nummer 5 • jaargang 31 • 2009
De Water-Lander
t w e e - m a a n d e l i j k s i n f o r m at i e - b u l l e t i n v a n v. t. v. w at e r - l a n d
Kijk ook eens op www.vtv-waterland.tk
MEDEDELINGEN voorzitter Tonny van geijten legt functie neer
1
A.D.S.S. Anne Drenth Sound Service
Totale
geluidsverzorging voor al uw evenementen
Geluid
en licht op het hoogste niveau
Wij werken met sets van EV • Deltamax • Kling&Freitag Dynacord en d&b audiotechnik
Heimansweg 35 1031 TZ Amsterdam Tel. 020-63 41 753 Fax. 020-33 41 500 Mob. 0621-28 67 85 2
d&b audiotechnik
®
Va n d e Vo o r z i t t e r Beste Leden, Vóór de afgelopen bestuursvergadering van 23 september jl. heeft Tonnie van Geijten het bestuur meegedeeld niet langer voorzitter van onze vereniging te willen blijven! De reden die ze hiervoor aangeeft is zich niet te kunnen verenigen met de wijze van besturen zoals een meerderheid in het bestuur voorstaat. Standpunten van enkele bestuursleden zijn niet de hare en daarom heeft zij moeten concluderen dat er niet voldoende draagvlak meer was voor haar als voorzitter en heeft zij, mede om gezondheidsredenen, haar functie neergelegd. Tevens heeft zij meegedeeld ook op te stappen als bestuurslid van de vereniging. Namens het bestuur, Peter Dekker, Vice voorzitter
Wie o
Wie?
3
Inhoudsopgave
4
Van onze Voorzitter
3
Van het Bestuur
5
Jaar van de Egel
6
Kleurplaat
14
De Digitale Tuin
15
In Memoriam
16
Goede Buren (om te bewaren)
17
Bomen op Water-Land
23
De Moppentrommel
26
Tuinkalender Oktober
27
Over de Klaverjasmarathon
32
Lente 2009
33
Over de Creaclub
34
Tuinkalender November
35
Bescherm ze tegen de Koude
35
Nacht van de Nacht op de Kemphaan
42
Proefjes en dergelijke
45
Adres Wijzigen?
47
Wat is Waar
49
Colofon
52
V a n d e V o o rVzai tnt e h re t( vBeersvtoul ug r) Nieuwe plattegronden in aantocht
Op instigatie van de Bond van Volkstuinders wordt VTV-Waterland voorzien van prachtig nieuwe plattegronden.
5
Jaar van de Egel Waar leven ze? De natuurlijke leefomgeving van een egel is het bos. Ze kunnen zich daar goed verstoppen en nestmateriaal vinden. Tegenwoordig leven ze eigenlijk overal waar voedsel is en geschikte schuilplaatsen te vinden zijn. Ze vermijden vochtige gebieden en naaldbossen zonder onderhout omdat het moeilijk is om daag een droge schuilplaats te vinden. Hoe klinken egels? Egels maken een hoop herrie tijdens het eten. Ze smakken en snuiven er op los. Bij woede gilt een egel. Luid snuffelen en sissen zijn geluiden die hij bij opwinding maakt. Doordringende angst- of pijnkreten klinken als het krassen van een ijzerzaag. Egelbaby’s tsjilpen als vogels als ze honger hebben of als ze hun moeder zoeken. Het nest Egels bekleden hun nest met bladeren, planten, mossen en grassen. Ze slepen dit in hun bek naar hun schuilplaats. Dit kan een zelfgemaakt hol zijn, maar ook een holle boomstam, een konijnenhol of een plaatsje in een oude stal of onder een heg. Als de schuilplaats de egel bevalt, kan hij het jaren gebruiken om er overdag te slapen. Het zelfgemaakte egelnest wordt in elkaar gedraaid. Hij sleept het nestmateriaal naar de uitgekozen plek, maakt een hoop, graaft zich in en begint te draaien. Zo ontstaan er dicht op elkaar gepakte bladeren die de wanden van het nest vormen. Deze wanden kunnen wel 20 cm dik zijn!
6
7
Jaar van de Egel Slaapritme De egel is sommige delen van de hele nacht actief. De eerste actieve periode is bij het vallen van de avond en duurt zo’n 3 uur. Rond middernacht en tegen de ochtend gaat hij telkens nog eens voor enkele uren op pad. Per nacht kan hij zo gemakkelijke enkele kilometers afleggen. De egel is wakker in de lente, zomer en herfst. In de herfst slaat hij een vetvoorraad op, waardoor hij tijdens zijn winterslaap kan overleven. Winterslaap Als het kouder wordt en er niet voldoende voedsel meer is, zoekt de egel een beschut plekje voor de winterslaap. Onder een heg, een houtstapel, compost- of bladhoop maakt hij een nest van blad, takjes en ander materiaal. Wanneer hij vet genoeg is -jonge egels vaak pas in december, oudere egels al eerder - zoekt hij dit nest op. Nuttig? Egels worden soms ‘s avonds rondscharrelend in de tuin gezien, waar hij een welkome gast is omdat hij de voor ons schadelijke dieren eet: slakken, rupsen, larven, kevers, jonge muizen en aas. Ook eet hij wel mieren, wormen, pissebedden, spinnen, kikkers, padden en soms zelfs bijen en wespen. Beschermd dier Egels ziet men niet dagelijks en door stadsuitbreiding en wegenaanleg wordt het ook steeds minder. Daarnaast zijn land- en tuinbouwgif, water en bodemverontreiniging oorzaak van ziekte en sterfte onder de egels. Ook de toename van de verkeersdruk 8
ATCO Uw adres voor: (vrijblijvende prijsopgave)
Dakwerken bv - - - -
stalen dakpannen bitumineuze daken shingle daken dakpannen
Alles onder 10 jaar garantie Struisgrasstraat 7 - 1032 LE Amsterdam. Tel: 020-6335493 (na 18.00 uur) - Mobiel: 06-21260073 Fax: 020-6335493 e-mail:
[email protected]
Jaar van de Egel eist steeds meer slachtoffers. Daarom staat de egel op de lijst van beschermde dieren in de Natuurbeschermingswet. Dit betekent dat het verboden is een egel te verstoten, te doden of mee naar huis te nemen. Gevaren voor egels Egels hebben weinig natuurlijke vijanden, maar roofvogels en grote uilen hebben maling aan hun stekels. Met hun grote klauwen en hun harde snavel trekken ze hem in stukken. Dassen, bunzingen, wilde zwijnen en vossen maken zieke of gewonde egels buit. Inwendige en uitwendige parasieten kunnen hem ook het 9
Jaar van de Egel leven kosten. De meeste parasieten krijgt een egel binnen bij het eten van slakken en insecten. Het grootste gevaar schuilt echter in de mens. Het eten van slakken, mollen of muizen die gedood zijn door slakkenkorrels of ander gif, is dodelijk voor egels. De vijver Egels kunnen goed zwemmen, maar tegen steile randen van tuinvijvers of zwembaden kunnen zij niet op. Zorg voor een ruwe rand of een plankje voor de egel om er uit te klimmen. Wat wel of juist niet doen? Bijvoeren? Er is geen enkel bezwaar tegen om egels te voeren, als het maar bijvoeren is. Als er in oktober al nachtvorst is, zullen veel eerstejaarsegels moeite hebben om voldoende vetreserves op te bouwen voor de winterslaap. Vooral voor hen is het erg aan te bevelen om ze bij te voeren. - Geef kattenvlees uit blik, kattenbrokken, meelwormen, gekookt ei en fruit. - Geef water te drinken, nooit melk! - Zet het eten onder een omgekeerd kistje met een klein gat er in, zodat de katten er niet bij kunnen. Egels die worden bijgevoerd gaan wel later in winterslaap. Dat is geen bezwaar voor egels.
10
Vasco profiel
Uw dealer voor het leveren of het monteren van stalen dakpanplaten
Bent u zelf handig? Er wordt kosteloos een vrijblijvende offerte gegeven Wij leveren het af voor de deur van uw tuinhuisje
De voordelen van dakplanplaten: -
minimale belasting milieubewuste constructie dak over dak montage zes verschillende kleuren veel hulpstukken en accessoires
Bel voor een vrijblijvende offerte: 020 - 6322207 06 - 53225054
Vasco Profiel: dé dealer van Finish Profiles in Amsterdam en omstreken Postbus 36282 1020 MG Amsterdam
11
Jaar van de Egel Een slaapplaats Egels slapen graag in een egelhuis. Betonnen huizen zijn ongeschikt, die worden te vochtig. Ongeverfd hout is goed, als het op stenen staat en ventilatiegaten aan de achterkant heeft. Bedek het met veel tuinafval. Egels verhuizen regelmatig, maar op een gegeven moment zal hij weer in het houten huis zitten. Rommel Rondslingerende (jam)potten, blikjes, plastic buizen of ijzerdraad zijn een gevaar voor egels die overal hun neus in steken en vast komen te zitten. Netjes die over fruit worden gehangen tegen vogels, moeten minstens 30 cm boven de grond hangen, anders kan een egel er in verstrikt raken, wat snijwonden en flinke onderkoeling ten gevolge kan hebben. Ruim een composthoop nooit op alvorens te controleren of er een egel in slaapt; vanaf juli tot oktober kan er zelfs een moederegel met jongen inzitten. Gebruik GEEN slakkengif. Zet ratten- of muizengif zo hoog dat de egel er niet bij kan. Maak uw gemeente attent op plaatsen waar geregeld egels worden dood gereden: Misschien is een plaatselijke afscherming voldoende. Laat een nest jonge egels met rust. De moeder komt pas terug als u weg bent. Handel alleen als u zeker weet dat het nest voorgoed verlaten is. Verplaats de egel niet omdat u denkt dat hij niet veilig is.Vrouwtjes kunnen jongen hebben ! Haal hem wel van straat. Zorg voor kompost- of bladhopen in de tuin om de egel een geschikte overwinteringplaats te geven. Geef nooit melk te drinken, alleen water, want de lactose in de melk geeft ernstige darmklachten. Hij krijgt ernstige diarree en zal door uitdroging sterven. Geitenmelk wordt wel door egels verdragen. Geef kattenvoer, eventueel gemengd met muesli. Zorg dat uw tuin geen dichte afscheiding heeft die eindigt bij een autoweg. 12
Jaar van de Egel Maak een paar openingen, zodat de egel niet persé hoeft over te steken om uit uw tuin te komen. Hang fijnmazige netjes voor bessen e.d. niet tot op de grond. Egels raken er in verstrikt. Laat een hoop takken en bladeren achterin uw tuin liggen. Dit vormt een ideale verblijfplaats voor egels. Plaats een egelkoepel in uw tuin. De dieren kunnen hierdoor een lange winterslaap houden, omdat deze koepel van houtbeton een goed geïsoleerde bodem heeft. Zorg ervoor dat er voldoende stro, hooi, papier en houtspaanders in liggen. De egelkoepels zijn niet alleen in de winter erg nuttig, maar in de zomer zijn ze ook uitermate geschikt als broedplaats. Het hele jaar door zullen egels er met plezier gebruik van blijven maken Leg een loopplankje in de vijver. Egels kunnen redelijk goed zwemmen, maar ze verdrinken nog te vaak door tuinvijvers met hoge randen. Met behulp van het plankje kan de egel er veilig uitklimmen. Sluit putten, keldergaten en afvoerpijpen af met een rooster. De egel gaat in de winter op zoek naar een verblijfplaats en de open plekken zijn gevaarlijk voor deze dieren. Ze kunnen zich verwonden of vastgeklemd raken. Door de openingen af te sluiten met een rooster, kunt u dit voorkomen. Verbrand geen takken en draai geen composthoop om, voor u zeker weet dat er geen egels onder zitten. U kunt ze onbewust bezeren. Leg wat voedsel voor de egels buiten. Om de winter goed door te komen, moeten egels veel eten om reserves op te bouwen. Katten- en hondenvoer, een rauw ei, spekrandjes, gemengd met muesli of pindakaas zijn voorbeelden van goed voedsel voor egels. Als u de dieren eten aanbiedt, zullen ze ook regelmatig terug komen. Zet géén schoteltje melk buiten. Egels kunnen koeienmelk maar gedeeltelijk verteren en daardoor krijgen ze maagproblemen. Namens de Communicatiecommissie Suna van Bekkum 13
Kleurplaat
14
V a n d e V o o rDzei t D t ei gr i t( v ae l er vToul g i n) Tijdens een grauwe en regenachtige dag de herinneringen van de mooie zomer op Waterland ophalen? Dat kan nu zelfs met bewegende beelden! Onze “huisfotograaf ” Kim Kodde heeft een hoop leuke films op Youtube geplaatst: http://www.youtube.com/user/kimkodde2007; Voor de Hyvers onder ons, VTV Waterland op Hyvers is: http://vtv-waterland.hyves.nl/. En dan natuurlijk nog de eigen website van VTV Waterland: http://www. vtv-waterland.tk/ én de fotosite van Kim Kodde: http://www.vtvwaterland.nl/. Op deze fotosite staan overigens ook de links naar de Youtube filmpjes. Veel plezier namens de Communicatiecommissie Suna van Bekkum
VOS
olie en gas
Voor al uw propaan en butaan gasflessen
Op ons depot is tevens een ruime sortering gas accessoires direct leverbaar. Gasdepot: Butaanweg 3 havennr. 2125 tel. 020 - 448 08 61 fax 020 - 448 08 63
15
In Memoria m Na een periode van strijd is op 15 augustus, j.l. alsnog vredig gestorven, Silvester Brobbel. Beeldend kunstenaar, geliefde van Tamar en tuinier op nr. 64. Een flink aantal mensen zal hem herinneren van de tijd dat hij in 2002 ter plekke een beeld uit materiaal van Waterland maakte, als onderdeel van de beeldentuin; zijn “Personal Mountain”, gemaakt van 7x7 wilgenstaken, een zelf gevlochten mand, die omgekeerd en met klei uit het bos bedekt, de berg werd: een krachtig beeld op ranke, tere benen.. Veel mensen en kinderen kwamen kijken, soms schuchter, soms een praatje makend. Een schoolklas filmde en interviewde hem. Hij maakte de tuin voor Tamar zo onderhoudsvriendelijk mogelijk, door een boomgaard aan te leggen, en een moestuin die hij in overzichtelijke bedden uitvoerde, met een watertoren van 3 watertonnen om zonder gesjouw deze te kunnen begieten. Silvester werd 58 jaar. Tamar, tuin 64
16
tte ( veewr av roel n g )) G oVeadne dBeu rVeono r( zo im t er b In de plantenwereld maken goede - of slechte buren soms een wereld van verschil. Planten kunnen elkaar versterken maar ook zeker verzwakken. Dit kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door een bepaalde geur die een plant bij zich draagt, of door de stoffen die ze afscheidt. Een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld het afrikaantje (tagetes patula) die via haar wortels bepaalde stoffen afgeven waardoor aaltjes worden geweerd. Deze aaltjes parasiteren op de wortels van rozen waardoor deze niet echt gedijen. Door afrikaantjes in de buurt, tussen of onder rozen te planten, zullen de rozen geen last hebben van die parasiterende aaltjes Profiteren van goede buren wordt combinatieteelt genoemd.. Aardappelen GOEDE BUUR: bonen, spruiten, karwij, dille, mierikswortel, koolrabi, munt, spinazie, suikermaïs, knoflook, bloemkool, sluitkool, erwten SLECHTE BUUR: tomaat, wortel, ui, zonnebloem, framboos, pompoen, Oost-Indische kers, komkommer, selderij, Aardbei GOED: spinazie, radijs, peterselie, ui, sla, tomaat, prei, tijm, veldsla, knoflook SLECHT: komkommer, broccoli, spruitkool, bloemkool Uien GOED: bieten, veldsla, komkommer, koolrabi, sla, peper, schorseneer, bonenkruid, courgette SLECHT: prei, peterselie, pastinaak, erwt, aardappel, tomaat Andijvie GOED: sluitkool, venkel, prei, tomaat Asperges GOED: basilicum, dille, koolrabi, sla, peterselie, tomaat. SLECHT: aardappel Artisjok GOED: suikermaïs, bonen Aubergines GOED: bonen, kattekruid, marjolein, sperziebonen 17
geautoriseerde dealer
Zonne-Energie-Zaanstad is gestart met haar activiteiten in 1988 en heeft als vertegenwoordiger van kwaliteitsproducten van Shell Solar al vele duizenden tevreden gebruikers van zonne-energie.
Onze sterke punten zijn: - Zorg voor het milieu - Levering kwaliteitsproducten - Eerlijke en oprechte adviezen - Concurrerende prijzen - Directe service Het adres voor: - Zonnepanelen van 10 Wp t/m 110 Wp - Accu’s van 70 Ah t/m 230 Ah - Omvormers 12/230 Volt vanaf 150 Watt t/m 1500 Watt - Laad- en regelapparatuur van 1 t/m 40 panelen - Accessoires geopend: ma.-woe. 9.00 - 21.00 uur do.-vrij. 9.00 - 17.00 uur zat.-zon. gesloten
18
ZE Z
Zonne-Energie-Zaanstad-B.V. Jonkerplantsoen 1b 1508 EE Zaandam Tel: 075 - 6156467 Fax: 075 - 6701907
ZE Z
Zonne-Energie-Zaanstad-B.V. Jonkerplantsoen 1b 1508 EE Zaandam Tel: 075 - 6156467 Fax: 075 - 6701907
Prijslijst (Bel ons voor de actuele prijzen) ZONNE-ENERGIE-ZAANSTAD Speciale aanbiedingen
Zonnepanelen
RSM 50 RSM 14 P RSM 75 RSM 80 SM 50 (Siemens) SM 55 (Siemens)
Accu’s
Varta Solar type 82070 12Volt 100AH Deta 230AH
Regelaars
Shell Merlin Shell BA-s 15121 MR 6 MR 10 Samilex Samilex Joker Sinus Joker Sinus Joker Sinus
Omvormers 12/220Volt
300 Watt 500 Watt 200 Watt 400 Watt 800 Watt
€ BEL € BEL € BEL € BEL € BEL € BEL € BEL € BEL € BEL € BEL € BEL € BEL € BEL € BEL € BEL € BEL € BEL
LEVERING AF ZAANDAM
geautoriseerde dealer
19
Goede Buren (om te be wa ren) Basilicum GOED: asperge, selderij, peper, tomaat Bieten GOED: dille, ui Bloemkool GOED: bonen, selderij, kamille, dille, oregano erwt, aardappel, aardbei, tomaat Bonen GOED: aubergine, sluitkool, selderij, komkommer, aardappel, pompoen, rozemarijn, salie, bonenkruid, suikermaïs SLECHT: bieslook, knoflook, venkel, prei, sjalot, ui Broccoli GOED: selderij, kamille, dille, rozemarijn, salie, SLECHT: Oost-Indische kers, oregano, aardbei, tomaat Courgette GOED: ui, maïs, sla SLECHT: komkommer, aardappel Erwt GOED: bonen, bieten, sluitkool, komkommer, dille, venkel, koolrabi, sla, pompoen, salie, suikermaïs, wortel, selderij, spinazie, munt, radijs, wortels SLECHT: tomaat, aardappel, ui, prei, knoflook, bloemkool, sjalot Framboos GOED: knoflook, viooltjes SLECHT: aardappel Knoflook GOED: bieten, komkommer, sla, meloen, aardbei, framboos, wortels, aardbei SLECHT: bieslook, prei, erwten, rabarber, spinazie, tarwe Komkommer GOED: bonen, sluitkool, selderij, dille, venkel, knoflook, sla, Oost-Indische kers, ui, erwt, suikermaïs SLECHT: aardappel, koolrabi, radijs, rammenas 20
Goede Buren (om te be wa ren) Koolrabi GOED: selderij, veldsla, prei, sla, ui, erwt, aardappel, radijs, spinazie SLECHT: komkommer Meloen GOED: radijs, suikermaïs Pastinaak GOED: ui Pepers GOED: basilicum, bieten, bieslook, knoflook, prei, ui, tomaat Pompoen GOED: sla, erwt, radijs, zonnebloem, suikermaïs SLECHT: salie, aardappel Prei GOED: sluitkool, bieten, selderij, veldsla, andijvie, koolrabi, sla, peper, schorseneer, aardbei, tomaat, wortels SLECHT: bonen, erwt, rode biet, radijs Rabarber GOED: sluitkool, veldsla, sla, spinazie Radijs GOED: sluitkool, koolrabi, sla, peterselie, erwt, pompoen, spinazie, aardbei, suikermaïs, tomaat, wortel, komkommer SLECHT: hysop Rammenas SLECHT: Komkommer
Rapen GOED: rozemarijn, erwten, munt Rozen GOED: komkommerkruid, bieslook, moederkruid, viooltjes Salie GOED: broccoli, spruiten, sluitkool, venkel, erwt, rozemarijn SLECHT: pompoen
21
Goede Buren (om te be wa ren) Schorseneren GOED: biet, koolrabi, prei, sla, ui Selderij GOED: bonen, broccoli, biet, bloemkool, komkommer, koolrabi, prei, spinazie, tomaat SLECHT: pastinaak, aardappel, suikermaïs, tarwe, peterselie, sla Sla GOED: bieten, sluitkool, komkommer, koolrabi, prei, ui, erwt, pompoen, radijs, rabarber, schorseneer, aardbei, suikermaïs, tomaat, wortel, aardbei, wortels SLECHT: peterselie, pastinaak, selderij Spinazie GOED: sluitkool, selderij, fruitbomen, koolrabi, aardappel, rabarber, aardbei, tomaat SLECHT: snijbiet, radijs, rammenas, rode biet. Spruitkool GOED: hysop, aardappel, salie, tijm SLECHT: Oost-Indische kers, rozemarijn, aardbei, tomaat Suikermaïs GOED: Zonnebloem, radijs, pompoen, aardappel, pastinaak, erwt, meloen, sla, artisjok, komkommer, bonen, aubergine SLECHT: Selderij, rode biet Tomaten GOED: basilicum, selderij, andijvie, knoflook, prei, sla, munt, peterselie, radijs, peper, spinazie, suikermaïs, bieslook, asperges SLECHT: rozemarijn, aardappel, erwt, pastinaak, ui, komkommer, venkel, dille, bloemkool, spruitkool, broccoli, augurk Veldsla GOED: sluitkool, koolrabi, prei, ui, rabarber, aardbei Venkel GOED: komkommer, andijvie, salie, erwten, sla SLECHT: bonen, tomaten 22
tte ( veewr av roel n g) G oVeadne dBeu rVeono r( zo im t er b Warmoes GOED: sluitkool, biet, radijs Witlof GOED: bieten, venkel, sla, tomaat Wortelen GOED: knoflook, kolen, bieslook, witlof, prei, ui, erwten, radijs, sla, tomaat, rozemarijn SLECHT: munt, rode biet Zonnebloem GOED: pompoen, suikermaïs SLECHT: aardappel
B oVm Van de oe on r zoi tpt eW r a(tveerr-vLoa lngd) Er zijn honderden verschillende Esdoorns, duizenden verschillende Tulpen. Maar sommige plantenfamilies kennen maar een enkel familielid. Een beetje eenzaam, maar de bomensoort die ik hier bespreek krijgt wel veel aandacht, dus eenzaam hoeft hij zich niet te voelen. Zelfs Goethe schreef een gedicht over deze bijzondere boom. Bij het Bivak Vlak bij het bivak staat een flinke Ginkgo biloba. Deze boom staat bekend onder een aantal namen. Japanse notenboom, Japanse of Chinese Tempelboom en waaier boom. De naam betekent in het Chinees ‘zilveren abrikoos’, vanwege het uiterlijk van de vruchten. Levend Fossiel De Ginkgo is eigenlijk een levend fossiel, het is geen loofboom maar ook geen naaldboom. In feite is de Ginkgo een tussenvorm van de sporendragende varens en de zaaddragende coniferen. Het gespleten, hartvormige blad met de kenmerkende parallel lopende nerven, lijkt op een vergrote uitvoering van het blad van de varen Adianthum of Veneushaar. Deze varen heet in het Engels Maidenhair, vandaar dat de boom in dat taalgebied bekend staat als de Maidenhaar tree. 23
Bomen op Water-La nd Er zijn vele fossielen gevonden van de Ginkgo. Duidelijk is dat er lang geleden meerdere soorten Ginkgo’s waren en dat de Ginkgo biloba de enige overgeblevene is. Ontdekking Men kende wel de fossielen en dacht dat alle Ginkgo’s waren uitgestorven. De Duitse arts en plantkundige Engelbert Kaempfer, was in dienst van de VOC. Hij ontdekte in 1691 in Japan levende Ginkgo’s. Het was in China en Japan gebruik om de boom aan te planten bij tempels. De naam in het Chinees is eigenlijk Ginkyo, maar Kaempfer maakte een schrijffout, vandaar de naam Ginkgo in plaats van Gynkyo. De zaden gingen mee terug naar Holland en de vermoedelijk eerste Ginkgo in Europa werd omstreeks 1730 geplant in de Hortus Botanicus in Utrecht. Deze boom leeft nog steeds en is in de oude Hortus, bij het huidige Universiteits Museum te bewonderen. Kenmerken De Ginkgo kan een hoogte bereiken van wel veertig meter bij een breedte van circa 9 meter. De stamomvang gaat wel tot vier meter bij oude exemplaren. De boom is tweehuizig. Dit betekent dat er mannelijke en vrouwelijke exemplaren bestaan. Er zijn in cultuur veel meer mannelijke dan vrouwelijke exemplaren. Dit omdat de vruchten een nare geur hebben. Overigens is het wel mogelijk om een vrouwelijk tak op een mannelijk exemplaar te enten. Dit is te zien in de eerder genoemde oude Hortus in Utrecht. De boom heeft een rechtopgaande vorm met enkele horizontale takken. Vaak heeft de boom een asymmetrische vorm. De schors is bruingrijs. Oude exemplaren hebben verticale groeven en een Kurkachtige structuur. Het blad en de vruchten. De boom komt vrij laat in het voorjaar in het blad, de kleine bladeren zijn hartvormig en verkleuren van lichtgroen bij het uitbotten naar wat meer donkerder groen. Ze zijn leerachtig met voelbare nerven In de herfst als de nachten kouder worden kleurt de boom naar een spectaculair goudgeel. De zaden, ook wel noten genoemd, komen dus alleen aan de vrouwelijke exemplaren en het zachte omhulsel van de zaden heeft een nare geur. Geneeskrachtig? Er zijn de wildste gezondheidsclaims te vinden over alle onderdelen van de Ginkgo. Uitgebreid onderzoek van de laatste jaren toont echter aan 24
Bomen op Water-La nd dat deze claims niet op wetenschappelijk bewijs gestoeld zijn. Sterker, er zijn wetenschappers die er zelfs giftige eigenschappen aan toekennen. Cultuur De Boom kan ’s winters tot wel dertig graden vorst verdragen en zomers met hitte tot veertig graden worden doorstaan. De boom wortelt diep. Snoeien moet zo veel mogelijk vermeden worden. Als men al een tak wil weghalen, moet men dat tot aan de stam doen. Dit omdat gedeeltelijke snoei vaak afsterven van de gehele tak tot gevolg heeft. De Ginkgo is niet kieskeurig betreffende de standplaats. Wel geeft hij de voorkeur aan een zonnige plaats met een diepdoorlatende grond. Luchtvervuiling wordt goed doorstaan Vermeerdering Ginkgo’s kunnen gezaaid en gestekt. Eenvoudiger is het om een jong exemplaar te kopen en te planten bij speciale gelegenheden. Maar houd er rekening mee, het wordt een flinke jongen. Namens de Communicatiecommissie Erik Nooij
25
De Moppentrommel Er zitten drie mensen op een eiland. Komt er opeens een geest langs, die zegt: “wens iets en het zal uitkomen!” De ene man zegt: “Ik wens dat ik weer thuis ben!” De andere man wenst hetzelfde. De derde zegt: “Het is hier zo saai, ik wens dat ze weer terug zijn!” Een boer zegt tegen zijn knecht: “Jannes, ga eens een doosje lucifers halen.” Na een paar minuten komt Jannes terug. De boer wil een kaars aansteken, maar de lucifers doen het niet. Waarop Jannes zegt: “Wat raar, onderweg deden ze het allemaal nog!” Moeder legt kleine Sebastiaan over de klok uit: ‘dat zijn de uren en dat zijn de seconden.’ Vraag Sebastiaan: ‘...en waar zijn dan de ogenblikjes?’ Een klas schoolkinderen bezoekt de dierentuin. Vraagt de leerkracht: ‘daar, allemaal zwanen, zouden jullie ook zo’n lange hals willen hebben?’ Zegt Theo: ‘Bij het wassen niet, wel als ik moet afkijken!’ Frons en Frans staan op het dak van een reusachtige wolkenkrabber. Frons verliest pardoes zijn evenwicht en stort in de diepte. - “Leef je nog?”roept Frans hem na. - “Ja!” - “Heb je niets gebroken?” - “Nee!” - “Hoe is dat mogelijk?” - “Ik val nog steeds!” Politieagent: “Ik moet u een bekeuring geven, meneer. Wat is u naam?” Verkeersovertreder: “Jarinowkan Satnibutokransipatski.” Politieagent: “Hoe schrijft u dat?” Verkeersovertreder: “D-A-T.” Ik moest laatst iemand opbellen, neemt een klein meisje de telefoon op. Fluisterend: “Met Sarah.” Ik vraag: “Is je vader thuis?” “Ja,” fluistert het meisje, “maar die is even bezig.” Dus ik vraag: “Is je moeder dan thuis?” “Ja,” fluistert het meisje, “maar die is even bezig.” Ik vraag: “Is je grote zus dan thuis?” “Ja, maar die is ook even bezig.” Ik vraag: “Wat zijn ze dan allemaal aan ‘t doen?” Fluistert het meisje: “Ze zijn mij aan ‘t zoeken.” 26
Tuinkalender Oktober (wijnmaand) Siertuin - plantenborders: • Veel planten zijn uitgebloeid en hebben nu rijpe zaden of bessen. Verzamel deze vooraleer de vogels of de insecten er mee weg zijn. Vele van deze zaaddozen zijn trouwens ideale benodigdheden voor de bloemschik liefhebber. Wie in de bloemsierkunst thuis is, weet dat de tijd gekomen is om hortensia’s te verzamelen en te laten drogen. De hortensiabloemen mag je knippen indien ze papierachtig aanvoelen en knisperen wanneer je erover wrijft. • De uitgebloeide stengels van de vaste planten mogen indien gewenst worden weg gesneden, toch is het best om met de grote schoonmaak van de tuin te wachten tot in het voorjaar. Zo krijgen de planten gedurende de winter toch nog wat vorstbescherming van de bovengrondse afgestorven plantendelen. De uitgebloeide stengels van bv Phlomis (brandkruid), Eupatorium (leverkruid), Monarda (bergamotplant), Astilbe,... kun je ook laten staan zodat die in de winter voor sfeer in de tuin kunnen zorgen met hun prachtige silhouetten. • Sommige vaste planten zoals de kokardebloem (Gaillardia) en de prachtkaars (Gaura lindheimeri) staan nu al verschillende maanden na elkaar volop te bloeien en moeten nu echt gesnoeid worden om te voorkomen dat ze niet doodbloeien. Door ze in te snoeien kunnen ze nog wat energie opdoen voor het volgende groei- en bloeiseizoen. • Vaste planten kunnen tot ± 15 oktober worden gescheurd en terug uitgeplant. Zwakkere soorten zoals de herfstanemonen en de siergrassen worden best in het voorjaar gescheurd. • De tuinplanten die matig winterhard zijn zoals de Gunnera, smalbladige Agapanthussen en winterharde exotenplanten beschermen tegen de vorst. Afdekken met luchtig materiaal en daarboven een afdekking aanbrengen die een teveel aan vocht tegenhoud. • Net als de andere planten groeit het onkruid nu ook niet meer zo snel, maar in tegenstelling met de zomer hoeft het nu niet meer zo groot te worden om te bloeien en zich uit te zaaien. Probeer daarom ook nu nog zoveel mogelijk onkruid uit de borders te verwijderen. • Groenblijvende struiken mogen nu verplant worden. • Coniferen verplant men het best in de maand oktober of in de periode van maart tot en met april. Coniferen die al verschillende jaren op eenzelfde plaats vast staan kan men beter in het najaar afdoelen (rond steken met de spade) en pas in het voorjaar verplanten. • Bladverliezende heesters kunnen best nog niet verplant worden. Daarvoor 27
Tuinkalender Oktober (wijnmaand) wachten we beter tot hun bladeren verdwenen zijn. • Het is wel al een ideale periode om de borders plantklaar te leggen. Maak de composthoop leeg en breng een laag van ± 5 cm rijpe compost aan op de nieuwe border. Spit het daarna om en het resultaat zal volgend jaar opmerkelijk zijn. • Planten die werden opgekweekt in pot kunnen altijd worden uitgeplant. Als de grond al goed nat is door enkele oktoberregenbuien hoeven we zelfs niet te gieten. • Buddleia (vlinderstruik) en Lavatera (kaasjeskruid) zijn planten met een vrij gering wortelgestel. Daar de planten vrij hoog zijn waaien deze tijdens de winter vaak los waardoor ze afsterven. Dit kunnen we voorkomen door ze nu nog snel voor 1/3 tot de helft terug te snoeien. In het vroege voorjaar (eind maart- april) krijgen ze dan hun drastische voorjaarssnoei. • Op de afgevallen bladeren van rozen zitten er vaak schimmelsporen van roest of van sterreroet. Als we de bladeren niet verwijderen zullen deze in de komende lente het vers ontluikende blad onmiddellijk besmetten. Let er op dat er tijdens de winter ook geen bladeren blijven hangen aan de rozenstruiken want ook die bevatten mogelijks die schimmelsporen. De niet afgevallen bladeren pluk je dan ook best met de hand af. • Klimrozen en stamrozen kun je nu snoeien. • Probeer ook eens houtachtige winterstekken te nemen. Dit lukt vrij aardig bij vele sierheesters. Ribes, Forsythia, Ligustrum, rode kornoelje, boerenjasmijn, wilgen, populieren, vlier, sneeuwbes, Spiraea , Weigela, Laburnum, Hypericum,... In oktober tot februari kun je rechte éénjarige scheuten voor stek snijden. Het zachte boveneind wordt verwijderd en de rest van de scheut wordt verdeeld in stukken van ongeveer 20 cm. Het beste slagingspercentage bekomen we met stekken die een potlood dik zijn. • Vergeet niet om zelf eens wat tijd te nemen om te genieten van de prachtige herfstverkleuring van sommige bomen en struiken. Gazon: • Nu het stilaan kouder wordt moeten we het gazon minder maaien. Bij de laatste maaibeurt mag je de grasmaaier in een iets hogere maaistand plaatsen (5 a 6 cm maaihoogte), zodat het gras via de bladgroenverrichting nog extra energie kan opdoen voor de winter. Zorg er in elk geval voor dat het gras niet te kort staat om de winter in te gaan. Bij kort gras 28
Met goed gereedschap ben je beter af... DBS Maaitechniek, het grootste grasmaaicentrum van Gooi- en Vechtstreken. Bij ons vindt u tuinmachines van onder meer: Husqvarna, Stiga, Stihl, Torro en vele andere topmerken. Verder natuurlijk alles wat met het onderhoud van uw tuin te maken heeft. VCA erkend inspectiebedrijf
Bel voor actuele prijzen of kijk op onze website.
DBS Maaitechniek
Cannenburgerweg 65 1244 RH ‘s Gravenland tel: 035 642 33 58 fax: 035 642 32 08
[email protected] www.dbsmaaitechniek.nl 29
Tuinkalender Oktober (wijnmaand) kunnen mos en onkruid sneller de overhand krijgen op het gazon. Mos blijft immers doorgroeien bij temperaturen tot aan het vriespunt, terwijl de grasgroei onder de +6°C stil komt te liggen. • Een toegift van kalk staat nu op de verlanglijst van het gazon. • Verticuteren om de viltlaag uit het gazon te krijgen. • Hark regelmatig de afgevallen bladeren van uw gazon zodat dit er niet onder kan lijden. Verzamel deze bladeren zodat je ze nog kunt gebruiken om later deze maand de vorstgevoelige planten mee te beschermen. • Zaaien van een gazon kan ook nu nog. De bodemtemperaturen zijn nu zelfs nog een stuk hoger dan in het vroege voorjaar. Binnen enkele weken heb je nu nog een mooie grasmat. Bloembollen en -knollen: • Vroegbloeiende bloembollen kun je nu nog volop planten. Tulpen, narcissen, lelies, krokussen, lenteklokjes,... plant je op een diepte die overeenstemt met 2 maal de bolhoogte. Zorg ervoor dat de bolvoet goed in contact komt met de bodem zodat deze voor de winter nog nieuwe wortels kan aanmaken. • Zomerbloeiers zoals knolbegonia’s, dahlia’s, gladiolen, Tigridia, Eucomis,... zijn vorstgevoelig. De bollen dienen we uit de grond te halen vooraleer het er op vriest. Laat ze eerst opdrogen voordat je ze opbergt. • Dahlia’s en Canna’s (Indische bloemriet) zijn eveneens knolgewassen die gedurende de winter vorstvrij dienen te worden bewaard. Snij de stengels af op 10 cm boven de grond en rooi ze. Daarna reinig je de Dahlia’s van alle aarde. Steek ze in een bakje met droge turfmolm of met houtkrullen en zet ze daarna op een donkere vorstvrije plaats. Tijdens de wintermaanden kun je de knollen nog eens nazien op rotting of schimmels. Bij Canna’s laat je de grond best rond de wortelstokken gerust. Moestuin: • Knip asperges en aardperen tot de grond af. • De composthoop uitzeven en gebruiken op de opgekuiste percelen + omspitten. • groenbemesters kunnen worden ingespit. • Oogst nu nog de bietjes, wortels, selderij, pompoenen, late aardappelen en bewaar ze op een vorstvrije plaats • Knoflook kan men nu best uitplanten • Gele bladeren die aan de bloemkolen, spruitkolen, winterbroccoli,... ver30
Tuinkalender Oktober (wijnmaand) schijnen kunnen we best verwijderen en in de GFT-container steken. • Koop nu al witloofwortels om zelf wat witlof te forceren. • Buiten kunnen we nog spinazie, veldsla en winterpostelein zaaien. Fruittuin: • De laatste appel, speren en enkele late pruimen plukken • Nu de walnoten vallen is het ook het moment om de notelaars te snoeien. • Winterstek nemen van rode bessen, kruisbes,... Kuipplanten, perkgoed, eenjarigen en tweejarigen: • De meeste eenjarigen zullen bij de eerste vorst stuk vriezen. Het is wel aangenamer om de planten al te verwijderen nog voor ze tot plakkerig moes veranderen. • Kuipplanten, niet-winterharde Fuchsia’s en Pelargoniums (balkongeranium) kunnen best naar binnen worden gebracht. Bij het binnen halen kan men ook snoeien, de voorziene ruimte voor overwintering is meestal beperkt. Geef ze tijdens de wintermaanden niet te veel water. • Tweejarigen zoals de viooltjes of Primula’s zijn nu al te koop. Na een koude vriesnacht zullen ze hun bloempjes even laten hangen om dan tijdens de dag terug te schitteren. • Vul uw bloembakken met wintergroene al dan niet bloeiende planten. Zo breng je de tuin gedurende de winter toch een stukje dichter bij het huis. Zorg wel voor een goede drainage want dat is zeker nodig. Wees origineel en steek er bv bolletjes van krokussen of blauwe druifjes tussen. Vijver: • Niet-winterharde waterplanten, zoals de waterhyacint, kun je best voor de eerste vorst uit de vijver verwijderen. Deze planten kun je dan tijdens de winter in een emmer zetten die op een vorstvrije maar lichte plaats gezet wordt. • Wie dicht bij de vijver bomen of hoge struiken heeft staan kan daar best tijdens de bladval een net over spannen. • Als de bladeren gevallen zijn is het nog het moment om de vijver schoon te maken. • Bij koudere temperaturen worden de vissen minder actief en mogen ze minder eten krijgen.
31
Tuinkalender Oktober (wijnmaand) Weerspreuken voor de maand oktober (wijnmaand) • Is oktober nat en koel, wordt de winter zacht en zwoel. • Is oktober warm en fijn, het zal een scherpe winter zijn. • Blinkt oktober in zonnegoud, de winter volgt snel en koud. • Houd de boom de bladeren lang, wees dan voor een lange winter bang • Als de bomen zich ontkleden, gaan de mensen zich meer kleden • Tot het vallen van het blad, geuren doet het duizendblad • Oktober met veel regendrang, maakt de sterke man nog krank • Brengt oktober veel vorst en wind, zo zijn januari en februari zeer mild • Zo oktober zo ook maart, dat heeft zich immer wel bewaard • Verdwijnt de boer van de akker, dan worden hond en jager wakker • Wie veel noten kan klippelen, zal nog van de kou gaan trippelen • Worden de bladeren geel en krom, kijk dan maar naar de kachel om • Zoals de weersheilige het eind oktober heeft gedaan, zo zal Allerheilige ermee verder gaan Namens de Communicatiecommissie Suna van Bekkum
Over de Klaverjasmarathon Zaterdag 15 augustus j.l was het zover, de 5e klaverjasmarathon ging van start. ’s Morgens 8.00 uur stond Rob van Kamp met zijn tractor bij Joops huisje. De prachtige prijzen werden op de aanhanger gezet. Bij de kantine stonden Rudolf, Henk van Lunteren en Kevin te wachten om mooie tafels met prijzen te maken. Joop de Korte was ook al aanwezig om voor 90 personen een koud en warm buffet te maken. Greet, Gerrie, Ruud en Theo de barvrijwilligers waren op z’n paasbest ook gearriveerd. Op 9.30 uur arriveerden de eerst klaverjassers en onder genot van een kopje koffie en plakje cake begonnen iets later dan 10.00 uur het klaverjassen. Inmiddels waren de dames van de bar bezig 230 broodjes te smeren voor de lunch. Na de lunch werd er weer volop gekaart in een gemoedelijke sfeer en voorzien van lek32
Over de Klaverjasmarathon kere hapjes. Om 18.00 uur stonden prachtige tafels gedekt met salades, visschotel, warm vlees en een warm buffet, Joop, Lenie, Bep en ikzelf stonden achter het buffet om alles in goede banen te leiden. Uitgegeten en weer starten met klaverjassen. 22.00 uur was het signaal om te stoppen. Uitrekenen en prijsuitreiking: 1e prijs ging naar Jan Hamstra, 2e prijs Joop Bijl en de 3e prijs Marianne Maarten, marsenprijs voor Nel Hessels en over de poedelprijs zullen we maar zwijgen hé Joop. Iedere klaverjasser ging met een cadeautje naar huis. De prijzen van de loterij waren goed verzorgd door Joop en Wil de Vries die er elk jaar weer een feest van maken. Graag willen wij alle medewerkers en in het bijzonder de barmedewerkers, Joop en Lenie de Korte, de uitrekenploeg bedanken voor deze onvergetelijke dag. Joop de Vries Lydia de Vries
Lente 2009 Het lijkt al weer zo lang geleden. De lente 2009... gefotografeerd door Kim Kodde en te bekijken op www.vtvwaterland.nl.
33
Over de Creaclub Niet zo bekend, maar erg gezellig is de creaclub die iedere maandagmiddag vanaf 1 mei in de bivak/kantine bij elkaar komen waar kaarten worden gemaakt, borduren, haken, breien ect. Eens per jaar gaat de creaclub met z’n allen een dagje “stappen”(lachen). Wij zijn al naar Eindhoven, den Bosch (beurs), Openluchtmuseum in Arnhem, Jordaan route en aansluitend ’s avonds een 3 uur durende diner aan boord van een rondvaartboot door de grachten van Amsterdam. Dit jaar 12 augustus zijn wij naar Maasstricht, St. Pietersberg geweest. Om 6.15 uur vertrokken we van de tuin met de bus naar Almere vandaar de trein naar Maasstricht en dan 13 dames in de trein, gieren, brullen en lachen, alle passagiers hebben genoten en vonden het jammer dat we afscheid moesten nemen. In Maasstricht natuurlijk eerst koffie met een grote vlaai, dan aan boord van de boot die ons naar de st. Pietersberg bracht en na een flink klimpartij arriveerden wij boven op de berg in het restaurant waar een fantastische lunch klaar stond. Onze gids Jo stond op ons te wachten een echte 65+ met een dosis humor, kunt u voorstellen 13 dames 60+ en 1 gids met humor, gieren, brullen, lachen in die grotten. Na Jo uitvoerig bedankt te hebben voor zijn deskundige uitleg zijn we weer op de boot gestapt richting Maasstricht. Op terras aan de Maas lekker geborreld met bittergarnituur, daarna richting Almere, om 20.30 uur arriveerden we in Almere bij de Brasserie waar een heerlijk 3 gangen keuze menu op ons stond te wachten met de nodige lachbuien. Om 23.45 uur waren we moe en voldaan van deze prachtige dag weer op de tuin. Volgend jaar weer sparen en met z’n allen naar ????? Lydia de Vries
34
Tuinkalender November Siertuin - plantenborders: • Bomen en struiken kunnen nu worden aangeplant en verplant. Probeer bij het verplanten een zo groot mogelijke plantkluit te behouden. Bij de grotere bomen kan men eventueel een boompaal gebruiken om de stam aan vast te binden. Op deze wijze kan de boom zich inwortelen en verankeren in de bodem zodat hij stevig vast komt te staan. • Rozen planten kan vanaf half oktober tot half april en dat bij niet vriezend weer. Rozen plant je steeds op een zonnige en winderige standplaats. Rozen zijn nu eenmaal zonnekloppers en de wind zal ze vrij houden van de bladluizen. Waar er voorheen al rozen stonden zullen nieuwe planten niet gedijen. Daarom kun je de grond best uitgraven en vervangen door nieuwe. • Heide en rododendrons planten op een zure bodem. Bij het planten kan men wat turf doorheen het plantgat mengen. • Vaste planten en heesters die niet volledig winterhard zijn zoals de Gunnera, fijnbladige Agapanthus, bananenplanten, Albizia, eucalyptus,... zo goed als mogelijk beschermen tegen de vorst • Snoeiafval van vaste planten en slordige siergrassen kan op de compost. Laat ook enkele takken staan als wintersilhouet. De dode en uitgebloeide takken van Sedums, Monarda’s, siergrassen, Phlomis, Eupatoriums,... zullen voor heel wat winterse tuinsfeer zorgen als ze mooi door de mist berijmd zijn. • Dode takken kan men nu gemakkelijk uit de struiken en de bomen verwijderen. Deze kan men verhakselen en de houtsnippers kunnen dan terug onder de bomen worden aangebracht. Indien de gesnoeide takken in een uithoek van de tuin op een hoop worden gelegd zullen deze dienst doen als egelhuisje.
35
Tuinkalender November • Rotsplanten beschermen tegen teveel regen. Zorg voor een goede afwatering. • Verwijder sneeuw van takken die teveel doorbuigen. (vooral bij coniferen) • Wortelstekken van vaste planten. • Scheuren van vaste planten begin van de maand zodat de planten nog kunnen inwortelen. • Deze maand hebben we naast de prachtige herfstverkleuring ook nog bloei van vaste planten zoals asters, zilverkaars (Cimicifuga), chrysanten, nerines, siergrassen,.. Bij de heesters krijgen we geur en kleur van de Viburnum bodnantense en een hele winter bloemen van de Prunus subhirtella ‘Autumnalis’. Winterse bessen zijn dan weer terug te vinden op onder meer de vuurdoorn (Pyracantha), Callicarpa, Euonymus, hulst,... • Potten die buiten blijven beschermen tegen de vorst (noppenfolie). • Nu het rustiger wordt is het de ideale periode voor het herstellen of plaatsen van schuttingen, pergola’s, rozenbogen, tuinhuisjes,... • Aanleggen van paden en terrassen. • Na de laatste maaibeurt de grasmaaier binnen steken voor zijn winteronderhoud. Hetzelfde geldt dan ook voor de motorheggenschaar, de grastrimmer, bosmaaier,... • Bestel tijdig enkele zaadcatalogen zodat je tijdens de lange winteravonden gezellig kunt kiezen. Als je je bestelling tijdig kunt doorgeven heb je trouwens meer kans dat alles nog voorradig is. • Om in de winter tot wat leven in de tuin te brengen hang je enkele nestkastjes omhoog. Doe dit op minstens 1,5 tot 2 meter hoogte zodat de katten er niet aan kunnen. Gazon: • Bij vorst niet op het gazon lopen. • Gazon vrij maken van de laatste afgevallen bladeren zodat het gras niet kan verstikken. De bladeren kan men gebruiken om bladaarde mee te maken. Dit kan op een apart composthoopje met enkel bladeren maar 36
Tuinkalender November men kan ze ook nat maken en in een plastiek steken. Na een jaar zal men in beide gevallen over bladcompost kunnen beschikken. • Wie dat wenst kan nu nog krokussen in zijn gazon steken. Je plant ze best uit in groepjes. Bloembollen en -knollen: • Plant tulpen, Oosterse sterhyacint (Scilla’s), voorjaarsanemonen. • De al gerooide dahliaknollen, gladiolen, begoniaknollen,... die weggeborgen staan eens controleren op rotten, schimmels of op muizenvraat. • Amaryllis (Hippeastrum) oppotten en op een lichte standplaats zetten. Kies bij de aanschaf voor de grootste bollen waarin veel reservestoffen zitten opgeslagen. Een bolomvang van 20 cm tot meer dan 30 cm is heel normaal. Ze zijn verkrijgbaar in verschillende kleuren. Er zijn groot- en kleinbloemigen en enkel- en dubbelbloemigen. De wortels die nog aan de bol zitten moet je zeker sparen. Vul een bloempot met potgrond en steek de bol voor twee derde in de grond. Ze kunnen gewoon op de vensterbank worden geplaatst maar liefst in een goed verwarmde huiskamer want ze houden van 20°C. Geef weinig water totdat de stengel tevoorschijn komt. Zodra de knop en het blad zichtbaar worden dan mag men geleidelijk aan meer water geven. De stengel groeit daarna zeer snel en al spoedig zorgen enkele prachtige bloemen voor de climax. Dit hele proces kan zo’n 6 tot 10 weken duren. Moestuin: • De groentetuin net en onkruidvrij houden • Indien dit nog niet gebeurd is kun je de moestuin nog snel omspitten. Door het omspitten kan de regen, sneeuw en de vorst makkelijker door de spleten zodat de grond zal verkruimelen wat de bodemstructuur ten goede komt. • Het is belangrijk om de moestuin vrij te houden van water(plassen). Graaf geulen zodat het kan wegvloeien naar de grachten. Een natte bodem zal in het voorjaar veel trager opwarmen waardoor je ook later kunt beginnen zaaien, planten,... • Wil je je grond nog sneller beplanten in het voorjaar dan kun je winterbedden opzetten. Winterbedden zullen water goed weg laten vloeien, kunnen nog beter doorvriezen en zullen in het voorjaar nog sneller opwarmen. • Witloofwortels rooien en enkele weken laten rusten om daarna 37
Tuinkalender November in te kuilen. • Knolselderij van het veld halen vooraleer het begint te vriezen. • Aspergegroen afknippen. • Pastinaak oogsten • Scheuren van rabarber. • Voor het oogsten van groene kolen en spruiten kan men best wachten tot het er eerst eens goed op heeft gevroren. Bij vriesweer worden namelijk het zetmeel in de plant omgezet in suikers wat de smaak ten goede komt. Fruittuin: • Bessenstruiken kunnen worden vermeerderd door winterstek • Frambozen voorzien van een laagje stalmest. • Snoeien van de fruitbomen. • Plant fruitbomen. Vijver: • Verwijder pompen en verlichting • De vijverbeplanting terug knippen • Houten tonnen en zinken kuipen ledigen en binnen brengen vooraleer ze door ijsuitzetting stuk vriezen.
38
Tuinkalender November Weerspreuken voor de maand november (de dagen korten met 01h25) • Brengt Sinte Maarten zonneschijn ‘t zal een koude winter zijn. • Als het in november ‘s morgens broeit wis dat het ‘s avonds loeit. • Donder in november laat een goed jaar verhopen. • Geeft Allerheiligen zonneschijn dan zal het spoedig winter zijn. • Allerzielen zonder vuur spaart geen brandhout uit de schuur. • November warm en fijn ‘t zal een harde winter zijn. • De velden geschoren, de winter geboren. • Zwaait de winter in november al zijn staf, zijn rijk zal vinden vlug zijn graf. • Is op Sint Maarten nog loof aan de bomen zo moogt ge van een strenge winter dromen. • Wie houdt van de wind, november mint. • Na helder weer en sombere mist heeft zeker ook nog vorst in de kist.
Bescherm ze tegen de Koude Vorstgevoelige planten beschermen tegen de vrieskou Het zou erg jammer zijn om vorstgevoelige planten te verliezen door aanhoudende stevige vorstperiode. Gelukkig kunnen we de meeste vorstschade beperken door een preventief optreden: Winterhard? Een plant is winterhard als hij zichzelf tegen de vorst kan beschermen. Matig winterhard zijn planten, die alleen in onze strengste winters afsterven. Door de milde winters van de laatste jaren kunnen steeds meer halfwinterharde planten buiten overwinteren. De koudere temperaturen zorgen ervoor dat de levensactiviteiten bij de planten afzwakken. Dit kan je bijvoorbeeld duidelijk opmerken door de steeds tragere groei van het gazon naarmate de winter nadert. Wat gebeurt er in het kort? Alle planten zijn opgebouwd uit cellen die voornamelijk water bevatten. Wanneer het begint te vriezen gaan er zich in de cellen scherpe waterkristallen vormen die zich doorheen de celwanden boren. Als het 39
Bescherm ze tegen de Koude dooit zullen de kristallen smelten en geperforeerde en lekke cellen achterlaten. De bevroren plantendelen zullen dan ook na de vorstperiode afsterven. De winterharde planten hebben geen last van bevriezingsverschijnselen na een zware vorstperiode. Dit komt omdat ze een stof aanmaken die is te vergelijken met een soort van antivisproduct. De plant verspreidt deze stof zodat het in elke cel zit opgelost en daardoor kunnen de cellen pas bevriezen bij bijvoorbeeld -15°C. Als tuinliefhebber weten we dat verschillende planten behoren tot de categorie van de matig winterharde planten. Deze lijden niet onder de eerste matige vriesnachten, maar moeten wel beschermd worden bij echte harde aanhoudende vors. Om er enkele veel voorkomende op te noemen: • de Agapanthus met zijn fijne bladeren; • de Gunnera of mammoetblad; • palmsoorten; • boomvarens; • Abelia; • Eryngiums; • sierartisjok of kardoen ( Cynara cardunculus ); • tuinbanaan (Musa); • eucalyptus,... Er zijn drie soorten schade te onderscheiden: 1. Bevriezing De plant kan ingepakt worden in een wigwam van stro, varenloof of droge bladeren. Druk de bladeren niet aan. Om rotten te voorkomen moet het een luchtige constructie blijven . Door rondom een geraamte maken met takken van snoeiafval, bonenstaken of afgestorven stevige stengels van hoge vaste planten zoals van de Helianthus. De tentvorm wordt verstevigd door er bovenaan een touw stevig omheen te binden. Herhaal dit nog een keer in het midden zodat het een stevige constructie is. De touwen kun je aan het oog onttrekken door 40
Bescherm ze tegen de Koude er al afgestorven bladeren omheen te wikkelen. Als extra bescherming kun je de wigwam nog afdekken met een jutedoek. Op deze manier zijn de planten onder de constructie goed beschermd tegen de vorst en het is ook nog natuurlijk en mooi om naar te kijken. Begin niet te snel in de herfst met deze bescherming. De vaste planten in uw tuin die ‘s winters bovengronds verdwijnen, kunnen de afgestorven bovengrondse delen best gebruiken als extra mantel tegen de vrieskou. 2. Uitdroging Wintergroene planten kunnen geen water opnemen als de grond bevroren is. Toch zullen hun bladeren verder water verdampen door de zon en door de wind. Als een hevige vorstperiode voor een lange periode aanhoudt kunnen verschillende bladhoudende soorten afsterven door uitdroging. Voorbeelden zijn Camelia, bamboe, coniferen. Het is daarom ook dat bamboe en andere bladhoudende planten best worden verplant in het voorjaar. Zet deze planten niet vol in de uitdrogende schrale oostenwind of op het zuiden in de winterzon. U kunt de planten ook beschermen tegen de wind door ze te planten achter een haag of een vlechtscherm. 3. Rotting Bij koud weer met een hoge grondwaterstand zullen de wortels afsterven. Plant gevoelige planten liever op een hoger gelegen stuk tuin of zorg voor een goede drainage. U kunt de planten in het najaar ook altijd preventief verplanten op een hoger gelegen winterbed. Weet bij de aanschaf en aanplant van matig winterharde planten dat een droge zandgrond in ieder geval beter is dan natte kleigrond. Grijsbladige planten zijn bijna allemaal liefhebbers van warmte en van droogte en zijn vaak de eerste slachtoffers van een langdurige hoge grondwaterstand in de winter. Indien je plastic gebruikt om de planten mee te beschermen, zorg dan dat deze verwijderd wordt zodra de vorst over is. 41
Nacht va n de Nacht op de Kemphaa n NACHT VAN DE NACHT op zaterdag 24 oktober 2009 Ook dit jaar organiseert Landgoed de Kemphaan weer de Nacht van de Nacht. Hieronder in het kort wat algemene informatie over (de reden van) deze nacht en aan het einde van dit artikel de informatie over deze nacht in Almeren. Wat is de Nacht van de Nacht? Tijdens de Nacht van de Nacht worden op honderden plaatsen in Nederland activiteiten georganiseerd die de schoonheid van echte duisternis benadrukken. De Nacht van de Nacht is een jaarlijks terugkerend evenement op een zaterdag in oktober. Het wordt georganiseerd door de Provinciale Milieufederaties in samenwerking met de Stichting Natuur en Milieu. Waarom wordt er een Nacht van de Nacht gehouden? De Nacht van de Nacht wil mensen bewust maken van lichtvervuiling en van de mogelijkheden om deze vorm van vervuiling terug te dringen. Nederland kent maar weinig echt donkere plekken. Sterker nog; Nederland behoort tot de landen met de meeste lichtvervuiling. Met de Nacht van de Nacht willen we mensen laten genieten van de donkere nacht en dit onderwerp breed onder de aandacht brengen. Waarom vindt de Nacht van de Nacht op 24 oktober plaats? In de nacht van 24 oktober eindigt de zomertijd en gaat de wintertijd in. De klok gaat een uur terug. Dit is dus een nacht die al in het teken staat van het toenemen van duisternis. Het is ook een nacht met niet te veel maan waardoor de activiteiten om sterren te bekijken goed door kunnen gaan. Waarom is duisternis belangrijk? Duisternis is een van de oerkwaliteiten van het buitengebied, net als stilte en ruimte. Lichtvervuiling verstoort de beleving van het nachtelijke landschap en van de natuur. De natuur en de mens kunnen ook ontregelt raken door het teveel aan licht. Veel mensen ergeren zich aan lichtbronnen. De aanblik van een sterrenhemel is voor veel mensen heel belangrijk. Is teveel licht schadelijk voor mensen? Mensen die vlakbij flinke verlichting wonen hebben vaak echt last van het licht. Ze kunnen er niet goed van slapen en krijgen daardoor ook 42
Nacht va n de Nacht op de Kemphaa n stressklachten. Over de gevolgen van nachtelijk kunstlicht voor de mens is nog maar weinig bekend. De gezondheidsraad concludeerde in 2002: “Hoewel er geen aanwijzingen zijn uit epidemiologisch onderzoek zijn, valt niet uit te sluiten dat buitenverlichting, door verkorting van de avond en de nacht, via stress en in combinatie met andere stressfactoren in de leefomgeving, op den duur leidt tot aantasting van de gezondheid”. Ons lichaam maakt het hormoon melatonine ‘s nachts aan. Dit slaaphormoon regelt ons slaap-waakritme. Te veel kunstlicht onderdrukt mogelijk de natuurlijke productie van melatonine. Dit heeft effect op skeletontwikkeling, voortplanting, gewicht en veroorzaakt mogelijk kanker. Is teveel licht schadelijk voor dieren? Ja. Uit steeds meer onderzoek blijkt dat verlichting negatieve effecten op onze dierenwereld heeft. Omdat meer dan 50 procent van de dieren ‘s nachts leeft heeft dit een grote impact. Sommige soorten zijn erg gevoelig voor verlichting. Een goed voorbeeld vormen de vele insecten die om een lamp heen draaien. Desoriëntatie kan leiden tot uitputting. De sterke teruggang van de insectensoorten wordt door een aantal onderzoekers dan ook vooral aan de verlichting geweten. Een belangrijk gevolg van lichtvervuiling is het ontregelen van de biologische klok. Dit dagelijkse ritme wordt deels gestuurd door licht en donker in onze omgeving. Verlichting kan het gedrag van de natuur verstoren. Vogels gaan bijvoorbeeld eerder zingen. Ook kan verlichting de biologische kalender van dieren verstoren. Hierdoor gaan vogels eerder of later paren, nesten bouwen en beginnen aan de vogeltrek. Dit beïnvloedt de overlevingskansen van de soort. Tot slot worden veel dieren aangetrokken of juist afgestoten door licht. Dit zorgt voor versnippering van leefgebieden maar ook voor een grotere kans ten prooi te vallen aan roofdieren. Wordt het steeds lichter in Nederland? Ja. Dit kunnen we concluderen uit de lichtkaarten die we presenteren. Als we kijken naar de afgelopen zeventig jaar dan zien we de trend dat het elk jaar 3 tot 5 procent lichter wordt. Wat zijn de belangrijkste lichtbronnen? Door Platform Lichthinder is een berekening gemaakt van de hoeveelheid lichtproductie per Nederlander. Op basis daarvan is bepaald welke sectoren welk aandeel hebben in de lichtproductie per Nederlander en in het omhooggestraalde licht. 43
Nacht va n de Nacht op de Kemphaa n De top-3 van lichtvervuilers: 1. Glastuinbouw (assimilatiebelichting) 2. Sportveldverlichting 3. Openbare verlichting en reclameverlichting Nacht van de Nacht Datum: zaterdag 24 oktober 2009 Locatie: hele terrein rondom Eksternest Tijdstip: 19.00 uur tot 23.00 uur Kosten: toegang: gratis Geniet van de schoonheid van de nacht op zaterdag 24 oktober 2009. Op Stadslandgoed de Kemphaan vinden tussen 19.00 uur en 23.00 uur diverse activiteiten plaats waar u de nacht in al zijn facetten kunt beleven. Er is een speciale nachtwandelroute waarbij straattheater en kunstmanifestaties plaatsvinden. Ook kan je sterren kijken, nachtverhalen luisteren en nog veel meer. Op deze avond (in de nacht dat de wintertijd weer ingaat) vragen we aandacht voor donkere nachten en de schoonheid van de sterren. Dit jaar staat het thema ‘nachtwezens’ centraal. Meer informatie? Bel 036-5475050. Namens de Communicatiecommissie Suna van Bekkum
44
Proefjes en dergelijke welke smaak? In je mond kun je dingen proeven met je tong, je kunt een heleboel smaken uit elkaar houden. Met deze proef ga je uit testen hoe goed je de dingen eigenlijk uit elkaar kunt houden. nodig: 1 blinddoek, 3 dezelfde glazen, oranje limonade, appelsap, rode limonade, vriend(in), 15 minuten stappen 1. vul 1 glas met rode limonade, 1 glas met oranje limonade en 1 glas met appelsap 2. doe de blinddoek om bij de proefpersoon 3. laat de proefpersoon zijn neus dichtknijpen en zorg ervoor dat hij dat tijdens het hele proefje blijft doen 4. geef je proefpersoon het glas rode limonade en laat hem een slokje nemen zonder dat hij weet wat er in het glas zit 5. geef je proefpersoon het glas oranje limonade en laat hem een slokje nemen zonder dat hij weet wat er in het glas zit vraag 1: Kan de proefpersoon proeven wat er in het glas zat? 6. geef je proefpersoon het glas appelsap en laat hem een slokje nemen zonder dat hij weet wat er in het glas zit vraag 2: Kan de proefpersoon nu proeven wat er in het glas zat? uitleg welke smaak? bij vraag 1 De proefpersoon kan met zijn neus dicht niet goed proeven en weet niet welke kleur limonade er in het glas zat. bij vraag 2 De proefpersoon kan met zijn neus dicht nog wel het verschil tussen zoet en zuur proeven. Doordat appelsap een beetje zuur en limonade zoet is, kan de proefpersoon wel het verschil tussen limonade en appelsap proeven. Met je tong kun je eigenlijk maar 4 smaken onderscheiden: zoet, zuur, zout en bitter. De rest van wat je proeft doe je met je neus. Als je iemand dus twee verschillende smaken limonade laat proeven met zijn neus dicht, zal de proefpersoon niet kunnen zeggen wat wat is. Allebei de smaken limonade zijn zoet. Normaal helpt je neus mee met het proeven, maar die houd je nu dicht. Je proeft nu alleen het zoete van de limonade. Appelsap is best zuur, dus dat herken je wel met je neus dicht. Je proeft dus eigenlijk met je neus. Denk ook maar aan de keren dat je verkouden bent, je proeft het eten dan een stuk minder goed. 45
GLASH AN DE L AMSTERDAMSE NOODVOORZIENINGEN BEENSE
A
X N X B X 24 UUR SERVICE VOOR W IN K E LS , B E D R I J V E N E N PARTICUL IEREN BIJ GLASSCHADE EN NOODVOORZIENINGEN
020 - 631 58 85 Fax 020 - 633 35 65
46
Adres Wijzigen?
Adreswijzigingen altijd via onderstaande strook opgeven bij het secretariaat van Afdeling Water-Land. P/a
P. Dekker C. van Rijplantsoen 78 1063 MD Amsterdam
Naam: Tuinnummer:
Ons oude adres was: straat postcode
plaats
Ons nieuwe adres is: straat postcode
plaats
Telefoon vast: Telefoon mobiel: e-mail:
47
servicedienst van leeuwen v.o.f. Plantsoenlaan 1 - 1161 VR Zwanenburg Telefoon: 020-6183342 Autotelefoon: 06-53780457/06-53414351 Uw leverancier van BUTAAN, PROPAAN: koelkasten, geisers, kookplaten, gevelkachels, onderdelen en fittingmaterialen ZONNEPANELEN: Siemens, diverse modellen
Eigen servicedienst ook op de tuin Iedere maand speciale aanbiedingen!! Bel voor informatie
Wat is Waar OPENINGSTIJDEN HEK Hek geopend: april: mei t/m augustus: september:
08.00 - 18.00 uur 06.00 - 23.00 uur 08.00 - 18.00 uur
Hek gesloten maar te openen met sleutel: maart: 07.00 - 22.00 uur april: 18.00 - 08.00 uur mei t/m aug: 23.00 - 06.00 uur september: 18.00 - 08.00 uur oktober: 07.00 - 22.00 uur november t/m februari: 09.00 - 18.00 uur Overige tijden is het terrein NIET toegankelijk. OPENINGSTIJDEN WINKEL Zaterdag: 11.00 - 13.00 uur Zondag: 11.00 - 12.00 uur Kindervakanties (6 weken): Woensdag 19.00 - 20.00 uur AFVOER HUISVUIL Idem als openingstijden winkel (zie hierboven). BESTUURSZITTINGEN 1e en 3e zaterdag van de maand, in de bivak
11.00 - 12.00 uur
ZITTINGEN HUISJES IN- EN VERKOOP 1e zaterdag van de maand, in de bivak 11.00 - 12.00 uur GROF VUIL in zomerseizoen 1 april t/m 30 september wegbrengen naar: De Steiger 221, Almere-Haven Vlotbrugweg 36, Bedrijventerrein De Vaart, Almere Buiten Argonweg 81, Bedrijventerrein Hoge Kant, Almere Poort Geopend: maandag t/m zaterdag 09.00 - 17.00 uur 49
Adreswijzigingen en dergelijke altijd schriftelijk aan de secretaris melden
Wat is Waar (vervolg) VOORLICHTING EN VERKOOP TUINEN Rudolf de Kaste telefoon 06 - 5149 00 86 en/of Henk de Goede telefoon 036 - 536 44 06 SECRETARIS Peter Dekker C. van Rijplantsoen 78 1063 MD Amsterdam email:
[email protected] telefoon 020 - 611 24 11 (na 19.30 uur) tuin 223
VERZEKERINGSZAKEN Lydia de Vries telefoon 020 - 641 13 63 tuin 228 Penningmeester Henk de Goede Schubertstraat 12 1323 BM Almere telefoon 036 - 536 44 06 (na 19.30 uur) tuin 231 email:
[email protected] Postgiro 2456200 t.n.v. VTV Waterland te Almere
Huisarts 036-547 26 10 Gezondheidscentrum De Haak, Schoolstraat 32, Almere-Haven Gezondheidscentrum Oost, Kolkgriend 50, Almere 036-545 44 60 Spoedlijn huisartsen 036-545 44 61 Apotheek 036-547 10 20 Zorglijn Almere 0900-775 57 77 Centrale doktersdienst 0900-203 02 03 Voor hulp van een huisarts, verloskundige, apotheek of tandarts tijdens kantooruren of in het weekend Flevoziekenhuis 036-539 88 12 Apotheek De Grienden 036-531 53 46 Apotheek De Brink 036-531 94 90
50
Info politie Almere-Haven Info politie Almere-Stad Info brandweer
036-538 39 40 036-538 38 38 036-539 54 11
Dierenartsenpraktijk Kroes & Blommaart, Cinemadreef 2, Almere Ongediertebestrijding
036-537 70 74
Taxi Taxi dag- en nachtservice
036-351 13 66 036-533 69 00
036-531 45 88
Alarmnummer: 112 Voor onmiddellijke hulp van politie, brandweer of ambulance
Satellietontvangers Voor ontvangst van TV en radio bent u bij ons aan het juiste adres. LCDTV’s, radio/cd spelers, satelliet en DVB-T tuners ook op 12 volt. Uiteraard hebben wij hiervoor de noodzakelijke installatiematerialen.
Zonne-energie Wij leveren en installeren zonnepanelen, regelaars en accu’s. Inclusief montagematerialen.
Pitten, kousen en glazen Onze afkomst verloochenen wij niet. Al sinds 1935 verkopen wij olie (kerosine), kachels en lampen, evenals de benodigde kousen, pitten en glazen.
12 volt/24 volt U vindt bij ons een uitgebreide sortering omvormers, koelkasten, verlichting en andere benodigdheden op 12 volt. Butaan/Propaangas Een groot assortiment gasapparatuur is in onze winkel aanwezig zoals o.a. voor koelen, koken, verwarmen en warmwater. Ook leveren wij alle installatiematerialen hiervoor.
DE PITTENSPECIALIST
Dé leverancier voor uw tuinhuis %14
%&1* 55&/41&$* "-* 45
De Pittenspecialist Jacob van Lennepstraat 8 1053 HG Amsterdam tel. 020 618 1095 fax 020 6122171 www.pittenspecialist.nl
51
Colofon Uitgever: Volkstuinvereniging Waterland Vestigingsadres: Meentweg 2 1358 BP Almere Bankgegevens: postgiro 2456200 t.n.v. VTV Waterland te Almere Website: www.vtv-waterland.tk
[email protected] Vormgeving: Ernst Neve e-mail:
[email protected] Aan dit nummer werkten mee: Suna van Bekkum Peter Dekker Ernst Neve Erik Nooij Ruud van Putten Hélène Swierstra Advertentie-acquisitie: Ernst Neve e-mail:
[email protected] tel. 036 - 785 17 05 Reproductie: Bond van Volkstuinders Amsterdam Jaargang 31 nummer 5 oktober 2009
Het volgende nummer verschijnt medio december. Copij graag aanleveren voor 1 december. 52
v. t. v. W at e r - L a n d • s e c r e ta r i a at : C . v a n Ri j pl a n tso e n 7 8 • 1 0 6 3 M D a m st e r d a m
