NVBF en Informatie van het Web Editie nr 2 – September 2008 Toelichting Het IOBF Rotterdam heeft in 2007 besloten relevante informatie op het gebied van fysieke belasting te vinden op een aantal toonaangevende websites in Nederland te gaan bijhouden. Onderstaand overzicht van de bezochte sites is het resultaat van de eerste zoektocht en daardoor wat uitgebreider. De ambitie is ieder kwartaal een nieuwe editie te laten verschijnen van dit overzicht. In dit document staan veel hyperlinks naar pdf files die op internet zijn gepubliceerd. Door de controltoets in te drukken en te klikken op de gekleurde of onderstreepte stukken tekst kunt u doorklikken naar het relevante artikel, nieuwsbrief of webpagina. Dit zijn de sites die worden bijgehouden: • TNO/Body@work • Nederlands Normalisatie Instituut • NVAB • Sociale zaken en werkgelegenheid • Stichting Kwaliteitsbevordering Bedrijfsgezondheidszorg SKB • Arbouw • Arbo-online • Arbozw • Stecr • Arbeidsinspectie • Het arbokenniscentrum voor Zorg en Welzijn • NCvB (Nederlands Centrum voor beroepsziekten) • Ergocoaches • Regionale centra voor arbeidsrelevante aandoeningen (ZON) • Nederlands Kenniscentrum Arbeid en Klachten Bewegingsapparaat AKB • Coronel Instituut voor Arbeid, Milieu en Gezondheid. Wanneer sites niet in het overzicht vermeld staan dan was hier geen nieuws op gevonden.
NEN Nieuw ergonomieplatform. Bij NEN is de opzet van de ergonomiecommissies aangepast. Er is een ergonomieplatform opgericht. Vanuit het platform worden nationale, Europese en mondiale projecten geïnitieerd. lees verder: http://www2.nen.nl/nen/servlet/dispatcher.Dispatcher?id=260247&parentid=000009 EU compagne een gezonde werkplek. De nieuwe tweejarige Europese campagne ‘Een gezonde werkplek’ (voorheen Europese Week) vraagt algemeen aandacht voor veilig en gezond werken. In 2008 en 2009 gaat het specifiek over het bevorderen van een geïntegreerde aanpak van risicobeoordeling … lees verder: http://www2.nen.nl/nen/servlet/dispatcher.Dispatcher?id=260238&parentid=000009
1
SKB Wat hebben rokers, niet-sporters en geheelonthouders in de banksector gemeen? BRAVO staat voor gezonde leefgewoonten: meer Bewegen, niet Roken, matig met Alcohol, gezonde Voeding en Ontspanning. Maar hoe hangen deze leefstijlaspecten samen met verzuim? Daar gaat dit artikel(http://www.skbvs.nl/bestanden/www.skb.nl_20080108_TBV_leefstijlkenmerken%20en% 20verzuim%20in%20de%20banksector.pdf) in TBV op een unieke wijze op in: nog nooit eerder werden zoveel leefstijlaspecten in onderlinge samenhang onderzocht bij zo een grote groep. Bent u benieuwd wat rokers, niet-sporters, geheelonthouders en mensen met ernstig overgewicht gemeen hebben? Dan is dit artikel iets voor u.http://www.skbvs.nl/
Arbouw 'Stratenmakers te klassiek opgeleid'
De opleiding tot stratenmaker is verouderd. Machinaal bestraten krijgt onvoldoende aandacht, vindt de Arbeidsinspectie. Volgens de inspectie wordt het machinaal bestraten momenteel vooral in de praktijk geleerd. Op school leren de stratenmakers in spé niet om met behulp van machines straten aan te leggen. Veel bedrijven gaan daardoor ook niet over op machinaal bestraten, is de overtuiging van de waakhond van de arbeidsomstandigheden. En dat is voor de controleurs een doorn in het oog. Veel meer stratenmakers zouden al met machines moeten werken, vindt Dick Juffermans, landelijk projectleider van de Arbeidsinspectie. Lees meer op volgende link: http://www.arbouw.nl/werkgever/actueel/nieuwsoverzicht/stratenmakers-klassiek-opgeleid/
Uit arbo-online Nieuws RSI over hoogtepunt heen 19 mei 2008 RSI is niet meer beroepsziekte nummer één in Nederland. Van alle beroepsziektenmeldingen ging er in 2007 vijf procent over RSI. In 2003 was dat nog dertig procent. Lees meer: http://www.arbo-online.nl/?subject=news&id=578 Arbeidsinspectie controleert stratenmakers 14 mei 2008 Vanaf woensdag 14 mei controleert Arbeidsinspectie op 500 locaties of stratenmakers hun werk gezond en veilig kunnen doen. Lees meer: http://www.arbo-online.nl/?subject=news&id=575&theme=4
2
Artikelen Trillend op de tractor Bestuurders van terreinvoertuigen, slecht geveerde vrachtwagens en bedieners van motorkettingzagen lopen risico op gezondheidsschade. De wet geeft nu grenzen aan voor trillingen op de werkplek, maar die zijn nog te ruim. Samenvatting uit Arbo 4 2008 Lees meer: http://www.arbo-online.nl/?subject=article&id=192&theme=4 Jurisprudentie Uitval na lopendebandwerk Een vrouw werkt sinds 1991 als inpakster aan een lijnmachine, waar kunststof schaaltjes worden geproduceerd. Zij moet de schaaltjes van elkaar losmaken en in grote plastic zakken inpakken. Na twee ziekteperiodes in 1995 wegens schouderklachten door een slijmbeursontsteking, verklaren de bedrijfsarts en de behandelende specialist haar volledig hersteld. Gerechtshof 's-Hertogenbosch, 8 januari 2008, JAR 2008, 70. Lees meer: http://www.arboonline.nl/?subject=jurisprudentie&id=151
SZW •
Werk stratenmakers vaak ongezond: http://home.szw.nl/index.cfm?menu_item_id=13753&hoofdmenu_item_id=13825&rubriek_i tem=391926&rubriek_id=391817&set_id=1938&doctype_id=6&link_id=129981 Stratenmakers werken te vaak op een onnodig ongezonde of gevaarlijke manier. Bij controles van de Arbeidsinspectie blijkt in de helft van de gevallen iets mis te zijn. Stratenmakers tillen te zwaar, ademen kankerverwekkend kwartsstof in of lopen risico aangereden te worden door langskomend verkeer.
•
Het volgende onderzoeksrapport is verschenen: Eindrapport `Weerbarstige denkbeelden : http://docs.szw.nl/pdf/129/2007/129_2007_3_10412.pdf
De site van sociale zaken en werkgelegenheid http://www.szw.nl/
Arbeidsinspectie Arbo-branchebrochure
http://arbeidsinspectie.szw.nl/index.cfm?fuseaction=dsp_document&link_id=86771 Arboregels worden door werkgevers vaak als 'lastig en moeilijk' ervaren. Dat realiseert de Arbeidsinspectie zich ook. Om hieraan tegemoet te komen is de arbeidsinspectie in 2006 gestart met het uitgeven van de reeks ‘Arbo-branchebrochures’. Hierin worden de belangrijkste brancherisico's toegelicht, evenals de regels waaraan u als werkgever moet voldoen en de wijze waarop de Arbeidsinspectie daarop inspecteert.
3
Arbocatalogi Werkgevers en werknemers hebben in de in 2007 hernieuwde Arbowet meer ruimte en verantwoordelijkheid gekregen om zelf invulling te geven aan de wijze waarop ze binnen de eigen branche aan de wet voldoen. Dit heeft als voordeel dat in ondernemingen arbobeleid kan worden gevoerd dat rekening houdt met de specifieke kenmerken van hun sector. De overheid zorgt via de Arbowet voor een helder wettelijk kader (doelvoorschriften) met zo min mogelijk regels en zo weinig mogelijk administratieve lasten. Werkgevers en werknemers maken samen afspraken over de wijze waarop zij aan de door de overheid gestelde voorschriften kunnen voldoen. Deze afspraken kunnen worden vastgelegd in zogenoemde arbocatalogi (http://www.arbonieuwestijl.nl/7/14/Wat_zijn_arbocatalogi.html ) Hierin staan de verschillende methoden en oplossingen beschreven die werkgevers en werknemers samen hebben afgesproken om aan de doelvoorschriften die de overheid stelt te voldoen. Bijvoorbeeld met beschrijvingen van technieken en methoden, goede praktijken, normen en praktische handleidingen. De verantwoordelijkheid voor de arbocatalogi ligt dus volledig bij werkgevers en werknemers of hun brancheorganisaties. Overzicht goedgekeurde arbocatalogi Inmiddels zijn de eerste arbocatalogi getoetst en door de Arbeidsinspectie goedgekeurd. Op de site arboportaal.nl vindt u een overzicht van de goedgekeurde arbocatalogi. De site van de arbeidsinspectie: http:// www.arbeidsinspectie.nl/
NCvB Werkgerelateerdheid bij rugklachten en psychische klachten vaak onderschat Uit dossieronderzoek blijkt dat werkgebondenheid van de aandoeningen aspecifieke rugklachten en psychische aandoeningen door bedrijfsartsen vaak wordt onderschat. Hierdoor worden kansen voor preventie en re-integratie gemist. Zie www.beroepsziekten.nl Voor horecapersoneel moet het rookgordijn snel worden opgetrokken In landen met een rookverbod in de horeca zijn de positieve gezondheidkundige effecten snel zichtbaar, zoals verbetering van de longfunctie en afname van luchtwegklachten bij het horecapersoneel. In Italië nam het aantal ziekenhuisopnames wegens een hartinfarct in het jaar na invoering van het verbod met 11% af. Deze waarnemingen gevoegd bij de bescherming tegen de kankerverwekkende effecten van passief roken vormen krachtige argumenten voor een snelle invoering van het rookverbod in de horeca in ons land, zoals recent nu ook door het kabinet is besloten. Zie www.beroepsziekten.nl Cytostatica nog steeds reproductierisico in het ziekenhuis, maar ook in de thuiszorg en de diergeneeskundige praktijk Oncologieverpleegkundigen worden tijdens hun dagelijkse werkzaamheden blootgesteld aan cytostatica, zelfs wanneer beschermende handschoenen worden gedragen. De helft van de oncologieverpleegkundigen heeft een verhoogde kans minder snel zwanger te worden en 10% heeft meer kans op vroeggeboorte en een kind met een laag geboortegewicht. Onderzoek geeft 4
aan dat het aantal werknemers buiten het ziekenhuis waaronder de thuiszorg, wasserijen maar ook in de diergeneeskundige praktijk dat potentieel risico loopt op blootstelling, hoger is dan gedacht. Zie www.beroepsziekten.nl
5
Afspraken tillen en fysieke belasting en aanpak In dertig van de afgesloten arboconvenanten zijn specifieke afspraken gemaakt over de aanpak van fysieke belasting / tillen. De afspraken in arboconvenanten hebben betrekking op het tillen van te zware lasten, maar ook onderwerpen als duwen en trekken van lasten of belastende werkhoudingen spelen bij enkele convenanten een rol. Beleidsregels om fysieke belasting te beperken: De Zorg In verschillende Zorgsectoren zijn ambitieuze afspraken gemaakt over het terugdringen van de fysieke belasting. Zo wordt – om een reductie in blootstelling te bereiken – een actief bronbeleid gestimuleerd, waarmee specifieke oorzaken van fysieke belasting worden aangepakt. Deze ontwikkeling betekent een cultuuromslag van training in tiltechnieken naar het voorkomen van tilhandelingen. Daarnaast is afgesproken dat er functionele richtlijnen in de Zorg worden vastgesteld (zogenaamde praktijkregels), gebaseerd op algemeen erkende gezondheidskundige uitgangspunten. Met meerdere Zorgsectoren is afgesproken dat een deel van bovengenoemde praktijkregels die door sociale partners zijn vastgesteld, door SZW zal worden opgenomen in een beleidsregel fysieke belasting die van toepassing is op alle sectoren in de Zorg. Beleidsregels om fysieke belasting te beperken: De Bouwnijverheid Ook in het kader van het convenant met de Bouwnijverheid is afgesproken tot een beleidsregel over fysieke belasting te komen. Kern van de beleidsregel is een tilnorm van (maximaal) 25 kilo door één persoon. Voor een aantal beroepsgroepen zijn specifieke normen geformuleerd. Vanuit gelijkheidsoverwegingen is besloten de reikwijdte van deze beleidsregel niet te beperken tot de Bouwnijverheid, maar voor de bouwplaats als geheel te laten gelden, waardoor ook andere sectoren aan de beleidsregel gebonden zijn. Naar aanleiding van reacties uit de diverse betrokken sectoren is het concept van de beleidsregel aangepast. Voorts is in het bouwconvenant afgesproken dat de aanbevelingen op het terrein van fysieke belasting uit de bestaande en toekomstige A-bladen van de stichting Arbouw zullen worden geïmplementeerd. Voor afloop van het convenant moet 90% van de risicopopulatie bekend zijn met de risico's en het voorkomen ervan. Er is tevens een vermindering van het aantal werknemers met klachten met ten minste 10% overeengekomen. Zie www.beroepsziekten.nl
Ergocoaches. Tillen bij nachtelijke verdroogrondes zie www.ergocoaches.nl Veel cliënten hebben een incontinentiesysteem, dat regelmatig moet worden verschoond in ‘verdroogrondes’ In de nachtdienst, maar soms ook tijdens de dagdienst, kan het voorkomen dat enkele personen al deze systemen moeten verschonen tijdens de ‘verdroogrondes’. De zorgverlener staat dan vrij lange periode voorovergebogen te werken. Hoge prioriteit voor betere incontinentiezorg Amsterdam, 30 november 2006 - Veel cliënten in verpleeg- en verzorgingshuizen hebben last van incontinentie. Zelf naar het toilet kunnen gaan en zo lang mogelijk continent blijven zijn zeer belangrijke aspecten van kwaliteit van leven. Het voorkómen van onnodige incontinentie en 6
verbeteren van de zorg bij toiletgang en incontinentie verdient dan ook hoge prioriteit bij iedereen die in de zorg werkt. Dat vinden ActiZ, Sting en SCA Personal Care die samen een ondersteuningspakket hebben ontwikkeld om tot deze kwaliteitsverbetering te komen. Het pakket is tijdens de Zorg voor Beter-dag aangeboden aan mevrouw J. van Veen, hoofdinspecteur Verpleging en Chronische Zorg van de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Het ondersteuningspakket bestaat uit een handreiking voor het management, een handleiding voor verplegend en verzorgend personeel en een lesbrief voor teamleiders en opleidingsfunctionarissen. Bespreekbaar maken In zorginstellingen in Nederland komt urine-incontinentie bij meer dan 70 procent van de cliënten voor. In het ondersteuningspakket ‘Zorg bij de toiletgang en incontinentiezorg' ligt de nadruk op het voorkómen van onnodige incontinentie. Bewoners van verpleeg- en verzorgingshuizen verliezen dan urine zonder dat er een afwijking bestaat aan de blaas en/of urinewegen. Dit komt bijvoorbeeld omdat zij de weg naar het toilet niet meer kunnen vinden, of de knoop van de broek niet tijdig open kunnen maken. Door de toiletgang bespreekbaar te maken in de instelling en te inventariseren welke problemen daarbij ontstaan, kan de kans op onnodige incontinentie worden verkleind. Dit zal leiden tot verbetering van de zelfredzaamheid van de cliënt, besparing op kosten omdat onnodige zorg wordt verminderd en vermindering van de werkdruk. Praktische hulpmiddelen De handleiding ‘Zorg bij de toiletgang en incontinentiezorg' biedt hulplijsten voor verplegend en verzorgend personeel. Zorgverleners krijgen inzicht in vormen van incontinentie en ondersteuning bij het vinden van gerichte oplossingen. De handleiding is ontwikkeld door SCA Personal Care. De lesbrief is een product van Sting, de landelijke beroepsvereniging voor verzorging. Het is een hulpmiddel om het onderwerp bij (na-)scholingsactiviteiten of teambesprekingen te bespreken. ActiZ heeft een handreiking geschreven voor het middelmanagement om het incontinentiebeleid verder te ontwikkelen. handreiking: http://www.ergocoaches.nl/images/dynamic/pdf/incontinentie%201.pdf handleiding: http://www.ergocoaches.nl/images/dynamic/pdf/incontinentie%202.pdf lesbrief: http://www.ergocoaches.nl/images/dynamic/pdf/incontinentie%203.pdf
7
Thema Obesitas zie www.ergocoaches.nl Volgens de wereldgezondheidsorganisatie lijden meer dan 1 miljard mensen over de hele wereld aan overgewicht. Tenminste 300 miljoen van hen heeft obesitas. We weten dat het gewicht van obese patiënten extreme vormen kan aannemen, zelfs tot boven de 400 kg. De fysieke belasting bij de verzorging van obesitas patiënten levert extra problemen op en vergt dus ook speciale maatregelen. Behalve obesitas wordt de laatste tijd ook steeds meer gesproken over zogenaamde ‘morbide obesitas’. Voorbij de grens van een BMI van meer dan 40 wordt de term bariatrische cliënt gebruikt. De BMI is de Body Mass Index en bereken je als volgt. Neem het lichaamsgewicht (in kilo’s) en deel dat door de lichaamslengte (in meters) in het kwadraat. Voor mensen jonger dan 20 jaar gelden iets andere waarden. In onderstaande tabel zie je hoe je met die BMI’s kunt werken. BMI Ondergewicht Normaal Overgewicht Obesitas 1 Obesitas 2 Obesitas 3
<18.5 18.5-24.9 25-29.9 30-34.9 35-39.9 Bariatrisch > 40
Tot enkele jaren geleden zagen we echt fors overgewicht (BMI > 40) vooral veel in de VS en maar af en toe in ons eigen land. De laatste tijd komt het echter ook steeds meer in Nederland voor en is het echt verstandig om je als ergocoach eens te verdiepen in wat het voor de directe zorg betekent om een zeer zwaar persoon in je instelling te krijgen. Dat voorkomt dat je voor een voldongen feit staat en in een keer alle oplossingen moet verzinnen en regelen. Dat het vroeger of later ook bij jou in je instelling nodig zal zijn, blijkt wel uit landelijke statistieken. Cijfers van het CBS op de site van Voedingscentrum (www.voedingscentrum.nl) laten zien dat in zo’n 10 jaar tijd het percentage mannen met fors overgewicht (BMI > 30) 5,0 naar 8,6% is gestegen en voor vrouwen van 7,6 naar 10,2. Als ergocoach kom je speciale problemen tegen bij het tillen van deze cliënten: niet elke tillift kan immers gewichten van meer dan 180 kg tillen. Maar behalve het tillen zijn er ook allerlei andere problemen die meer voorkomen bij bariatrische cliënten. We kunnen veel van de Amerikanen leren op dat punt: zij hebben veel meer ervaring met de speciale verzorging van deze cliënten. Op congressen over ergonomie zijn veelal speciale workshops georganiseerd. Speciale problemen die je tegen kunt komen zijn extreme vormen van oedeem in ledematen (sterke vochtophoping in benen/voeten en armen), zeer slechte huidconditie en een huid die ernstige drukplekken heeft en niet te vergeten ademhalingsmoeilijkheden en hartklachten. Iets als min of meer platliggen is soms al te zwaar voor ze en het gewicht van een arm of een been kan tot gevaar van ontwrichting leiden als je een transfer uitoefent. De huidverzorging met de diepe en zware huidplooien levert ook weer bijzondere en fysiek belastende problemen op. Wat vooral opvalt, is dat er de nodige creativiteit nodig is om oplossingen te vinden. Je ziet allerlei trucjes met glijzeiltjes om maar onder of dichter bij de cliënt of een arm of been van de cliënt te komen om hem te verzorgen of te tillen. Elke cliënt heeft weer een aantal specifieke problemen en standaardoplossingen werken meestal niet. Vandaar dat we nummer 13 van het ErgoCoach Magazine helemaal in het teken hebben gezet van het thema obesitas. Met als onderliggende boodschap: zorg dat je er klaar voor bent en je niet laat verrassen. 8
Meer weten over obesitas, gezonde voeding, etc? Kijk dan eens op: www.voedingscentrum.nl (uitgebreide informatie over gezonde voeding en overgewicht) www.dietistencooperatie.nl (informatie over diëtisten en gezonde voeding) www.dikke-mensen.nl (Nederlandse Obesitas Vereniging) Relatie belastbaarheid en lichamelijke klachten onduidelijk De rol van een beperkte fysieke belastbaarheid bij het ontstaan van klachten aan het bewegingsapparaat is veel minder duidelijk dan algemeen wordt aangenomen. Daarom is er geen reden om de fysieke belastbaarheid van werknemers te testen met als doel klachten aan het bewegingsapparaat te voorkomen. Aldus Heleen Hamberg-van Reenen in haar onderzoek waarop zij 15 mei promoveert aan VU medisch centrum. zie http://fysioforum.nl/news.php?item.1253.5 en http://www.huisartsvandaag.nl/content/view/13410/54
9
