!
!
! ! ! ! ! !
NVOG%Voorlichtingsbrochure% STERILISATIE% % % % % % % % % % % % % !
% STERILISATIE% %%1.%In%het%kort%% %%2.%Wat%is%een%sterilisatie%% %%3.%Sterilisatie%is%definitief%% %%4.%Spijt%na%sterilisatie%% %%5.%Welke%methoden%van%sterilisatie%bestaan%er?%%% %%6.%Hoe%verloopt%een%sterilisatie?% %%7.%Mogelijke%bijwerkingen%en%complicaties%% %%8.%Na%de%sterilisatie! %%9.%De%kans%op%zwangerschap%na%een%sterilisatie! 10.%Kan%de%sterilisatie%ongedaan%worden%gemaakt?% 11.%Wie%niet?% 12.%Tot%slot% % 1.%In%het%kort! Een!sterilisatie!is!een!permanente!of!definitieve!vorm!van!anticonceptie!waarbij!bij!de!vrouw! beide!eileiders!worden!afgesloten.!Dit!kan!door!middel!van!een!kijkoperatie!in!de!buik! waarbij!de!eileiders!van!buitenaf!worden!afgesloten,!of!door!middel!van!een!kijkoperatie!via! de!schede!waarbij!vanuit!de!binnenkant,!via!de!baarmoederholte,!de!eileiders!worden! afgesloten.! 2.%Wat%is%een%sterilisatieU%sterilisatie%bij%de%vrouw%of%bij%de%man?% Bij!elke!sterilisatie!gaat!het!erom!dat!de!zaadcellen!en!de!eicel!elkaar!niet!kunnen!bereiken,! zodat!er!geen!zwangerschap!kan!ontstaan.!Sterilisatie!van!de!vrouw!is!een!operatie!waarbij! de!eileiders!door!de!gynaecoloog!worden!afgesloten@!dit!kan!zowel!van!buitenaf!door!middel! van!een!kijkoperatie!in!de!buik!of!van!binnenuit!door!middel!van!een!kijkoperatie!via!de! schede.!Bij!sterilisatie!van!de!man!worden!door!de!uroloog!onder!plaatselijke!verdoving!de! zaadstrengen!afgebonden.!Sterilisatie!bij!de!man!of!bij!de!vrouw!via!de!schede!is!relatief! eenvoudig!uit!te!voeren@!poliklinisch!met!zo!nodig!plaatselijke!verdoving.!Het!risico!op! complicaties!is!hierbij!klein.!Zelfs!na!een!sterilisatie!is!er!een!kleine!kans!op!een! zwangerschap.!De!kans!op!zwangerschap!bij!sterilisatie!van!de!man!is!ongeveer!1!op!2.000.! Voor!andere!vormen!van!anticonceptie!zie:!anticonceptie! (https://www.nhg.org/standaarden/volledig/nhgJstandaardJanticonceptie).!%
%
3.%Sterilisatie%is%definitief% Een!sterilisatie!betekent!een!keuze!voor!een!zeer!betrouwbare!en!permanente!vorm!van! anticonceptie.!Om!die!keuze!te!kunnen!maken,!is!het!noodzakelijk!de!voorJ!en!nadelen!van! de!sterilisatie!te!kennen!en!ook!andere!vormen!van!anticonceptie!goed!te!overwegen.!Hierbij! spelen!de!betrouwbaarheid!in!het!voorkomen!van!zwangerschap,!uw!persoonlijke!voorkeur,! uw!menstruatiepatroon!en!eventuele!bijwerkingen!een!rol!(zie!anticonceptie).!Bij!iedere!vorm! van!anticonceptie!is!een!zwangerschap!niet!100%!uitgesloten.!Ook!na!een!sterilisatie.! 4.%Spijt%na%een%sterilisatie% Na!een!sterilisatie!bestaat!er!altijd!een!kans!op!(hernieuwde)!kinderwens,!bijvoorbeeld! wanneer!u!een!nieuwe!relatie!aangaat.!U!kunt!dan!spijt!krijgen!dat!u!zich!hebt!laten! steriliseren.!! De!kans!op!spijt!is!groter!als!u!jong!bent,!als!er!relatieproblemen!bestaan!tijdens!de! sterilisatie!of!als!de!sterilisatie!plaatsvindt!tijdens!of!kort!na!een!zwangerschap.! J!Jonge&leeftijd.&Uw!levensomstandigheden!kunnen!(onverwacht)!veranderen.!Gebleken!is! dat!20%!van!de!vrouwen!onder!de!dertig!jaar!later!spijt!heeft!van!de!sterilisatie@!van!de! vrouwen!die!bij!de!sterilisatie!dertig!jaar!of!ouder!waren,!is!dat!6%.! J!Relatieproblemen&op&moment&van&de&sterilisatie.&Als!u!ten!tijde!van!de!sterilisatie! relatieproblemen!hebt,!is!de!kans!op!spijt!later!groter.! J!Een&sterilisatie&tegelijk&met&een&zwangerschapsafbreking,&tijdens&een&keizersnede&of&kort& na&een&bevalling! Vrouwen!die!zich!laten!steriliseren!direct!na!een!zwangerschapsafbreking!(abortus! provocatus)!blijken!vaker!spijt!te!hebben!van!hun!sterilisatie!dan!andere!vrouwen.!Een! overhaaste!beslissing!tot!sterilisatie!of!relatieproblemen!spelen!daarbij!soms!een!rol.! Vrouwen!die!tijdens!een!keizersnede!of!kort!na!een!bevalling!een!sterilisatie!krijgen,!blijken! ook!vaker!spijt!te!hebben!dan!vrouwen!die!zich!laten!steriliseren!als!hun!jongste!kind!één! jaar!of!ouder!is.!Dit!kan!te!maken!hebben!met!de!zwangerschap,!maar!ook!met!het!kind!zelf:! in!het!eerste!levensjaar!van!een!kind!is!er!een!grotere!kans!op!een!ernstige!ziekte!of! wiegendood.! 5.%Welke%methoden%van%sterilisatie%bestaan%er?% De!sterilisatie!vindt!meestal!plaats!via!een!kijkoperatie!in!de!buik!of!via!de!schede.!Heel! soms!worden!de!eileiders!tijdens!een!'echte'!buikoperatie&afgesloten,!bijvoorbeeld!tijdens! een!keizersnede.!
! !
! Figuur!1.!Laparoscopie:!Het!afsluiten!van!de!eileiders!van!buitenaf!door!middel!van!clips!
! Figuur!2.!Hysteroscopie:!Het!afsluiten!van!de!eileiders!van!binnenuit!door!middel!van!een! soort!veertje! 6.%Hoe%verloopt%een%sterilisatie?% Het!is!belangrijk!ervoor!te!zorgen!dat!u!tijdens!de!sterilisatie!niet!zwanger!bent!of!dat!er!niet! net!een!bevruchting!heeft!plaatsgevonden.!Bespreek!dit!met!de!gynaecoloog.%
baarmoederholte!gebracht,!waardoor!deze!iets!uitzet.!Met!een!katheter!kan!de!gynaecoloog! nu!in!beide!eileiders!een!speciaal!veertje!plaatsen!(zie!hysteroscopie).! 7.%Mogelijke%bijwerkingen%en%complicaties% Zoals!bij!elke!operatie!kunnen!er!bijwerkingen!en!complicaties!optreden.!Deze!zijn! verschillend!voor!de!laparoscopische!en!hysteroscopische!sterilisatie.!Bij!een! laparoscopische!sterilisatie!kunnen!er!complicaties!optreden!ten!gevolge!van!de!algehele! narcose!of!ten!gevolge!van!de!instrumenten!die!door!de!buikwand!worden!ingebracht.!Bij!de! hysteroscopische!sterilisatie!zijn!de!risico's!lager!en!minder!ernstig.!Bij!beide!sterilisaties! bestaat!er!een!(klein)!risico!op!infectie!en!op!mislukken!van!de!sterilisatie!en!is!er!een! (geringe)!kans!op!zwangerschap.! Na!de!sterilisatie!komt!uw!eigen!cyclus!weer!op!gang!(of!blijft!bestaan).!Omdat!het! bloedverlies!of!de!pijn!tijdens!de!menstruatie!hierbij!kan!tegenvallen,!besluiten!sommige! vrouwen!na!de!sterilisatie!alsnog!weer!de!pil!te!gebruiken.!
koorts.!Een!laparoscopische!sterilisatie!is!direct!na!de!operatie!betrouwbaar!als! anticonceptie.!! Na!een!hysteroscopische!sterilisatie!moet!u!drie!maanden!nog!aanvullend!anticonceptie! gebruiken!omdat!de!eileiders!nog!moeten!dichtgroeien.!Na!drie!maanden!vindt!controle! plaats!door!middel!van!een!röntgenfoto!van!de!buik!en/of!door!middel!van!een!inwendige! echo!of!bij!twijfel!door!middel!van!het!testen!van!de!doorgankelijkheid!van!de!eileiders!door! middel!van!een!HSG,!hysterosalpingogram.!In!enkele!gevallen!blijkt!na!drie!maanden!dat! één!of!beide!veertjes!de!eileider!niet!afsluit!of!dat!de!sterilisatie!niet!is!geslaagd!door! perforatie!of!verkeerde!positie!van!het!veertje.!Indien!er!sprake!blijkt!van!een!verkeerde! positie!van!het!veertje!zal!dit!meestal!moeten!worden!verwijderd!door!middel!van!een! hysteroscopie!of!laparoscopie.!Door!een!klein!aantal!vrouwen!zijn!klachten!gemeld!na! EssureJsterilisatie,!die!mogelijk!verband!houden!met!een!allergische!reactie!of!andere! bijwerking!van!de!methode.!De!gemelde!klachten!bestaan!onder!andere!uit!pijn,!huidirritatie,! gewichtsschommelingen,!abnormaal!bloedverlies!en!stemmingswisselingen.!! 9.%De%kans%op%zwangerschap%na%een%sterilisatie% Een!sterilisatie!biedt!geen!100%!garantie!dat!u!nooit!meer!zwanger!zult!worden,!al!is!de! kans!op!zwangerschap!klein.!Deze!kans!is!afhankelijk!van!uw!leeftijd:!naarmate!u!jonger! bent,!is!de!kans!groter.!
11.%Wie%niet?% Als!u!niet!helemaal!zeker!bent!van!de!wens!tot!sterilisatie!of!emotioneel!in!moeilijke! omstandigheden!verkeert,!kunt!u!de!beslissing!beter!uitstellen.! Vrouwen!die!in!het!verleden!last!hadden!van!abnormaal!bloedverlies!of!hevige!menstruaties! kunnen!deze!weer!terugkrijgen!na!de!sterilisatie!als!zij!stoppen!met!hormonale!anticonceptie.! Indien!zij!daar!later!een!endometriumablatie!voor!ondergaan,!kan!dit!soms!de!oorzaak!zijn! van!dat!zij!na!de!sterilisatie!klachten!van!buikpijn!en!aanhoudend!bloedverlies!ontwikkelen.! Vrouwen!met!overgewicht!of!eerdere!buikoperaties!hebben!een!verhoogde!kans!dat!een! laparoscopische!sterilisatie!mislukt.! Vrouwen!die!bekend!zijn!met!een!pijnsyndroom,!zoals!bijv!fibromyalgie,!hevig!allergisch! reageren!op!metalen!(bijvnikkel)!of!een!reeds!bestaande!aandoening!aan!de!baarmoeder! (vleesbomen,!adenomyosis),!hebben!mogelijk!een!verhoogde!kans!op!klachten!van!buikpijn,! vermoeidheid!of!abnormaal!bloedverlies!na!EssureJsterilisatie.! 12.%Tot%slot% Het!is!belangrijk!dat!u!zeker!bent!van!uw!beslissing!om!u!te!laten!steriliseren.!Twijfelt!u,! neem!dan!meer!tijd.!Overleg!ook!met!uw!huisarts!en!overweeg!eventueel!minder!definitieve! vormen!(zie!anticonceptie).!Sterilisatie!kan!een!emotionele!gebeurtenis!zijn.!Sommige! vrouwen!vinden!hun!seksuele!leven!verbeterd.!In!hormonaal!opzicht!verandert!er!niets,!tenzij! u!daarvoor!hormonale!anticonceptie!hebt!gebruikt:!dan!komt!uw!eigen!menstruatiecyclus! weer!op!gang.! Sterilisatie!zit!niet!in!het!basispakket.!Overleg!zo!nodig!met!uw!ziektekostenverzekeraar!of! de!sterilisatie!wordt!vergoed@!dit!verschilt!per!verzekering!en!verzekeraar.!Indien!de! sterilisatie!volledig!wordt!vergoed,!zal!er!in!de!meeste!gevallen!geen!eigen!risico!worden! verrekend.!Dit!geldt!niet!voor!de!nacontrole!met!echo!of!röntgenfoto’s!na!drie!maanden.! ! !
Laparoscopie%
! Beschikbaarheid! Vergoeding! Littekens! Narcose! Plaatselijke!verdoving! Dagopname!mogelijk! Poliklinisch!mogelijk! Direct!betrouwbaar! Röntgen!na!ingreep! Herstelfase! Controle!na!3!maanden! Kans!op!mislukken!van!de!ingreep! Ervaring! Herstelfase! Materiaal!
! Alle!ziekenhuizen! Afhankelijk!van!polis! Ja! Ja! n.v.t.! Ja! Nee! Ja! Nee! Enkele!dagen! Nee! Gering! Ca.!40!jaar! Enkele!dagen! Siliconen,!titanium!
Kans!op!complicaties!
Gering@! beschadiging! darmen,!bloeding! (zie!operaties! algemeen)! 2J5/1000!
Zwangerschappen!na!geslaagde! procedure!
Hysteroscopie% Essure! ! Vrijwel!alle!klinieken! Afhankelijk!van!polis! Nee! Nee! Eventueel! Ja! Ja! Nee! Nee! Dag! Ja! Ca.!5J10%! 12J13!jaar! Kort! Rvs,!polyester!(PET),! titanium! Perforatie,!migratie,! expulsie!(12/1000).! Oplossing:!meestal! mogelijk!via!laparoscopie! 0J4/1000!
Internet! !
www.nvog.nl! !
www.essure.nl! !
!
©&2015&NVOG& Het©right&en&de&verantwoordelijkheid&voor&deze&folder&berusten&bij&de&Nederlandse& Vereniging&voor&Obstetrie&en&Gynaecologie&(NVOG)&in&Utrecht.&Leden&van&de&NVOG&mogen& deze&folder,&mits&integraal,&onverkort&en&met&bronvermelding,&zonder&toestemming& vermenigvuldigen.& Folders&en&brochures&van&de&NVOG&behandelen&verschillende&verloskundige&en& gynaecologische&klachten,&aandoeningen,&onderzoeken&en&behandelingen.&Zo&krijgt&u&een& beeld&van&wat&u&normaliter&aan&zorg&en&voorlichting&kunt&verwachten.&Wij&hopen&dat&u&met& deze&informatie&weloverwogen&beslissingen&kunt&nemen.&Soms&geeft&de&gynaecoloog&u& andere&informatie&of&adviezen,&bijvoorbeeld&omdat&uw&situatie&anders&is&of&omdat&men&in&het& ziekenhuis&andere&procedures&volgt.&Schriftelijke&voorlichting&is&altijd&een&aanvulling&op&het& gesprek&met&de&gynaecoloog.&Daarom&is&de&NVOG&niet&juridisch&aansprakelijk&voor& eventuele&tekortkomingen&van&deze&folder.&Wel&heeft&de&Commissie&Communicatie&van&de& NVOG&zeer&veel&aandacht&besteed&aan&de&inhoud.&Dit&betekent&dat&er&geen&belangrijke& fouten&in&deze&folder&staan,&en&dat&de&meerderheid&van&de&Nederlandse&gynaecologen&het& eens&is&met&de&inhoud.& Andere&folders&en&brochures&op&het&gebied&van&de&verloskunde,&gynaecologie&en& voortplantingsgeneeskunde&kunt&u&vinden&op&de&website&van&de&NVOG:&www.nvog.nl,& rubriek&voorlichting.! !
