacques Joris, politiek adviseur van hoofdaanklaagster Del Ponte.

Uit elkaar Het decreet is met acht stemmen voor en één tegen aangenomen. De ministers van de Montenegrijnse partij SNP waren afwezig. De SNP, die vroeger nauw samenwerkte met ex-president Milosevic, is tegen uitlevering van verdachten aan het tribunaal. Kovac stemde tegen, maar zijn aanwezigheid zorgde volgens de nieuwszender B92 voor het benodigde quorum in de vergadering. SNP-voorzitter Bulatovic vindt dat de Joegoslavische federatie niet kan blijven voortbestaan nu er in de federale regering een scheuring is ontstaan over samenwerking met het Joegoslavië-Tribunaal. ,,Gezien onze politieke stellingname vormen wij klaarblijkelijk een hindernis voor de Servische meerderheid. De federatie kan op een dergelijke basis niet in stand blijven’’, zei hij. AFP-ANP-RTR

M

Kleurrijke creaties zaterdag op het Vliegerfestival op het Scheveningse strand.

Politie en justitie krijgen meer personeel om 80.000 aangiftes (7 procent van het totaal) in behandeling te nemen waar nu niets mee wordt gedaan. Ook wil mi-

nister Korthals (justitie) jaarlijks tweehonderd extra onderzoeken beginnen naar zwaardere vormen van georganiseerde criminaliteit, door drugs- en wapenhandelaren of jeugdbendes. De politie moet nu circa de helft van de in totaal vierhonderd misdaadgroeperingen laten lopen, omdat zij geen tijd heeft hen op te sporen. De inspanningen moeten leiden tot in totaal 43.000

foto ANP/Robin Utrecht

Positie van Trimble Consument vertrouwt toch niet aangetast gemanipuleerd eten niet DEN HAAG - Een toenemend aantal Nederlanders staat argwanend tegenover genetisch gemanipuleerd voedsel. Ook wordt het nut van geknutsel aan voeding steeds meer in twijfel getrokken, zo blijkt uit een door de Universiteit Twente uitgevoerde enquête waar duizend mensen aan deelnamen.

BELFAST - De Noord-Ierse premier David Trimble is zaterdag herkozen als leider van de protestantse Ulster Unionist Party. Er was niet eens een stemming nodig geweest, want er was geen tegenkandidaat, zei een woordvoerder van de partij na afloop van de jaarlijkse bijeenkomst van de 860 afgevaardigden. Sommigen hadden verwacht dat tegenstanders van het Goede Vrijdagakkoord van 1998 zouden proberen Trimble te wippen als leider. De premier staat binnen zijn eigen partij onder druk om zich harder op te stellen tegen het Ierse Republikeinse Leger (IRA). Volgens het Goede-Vrijdagakkoord van 1998 moeten eind deze maand de wapenarsenalen van de IRA en andere paramilitaire organisaties zijn ontmanteld. Trimble heeft gedreigd op 1 juli af te treden als de IRA niet aan

Trimble na zijn herverkiezing die verplichting heeft voldaan. De gematigde partij van Trimble verloor bij de onlangs gehouden Britse parlementsverkiezingen veel terrein aan de radicale DUP van predikant Ian Paisley, die fel tegen het akkoord is. RTR-AFP

Kabinet voert strijd tegen de misdaad op DEN HAAG - Het kabinet zet een hernieuwd offensief in tegen criminaliteit. Het heeft enkele honderden miljoenen guldens uitgetrokken om meer misdrijven op te lossen.

I

n het kielzog van de grote jongens, zoals een krant vorige week schreef, is fractievoorzitter Leen van Dijke van de ChristenUnie een week lang op bezoek geweest op de Nederlandse Antillen en Aruba. Dat fractievoorzittersreisje heeft als nevenoogmerk de heren in staat te stellen tot informeel overleg. Of - zo men wil - tot verkennend handjeklap in verband met de op handen zijnde verkiezingen. Een hoogst speculatief bedrijf, want afgezien van wat peilingen profeteren, weet geen mens hoe de zetelverdeling er na 15 mei volgend jaar komt uit te zien. Veel is de meereizende pers overigens niet gewaar geworden van wat de heren achter de borrel of in het zwembad hebben verhapstukt. Min of meer een uitzondering vormde de rapportage over het gesprek dat Van Dijke ergens in een zaaltje in Willemstad had met PvdA-fractieleider Melkert. Alleen al het feit dat er van zo’n bilaterale ontmoeting sprake was, mag opmerkelijk heten. Reeds eerder maakte Van Dijke er geen geheim van dat zijn partij graag wil nadenken over de mogelijkheid van een centrumlinkse coalitie van PvdA, CDA en ChristenUnie. Opmerkelijk was dat vice-voorzitter Duivesteijn van de PvdA-fractie daar bepaald niet onwelwillend op reageerde. Zoals het ook niet zonder betekenis is dat Melkert te kennen gaf dat zijn rechterhand zeker niet alléén staat in die welwillende houding. Eigenlijk voor het eerst in de geschiedenis van de kleine christelijke partijen is regeringsdeelname niet geheel ondenkbaar meer.

nieuwe strafzaken. Bronnen in Den Haag hebben dat zaterdag bevestigd. Morgen presenteert Korthals er een nota over. Korthals wil het oplossingspercentage van misdrijven, nu 15 procent, opkrikken naar 25. Daartoe krijgen de politie en de toezichthouders er achtduizend functies bij. Het Nederlands Politie-Instituut (NPI) is ,,erg blij’’ met de nota, al-

dus een woordvoerder. De NPI had achtduizend extra agenten gevraagd. Door de uitbreiding van de politie hoeft opsporing van misdrijven niet langer ten koste te gaan van het ‘blauw op straat’, zegt hij. ,,Nu gaat het ene nog te vaak ten koste van het andere. Deze maatregelen zorgen ervoor dat we in staat zijn een offensief in te zetten tegen de criminaliteit.’’ ANP

Zeventig procent van de ondervraagden is bezorgd over de toepassing van genetische manipulatie, en de meesten van hen vinden dan ook dat deze vorm van biotechnologie niet moet worden gestimuleerd. De overheid moet waken over de veiligheid van voedingsmiddelen, en producten die zijn behandeld moeten worden voorzien van een etiket, meent 91 procent. Drie jaar geleden onderschreef 78 procent die stelling. Ruim eenderde van de ondervraagden denkt dat genetische aanpassingen van etenswaren de

het verschil

kwaliteit van het leven de komende twintig jaar zal verbeteren, terwijl 40 procent denkt dat dit voor een verslechtering zal zorgen. In 1999 zag de helft van de Nederlanders nog vooral de positieve kanten in van genetische manipulatie. Wel vindt een meerderheid dat biotechnologische vernieuwingen mogen worden gebruikt om voedseltekorten in de ontwikkelingslanden op te lossen. De onderzoekers geven overigens ook aan dat een groot deel van het publiek betrekkelijk onbekend is met het onderwerp. Om mensen beter te informeren over biotechnologie en voedsel, heeft het kabinet de commissieTerlouw ingesteld. Het komende half jaar zullen publieke debatten plaatsvinden over dat thema. Vandaag valt in Bussum het startschot, waarbij vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven, wetenschap en politiek aanwezig zijn. ANP

ocht het ooit zo ver komen dat er serieus over de optie van Van Dijke kan worden nagedacht, dan zou de grootste hobbel overigens nog wel eens het CDA kunnen zijn. De Hoop Scheffer heeft er uiteraard geen enkele behoefte aan dat de ChristenUnie zich als serieuze kandidaat voor regeringsdeelname zou kunnen profileren. Een van de troeven die het CDA voortdurend uitspeelt, is namelijk dat een zo kleine partij vooral voor eigen Bühne optreedt en geen wezenlijke factor is in de Binnenhofse machtsverhoudingen. Daar komt bij dat vice-premier Jorritsma wel eens grotere onzin heeft verkocht dan toen zij onlangs het CDA als instabiel kwalificeerde. Enerzijds heeft de Tweede-Kamerfractie haar uiterste best gedaan om welwillend aan te sluiten bij de neoliberale dogma’s van twee kabinetten-Kok. Anderzijds is er elders in de partij gemurmureer over deze geringe eigenstandigheid en lonkt men naar een meer ‘progressief’ sociaal en ecologisch gezicht en naar terugdringing van de tentakels van de vrije-marktideologie. Het is een beetje hinken op twee gedachten. Niet dat dat een nieuwe ontwikkeling is overigens.

E

n de ChristenUnie dan, zal die in een centrumlinkse coalitie kans zien iets van haar programma te realiseren? Sociaaleconomisch en ecologisch gezien zeker. Maar als het gaat om (medisch)ethische vraagstukken liggen de zaken moeilijker. Niemand moet natuurlijk verwachten dat abortus onder zo’n kabinet plots verboden zal worden. Maar kansen om de ongebreidelde verwording op ethisch vlak licht om te buigen zijn er wel. Bijvoorbeeld door meer legale mogelijkheden te creëren voor alternatieven (palliatieve zorg bijvoorbeeld) en door de positie van gewetensbezwaarden wettelijk te waarborgen. Beter een klein begin dan geen begin. PAB

✂

UTRECHT - De Nederlandse Spoorwegen hebben zaterdag minder treinen laten rijden tussen Amsterdam en Zandvoort aan Zee en tussen Rotterdam Lombardijen en Leiden. Oorzaak was een tekort aan machinisten en conducteurs door een groot aantal ziekmeldingen in Amsterdam en Rotterdam. Het nieuwe dienstrooster had er niets mee te maken, aldus een NS-woordvoerder. Reizigers liepen een kwartier tot een halfuur vertraging op. zie ook pagina 3

Centrumlinks

Ja, ik wil het verschil en ontvang graag het Nederlands Dagblad. Naam: ..................................................................................................................... m/v

Lezen is een ontmoeting, vaak met iemand die volstrekt anders is dan ikzelf ben. Henk Kisteman op pagina 7

Adres: ................................................................................................................................... Postcode: Woonplaats: ................................................................................................................................... Telefoon: ................................................................................................................................... Bank/Giro nr.: ................................................................................................................................... Handtekening: ...................................................................................................................................

Ik betaal per ❏ maand

(ƒ 44.50 (€ 20,19) aut.inc)

❏ kwartaal

(ƒ125.80 (€ 57,09) aut.inc)

❏ kwartaal

(ƒ127.80 (€ 57,99) acc)

Stuur deze bon in een open enveloppe zonder postzegel naar: Nederlands Dagblad, Afd. Abonneeservice, Antwoordnr. 1004, 3770 VB Barneveld of bel 0342-411711 of surf naar www.nd.nl

Nederlands Dagblad, krant voor betrokken christenen

www.nd.nl

maandag 25 juni 2001 Nederlands Dagblad 2

kerk en religie

Stilgezet ARM 1 Korintiërs 4:11 Tot op de dag van vandaag lijden we honger en dorst, hebben we nauwelijks kleren, worden we mishandeld, zijn we dakloos, zwoegen we voor ons eigen brood. [NBV] Na zoveel eeuwen christendom zijn wij gewend aan de gedachte dat armen geestelijke rijkdom kunnen hebben. En zelfs vanuit onze luie stoel hebben we respect voor christenen in China, vervolgd en mishandeld. Maar in een puur heidense wereld is het kolder om respect te hebben voor daklozen. Wie niet voor zichzelf kan zorgen, is daar kennelijk te stom voor. Wie klappen krijgt zal ze wel verdiend hebben. Sappelen voor je brood is alleen voor de dommen. In een heidense wereld geldt het recht van de sterkste. Arme sloebers kun je rustig laten kreperen. Werkvee verdient niet beter. Zou je aan zo’n kromgegroeide arbeider vragen wat wijsheid ten leven is? Zou een yup raad vragen aan een dakloze?

GEREF. KERKEN (VRIJG.)

Afscheid zondag 1 juli DALFSEN - Afscheid ds. H. van den Berg, wegens vertrek naar Berkel en Rodenrijs. Aanvang: 14.30 uur. VROOMSHOOP - Afscheid ds. S.M. Alserda, wegens vertrek naar Hoogkerk. Aanvang: 14.30 uur. Plaats: Lindenlaan 10. GEREF. KERKEN (SYN.)

Afscheid zondag 1 juli ONNEN - Afscheid mv.ds. A.G. van Beijeren Bergen en Henegouwen-Schuilenburg. Aanvang: 9.30 uur. Plaats: Bakkerweg 3. Intrede zondag 1 juli MINNERTSGA - Bevestiging drs. A. Meindersma uit St. Annaparochie door ds. J. Schilt. Aanvang: 10.00 uur (tevens intrededienst) in de Ned. Herv. Kerk. VLAARDINGEN - Bevestiging ds. J.C. Buurmeester uit ’s-Gravenzande door ds. H. Mast. Aanvang: 10.00 uur (tevens intrededienst) in Kerkcentrum Holy. CHR. GEREF. KERKEN

Intrede zondag 1 juli GRONINGEN - Bevestiging ds. L.C. Buijs uit Maarssen door ds. P. den Hertog en ds. J. Plantinga. Aanvang: 16.30 uur (tevens intrede-dienst) in de Noorderkerk, Akkerstraat 28. Nieuw adres: Verweylaan 9, 9752 GL Haren, tel. 0504028803. NED. HERV. KERK

Afscheid zondag 1 juli AMSTERDAM - Afscheid ds. A.F. Troost, wegens vertrek naar Heusden. Aanvang: 10.00 uur in de Dorpskerk te Zunderdorp; 19.00 uur in de Engelse Kerk aan de Begijnhof te Amsterdam. Nieuw adres (na 11 juli): Pelsestraat 8, 5256 AT Heusden, tel. 0416-661290, e-mail: [email protected] BEILEN - Afscheid ds. H. Dorgelo, wegens vertrek naar Ommen. Aanvang: 14.30 uur. TERSCHELLING-WEST - Afscheid ds. B.A. van der Wel, wegens vertrek naar Brunssum. Aanvang: 14.00 uur in de Westerkerk. VIANEN - Afscheid drs. H.J.J.M. Tacken, wegens vertrek naar Haarlo & Gelselaar. Aanvang: 10.00 uur in de Grote Kerk. Intrede zondag 1 juli HEERHUGOWAARD - Intrede ds. H.C. van Capelleveen uit Kootstertille. Nieuw adres: Middenweg 164, 1702 HE Heerhugowaard. OUD-BEIJERLAND - Bevestiging mw.ds. M. Taalman-de Ruiter uit Westdorpe door ds. P. van Die en ds. H. van de Heuvel. Aanvang: 15.00 uur (tevens intrededienst) in de Thomaskerk. VEENENDAAL-NOORD - Bevestiging ds. L. Terlouw uit Rheden door prof.dr. H.W. de Kruijff. Aanvang: 9.30 uur (tevens intrede-dienst). Nieuw adres: Noorderkroon 93, 9302 VC Veenendaal, tel. 0318511699. UNIE BAPTISTEN GEM.

Intrede zondag 1 juli HARLINGEN - Bevestiging en intrede ds. E. van Duyl uit Beuningen. Aanvang: 15.00 uur. Nieuw adres: Barkhof 2 te Harlingen.

Nederlands-gereformeerde vergadering:

‘Belijdenis wél grondslag van onze kerken’ van onze redactie kerk

AMERSFOORT - De Landelijke Vergadering van de Nederlands Gereformeerde Kerken heeft zaterdag getracht een belangrijke hinderpaal in de contacten met christelijke gereformeerden en vrijgemaakt-gereformeerden weg te nemen. De kritiek uit die kringen is dat de binding aan de belijdenis in de Ned. Geref. Kerken te los is. Zo zijn er kerken die zelfs de eigen kerkorde (het Akkoord van Kerkelijk Samenleven; AKS) niet aanvaarden. Maar unaniem sprak de vergadering uit dat die kerken wel ,,hun instemming’’ hebben betuigd met de preambule, dat is een verklaring voorafgaande aan het AKS. In die preambule worden de Drie Formulieren van Enigheid (Heid. Catechismus, Ned. Geloofsbelijdenis, Dordtse Leerregels) als gezamenlijke grondslag beschouwd. De aanleiding tot deze aanscherping was een voorstel van de regio Enschede-Zwolle. Dit handelde over predikanten die het in 1995 (Landelijke Vergadering van Apeldoorn) aangenomen ondertekeningsformulier niet willen ondertekenen. Met dat formulier binden ambtsdragers zich aan belijdenis en tucht. Een aantal predikanten vindt dit ondertekenen overbodig, omdat ze al de Drie Formulieren van Enigheid hebben ondertekend, zoals artikel 17 AKS gebiedt. De regio Enschede-Zwolle wilde de landelijke vergadering nu laten uitspreken dat het ondertekeningsformulier óók voor predikanten van toepassing is die het niet ondertekend hebben. Moderamenlid ds. C.T. de Groot (Lelystad) vroeg zich af, hoe je nu kunt zeggen dat een formulier ook van toepassing is voor wie het niet ondertekent. In de twee-

de plaats zou dit besluit de indruk wekken, dat ,,je iets nieuws gaat doen’’. Oftewel: dat tot dusver de één wel en de ander niet aan de belijdenis gebonden was. De Groot: ,,Voor zover wij weten kan ook niemand zeggen dat in de praktijk de ene regio een grotere leervrijheid kent dan de andere.’’ De Landelijke Vergadering te Apeldoorn beveelde het ondertekeningsformulier destijds ,,dringend’’ aan aan de kerken. Ds. G.J. Lakerveld (Deventer) weersprak dat de regio Zwolle-Enschede iedere predikant wilde verplichten het formulier te ondertekenen. Wel wil de regio ,,slechts expliciet stellen wat de werkelijkheid is, namelijk dat we elkaar gebonden achten aan dat formulier’’. Moderamenlid ds. K. Muller liet de navolgende ,,exegese’’ los op het besluit van Apeldoorn-1995, om de noodzaak van het regiovoorstel te betwisten: 1. aan de kerken is het formulier dringend aanbevolen; 2. niemand heeft om revisie verzocht; 3. dus alle kerken hebben met invoering van het formulier ingestemd. Een punt in de discussie bleef dat enkele kerken de eigen kerkorde (AKS) niet aanvaarden. Wel ,,hechten’’ ze volgens het moderamenvoorstel ,,zeer’’ aan de preambule. De regio vond deze band te slap, en trok pas haar voorstel in, nadat zou worden vastgesteld dat de ‘niet-AKS-kerken’ ‘hun instemming’ betuigen met de preambule. Het besluit werd unaniem genomen. Met algemene stemmen werd ook aanvaard de opdracht aan de commissie voor contact en samenspreking met andere kerken, om op regionaal niveau een interne bezinning te starten over de omgang met Gods Woord en de belijdenis en het bewaren van de eenheid in de leer.

Schotse kerk mag lid blijven van ICRC van onze redactie kerk

PHILADELPHIA - De Free Church of Scotland mag volledig lid van de Internationale Conferentie van Gereformeerde Kerken (ICRC) blijven. De Free Church of Scotland (continuing), die vorig jaar na een scheuring ontstond, blijft voor de rest van de ICRC-assemblee in Philadelphia waarnemer zonder stemrecht. De kerk wordt aangemoedigd voor de volgende assemblee het lidmaatschap aan te vragen. Dit heeft de conferentie zonder tegenstemmen besloten. Ze roept beide kerken op zich met elkaar te verzoenen. De ICRC is bijeen in Philadelphia. Ze zat met een probleem. Haar lidkerk in Schotland - de Free Church - is gescheurd. Ook de kleinere afgescheiden kerk - de Free Church (continuing)-, die zich beschouwt als voortzetting van de Free Chruch, heeft een afvaardiging naar Philadelphia gestuurd. Die afvaardiging kreeg bij aanvang voorlopig de status van waarnemer (zonder stemrecht). De conferentie deed haar uiterste best geen inhoudelijke uitspraak te doen over het conflict. ,,We zijn geen kerkelijke rechtbank of ‘super-synode’, maar slechts een conferentie’’, aldus een afgevaardigde. Het besef leefde echter dat elke uitspraak een zekere keuze zou inhouden. De Amerikaanse ds. G.I. Williamson deed een voorstel waarin hij beide Schotse kerken recht wilde doen: ,,Aanvaardt ze allebei als lid, of schort van beiden het lidmaatschap op tot de volgende ICRC-assemblee.’’ Maar een blik op de statuten van de ICRC lieten al snel zien, dat zo’n oplossing niet mogelijk is. Bovendien zouden de Schotse kerken dan een wel erg zware stem in het kapittel krijgen. Iedere lidkerk mag namelijk twee stemhebbende leden afvaardigen. De Schotten zouden dan samen vier stemmen krijgen. Aan het begin van de discussie vroeg ds. J. MacLeod van de afge-

scheiden Free Church (continuing) of hij aan de beraadslagingen mocht meedoen. Dat leverde een forse discussie op. Normaal gesproken mogen waarnemers zonder stemrecht aan alle discussies meedoen. Maar formeel had de assemblee nog niet beslist over de status van Macleods delegatie. Er was alleen een voorlopig besluit genomen. Uiteindelijk werd besloten de vergadering over deze kwestie te laten stemmen. De meeste afgevaardigden waren tegen spreekrecht van de Schotten in deze kwestie. Ze waren bang dat de afgevaardigden inhoudelijk over het conflict zouden willen praten. Ds. P. Gadsby van de Presbyterian Church of Eastern Australia vertelde dat de Free Church de enige is waarmee zijn kerk een volledige zusterrelatie is aangegaan. ,,Maar vanwege de problemen heeft onze synode in mei besloten deze relatie een jaar te bevriezen.'' Gadsby vroeg zich verder af, of je wel afgevaardigden kunt toelaten die onder de tucht staan. ,,Dat geldt namelijk voor de afgevaardigden van de ‘continuing’ kerk. Zij zijn door de Free Church onder tucht gezet.’’ De Nederlandse prof. dr. J.W. Maris gaf toe, dat de assemblee al bij de opening een zekere keuze had gemaakt door bij aanvang de Free Church voorlopig als lid toe te laten. ,,Ik kan me goed voorstellen dat het zo gelopen is. Als beide kerken als lid zouden worden aanvaard, zou dat onder de voorwaarde moeten dat ze op onze vergaderingen niet inhoudelijk over hun conflict praten.’’ Ds. E. Kampen, die lid was van de commissie die het besluit voorbereidde, legde sterke nadruk op een oproep tot verzoening en gebed. ,,We hopen straks weer één delegatie uit Schotland te ontmoeten. Welk besluit we hier ook nemen, we spreken daarmee toch altijd een oordeel uit. Daaraan valt niet te ontkomen. Maar laten de beide Schotse delegaties ons dat niet kwalijk nemen. Zij zijn zelf de oorzaak van deze nare situatie.’’

Voortgaand gesprek met Ned. Geref. Seminarie van onze redactie kerk

AMERSFOORT - Voortgaand gesprek met het Nederlands Gereformeerd Seminarie is noodzakelijk. Dit heeft de Landelijke Vergadering van de Nederlands Gereformeerde Kerken vastgesteld, nadat een diepgaand verschil van mening naar boven kwam over de eisen waaraan een goede predikantenopleiding zou moeten voldoen. De Nederlands-gereformeerden streven al jaren naar het bereiken van meer eenheid in de opleiding tot predikant. Aankomende predikanten studeren aan verschillende opleidingsinstituten. Het moderamen van de Landelijke Vergadering en een onderzoekscommissie opteren voor een eigen opleiding, aanleunend tegen een universiteit, waarbij met name wordt gedacht aan die van de christelijke gereformeerden in Apeldoorn. Dit zou tot ge-

volg hebben dat het eigen seminarie, gevestigd in Amersfoort, op den duur opgeheven wordt. Van dat seminarie wordt medewerking verwacht in het onderzoek naar de ‘aanleunoptie’. Maar ds. J.J. van Es (Wapenveld), tevens seminariebestuurslid, liet zaterdag blijken nogal negatief te staan tegenover de theologie als wetenschap. ,,De dienst des Woords is heel iets anders dan de beoefening van de theologie.'' Volgens hem moet meer gelet worden op de vroomheid bij student en docent. Dit standpunt bleek te botsen met dat van dr. A. van der Dussen, medewerker aan de Theologische Studiebegeleiding die álle aanstaande Nederlands-gereformeerde predikanten tijdens hun opleiding begeleidt. Van der Dussen zei juist te zoeken naar ,,een theologie die dienstbaar is aan de ontsluiting van de Schrift’’. Besluitvorming wordt verwacht op de vergadering van 29 september.

Bodar: kerkgebouwen moeten hele dag open UTRECHT - Kerken moeten dagelijks geopend zijn, zei priester-kunsthistoricus Antoine Bodar zaterdag in Utrecht. Die weer geopende kerkgebouwen zijn geen praatlokalen maar bedehuizen: ruimten om God te ontmoeten. Bodar vroeg zich af of in deze tijd van ‘nuttigheidsdenken’ niet te gemakkelijk aan de symbolische betekenis van een kerkgebouw wordt voorbijgegaan. Een Godshuis verwijst immers naar de kerk van Christus, zei Bodar, die sprak op de Contactdag RoomsKatholieken. Er wordt naar zijn mening te vaak voor afstoting of afbraak van een kerkgebouw gekozen ten gunste van duur betaald kerkelijk personeel. Daarmee toont de kerk aan de buitenwereld haar eigen echec en gebrek aan vertrouwen. Bodar, die in Rome werkt aan een boek over kerk en

eucharistie, noemde de kerk van Christus een teken van hoop in een tijd waarin veel gelovigen haar de rug toekeren. Er is wel Godsgeloof, maar geen kerkbenul, zei hij. Volgens bisschop Van Luyn van Rotterdam, die sprak over spiritualiteit in het derde millennium, dreigen secularisering en individualisering de mens los te koppelen van God en medemens. ,,De groeiende welvaart wekt de illusie dat het menselijk geluk te verzekeren is door steeds meer en steeds beter.’’ In alle tijden is het evangelie een veeleisende boodschap geweest, maar vooral nu is deze ‘tegenbeweging’ de opdracht voor de gelovigen, tegen alle weerstand in. Spiritualiteit is meer dan een modieus middel om periodiek tot bezinning te komen of het eigen geloof te vieren. Ze is volgens Van Luyn het vermogen om in contact te komen met Gods Geest. ANP

Ds. John Macleod (links) en ds. Maurice Roberts van de kleine affoto Nederlands Dagblad gescheiden Schotse kerk.

Wie wat te zeggen had, moest van prof. Van Bruggen voorin komen zitten. foto Nederlands Dagblad

En toen werd de ICRC toch nog een echte conferentie van onze redactie kerk

PHILADELPHIA - En toen werd het toch nog een echte conferentie, hier in Philadelphia. De eerste twee - doorwrochte - referaten waren door de deelnemers van de Internationale Conferentie van Gereformeerde Kerken (ICRC) aangehoord, zonder dat er veel discussie volgde. Des te luider klonk kritiek op de vergadertechniek. Prof. dr. J. van Bruggen uit het Nederlandse Kampen besloot het vrijdagavond anders te doen. Hij zou spreken over ‘hermeneutiek en de Bijbel’. Maar hij gaf van zijn referaat - dat evenals de andere al maanden geleden aan de deelnemers is toegestuurd - slechts een korte samenvatting en legde de zaal enkele prikkelende stellingen voor. Wie het waagde daarop te reageren, werd op een stoel met het gezicht naar de zaal gezet, en moest in discussie gaan met de andere conferentiegangers. Het eerste citaat luidde: ,,Deze verschillen (tussen man en vrouw in Genesis 1 en 2) manifesteren zich in het huwelijk door hoofd-zijn en onderdanigheid.’’ Van Bruggen vroeg zich daarbij af, of je nieuwtestamentische opmerkingen van Paulus over het huwelijk zomaar op deze teksten mocht overzetten. In het tweede citaat gebeurt het omgekeerde: ,,Christenen moeten de maatschappij hervormen op basis van de principes en het onderwijs van de mozaïsche wet.’’ Betekent dit dat we de doodstraf weer moeten invoeren?, was een van de vragen. Ook refereerde Van Bruggen aan ideeën die in ICRC-papieren staan, zoals de opvatting dat je

in de eredienst geen elementen toe moet laten die niet duidelijk door de Bijbel worden toegestaan.

Geen handboek Van Bruggen had in zijn referaat aangegeven, dat niet God of de Bijbel de lezer voor hermeneutische (uitlegkundige) problemen stelt. De Bijbel wordt vaak op een verkeerde manier gelezen, als een soort handboek, aldus de hoogleraar. ,,Maar het is het boek over onze Vader. We zijn erbij betrokken als kinderen, emotioneel, met hart en ziel.’’ Net zoals je geen biologische en landschappelijke kennis hoeft te hebben om van een berglandschap te genieten, hoef je de Bijbel niet volledig te begrijpen om te kunnen geloven, stelde Van Bruggen. Verder wordt volgens hem vaak te weinig rekening gehouden met de historische kloof tussen de bijbelteksten en onze tijd. Talen veranderen, de politieke situaties, maar ook de situatie van de luisteraars, de ontvangers van de boodschap. Een derde oorzaak van hermeneutische problemen ziet Van Bruggen in de geestelijke strijd tussen God en de duivel. De duivel probeert verwarring te zaaien, bijvoorbeeld door sterke nadruk te leggen op ‘fouten’ in de Bijbel. ,,Maar, neem alle ‘tegenstrijdige’ passages weg, en je houdt de Apostolische Geloofsbelijdenis over.’’

Misbruik Moet de kerk de overheid oproepen tot het instellen van de doodstraf? De Schotse ds. M. Roberts vond van wel. Van Bruggen

‘Paus heeft niets in Oekraïne te zoeken’ In Oekraïne leven naar schatting zes miljoen rooms-katholieken. Het land vertoont nog steeds de littekens van het Grote Schisma uit 1054, toen het christendom uiteenviel in een westelijk deel onder leiding van Rome en een oostelijk deel bestuurd door Constantinopel, waaruit de orthodoxe kerk ontstond. De scheidslijn loopt sindsdien dwars door de Oekraïne. In 1948 werd het rooms-katholicisme door de communisten op gewelddadige wijze de kop ingedrukt, maar na 1991 zijn miljoenen Oekraïners in vooral het westen van het land teruggekeerd naar hun oude geloof. De orthodoxe kerk ziet dit als een bedreiging. De autoriteiten proberen ondertussen zo weinig mogelijk ophef te maken over het bezoek. Slechts bij enkele rooms-katholieke kerken zijn foto’s van de paus opgehangen.

van onze correspondent

KIEV - Zevenhonderd kilometer in een overvolle trein heeft Andrej Gretsjko gereisd om zijn ongenoegen kenbaar te maken. Eindelijk heeft hij de kans om het volledig gerenoveerde Petsjersjka klooster in Kiev te bezichtigen, maar daar is het de leraar uit de provinciestad Berdjansk niet om te doen. ,,Oekraïne is orthodox’’, zegt Gretsjko beslist. ,,De paus heeft hier niets te zoeken.’’ Het bezoek van Paus Johannes Paulus II aan Oekraïne, dat zaterdag is begonnen, is omstreden. Bussen en treinen vol met orthodoxe gelovigen zijn naar hoofdstad Kiev afgereisd om tegen de 81-jarige paus te demonstreren. Fijnzinnig gaat het er niet aan toe. Op spandoeken zijn teksten te lezen als: ‘Paus Antichrist’ en ‘1941: Fascisme; 2001: Katholicisme’. ,,Een belediging’’, vindt de diepgelovige Gretsjko de vijfdaagse reis van de paus door zijn land. Instemmend haalt hij de woorden aan van de Russische patriarch Aleksej II, die spreekt van ,,een oorlog tegen orthodoxe gelovigen’’. Het hoofd van de Russisch-orthodoxe kerk verdenkt het Vaticaan ervan zieltjes te willen winnen in Rusland, WitRusland en Oekraïne. ,,Het feit dat de paus hier erediensten houdt, geeft al aan dat hij politieke bedoelingen heeft’’, meent Getsjko. ,,De orthodoxe kerk gaat toch ook niet naar Polen.’’ De tegenstanders van het bezoek zijn in Kiev ruimschoots in de

Vergeving

De paus tussen Oekraïense kinderen in klederdracht bij de welkomstceremonie op het vliegveld in Kiev. foto EPA/Sergei Supinsky minderheid. Honderdduizenden rooms-katholieken zijn naar de hoofdstad afgereisd om hun geestelijke leider van nabij mee te maken. ,,Het bezoek van de paus is van enorme betekenis’’,

zegt Andrej Weskowicz, een vertegenwoordiger van de Griekskatholieke kerk in Kiev. ,,Het is een erkenning van het leed dat we hebben doorstaan ten tijde van de Sovjet-Unie.’’

Toen de paus zaterdag aankwam in Kiev, deed hij er alles aan om vooroordelen weg te nemen. ,,Ik kom niet om zieltjes te winnen’’, zei hij. Verder vroeg de paus de orthodoxen om vergeving voor de zonden die de Rooms Katholieke Kerk ,,in het verre en nabije verleden’’ jegens hen beging. De Oekraïense president Koetsjma liet weten dat de paus bijdraagt aan verdere toenadering van de voormalige Sovjetrepubliek tot de Europese Unie door in dit land op visite te komen. Paus Johannes Paulus II zei het zelf ook in zijn eerste toespraak: Oekraïne hoort bij Europa.

had het daar moeilijk mee. Niet omdat hij tegen de doodstraf is, ,,maar vanwege het karakter van de overheid’’. ,,Niet-christelijke overheden maken er vaak misbruik van’’, waarop een van de afgevaardigden wees op het grote aantal doodvonnissen in China. Prof. dr. J.W. Maris vroeg er aandacht voor dat in het Nieuwe Testament de synagoge voorkomt, waarop de organisatie van de vroege kerk voortborduurt. In de Bijbel blijkt nergens dat God daartoe opdracht gaf. ,,Dat laat al zien dat God ons een zekere vrijheid geeft in de manier waarop we alles in de Bijbel organiseren’’, was Van Bruggens reactie.

Theoretisch Vooral enkele afgevaardigden uit de derde wereld bleken eerder tijdens de conferentie, vrijdagmiddag bij de bespreking van de referaten over de eenheid van de kerk, grote moeite te hebben met het theoretische karakter. ,,Ik wil niet alleen opinies horen, maar ook conclusies. Ik wil met iets concreets thuiskomen’’, aldus een Indonesische afgevaardigde. ,,Het lijkt nu alleen om Nederlanders en Schotten te gaan, waarbij de derde wereld op de achtergrond staat’’, aldus een ander. De Zuid-Afrikaanse ds. N. Smit deed daarom een praktisch voorstel: laat een commissie een inventarisatie maken van alle mogelijke vormen van kerkelijk contact die tussen de ruim twintig ICRC-lidkerken bestaan. En laat die op de volgende assemblee met regels voor onderlinge contacten komen, die alle lidkerken zouden moeten aanvaarden.

Feike ter Velde waarschuwt voor islam van onze redactie kerk

DOORN - De Islam rukt op en de wereld heeft het nog niet helemaal door. Feike ter Velde maakt zich hier zorgen over, laat hij weten in Het Zoeklicht, een blad gewijd aan onderzoek van de Bijbel en de tekenen der tijden. In enkele generaties kan het beeld van heel de westerse wereld veranderd zijn, aldus Ter Velde. Hij noemt dit een zorgelijke gedachte die nog bij weinigen is opgekomen. Eertijds heeft de islam ervoor gezorgd dat ,,een bloeiende kerk in Noord-Afrika - voor de moslim is elke christen een ongelovige hond - werd vernietigd en velen vonden de dood’’, schetst de EOprogrammamaker in ruste. Later lag de islam ,,er wat slapend bij’’. ,,Vandaag is de Islam ontwaakt en heft het zwaard van Mohammed opnieuw op.’’ Ter Velde stelt dat bijna overal waar zich grote geweldsproblemen voordoen in de wereld, de islam erbij betrokken is. Hij acht het heel wel mogelijk dat dergelijke problemen zich aanstonds in de steden van West-Europa en Amerika voordoen. Jonge moslims in Europa wordt volgens hem ,,klaargemaakt voor de komende strijd’’. Moslims gaan hun rechten opeisen in West-Europa, aldus Ter Velde. ,,Het kruitvat worden klaargezet, het lont wordt erbij gelegd.’’ Het Zoeklicht werd in 1919 gesticht door Johannes de Heer.

maandag 25 juni 2001 Nederlands Dagblad 3

binnenland/politiek

Vliegenthart: geld voor zorg direct naar cliënt

Meer treinen te laat onder nieuw rooster

DEN HAAG - Gehandicapten en ouderen moeten de vergoeding voor verpleging en verzorging rechtstreeks op hun bankrekening gestort krijgen. Dan kunnen zij zelf een zorgverlener betalen. Staatssecretaris Vliegenthart (welzijn) wil de regeling voor het zogenoemde persoonsgebonden budget (pgb) vereenvoudigen. Haar voorstel moet nog goedgekeurd worden door het kabinet. Nu is er nog een contract nodig met een zorginstelling en gaat naar de Sociale Verzekeringsbank. Dat geeft veel rompslomp en bureaucratie, vindt Vliegenthart. De Tweede Kamer is over haar plan verdeeld. De VVD is er wel voor; andere fracties vinden het niet verstandig dat er geen controle meer mogelijk is op de besteding van het geld. Zo’n 20.000 mensen maken nu gebruik van de regeling.

UTRECHT - De invoering van het nieuwe dienstrooster op 10 juni heeft de NS nog niet de voordelen opgeleverd die het bedrijf voor ogen had. Slechts 71,3 procent van de treinen reed op tijd. Voor invoering was dat nog 85,3 procent. Dat blijkt uit de wekelijkse rapportage van NS. Het bedrijf streeft naar een punctualiteit van 88 procent. Volgens een woordvoerder van NS is er bij invoering van een nieuwe dienstregeling altijd wat meer vertraging. Vorig jaar was dat ook het geval. Toen was het met 77,1 procent wel beter dan deze keer. Het zat NS ook niet mee. De treinbotsing anderhalve week geleden bij knooppunt Utrecht gooide de dienstregeling danig in

Leerling verzon klacht over ontucht docent CASTRICUM - De docent van het Bonhoeffer College uit Castricum die door een leerling was beschuldigd van seksuele intimidatie, mag vandaag weer voor de klas. De leerling heeft tegenover de politie bekend dat de klacht is verzonnen, aldus rector J. van Waarden. Hij zei niet te weten waarom de leerling het verhaal had verzinnen. Het bestuur van de school moet nu een beslissing nemen over de leerling.

Een kijkje nemen in de cockpit van een echte helikopter, die kans laat je niet gauw voorbijgaan. Zaterdag was het Helikopterfestival in Hoek van Holland. foto ANP/Robin Utrecht

Acht jongens opgepakt voor beroving homo’s EINDHOVEN - De Eindhovense politie heeft in mei en juni acht jongens opgepakt die op homoontmoetingsplaatsen in Eindhoven met geweld mensen beroofden. Het gaat om acht jongens van 14 tot 18 jaar van Marokkaanse en Somalische afkomst. Tot nu toe hadden maar twee personen aangifte gedaan. Volgens de politie willen veel mannen die op de homo-ontmoetingsplaatsen komen, anoniem blijven. De politie hield de jongens aan voor bromfietsroof. Bij verhoren kwam aan het licht dat ze ook homo’s beroofden.

Man doodgeschoten in centrum Alkmaar ALKMAAR - Een 38-jarige kickboxer uit Alkmaar is vrijdagmiddag in het centrum van die stad van dichtbij doodgeschoten. Volgens de politie is de dader daarna met een gereedstaande auto ontsnapt. De auto werd later uitgebrand teruggevonden. De dader was spoorloos. Het zou om een liquidatie kunnen gaan in verband met het drugsverleden van het slachtoffer. Hij was pas uit de gevangenis vrijgelaten.

Rotterdammer vast na verdwijning moeder ROTTERDAM - Een 47-jarige Rotterdammer is vrijdagavond in bewaring gesteld op verdenking van betrokkenheid bij de verdwijning van zijn 78-jarige moeder. Zij wordt al sinds 15 juni vermist. Volgens de politie was de vrouw zeer slecht ter been en kon ze ,,absoluut niet’’ zelfstandig zijn weggegaan.

Risico op ontploffing flessen bananenbier UTRECHT - Exotic African Brewery in Utrecht haalt flessen bananenbier uit de winkels omdat het risico bestaat dat ze ontploffen. De fabrikant had verzuimd ze te pasteuriseren. Het gaat om flessen van 0,75 liter van het merk Mongozo Banana met de code ‘C april 2003’.

(advertentie)

Spoorwegpolitie gaat gevecht aan voor onbespoten treinen van onze redactie binnenland

UTRECHT - De Spoorwegpolitie wil de pakkans bij graffitispuiters vergroten. Daarom is er recent een team opgericht dat onder andere een databank bijhoudt van de ‘bespoten’ treinen. Dit meldt De Koppeling, het weekblad van de Nederlandse Spoorwegen. De NS ondervindt steeds meer last van graffiti. Vorig jaar werd er ruim 50.000 vierkante meter rijdend treinmaterieel bespoten, twee keer zoveel als in 1999. John Krijgsman, woorvoerder

NS: ,,Graffiti is een gigantische plaag voor de hele samenleving. Wij hebben de pech dat treinen bespuiten een sport is. Graffiteurs vinden het statusverhogend omdat hun tekeningen zo door heel Nederland rijden. De schade voor dit jaar schatten we op 20 miljoen.’’ Een zeskoppig opsporingsteam van de Spoorwegpolitie houdt zich sinds april bezig met de opsporing en verhoring van verdachten. Een belangrijke activiteit is het bijhouden van een databank met de bespoten treinen. Het team maakt op twintig

plaatsen in Nederland video-opnamen van treinen die zijn bewerkt. Zo kunnen de namen en handtekeningen, die de graffiteurs bijna altijd achterlaten, worden bewaard. Als de Spoorwegpolitie een graffitispuiter pakt, kan het team met beelden van andere tekeningen onder zijn naam bewijzen dat hij meer op zijn geweten heeft. De NS kan zo meer schade op de daders verhalen. Eén teamlid is verantwoordelijk voor het opslaan van de beelden, de andere vijf zijn op pad om mensen op heterdaad te betrap-

IJsselmuiden verweert zich niet tegen kritiek ‘Alders’ HILVERSUM - Oud-burgemeester F. IJsselmuiden van Volendam bestrijdt de kritiek van de commissie-Alders op zijn functioneren tijdens de rampnacht niet. Hij kan zich de verwijten van de commissie-Alders goed voorstellen. ,,Als je alles op een rijtje zet, zie je pas hoeveel er mis is’’, reageerde de afgetreden burgemeester in het tv-programma Nova. IJsselmuiden kreeg zware kritiek van de commissie die de cafébrand in Volendam onderzocht. Zo had hij het rampenplan eerder in werking moeten stellen. Ook had hij het rampenplan eerder moeten vernieuwen. IJsselmuiden erkent dat hij het rampenplan in werking had moeten stellen. Om praktische redenen ging dat echter niet, zo stelt hij. ,,We waren bezig twee-

Steden willen miljarden voor meer groen AMSTERDAM - Stedelijk groen krijgt een hogere prioriteit op de politieke agenda. Dat is vrijdag op een gezamenlijk bijeenkomst van wethouders in Amsterdam afgesproken. De grootste dertig steden willen de komende tien jaar 5,3 miljard gulden van het kabinet voor de ontwikkeling van natuur en recreatiegebieden. In 1999 gaf het ministerie van landbouw, natuur en visserij 100 miljoen voor groen in de vier grote en drie middelgrote steden in de Randstad. Volgens de Haarlemse wethouder Smit is dit project nu verbreed en komt er meer aandacht voor water. Staatssecretaris Remkes (volkshuisvesting) en zijn collega Faber (natuurbeheer) waren ook op de bijeenkomst. Zij waren volgens Smit positief over de plannen. Of het geld er ook komt, moet nog dit jaar blijken. ANP

Oud-burgemeester IJsselmuiden honderd slachtoffers te helpen. Dan heeft het geen zin dat ik naar het gemeentehuis ga. Dan was ik een uur bezig geweest om de ambtenaren op te sporen die overal aan het feesten waren.’’ En: ,,De ramp was eerder dan de modernisering van het rampen-

plan. We waren bezig met modernisering van het ambtelijk apparaat en van het rampenplan. Achteraf kun je zeggen: ‘We hadden er meer vaart achter moeten zetten’.’’ IJsselmuiden vindt dat Alders een goed en duidelijk rapport heeft geschreven. Hij zei overigens ook het moeilijk te vinden om zichzelf te verdedigen. ,,Als ik dat doe beschadig ik anderen. Dat betekent dat een ander de schuldenlast krijgt. Deze ramp is zo overstijgend, dat je als bestuurder je verantwoordelijkheid moet nemen.’’ De oud-burgemeester blijft overigens in Volendam wonen. Door de ramp op oudejaarsnacht voelt hij een grote verbondenheid met veel inwoners. ,,Als ik nu ook nog vertrok, zou ik mezelf laf vinden.’’ ANP

Voorlopig nog geen eendenkroos te koop DEN HAAG - Minister Borst (volksgezondheid) staat de verkoop van eendenkroos als levensmiddel voorlopig niet toe. Dat heeft ze aan de Tweede Kamer geschreven. Een Limburgse ondernemer had om toestemming gevraagd. Volgens H. van Soest uit Baarlo is eendenkroos zeer gezond en helpt het hart- en vaatziekten voorkomen. Het zou boordevol vitaminen zitten evenals anti-oxidanten, die de veroudering vertragen. Minister Borst is niet overtuigd. Ze wil dat de ondernemer eerst meer onderzoek laat doen en de gegevens overlegt aan de Gezondheidsraad. Van Baarlo zegt dat hij daar geen geld voor heeft. ,,Ik ben al failliet door de voorgaande onderzoeken.’’ Maar volgens Borst kan zij niet afwijken van

deze ,,Europese veiligheidstoets’’. Van Soest vroeg halverwege 1999 al voor het eerst om toestemming. Toen een reactie uitbleef, begon zijn firma Majavita met de verkoop van zakjes kroos. De zakjes werden echter rap in beslag genomen door de Keuringsdienst van Waren. Na de zomer moet hij voor de rechter verschijnen wegens de ‘illegale verkoop’. Minister Borst heeft Van Soest inmiddels excuses aangeboden voor het uitblijven van een reactie op zijn eerste verzoek. De ondernemer blijft geloven in de gezondheid van eendenkroos, dat hij voorheen liet kweken in kassen. Hij probeert nu een bepaalde stof uit het kroos te halen, om er een medicijn van te maken. Of dat lukt, is nog de vraag. Ook dat proces is duur. ANP

pen en in de kraag te vatten. ,,Ik hoop dat deze activiteiten ertoe zullen leiden dat het aantal graffiti’s stabiel blijft of zelfs vermindert’’, zegt Krijgsman. De NS spoort graffiteurs zelf niet zo actief op. Krijgsman: ,,We kunnen er niet veel aan doen. Het materieel overnacht op open opstelterreinen, dat zijn plaatsen waar graffitispuiters makkelijk bij kunnen. Het gebeurt overigens niet alleen in en op de treinen, maar ook op stations en viaducten. Op plaatsen waar veel mensen komen, hebben we ‘coating’ aange-

bracht, zodat we het er in elk geval weer makkelijk kunnen afhalen.’’ Het schoonmaakbedrijf van de NS probeert graffiti binnen drie dagen te verwijderen, zodat de tekeningen zo min mogelijk op het spoorwegennet zijn te zien. Er is momenteel al een lichtpuntje voor de NS. In enkele treinen in Zoetermeer maakt het bedrijf gebruik van camerabewaking voor de veiligheid van reizigers. ,,Dit heeft ook een gunstig effect op het vandalisme, zoals het plaatsen van graffiti’s’’, aldus Krijgsman.

30 miljoen voor beter bestuur op de Antillen

DEN HAAG - Volgens minister Korthals (justitie) is het Openbaar Ministerie steeds beter in het opsporen en vervolgen van beursfraude, ondanks de nederlaag in de Clickfonds-zaak. ,,Zaken lopen soms ongelukkig af, maar het OM is duidelijk op de goede weg’’, zo zei hij zaterdag in het radioprogramma Kamerbreed. De rechtbank in Amsterdam verklaarde het OM niet-ontvankelijk, omdat het onzorgvuldig, slordig en onachtzaam had gewerkt. Dat heeft niet alleen de verdachten, maar ook de rechtspleging geschaad, aldus het vonnis. Justitie vervolgde enkele beurshandelaren wegens deelname aan een criminele organisatie die belasting ontdook. Korthals zei dat het OM de afge-

lopen jaren verschillende deskundigen heeft aangetrokken om de expertise op financieel gebied te vergroten. ,,De kennis is nu vele malen groter dan een aantal jaren geleden. We kunnen nu een inhaalslag maken. Het kost gewoon enige tijd voordat je alle deskundigheid in huis hebt’’, aldus de bewindsman. Fracties in de Tweede Kamer zijn kritisch over de kapitale uitglijder van het OM. De VVD wil op korte termijn een evaluatie van het onderzoek. Woordvoerster Voûte noemt het een uiterst slechte zaak, dat justitie na jaren met lege handen staat. Zij vindt dat het OM nog onvoldoende kennis in huis heeft om dergelijke zaken te vervolgen. Ook D66 vindt dat justitie een slechte beurt heeft gemaakt. ANP

HET WEER bewolkt regen zonnig hagel

WILLEMSTAD - Staatssecretaris De Vries (Koninkrijksrelaties) heeft vrijdag met de Antilliaanse regering een protocol gesloten over verbetering van de kwaliteit van bestuur. Er komt een meerjarig samenwerkingsprogramma voor onder meer automatisering, financieel beheer en meer transparantie van het openbaar bestuur. De afspraken geven de vijf eilanden meer financiële zekerheid en voorspelbaarheid, meent De Vries. Volgens de staatssecretaris was de Nederlandse steun bij zijn aantreden dringend aan modernisering toe. ,,Vroeger was de hulp gebaseerd op allerlei losse projecten, verspreid over de vijf eilanden en Aruba. Dat was erg verbrokkeld en chaotisch.’’ Vooral op het gebied van onderwijs, duurzame economische ontwikkeling en bestuurlijke ontwikkeling zijn meerjarige afspraken gemaakt. Voor 2001 is er 30 miljoen gulden beschikbaar. Nederland is bereid voor de uitwerking van het samenwerkingsprogramma een externe deskundige te betalen. Uiterlijk in oktober vindt politieke besluitvorming over het programma plaats. Een van de goedgekeurde projecten voor 2001 is de versterking van de Algemene Rekenkamer van de Nederlandse Antillen. Hiervoor is bijna een kwart miljoen gulden uitgetrokken. Voor voortzetting van de samenwerking tussen de Nederlandse en de Antilliaanse belastingdienst is 15,5 miljoen gulden beschikbaar. Twee miljoen is bestemd voor optimalisering van het bestuur van het eilandgebied Curaçao en 1,6 miljoen gulden voor de sanering van de landsoverheid. De Antilliaanse minister-president Pourier is blij dat Nederland bereid is de Antillen financieel en met technische bijstand te assisteren in de ontwikkeling van het overheidsapparaat. ANP

ANP

Korthals laat OM na blunder niet vallen

Kim Mouthaan (12) is kampioen hoofdrekenen AMSTERDAM - De 12-jarige Kim Mouthaan van basisschool De Springplank in ‘s Gravenmoer is hoofdrekenwonder van het jaar 2001. Zij won zaterdag in Amsterdam de eerste prijs op de Nederlandse kampioenschappen hoofdrekenen, waaraan acht regionale finalisten meededen. In totaal namen tweeduizend scholen deel. Kim mag met haar hele klas twee dagen naar het pretpark Bobbejaanland in België.

de war. Ook een draadbreuk bij Barendrecht en een stroomstoring bij Geldermalsen drukten de percentages. De Consumentenbond heeft zaterdag in een fax de directie van NS gevraagd om een duidelijke verklaring van de cijfers. ,,De reizigers moeten weten waar zij aan toe zijn’’, aldus een woordvoerder. Nu is volgens de bond niet duidelijk of de oorzaak ligt in gebrek aan materieel en personeel, in de invoering van het nieuwe dienstrooster of gewoon in pech. De woordvoerder wijst erop dat reizigers vertragingen kunnen accepteren wanneer de NS duidelijk communiceert. ,,Dat was indertijd het geval bij de vertragingen door de spoorverdubbeling tussen Leiden en Den Haag.’’

mist sneeuw onweer opklaringen war mtefront windrichting koufront lagedruk hogedruk luchtdruk in -1000- hecto pascal

19

temperatuur

Weersvooruitzichten van het KNMI gemiddeld over Nederland:

MA

DI

WO

DO

VR

zon in % 70

70

50

30

40

neerslag in % 10

10

40

50

50

min. temp. 12

13

14

14

14

mid. temp. 26

28

29

21

23

wind VAR2 NO2 O4

O4

VAR3

23° 21°

24°

Zomerse dagen Het is warm de eerste helft van de week. Vanmiddag is het vlak langs de kust met een opstekende zeewind misschien een fractie frisser, maar verder wordt het vrijwel overal 25 graden of meer. Morgen of overmorgen is plaatselijk zelfs 30 graden mogelijk. De zon schijnt uitbundig. Het zonnige weer wordt veroorzaakt door een hogedrukgebied. De kern daarvan ligt vanmiddag juist ten noordwesten van Den Helder. De zon schijnt vrijwel de hele dag en stuwt het kwik flink op. Met een maximum van 25 graden of meer wordt het een echte zomerse dag. Er is weinig wind. Ook de rest van Europa ziet er tamelijk zomers uit. Boven het zuidwesten van het continent ontstaan van tijd tot tijd onweersstoringen en een daarvan kan ons woensdag bereiken. In het midden van de week neemt de bewolking geleidelijk toe en moeten we rekening gaan houden met een stevige regenof onweersbui.

24°

Op 05.21, onder 22.03

25°

Op 09.56, onder 00.43

maandag 25 juni 2001 Nederlands Dagblad 4

samenleving

RIJSWIJK - Vanwege varkenspest, BSE en mkz hebben steeds meer Europese consumenten hun buik vol van vlees. In ons land is de consumptie van vegetarische ‘vleesproducten’ de afgelopen jaren met tientallen procenten gestegen. De industrie ziet er brood in, maar de maag van de klant protesteert. Een Nederlands patent en wat steun van de overheid moeten hierin verbetering brengen. De vleesvervangers in vegetarische maaltijden zijn gebaseerd op soja, maar de smaak laat te wensen over en de vezelstructuur lijkt niet op echt vlees. Cosun, een bedrijf dat ingrediënten maakt voor voeding, wil nu ‘vlees’ produceren gebaseerd op een mengsel van plantaardige eiwitten en gelatines, en waaraan de smaak wordt toegevoegd. Bij de ontwikkeling van dit nieuwe product wordt samengewerkt met een Zwitserse onderneming en een Ierse supermarktketen.

Nederland betrokken bij 41 plannetjes voor nieuwe producten

Industrie ziet brood in nepvlees en in kaas die sneller rijpt Het gaat om een van de honderden internationale projecten en projectjes, waaraan de Europese technologieministers deze week in Madrid tijdens de jaarlijkse Eureka-conferentie hun goedkeuring zullen geven. In het kader van Eureka komen de productontwikkelaars in bedrijven met voorstellen bij de nationale overheden, die met hen op zoek gaat naar partners in het buitenland. Dat leidt jaarlijks tot honderden internationale technologieprojecten die ter goedkeuring worden voorgelegd aan de conferentie van ministers die technologie in hun portefeuille hebben. Nederlandse bedrijven zijn betrokken bij 41 van die projecten.

Het Nederlandse ministerie van economische zaken geeft daarvoor in totaal zo’n 25 miljoen gulden aan subsidie.

Kaas Zo komt er ook een project aan de orde van vijf Europese zuivelbedrijven, die samen op zoek willen gaan naar nieuwe variëteiten van kaas én naar een techniek om het rijpingsproces te versnellen. Ze willen de kosten drukken en zo het hoofd bieden aan import van goedkope kaas uit NoordAmerika, Nieuw-Zeeland en Australië. Minister Jorritsma (economische zaken) wil het project financieel steunen.

De kosten van opslag wegen zwaar bij het maken van kaas. Die kunnen verminderd worden door het rijpingsproces te versnellen. In ons land zijn Campina Melkunie, het Nederlands Instituut voor Zuivelonderzoek en CSK betrokken bij het project. Ze werken samen met twee Franse en een Deens bedrijf.

Brandwerend glas Uit de overige 41 projecten blijkt dat bedrijven vooral op zoek zijn naar nieuwe materialen. Het gaat onder meer om de betonindustrie, die op zoek is naar een nieuwe grondstof. Daar is behoefte aan, nu een milieubelastend materiaal op basis van vliegas (een afvalproduct van

energiecentrales die op poederkool worden gestookt) mag niet langer worden gebruikt. Ook blijkt er behoefte aan brandwerend glas, omdat de veiligheidsvoorschriften in de bouw steeds scherper worden. Zink heeft als bouwmateriaal voor goten en dergelijke zijn langste tijd gehad, tenzij de industrie erin slaagt de vervuiling van regenwater terug te dringen door een speciaal laagje aan te brengen.

Stemprothese In de medische sector wordt gewerkt aan een betere ,,stemproducerende prothese’’ voor mensen bij wie de stembanden werden verwijderd wegens strottenhoofdkanker. Een ander project moet leiden tot een elektrisch apparaatje, dat in het lichaam wordt aangebracht en dat de ‘klapvoet’ moet verhelpen. Mensen met een klapvoet kunnen de voet niet meer goed optillen tijdens het lopen.

Vrije wandeling buiten de paden

Wandelen onder de Rijn

DRIEBERGEN - Op de Utrechtse Heuvelrug kunnen natuurliefhebbers deze zomer vrij struinen door de bossen.

DOORWERTH - Wandelaars kunnen deze zomer onder de Rijn door lopen bij het sluis- en stuwcomplex tussen Driel en Doorwerth. In juli en augustus organiseert de VVV Arnhem, Zuid-Veluwe en Liemers elke woensdagmiddag twee excursies onder het water en over de stuwbogen. Ter hoogte van Driel en Doorwerth aan de andere kant van de rivier is in 1970 een groot bogencomplex aangelegd in de Rijn. Deze stuw was nodig omdat bij een laag waterpeil te weinig water via de IJssel - een aftakking van de Rijn - naar het IJsselmeer bleek te stromen. De stuwbogen houden nu bij laag water het Rijnwater tegen en reguleren zo in de instroom in het IJsselmeer. Als de bogen gesloten zijn, moet de scheepvaart geschut worden via de sluizen in het enorme complex.

Staatsbosbeheer heeft vier routes opengesteld die afwijken van de geijkte paden. Mensen kunnen met een satellietontvanger, een zogenoemde GPS, op zoek naar onbekende plekken in het bos. Staatsbosbeheer heeft een aantal punten gemarkeerd en voorzien van GPS-coördinaten. Deelnemers moeten echt moeite doen om de GPS-punten te vinden. Als lokkertje hebben boswachters in ieder gebied een stalen kistje verstopt waarin naast een logboekje ook een klein souvenir zit. Als het project aanslaat en geen nadelige effecten heeft voor de natuur, wil Staatsbosbeheer deze wandelingen ook op andere plaatsen in Nederland aanbieden. ANP

Deelnemers aan de excursie zakken na het bekijken van een videopresentatie met een lift onder het waterniveau. Onder water is het mogelijk een wandeling te maken. Met de lift komen de wandelaars vervolgens tussen de sluisbogen weer boven water om de machinekamer te bekijken. Als de stuw gesloten is, volgt een tocht over de bogen. Bij een geopende stuw gaan de deelnemers weer terug naar de wal met de lift. De excursie start op de noordoever van de Rijn tussen Kasteel Doorwerth en pretpark de Westerbouwing. Om veiligheidsredenen is de wandeling niet toegankelijk voor kinderen jonger dan 13 jaar. Oudere kinderen mogen alleen meedoen onder begeleiding van een volwassene. De onderwaterwandeling kost een tientje. Een soortgelijke excursie is mogelijk op de stuw bij Amerongen. ANP

maandag 25 juni 2001 Nederlands Dagblad 5

buitenland

Schip met Afghanen voor Turkse kust ISTANBUL - De Turkse autoriteiten hebben voor de kust van Tekirdag in de Zee van Marmara een schip ontdekt met zo’n driehonderd illegale immigranten aan boord. Volgens de Turkse zender NTV gaat het om mensen die via Italië de Europese Unie binnen wilden. Volgens Turkse media zouden er vooral Afghanen aan boord zijn. Elk jaar pogen duizenden mensen via Turkije illegaal naar West-Europa te gaan. Ze moeten daarvoor vaak hoge bedragen betalen aan mensensmokkelaars.

Spookrijder rijdt drie Belgen dood DEERLIJK - Een uit Frankrijk afkomstige spookrijder is zaterdag op de Belgische snelweg E17 nabij Deerlijk op een Belgische personenwagen met vier inzittenden geknald. Drie van hen waren op slag dood, de vierde is zwaargewond naar een ziekenhuis vervoerd. De spookrijder, die eveneens zwaargewond raakte, reed in richting van Gent, aldus de politie in Oost-Vlaanderen. Ze vermoedt dat de spookrijder zelfmoord wilde plegen, omdat hij doelbewust leek te koersen op een botsing met een tegenligger.

Gevechten in Colombia eisen tientallen levens BOGOTA - Gevechten tussen linkse rebellen en regeringstroepen hebben in het zuiden van Colombia tientallen levens geëist. Opstandelingen van FARC vielen vrijdag een legerbasis aan in de provincie Putumayo. Zeker dertig militairen en dertig FARCstrijders sneuvelden, zo heeft het Colombiaanse leger bekendgemaakt. Het regeringsleger zette helikopters en gevechtsvliegtuigen in om de aanval af te slaan.

Bliksem slaat in bij munitiedepot Siberië MOSKOU - In een opslagplaats voor munitie van de Russische strijdkrachten in Siberië is vrijdag de bliksem ingeslagen. Als gevolg hiervan is een grote brand uitgebroken die gepaard gaat met verscheidene ontploffingen. Zeker 10.000 bewoners hebben de directe regio uit voorzorg verlaten, meldt het Russische persbureau Interfax zaterdag.

Aardbeving schrikt Rhodos en Kreta op ATHENE - De Griekse vakantie-eilanden Rhodos en Kreta zijn zaterdagochtend opgeschrikt door een aardbeving. Voor zover bekend is er geen schade aangericht. De beving, met het epicentrum op zo’n 60 kilometer ten zuiden van Rhodos, had een kracht van 5,7 op de schaal van Richter.

Verstrooide prof gaf antwoorden alvast BRUSSEL/GENT - De verstrooide professor bestaat nog. Een hoogleraar onderwijskunde van de Rijksuniversiteit van Gent was vorige week met zijn gedachten in ieder geval niet bij de les, toen hij tegelijkertijd met een multiple-choice examen ook meteen de antwoorden liet verspreiden. 800 studenten van de faculteit psychologie en pedagogiek moeten deze week een nieuw examen afleggen.

VS-troepen in Golf in paraatheid gebracht WASHINGTON - De Verenigde Staten hebben vrijdag hun strijdkrachten in de Perzische Golf in de hoogste staat van paraatheid gebracht in verband met een dreigende terreuraanslag. Alle oorlogsschepen kregen bevel de havens te verlaten om te voorkomen dat ze doelwit worden van een aanslag, zo meldden verscheidene Amerikaanse televisiezenders. De militaire geheime dienst zou uit een afgeluisterd gesprek de aankondiging van een aanslag hebben vernomen.

Californische kust vrij van olieboringen SAN FRANCISCO - Voor de kust van Californië mag voorlopig niet geboord worden naar gas en olie. Dat heeft een federale rechter vrijdag besloten. Het oordeel is een klap in het gezicht van de olieconcerns. De rechter besliste dat de olieplatforms in de Stille Oceaan niet in gebruik mogen worden genomen zolang het milieurapport van de Californische Kustcommissie nog niet gepresenteerd is.

Jihad-leider weer vrij na ondervraging RAMALLAH - De leider van de militante Islamitische Jihad, Abdallah al-Shami, heeft zaterdag ontkend een dag eerder door de Palestijnse politie te zijn gearresteerd. Een poging daartoe zou niet zijn gelukt. Volgens Al-Shami is hij wel akkoord gegaan met een ondervraging op een politiepost. ,,Ik ben niet gearresteerd. Ik ben met ze meegegaan en heb enkele uren gesproken met Palestijnse veiligheidsfunctionarissen’’, aldus de sjeik. Palestijnse bronnen maakten eerder melding van de arrestatie van Al-Shami wegens het negeren van het bevel van president Arafat een staakt-hetvuren te respecteren. De Jihad-leider sprak vrijdag een menigte van vierduizend aanhangers toe in het vluchtelingenkamp Jabalia in de Gazastrook. Tijdens zijn rede verwierp AlShami het vredesplan van CIA-directeur Tenet als een complot en riep de Palestijnen op de strijd tegen Israël voort te zetten. Israëlische gevechtsvliegtuigen drongen zaterdag het luchtruim van noorderbuur Libanon binnen. Pro-Iraanse Hezbollah-milities zouden volgens Libanese veiligheidsfunctionarissen het vuur op de Israëlische toestellen hebben geopend. Israëlische militairen trokken in de nacht van vrijdag op zaterdag de Gazastrook binnen. Volgens Palestijnse bronnen vernielden de soldaten zeventien woningen in het autonome Palestijnse gebied. De Palestijnse woningen, aan de rand van een vluchtelingenkamp in Rafah, werden door bulldozers met de grond gelijk gemaakt. Zaterdag werd in het midden van de Gazastrook een Palestijn doodgeschoten door Israëlische soldaten. De Palestijnse Autoriteit gaf vrijdag een felle waarschuwing aan de Hamas-beweging en beloofde

harde actie te ondernemen tegen groepen of personen die het staakt-het-vuren schenden of die de veiligheidssituatie in gevaar willen brengen, zo verklaarde de veiligheidsman. Een aanhanger van Hamas pleegde vrijdag een zelfmoordaanslag waardoor twee Israëlische militairen omkwamen. Het incident had plaats in het noorden van de Gazastrook nabij de joodse nederzetting Dugit, aldus een woordvoerster van de Israëlische strijdkrachten. Een Palestijnse vrouw op een dak wees de patrouille erop dat een jeep vastzat in de modder. Toen de soldaten het voertuig naderden, blies de Palestijnse inzittende het voertuig op. Bij een hierop volgende schietpartij werden drie Palestijnen gewond. De Israëlische premier Ariel Sharon is dit weekeinde naar Washington vertrokken voor besprekingen met onder anderen president George Bush. Later deze week wordt de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, Colin Powell, in het Midden-Oosten verwacht. De Israëlische regering, die onder zware binnenlandse druk staat om haar ‘politiek van terughoudendheid’ te laten varen, wil dat de Amerikanen het Palestijnse bestuur en president Arafat harder aanpakken.

Onthoofde gijzelaars gevonden President Mbeki poogt ZAMBOANGA - De Filipijnse politie heeft de onthoofde lichamen van vier Filipijnse gijzelaars van de militante moslimgroepering Abu Sayyaf gevonden op het eiland Basilan. Twee lijken werden vlakbij de plaats Isabela gevonden en de twee andere aan de noordkust van het eiland, zo maakte de politie zaterdag bekend. Twee onthoofde mannen met een leeftijd van 48 en 30 werden zaterdagochtend ontdekt op een rubberplantage bij Isabela. De

handen van de slachtoffers waren gebonden met nylondraad. Op het T-shirt van een van de mannen hadden de ontvoerders een boodschap achtergelaten. ‘Commandant Robot is hier om te onthoofden’, aldus de tekst. Commandant Robot is de bijnaam van Ghalib Andang, een van de leiders van de Abu Sayyaf groep. De twee zouden volgens de politie deel uitgemaakt hebben van een groep van ongeveer vijftien mensen die op 11 juni van een kokosnootplantage bij Lantawan werden meegevoerd.

De andere slachtoffers werden vrijdagavond gevonden in Tuburan in de buurt van de plaats waar de rebellen naar eigen zeggen de 40-jarige Amerikaan Guillermo Sobero hebben geëxecuteerd. Het lichaam van de Amerikaanse toerist is nog niet gevonden. Abu Sayyaf houdt in totaal op het eiland Basilan ongeveer twee dozijn mensen gegijzeld. Onder hen bevinden zich nog verscheidene Amerikanen die ze op 27 mei meenamen uit een vakantieoord op het eiland Palawan. AFP-RTR

Een commandogroep onder leiding van Bensakhria, alias Meliani, zou banden hebben met de beruchte Saudische terrorist Osama bin Laden. Bensakhria werd aangehouden in het Oost-Spaanse Alicante, na intensief speurwerk van Interpol en Amerikaanse geheime diensten. Hij zou samen met een medewerker zijn gegrepen toen hij met hem een ontmoeting had in een telefooncentrale in het centrum van de stad. Bensakhria zou

Extra troepen naar Ulster om Oranjemarsen LONDEN - De Britse regering heeft besloten extra troepen naar Noord-Ierland te sturen in verband met het komende marsseizoen van pro-Britse protestanten. Ongeveer 1600 militairen worden naar het onrustige gebied gestuurd, zo maakte het Britse leger vrijdag bekend. Enkele manschappen zijn al gearriveerd en de rest volgt deze week. De beslissing zou geen verband houden met de gewelddadigheden in Belfast van de afgelopen dagen, zo meldde de BBC. Vrijdagavond kwam het in de straten van de Noord-Ierse hoofdstad opnieuw tot botsingen tussen rooms-katholieke, protestantse betogers en agenten. Elke zomer raken de gemoederen tussen rooms-katholieken en protestanten danig verhit tijdens het marsseizoen. ANP

JOHANNESBURG - In een landelijk multi-mediaspektakel heeft president Mbeki van Zuid-Afrika onmiskenbaar een poging gedaan om het beeld van ongenaakbare technocraat van zich af te schudden. Op de zender van de nationale omroep gaf hij de bevolking vrijdagavond tussen zes en zeven voor het eerst de gelegenheid voor een vragenuurtje. Het programma kwam ook rechtstreeks op vierentwintig lokale radiostations en het derde net van de Zuid-Afrikaanse tv. In de dagen voorafgaand aan de uitzending konden de luisteraars hun vragen aan de president kenbaar maken. Daarvan maakten zij gretig gebruik. Tot vlak voor de uitzending waren de makers van het programma bezig om meer dan vijfduizend telefonisch binnengekomen vragen te rubriceren.

LONDEN - Een Britse krant heeft, meteen nadat bekend was geworden dat de twee moordenaars van de peuter James Bulger zouden worden vrijgelaten, de mogelijke nieuwe verblijfplaats van de twee bekendgemaakt. Justitie onderzoekt of ze een zaak kan beginnen wegens belediging van het hof, zo meldde de BBC zaterdag.

Heldendaad Volgens sommige Britse media is het tweetal al op vrije voeten. Op last van een Britse rechter krijgen de daders Venables en Thompson een nieuwe identiteit. Hun verblijfplaats moest geheim worden gehouden. Dat weerhield The Manchester Evening News er echter niet van op internet te zetten waar de twee achttienjarigen zich mogelijk bevinden. Het ging evenwel om beperkte informatie zonder precieze aanduidingen. De website van de krant was za-

De Palestijnse leider Arafat heeft de bloedige zelfmoordaanslag op een discotheek in Tel Aviv begin deze maand als een ,,heldhaftige martelarendaad’’ omschreven. Dat meldt het Duitse actualiteitenprogramma Weltspiegel in de uitzending van gisteren, dat zich baseert op een brief namens Arafat aan de familie van de dader van de aanslag, die aan 21 jonge mensen het leven kostte. Palestijnse functionarissen in Ramallah zeggen dat de brief een vervalsing is. RTR-AFP-DPA-ANP

zich niet hebben verzet bij zijn arrestatie. Over de identiteit van de tweede arrestant zijn geen mededelingen gedaan. Bensakhria werd vooral gezocht door de Franse en de Duitse politie. Het Franse ministerie van justitie had een internationaal arrestatiebevel tegen de leider van de groep uitgevaardigd in verband met de voorgenomen aanslag op de dom in Straatsburg. In de tijd dat Bensakhria in Duitsland woonde, kwam hij voornaam over, in Spanje zag hij eruit als geïmmigreerde arbeider. Hij had zijn uiterlijk totaal veranderd, zo maakte het Spaanse ministerie van binnenlandse zaken bekend. Vele andere Algerijnse leden van de groep, die opleidingen voor aanslagen kregen in Afghanistan, zijn eerder in Groot-Brittannië en Duitsland opgepakt. DPA-EFE

‘Tegenstanders globalisering pakken agenten’ Politieagenten houden nieuwsgierige kijkers op een afstand bij een verongelukte trein in het zuiden van India. Zes treinstellen stortten vrijdagavond van een brug naar beneden in de rivier Kadalundi. Zeker 57 mensen kwamen om het leven en meer dan 250 passagiers raakten gewond. Zware regen hinderde het reddingswerk. foto EPA/Indranil Mukherjee

NAVO boos over strijd Macedonië SKOPJE - Tanks en gevechtshelikopters van het Macedonische leger hebben zaterdagochtend de aanvallen hervat op stellingen van etnisch Albanese rebellen in het dorp Aracinovo. Dat ligt op zo’n tien kilometer van de hoofdstad Skopje. Macedonische soldaten trokken kort na het middaguur het door de rebellen bezette dorp binnen. De NAVO heeft in harde bewoordingen de vrijdag opgelaaide strijd in Macedonië veroordeeld. Het geweld betekende het einde van een overigens fragiel en kortstondig staakt-het-vuren. De

NAVO hekelde ook het uitblijven van een politiek akkoord dat een beperkte interventie door de alliantie mogelijk kan maken. Bij het uitblijven van zo’n akkoord zal de NAVO geen troepenmacht kunnen sturen om de ontwapening van de rebellen te begeleiden. Die ontwapening moet volgens de eis van het bondgenootschap geschieden op basis van vrijwilligheid. In Den Haag verklaarde het kabinet zich vrijdag in principe bereid met honderd tot tweehonderd militairen van de landmacht deel te nemen aan een eventuele NAVO-operatie.

De secretaris-generaal van de NAVO, Lord Robertson, heeft de nieuwe gevechten tussen Macedonische strijdkrachten en het etnisch Albanese Nationaal Bevrijdingsleger (UÇK) scherp veroordeeld. In Norfolk in de Amerikaanse staat Virginia omschreef Robertson de strijd als ,,complete waanzin’’ en eiste een eind aan deze ,,gekte’’. Hij waarschuwde ervoor dat elke poging om het Atlantische bondgenootschap in een opdeling van Macedonië langs etnische lijnen te betrekken, een blauwdruk voor een ramp is. AFP-RTR-ANP

Wlodawa kende vooral goede Polen in oorlog door onze correspondent Erwin Tuil

schap, waar alle religies zonder problemen naast elkaar leefden.

getto om vervolgens alsnog in een kamp te verdwijnen.

een onafhankelijk Polen, viel het religieuze verschil weg.

BOEDAPEST - Het Oost-Poolse Wlodawa ligt bijna slapend tegen de Wit-Russische grens. Ver weg, bijna anoniem. De geschiedenis in het plaatsje had eender kunnen zijn met die van inmiddels beruchte dorpen en steden als Jedwabne en Radzilow waar joden zich niet veilig konden wanen na de Duitse inval in 1939. Antisemitisme was dagelijkse realiteit in Polen en het vernietigingskamp Sobibor lag op nog geen vijftien kilometer afstand van Wlodawa.

Dankbrief

Verzet

Synagoge

De uit Wlodawa afkomstige Efraïm Fishman schreef onlangs in een dankbrief aan de stad: ,,Mijn vrienden waren christenen en joden. We speelden samen voetbal. Er was geen antisemitisme in de stad. (...) Zelfs toen we naar het concentratiekamp gestuurd werden, wisten we dat we de Polen in onze straat konden vertrouwen.” Dat vertrouwen werd niet beschaamd. Fishman bijvoorbeeld kon onderduiken bij Poolse buren. De hulp was bovendien niet voorbehouden aan joden uit de shtetl. In 1942 werd door de Duitsers een getto in de stad opgezet speciaal bestemd voor joden die in de wouden rond Wlodawa zaten. Wie zich na het aanhoren van Duitse propaganda en moe van de omstandigheden overgaf, ging eerst naar dat

In de omgeving van Wlodawa zaten verschillende joodse verzetsgroepen die hun levensmiddelen, wapens en munitie vaak kregen van niet-joodse Polen. Joodse verzetsgroepen in Polen kenden normaal gesproken twee vijanden: de Duitsers en de Poolse verzetsgroepen die even antisemitisch waren als de Duitsers. Rond Wlodawa was er slechts één vijand. Uiteindelijk heeft de houding van de niet-joodse inwoners van Wlodawa weinig uitgehaald. Het leeuwendeel van de joden verloor alsnog het leven. Maar het was toch vooral belangrijk dat de plaats de keuze maakte om het joodse deel van hun gemeenschap te helpen in plaats van om te brengen. Juist omdat de inwoners al generaties samenleefden en bijvoorbeeld zij aan zij gevochten hadden voor

Sinds eind jaren veertig heeft Wlodawa, zoals zo veel plaatsen in Polen, geen joodse inwoners meer. Wel joods erfgoed dat door de bevolking wordt onderhouden. Bijvoorbeeld de neobarokke synagoge uit 1764 die na 1989 een gebedsplaats is geworden voor overlevenden en nabestaanden van slachtoffers van Sobibor. Ook Nederlandse joden gaan steeds meer naar Wlodawa. Nadat hij het relaas van een joodse vriend van zijn grootvader had aangehoord vroeg Krzysztof Skibinski zichzelf en de rest van de stad waarom niet alle joden uit Wlodawa werden uitgenodigd voor een bezoek. Ondanks de armlastige positie waarin het plattelandsoord op 230 kilometer van Warschau zich bevindt, vond Skibinski voldoende gehoor bij het gemeentebestuur.

Maar in tegenstelling tot andere plaatsen waar joden door de eigen dorpsgenoten werden vermoord, beschermde Wlodawa haar joodse gemeenschap zo goed mogelijk. In 1939 was tweederde van de 9300 zielen tellende bevolking joods. Wlodawa was een typische shtetl - Jiddisch voor stadje of gemeen-

In de uitzending beantwoordde Thabo Mbeki de vragen die neerkwamen op een model van wat de bevolking bezighoudt. Armoedebestrijding, aids, misdaad, woningbouw en natuurlijk ook de door de Zuid-Afrikaanse regering beklonken wapenaankopen van meer dan dertien miljard gulden. Maar zijn antwoord op de allerlaatste vraag liet niets aan duidelijkheid te wensen over. Die betrof Mbeki’s gespannen verhouding met Winnie Madikizela Mandela. Die is er sinds een beschamend voorval tijdens een officiële herdenking van de Soweto scholierenopstand van 16 juni 1976, vorige week zaterdag, niet beter op geworden. Ten overstaan van televisiekijkend Zuid-Afrika werd een te laat komende Winnie Mandela toen door Thabo Mbeki gebruskeerd. ANP

Bulger-daders al door Britse krant gevonden

Algerijn wilde aanslag plegen in Straatsburg MADRID - De vrijdag in Spanje opgepakte Algerijnse terrorist Mohammed Bensakhria was van zins aanslagen te plegen op onder meer het gebouw van het Europese Parlement in Straatsburg en op de kathedraal in die stad. Dat meldde de Spaanse radio zaterdag op gezag van bronnen binnen het Spaanse ministerie van binnenlandse zaken.

imago op te poetsen

ROME - Militante tegenstanders van globalisering zijn van plan tijdens de G8-top eind juli in Genua individuele politiemensen in gijzeling te nemen. Zij willen de gijzelaars als menselijk schild gebruiken, zegt de Italiaanse geheime dienst. De krant La Repubblica, die een rapport van de geheime dienst in handen heeft gekregen, onthulde dit zaterdag. ,,Een van de gevaarlijkste acties tegen de top kan eruit bestaan dat zij daar ingezette veiligheidsfunctionarissen in gijzeling nemen’’, citeert de krant uit het rapport. Doelwitten zijn ‘geïsoleerde’ politiemensen. De Italiaanse autoriteiten houden sinds de rellen bij de Europese top in het Zweedse Göteborg rekening met ernstige ongeregeldheden tijdens de bijeenkomst van de G8, de groep van zeven grootste industrielanden en Rusland. Er worden in totaal 100.000 demonstranten verwacht. DPA

terdagochtend vrijwel onbereikbaar. De krant maakte enkele uren later bekend dat hij het betrokken bericht van de website had gehaald. Het ministerie van binnenlandse zaken maakte bekend dat ze de zaak ter bestudering naar de procureur-generaal hebben gestuurd. In een communiqué liet het departement weten dat het elke overtreding van het gerechtelijke verbod informatie te publiceren omtrent de identiteit en/of verblijfplaats van de twee, erg serieus zal nemen. Juristen zeggen dat het heel moeilijk zal zijn de nieuwe identiteit en de woonplaats van de twee jongens langdurig geheim te houden. Vooral internet vormt een risico, stellen zij. Daar kan bij voorbeeld via het buitenland informatie op worden gezet zonder dat degene die dat doet zich voor de Britse justitie hoeft te verantwoorden. ANP-DPA

Drie tenoren zingen in de Verboden Stad PEKING - ‘De drie tenoren’, Luciano Pavarotti, Placido Domingo en Jose Carreras, hebben zaterdagavond in de Verboden Stad in Peking een concert gegeven. Zij deden dat om de kandidatuur van de Chinese hoofdstad voor de Olympische Spelen van 2008 te steunen. Het besluit over de plaats van de spelen van 2008 valt over drie weken. Het openluchtconcert werd bijgewoond door ongeveer 30.000 mensen. Het concert was volgens de organisatoren het grootste en duurste muziekevenement dat ooit in China is gehouden. Honderden miljoenen Chinezen konden het op de televisie meemaken. Inwoners van de hoofdstad konden het optreden ook zien op grote videoschermen op de universiteit en in een park. De bezoekers van het concert moesten 60 tot 2000 dollar betalen voor een kaartje. DPA

Drie ton weg door misverstand

Vrouw gooit spaargeld van geliefde in kanaal LONDEN - Een Britse vrouw die dacht dat haar aanstaande echtgenoot naar Turkije was gereisd vanwege een andere liefde, heeft 85.000 pond (ruim 310.000 gulden) aan spaargeld van de man in een kanaal gesmeten. Dat meldden Britse kranten zaterdag. De 41-jarige Elizabeth Chamberlain had al acht jaar een relatie met de 53-jarige garagehouder Ahmet Kuyumcuoglu, toen hij naar Turkije reisde om daar te herstellen van een beenbreuk. Hij liet de sleutels van de kluis achter bij zijn vriendin. ,,Toen vertelde haar broer dat hij was weggegaan om te trouwen’’, aldus de advocaat van de garagehouder vrijdag tegen de

rechter. Ze pakte vervolgens in woede het koffertje uit de kluis en smeet het in het water. Ze dacht in het kanaal zijn lachende gezicht te zien, aldus de verdediging. ,,Ze wist dat er geld in zat, maar ze dacht niet dat er 85.000 pond in zat.’’ De rechter in Manchester die de hele zaak omschreef als bizar gaf haar een voorwaardelijke straf wegens diefstal. ,,Ik ben er vrij zeker van dat u niet nogmaals over de schreef gaat’’, aldus de magistraat. Duikers van de politie doorzochten na het voorval het kanaal, maar hebben het koffertje met het spaargeld niet meer gevonden. Het paar is door de affaire niet langer bij elkaar. ANP

zij

maandag 25 juni 2001 Nederlands Dagblad 7

ND-lezers maken ze in soorten en maten: met appel, muesli, rozijnen, krenten of spek

Poffert, jan-in-de-zak en dikkoek door Marianne Hoksbergen

Nog nooit heb ik zoveel reacties binnengekregen op de pagina ZIJ als toen Moniek Verstraete uit Middelstum in de rubriek Keuken het recept gaf voor poffert of boffert, zoals het gerecht ook genoemd wordt. Het leek me aardig een selectie uit de brieven en e-mails aan u door te geven, met diverse varianten op het recept. ,,Wij zijn inmiddels aan onze tweede poffertpan begonnen, omdat de eerste door het vele gebruik is gaan roesten’’, schrijft Willemien Wierenga-Bremmer uit Groningen. ,,In de wintermaanden is het bij ons een heel geliefd gerecht voor de zaterdag. Het is een specialiteit van mijn echtgenoot Ite: als kind at hij het regelmatig wanneer hij in de vakanties weleens bij een boerengezin in Adorp logeerde. Een poffertpan op een rommelmarkt bracht deze herinnering weer boven, en hij is - net als Moniek - op zoek gegaan naar het recept. Uiteindelijk kwam hij uit op iets soortgelijks als zij, maar in de loop van de jaren is het recept tot aller tevredenheid en verzadiging uitgebreid. Bovendien is het een ideaal recept als je met veel mensen bent of op zaterdagmiddag weg moet. Je zet de pan om een uur of drie zachtjes op en de maaltijd staat om zes uur klaar. Omdat het gerecht vrij zwaar en vullend is, eten we altijd yoghurt na, al dan niet met fruit erdoor.’’ Ite’s recept voor poffert luidt als volgt. U heeft nodig: 1. 500 gram bloem of volkorenmeel of gemengd 2. mespuntje zout, kaneel, karwijzaadjes, anijszaadjes, gemalen gember etc. naar eigen smaak 3. 250 gram krenten/rozijnen 4. bigarreaux, sukade, gember, citroenrasp 5. 3 eieren 6. bier en/of melk Werkwijze: Voeg ‘2’ aan ‘1’ toe en meng het erdoor. Was de krenten en/of rozijnen, laat ze uitlekken en voeg ze vervolgens toe. Snijd de bigarreaux (Franse vruchtjes), sukade en gember (-

door Kees de Heer

Op dit moment is elektriciteit een van de weinige producten waarvoor je niet zelf je winkel kunt kiezen. Je bent gewoon aangewezen op het energiebedrijf dat in jouw regio actief is. Maar per 1 januari 2002 wordt de energiemarkt in Nederland vrijgegeven en kan iedereen stroom kopen bij wie hij wil. De markt voor ‘groene stroom’ gaat zelfs al op 1 juli aanstaande open. Vandaar dat energiebedrijven nu de gunst van milieubewuste klanten proberen te winnen. Wie milieuvriendelijk opgewekte elektriciteit van windturbines, zonne-energie, waterkracht en biomassa wil kopen, moet vlug zijn. Want binnenkort is dit product wellicht ‘uitverkocht’. Overigens wordt de ‘grijze stroom’ ondertussen steeds grijzer...

bolletjes of vers) en voeg dat alles toe, samen met de citroenrasp. Klop 3 eieren - ’t liefst alleen het eiwit - erdoor. Roer alles met melk en/of bier tot een zeer harde/stroperige massa (niet te nat dus). Doe de massa over in de poffertpan, sluit het deksel en zet de pan in heet water, tot iets onder de dekselrand. Laat de pan ongeveer 90 à 120 minuten in het water staan, dat heel zachtjes aan de kook moet blijven. Dien de poffert op met gesmolten roomboter en witte of (donker)bruine basterdsuiker. ,,Dit recept valt ook bij kinderen erg in de smaak’’, aldus Willemien. ,,Vooral als Ite er - naar Engels gebruik - muntjes in verstopt heeft: glunderende gezichten als ze een stuiver, dubbeltje of kwartje treffen in hun portie. Ooit probeerde hij flippo’s, maar die kwamen er door de hitte vervormd uit!’’

In de oven Mevrouw A.J. Zielman uit Dalfsen maakt een soort poffert in de oven. ,,Toen ik nog kind was (ik ben nu bijna 80 jaar), maakte mijn moeder weleens jan-in-dezak’’, schrijft ze. ,,Dat is eigenlijk een variatie van poffert en dat kookte ze echt in een zak. Omdat het nogal snel overkookte, kregen we het niet zo vaak. Toen ik getrouwd was, maakte ik het zelf in een pan met een dikke bodem, maar er kwam dan vrij snel een zwarte korst aan. Toen

probeerde ik het in een tulbandvorm te maken en dan in de oven. Dat was het ei van Columbus: niets overkoken, geen zwarte korst en in een uur klaar. Als mijn man jarig was, aten wij het altijd en zelfs bij de kinderen in Zuid Afrika maken ze het nu nog klaar!’’ ,,Wij hebben een aantal jaren in Oost-Groningen gewoond en daar kennisgemaakt met ‘dikke’ poffert’’, reageert mevrouw M. van der Kamp-van Caspel uit Hoogeveen. ,,Die werd toen (rond 1975) bij verschillende families op diverse manieren klaargemaakt: wonderpan, trommel, oliestel, oven. Mijn creatie komt uit de oven en wordt nog vrij regelmatig (op zaterdag) gegeten.’’ U heeft nodig: 500 gram zelfrijzend bakmeel 1/2 liter melk 2 à 3 eieren 100 gram rozijnen 1 kleine appel eventueel zakje vanillesuiker 1 ons ontbijtspek margarine om in te vetten vuurvaste schaal ,,Verwarm de oven voor op 180°C. Was de rozijnen en wel ze in warm water. Vet de ovenschaal en ‘bekleed’ die met plakjes spek. Maak een beslag van meel, eieren (eventueel vanillesuiker) en melk. Het beslag moet de dikte hebben van (lobbig) cakebeslag, of zoals Marieke zegt, oliebollendeeg. (Wanneer

Sinds een paar maanden kunnen lezers (m/v) hun favoriete recept insturen voor de rubriek Keuken en dat blijkt een groot succes te zijn. Reden voor ons om hiermee door te gaan. Wie ook een keer een recept wil insturen, moet wel rekening houden met de spelregels: * U mag alleen een recept van uzelf insturen (dus niet overgenomen uit een kookboek, tijdschrift of iets dergelijks). * Geef aan welke ingrediënten nodig zijn en de hoeveelheid daarvan. * Vertel duidelijk - stap voor stap - hoe je het gerecht moet klaarmaken, in een logische volgorde. * Zet erbij voor hoeveel personen het gerecht bedoeld is.

Inzendadres: Nederlands Dagblad, redactie ZIJ, t.a.v. Marianne Hoksbergen, Postbus 111, 3770 AC Barneveld, e-mail [email protected]. Als uw recept wordt geplaatst, krijgt u van ons het mooie kookboek ‘Recepten uit de tijd van de Bijbel’.

het beslag te dun is, duurt het te lang voordat de poffert gaar is.) Laat de rozijnen in een zeef uitlekken. Schil de appel en snijd hem in stukjes. Roer rozijnen en appel door het deeg; een handvol muesli erdoor is ook lekker. Doe het beslag in de vuurvaste schaal en zet die midden in de voorverwarmde oven. Bak het gerecht in ongeveer 1 à 1 1/2 uur gaar en lichtbruin; prik eventueel met een breipen om de gaarheid te controleren. Keer de koek om en snijd hem in plakken. Serveren met boter, stroop of suiker.’’

Magnetron Feika Heijman uit Leeuwarden kreeg een aantal jaren geleden van haar schoonzus Gewi een recept voor een poffert die je in de (combi)magnetron kunt bakken. ,,In plaats van 1 ei gebruik ik 2 eieren en in plaats van rozijnen ook vaak een in stukjes gesneden appel. Je doet het beslag dan in een ingevette, ronde ovenschaal en zet die in de magnetron: 10 minuten op de combinatiestand en 10 minuten op de heteluchtstand, beide op 250°C. Als je meer beslag hebt, moeten de tijden wat verlengd worden. Als je niet in het bezit bent van een pofferttrom en snel wat lekkers wilt hebben, is dit ideaal.’’ Een ander recept voor poffertzonder-trom stuurde de familie H. de Vries uit Creil, die daarvoor een groot cakeblik gebruikt. Voor het beslag heeft u per bakblik nodig: 500 gram zelfrijzend bakmeel beetje zout 3 eieren 250 ml melk rozijnen ,,Meng de ingrediënten goed door elkaar. Vet het cakeblik goed in. Doe het beslag erin en dek dat af met aluminiumfolie. Zet het blik in de oven (gasoven stand 3) gedurende 70 minuten. Op deze manier kunnen er drie pofferts tegelijk gemaakt worden. Wat je niet direct nodig hebt, kan in de diepvries.’’ De familie De Vries bakt ook wel twee pofferts en één ‘kruidkoek van tante Dina’ tegelijk. Voor zo’n

,,Poffert is een ideaal recept als je met veel mensen bent of op zaterdagmiddag weg moet. Je zet de pan om een uur of drie zachtjes op en de maaltijd staat om zes uur klaar.’’ foto Nederlands Dagblad kruidkoek heeft u nodig: 300 ml water 250 gram rozijnen (eventueel) 2 eetlepels koekkruiden 500 gram donkere basterdsuiker 500 gram zelfrijzend bakmeel beetje zout ,,Houd je van een harde korst? Dan doe je geen aluminiumfolie. Houd je niet van een harde korst? Dan doe je wel aluminiumfolie over het bakblik. Bak de kruidkoek 90 minuten op stand 3 (gasoven): dat is 20 minuten langer dan de pofferts.’’

Trommelkoek ,,Thuis heb ik een verzameling kookboeken waaronder ook een paar oude. In een van deze staat een recept voor trommelkoek, dus gekookt in een trommeltje’’, mailt Anneke Korf-Snoek uit Urk. ,,Mijn schoonmoeder maakt zoiets in een linnen zakje en dan heet het jan-in-de-zak. De naam poffert die Moniek gebruikt is eigenlijk hetzelfde als een broeder of een dikkoek. Dit gerecht wordt niet gekookt, maar gebak-

Groene stroom bijna uitverkocht?

Verkeerde been Pijnlijk onvolledig Niet alle aanbieders van groene stroom zijn even duidelijk over de herkomst van hun product. De consument ziet vaak door de bomen het bos niet meer. Uit een enquête blijkt dat een kwart van de ondervraagden er niet van overtuigd is dat groene stroom echt milieuvriendelijk wordt opgewekt. De Consumentenbond wordt bedolven onder vragen over dit onderwerp. Veel mensen begrijpen weinig van de informatie die de energiebedrijven bieden en bovendien is die

De energiebedrijven zetten de consument behoorlijk op het verkeerde been, zegt de Consumentenbond. Daardoor kunnen hun klanten geen goede keuze maken tussen ‘grijs’ en ‘groen’. De bond verwijt de energiebedrijven dat ze niet vertellen dat grijze stroom steeds milieu-onvriendelijker wordt. Terwijl de groene stroom met erg veel kabaal wordt geïntroduceerd, bestaat ruim 95 procent van het aanbod uit grijze stroom. Uit kostenoverwegingen wordt die steeds meer uit het buitenland

gehaald, waar vaak in vergelijking tot ons land op een milieuonvriendelijker manier stroom wordt opgewekt. Een recent onderzoek van Greenpeace wijst uit dat Nederland in de afgelopen jaren steeds meer stroom uit Frankrijk, België en Duitsland heeft geïmporteerd, waar zwaar gesubsidieerde kerncentrales en relatief goedkope steenkool- en bruinkoolcentrales draaien. De energiebedrijven pleiten voor een uitbreiding van de importcapaciteit, zodat ze nog meer stroom kunnen invoeren. Volgens Greenpeace zal de liberalisering van de energiemarkt er toe leiden dat het gebruik van goedkope ‘vuile’ stroom enorm wordt bevorderd.

Portemonnee De groene stroom neemt dit jaar een enorme vlucht, omdat het prijsverschil met grijze stroom is weggevallen. Gewone stroom is sinds 1 januari jl. fors duurder door de invoering van de ecotax. Bovenop de gemiddelde prijs van twee dubbeltjes per kilowattuur komt nu bijna dertien cent energiebelasting. Omdat de ecotax niet geldt voor groene stroom, is de prijs daarvoor vrijwel gelijk geworden aan die van grijze stroom.

Greenpeace roept consumenten op om de import van vuile stroom tegen te gaan: ,,De consument die groene stroom kiest, geeft het signaal dat hij niet gediend is van geïmporteerde vuile stroom en dat hij energiebedrijven wil dwingen meer te investeren in duurzame energiebronnen.’’ De organisatie voert momenteel een campagne waarin consumenten worden opgeroepen over te stappen op ‘Energie Anders’. Dat is een nieuw energiebedrijf dat uitsluitend groene stroom aanbiedt (informatie: tel. 0800-4223344 of ) Als de vraag naar groene stroom sterk stijgt, zal dit product snel uitverkocht zijn. Want de capaciteit is (nog) uiterst beperkt. Volgens de energiebedrijven kan er nog wel wat groene stroom worden geïmporteerd. Maar anderen verwachten dat er snel na 1 juli wachtlijsten zullen ontstaan. Het gevolg zal zijn dat de energiebedrijven worden gestimuleerd om meer geld in duurzame energie te investeren.

peace.nl

www.green-

Etikettering In de liberale energiemarkt zullen de energiebedrijven steeds meer met elkaar moeten concurreren. Er wordt straks waarschijnlijk een scala aan produc-

Witte was ,,Ik heb het recept van mijn grootmoeder’’, schrijft Peter Brink uit Putten. ,,Zij maakte poffert bij voorkeur op een wasdag. Achter de boerderij (in Loppersum, Groningen) was de wasplaats. Daar stond een grote pan, waarin water werd gekookt voor de witte was. In de tijd dat het water aan de kook werd gebracht, maakte ze het poffertbeslag klaar en deed ze het in de vorm. Die zette ze vervolgens in het hete water van de waspan en zo werd de poffert samen met de was gekookt. Ik neem aan dat er meer dan één witte was werd gedaan op die dag, anders was de was wel kapot gekookt als de poffert klaar was... Inmiddels heb ik zelf een moderne poffertvorm gekocht in Lop-

door John de Rijke

Wie milieuvriendelijk opgewekte elektriciteit van bijvoorbeeld windturbines wil kopen, moet vlug zijn, want binnenkort is dit product wellicht ‘uitverkocht’. Intussen wordt de ‘grijze’ stroom steeds grijzer...

pijnlijk onvolledig, zo stelt de bond. In de ogen van de Consumentenbond is de stortvloed van reclame voor groene stroom in feite een campagne om de energiebedrijven een milieuvriendelijker imago te geven. De bond stuurde onlangs een brandbrief aan de energiebedrijven en de minister van economische zaken. De consumentenorganisatie wil dat elektriciteitsdistributeurs als Essent, Nuon, Eneco en Remu openheid van zaken geven over de herkomst van hun stroom. Tegelijk vroeg de bond minister Jorritsma of zij de stroomleveranciers desnoods wil dwingen duidelijkheid te verschaffen.

waterbak met een emmertje, bakakertje..) Sorry, ik dwaal af. Mijn oudtante dus, maakte daar een saus bij van melk, boter, stroop, vanillesuiker en custard. Erg lekker.’’

persum. Het recept van mijn grootmoeder gebruik ik wel, maar omdat wij anders omgaan met de witte was, zet ik de poffertvorm in de oven. Gemotiveerd door het verhaal van Moniek ga ik het nu maar eens in een pan met heet water proberen’’, aldus Peter. ,,Jaren geleden wilde mijn moeder graag dat grootmoeder weer eens poffert maakte, om die aan haar kinderen te laten proeven. Mijn oma weigerde dit pertinent: ze had nu immers geld genoeg om goed voedsel voor haar kleinkinderen te kopen. Poffert was voor haar armeluiskost...’’ Omdat we nu voorlopig wel aan de slag kunnen met de verschillende poffertrecepten, besteden we de rest van de week aandacht aan andere smakelijkheden. Komende woensdag krijgt u het recept voor van Corry van Delden uit Amersfoort en aanstaande vrijdag beschrijft Martijn Brouwer uit Enschede de werkwijze voor zijn

vlierlimonade

kerrie-crèmesoep.

Fotozegel fleurt persoonlijke post op

foto Nederlands Dagblad/ Jaco Klamer

‘Ecostroom’, ‘groene stroom’, ‘natuurstroom’, ‘natuurkracht’, ‘kringloopstroom’. Milieuvriendelijk geproduceerde elektriciteit wordt onder allerlei namen op de markt gebracht. De energiebedrijven gebruiken uiteenlopende bronnen, waarvan sommige nogal discutabel zijn in de ogen van milieubeschermers. Enkele leveranciers beperken zich tot wind- en zonne-energie, maar andere halen een fors deel van hun groene stroom uit de verbranding van biomassa, waarbij soms zelfs wordt bijgestookt met zuiveringsslib. Elektriciteit die vrijkomt bij afvalverbranding, voldoet wel aan de definitie van groene stroom, maar is toch duidelijk omstreden.

ken in een braadpan met deksel op het fornuis. Hierop zijn ook weer vele varianten.’’ Voor Anneke’s variant heeft u nodig: 400 gram bloem (of 200 gram bloem en 200 gram boekweitmeel) theelepel zout 2 eieren 20 gram gist 2 1/2 of 3 dl melk 100 gram rozijnen 100 gram ontbijtspek (of meer) boter om in te vetten springvorm ,,Maak een beslag van de ingrediënten behalve het spek. Vet een springvorm in en hang plakjes ontbijtspek over de rand. Doe het beslag in de springvorm en vouw de plakjes ontbijtspek eroverheen. Laat dit een uur rijzen en bak de dikkoek dan in de oven op 175°C gedurende 45 tot 60 minuten.’’ Anneke: ,,Mijn oudtante (ik zie haar zo nog staan in klederdracht, in haar keuken met schouwtje, petroleumstellen en waterpomp, ze had ook nog een

ten aangeboden, wellicht ook mengvormen tussen groene en grijze stroom. Net als bij de telefonie wordt het voor de consument steeds lastiger om goed te kiezen. De Stichting Natuur en Milieu pleit dan ook voor ‘stroometikettering’: ,,Net als op een pak koekjes moet je ergens kunnen lezen wat de ‘ingrediënten’ zijn van alle elektriciteit die je koopt.’’ Wie meer wil weten over milieuvriendelijk geproduceerde elektriciteit, kan terecht op internet . Greenprices geeft een duidelijk overzicht van alle groenestroomaanbieders. Je kunt zelfs on line je totale jaarlijkse elektriciteitskosten uitrekenen en dat dan voor alle aanbieders van groene energie in Nederland. Als je je postcode en je jaarlijkse stroomverbruik invoert, kun je zien wat je nu bij je huidige energiebedrijf jaarlijks voor grijze stroom betaalt, wat groene energie bij deze aanbieder kost, en wat je vanaf 1 juli bij andere aanbieders voor groene energie zou betalen. Greenprices heeft de gewoonte om in zijn overzichten exact te vermelden wat de samenstelling en herkomst is van de groene energie. Bij dit adviesbureau is ‘stroometikettering’ in goede handen.

: www.greenprices.nl

In ons omringende landen worden ze al volop gebruikt: ‘gepersonaliseerde’ postzegels. Australië en Canada zijn er mee begonnen en inmiddels hebben ook de Engelse, Franse en Belgische posterijen de tweedelige vellen in omloop gebracht. Aan de ene kant zijn gewone gefrankeerde zegels afgedrukt, aan de andere kant van het vel zitten blanco zegels waarop een ‘eigen’ blikvanger kan worden afgebeeld. Een ludieke manier om wat dan ook onder de aandacht van de geadresseerde te brengen. Nicole Marketing Services BV in Amsterdam brengt nu ook in ons land zulke zegels op de markt. De slogan Letterface Fotozegels maken je post leuker moet dui-

delijk maken dat bij voorbeeld opa en oma het ontzettend leuk zouden vinden als er vandaag of morgen een brief wordt bezorgd met daarop, ca 5 cm naast de gewone postzegel, een zelfbedachte zegel met een foto van hun liefste kleinkind. De mogelijkheden zijn legio, van een plaatje van je nieuwe huis of boot tot een foto van jezelf in een nieuwe outfit of met een nieuw kapsel. ‘Je eigen kop op de envelop’, naast de door de posterijen uit-

gegeven zegel met een bepaalde geldswaarde: het kan. In principe kun je zelf je zegel ontwerpen, als je maar geen beelden of teksten gebruikt die onder het begrip copyright vallen. Afgezien daarvan kun je alle kanten op, bijvoorbeeld ter gelegenheid van een verjaardag, huwelijk of geboorte, eventueel met passende tekst in het lettertype van je keuze (zes verschillende). Het resultaat is verrassend, zowel voor jezelf als voor de beoogde ontvanger. En om de kosten hoef je het niet te laten: ƒ24,95 voor twee vel met ieder 36 gegomde en - indien gewenst zelfklevende - privé-zegels. Binnen veertien dagen in huis, geperforeerd en wel.

Informatie: tel. 020-6919590 of via e-mail: [email protected]

Rozengeur centraal bij De Wilde van onze redactie ZIJ

,,De rozenstruik beleeft een ware comeback’’, meldt de Bussumse rozenkwekerij De Wilde in een persbericht. ,,Vorig jaar nog nam het aantal tuinen, waarin rozen bloeiden en groeiden, met veertig procent toe. Er is in Nederland bijna geen tuin, terras of balkon waar geen rozenstruik in of op staat. De bloemen bloeien lang en prachtig en bovendien verspreiden de meeste rozen een heerlijke geur.’’ Die geur staat centraal tijdens de ‘Rozendagen’ die de kwekerij organiseert op vrijdag 29 en zaterdag 30 juni aanstaande. Behalve die in Bussum doen ook rozenkwekers in Zutphen, Ambt-Delden, Eastermar (Fr.) en Margraten daaraan mee. In het rosarium van De Wilde, waar de honderden struiken momenteel prachtig in bloei staan, verzorgen rozenspecialisten rondleidingen. Daarbij komen tal van zaken aan bod. ,,Eén ding zal daarbij in elk geval duidelijk worden: zo uiteenlopend de kleur van de bloemen kan zijn, zo verschillend is ook de geur’’, aldus De Wilde. In de catalogus van het bedrijf staan geurbeschrijvingen bij de collectie van

ruim vijfhonderd rozen die worden aangeboden. Tijdens de Rozendagen wordt onder meer een prijsvraag over rozengeur georganiseerd, waarbij de deelnemer aan de rondleidingen zijn of haar favoriete geurroos kan winnen. De Rozendagen vinden plaats bij: rozenkwekerij De Wilde in Bussum (tel. 035 - 6916511), tuincentrum ’t Hoog Hof in Eastermar (tel. 0512 - 471496), ro-

zenkwekerij Van Dalen in Zutphen (tel. 0575 - 512208), kwekerij De Border in Ambt-Delden (tel. 074 - 3764123) en bij Jos Frijns en Zn. in Margraten (tel. 043 - 4581246). Ieder heel uur start een rondleiding; de eerste rondleiding begint om 10.00 uur en de laatste rondleiding begint om 16.00 uur. Op vrijdag 29 juni start kwekerij De Border om 13.00 uur met de eerste rondleiding.

foto De Wilde, Bussum

opinie

Stadsduiven afschieten beschermt de soort ‘Eerst nadenken, dan pas (duiven) schieten’, zegt Dick Stellingwerf van de TweedeKamerfractie van de ChristenUnie in zijn reactie (Nederlands Dagblad 11 juni) op het artikel Martin de Jong (7 juni), voorzitter van het CDAAmsterdam. Vier duiventellers van de Dienst Ongediertebestrijding van de GG & GD hebben de afgelopen maanden een onderzoek gedaan naar de populatie van de stadsduif in de verschillende delen van Amsterdam. Afgelopen week is het onderzoeksrapport gepubliceerd. Nog nooit eerder is er een dergelijk grootschalig onderzoek gedaan in Nederland. De schrik slaat je om het hart als je de cijfers ziet. door Martin de Jong

De Dam in Amsterdam is het ultieme duivenhonk, met een gemiddeld aantal duiven van 149. In de zomer kan dit oplopen tot 250. Het Centraal Station is ook een van de populaire plekken. Na vier keer tellen op alle plekken in de stad komt het totaal op 12.000 met uitschieters naar 15.000 duiven. En dan zijn de duiven in binnentuinen of op industrieterreinen niet meegerekend. Volgens de tellers is onomstotelijk aangetoond, dat de binnenstad het favoriete onderkomen van de ‘vliegende mestbakken’ is. Hier bevinden zich gemiddeld 2753 duiven, verspreid over 134 locaties. ChristenUnie-kamerlid Dick Stellingwerf spreekt erover dat ‘automatismen moeten worden teruggedrongen en het overheidsorgaan eerst moet nadenken over hoe groot het probleem eigenlijk is’. Nou, het probleem is groot! Dat toont het onderzoek aan. De produc-

tie van vogelpoep moet jaarlijks wel in de tonnen lopen. Wie ruimt die troep op? Het probleem wordt onbeheersbaar als er niets tegen wordt gedaan. Tot die conclusie komt de GG & GD. Stellingwerf pleit voor andere mogelijkheden om de overlast te bestrijden. Bij navraag bij Natuurmonumenten over die mogelijkheden krijg ik als voorbeeld het wild op de Veluwe. Het blijkt dat het wild daar juist actief op peil wordt gehouden, niks andere mogelijkheden. En daar lopen bij uitstek door de wet beschermde diersoorten rond. Neem alleen nog maar de edelherten als voorbeeld. Jaarlijks worden er rond de honderd afgeschoten. Het is ook voor de stadsduif beter dat hij op Amsterdams peil wordt gehouden. Hoe meer van die beesten in de grote steden rondvliegen, hoe zwakker de soort en hoe gevoeliger ze zijn voor ziekten. Beperking levert een sterker ras op. Wie duiven melkt, weet waar ik het over heb. Uiteindelijk blijft de sterkste duivensoort over. Die kun je met post naar Bordeaux sturen en komen binnen 12 uur terug. En dat zijn dan ook meteen van die mooie exemplaren, zoals de blauwbanders, waar je met genot naar zit te kijken. Niet van die grijsvuile duiven. Een duif moet glanzen in de zon, vol van borst zijn en stevig op de poten staan. Koeren als een jonge vrouw. Dat is een rotsduif, de Columba Livia. Koning Salomo zong van deze duif, toen hij van de tinnen van de tempel zong: ‘Uw ogen zijn als duiven, door uw sluier heen’. De motie van de ChristenUnie, waardoor van die duif een beschermde diersoort is gemaakt, roept bij het CDA geen poëtische gevoelens meer op. [email protected]

Kritische antwoorden van een literair christen Mag een christen elk boek lezen dat hem onder ogen komt als hij het goede maar behoudt? Arie Maasland, neerlandicus en recensent voor het Reformatorisch Dagblad, stoort zich aan de gangbare praktijk onder (literaire) christenen. ,,Een aantal wezenlijke vragen passeren zij schijnbaar moeiteloos’’, schrijft hij in het nieuwste nummer van het christelijk literair tijdschrift Liter. Vandaag de reactie van docent Nederlands en poëziekenner Henk Kisteman.

door Henk Kisteman

Het is niet zo eenvoudig te reageren op het artikel van Arie Maasland: - Wie zou ooit bezwaar kunnen maken tegen een sterkere christelijke bezinning op gevaren van moderne literatuur? - Maasland lijkt af en toe zelf een voorliefde te hebben voor teksten met een dubbele bodem: ik aarzel nogal eens, of ik zijn bedoeling wel goed begrijp. - Maasland spitst zijn betoog niet toe op concrete voorbeelden. Laat ik beginnen met die onderdelen van zijn betoog waarmee ik hartelijk instem. Zijn pleidooi voor christelijke bezinning is terecht. Op het moment dat we daar geen goede plaats aan geven, verarmen we. Of dit ook betekent dat ik concrete aanwijzingen heb dat er in onze tijd te weinig aandacht is voor deze bezinning? Niet direct: Zelf maak ik met veel plezier deel uit van een leeskring die eens per twee maanden een literair werk bespreekt; daarbij dagen we elkaar ook uit tot kritische christelijke bezinning. Op het Greijdanus College in Zwolle, waar ik werk, schrijven jongeren, nadat zij een boek hebben gelezen en een analyse gebruikt, een ‘minireactie’: wat vind ik sterk, ook literair gezien, en waarom; wat zwak en waarom; wat vind ik als christen verrijkend; wat vind ik bedreigend; zou ik hetzelfde doen of denken als de hoofdpersoon? Wel zie ik één concreet gevaar opdoemen: jongeren maken

Telefonisch spreekuur redactie

De Dam in Amsterdam is het ultieme duivenhonk.

maandagavond van 20.15-21.15 uur bel gratis: 0800-0224211

Abortus en criminaliteit door Charles Colson

Mocht u de mening zijn toegedaan dat abortus immoreel is, dan is hier misschien een troost: de legalisering van abortus heeft geholpen de misdaadcijfers terug te dringen. Dat zeggen althans twee sociale wetenschappers in een onderzoek dat onlangs is gepubliceerd in Harvard’s Quarterly Journal of Economics. De auteurs zeggen dat ze over abortus zelf geen standpunt innemen, maar ze beweren wel dat vrije abortus de oorzaak is van wel de helft van de recente daling in de criminaliteitscijfers. Pro-life-organisaties hebben vraagtekens bij de geloofwaardigheid van het onderzoek gezet. Maar of het onderzoek deugt, is niet eens zo belangrijk. De echte vraag is: bestrijden we de misdaad door de wortels ervan te lijf te gaan, of gaan we in plaats daarvan ongeboren kinderen te lijf? Het onderzoek, Gelegaliseerde abortus en criminaliteit, stelt vast dat in vijf Amerikaanse staten waar abortus al voor de rechtszaak Roe versus Wade uit 1973 was gelegaliseerd, de criminaliteit iets eerder begon te dalen dan in andere delen van de Verenigde Staten. Uit het onderzoek kwam naar voren dat in staten waar voor ‘73 veel abortussen werden uitgevoerd, de laatste jaren de criminaliteit fors is gedaald, zelfs als andere factoren in rekening worden gebracht. De onderzoekers schrijven dit toe aan het feit dat de meeste vrouwen die abortus laten plegen, arm, jong, ongehuwd en uit een etnische minderheid afkomstig zijn. Wat doen we met dit soort gegevens?

‘Inferieure rassen’ Om te beginnen moeten we beseffen dat onderzoeken zoals dit kunnen leiden tot het goedpraten van onuitsprekelijk kwaad. Neem de eugenetica. In de jaren twintig drong de oprichtster van Planned Parenthood, Margaret Sanger, aan op de eliminatie van wat zij ‘inferieure rassen’ en ‘idioten, mismaakten en

maandag 25 juni 2001 Nederlands Dagblad 8

onaangepasten’ noemde. Sanger gaf hun de schuld van het grootste deel van de misdaad. Hitlers vernietigingskampen voor ‘inferieure rassen’ hebben laten zien waar dit soort denken toe kan leiden. En eugenetica bestaat vandaag ook nog. Als prenataal onderzoek het Down-syndroom aan het licht brengt, zetten artsen de ouders vaak onder druk om voor abortus te kiezen. Verdrietig genoeg doen acht van de tien ouders dat ook. Dit nieuwste onderzoek geeft in de publieke opinie voedsel aan het idee dat abortus goed is voor de samenleving, omdat het misdaad in de toekomst helpt bestrijden. Ik twijfel er niet aan dat onder de veertig miljoen Amerikaanse kinderen die door abortus zijn gedood, ook een aantal potentiële criminelen zijn geweest. Maar van niemand van hen kun je zeggen dat ze zonder meer crimineel geworden zouden zijn, wat hun sociale omstandigheden ook waren. Sociale wetenschappers zouden wel graag willen dat wij geloofden dat zij met zekerheid gedrag kunnen voorspellen. Maar dezelfde getto’s waar criminelen uit voortkomen, hebben ook muzikale genieën als de jazzgigant Louis Armstrong voortgebracht en de briljante kinderneurochirurg Ben Carson. En christenen weten dat geen verondersteld maatschappelijk goed doel het waard is om een leven voor op te offeren. Niet één leven is waardeloos; niet één leven is reddeloos. Dat heb ik wel geleerd en ook vele malen gezien in de 25 jaar van mijn werk in gevangenissen. Er is een betere manier om sociale misstanden te bestrijden dan iets te doen wat op Hitlers vernietigingskampen lijkt. In plaats van in arme wijken abortusklinieken bouwen, zouden we hulp moeten bieden aan vrouwen die geen uitzicht meer zien, en aan hun kinderen. Dan kunnen we tegelijk laten zien dat het antwoord op criminaliteit niet is nog meer baby’s doden, maar aan behoeftigen de liefde van Christus brengen.

© 2001 Prison Fellowship Ministries.

steeds meer gebruik van informatie op internet. Maar hoe meer ze dat doen, des te minder lijkt een christelijke bezinning een rol te gaan spelen: die vind je daar niet zo makkelijk. Kan er niet één herkenbaar internetadres komen, waar jongeren materiaal kunnen vinden waar een christelijke levensvisie wel een rol speelt?

Kan er niet één herkenbaar internetadres komen waar jongeren materiaal over literatuur kunnen vinden waar een christelijke levensvisie wel een rol speelt?

Of-of-aanpak Een zwakte in de benadering van Maasland vind ik zijn of-of-aanpak. Vaak zijn er volgens hem maar twee mogelijkheden. Een voorbeeld: Mag ik iedere tekst in mij opnemen, of moet ik een boek links laten liggen als het ook maar in de geringste mate ingaat tegen Gods normen? Nog een ander: Welke maatstaven moeten we aanleggen bij de beoordeling van een kunstwerk: esthetische of ook ethische? Ik krijg de kriebels: er zijn toch meer mogelijkheden; er wordt mij een schijnkeuze opgedrongen. Waarom lees ik literatuur? Ik vind het plezierig; het helpt me om grenzen te overschrijden; het is een middel om te proberen mensen die heel anders zijn, te begrijpen; ik mag achter de schermen kijken; ik leer nuances aanbrengen in mijn denken; ik krijg waardering voor gaven die mensen hebben ontvangen. Ik vind het van groot belang deze breedte van lezen vast te houden. Een goed boek lezen heeft wel iets van verliefdheid: aantrekken en afstand nemen wisselen elkaar af. Dat betekent niet dat een boek voor mij zonder meer een vriend is. Gerda van der Haar beweert dat wel erg gemakkelijk. Sommige romans weiger ik tot mijn vrienden te rekenen: ik noem De walgvogel van Jan Wolkers en De buitenvrouw van Joost Zwagerman. Lezen is veel meer een ontmoeting, vaak met iemand die volstrekt anders is dan ikzelf ben; soms met iemand die niet makkelijk toegankelijk is. Niet in de trant van Maasland: ‘Deels onontraadselbare gedichten zijn volgens mij gebaseerd op een ongeloofsfilosofie.’ Wat een krasse taal, zeg. Ik wil mijn eigen beperkingen graag allereerst onder ogen zien: ik begrijp maar

foto ANP/ Vidiphoto

ten dele. Bovendien zijn sommige dingen zó moeilijk te ‘vertalen’, dat de niet- kunstenaar allang gereageerd zou hebben met: laat maar zitten, hoor, ik weet niet hoe ik het zeggen moet. Ook een medemens kan wel eens gesloten zijn als een oester; dat is toch geen reden om iets of iemand af te schrijven?

Eer van God Maaskant stelt: Recensenten staan te weinig (expliciet) stil bij de vraag, in welke mate een bepaalde tekst in dienst staat van Gods eer. Een stelling als deze kun je nauwelijks bestrijden: wie

wil beweren dat alles wat we doen, niet tot Gods eer moet zijn? Ik heb wel eens heimwee naar de breed opgezette besprekingen die deze krant jaren geleden plaatste. Maar hier wordt weer een tweedeling gesuggereerd: of tot Gods eer, of niet, met als vervolg: goed-slecht. Uiteindelijk loopt het leven ‘natuurlijk’ wel uit op een of-of, maar hier en nu lopen de dingen vaak door elkaar. Een roman als De ontdekking van de hemel van Harry Mulisch kan ik moeilijk typeren met ‘tot Gods eer’. Toch kan een christen er wel allerlei waardevolle noties in ontdekken. Enkele voorbeelden:

treffend wordt getekend hoe de mens probeert als God te zijn; indringend wordt weergegeven dat God de zonde niet zal blijven verdragen.

Meer verdiepingen Maaslands laatste: Christen-critici hebben een te grote voorliefde voor teksten met dubbele bodems. En ook: Maar deze eigenschappen vormen een belemmering voor een lofzang uit de grond van het hart; ze komen dan ook niet voor in de lyriek van de Bijbel. Wat beweer je nou, Arie? Hoe lees je dan bijv. psalm 22: in de

Niet volmaakt, wel trouw is de exegese grondig en nuchter. Kwakkel laat zich niet verleiden tot hemelbestormende theorieën, maar stelt in wezen steeds dezelfde simpele vraag: Is dit te funderen op de teksten zelf? En dat zou de kernvraag van elke exegese moeten zijn, zelfs als het minder oplevert dan wij zouden wensen.

door Stefan Paas

Menigeen zal er bij het lezen van het Oude Testament op gestuit zijn: teksten waarin de schrijver zich presenteert als wetsgetrouw en rechtvaardig. Bij een gereformeerde lezer gaan dan niet zelden enige belletjes rinkelen. Uitspraken als ‘Wat ik ook bedenk, mijn mond overtreedt niet’ (Ps. 17:3) komen op ons wat parmantig over. Hoe zit dat? Wij zijn toch zondig en onvolmaakt, allesbehalve rechtvaardig? Wisten deze schrijvers niet van onze afhankelijkheid van Gods genade? Wat is de betekenis van deze beweringen van rechtvaardigheid? Met zijn studie naar dergelijke uitspraken in een aantal psalmen heeft G. Kwakkel, hoogleraar Oude Testament aan de Theologische Universiteit in Kampen (Broederweg), zijn wetenschappelijke proeve van bekwaamheid geleverd. Kwakkel beschrijft eerst de resultaten van het onderzoek in de twintigste eeuw. Daaruit blijkt dat in de eerste helft van de vorige eeuw deze uitspraken werden uitgelegd als getuigend van een zwak zondebesef. Men las er iets Farizeïsch in: kijk mij nu eens! Later kwamen wetenschappers hiervan terug en probeerde men deze teksten minder te lezen vanuit moderne (vaak Lutherse) vooronderstellingen en meer op hun eigen voorwaarden. Deze wetenschappers erkenden dat de psalmisten niet wilden zeggen dat ze geheel zonder zonde waren. Maar wat wilden ze dan wel zeggen?

Verschillende visies Kwakkel schetst een drietal visies die kenmerkend zijn voor het huidige onderzoek naar deze psalmen: (1) het zijn psalmen van de ‘rechtvaardigen’, dat wil zeggen van mensen die hun trouw aan de HERE hebben bewezen door het houden van de geboden; (2) het zijn psalmen die zijn ontstaan toen de dichter vals werd beschuldigd in een Godsoordeel in de tempel: hij beroept zich op de HERE voor zijn onschuld; (3) het zijn psalmen van de koning, die zich belaagd ziet door vijanden en de hulp van de HERE inroept.

Belangrijke bijdrage Misschien heeft deze soberheid en nuchterheid er mede toe geleid dat de conclusies van Kwakkels boek uiteindelijk niet veel nieuws bieden. Maar op zichzelf is het al een verdienste wanneer er orde wordt gebracht in een veelheid van theorieën en wanneer die kritisch worden getoetst. Zo is Kwakkels onderzoek zeker een belangrijke wetenschappelijke bijdrage aan de oudtestamentische wetenschap.

Dr. G. Kwakkel Kwakkel stelt deze visies op de proef door ‘rechtvaardigheidsclaims’ te onderzoeken in de psalmen 7, 17, 18, 26 en 44. Al deze psalmen bevatten een expliciete beschrijving van goed gedrag van de psalmist en zij noemen dit gedrag als een grond voor de redding die van de HERE wordt verwacht. In een nauwkeurige en sobere exegese onderzoekt Kwakkel vervolgens, in hoeverre dit nu zelfrechtvaardigingen zijn, in hoeverre deze psalmen zijn gerelateerd aan de tempeldienst en aan het hof, en op welke manier zij het oprechte gedrag van de dichter aan de HERE voorhouden als een basis voor Zijn hulp. Hij neemt afstand van de cultische en koninklijke interpretatie: de onderzochte psalmen zijn daarvoor te weinig specifiek, terwijl ook andere bezwaren een dergelijke uitleg twijfelachtig maken. In principe kunnen deze psalmen zijn gezongen of gebeden door elke Israëliet die zich in de beschreven situaties herkende. Dit zijn steeds situaties van vijandschap, valse aantijgingen en verdrukking. In deze situaties beklemtonen de dichters in ver-

schillende toonaarden, dat zij trouw zijn gebleven aan de HERE, hoewel niet zonder enige zonde. Deze trouw komt voor hen tot uiting in een leven van wetsbetrachting.

Verdrukking ‘Rechtvaardig’ zijn kwam in het oude Israël in de kern neer op het behoren tot een bepaalde categorie. Er waren twee soorten mensen: ‘rechtvaardigen’ en ‘goddelozen’. ‘Rechtvaardig’ zijn betekende daarmee nog niet hetzelfde als ‘volmaakt’ zijn, maar hield vooral in: ‘trouw zijn aan de relatie met God’. Kwakkel maakt duidelijk dat de rechtvaardigheidsclaim in deze psalmen gelezen moet worden tegen de achtergrond van verdrukking en benauwdheid die hen kenmerkt. De vraag naar morele volmaaktheid is daarbij niet aan de orde; alle nadruk valt op het inroepen van de hulp van God in doodsgevaar. Kwakkels studie is een goed voorbeeld hoe een dissertatie geschreven moet worden. De vraagstelling is helder, het onderwerp goed en op een verantwoorde manier afgebakend en voorzover ik heb kunnen nagaan,

Voor niet-theologen en voor veel predikanten zal het boek wellicht een te hoge drempel hebben. Het is in het Engels geschreven (met een Nederlandse samenvatting) en de argumentatie is vrij technisch. Een gebrek vind ik het ontbreken van registers. De behandelde bijbelteksten kunnen nog via de inhoudsopgave worden gevonden, maar een trefwoordenregister was zeker op zijn plaats geweest, gezien de belangrijke opmerkingen die Kwakkel wijdt aan een woord als ‘gerechtigheid’ (bijv. op blz. 44-45). Ik heb begrepen dat het boek op de nominatie staat om uit te komen bij de gerenommeerde uitgeverij Brill in Leiden en dan zal dit gemis hopelijk worden verholpen. Rest mij een felicitatie aan het adres van prof. dr. Kwakkel. Ik verwacht dat deze studie vruchten zal dragen in zijn onderwijs aan theologische studenten. Wellicht kan het nog eens een meer op de gemeente gericht vervolg krijgen.

n.a.v. G. Kwakkel, ‘According to my Righteousness’: Upright Behaviour as Grounds for Deliverance in Psalms 7, 17, 18, 26 and 44, 2001. Dr. Stefan Paas is oudtestamenticus en is als evangelisatieconsulent verbonden aan de Christelijke Gereformeerde Kerken.

eerste plaats als een lied dat van toepassing is op de situatie van David. Maar het Nieuwe Testament maakt ons duidelijk dat de betekenis pas vol wordt, vervuld, met Christus: Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten. Verder hoef ik Jan Fokkelmans’ studie Dichtkunst in de bijbel maar te lezen en ik besef hoe gelaagd bijv. psalm 113 is. Trouwens, het ideale lied is voor mij een huis met meer verdiepingen. Daardoor kan een lied tegelijk door een kind, een jongere en een volwassene gezongen worden, ieder op eigen niveau. Wat heerlijk ook in een lied af en toe eens wat nieuws te ontdekken, oude en nieuwe schatten zogezegd. Een wonderlijk argument overigens: in de Bijbel zou het niet voorkomen, dus moeten wij er ook geen plaats aan geven. Kun je dan wel met je hart zingen? Dat zou niet goed mogelijk zijn, als zou gelden: lees maar, er staat niet wat er staat, zoals Gerda van de Haar Nijhof aanhaalt. Deze uitspraak is onjuist of wordt verkeerd gebruikt. Een eerste laag moet niet strijdig zijn met een volgende. Er zou moeten staan: lees maar, er staat méér dan er staat. Kortom: lezen is een avontuur, spannend, vormend, verrijkend. Chaim Potok zou zeggen: grenzen verkennen, nieuwe werelden ontdekken, je openstellen voor anderen, op voorwaarde dat je je identiteit wel bewaart. Het is goed dat Arie Maasland pleit voor waakzaamheid en een kritische houding. Maar zijn bezorgdheid lijkt me wat overtrokken. Zelfs Jules Deelder schijnt hem al gerust te willen stellen: Lieve Ari / Wees niet bang / De wereld is rond / En dat istie al lang.

De volledige tekst van de artikelen van Maasland en Van de Haar zijn met toestemming van de redactie van ‘Liter’ beschikbaar op de website van het ‘Nederlands Dagblad’ (www.nd.nl). Een samenvatting stond in de krant van 22 juni en een reactie van Teunig Bunt in de krant van 23 juni. Deze bijdragen staan ook op de website. Op die plaats, maar natuurlijk ook via ingezonden brieven, zijn reacties mogelijk.

uitgesproken Het is een moeilijke gemeente met heel lieve mensen. Interim-burgemeester Hans Bulte over Volendam in Trouw

Zoetemelk is drie keer gepakt, maar hij is bekender als Tourwinnaar dan als dopingzondaar. Dat weten die renners. Sportfilosoof Johan Steenbergen in NRC Handelsblad

Het kost wel veel tijd, maar dat is nou een van de voordelen van het celibaat. Pastoor Roderick Vonhögen, beheerder van websites over Star Wars en over de R.-K. Kerk in Nederland, in Trouw

Als ik jullie zo dadelijk in de echt verbind, veroudert de geschiedenis: wie kan zonder glimlach dan nog Vondels regels lezen: ,,Waar werd oprechter trouw dan tussen man en vrouw ter wereld ooit gevonden...’’ Burgemeester Jacques Wallage van Groningen tegen het eerste gehuwde homopaar in zijn stad

In 1996 heb ik de verkiezingen verloren. Als dat niet was gebeurd, als ik door had kunnen gaan, was de vrede nu een feit geweest. Shimon Peres, minister van buitenlandse zaken van Israël, in Vrij Nederland

Een gelovige kan even zeker zijn van zijn geloof, als een psychoticus van zijn waan. Promovendus ds. Sytze Ypma in Trouw

Ik ben geen christen, ik ben protestant. Noord-Ierse deelnemer aan een gesprek in Belfast met calvinistische en lutherse kerken uit andere landen, geciteerd door dr. B. Plaisier in Trouw

Naar mijn mening zouden we ons de hemel (...) maar moeten voorstellen zoals we het het liefst zouden zien. Maar dan daarbij in het achterhoofd houden dat het totaal anders kan zijn, maar nooit kan tegenvallen. Pieter Boomsma in het Centraal Weekblad

maandag 25 juni 2001 Nederlands Dagblad 8

sport

Voltallig bestuur badmintonbond weg ZEIST - Het voltallige bestuur van de Nederlandse Badminton Bond (NBB) is afgetreden. Het maakte die beslissing zaterdag tijdens de jaarvergadering in Zeist bekend. Oud-voorzitter Jos Nouwt is belast met de taak een nieuw bondsbestuur te formeren. Oorzaak van de breuk is onenigheid binnen het bondsbestuur. Het rommelt al een tijdje in de badmintonwereld. Twee maanden geleden trad Peter Lelieveld af als bestuurslid van de NBB. Vorig jaar werd bondscoach Rob Kneefel, tegen de zin van de spelers, aan de kant geschoven. Voor de rechter vocht Kneefel deze beslissing met succes aan.

Alle profvoetballers gaan voor de klas DEN HAAG - Alle Nederlandse profvoetballers krijgen een bijbaantje in het onderwijs. Op het moment sturen al zes betaaldvoetbalorganisaties (BVO’s) hun contractspelers geregeld naar een basisschool in de omgeving om daar met de kinderen te praten over normen en waarden. Binnen drie jaar doen alle 36 clubs in het betaald voetbal waarschijnlijk mee aan het project De Held. De KNVB, de voetbalclubs en het ministerie van VWS zijn enthousiast over het initiatief van stichting De Held. VWS steunt het

plan met 600.000 gulden. Dat heeft projectleider D. Hooimeyer vrijdag bekendgemaakt. Hooimeijer gaf tijdens een KNVB-bijeenkomst in het stadion van ADO Den Haag uitleg over de plannen.

Persoonlijk Profvoetballers zijn helden voor de kinderen, betoogde Hooimeyer. Als zij met de leerlingen praten over onderwerpen als pesten, racisme en respect voor elkaar, heeft dat erg veel effect. ,,Kinderen vertellen soms hele persoonlijke dingen als er een voetballer van bijvoorbeeld ADO voor de klas staat’’, zegt Hooimeijer.

Coryfeeën als tv-presentator Umberto Tan, voetbaltrainer Mark Wotte en burgemeester Deetman van Den Haag hebben meegewerkt aan een video over het project. De band is onderdeel van een grotere promotiecampagne, die in september van start gaat. De spelers van Roda JC, FC Utrecht, VVV, Cambuur, Zwolle en ADO Den Haag doen inmiddels mee aan het project. Deze clubs sturen twee keer per week twee selectiespelers naar een basisschool. V oor het eind van 2001 doen ook NEC, NAC en FC Twente mee. In het project is een belangrijke rol

weggelegd voor het welzijnswerk in de verschillende steden. Deze instellingen organiseren het contact tussen de voetbalclubs en de scholen.

Preventief Hooimeijers plan sluit naadloos aan op initiatieven van de clubs, de KNVB en het ministerie van VWS om het voetbalvandalisme te bestrijden. Op de bijeenkomst maakte de KNVB bekend dat inmiddels ruim de helft van de gemeenten met een BVO meedoet aan zogenoemd sociaal preventief publieksbeleid. Daarin werken club,

politie, jeugdwerk, scholen en supportersverenigingen samen bij het bestrijden van zaken als racisme en vandalisme rond het voetbalveld. Tegen het eind van 2002 hoopt de KNVB dat bijna alle voetbalclubs en gemeenten hiermee bezig zijn. Den Haag geldt volgens de KNVB als een voorbeeld voor andere gemeenten. Op 13 juli gaat in die stad het Bureau publieksbeleid open. Daarin werkt een groot aantal instanties, waaronder club, politie en justitie, samen om ervoor te zorgen dat de stad op termijn geen voetbalvandalisme meer kent. ANP

Weer fietsen in Italië ROME - De Italiaanse wielerbond FCI heeft zaterdag het verbod op wielerwedstrijden opgeheven. De gedwongen pauze, die 18 juni begon, was ingelast naar aanleiding van het dopingschandaal in de Ronde van Italië. Tijdens deze bezinningsperiode richtte de FCI een nieuwe ethische commissie op. Die moet nieuwe voorschriften tegen dopegebruik maken. Voorzitter van de commissie is Alfredo Martini. De oud-bondscoach van de Italiaanse wieler-

ploeg wordt vergezeld door negen vertegenwoordigers van renners en ploegen. Cipollini zal namens de renners in de commissie plaatsnemen. Verder is besloten dat in 2002 coureurs die wegens dopegebruik zijn gediskwalificeerd of door justitie zijn veroordeeld gedurende het hele seizoen niet voor de Italiaanse nationale ploeg mogen uitkomen. Daardoor zouden dopingzondaars het WK missen. Deze regel geldt ook voor mecaniciens, artsen en masseurs. AFP

Paralympics blijven LAUSANNE - De Olympische Spelen voor gehandicapte sporters, de Paralympics, blijven een vast onderdeel kort na de Zomerspelen en Winterspelen op dezelfde locatie. Daartoe hebben het Internationaal Olympisch Comité (IOC) en het Internationaal Paralympics Comité (IPC) in Lausanne een verdrag gesloten. De verbintenis geldt in elk geval tot en met de Winterspelen van 2010.

Visumproblemen VAE DUBAI - De Nederlandse cricketploeg treft in zijn openingswedstrijd van het toernooi om de ICC Trophy op 29 juni in Toronto misschien een verzwakte tegenstander. De cricketbond van de Verenigde Arabische Emiraten is er tot dusver niet in geslaagd voor vier van zijn selectieleden een Canadees visum te krijgen. Het viertal is, zoals de meeste andere internationals afgezien van aanvoerder Saeed al-Saffar, van Pakistaanse afkomst. Ook de delegaties van Nepal en Oeganda worden allesbehalve met open armen ontvangen in Canada. De ambassade in Abu Dhabi weigerde elk commentaar.

Hulp voor Wembley LONDEN - Het Australische bouwbedrijf Multiplex, dat onder meer het olympisch stadion in Sydney heeft neergezet, heeft aangeboden 350 miljoen pond (1,25 miljard gulden) bijeen te brengen voor de herbouw van Wembley. Het Londense prestigeproject was aanvankelijk begroot op 850 miljoen gulden. Door de opgelopen vertraging, inmiddels twee jaar, zijn de kosten van het stadion de pan uitgerezen. Momenteel wordt maandelijks een verlies geleden van meer dan 7 miljoen gulden.

WK bobstart Groningen GRONINGEN - De internationale bobsleebond (FIBT) heeft het WK bobstart 2002 toegewezen aan Groningen. Daar wordt deze discipline waarvoor geen ijskanaal nodig is, al tien jaar beoefend. Het wereldkampioenschap werd tot dusver altijd gehouden in Monaco. Voor de organisatie hadden zich vier andere kandidaten gemeld; behalve Groningen ook drie Duitse steden.

SV Haarle in MKZ-zaak HELLENDOORN - Sportvereniging Haarle spant met financiële hulp van de gemeente Hellendoorn een kort geding aan tegen de KNVB in een poging de opgelegde degradatie naar de vierde klasse af te wenden. De voetbalbond nam de club uit competitie in de derde klasse omdat Haarle tweemaal achtereen weigerde te spelen tegen VV Heerde. Dat besluit werd ingegeven door het uitbreken van mond- en klauwzeer. Heerde lag in het afgegrendelde MKZ-gebied. De bewuste speeldata (14 en 26 april) waren in de periode dat de incubatietijd nog niet was verstreken.

Akpoborie traint weer WOLFSBURG - VfL Wolfsburg heeft het speelverbod van Jonathan Akpoborie opgeheven. De Nigeriaanse aanvaller werd door hulporganisaties genoemd als spil in een schandaal rond kindersmokkel. Niet bekend is of Akpoborie geen verdachte meer is. Hij mag weer trainen.

Athene verhoogt budget tot 9,5 miljard ATHENE - De Griekse regering heeft het budget voor de Olympische Spelen in Athene in 2004 verhoogd tot 9,5 miljard gulden. Dat is een stijging van 7,5 procent ten opzichte van de laatste raming. Twee jaar geleden viel de begroting nog 20 procent lager uit dan het huidige bedrag.

Olympisch schaatspak in de aanbieding SANKT MORITZ - De strijd om het olympisch schaatspak is in volle hevigheid losgebarsten. De Amerikaanse kledinggigant Nike is bereid een half miljoen gulden neer te tellen voor het verstrekken van de aerodynamische pakken waarmee de schaatsers volgend jaar in Salt Lake City op jacht gaan naar eremetaal. Nike heeft het bod bij de schaatsbond (KNSB) neergelegd. Er zijn echter ook andere gegadigden. In principe liggen de kledingrechten rond de Olympische Spelen bij sportkoepel NOCNSF. Die heeft de rechten echter weer gedelegeerd aan de betrokken bonden. ,,Om hun marktpositie te verbeteren. Maar daar zijn wel enkele voorwaarden aan verbonden’’, stelt Marcel Sturkenboom, lid van het team de mission van NOCNSF. ,,Een van de voorwaarden is dat het snelste pak wordt gebruikt. Het kan dus zijn dat een bedrijf dat minder geld over heeft voor het verstrekken van de pakken, toch het materiaal zal leveren. NOCNSF zal ook niet schromen de relatie met onderzoeksinstituut TNO in te schakelen om uit te zoeken welke van de aanbieders het snelste pak leveren. Ook zal de hulp van schaatsers en coaches worden ingeroepen.’’ Met de schaatsbond is wel overeengekomen dat de eventueel met het contract gemoeide gelden worden gestoken in de voorbereiding van de schaatsers op Salt Lake. Die aanloopkosten zijn geschat op anderhalf miljoen gulden. De KNSB wilde het bedrag in eerste instantie ten goede laten komen aan het bonus-medaille-plan.

Nationaal symbool Een andere voorwaarde die NOCNSF stelt, is de uniformiteit in alle kleding. De uitvoering van het schaatspak moet passen bij het nette pak dat Piet Zoomers levert en de sportieve kledij van Assics. De basiskleur van het schaatstenue moet oranje zijn. Als ondersteunende kleuren dienen rood, wit en blauw te worden gebruikt. Verder gaat het ‘nationale symbool’ de tulp mee op reis naar de Amerikaanse stad. ANP

Relatie tussen supplementen en dopingtesten BERLIJN - De Duitse dopingonderzoeker dr. Wilhelm Schänzer heeft aangetoond dat gebruik van bepaalde voedingssupplementen kan leiden tot een positieve test op het verboden spierversterkende middel nandrolon. Zijn studie geeft een mogelijke verklaring voor de hausse aan nandrolon-zaken in de sport, waaronder die van voetballers Frank de Boer en Edgar Davids. Het onderzoek van Schänzer, verbonden aan het biochemisch instituut bij de Duitse sportuniversiteit in Keulen en hoofd van het plaatselijke dopinglab, toont een relatie aan tussen ingrediënten van enkele populaire supplementen en nandrolon. Eerder toonde hij al aan dat enkele supplementen verboden middelen bevatten (18 van de 153 maal). Bij het nieuwe onderzoek onder een groep vrijwilligers bleek dat het gebruik van slechts één capsule van sommige supplementen inderdaad een ‘positieve plas’ tot gevolg heeft. Schänzer waarschuwde dat zijn bevindingen niet betekenen dat alle sporters bij wie onlangs nandrolon werd gevonden nu automatisch onschuldig zijn. RTR

Een rood sein vanuit een helikopter is het teken dat de Catamaranrace Round Texel van start mag. Zaterdag werd deze race gevaren. foto ANP/John Kooiman

NOCNSF doet ‘targetcontroles’

Verzwakt Lisse geen partij voor Baronie door Gerhard van Dijk

BREDA - Het seizoen duurde twee wedstrijden te lang voor FC Lisse. Die conclusie kan getrokken worden na beide wedstrijden om het algeheel landskampioenschap bij de amateurs. Na de eerste wedstrijd tegen Baronie uit Breda leed FC Lisse nog meer gezichtsverlies. Het verloor met 4-1 een wedstrijd die nooit een wedstrijd werd. Lisse was gehandicapt. Aan het vorige duel hielden Van Baekel en Polman rode kaarten over, maar ook de gele kaarten van Robert Hoever en Jerrel Linger hadden gevolgen. Beide spelers werden geschorst. FC Lisse moest zaterdag in Breda met een geïmproviseerde voorhoede proberen een 0-2 achterstand weg te werken. Daarin geloofde op voorhand al bijna geen Lissenaar meer. Baronie is een uitgebalanceerd team dat zo’n voorsprong in eigen huis zeker niet meer weg zal geven. Alleen trainer Wim Schaap wilde er vooraf nog niets van weten. Hij zette Lisse aanvallend neer, waardoor de ploeg via Luxemburg zelfs de eerste mogelijkheid kreeg. Maar het schot ging naast. Slecht uitverdedigen van Berry Janssen en doelman Peter Kromhout brachten Baronie bijna op een heel snelle voorsprong. De boogbal van Arie Eikelenboom ging net over. Gevaarlijk werd

Baronie vooral over de linkerkant. Lisse had hier veel moeite mee. Luxemburg zag een solo net stranden omdat Harco Herbert de combinatie met hem niet doeltreffend kon afronden. Na bijna een kwartier spelen kwam Baronie op voorsprong toen Eikelenboom na een hoekschop hard en laag de hoek vond. Een verzwakt Lisse probeerde met lange ballen spits Luxemburg aan te spelen, maar hij stond te geïsoleerd om gevaarlijk te worden. Tien minuten voor rust bouwde Baronie de voorsprong uit, toen uit een pass van Jurek Perssoon opnieuw Eikelenboom met een stiftbal over doelman Kromhout scoorde. Prachtig doelpunt. Direct hierop deelde Marc Santegoets de definitieve knock-out uit, toen hij van randje buitenspel mocht doorgaan. 3-0. Dat Luxemburg bijna in het rustsignaal de 3-1 liet aantekenen was vooral voor hemzelf leuk. Een beloning voor een helft hard werken. Hij schoot een voorzet van Chlobus binnen.

Jubileumcadeau Direct na rust vergrootte Baronie de voorsprong toen opnieuw Jurek Perssoon een goede voorzet afleverde en opnieuw Santegoets vallend met het hoofd scoorde. 41. Lisse kon hierna niet meer, Baronie hoefde niet meer zo nodig. Alleen Jurek Perssoon deed nog even van zich spreken toen hij

een mooie solo niet kon bekronen met een doelpunt. Zijn schot ging net naast. Baronie verschafte zichzelf zo het mooist denkbare cadeautje ter gelegenheid van haar 75-jarig bestaan. FC Lisse bevestigde alleen de verwachtingen vooraf: dat het voor deze tegenstander meer dan een maat te klein zou zijn.

Dolksteken Voor trainer Wim Schaap was het de laatste wedstrijd bij de Lissenaren. Na het debacle van vorig jaar, waarin de ploeg ternauwernood aan degradatie ontkwam (tegen Marken, na strafschoppen), haalde het team van Schaap nu het kampioenschap. Een persoonlijke triomf voor de trainer, die een zware tijd achter de rug heeft. ,,Ja, nu staan alle neuzen weer één kant uit, ook die van bestuur en sponsors. Voor de spelers is het een mooi succes, want de groep bleek een hecht collectief. Maar ik heb de festiviteiten rond het kampioenschap van een afstandje bekeken en denk nog wel eens terug aan het jaar daarvoor.’’ Schaap is blij dat hij naar Rijnsburgse Boys vertrekt, omdat hij aan FC Lisse weinig goede herinneringen overhield. ,,Ook dit seizoen, toen het voor de winterstop nog niet goed ging, heb ik heel wat dolksteken in de rug gehad van mensen die het langs de lijn allemaal zo goed weten. Maar ik ben mijn eigen gang gegaan.’’

Dambond trekt regel in RHEDEN - Drie dagen na het besluit om de speeltijd van dampartijen terug te brengen tot maximaal vijf uur, heeft het bestuur van de KNDB dit besluit al weer op de helling gezet. De geplande invoering per 1 juli is van de baan. Tijdens de vergadering al vochten de afgevaardigden van de provincie Noord-Holland het besluit aan. Nu constateert het bestuur dat het draagvlak voor het besluit (drie van de dertien provincies

waren voor) wel erg smal was. Ook blijken niet alle consequenties op de praktische uitvoerbaarheid te zijn getest. Het bestuur heeft besloten de nieuwe speeltijd in ieder geval op te schorten tot 1 januari 2002, maar wil voordien nog een extra vergadering beleggen, waarin het besluit moet worden herbevestigd danwel een alternatief plan wordt gelanceerd. ANP

Ook Armstrong ‘ziek’ van aanklachten Voet RUST - In navolging van de Duitser Jan Ullrich heeft ook de Amerikaan Lance Armstrong zijn beklag gedaan over ex-Festinaverzorger Willy Voet. ,,Zodra hij mijn naam in zijn mond neemt, zal ik hem dagvaarden’’, sprak de 29-jarige Texaan grimmig in Rust, waar dinsdag de Ronde van Zwitserland van start ging. ,,Hij is een cynicus, op wie ik geen controle kan krijgen.’’ Voet zei vorig weekeinde dat hij geen enkele niet-gedrogeerde Tourwinnaar kent. Volgens de Belg gebruikt 95 procent van het wielerpeloton verboden middelen. Ullrich, winnaar in 1997, en Armstrong (winnaar in 1999 en 2000) reageerden woedend. ,,De media geven deze man geloofwaardigheid en een podium waarop hij zijn uitspraken kan doen’’, foeterde Armstrong. ,,Elke

keer als hij weer een uitspraak doet, wordt zijn naam belangrijker. Hij wordt betaald om een boek te schrijven, interviews te geven en op televisie te komen. Daar is Voet op uit. Hij wil alleen maar geld verdienen. Dat kunnen we niet tolereren.’’ Opvallend is echter dat Armstrong evenals Ullrich (nog) niet van plan is daadwerkelijk gerechtelijke stappen tegen Voet te ondernemen. ,,Zijn uitspraken zijn daarvoor te vaag’’, aldus de Texaan. Voet maakte in 1998 deel uit van de Festina-ploeg die tijdens de Ronde van Frankrijk in opspraak raakte. Bij de wielerploeg bleek sprake van georganiseerd dopinggebruik. Toenmalig ploegleider Bruno Roussel en Voet bekenden daarin de hand te hebben gehad. Ze kregen vorig jaar voorwaardelijke gevangenisstraffen opgelegd. DPA

‘Berenhouderij staat olympische kandidatuur China in de weg’ RIJSWIJK - Dierenbeschermers willen dat China de organisatie van de Olympische Spelen in 2008 alleen al niet krijgt om het aftappen van gal bij beren. De grootste dierenbeschermingsorganisatie ter wereld, de World Society for the Protection of Animals (WSPA) heeft zich daartoe bij mensenrechtenorganisaties aangesloten met kritiek op de kandida-

tuur van Peking. Dat deelde WSPA-Nederland vrijdag mee. De organisatie verwijt Peking de brute wijze waarop het ook met dieren omgaat en wees het Internationaal Olympisch Comité in een verklaring vooral op het aftappen van gal bij levende beren. In ruim 200 ‘berenboerderijen’ wordt dagelijks bij meer dan 7000 Aziatische zwarte beren gal ‘gemolken’ via een permanente opening in de galblaas.

De beren zitten hun hele leven in zeer kleine kooien geklemd, die enkel uit tralies bestaan. Tussen de 60 en 80 procent van de dieren sterft volgens dierenbeschermers tijdens of kort na de eerste keer dat hun gal wordt afgetapt. Degenen die dit lot overleven, worden zelden ouder dan tien jaar. In het wild worden ze gemiddeld dertig jaar oud. De operatie, waarbij via de ingewanden een opening in de galblaas gemaakt

wordt, geschiedt door onvakkundig personeel. De wond wordt twee maal per dag opengemaakt met een buis of metalen stok. Berengal wordt gebruikt voor luxe producten als zeep en wijn en voor traditionele Chinese medicijnen. Daarvan is echter nooit vastgesteld dat ze werken. Er zijn volgens de WSPA meer dan 75 plantaardige en synthetische alternatieven beschikbaar. ANP

ST. MORITZ - Sportkoepel NOCNSF gaat op weg naar de Olympische Winterspelen in Salt Lake City (2002) voor het eerst zogenaamde ‘targetcontroles’ invoeren. De dopingtesten vallen volledig buiten het tot nu toe gehanteerde systeem van dopingtesten. ,,Na overleg met de controle-instanties zijn we er achter gekomen dat het normale systeem te voorspelbaar voor de sporters werd’’, verklaarde Marcel Sturkenboom van het team de mission vrijdag de nieuwe opzet. Naast de ongeveer 150 gangbare testen, komen er in de aanloop naar Salt Lake City nu nog eens zo’n honderd bij. Het normale regime omvat zo’n 150 testen, die zijn verdeeld over alle wintersportdisciplines en al dan niet worden aangekondigd. Als bijvoorbeeld in de eerste helft van het jaar een groot percentage van het totale aantal testen is uitgevoerd, wordt het voor de sporter steeds eenvoudiger in te schatten wanneer er in de tweede helft van het jaar nog gaat worden gecontroleerd. ,,Met de ‘targetcontroles’ voegen we een factor toe, die een negatief effect heeft op de voorspelbaarheid van de gangbare controles. De extra controles zullen met name in de wintermaanden worden uitgevoerd’’, aldus Sturkenboom. De maatregel is genomen in overleg met ondermeer het NeCeDo, het Nederlands Centrum voor Dopingonderzoek.

Astmatisch NOCNSF zal zich later dit jaar binnen IOC-verband maximaal inzetten bij de discussie over de dopingproblematiek. In september is er een bijeenkomst van medisch specialisten van het Internationaal Olympisch Comité (IOC) in Salt Lake City. Die zullen onder meer spreken over de nieuwe regelgeving in zake het overleggen van medische attesten door sporters met astmatische aandoeningen. ,,Nederland heeft in vergelijking met andere landen een hoog percentage sporters met een dergelijke medische verklaring. Ook niet toevallig omdat de schaatsers bijvoorbeeld altijd in een hal met vaak droge lucht trainen en wedstrijden afwerken.’’ ANP

Ter Leede schrijft zich in voor Europacup voor vrouwen SASSENHEIM - De voetbalsters van Ter Leede hebben zich bij de UEFA ingeschreven voor het Europacup-toernooi voor vrouwenclubteams, dat het komend seizoen voor het eerst wordt gehouden. De Sassenheimse club, die in mei voor het eerst de landstitel pakte, stelde zich tevens kandidaat voor de organisatie van de eerste ronde. De openingsronde wordt gespeeld in de vorm van minitoernooien met poules van drie of vier teams. Speeldata zijn 20 tot en met 24 september en 1 tot en met 5 oktober. De poulewinnaars plaatsen zich voor de kwartfinales. Aangezien meer dan 32 teams zich hebben aangemeld, zal in juli/augustus eerst een kwalificatieronde worden gespeeld. Ter Leede mag direct aan het hoofdtoernooi deelnemen. ANP

maandag 25 juni 2001 Nederlands Dagblad 9

media

Kan het niet wat zachter?!

Geluidsoverlast: tweederde van de Nederlanders klaagt erover. In een dichtbevolkt land moet je wel rekening met elkaar houden. De -documentaire Herrie gaat daarom ook over tolerantie. De vrijheid van de een kan terreur worden voor een ander. Wil Nederhand van de voormalige Beweging tegen Akoestische Milieuvervuiling (BAM), nu Stichting Lastpost, trekt als een Don Quichot ten strijde tegen lawaaibronnen. Haar etagewoning in de Amsterdamse Pijp is van onder tot boven geïsoleerd, maar toch hoort ze altijd de bovenburen: naaldhakken op laminaat. Aan de overkant woont Daoed Mansoor boven een Turkse slagerij. ’s Nachts houdt de koelinstallatie hem wakker. En als hij eindelijk de slaap heeft gevat, begint ‘s ochtends vroeg voor dag en dauw het lawaai van de vleeszaagmachine vlak onder zijn bed. Aan de andere kant van het spectrum zijn er ook mensen die er lol in hebben

Dokwerk

om zoveel mogelijk lawaai te produceren. Bezitters van auto’s met zware geluidsinstallaties houden zelfs wedstrijden in decibellen. Peter van Stuivenberg is trots op zijn Honda Prelude met een installatie van bijna 160 decibel. Vrachtwagenchauffeur Erik begrijpt daar niets van. Genietend op een rustige camping wordt hij steeds vaker geconfronteerd met herrie: autoradio’s, gettoblasters, nachtelijke feestjes. Niemand die er iets van zegt, behalve Erik, en die wordt uitgelachen. Rust wordt straks een luxe, denkt hij. Mark Putto maakt zich kwaad over de onverschilligheid waarmee mensen deuren achter zich dichtsmijten of borden en bestek op het aanrecht mikken. De slechte kwaliteit van veel huizenbouw dwingt je te luisteren naar de intieme geluiden van buren. Dat is niet altijd even verheffend. Dat iemand dan midden in de nacht z’n toilet doortrekt, daar kan hij niet bij. VPRO, Ned. 3, 21.00-21.55 uur.

TELEVISIE Nederland 1

Nederland 2

Z@ppelin (Ned. 3)

07.00 NOS Journaal. 07.07 KRO Ontbijt tv. 08.30 NOS Journaal. 08.37 AKN NL Net. 09.00 NOS Journaal. 09.11 AVRO Nederland in be-

07.00 -07.05; 08.00-08.05; 09.00-09.05 NOS Jour-

07.00 Sesamstraat, Alles Kits, Het Klokhuis,

weging.

09.29 KRO Get the picture. 09.54 NCRV Man bijt hond. 10.19 KRO Nirvana. 11.08 Marc-Marie rechtstreeks.

11.48 IKON Het andere gezicht.

12.13 RKK/KRO Kruispunt. 12.47 NOS Tekst tv. 16.00 Journaal. 16.09 AKN NL Net. 16.32 NCRV Heilig vuur. 17.00 NOS Journaal. 17.10 AVRO Alle dieren tellen mee.

18.07 NCRV Jessica Fletcher. Am. detectiveserie.

V O O R K E U R TELEVISIE

Nederland 1

Netwerk - In het kader van vijf-

tig jaar VN-vluchtelingenverdrag aandacht voor Colombia. Pater Cyriel Swinne vangt in zijn kerk duizenden ontheemden op. Een burgeroorlog teistert Colombia al jaren. Ontvoeringen, schendingen van mensenrechten en oorlogsgeweld zijn aan de orde van de dag. Dat heeft geleid tot de grootste vluchtelingenstroom van Latijns-Amerika: 2,5 miljoen Colombianen zijn in eigen land op de vlucht voor het geweld van guerrilla’s, paramilitairen of het regeringsleger. Pater Swinne werkt in de stad Barranquilla, ten noorden van het oorlogsgebied. NCRV, 20.31-21.01 uur.

Bezoekuur - In verzorgingshuis

Prins Hendrikstichting in Egmond aan Zee brengen zeelieden en Egmonders hun oude dag door. Zoals een echtpaar dat pas zeventig jaar was getrouwd. NCRV, 22.21-22.51 uur.

Dokument: Stap voor stap - Ca-

nadese documentaire over twee mannen die allebei door een ongeluk ernstig gewond zijn geraakt, en samen de strijd tegen

hun lichamelijke gebreken aangaan. Dough Rafuse kan niet meer lopen en praten sinds een auto-ongeluk vijftien jaar geleden. Robert Hessian raakte ernstig gewond bij een hockeywedstrijd en lag bijna een maand in coma. Beide mannen hadden ernstig hersenletsel. Hessian herstelde wonderwel en besloot zijn verdere leven te wijden aan hersenletselpatiënten. Vijf jaar geleden ontmoette hij Dough, die hem vertelde hoe graag hij weer zou willen lopen. De twee sloten een overeenkomst om samen te proberen zo ver te komen. NCRV, 22.51-23.36 uur.

men. Veel mensen dromen ervan uit deze eindeloze spiraal te stappen, maar weinigen doen het. Een reportage over een Vlaams gezin dat de stap zet en naar het zuiden van Frankrijk trekt. Het lijkt aanlokkelijk,

maar blijkt toch niet zo eenvoudig. 20.55-21.40 uur.

Duitsland 3 WDR

Die story - Portret van een dorp

06.45 Nieuws. 08.10 The bold & the beautiful. 08.30 Nieuws. 08.35 As the world turns. 09.00 Nieuws. 09.10 As the world turns. 09.30 Empty nest, comedy. 10.00 Puzzeltijd. 10.50 World of wildlife. 11.20 In care of nature. 11.50 Looney toons. 12.15 Anastasia. 13.15 Uitslag Sponsorloterij. 13.20 Falcon Crest. 14.10 Golden girls, comedy. 15.05 The Oprah Winfrey show. 16.00 Nieuws. 16.05 As the world turns. 17.00 Nieuws. 17.05 Catherine. 18.00 Nieuws. 18.30 The bold & the beautiful. 18.55 Lucky letters. 19.30 Nieuws & Weer. 20.00 Westenwind. 21.00 Chicago Hope, dramaserie. 22.00 Recht van spreken. 22.30 Trendies. 22.45 The Oprah Winfrey show. 23.35 Nieuws. 23.55-00.45 New York

De ochtenden

- Negen uur: Het maatschappelijk debat over genetisch gemanipuleerd voedsel komt te vroeg, zegt milieuspecialist Wouter van Dieren. Tien uur: fascisme en nationalisme zijn in België veel minder taboe dan in Nederland. Elf uur: het faillissementsrecht vertoont gaten. Wie failliet gaat of dreigt te gaan, moet het vaak zonder rechtshulp stellen. EO, 09.0412.00 uur.

Nederland officieel mkz-vrij. De familie Van de Zandschulp krijgt eindelijk z’n nieuwe veestapel binnen. Direct nadat hun bedrijf vanwege BSE was geruimd, kochten ze nieuwe dieren, maar toen kwam mkz, het vervoersverbod en moesten ze het vee op een andere plek verzorgen. Verder: de palingstand in de binnenwateren gaat achteruit en de palingvisserij is in gevaar. EO, 18.18-18.55 uur.

Radio 4

Het orgel

- Slot van een vierdelige serie over ‘Nestors van het orgelspel in de twintigste eeuw’: historische opnamen van Jan Zwart en zijn school. EO, 19.30-20.00 uur.

747 AM

Spiegels - Portret van kinder-

België Canvas

Kwesties: De stressrevolte -

Geen tijd voor jezelf, voor je gezin, stress, gezondheidsproble-

nals, actieserie. 22.25 Aan tafel. Talkshow. 23.05 Journaal laat. 23.25 De groene omroep. 23.35 1000 Zonnen & garnalen. 23.5500.40 Cupid, serie.

België VRT 2

RTL5

BBC 1

NET 5

07.00 KinderNet 5. 07.00 Ovide. 07.20 Dinobabies. 07.35 Ernst, Bobbie & de rest. 07.45 Kaboem Top 10. 07.55 In de maling. 08.00 Dommel. 08.10 Little Rosey. 08.35 Calimero. 09.00 Kinno & Julika. 09.05 Pablo the little red fox. 09.15 Dirk Scheele en Peter. 09.20 Mopatop’s shop. 09.30 Rolie Polie Olie. 09.40 Budgie. 09.55 Kinno & Julika. 10.00 Pablo the little red fox. 10.10 Dirk Scheele en Peter. 10.15 Rolie Polie Olie. 10.25 Jellabies. 10.30 Mumble Bumble. 10.40 Wimpole Village. 10.45 Bereboot. 11.05 Budgie. 11.20 Brandweerman Sam. 11.30 James de kat. 11.35 Mumfie. 11.45 Pieter Post. 12.00 James de kat. 12.05 Enchanted lands. 12.20 Ernst, Bobbie & de rest. 12.30 Kaboem Top 10. 12.45 In de maling. 12.55 Fat dog Mendoza. 13.20 Dommel. 13.35 Football stories. 14.05 Alfred J. Kwak. 14.30 Smurfen. 15.00 NET 5 Presentatie. 15.15 Disney feest. 15.50 Fawlty towers. 16.20 Melrose Place. 17.20 WEBStrijd. 17.50 News radio. 18.15 Just shoot me, comedy. 18.40 Earth: Final conflict, sf-serie. 19.30 Het Nieuws. 19.55 Children’s Hospital, serie. 20.35 Silencing Mary, dramafilm. 22.15 24 uur Kinderziekenhuis. 22.50 Once and again, dramaserie. 23.40 Seinfeld, comedy. 00.15 News radio. 00.40 Nachtprogrammering: Het Nieuws.

YORIN

09.00 Travel cam TV. 09.30 Trits. 10.50 Puzzeltijd. 11.50 Spelevisie. 12.50 Link. 13.50 Woordzoeker. 14.50 Zengi. 17.20 MacGyver, actieserie. 18.15 Growing pains, comedy. 18.40 Jenny Jones, spraakmakende talkshow. 19.30 Ellen, comedy. 20.00 The fresh prince of Bel Air, comedy. 20.30 Ticket to love. Romantische realitysoap. 21.05 Samsam, comedy. 21.40 Boobytrap. 22.45 112 Weekend. Reality-programma. 23.15 OZ. Documentaireserie. 00.20 De heilige koe. 00.50 Nachtprogrammering.

België VRT 1

10.00 Donna op TV1. 12.35 Quix. Quiz. 13.00 Journaal. Met sport. 13.25 Weer. 13.30 Hart tegen hard, serie. 15.40 Wielrennen. 17.35 De dingen des levens, soap. 18.00 Journaal. Met sport. 18.10 Neighbours. 18.30 Quix. Quiz. 19.00 Journaal. 19.40 1000 Zonnen & garnalen. 20.00 Weer. 20.05 F.C. de Kampioenen - Geef acht! comedy. 20.35 Het

leven zoals het elders is: Dierendokters. 21.05 Afrit 9. 21.35 CI 5: The new professio-

22.21 NCRV Bezoekuur. 22.51 NCRV-document: Stap

07.00 Breakfast. 10.00 Kilroy. Discussieprogramma. 11.00 City hospital. 12.00 Big strong girls. 12.30 Real wrecks. 13.00 Playing for time. Spel. 13.30 Going for a song. Spel. 14.00 Nieuws. 14.30 Regionaal nieuws. 14.45 Tennis. 19.00 Nieuws. 19.30 Regionaal nieuws. 20.00 Danger: Celeb at work. 20.30 Watchdog healthcheck. 21.00 EastEnders, soap. 21.30 Walking with dinosaurs special: The ballad of Big Al. 22.00 Waking the dead: The blind beggar, misdaadfilm. 23.00 Nieuws. 23.25 Regionaal nieuws. 23.35 TV to go. 00.05 Three fugitives, komedie. 01.4007.00 BBC News 24.

BBC 2

07.00 Open University. 08.00 Playdays. 08.20 Anthony Ant. 08.35 Dastardly and Muttley. 09.00 Insides out. Spel. 09.25 Chipmunks go to the movies. 09.45 Tales of the tooth fairies. 10.00 The natural world. 10.50 Home front tricks. 11.00 Teletubbies. 11.30 Tweenies. 11.50 Fireman Sam. 12.00 Angelmouse. 12.05 History of Wimbledon. 13.00 Tennis. 16.20 Nieuws. 16.30 Tweenies. 16.45 Gadget boy. 17.10 50/50. Quiz. 17.35 Smart guy. 18.00 Blue Peter. 18.25 Newsround. 18.35 Tennis. 21.30 Planet patio. 22.00 Perfect world, comedy. 22.30 Today at Wimbledon. 23.30 Newsnight. 00.20 Jazz. 01.00 Despatch box. 01.30 Open University. 03.00 Parenting. 05.00 Languages. 06.00-07.00 Working in the media.

Discovery

09.00 Planet ocean: The sea of evil. Documentaire. 09.55 New discoveries: Talking images. 10.50 Sasquatch odyssey. 11.45 Quest for the lost civilisation: Forgotten knowledge. Documentaire. 12.40 Billion dollar secret I en II. Documentaire. 14.25 UFO. Documentaire. 15.15 Formula one racing. Documentaire. 16.10 Jurassica: Dino docs and the mysteries of extinction. 17.05 History’s turning points: The marriage of Pocahontas. Documentaire. 17.30 Rex Hunt’s fishing adventures. 18.00 Cookabout in Canada XIII. Culinaire reisreportages. 18.30 Kingsbury Square XIII. Documentaire. 19.00 SABC: Africa’s new refugees. Documentaire. 20.00 Walker’s world: Iceland. Reisreportages. 20.30 Turbo. Magazine over tweewielers, auto’s en racen. 21.00 Crocodile hunter: Legends of the Galapagos. Natuurdocumentaire. 22.00 Waco: A new revelation I en II. Documentaire. 00.00 Stalin’s war with Germany: The road to Stalingrad II. Documentaire. 01.00 Stealth - Flying invisible. Documentaire. 02.00-03.00 Jurassica: Dino docs and the mysteries of extinction. Documentaire.

V8

06.35 Troetelbeertjes. 06.55 Little bits. 07.15 Triplets. 07.40 Pokémon. 08.05 Jim Button.

zocht.

19.29 Get the picture. 20.00 NOS Journaal. 20.31 NCRV Netwerk. 21.01 KRO Tien voor taal. 21.51 AVRO Opsporing verzocht.

voor stap.

2 Vandaag - Vanaf vandaag is

undercover, politieserie.

RTL Z Extra. 09.30 RTL Z Magazine. Tennis: Wimbledon. 18.30 5 in het land. 19.00 Tennis: Wimbledon. 20.00 Schemes, thriller. 21.45 Wimbledon magazine. 22.15 Nieuws. Het laatste financiële en economische nieuws. 22.30 Leather jackets, film. 00.10 RTL Z Extra. Rubriek. 02.40 Nachtprogramma.

RADIO Radio 1

Nederland 2

KETNET 16.00 Tik Tak. 16.05 Ric de raaf. 16.10 Liegebeest. 16.25 Allemaal beestjes. 16.30 Samson soap. 16.55 Samsonclip. 17.00 Disney Festival. 17.30 Het eiland van Noach. 17.55 Cartoon. 18.05 Mijn gedacht! 18.20 W817. Comedy. 18.35 Cartoon. 18.45 Doug. 18.55 De bolleboos, comedy. 19.20 Tom & Jerry. 19.30 Blake and Mortimer. CANVAS 20.00 Journaal. Met sport. 20.30 TerZake. 20.55 Kwesties. 21.40 In alle staten. Kennisquiz. 22.10 Supply and demand. 23.55-02.00 Terzake.

06.00 13.00

18.58 AVRO Opsporing ver-

van 9000 inwoners bij Wetzlar,

boekenschrijfster Carry Slee. RVU, 15.02-16.00 uur.

Robert helpt Dough leren lopen. Ned. 1, 22.51 u.

foto NCRV

TELEVISIE COMMERCIEEL EN BUITENLAND RTL4

Ehringshausen, waar in 1997 een op de vier kiezers op de extreem-rechtse NPD stemde. In het openbaar zul je weinig mensen over hun denkbeelden horen. 22.30-23.15 uur.

08.30

Dennis the Menace. 08.50 Bobby’s world. 09.10 Why why family. 09.40 Troetelbeertjes. 10.00 Little bits. 10.25 Princess Sissi. 10.45 Honeybee Hutch. 11.05 Peter Pan & pirates. Tekenfilm. 11.30 Oliver Twist. 11.50 Dennis the Menace. 12.15 Digimon. 12.40 Bobby’s world. 13.00 Why why family. 13.20 Peter Pan & pirates. 13.45 Honeybee Hutch. 14.00 Oliver Twist. 14.25 Princess Sissi. 14.50 Triplets. 15.10 Jim Button. 15.35 Masked rider. 16.00 Flint the time detective. 16.20 Power Rangers lightspeed rescue. 16.45 Digimon. 17.05 Pokémon. 17.35 Power Rangers lost galaxy. 18.00 The A-team, actieserie. 18.50 Knight Rider, actieserie. 19.45 Battlebots. 20.10 Malcolm & Eddie, comedy. 20.35 Moving, filmkomedie. 22.15 Hot weekend. 22.45 The crow. Amerikaanse drama/actieserie. 23.40 Silk stalkings, actieserie. 00.35 Nachtprogrammering.

SBS6

06.55 Kinderen zijn de baas! 08.00 Bugs Bunny. 08.10 Wings, comedy. 08.30 Hart van Nederland. 08.50 Hogerop! 09.20 Goudkust. 09.50 Ricki Lake. 10.40 The young & the restless, soap. 11.30 Beverly Hills 90210. 12.25 Dieren op spreekuur. 13.15 America’s funniest home videos. 13.45 A Perry Mason mystery: The case of the lethal lifestyle, misdaadfilm. 15.15 Vakantie-tv. 15.50 Party of five, dramaserie. 16.40 Jake and the Fatman. 17.30 Acapulco H.E.A.T., serie. 18.15 Jerry Springer. 19.00 Het Nieuws. 19.25 America’s funniest home videos. 19.55 Explosief. 20.30 Goldeneye. Engelse actiefilm. 22.30 Hart van Nederland. 22.50 Goldeneye. 23.15 Door ‘t lint: Ibiza 2000! Serie reportages. 23.45 Erotic confessions. 00.15 Jerry Springer. 01.00 Nachtprogrammering.

Duitsland 1 05.30

Morgenmagazin. 09.00 Heute. 09.05 Moselbrück, serie. 09.55 Wetterschau. 10.00 Heute. 10.03 Best of - Verstehen Sie Spass? Compilatie. 12.00 Heute mittag. 12.15 Buffet. 13.00 Mittagsmagazin. 14.00 Tagesschau. 14.03 WunschBox. 15.00 Tagesschau. 15.15 Abenteur Wildnis. 16.00 Fliege. 17.00 Tagesschau. 17.15 Brisant. 17.43 ARD vor acht. 20.00 Tagesschau. 20.15 Ein Platz an der Sonne. 21.00 Report aus Mainz. Magazine. 21.45 In aller Freundschaft, serie. 22.30 Tagesthemen. 23.00 Beckmann. Talkshow. 00.00 POLYLUX. 00.30 Nachtmagazin. 00.50 In Colorado ist der Teufel los, westernkomedie. 02.15 Tagesschau. 02.20 Fliege. 03.20 Die schönsten Bahnstrecken Deutschlands. 04.10 ARD-exclusiv. 04.40 Tagesschau. 04.45-05.30 Report aus München.

Duitsland 2 05.30

Morgenmagazin. 09.00 Heute. 09.05 Volle Kanne, Susanne. 10.00 Heute. 10.03 Der landarzt. 10.50 Mit Leib und Seele. 11.35 PRAXIS täglich. 12.00 Heute mittag. 12.15 Drehscheibe Deutschland. 13.00 Mittagsmagazin. 14.00 Heute. 14.15 Discovery. 15.00 Heute. 16.00 Heute. 16.15 Risiko. 17.00 Heute. 17.15 Hallo Deutschland. 17.40 Leute heute. 17.55 Derrick, misdaadserie. 19.00 Heute. 19.20 Weer. 19.25 WISO. 20.15 Himmlische Helden, film. 21.45 Heute-journal. 22.13 Weer. 22.15 Agoraphobia, film. 23.50 Heute nacht. 00.05 Kurz und schmerzlos, drama. 01.40 Heute nacht. 01.55 Streit um Drei. 02.45 Heute. 02.50 Vor 30 Jahre - Was heisst hier dokumentarisch? 03.15 Heute. 03.20 Abschied vom 8-Stunden-Tag. 03.50 Volle Kanne, Susanne. 04.45 Strassenfeger. 05.05-05.30 Hallo Deutschland.

Duitsland 3 NDR CNN 06.00

This morning. 06.30 World business this morning. 07.00 This morning. 07.30 World business this morning. 08.00 This morning. 08.30 World business this morning. 09.00 This morning. 09.30 World sport. 10.30 Larry King weekend. 11.30 World report. 12.00 Business international. 13.30 World sport. 14.30 Biz Asia. 15.00 Business international. 16.30 World sport. 17.30 CNNdotCOM. 18.30 American edition. 20.30 World business today. 21.30 Q&A. 22.00 World news Europe. 22.30 World business tonight. 23.00 Insight. 23.30 World sport. 00.30 Moneyline newshour. 01.30 Asia business morning. 02.00 This morning Asia. 02.30 Insight. 03.00 Larry King live. 04.30 Newsroom. 05.30-06.00 American edition.

NGC 06.00

Today’s business Europe. 06.45 Live Europe. 08.00 Europe squawk box. 10.00 Market watch. 12.00 Paarden. Documentaire. 13.00 Grizzlyberen. Natuurdocumentaire. 14.00 Een race om te overleven. 15.00 Lionheart-Het verhaal van Jesse Martin. 16.00 Redding in de Stille Oceaan. 17.00 Berenman. 18.00 Paarden. 19.00 Wilde missie XI: De zwarte leeuwtamarins van Brazilië. Documentaire. 19.30 Insectia: Kinderspel. Documentaire. 20.00 Bergvolk. Documentaire. 21.00 De laatste kikker. Documentaire. 21.30 Een microlight odyssee. Documentaire. 22.00 Pioniers van de diepte. Documentaire. 23.00 Een race om te overleven. 00.00 Klim tegen de ijswanden. Documentaire. 00.30 Verslag vanuit de lucht. Documentaire. 01.00 Bergvolk. 02.00 De laatste kikker. 02.30 Een microlight odyssee. 03.00 Pioniers van de diepte. 04.00 Een race om te overleven. 05.00 Klim tegen de ijswanden. 05.3006.00 Verslag vanuit de lucht.

06.00 06.30

Türkei - Leute, Land und Sprache. Streifzüge. 06.45 Tagesschau. 07.00 Köstliches Deutschland. 07.30 Achtung! Streng geheim. 08.00 Sabine Christiansen. 09.00 Herman & Tietjen. 11.00 Ein Jahr ohne Sonntag. Serie. 11.30 Brisant. 12.00 WunschBox. 13.00 Dschungel. 13.45 N3 Kamerafahrt. 14.00 Oliver Twist. 15.00 Tagesschau um drei. 15.15 Hanseblick. 16.00 N3 ab 4. 17.55 N3 regional. 18.00 Sesamstrasse. 18.30 Unser Sandmännchen. 18.35 N3 regional. 18.45 DAS! 19.30 N3 regional. 20.00 Tagesschau. 20.15 Markt im Dritten. 21.00 Tatort. Misdaadserie. 22.30 N3 KulturJournal. 23.00 Talk vor Mitternacht. 00.00 Im Namen des Volkes. 01.25 Brisant. 01.55 Markt im Dritten. 02.40 N3 Kamerafahrt. 03.00 Tagesschau. 03.15 N3 Regional. 05.15-06.00 DAS!

Duitsland 3 WDR

06.00 Cursus Frans. 06.30 Schooltelevisie. 07.30 Chamäleon. 08.00 Tagesschau vor 20 Jahren. 08.15 Tele-Gym: Rückentraining. 08.30 Cursus Duits. 09.00 Aktuelle Stunde. 09.20 Sport im Westen. 10.10 Lokalzeit kompakt. 11.00 Westpol. 11.30 Westpol nachgefragt. 12.00 Euro-Pizza. 12.30 NRW am Mittag. 13.00 ServiceZeit Heim und Garten. 13.30 FrauTV. 14.00 Die Rückkehr der Märchenbraut. 14.25 Der fliegende Ferdinand. 14.55 Kleine Geschichten von wilden Tieren: Der Alpensteinbock I. 15.00 Tagesschau um drei. 15.15 Karaganda - Stadt der Verbannten. 16.00 Hier und Heute. 16.15 Südafrika. 17.00 Nano. 17.30 Die Bierstrasse: Franken.18.00 Lokalzeit. 18.05 Hier und Heute Reportage. 18.20 ServiceZeit KostProbe. 18.50 Aktuelle Stunde. 19.30 Lokalzeit. 20.00 Tagesschau. 20.15 Der Fahnder. 21.05 Markt. 21.45 NRW am Abend. 22.00 Polis. 22.30 Die Story: Die NPD-Hochburg Ehringshausen. 23.15 Männer und andere Katastrophen, film. 00.45 Der grosse Lacher. 01.00 Domian. 02.00-06.00 Lokalzeit.

23.37 Cheers. Am. comedyserie.

00.08 TELEAC/NOT Gouden

naal met gebarentolk. 11.02 TROS Postcodeloterij: 1 tegen 100. 12.00 NOS Journaal. 12.07 TROS Lingo. 12.32 Dierenmanieren op reis. 13.00 NOS Journaal. 13.05 Sportjournaal. 13.15 TROS De leukste thuis. 13.40 NOS Studio Sport. 14.33 TROS Cor op reis. 15.15 PP PvdA. 15.20 TROS Hoeba hoeba hop. 16.10 America’s funniest home video’s. 16.37 IKON Straight up. Canadese dramaserie. 17.05 AVRO Star Trek: Voyager. Am. sf-serie. 18.00 NOS Journaal. 18.15 EO 2 Vandaag. 18.55 NOS Nieuws en weer. 19.05 NOS Studio Sport. 19.55 TROS Lingo. 20.25 BNN De Dwangbuis. 21.28 First wave. Canadese sfserie. 22.20 Katja Z.K.M. 23.00 NOS Studio Sport. 23.45 Journaal. 00.05 EO 2 Vandaag. 00.47 -07.00 NOS Journaal en Sportjournaal.

handen.

00.36 -02.01 NCRV Nacht tv: Netwerk herhalingen.

Jeugdjournaal, Villa Achterwerk, Wizzy & Woppy en KRO’s Kindertijd. 09.00 Z@pp Achteruit met Thomas en Senior en de grote goudroof, De film van Ome Willem, Paulus de Boskabouter, Bolke de beer en Fabeltjeskrant. 11.45 Jeugdjournaal met gebarentolk, KRO’s Kindertijd en Groep 8. 16.00 Big en Betsie, Kabouter Plop, De ark van Stekeltje, Alles Kits met Ship to shore; Op de vlucht; Verrassing, Sesamstraat. Afl.: Dood, Villa Achterwerk met Het kippenhok; Soep opera; Schatgraver, Het Klokhuis. Afl.: Fregat, Jeugdjournaal.

Nederland 3

13.00 NOS Journaal. 13.05 Sportjournaal. 13.15 NPS Beat route. 13.40 Single luck. 14.05 Buitenhof. 15.00 VARA Kindersongfestival. 19.00 RVU Ons soort mensen. Eng. serie fake documentaires.

19.30 NPS Small potatoes. Eng. comedyserie. 19.58 VPRO Waskracht! 20.30 NPS Single luck. 21.00 VPRO Dokwerk: Herrie. Documentaire. 22.00 NOS Journaal. 22.15 Sportjournaal. 22.30 NPS/VARA Nova. 22.58 NOS Den Haag vandaag. 23.10 NPS The comedy factory. 23.45 VPRO Damon. Am. comedyserie. 00.15 VARA Circus Pavlov. 01.17 NPS/VARA Nova. 01.45 -01.57 NOS Den Haag vandaag.

RADIO Radio 1

Radio 4

Elk heel uur en om 6.30, 7.30, 8.30, 12.30, 13.30, 17.30 en 18.30 Nieuws en om 9.03, 12.58, 17.06, 18.33 uur NOS Radio Beursnieuws. NOS: 6.04 Radio 1-Journaal. EO: 9.04 De ochtenden met Elsbeth Gruteke. NOS: 12.07 Radio 1-Journaal. NCRV: 13.33 Stand.nl. AVRO: 14.04 1 op de middag. NOS: 17.07 Radio 1-Journaal. NPS: 19.04 Kunststof. BNN: 20.04 Jacuzzi. 21.04 BNN United. NOS: 22.04 Langs de lijn. 23.07 Met het oog op morgen. 747AM: 0.04 De 747-documentaire. VPRO: 0.45 Radio Bergeijk. KRO: 1.02-6.00 Niemandsland.

Om 7.00, 8.00, 9.00, 12.00, 13.00, 14.00, 16.30, 18.00, 20.00, 0.00, 1.00 en 6.00 Nieuws. VPRO: 6.02 De zenders Peazens & Moddergat. KRO: 7.05 Vroeg op 4. EO: 9.04 Muziek voor miljoenen. Radio 4: 10.30 Ochtendconcert. EO: 12.05 Crème du baroque. 13.07 Orkesten & ensembles. Radio 4: 14.02 Middagconcert. NPS: 15.28 Thema. NCRV/AVRO: 16.34 A4. VPRO: 18.30 De wandelende tak. EO: 19.30 Het orgel. Nestors van het orgelspel van de twintigste eeuw (4, slot). Jan Zwart en zijn school. NPS/VPRO: 20.02 Supplement: Jakarta, Jakarta. NPS: 0.02 Vincent na middernacht. Radio 4: 1.02-6.00 Euroclassic notturno.

Radio 2 Elk heel uur Nieuws. VARA: 6.05 Ontbijtradio. TROS: 9.05 TROS Gouden uren. KRO: 12.05 KRO’s Tijd voor twee. AVRO: 14.05 Schiffers.fm. NCRV: 17.05 Knooppunt Kranenbarg. EO: 19.05 De gouden greep. KRO: 20.05 KRO’s Theater van het sentiment. EO: 23.05 Take it easy. 0.05-1.00 De randen van de nacht.

Radio 3 Elk uur Nieuws, 6.30, 7.30 en 8.30 uur headlines en 13.00 en 18.00 3FM Nieuws. VARA: 6.06 De Leeuw wordt wakker. AVRO: 9.06 Arbeidsvitaminen. VARA: 12.06 Denk aan Henk. KRO: 14.06 JAcobus. BNN/TROS: 16.06 ruuddewild.nl. NPS: 18.10 Kort en Klijn. 20.06 Isabelle. VPRO: 22.06 Het Lek. AVRO/KRO: 1.02 Pyjama FM. Radio 3: 3.02-6.00 Ekdom in de nacht.

747AM Elk heel uur t/m 18.00 en om 6.30, 7.30, 8.30, 17.30, 18.30, 21.00, 22.00 en 0.00 Nieuws. NOS: 6.02 Radio 1-Journaal. KRO: 8.30 KRO’s Route 747. NCRV: 10.02 Plein publiek. VPRO: 11.02 MaDiWoDoVPRO. VPRO/NPS/VARA/HUMAN: 12.05 Wereldnet. VPRO: 12.45 Radio Bergeijk. RVU: 13.05 Halte 747AM. VARA: 13.30 Punch. RVU: 15.02 Spiegels. VPRO: 16.02 De 747-documentaire. 16.45 Radio Bergeijk. NOS: 17.05 Radio 1-Journaal. NPS: 18.30 Radio Urbania. HUMAN: 19.00 Het ei van Erasmus. 19.10 Nieuws in het Turks. 19.40 Nieuws in het Marokkaans en Berbers. 20.30 Nieuws in het Chinees. OHM: 21.02 Voeding en spiritualiteit. VPRO: 22.02 De avonden. 0.02 Nighttrain. 1.046.00 Zie Radio 1.

122. Nu pas zag ze het paard voor het ziekenhuis, dat een brancard trok. ,,Sully! Nee!’’ hijgde ze en holde zo snel ze kon naar buiten. ,,Ma, voorzichtig! Je moet nog kalm aan doen!’’ riep Colleen haar achterna. ,,Sully!’’ riep Michaela terwijl ze de veranda afsnelde. ,,Waar is Sully?’’ ,,Ik ben hier!’’ Sully, die zich aan haar blik onttrokken had, doordat hij achter zijn paard had gestaan, kwam zijn vrouw nu met uitgespreide armen tegemoet. ,,Oh Sully!’’ Michaela liet zich tegen hem aan vallen. ,,Ik dacht dat je gewond was!’’ fluisterde ze met een door tranen verstikte stem. ,,Nee, niets aan de hand’’, stelde hij haar gerust. ,,Maar Preston...’’ Hij nam Michaela mee naar de gewonde man, die in dekens en huiden gehuld op de brancard lag. Preston Lodge haalde flauwtjes en onregelmatig adem. Zijn neus stak vreemd spits en wit uit het bleke gezicht omhoog. ,,Bloedvergiftiging’’, zei Jake Slicker nu. ,,Hij is in een val getrapt. Ik kon niet meer doen dan de wond dichtnaaien.’’ Michaela boog zich over Lodge heen en trok zijn

ooglid omhoog. ,,Vlug, breng hem naar binnen’’, zei ze toen. Zelf deed ze een stap opzij om de mannen, die Lodge van de brancard tilden, de ruimte te geven. Toen ze achter hen naar binnen wilde gaan, hield Sully haar even tegen. Hij trok haar tegen zich aan. ,,Michaela, alles goed? Met jou, bedoel ik... en met de baby?’’ Michaela koesterde zich even in zijn warmte. Ze sloot haar ogen en genoot van de kracht en de geborgenheid, die ze altijd bij Sully voelde. ,,Ja’’, zei ze toen. ,,Alles is goed. Zolang jij er bent, is alles goed.’’ Nadat ze Preston Lodge had verzorgd, liet Michaela hem door de mannen naar de ziekenkamer op de eerste verdieping brengen. Ze had hem onderzocht en de wond zo goed mogelijk schoongemaakt. Daarvoor had ze de hechtingen weer open moeten maken om te kunnen desinfecteren. Het was niet nodig geweest de patiënt te verdoven, want Preston Lodge was al bewusteloos en Michaela twijfelde eraan of hij ooit weer bij zou komen.

257. Aan de overkant van de brug viel het Masayuki op dat er al heel wat mensen op weg waren naar Edo. Sommigen droegen een pak op hun rug, anderen duwden een volgeladen kar. Vluchtelingen! realiseerde Masayuki zich opeens. Deze mensen waren op de vlucht voor de oprukkende troepen van Satsuma! Van schrik gaf hij zijn paard de sporen zodat de merrie overging in galop. Het was echter niet Masayuki’s bedoeling en hij bracht het dier weer terug in draf. Waren die troepen dan al zo dichtbij? Daar moest hij meer van weten. Toen hij een groepje van vier mensen tegenkwam, besloot hij er naar te vragen. Zo te zien waren het twee echtparen. De mannen liepen voorover gebogen met een flink pak op hun rug. De vrouwen konden in hun nauwe kimono’s met hun kleine pasjes de mannen maar nauwelijks bijhouden. Masayuki hield zijn paard in. ,,Ohayo gozai masu! Waar komt u vandaan?’’ Het groepje bleef stil staan en groette de jonge samurai te paard beleefd. Nu zag Masayuki dat er een duidelijk leeftijdsverschil was tussen de twee echtparen. De oudste man, een klein mager kereltje met

een gegroefd gezicht, liet het pak van zijn rug glijden en keek Masayuki met een bezorgd gezicht aan. ,,Van Hamamatsu’’, zei hij, ,,we denken dat het in Edo veiliger is.’’ Masayuki dacht na. Hamamatsu..? Waar lag dat? Het leek of het mannetje de vraag in Masayuki’s ogen las. ,,Hamamatsu is een dorpje ongeveer halverwege Kyoto en Edo.’’ Masayuki schrok. ,,Is het dan niet veilig meer in Hamamatsu?’’ Een van de vrouwen schudde haar hoofd maar zei niets. ,,Toen wij vertrokken waren er nog geen troepen van Satsuma, maar we hoorden dat ze er aan kwamen’’, was het antwoord. ,,En daarom zijn we nu op weg naar Edo’’, vulde de andere man aan, ,,we hebben daar familie waar we kunnen blijven.’’ Beide vrouwen knikten nu instemmend. ,,Hebt u nog iets gemerkt van gevechten onderweg?’’ vroeg Masayuki. De jongere man, die veel forser was gebouwd dan de ander, schudde zijn hoofd. ,,Nee, we hebben wel veel troepen van de shogun op de terugtocht gezien.’’ Er klonk spot in de woorden van de man. De vrouwen knikten weer. wordt vervolgd

wordt vervolgd

Nederlands

Gereformeerde ochtendkrant voor christelijk Nederland

Dagblad

Uitgave van Nederlands Dagblad/ Gereformeerd gezinsblad B.V. Hermesweg 20, Postbus 111, 3770 AC Barneveld Tel: 0342- 411711 url: http://www.nd.nl ABONNEMENTEN Tel: 0342- 411711, Fax 0342- 411613; E-mail: [email protected] . Abonnementsprijs per 1 januari: ƒ 127,80 (€ 57,99) per kwartaal of ƒ 484,50 (€ 219,86) per jaar via acceptgiro (bij vooruitbetaling). Bij automatische incasso ƒ44,50 (€ 20,19) per maand, ƒ 125,80 (€ 57,09) per kwartaal of ƒ 482,50 (€ 218,95) per jaar. Studentenabonnement ƒ 242,25 (€ 109,74) (10 maanden). Prijzen incl. 6% b.t.w. Abonnementen kunnen ieder moment ingaan. Opzeggingen uitsluitend schriftelijk en uiterlijk één maand voor het begin van een nieuwe betalingstermijn. ADVERTENTIES Tel: 0342- 411711, Ma. t/m vr. 8.30-17.00 uur. Fax: 0342- 411612; E-mail: [email protected] Familieberichten: ƒ 1,23 (€ 0,56) per mm, Zakelijke advertenties ƒ 1,37 (€ 0,62) per mm. Contracttarieven op aanvraag. Tips 16,60 (€ 7,53) voor de eerste drie regels, meerdere regels ƒ 4,62 (€ 2,10) per regel. Voor br.o.nr. wordt ƒ 15,00 (€ 6,81) extra in rekening gebracht. Alle prijzen zijn excl. 19% b.t.w. Sluitingstermijn. Tips en vakantie: één dag voor plaatsing vóór 12.00 uur; zakelijke advertenties: reserveren vóór 09.00 uur, aanleveren vóór 11.00 uur; familieberichten: vóór 13.00 uur; geboorte- en overlijdensadvertenties: vóór 16.00. Advertenties voor maandageditie: zakelijke advertenties, vrijdags tot 12.00 uur; Tips en vakantie voor 12.00 uur; familieberichten tot 13.00 uur; Overlijdens- en geboorteberichten per fax zaterdags tot 16.00 uur en eventueel telefonisch zaterdags van 15.30-16.00 uur. REDACTIE Tel: 0342- 411711; Fax: 0342- 411611; Ma. t/m vr. 8.30-17.00 uur. Fax: regioredactie: 0342-411611. Politieke redactie: 070-3183180. Fax: politieke redactie: 070-3453101. E-mail: [email protected] BANK EN GIRO Voor alle betalingen: ING-bank, Barneveld, rek.nr. 65.94.41.144, Postbank 979505. BEZORGING Informatie over bezorging van maandag t/m zaterdag tussen 08.30 en 10.30u via het gratis telefoonnummer 0800-0224211. LEESHANDICAP Voor mensen met een leeshandicap verschijnt de krant ook dagelijks in elektronische vorm. Inlichtingen: Bralectah, Postbus 389, 8330 AJ Steenwijk, 0521-515946 . REDACTIE Hoofdredactie: P.A. Bergwerff, drs. J.P. de Vries. Eindredactie: drs. W. Bouwman (bijlage Het Katern), H.F. de Bruijne (bijlage ZoZ), H.G. Bruins, C. Dorland, M.J. Hoksbergen-van Egmond (pagina Zij, speciale bijlagen), F.H. Tijssen (chef, opinie). Redactie buitenland: M.F.L. Dodds-Reijnen, drs. A. Kamsteeg (commentator). Redactie economie: J.A. Hoogland, R.L.J. Sekeris, drs. R. Ubels (chef). Redactie Europa: mr. J.W. van Houdt. Redactie jeugd: M.A.J. Eversdijk-Cornelisse (bijlage Clou), F.M. Nijenhuis. (jeugdpagina ZoZ). Redactie kerk: H.H.J. van As, drs. W.A.E. Brink-Blijdorp, D. Gillissen C.J.M. Helms, J.E. Hopman, drs. R. Sikkema (chef), R.C. Wiskerke. Redactie media: W.F. Houtman, Redactie politiek: drs. P.H. de Jong, drs. M. Janssens. Verslaggeving: G. Beverdam S.P. Geuze-Verboom, H.J. Meijer (onderwijs), P.J. Sneep (muziek), drs. J.W. Veenhof (gezondheidszorg), G. Wilts (verkeer en vervoer). Redactie ZoZ en Het Katern: R. van den Berg, mr. J. Cordia, G. Gerritsen-Pott, drs. H. Paul, H. Rozema, drs. H. Veenhof, drs. T. van der Ziel. Redactie Internet: P.E. Brink, L Stelma-de Haan, drs. R.T. Vos (chef) Fotografie: P.J. Bakker, J.L. Klamer. Redactie vormgeving: R.S. Dorgelo. Buitenlandse correspondenten: John P. Elliott (Washington) , Rob van der Kooij (Pretoria), Alfred Muller (Jeruzalem), Sjoerd Poorta (Istanbul), Wim Verseput (Kopenhagen). Daarnaast wordt gebruik gemaakt van het wereldwijde correspondenten-netwerk van de GPD (Geassocieerde Pers Diensten), het samenwerkingsverband van de Nederlandse regionale dagbladen

Machtig mooi! God, de bron van het leven, heeft ons heel blij gemaakt met de geboorte van onze dochter

Elisabeth Petronella 20 juni 2001 Ellis is een zusje van Peter. CHRIS en MARGRIET GORTEMAKERMEEDENDORP

Wij zijn blij en dankbaar met de geboorte van ons zoontje

Wessel Sipke Wessel is een broertje van Nadia

De HEERE heeft tot Zich genomen mijn lieve zorgzame man, onze ongeëvenaarde vader en onvergetelijke opa en overopa

20 juni 2001 WYBREN en ANNE-MARIE RAAP-BREDEWOLD Watertorenweg 407 3063 HD Rotterdam [email protected]

Jan Schepel * 26 april 1926

† 23 juni 2001

De Drift 26-3 9203 GH Drachten Drachten: J. SCHEPEL-MOSSEL Alkmaar: INA en WIM Jolanda Erwin, Marjon en Guido

(nieuw) adres: Stokebrand 4 7206 EG Zutphen Tel. (0575) 442 775

1976

In de grootste smarten blijven onze harten in de Heer gerust. (Psalm 33 berijmd)

Drogeham: HEIKE en ALI José en Sunanda, Jordy Saskia 25 jaar

2001 Ps. 90:1 ber.

Wij zijn de Here dankbaar dat onze ouders

Wim van Heerde & Sieneke van Heerde-Bouwhuis 23 juni 25 jaar getrouwd mochten zijn. Zutphen: Ronald (in herrinering) Sander & Soesan Rick (in herrinering) Janneke & Gertjan Robert Adres: Braamkamp 488 7206 HZ Zutphen

Winsum (Gr.): KLATY en BERT Leonard Neil en Francien Pieter Gijs Eenrum: JANNEKE en JEROEN Marieke Bram Drachten: Richard Mijn man, onze vader en opa is thuis opgebaard. De dienst van Woord en gebed zal worden gehouden op woensdag 27 juni om 13.30 uur in de Gereformeerde Kerk ‘‘De Fontein’’, De Kolken 89 te Drachten. Aansluitend zal de begrafenis plaatsvinden op de algemene begraafplaats ‘‘De Slingehof’’. Nadien is er gelegenheid tot condoleren in ‘‘De Fontein’’.

Wij zijn blij, dat de HEERE het huwelijk van onze ouders

Harry Kruizenga en Anky Kruizenga-Smit 25 jaar heeft willen leiden door Zijn trouwe Vaderhand. Hun dankbare kinderen: Slochteren: Anita-Harjo Hellum: Ido-Erika Martin Bert 25 juni 2001 Hoofdweg 65 9627 PB Hellum