Ontwikkelingseducatie Stedenbanden Nederland
Jaarverslag 2004 OSA-Ontwikkelingseducatie Stedenbanden Amsterdam Nieuwe Herengracht 29-1 1011 RL Amsterdam tel: 020-6380310 email:
[email protected] www.ontwikkelingseducatie.nl
Inhoud Algemeen a) inleiding b) organisatie c) personalia d) samenwerking & externe relaties
pag. 1-
Projecten & activiteiten publiciteit & publicaties Financieel verslag
pag. pag. pag.
Algemeen a) Inleiding Het jaar 2004 kenmerkte zich door een afbouw van de bestaande activiteiten en zoektocht naar financiering voor de omvorming van OSAOntwikkelingseducatie Stedenbanden Amsterdam naar OSN-Ontwikkelingseducatie Stedenbanden Nederland. In verband met de afbouw van de subsidie vanuit de gemeente Amsterdam, was OSA genoodzaakt de organisatie kritisch onder de loep te nemen en een nieuwe koers in te slaan. Verleden jaar is hier reeds een start mee gemaakt en heeft OSA in samenwerking met organisatie adviesbureau MDF bekeken wat haar sterke en zwakke kanten zijn. Aansluitend is er marktonderzoek verricht en naar aanleiding van de bevindingen hiervan een nieuw beleidsplan opgesteld. De krachtigste formule van OSA is het Jongerenproject dat reeds een aantal jaren in Amsterdam succesvol loopt. Dit concept is in de loop der jaren steeds verder uitgebreid en geprofessionaliseerd. Aangezien dit concept zich niet alleen beperkt tot de gemeente Amsterdam maar voor elke stedenband interessant kan zijn, heeft OSA besloten dit project landelijk te gaan promoten. Tijdens het kennisfestival op 13 en 14 februari, georganiseerd door het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland-Nicaragua (LBSNN) is de promotie gestart. Een weekend waarin bestuurders, medewerkers en vrijwilligers van diverse stedenbanden discussiëren over actuele en toekomstige vraagstukken over de stedenbanden tussen Nederland en Nicaragua. OSA heeft de workshop over onderwijs verzorgd, waarin speciale aandacht werd besteed aan het jongerenproject. Na afloop toonden enkele stedenbanden zich geïnteresseerd voor het opzetten van dit project in hun stad en partnerstad. Niet alleen het kennisfestival van het LBSNN is
aangegrepen om het jongerenproject te promoten. De daarop volgende maanden zijn medewerkers van OSA het hele land doorgereisd om andere stedenbanden te enthousiasmeren voor deelname. Met als resultaat dat in totaal tien stedenbanden met hun respectievelijke partnersteden over de streep waren getrokken. Namelijk; Groningen, Nijmegen, Utrecht, Den Haag, Leiden, Delft, Tilburg, Maastricht, Amsterdam, Haarlem en hun respectievelijke partnersteden in San Carlos (Nicaragua), Masaya (Nicaragua), Leon (Nicaragua), Juigalpa (Nicaragua), Warschau (Polen), Esteli (Nicaragua), Mamelodi (Zuid-Afrika), Matagalpa (Nicaragua), Lekoa Vaal (Zuid-Afrika), Tanzania, Rama (Nicaragua), Managua (Nicaragua), Beira (Mozambique) en Mutare (Zimbabwe). Dit was een goed uitgangspunt om de onderhandelingen in te gaan met Medefinancierings Organisaties zoals ICCO, Novib, Plan, de Provincies en NCDO en het schrijven van een subsidieaanvraag waarin alle stedenbanden vertegenwoordigd waren. Het afwachten begon. Terwijl OSA nog eenmaal het jongerenproject in Amsterdam uitvoerde in samenwerking met de Stedenband Amsterdam Managua en Amsterdam Beira, werd langzaamaan duidelijk dat we de financiering voor het landelijke project gedeeltelijk rond kregen, maar niet genoeg om de omvorming naar OSN te maken. Eind december heeft het bestuur van OSA de knoop moeten doorhakken en is dan ook besloten om de organisatie per 1 januari 2005 op te heffen. Gelukkig blijft de “OSA spirit” enigszins levend doordat de stedenbanden In Tilburg en Den Haag toch het jongerenproject in beperkte vorm gaan uitvoeren. 2004 was een bewogen jaar voor de medewerkers en bestuur van OSA. Naast het werken aan de omvorming van de organisatie was er gelukkig ook nog tijd voor de uitvoering van een aantal onderwijsprojecten.
b) Organisatie
c) Personalia
OSA stimuleert en ondersteunt ontwikkelingseducatie in het primair- en voortgezet onderwijs. Dit gebeurt aan de hand van lesprojecten, die voldoen aan de eindtermen en het organiseren van uitwisselingen tussen jongeren uit Nederland en jongeren uit het Zuiden. De banden die vanuit Amsterdam met Managua (Nicaragua), Paramaribo (Suriname) en Beira (Mozambique) worden onderhouden, dienen als uitgangspunt. Ontwikkelingseducatie is erop gericht bij leerlingen kennis, vaardigheden, normbesef en houdingen te ontwikkelen die nodig zijn voor een goed inzicht in en een gefundeerde meningsvorming over het Noord-Zuid vraagstuk. Leerlingen worden zich bewust van de ontwikkelingsproblematiek in ontwikkelingslanden; de belemmeringen maar ook het potentieel om tot ontwikkeling te komen. Vanuit dit bewustzijn zijn deze jonge Nederlanders als wereldburgers bereid om een actieve bijdrage te leveren aan internationale ontwikkelingssamenwerking door opgedane kennis te verspreiden, relevante organisaties te beïnvloeden om internationale samenwerking hoog op de agenda te houden of een financiële bijdrage te leveren aan initiatieven in ontwikkelingslanden.
Coördinator Wendy Raaphorst
OSA onderscheidt zich van andere organisaties op het gebied van ontwikkelingseducatie door niet alleen te focussen op bewustwording van jongeren in Nederland, maar ook de onderwijssector in het Zuiden op lokaal niveau te versterken. OSA beoogt het onderwijs in de partnersteden in het Zuiden een nieuwe impuls te geven. Middels lesmateriaal en trainingen van docenten in de partnersteden worden nieuwe didactische methoden overgebracht. Een belangrijke missie aangezien jongeren de toekomst van een land zijn en lesmateriaal en didactische methoden schaars zijn in veel ontwikkelingslanden. De vraag naar didactische ondersteuning is groot. Daarnaast maakt OSA gebruik van de netwerken van de stedenbanden zodat ook concrete uitwisselingen kunnen worden georganiseerd. Dit is een belangrijk middel om jongeren actief te betrekken bij draagvlakverbreding van ontwikkelingssamenwerking.
Projectmedewerker Astrid Marchegianni (vanaf 01-09-2003) Administratief medewerker Barend de Voogd Contactpersonen: Roberto Escobar (Managua) Maria de Sousa (Beira) Stagaire: Asha Braaksma (CMV Amsterdam) Vrijwilligers en bestuur David de Kanter Anoesjka Dinjens (voorzitter) Menno Bongers Nic Frederiks (penningmeester) Noémi Beyer Mirko Opdam Jan Peursum Peter Salden Fiona Hoogveld Frans van Gerwen Astrid Marchegianni Wim Hardeman Sabine Asselbergs Caspar van Sliedregt Kees Kramer Ilona Mulder Brenda Smits Alan Henrique Ribeiro do Prado Pedro Guilherme Castro Katja Jansen Chantal Hoogveld Mirjam Boers Marcos da Silva Andrea Janssen Laura Bremmers Arthur van Weldam Beatrijs Overdijkink
d) Samenwerking & externe relaties In het kader van het Driesteden Jongerenproject werkt OSA samen met de stichting Stedenband Amsterdam Managua (SAM) en het Nederlands instituut voor Zuidelijk Afrika (NiZA) waar de stedenband Amsterdam Beira is ondergebracht. Het lesmateriaal wordt gemaakt in samenwerking met de vakgroep Theorie en Didactiek Maatschappijleer van de Vrije Universiteit te Amsterdam. OSA verzorgde de lessen “Met de klas naar Max” in de kinderwereldwinkel, deze bevindt zich in buurthuis de Havelaar in stadsdeel OudWest. In de kinderwereldwinkel worden ook producten uit Nicaragua en Mozambique verkocht. De opbrengst van de jaarlijkse kerstpakkettenactie komt ten goede van een project in de partnersteden. OSA heeft tijdens het kennisfestival georganiseerd door het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland-Nicaragua (LBSNN), een workshop gegeven. Leden van de verschillende stedenbanden konden hun ervaringen uitwisselen omtrent onderwijsactiviteiten. OSA heeft deelgenomen aan de landelijke campagne “recht op onderwijs” gecoördineerd door de NCDO, waarbij een twintigtal organisaties zijn aangesloten. OSA heeft deelgenomen aan een denktank over jongeren & uitwisseling op initiatief van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Deze denktank heeft in samenwerking met het Ministerie projectcriteria opgesteld voor een nieuw fonds op het gebied van jongerenuitwisseling. Het kantoor van OSA bevindt zich in het Latijns Amerika Centrum. De organisaties in dit pand houden elkaar op de hoogte van hun activiteiten en beheren gezamenlijk het pand. Eenmaal per maand wordt een Salon Latino georganiseerd; een informatieve avond over Latijns Amerika. OSA werkt voor het werven van vrijwilligers samen met de Vrijwilligers Centrale Amsterdam (VCA). Tevens hebben medewerkers van OSA hier cursussen gevolgd op het gebied van
fondswerving, beleidsplannen opstellen, financieel management en leidinggeven.
Projecten Primair onderwijs Met de klas naar Max groep 7 & 8 van basisscholen in Amsterdam Tijdstip: voorjaar 2004 Uitvoering: OSA in samenwerking met de deelne mende scholen en buurthuis de Havelaar Financiering: subsidie gemeente Amsterdam & klei ne bijdrage scholen
len hebben de lessen bijgewoond: Dr. Rijk Kramer school, Dr. J. Th. de Visser school en Geert Grote School 2.
Doelgroep:
Een lespakket ontwikkeld voor groep 7 en 8 om de leerlingen kennis te laten maken met producten uit ontwikkelingslanden en de wijze waarop deze producten verbouwd en verhandeld worden. Daarnaast kunnen de kinderen zich een beeld vormen over het leven van hun leeftijdgenootjes in de steden waar Amsterdam een stedenband mee heeft, Managua (Nicaragua) en Beira (Mozambique). Het eerste gedeelte van het lespakket wordt door de docent in de klas behandeld. Hiervoor is een leerlingenboekje ontwikkeld en een docentenhandleiding met achtergrondinformatie en antwoorden op de opdrachten. Het tweede deel van het lesprogramma is een bezoek aan de kinderwereldwinkel in buurtcentrum de Havelaar waar een les wordt gegeven door een medewerker van OSA. De les begint met een video over het leven van kinderen in Nicaragua en Mozambique. Vervolgens maken de leerlingen in groepjes verschillende opdrachten over eerlijke handel en de producten in de winkel. De les wordt afgesloten met een rollenspel waarmee de kinderen zich kunnen inleven in de situatie van een koffieboer in een ontwikkelingsland. De kinderwereldwinkel is een initiatief van buurthuis de Havelaar in stadsdeel Oud-West. Kinderen in de leeftijd van 9 tot en met 12 jaar verzorgen de verkoop, inkoop, publiciteit en administratie. OSA zorgt dat er ook producten uit Mozambique en Nicaragua in de winkel liggen. Meerdere klassen van de volgende basisscho-
Voortgezet onderwijs Driesteden Jongeren Project Doelgroep: Tijdstip: Uitvoering:
Financiering:
leerlingen bovenbouw voort gezet onderwijs najaar 2004 Cartesius Lyceum, Scholengemeenschap Reigersbos, Berlage Lyceum en Fons Vitae Lyceum Gemeente Amsterdam, NCDO, NOVIB en kleine bijdrage van scholen
Jaarlijks organiseert OSA Ontwikkelingseducatie Stedenbanden in samenwerking met de Stichting Stedenband Amsterdam Managua (SAM) en het Nederlands instituut voor Zuidelijk Afrika (NiZA) het Driesteden Jongerenproject. Jongeren uit de drie verschillende continenten bestuderen aan de hand van lesmateriaal hetzelfde thema en hebben de mogelijkheid hierover met elkaar in discussie te gaan. Het thema in 2004 was “jongeren en hun toekomst”, waarin jongeren uit verschillende werelddelen de onderwerpen toekomstmogelijkheden en verbetering van de eigen leefomgeving bestuderen en internationaal vergelijken. lesmateriaal OSA verzorgt lesmateriaal in de vorm van een lesbrief voor scholen in Nederland in samenwerking met de Vakgroep Theorie en Didactiek Maatschappijleer van de Faculteit Sociaal Culturele Wetenschappen van de Vrije Universiteit. In Nicaragua, Mozambique bereiden de leerlingen zich voor middels een educatief spel Trias, een bordspel bestaande uit vragensets over de onderwerpen en een aanvullende handleiding. Voor zowel docenten als leerlingen een stimulans om met deze nieuwe didactische methode te werken. Ook het internetgebruik onder jongeren in de verschillende
landen wordt gestimuleerd. De leerlingen kunnen via een website met elkaar communiceren en oefeningen over de lesstof maken.
Overige activiteiten
De uitwisseling Vier leerlingen uit Beira en Managua kwamen als winnaars van het TRIAS spel en de presentaties, voor een periode van twee weken naar Amsterdam. Uit Beira waren dit Suzete Eloy (18 jaar) en Eduardo Buanaissa (17 jaar). Uit Managua Kenia Raquel Solano Davila (15 jaar) en Harold Giovanni Bravo Martinez (17 jaar). De inbreng van deze jongeren vormt een essentieel onderdeel van het lesprogramma en de slotconferentie. Zij hebben een bezoek gebracht aan alle participerende scholen en een aantal lessen bijgewoond. De jongeren maken kennis met het leven van scholieren en kunnen met elkaar in discussie gaan over het gezamenlijk bestudeerde maatschappelijke thema. Ook is er sprake van een Zuid-Zuid uitwisseling tussen de jongeren uit MiddenAmerika en Zuidelijk Afrika.
Landelijke campagne gecoördineerd door de NCDO waaraan tientallen organisaties deelnemen om de millenniumdoelstelling “in 2015 alle kinderen naar school” onder de aandacht te brengen. Scholieren van groep 7 en 8, evenals klas 1 en 2 van het VMBO konden deelnemen aan een wedstrijd in 2004 om een reclamecampagne op te zetten voor het Nederlandse publiek over het recht op onderwijs voor alle kinderen ter wereld. OSA heeft bijgedragen aan de werving van scholen in Amsterdam.
Verder bezochten de gasten verschillende instanties die gerelateerd waren aan het thema zoals Circus Elleboog en een discussieavond op de hogeschool van Amsterdam voor CMV studenten. Door het bezoeken van deze organisaties tracht OSA de leerlingen op ideeën te brengen over verbetering van hun leefomgeving. Ideeën die zij verder kunnen uitdragen in hun eigen land. Na terugkomst houden de jongeren een presentatie op hun scholen en helpen bij de voorbereiding van de volgende uitwisseling en bij het introduceren van het TRIAS-spel in nieuwe klassen. De Nederlandse scholieren worden actief betrokken in de samenstelling van het uitwisselingsprogramma. De scholencompetitie Het project is afgesloten met een scholencompetitie waarin de leerlingen van de deelnemende scholen samen met de buitenlandse gasten als ‘buitenland experts’ strijden om de wisselbeker. Tijdens deze competitie wordt het spel Trias gespeeld op een levensgroot speldoek. Daarbij wordt de kennis van de leerlingen over de lesstof getest. Het Berlage Lyceum kon voor de laatste maal de wisselbeker in ontvangst nemen. De rapper Lange Frans gaf een spetterend optreden.
Campagne Recht op Onderwijs
Denktank jongeren en uitwisseling OSA heeft deelgenomen aan een denktank over jongeren & uitwisseling op initiatief van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Deze denktank heeft in samenwerking met het Ministerie projectcriteria opgesteld voor een nieuw fonds op het gebied van jongerenuitwisseling.
vrije universiteit.
Publiciteit & publicaties Website www.ontwikkelingseducatie.nl Op deze website vindt u alles over OSA als organisatie, de projecten voor het primair en voortgezet onderwijs en kunt u online lesmateriaal bestellen. Dit lesmateriaal is vanaf 2005 te bestellen via de website van de Stichting Stedenband Amsterdam Managua; www.ssam.nl Er verschenen regelmatig artikelen over de activiteiten en lesprojecten van OSA in het informatieblad van de SAM; de “Managua” en de “Nieuwsbrief Amsterdam-Beira”; uitgegeven door het NiZA. Nieuws over het Driesteden Jongerenproject was verder te lezen n in de Echo op datum Er zijn in 2003 geen nieuwe publicaties van OSA verschenen. Wel is online het volgende lesmateriaal te bestellen. Hiervan hebben verschillende instanties in Nederland en België gebruik gemaakt.
Driestedenproject: onderwijstype: Tweede Fase HAVO/VWO jaar van uitgave: thema: Prijs: 2000, 2001, 2002 en 2003 Stad- en Plattelandsculturen, Jonge Burger - Oude stad, Jongeren en hun toekomst, Multiculturaliteit € 7,50 per lesbrief Door middel van de lesbrief maken de leerlingen kennis met de verschillende thema’s en leren ze hoe deze zich verhouden tot de drie steden Amsterdam, Managua en Beira. Het lespakket is bestemd voor het vak maatschappijleer en past in de eindtermen van de tweede fase. Het pakket bestaat uit: een lesbrief, instructiemateriaal voor de docent en instructiemateriaal voor een pilotgroep De docent kan ervoor kiezen dat een pilotgroep van een klein aantal leerlingen de lessen voorbereidt en de opdrachten behandelt uit de lesbrief met de klas, bijvoorbeeld als praktische opdracht. Het lespakket is ontwikkeld door OSA in samenwerking met de Vakgroep Didactiek en Maatschappijleer van de
Watersteden lespakket Onderwijstype: HAVO/VWO jaar van uitgave: Prijs: 2003 € 25,- per cd-rom
tweede fase
Het Lespakket bestaat uit een cd-rom met vier onderdelen: een water webquiz, een debat, een praktische opdracht en een posterpresentatie. Leerlingen leren op een interactieve manier over de waterproblematiek in Nederland en Suriname. Door het bestuderen van het lespakket zien jongeren hoe belangrijk het is duurzaam met water om te gaan. Tevens verbreden zij hun horizon en krijgen ze niet alleen inzicht in de lokale watersituatie maar ook in de waterproblematiek elders in de wereld. Het lespakket is ontwikkeld door OSA in samenwerking met het NME-centrum in Amsterdam en slaat op die manier een brug tussen ontwikkelings- en milieueducatie. Leerdoelen van dit project: Leerlingen krijgen inzicht in de effecten van veranderingen in natuurlijke verschijnselen op de leefbaarheid van de omgeving. Inleven in verschillende belangengroepen en hun motivatie kunnen beargumenteren, standpunten kunnen formuleren en debatteren. Aardrijkskundige vaardigheden beheersen zoals het zoeken naar informatie en het verwerken en presenteren ervan.
Lesboekje ‘’De wereld van Mozambique’’ onderwijstype: basisonderwijs (bovenbouw) Leeftijd: 9 t/m 12 jaar van uitgave: prijs: 2003 € 2,50 Het lesmateriaal geeft een veelzijdig beeld over Mozambique en het alledaagse leven. Het boekje telt 18 pagina’s en kan worden behandeld in vijf lessen van ongeveer een uur. Het materiaal is levendig gemaakt door middel van verhalen van kinderen uit Mozambique, tekeningen, opdrachten en foto’s. De volgende onderdelen komen aan bod: Kennismaking met Mozambique en de Stedenband Amsterdam en Beira (Mozambique). Geschiedenis van Mozambique. Aardrijkskunde, over het klimaat en milieuproblemen zoals erosie. Het dagelijks leven en vrijetijdsbesteding in Mozambique, de toekomstverwachtingen van kinderen en hoe zij in het leven staan. Kunstvormen, verschillende vormen worden benoemd zoals muurschilderingen maar ook de rol en functie van kunst voor de Mozambikaan. Religie en bijgeloof.
lesboekje: Onderwijstype: scholen Prijs:
Met de klas naar Max groep 7 & 8 van basis€ 15,00 per klas
Een lespakket ontwikkeld voor groep 7 en 8 om de leerlingen kennis te laten maken met producten uit ontwikkelingslanden en de wijze waarop deze producten verbouwd en verhandeld worden. Daarnaast kunnen de kinderen zich een beeld vormen over het leven van hun leeftijdgenootjes in de steden waar Amsterdam een stedenband mee heeft, Managua (Nicaragua) en Beira (Mozambique). Het lespakket wordt door de docent in de klas behandeld. Hiervoor is een leerlingenboekje ontwikkeld en een docentenhandleiding met achtergrondinformatie en antwoorden op de opdrachten.
De publicaties uitgegeven door OSA zijn terug te vinden in de databank van het Centrum voor Mondiaal Onderwijs (CMO) en de SLO.
