Informatieblad over het Trésor Natuurreservaat in Frans-Guyana
31
Nummer mei 2010
Statuten RNR Trésor ondertekend pag 5
Er is veel werk verzet in 2009 pag 12
De gifkikker van Trésor pag 17
Vijko Lukkien en Eric Augusteijn
Van de redactie Paalzitten voor het regenwoud Leden van de Utrechtse Biologen Vereniging UBV hebben in samenwerking met de scouting vereniging Nieuwegein een heel ludieke actie bedacht om Trésor te steunen. Hiervoor hebben ze op de afgelopen koninginnedag in Vreeswijk een paalzitwedstrijd georganiseerd. Deelnemers aan de wedstrijd probeerden hierbij 26 uur lang al zittend zoveel mogelijk geld in te zamelen voor Trésor. Een geweldig initiatief! Helaas viel door het slechte weer de opbrengst wat tegen, maar toch konden zij een leuk bedrag overmaken naar Trésor!
2
Colofon
Trésor Nieuws verschijnt 3 x per jaar en wordt gratis toegezonden aan de donateurs van de Stichting Trésor. Redactie Vijko P.A. Lukkien en Eric Augusteijn Redactie-adres Universiteit Utrecht, dep. biologie Postbus 80084, 3508 TB Utrecht Tel (030) 253 74 36 Fax (030) 251 83 66 E-mail
[email protected] Op dit adres kunt u ook adoptie-vierkante meters en cadeaucertificaten aanvragen. Gaat u verhuizen? Geef uw adreswijziging door aan ditzelfde adres.
Inhoudsopgave
Website http://www.tresorrainforest.org Webmaster: Eric Augusteijn E-mail
[email protected] Vormgeving Marjolein Smithuis Communicatie & Vormgeving Universiteit Utrecht
Donateursdag 2010
3
Impressies van een werkbezoek aan Frans-Guyana en het Trésor reservaat
5
Reis naar Suriname en Frans-Guyana 2010
8
Er is veel werk verzet in 2009
12
Berichten uit het regenwoud
15
Omslag Drievingerige luiaard, Bradypus tridactylus foto Richard Kok
De Pijlgifkikker (Dendrobates tinctorius) van het natuurreservaat Trésor
17
Trésor: inspiratiebron voor een schoolproject
21
Druk Zuidam Uithof
Biohorma Vriend van Trésor
23
Dank u wel!
23
Hoe kunt u Trésor steunen?
24
Oplage 1700 exemplaren Dit blad is gedrukt op Evolve.
Bank Bankrekening 78.47.36.618 t.n.v. Stichting Trésor, Utrecht. IBAN NL44 TRIO 0784 7366 18 BIC: TRIO NL 2U - Triodos Bank Zeist
K.v.K. Utrecht 41187239
Informatieblad over het Trésor Natuurreservaat in Frans-Guyana
31
Nummer mei 2010
Statuten RNR Trésor ondertekend pag 5
Er is veel werk verzet in 2009 pag 12
De gifkikker van Trésor pag 17
Vijko Lukkien
Donateursdag 2010 De Stichting Trésor nodigt u van harte uit om de donateursdag Trésor in de Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht bij te wonen.
Het bestuur van de Stichting Trésor organiseert op 6 juni
Naast dat u geïnformeerd wordt over de laatste
a.s. voor u als donateur een speciale dag in de Botanische
ontwikkelingen in en rond het Trésor reservaat, biedt dit
Tuinen van de Universiteit Utrecht.
programma u ook volop de gelegenheid tot het stellen
Op deze prachtige locatie wordt u een gevarieerd
van vragen.
programma aangeboden met een drietal voordrachten,
Het adres van de Botanische Tuinen is Budapestlaan 17,
een gezamenlijke lunch en rondleidingen door de Tuinen.
3584 HD Utrecht (Universiteit Centrum de Uithof).
Deze dag wordt afgesloten met een drankje.
Het programma 11.00 uur
Ontvangst met koffie en thee en welkom door jhr. L. (Lodewijk) de Geer van Oudegein, voorzitter van de Stichting Trésor.
11.30 uur
Inleiding door de heer drs. V. (Vijko) P.A. Lukkien (projectleider Trésor), waarin de hoogtepunten uit het afgelopen jaar in en rond het Trésor reservaat nader worden toegelicht.
12.00 uur
Lezing door mevrouw dr. P. (Pita) Verweij, adviseur van de Stichting Trésor, over de rol van bossen in relatie tot ons klimaat en, hiermee samenhangend, een nieuw Utrechts onderzoeksinitiatief in het Trésor reservaat en het Kawgebied.
3
Het programma van 6 juni wordt afgesloten met een rondleiding door de diverse onderdelen van de Botanische Tuinen.
Deelnemers aan de donateursdag worden in de tropische sfeer van de Botanische Tuinen ontvangen.
Vervolg programma 12.30 uur
Lunch. Aan de deelnemers van deze dag wordt vriendelijk verzocht zelf een lunchpakket mee te nemen. Koffie en thee worden u aangeboden door de Stichting Trésor.
13.15 uur
De heer P. (Pieter) Blondé (provinciaal coördinator Oost-Vlaanderen van de Vlaamse
4
Vleermuizenwerkgroep Natuurpunt) deed in 2008 een opzienbarend onderzoek in Trésor naar de daar voorkomende vleermuizen. Hij reisde met de resultaten daarvan door Europa om lezingen te geven en heeft nu tijd gevonden, om dit ook op onze donateursdag te doen. 14.00 uur
Rondleiding door de tuinen. De Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht zijn in juni meer dan een bezoek waard. U als donateur krijgt dan ook volop de gelegenheid hiervan te genieten door deel te nemen aan de verschillende rondleidingen door deskundigen.
15.30 uur
Afsluitend drankje met de mogelijkheid om vragen te stellen en persoonlijk met bestuursleden en adviseurs te spreken.
16.00 uur
Afsluiting.
Namens het bestuur van de Stichting Trésor hoop ik u op 6 juni te kunnen verwelkomen! Ik verzoek u vriendelijk het de antwoordstrookje op het bijgevoegde antwoordformulier voor 1 juni a.s. aan ons terug te zenden, of per email of via de website, zodat wij met uw komst rekening kunnen houden.
De voltallige regionale raad van FG stemt voor de nieuwe stratus van het reservaat.
Vijko Lukkien en Pipasi Jeurissen
Impressies van een werkbezoek aan Frans-Guyana en het Trésor reservaat Voorafgaand aan de jaarlijkse reis met donateurs van de Stichting Trésor door Suriname en Frans-Guyana brachten wij van 6 tot en met 12 februari een werkbezoek aan onze medewerkers van de Association Trésor, de lokale overheid en een aantal voor Trésor belangrijke organisaties. Belangrijke onderwerpen tijdens ons bezoek zijn de
op met de werkauto van Trésor om vervolgens verder te
besluitvormende vergadering van het Conseil Régional
reizen naar Cayenne, waar wij in de avond aankomen.
(het Frans-Guyanese Parlement) over de nieuwe status (Réserve Naturelle Régionale) van ons reservaat, de
Marrondorp
verdere samenwerking met het WWF van Frans-Guyana
Deze reis naar St. Laurent heeft iets bijzonders in petto
en natuurlijk de Jaarvergadering van onze Association
voor ons. Edmundo behoort tot de afstammelingen
Trésor.
van de vroegere van de plantages weggelopen slaven (Marrons) en biedt ons aan zijn geboortedorp te laten
Op zaterdag 6 februari vertrekken wij samen met de
zien. Daarvoor gaan we vlak voor de grens van de
groep deelnemers aan de reis vanuit Amsterdam naar
hoofdweg af en volgen een lange onverharde (lateriet)
Paramaribo, waar we, lokale tijd, midden op middag
weg een savanne en bosgebied in. Het dorp met zijn
aankomen. De volgende ochtend op zondag begint
typische huizen heet Peeto-ondoo, wat wil zeggen:
de groep aan de reis door Suriname onder leiding
“Onder de (grote) boom”. En inderdaad aan de rand van
van Thomas Polimé (reisleider voor Suriname) en wij
het dorp staat een reusachtige boom, met daaronder een
reizen verder over de weg naar Frans-Guyana met als
kleine openlucht werkplaats waar de korjalen worden
eindbestemming Cayenne.
gebouwd. We waren weer helmaal terug in de film
Wij rijden met Edmundo Masidjan (neef van Thomas)
Avatar, die we vlak voor wij vertrokken met de kinderen
over de kustweg naar de grens met Frans-Guyana, daarna
hadden gezien. Een echte ‘Home Tree’, zoals in de film
in een korjaal de rivier Marowijne over en komen rond
(ietsje kleiner alleen). Het dorp ligt prachtig gegroepeerd
14.00 uur aan in St. Laurent (Frans-Guyana). Hier wachten
aan een zijkreek van een rivier. In deze kreek liggen
onze boswachters Jean-François (Jef) en Benoît (Ben) ons
tientallen kleine korjalen, die in tegenstelling met wat je veel ziet, niet zijn aangepast om met
5
6
Een Liaanslang die heelhuids wist over te steken.
Een Boomboa in vol ornaat.
buitenboordmotoren te worden aangedreven, maar juist
Olivier Tostain geeft een uitstekende voordracht over het
nog met de hand worden geroeid. Edmundo legt ons
belang voor ons van de nieuwe status. De vergadering
uit dat de kostgronden op een zodanige afstand liggen
wordt besloten met de mededeling van de voorzitter, de
dat een buitenboordmotor niet nodig is en veel kosten
heer Cybrellus, dat de commissie positief zal adviseren
op deze wijze bespaard worden. Uitgezwaaid door de
aan de voorzitter en leden van het Conseil Régional in
familie, Edmundo is zoals gebruikelijk voorzien van eten,
vergadering bijeen op aanstaande vrijdag! Olivier en Jef
nemen wij afscheid en gaan op weg naar de grens.
(ook aanwezig) springen letterlijk een gat in de lucht van
In St. Laurent worden we verwelkomd door Jef en Ben
opluchting. Op deze vrijdag morgen om negen uur is de
voor de reis over bijna 250 kilometer naar Cayenne.
voltallige Raad aanwezig voor de laatste bijeenkomst
Onderweg wordt meerdere keren plotseling gestopt
voor de komende verkiezingen en Trésor staat als
voor dieren die weg oversteken of (helaas) aangereden
tweede punt op de agenda. Een volle publieke tribune,
en dood langs de weg liggen om gedetermineerd te
ik (Vijko) maak kennis met de verschillende raadsleden
worden. En zo kunnen we een prachtige appel- (granny-)
die ik hiervoor alleen telefonisch vanuit Utrecht heb
groene Liaanslang (Oxybelis fulgidus) van dichtbij
gesproken en samen met Olivier Tostain wachten we echt
bewonderen.
gespannen af. Na vijftien minuten komt Trésor aan de orde. De
Tot in de puntjes verzorgd
voorzitter de heer Antoine Karam van de Raad geeft een
Maar na dit alles begint de volgende morgen vroeg
toelichting, waarna de stemming begint. Alle stukken
toch echt het werkbezoek met veel vergaderingen en
worden aangenomen, zonder dat er enig bezwaar tegen
bijeenkomsten. Met Olivier Tostain (Voorzitter van onze
wordt aangetekend. Felicitaties van meerdere kanten,
Association) nemen we de agenda voor de week door
Trésor heeft werkelijk een groot succes geboekt. Samen
en worden de vergaderingen vastgelegd. Tussen al deze
met Olivier Tostain teken ik met de portefeuillehouder
afspraken door zijn we veel op het piepkleine kantoortje
mevrouw Karin Nèron alle bijbehorende stukken.
van de Association Trésor om met Jef en Ben over de vele praktische zaken te spreken die het beheer van ons
Pipasi is dan al met Jef en Ben onderweg met de busjes
reservaat met zich mee brengt en natuurlijk bezoeken
om de reizigersgroep in St. Laurent op te wachten
wij meerdere keren het Trésor reservaat zelf. De alles
voor de reis naar Trésor. Ik vertrek later, na de koffie
overheersende indruk die wij krijgen is dat de leden van
met Olivier, met de Trésor-auto in dezelfde richting,
de Association hun zaken prima op orde hebben. Alles
zeker, een beetje trots, maar vooral met het geweldige
op kantoor is geordend en het entreegebouw en de
gevoel dat wij samen met de vrijwilligers, de donateurs
educatieve route zijn tot in de puntjes verzorgd.
en organisaties die ons al vijftien jaar steunen aan een prachtig project werken.
Trésor wordt officieel Réserve Naturelle Belangrijk is de voorbereidende commissievergadering
Met Laurent Kelle, directeur van het van het Wereld
van het Conseil Régional (de Regionale Raad van Frans-
Natuur Fonds in Frans-Guyana spreken we over
Guyana), waarin de details van de nieuwe statuten
natuurbeschermingsprogramma’s waarin wij als Trésor
behorende bij de status Réserve Naturelle Régionale
en de Universiteit Utrecht kunnen samenwerken. Al snel
Trésor met ons worden besproken. Tijdens deze
wordt duidelijk dat beide organisaties uitstekend kunnen
lange vergadering met ambtenaren en raadsleden op
samenwerken in een voor door het WWF uitgeschreven
woensdag worden alle bijbehorende stukken in een
onderzoeksprogramma om meer inzicht te krijgen in de
positieve sfeer doorgesproken en vragen beantwoord.
Jaarvergadering van de Association Trésor En dan ten slotte de jaarvergadering van de Association Trésor op vrijdag 11 februari, ‘s avonds zoals gebruikelijk om 18.00 uur. Wat ons bijzonder treft is wijze waarop in het bijzonder door Jef en Ben deze bijeenkomst is voorbereid. Aan de hand van een uitstekende PowerPoint presentatie wordt een overzicht gegeven van alle activiteiten die in het afgelopen jaar in en rond ons reservaat hebben plaatsgevonden. In het reservaat zijn nu alle informatieborden geplaatst die de verschillende onderdelen van het botanisch pad met fraaie geschilderde afbeeldingen toelichten. Terecht wordt met trots gemeld dat meerdere natuurorganisaties in Frans-Guyana deze borden van ons willen kopiëren om in hun terreinen te plaatsen. Ook hier heeft Trésor een voorbeeldfunctie.
Livret sur les pistes de Trésor En natuurlijk willen wij hier vermelden dat de nieuwe wandelgids, ‘Livret sur les pistes de Trésor’, is uitgekomen, eenvoudig maar zeer informatief en voorzien van prachtige illustraties. Deze gids, financieel mogelijk gemaakt door o.a. het WWF, de Gemeente Roura en de overheid, is bestemd voor alle bezoekers en voor leerlingen die aan de buitenlessen in ons reservaat deel nemen. Ten slotte Vijko Lukkien ratificeert de stukken bij de nieuwe status van Regionaal Natuurreservaat. Foto: Olivier Tostain
wordt de jaarrekening 2009 goedgekeurd (alle lof voor het uitstekende kasbeheer) en wordt het nieuwe bestuur van de Association gekozen. Olivier Tostain wordt met algemene stemmen herkozen als voorzitter en Kévin
graad van ontbossing en in de mate van achteruitgang
Pineau brengt al zijn opgedane ervaringen met het
van boskwaliteit in de drie Guiana’s.
project in als nieuwe penningmeester.
En zo zullen onder leiding van mevrouw dr. Pita Verweij
Al met al een geweldige afsluiting van onze werkweek.
van het Copernicus Instituut van onze Universiteit en ondergetekende (Vijko) binnenkort twee Master-
Twee studenten van de Universiteit Utrecht, Anna (links) en Ineke gaan drie maande werken in het Trésorgebied.
studenten (Anna Duden en Ineke Roeling) uit Utrecht vertrekken naar Trésor om voor een periode van drie maanden een eerste onderzoeksbijdrage te leveren aan dit project.
Een nieuwe gids voor de wandeling langs het educatieve pad is nu voor iedere bezoeker gratis beschikbaar.
7
De reis door Suriname gaat zeker niet altijd langs ‘goed’ gebaande wegen.
Babette de Kanter-Loven
Reis naar Suriname en Frans-Guyana 2010 8
Tijdens het schrijven van deze terugblik buitelen allerlei herinneringen over elkaar en strijden om voorrang. Het is moeilijk een keuze te maken uit de vele hoogtepunten. Laat ik dus met het begin beginnen. Bewondering en verwondering
laterietweg veranderd in een kleiachtige smurrie waarin
Als voorbereiding op de reis volgen we, samen met onze
onze bus vastloopt.
reisgenoten, een HOVO-cursus in de tropische kassen van de Hortus Botanicus, een passende omgeving. Terwijl
Hulde aan onze koelbloedige chauffeur Naween en aan
buiten een dik pak sneeuw ligt laat Vijko Lukkien ons
de mannen uit de groep die de bus met een ketting
tijdens de cursus op inspirerende wijze kennismaken met
weer ‘vlot’ trekken. Uiteindelijk trekt een meerijdende
de achtergronden van het tropisch regenwoud en leert
vrachtauto de bus de heuvel op en kruipen we ‘s avonds
hij ons met andere ogen kijken naar de wondere wereld
tevreden onder een klamboe in ons bed.
van de natuur. Dankzij Wim Hoogbergen en Thomas
De volgende dagen bezoeken we per korjaal een aantal
Polimé komen Suriname en zijn inwoners tot leven.
Samarakaanse dorpen en varen we naar het Brokopondo
Samen met Vijko, Pipasi, Thomas en zijn vrouw Sonja
stuwmeer.
vertrekt onze groep van veertien reisgenoten op 6 februari uit een winters Nederland naar een tropisch
De kale bomen die boven het wateroppervlak uitsteken
Suriname.
vormen een kunstzinnig monument van wat eens was. We leren over gewoonten en gebruiken en worden
Suriname
getrakteerd op een ongedwongen dansavond met de
Tijdens onze eerste week maken we kennis met
lokale Samarakanen.
Suriname. We gaan terug in de tijd op de voormalige
De tocht naar Brownsberg gaat helaas niet door. Het
koffie- en cacaoplantage Frederiksdorp, Fort Amsterdam
risico dat de bus komt vast te zitten is te groot.
en de Jodensavanne. Op weg naar Bakaaboto, gelegen aan de Surinamerivier iets ten zuiden van het
Naar Frans-Guyana
Brokopondostuwmeer, ervaren we de slechte staat
Na een tussenstop in Paramaribo vertrekken we op 13
van het Surinaamse wegennet. De regenval heeft de
februari naar Albina, grensplaats aan de Marowijnerivier. Een rit van ongeveer 150 kilometer over een weg
Vaak diep verscholen in het bos liggen de dorpen die we bezoeken...
...met huizen waarvan de gevels vaak op kleurrijke wijze zijn versierd.
vol gaten, zodat we enigszins door elkaar geschud aankomen. In een korjaal steken we over naar SaintLaurent-du-Maroni in Frans-Guyana. Vandaar rijden we naar het strand aan de Atlantische kust, vlakbij twee Indianendorpen Yalimpo en Awala. Op het terras van onze ‘jeugdherberg‘ Simili, zit een tevreden kijkende Vijko ons op te wachten. Na een week van intensief overleg met overheidsdienaren uit Frans-Guyana, heeft hij ’s morgens de statuten meeondertekend, die de status van Trésor als ‘Réserve Naturelle Régionale’ bekrachtigen. Van een privaat reservaat is Trésor een regionaal reservaat geworden dat geïmplementeerd wordt in Frans-Guyana en dat is een primeur. Alle reden voor een feestelijke toast met een ‘petit punch’. Ben en Jef zijn de twee boswachters van Trésor, die ons, samen met Vijko, de komende dagen zullen begeleiden. In de hoop de Leatherback schildpad en de Groene schildpad
Het is zo langzamerhand traditie geworden dat deelnemers aan de reis de plek met de ware reuzen van het Trésor reservaat bezoeken.
te zien, die op het strand hun eieren leggen, lopen we ’s avonds onder een prachtige sterrenhemel langs het strand. Er zijn wel sporen en we krijgen een levensechte imitatie van Jef als ‘eierenleggende’ schildpad, maar de echte schildpadden laten zich helaas niet zien. Wel zien en horen we de volgende ochtend veel vogels rond de vijver, waar ook een aantal kaaimannen in vertoeven. Een mooie opmaat voor ons verblijf in het Kawgebied, waarin ook Trésor ligt.
Kennismaking met het regenwoud De zon staat hoog aan de hemel als we kennismaken met dit primaire tropische regenwoud. Groot is de diversiteit aan bladvormen en kleuren groen. Indrukwekkend de hoge bomen, sommige zo hoog dat je de top niet kunt zien. Als letterlijk hoogtepunt een woudreus met een omtrek van zo’n 45 meter en met meer dan manshoge plankwortels. Naast deze woudreus staat een naaktbloeiende schoonheid van een paar centimeter hoog. Dit blauwe bloempje is volgens Vijko een Voyria caerulea. Bewondering en verwondering over wat de natuur vermag.
Deze kleine gentiaanachtige (Voyrea caerulea) vormt wat omvang betreft het andere uiterste van de aanwezige woudreuzen.
9
10
De vaartochten over het Kawmoeras vormen naast het bezoek aan het Trésor reservaat een absoluut hoogtepunt van de reis.
Hoe bloemen door hun geuren, kleuren en bloeiwijzen
eilanden bezoeken we de strafkampen en proberen ons
ieder op hun eigen wijze bestoven worden, hoe
een voorstelling te maken van de barre omstandigheden
ingenieus de bomen en planten hun waterhuishouding
waaronder de gevangenen hebben geleefd. Ons bezoek
regelen en hoe het een met het ander samenhangt. Dat
in Frans-Guyana sluiten we af met een verblijf in Camp
Trésor een echt regenwoud is merken we als we in de
Cariacou aan de Kourourivier. Hier ontmoeten we Louis,
stromende regen op zoek gaan naar de rode rotshaan,
een Indiaan en één met de natuur. Zijn voorvoeten zijn
die zich op afstand laat bewonderen.
wel 10 cm breed. Op zijn blote voeten loopt hij door het bos terwijl hij zich met een machete een weg baant.
In het Kawgebied ligt ook het Kawmoeras, een gebied zo
Wij krijgen een echt oerwoudgevoel. Hij vertelt over de
groot als de provincie Utrecht. We hebben prachtig weer
vele gebruiksmogelijkheden van de bomen en planten.
als we per korjaal door dit wonderschone natuurgebied
Vingervlug vlecht hij kunstwerkjes van palmblad, laat
varen. De serene lichtval, de vele vogels, de in grote
hij zien hoe een palmbladdak gevlochten wordt en
groepen porseleinblauw bloeiende Waterhyacinten
vlecht hij van palmbladeren een rugzak. Om ons te
maken diepe indruk. We slapen in hangmatten in een
laten zien hoe palmhart groeit hakt hij twee palmen
drijvend carbet. Vroeg wakker geniet ik in stilte van het
om. We slaken kreten van bewondering en Louis gaat
ochtendgloren terwijl op de achtergrond brulapen van
steeds enthousiaster te werk. Het verse palmhart met
zich laten horen.
vinaigrette is overigens erg lekker.
De ‘Reddingseilanden’
Op de Marowijne
De volgende dag varen we met een catamaran naar
In Saint-Laurent-du-Maroni nemen we afscheid van Vijko,
de drie eilanden van Iles du Salut. Tegen een donkere
Pipasi en Frans-Guyana. We stappen in de korjaal waarin
wolkenlucht vangt een zwerm rode ibissen de zon en
we, begeleid door Thomas en Sonja, een zesdaagse
we kijken ademloos naar dit kleurenspektakel. Het
tocht gaan maken over de Marowijne, de Lawa en de
duivelseiland is niet toegankelijk maar op de twee andere
Tapanahoni. Ik vind het heerlijk om in de korjaal over
Langs de Marowijnerivier lijkt op veel plaatsen de tijd stil te hebben gestaan.
deze rivieren te varen met zicht op het oerwoud, de
Moi Taki en we maken kennis met zijn vader, die kapitein
mangrovebossen en de bosnegerdorpen, die alleen per
is van het dorp. Wat een voorrecht om op deze manier
korjaal bereikbaar zijn.
kennis te maken met de cultuur en de leefwijze van de Aukaner Marrons. Temeer omdat de jonge Aukaners
We hebben eten en drinken bij ons, picknicken op mooie
steeds vaker naar elders vertrekken en de dorpen
plekken en ’s avonds weet Ramona uit Paramaribo
stiller worden. In Moi Taki zijn we de eerste gasten
iedere keer weer een lekkere gevarieerde maaltijd op
van de vakantiehuisjes, die gebouwd zijn met behulp
tafel te toveren. De bootsmannen Juno en Atjaka lezen
van Nederlands ontwikkelingsgeld. We toasten op een
het water en laveren de korjaal vakkundig over de
succesvolle toekomst. Het blijft verrassend dat we in de
stroomversnellingen. Af en toe knijp ik in mijn arm, is dit
binnenlanden van Suriname, Nederlands kunnen spreken.
echt? Ja, dit is echt.
Met beperkte middelen wordt Nederlands als officiële
De Marowijne is de grensrivier tussen Suriname en
taal nog steeds onderwezen maar onder elkaar heeft
Frans-Guyana. We slapen dan ook afwisselend in de
iedere stam zijn eigen omgangstaal.
beide landen. We boffen met het weer, af en toe een buitje maar de indrukwekkende tropische regenbuien
Terug in Paramaribo valt de vochtige warmte als een
klateren op het dak als wij binnen zitten. Onderweg
klamme deken over ons heen. De inwoners hebben hun
bezoeken we diverse dorpen. Overal waar we komen
leefritme hieraan aangepast. Op een terrasje aan de
zien we posters voor de verkiezingen op 25 mei 2010. De
Domineestraat laat ik de wereld aan mij voorbijtrekken.
Algemene Bevrijdings en Ontwikkelingspartij (ABOP) van
De mensen zijn vriendelijk en zien er kleurrijk uit. Het is
Brunswijk is populair maar ook andere partijen, zoals de
opvallend hoe de etnische kenmerken van de Creolen,
Nationale Democratische Partij (NBP) van Bouterse en de
de Javanen, de Indianen, de Hindoestanen, de Chinezen
Broederschap en Eenheid Partij (BEP) dingen om de gunst
nog steeds herkenbaar zijn. Ik denk aan de rondreis, de
van de kiezer.
cultuur, de natuur, de gezelligheid van onze groep en
In Wangfinka zijn vele kapiteins uit de omgeving
prijs mij een gelukkig mens.
aanwezig om hun rouw te betuigen aan twee overleden kapiteins, die in het dorp opgebaard liggen. Het is een drukte van belang en de voorbereidingen voor de begrafenissen zijn in volle gang. De kapitein van het dorp ontvangt ons en we nippen van de whisky, die hij ons aanbiedt. Thomas introduceert ons in zijn geboortedorp
Foto’s: dhr.
en mevr.
De Kanter
11
De prachtige informatietotems langs het educatieve pad.
Vijko Lukkien
Er is veel werk verzet in 2009 12
Een overzicht van de activiteiten in en rond het reservaat door onze medewerkers in Frans Guyana. Het jaar 2009 is in veel opzichten een bijzonder jaar geweest voor het Trésor reservaat. Er is veel werk verzet om projecten af te ronden die eerder al goed waren voorbereid. Zo is het complete informatiesysteem in de vorm van een groot aantal ‘totems’ geheel gereed gekomen en langs het educatieve pad geplaatst, de nieuwe wandelgids ‘Livret sur les Pistes de Trésor’ is in druk verschenen, vele rondleidingen zijn gehouden en schoolprogramma’s zijn uitgevoerd. Dit alles met de inzet van ruim veertig vrijwilligers!
Een dynamisch jaar
Tijdens haar zwangerschapsverlof is haar werk op een
Het jaar 2009 is een dynamisch jaar geweest voor Trésor.
voortreffelijke wijze overgenomen door Jean- François
Het hele jaar door is in commissies het voorbereidende
Szpigel.
werk gedaan voor de uiteindelijke besluitvorming binnen de Regionale Raad (Conseil Regional) van Frans-
De boswachters
Guyana over de nieuwe wettelijke beschermende
Kévin Pineau kon op basis van zijn jarenlange ervaring
status Réserve Naturelle Régionale Trésor (RNR
met het Trésorproject in december 2009 een voor hem
Trésor). En zoals wij nu weten is al dat werk op een
belangrijke carrièrestap maken.
fantastische wijze gehonoreerd door de definitieve toekenning van deze status op 12 februari 2010. Een
Het werk van Kévin voor Trésor heeft op de eerste
volstrekt unieke gebeurtenis voor een Nederlands
plaats in belangrijke mate bijgedragen aan de verdere
natuurbeschermingsinitiatief over de grenzen.
professionalisering van het beheer van het Trésor reservaat. Dit is vooral terug te vinden in het beheerplan
Dezelfde dynamiek heeft zich ook doen gelden binnen
Trésor waarvan hij niet alleen de eindredactie voerde,
ons team van de Association Trésor ter plaatse.
maar vooral ook heeft bijgedragen aan de inhoud
Allereerst natuurlijk onze boswachter en educatief
daarvan. Terwijl Charlotte Briand vooral de leiding had
medewerker Charlotte Briand, die op 24 april de moeder
bij het opzetten van de educatieve programma’s, wist
is geworden van een prachtige dochter Philippine.
Kévin vooral de programma’s voor het inventariserend
Kévin heeft een nieuwe baan gevonden maar blijft als lid van het bestuur van de Association nauw betrokken bij Trésor.
Bij de ingebruikname van het nieuwe entreegebouw bewonderen bezoekers de eerste expositie.
onderzoek van dieren in het reservaat op te zetten met
Totems langs het educatieve pad
tal van wetenschappelijke studies.
En dan de totems, informatiepanelen met een hoogte
Een primeur in vele opzichten voor de tropen is
van ruim drie meter en prachtig vormgegeven met voor
het doorlopend ringonderzoek van de in Trésor
dit doel speciaal geschilderde en getekende illustraties.
voorkomende vogelsoorten geweest. De lijst van
Het doel van deze panelen is om de bezoekers aan het
activiteiten van Kévin zou met gemak nog veel langer
educatieve pad, inclusief schoolklassen, het complexe
gemaakt kunnen worden. Eén ding moet zeker hierbij
tropische bos beter te leren begrijpen.
genoemd worden en dat is de belangrijke rol die Kévin heeft gespeeld bij de totstandkoming van het nieuwe
Thema’s die hierbij aan de orde komen zijn: wat zijn
entreegebouw, La Maison de la Réserve Trésor. De taak
lianen en hoe zien ze eruit, wat zijn epifyten (planten
van Kévin is overgenomen door Benoît Villette, die zich
die leven op de stammen en takken van bomen), de
in het vorige nummer van Trésor Nieuws (TN30) al aan u
mierentuin, de ecologie rond een termietennest, het
heeft voorgesteld. Wij wensen beiden heel veel succes in
proces van de verjonging van het bos op de plek waar
hun nieuwe baan.
een woudreus is omgevallen, hoe verankeren bomen zich in bodem (plankwortels en steltwortels) en tal
Een nieuw entreegebouw
van ecologische relaties als symbiose, parasitisme,
Het is net al even genoemd, maar een voor het reservaat
samenwerking en predatie.
belangrijke gebeurtenis was de officiële opening van
Deze wijze van informatieverstrekking zal de komende
het nieuwe entreegebouw in aanwezigheid van vele
jaren verder worden uitgebreid.
gasten op 7 maart 2009. Niet alleen het gebouw is op
Zowel bij de entree als halverwege het pad zijn twee
deze datum in gebruik genomen, maar tevens konden
schuilgelegenheden gebouwd voor bezoekers, Trésor is
de gasten kennismaken met de eerste expositie in het
tenslotte een onderdeel van het regenwoud.
gebouw, de plaatsing van de eerste informatieborden en
Juist in deze kleine ‘carbets’ kan tijdens een regenbui,
de totems langs het educatieve pad.
maar natuurlijk ook als het droog is, informatie worden aangereikt over die planten en dieren die tijdens de
Deze expositie, die naar de naam luistert van ‘une
wandeling kunnen worden waargenomen.
maison pédagogique en forêt tropicale guyanaise’, is gefinancierd door de Stichting Trésor, de Stichting Nicolas
Daarnaast, zoals eerder vermeld, is een prachtig
Hulot en het Conservatoire du Littoral. De thema’s die nu
ondersteunend wandelgidsje met een oplage van
zijn vormgegeven gaan over de volgende onderwerpen:
2000 stuks gemaakt, dat tijdens de wandeling over het
een algemene presentatie van het Trésor reservaat,
educatieve pad veel achtergrondinformatie geeft.
de biodiversiteit in het reservaat, opvallende zaden en vruchten, de voortplanting van amfibieën (vooral
Lessen en excursies
de kikkers) en over een opvallende groep vogels, de
Vele bezoekers en schoolklassen hebben het afgelopen
Manakins. Thema’s die in 2010 worden uitgewerkt zijn:
jaar of individueel of tijdens speciaal georganiseerde
planten op de bosbodem en hun aanpassingen, het
themawandelingen en schoolprogramma’s Trésor
gebruik van medicinale planten uit het oerwoud en de
bezocht.
rol van tropische bossen in de koolstofcyclus op aarde en
Zo bezochten ruim 600 personen de in totaal
de daarmee samenhangende invloed op ons klimaat.
34 themawandelingen en speciaal op verzoek georganiseerde rondleidingen. Veel is gedaan voor schoolklassen waaraan zowel lessen (door onze
13
Het programma voor scholen bestaat steeds uit twee hoofdonderdelen: de voorbereidende les in de klas, gevolgd door een excursie in het reservaat.
14
boswachters) op scholen als excursies in Trésor verbonden
Een tweede en omvangrijk onderzoekprogramma is in
waren.
2009 met behulp van vele vrijwilligers gecontinueerd.
Speciaal natuurlijk de scholen uit de gemeente Roura
Het STOC (le Suivi Temporel des Oiseaux Communs)
krijgen hierbij veel aandacht, maar ook de schoolklassen
programma omvat een periodiek terugkerend
uit bijvoorbeeld Kaw, Rémire-Montjoly, Cayenne
ringonderzoek, waarbij wij inzicht krijgen in het aantal
en andere plaatsen nemen van harte deel aan onze
voorkomende vogelsoorten door de verschillende
programma’s.
seizoenen heen en hun broed- en voedselgedrag. Juist
Honderden kinderen en hun onderwijzers, samen met de
door deze gegevens ontstaat een beeld over wanneer
ouders als begeleiders, maken door deze programma’s
en op welke wijze ons reservaat door de diverse
kennis met hun eigen regenwoud en leren de schoonheid
vogelsoorten wordt ‘gebruikt’. Gekoppeld aan dit
en de grote waarde daarvan kennen.
onderzoek worden eveneens inventarisaties verricht,
Op deze wijze draagt Trésor bij aan het bewustzijn bij
uiteraard in de avonduren, naar de voorkomende
onze jonge generatie en hun ouders over het grote
vleermuizensoorten.
belang om op een verantwoorde wijze om te gaan met deze laatste nog (deels) onaangetaste schatkamer op
Benoît Vilette is, in het kader van een Masterstudie
onze aarde.
Biologie, een onderzoek gestart naar de populatiedynamica en gedrag van de Pijlgifkikker
Onderzoek
Dendrobatus tinctorius (zie zijn artikel hierover in deze
In 2009 is veel onderzoek verricht in Trésor. Dit
Trésor Nieuws.)
onderzoek heeft betrekking op zeer uiteenlopende
Daarnaast wordt er vanuit Israel onderzoek gedaan
planten- en diergroepen en is deels vooral
naar de voorkomende Aardwormen, waaronder ware
inventariserend van aard, deels bedoeld om meer inzicht
reuzen. Vanuit Frankrijk is een onderzoek gestart naar
te krijgen in de omvang en schommelingen daarin van
de paddenstoelen van het reservaat met tal van nog
voorkomende populaties.
onbekende soorten. En recent worden door middel van
Hierdoor kunnen wij beter begrijpen op welke wijze
cameravallen gegevens verkregen over het voorkomen
vooral dieren ons reservaat als biotoop door de
van grote zoogdieren als Tapir en Jaguar (zie ook ons
seizoenen heen gebruiken. Dit laatste is dan weer
vorige nummer van Trésor Nieuws, TN30).
van belang om inzicht te krijgen in de noodzakelijke
Over de resultaten van deze en andere, vanwege de
omvang van beschermde gebieden, op welke wijze deze
beperkte ruimte hier niet genoemde, onderzoeken zullen
beheerd moeten worden en de invloed van mogelijke
wij u zeker op onze website en in Trésor Nieuws op de
verstoringen (bijvoorbeeld door jacht en betreding).
hoogte houden.
Zo is er onderzoek gedaan naar de botanische samenstelling van de nieuw toegevoegde gebieden (1400
Wanneer wij ons daarbij realiseren dat naast al
ha, door het Conservatoire du Littoral) aan ons reservaat
deze activiteiten onze mensen en vrijwilligers, in
door mevrouw dr. R. (Renske) Ek en collega’s. Hierbij
samenwerking met het Franse Staatsbosbeheer,
is niet alleen een groot aantal nieuwe plantensoorten
surveilleren om toe te zien op de naleving van de
gevonden, maar zijn ook voor Trésor nieuwe en nog
beschermende toegangsregels van het reservaat Trésor,
onbekende biotopen gevonden, die beslist nader
dan kunnen wij met een gerust hart concluderen: ‘Er is
onderzoek vragen. De resultaten van dit onderzoek kunt
veel werk verzet in 2009’.
u vinden op onze website www.tresorrainforest.org. Foto’s: Association Trésor
Heel voorzichtig haalt Benoît een uiterst giftige Lanspuntslang te voorschijn.
Jef Szpigel en Benoît Villette
Berichten uit het regenwoud Begin april hebben de twee boswachters van Trésor meegedaan aan een radiouitzending van de RFO, de belangrijkste zender van Frans-Guyana. Deze verzorgde 24 uur lang een uitzending vanuit het dorp Roura, waar het reservaat Trésor onder valt. Jef en Benoît waren uitgenodigd om te vertellen over Trésor, hoe het is ontstaan, wat er gebeurt en het belang van het reservaat voor het behoud van de biodiversiteit, dit in het kader van de ‘Week van de Duurzame Ontwikkeling’, een nationaal evenement in Frankrijk. Eveneens in het kader van de Week van de Duurzame
Bothrops atrox, de befaamde Lanspuntslang waar te
Ontwikkeling heeft het team van Trésor een stand met
nemen. Deze slang is bijna even giftig als de Ratelslang,
een kleine tentoonstelling bemand in het Eco Dorp
die ook veel voorkomt in Frans-Guyana.
in Roura, voor de gelegenheid opgezet door het Parc Naturel Régional de Guyane. De tentoongestelde unieke
We hebben hem voorzichtig van het pad verwijderd,
foto’s kunt u bewonderen op onze website www.
terwijl de kinderen geïnteresseerd, maar toch een beetje
tresorrainforest.org.
bang toekeken. Hij vertoonde geen enkele neiging om ons aan te vallen. Wij spannen ons in om de biodiversiteit
Op uitdrukkelijk verzoek van het Comité du Tourisme de
van het reservaat te laten zien, maar wij zien het ook als
la Guyane heeft het team van Trésor een groep Zwitsese
onze taak om de overdreven angst voor en vooroordelen
journalisten begeleid om hen de verschillende aspecten
over bepaalde bewoners van het bos weg te nemen. Zo’n
en de rijkdom te laten zien van het tropisch regenwoud
ontmoeting maakt altijd indruk en de kinderen bleven
van Frans-Guyana.
ons vol trots vertellen over de slang die ze hadden gezien tijdens hun excursie in Trésor.
Educatie De educatie werkzaamheden zijn gewoon doorgegaan in
Er komt een nieuwe medewerker
het reservaat en in het bijzonder op het botanisch pad.
Door de ondertekening van de Statuten van het
Tijdens een excursie met een groep kinderen uit Cayenne
Regionale Reservaat Trésor en dankzij hieraan verbonden
hadden we het geluk op het pad een prachtige jonge
financiering door de Regionale Raad van Frans-Guyana
15
Op de voorlichtingsstand.
De Lanspuntslang stond even centraal tijdens de excursie.
krijgen we er binnenkort een volledige arbeidsplaats bij. Na een selectieprocedure van een paar maanden moet de nieuwe medewerker voor juli a.s. in dienst kunnen treden. Dit is voor het reservaat een zeer goede zaak, waardoor onze activiteiten kunnen intensiveren. Foto’s: Association Trésor
16
Saïmiri Saïmiri
Petit opossum-souris Petit opossum-souris
Guêpes Apoica pallens Guêpes Apoica pallens
Amblyplyge Amblyplyge
Pac Pac
blyplyge
Amazone aourou
Amazone aourou
Enkele foto´s uit de tentoonstelling.
Benoît Villette
De Pijlgifkikker (Dendrobates tinctorius) van het natuurreservaat Trésor Dendrobates tinctorius is ongetwijfeld een van de juweeltjes uit het tropische woud van FransGuyana. Hij behoort tot de familie van de Dendrobatidae (superfamilie: Dendrobatoïdea), die voorkomt in Zuid-Amerika, van Nicaragua tot Bolivia, Zuid-Brazilië.
Dendrobates tinctorius is een endemische soort uit het
het paartje meesleept in een reeks achtervolgingen die
oostelijk deel van het Guyana plateau (Guiana, Suriname,
opgeluisterd worden door het geluid dat het mannetje
Frans-Guyana en aangrenzende delen van Brazilië). Hij
voortbrengt, een zacht ‘buzzzz’, nauwelijks hoorbaar
komt daar voornamelijk voor in het beboste hoogland en
tussen alle geluiden van het oerwoud en de opdringerige
mijdt het open laagland.
liefkozingen van het vrouwtje, dat hem haar interesse
Hij is tamelijk klein voor een amfibie (3,5 tot 5 cm), maar
toont. Het legsel is beperkt, meestal minder dan
toch een van de grootste vertegenwoordigers van zijn
tien eitjes. Gedurende de dagen die voorafgaan aan
familie.
het tijdstip dat de larven uit de eitjes komen, is het
Hij leeft voornamelijk op de bodem en is overdag
het mannetje dat zijn kostbare ‘gebroed’ bewaakt,
actief, hij is solitair en brengt de meeste tijd door met
beschermt en schoonmaakt.
het zoeken naar heel kleine prooien die krioelen in de
Maar de verzorging houdt niet op met de broedperiode.
bladerlaag en de onderste meters begroeiing van het bos.
Als ze uitkomen bevrijden de kikkervisjes zich uit het
Het zijn territoriumgebonden dieren, die niet gesteld zijn
gelatineachtige omhulsel en klimmen ze een voor een
op de aanwezigheid van een soortgenoot, zeker niet als
of met twee tegelijk op de rug van hun vader die ze
die van hetzelfde geslacht is. Voor zulke kleine diertjes
naar een klein waterdepot brengt met hooguit enkele
leveren ze, als het moet, verbazingwekkende gevechten.
tientallen centiliter water. Ze worden meestal afzonderlijk in die kleine natuurlijke
De voortplanting van de leden van de superfamilie van
zwembadjes gezet. Juist door de beperkingen van die
de Dendrobatoïdea is ingewikkeld en heel opmerkelijk.
leefgebieden (weinig water, weinig voedsel), zijn de
Zoals de overgrote meerderheid, legt de Dendrobates
kikkervisjes heel opportunistisch wat betreft hun dieet.
tinctorius zijn eitjes op een beschut plekje op de vochtige
Als het zo uitkomt zijn ze algengrazer of vleeseter en
bosbodem na een gecompliceerd paringsgedrag, dat
rover maar zonder bezwaar ook kannibaal.
17
Na ongeveer twee maanden doorgebracht te hebben
zelf ook giftig zijn. Die giftige voedselstoffen worden in
in het water, is de metamorfose compleet en is hij een
het lichaam van de kikker opgenomen, opgeslagen en
kleine replica van zijn ouders, klaar om zijn leven van
omgezet.
pijlgifkikker te leven in het Guyanese woud. Als je een Dendrobates tinctorius vastpakt voel je meestal
Kleur en gif
alleen maar een lichte irritatie als je ergens een wondje
Pijlgifkikkers zijn vooral heel bekend vanwege hun
hebt aan je handen. Maar zoals altijd bij vergif moet
felle kleuren, een fenotypische aanduiding dat ze giftig
je voorzichtig blijven omdat niet iedereen hetzelfde
zijn voor de rover die ze zou willen verorberen. Dit
reageert als hij wordt blootgesteld aan dergelijke stoffen.
fenomeen, dat vooral in deze familie veel voorkomt, maar ook bij andere groepen uit het dierenrijk, wordt
Etymologie
aposematische kleuring genoemd, een waarschuwing
Dendrobates betekent ‘bomenloper’, ‘dendro’ is Grieks
voor vijanden dat het dier gevaarlijk is. Om het
voor boom en ‘bates’ betekent: hij die loopt of rent. De
eenvoudiger te zeggen: ‘Ik ben giftig, dat zie je aan
naam dankt hij waarschijnlijk aan het feit dat men de
mijn felle kleuren, probeer me niet op te eten!’. De
pijlgifkikkers, vooral de mannetjes, vaak moeizaam maar
toxines die door de huid worden afgescheiden zijn
vastbesloten tegen de boomstammen op ziet klimmen
alkaloïden, een belangrijke groep kleine moleculen
op zoek naar water voor hun kikkervisjes. Tinctorius staat
waarvan de bekendste morfine, strychnine of curare
in verband met kleurstof, iets anders kleuren. De naam
(mengsel van verschillende alkaloïden) zijn. Hoewel
komt van een oude gewoonte van de lokale Indianen, om
bepaalde alkaloïden die bij de Dendrobates voorkomen,
met de kikker over de huid van een geplukte papegaai te
buitengewoon krachtig zijn, wordt het ‘gevaar’ van de
wrijven en zo veren te krijgen van verschillende
meeste soorten vaak sterk overdreven. In werkelijkheid
kleuren. Dit wordt niet meer gedaan en het is moeilijk te
zijn er slechts enkele soorten van het geslacht
zeggen of het beoogde resultaat werd bereikt, want de
Phyllobates, die voorkomen in Colombia, waarbij een
huid van de pijlgifkikkers is vooral rijk aan gifstoffen die
reëel risico op vergiftiging bestaat. Batrachotoxine, de
de arme vogel geen goed zullen hebben gedaan.
18
belangrijkste alkaloïde die door deze soorten wordt afgescheiden, is een van de giftigste stoffen die in de
Veel kleurenvariaties
natuur worden aangetroffen.
Een ander kenmerk van de familie van de pijlgifkikkers zijn de enorm vele kleurvarianten die bepaalde soorten
De oorsprong van de alkaloïden van de pijlgifkikkers is
vertonen. Men neemt een sterke polymorfie waar,
exogeen, d.w.z. dat ze het gif niet zelf produceren, maar
afhankelijk van het leefgebied van de populatie. Dit
het halen uit stoffen van bepaalde voedseldieren die
fenomeen ziet men heel sterk bij de Dendrobates
tinctorius. Hierboven ziet u enkele voorbeelden van
gesignaleerd op de Sloanea op nauwelijks dertig meter
dieren die in verschillende streken van Frans-Guyana
afstand en omgekeerd.
zijn aangetroffen. De laatste is niet afkomstig uit FransGuyana maar uit Suriname.
Andere leden van de superfamilie van de Dendrobatoïdea in Frans-Guyana
In het natuurreservaat Trésor
In Frans-Guyana zijn zeven soorten beschreven. Daarvan
De soort wordt aangetroffen in het hoger gelegen deel
komen er vijf voor in het regionale natuurreservaat
van het reservaat. Hij wordt vaak waargenomen op het
Trésor.
educatieve pad. In mei, juni en juli 2009 heeft het team van het reservaat een monitoring onderzoek uitgevoerd om iets meer te weten te komen over de ecologie van dit veelkleurige amfibietje, waar nog maar weinig over bekend is. Het protocol was simpel. Het bestond uit het identificeren van alle individuen die we tegenkwamen op het pad of de paadjes van de STOC. Door de enorme variatie in tekening kon iedere gifkikker onderscheiden worden en door een duidelijke seksuele dimorfie was het mogelijk het geslacht van de volwassen exemplaren
Amazone gifkikker (Ranitomeya ventrimaculata) Deze heel kleine soort (minder dan 2 cm) vertoont even felle kleuren als zijn grote neef de Dendrobates tinctorius. Hij is afhankelijk van phytotelmata (waterhabitat in plantaardige holte) en in het bijzonder van planten van de bromeliafamilie, waar hij in leeft en zich voortplant door het in de bladoksels opgeslagen
te bepalen. Bij iedere ontmoeting werden de nieuwe
water te benutten om er de kikkervisjes in te zetten.
individuen gefotografeerd en GPS-coördinaten bepaald.
Komt voor in het Trésor reservaat.
De terugvangsten vertelden iets over de verplaatsingen van het dier, hun activiteiten (voornamelijk i.v.m. de voortplanting), hun aantal, enz. Daar is heel wat informatie uit voortgekomen, de Dendrobates tinctorius zijn dieren die zich weinig verplaatsen, vooral de vrouwtjes blijven binnen hun territorium van enkele vierkante meters. In de nabijheid van het educatieve pad zijn drie plaatsen die van belang blijken te zijn voor de voortplanting van de soort: een oude rij met water gevulde potvallen en twee bomen van het geslacht Sloanea, waarvan de plankwortels en de
Ameerega hahneli
stam heel veel kleine holtes vormen die ideaal zijn om er
Dit kleine amfibie is wel minder fel gekleurd dan de
de kikkervisjes in te zetten.
Dendrobates, maar is helder geel bij de beengewrichten en heeft een leuke blauwachtige buik. Het is een soort
Als we ons concentreren op deze drie plekken, kunnen
uit het Amazonegebied en komt voor in een heel
we zeggen dat de mannetjes heel trouw blijven aan hun
uitgestrekt gebied. Hij valt niet op, men merkt hem
‘nurseries’. De individuen waarvan is waargenomen dat
meestal op door zijn gekwaak.
ze hun larven naar de rij potvallen brengen, zijn nooit
Komt niet voor in het reservaat.
19
Dijvlekgifkikker
Anomaloglossus degranvillei
(Allobates femoralis)
Dit kleine lid van de superfamilie van de Dendrabatoïdea
Hij is van gemiddelde grootte, gemakkelijk te herkennen
is uniek. Hij leeft langs rotsachtige kreekjes in het bos.
aan zijn bruine rug en geel/oranje vlekken op oksels
De kikkervisjes voeden zich niet en blijven op de rug
en flanken. Komt overal voor in de bossen van Frans-
van hun vader tot hun volledige metamorfose tot kikker
Guyana. Zijn kenmerkend geluid van twee keer twee
is voltooid. Zoals al eerder zijn er minstens twee heel
fluittonen is een van de basisgeluiden van het woud.
gelijksoortige soorten onder deze naam verenigd.
Komt voor in het reservaat.
Komt voor in het reservaat.
Allobatis granti
Anomaloglossus baeobatrachus
Vroeger verward met Colestethus beebei uit Frans-
Nog een kleine soort waarvan de kikkervisjes zich
Guyana, en pas recentelijk beschreven als volledig nieuwe
ontwikkelen zonder voedsel tot zich te nemen, zoals in
soort. Hij is dieper het binnenland in getraceerd. Het
het voorafgaande geval. Ze blijven in het nestje waar
schijnt dat er in Frans-Guyana twee nauw verwante
de moeder de eitjes heeft gelegd. Het is een manier om
soorten zijn onder deze naam.
volledig los te komen van het watermilieu.
Komt niet voor in het reservaat.
Komt voor in het reservaat.
20
Foto’s: Benoît Villette
Trésor: inspiratiebron voor een schoolproject De Stichting Trésor leverde materiaal aan voor het thema ‘Het tropisch regenwoud’ voor de openbare basisschool De Peppel in Beuningen.
Alle drie de groepen 5/6 van o.b.s. de Peppel in
spreekbeurten, toneel, enz. Het vormde een
Beuningen hebben in de periode van 24 februari t/m
boeiend geheel! De kinderen kregen in de aula een
9 april 2010 intensief gewerkt over het thema ‘Het
schminkworkshop en gingen in de daaropvolgende week
tropisch regenwoud’. Het thema werd geopend door
na het maken van eigen ontwerpen zichzelf schminken
de leerkrachten van deze klassen die het toneelstuk
o.l.v. studenten van een kunstzinnige opleiding.
‘Kappen met kappen!’ opvoerden. Het leverde inspiratie
Verder kwam er een opa van een van de kinderen
op om daarna in de tafelgroepjes in de klas woordvelden
een voordracht -inclusief foto’s- houden over het
te gaan maken van woorden die de kinderen met dit
Amazoneregenwoud, waar hij zelf recent nog was
onderwerp associeerden. Daarna ging ieder kind voor
geweest.
zichzelf leervragen bedenken: vragen waarop ze tijdens dit thema antwoorden wilden vinden.
Om de klas in regenwoudsfeer te brengen brachten de kinderen allerlei attributen (knuffels, tropenhelmen,
Op grond van die geformuleerde vragen formeerden de
boeken, enz.) van huis mee. Daarnaast bouwden de
leerkrachten werkgroepjes. Deze groepjes gingen in de
kinderen in miniatuurvorm in een schoenendoos het
weken daaropvolgend gemotiveerd op ontdekkingstocht.
regenwoud na. Ook waren er nog allerlei andere
Zo wilden ze onder andere meer te weten komen over
gevarieerde uitloopopdrachten. Zo konden de kinderen
(bepaalde) dieren die in het tropisch regenwoud leven,
zelf een recept bedenken met ingrediënten uit het
fruit, begroeiing, bewoners, klimaat, gevaren, producten,
regenwoud.
enz. Om antwoorden te vinden gebruikten ze internet en
Tijdens het niveaulezen werd van de boekenhoek
een schat aan boeken.
eveneens gretig gebruik gemaakt. Al met al was het een leerzame en bruisende periode! Aan dit artikel is een
Ieder groepje verwerkte de leervragen tot een
aantal foto’s toegevoegd. Maar op onze website www.
presentatie voor de klas. Hiervoor werden verschillende
peppelnet.nl zijn ook nog leuke foto’s van dit thema te
werkvormen gekozen: Powerpointpresentaties,
zien!
21
Kinderen laten zich heel persoonlijk identificeren met het project.
Tijdens dit thema leren de kinderen niet alleen veel over het regenwoud, maar ook over de bedreigen daarvan.
22
Het centrale thema ‘Het tropisch regenwoud’ wordt in uiterst serieuze presentaties vormgegeven. Foto’s: De Peppel
Vriend van Trésor
Aart de Lang
Dinsdag 16 maart 2010 vond in Elburg de ondertekening plaats van de Sponsoringsovereenkomst tussen de Stichting Trésor en Biohorma b.v., de producent en leverancier van de bekende A. Vogel geneesmiddelen. Voor Biohorma tekende Wim Schuurman, algemeen directeur, en voor de Stichting Trésor Aart de Lang, bestuurslid. De overeenkomst geldt voor een periode van vijf jaar, waarin Biohorma b.v. als Vriend van Trésor haar omvangrijke communicatiemiddelen zal inzetten om de naamsbekendheid van de Stichting en het aantal donateurs te vergroten. Wij zijn natuurlijk heel blij dat Biohorma als een van onze founding fathers zich nu als Vriend van Trésor opnieuw met veel elan wil inzetten voor onze doelstellingen.
Aart de Lang (links) en Wim Schuurman ondertekenen de overeenkomst. Foto: BIOHORMA
23
Dank u wel! Naar aanleiding van het verschijnen van het vorige nummer van Trésor Nieuws (TN 30) mochten wij gelukkig weer veel blijken van steun van u ontvangen in de vorm van bijzonder initiatieven en/of donaties. Juist door deze bijdragen van trouwe donateurs wordt
Utrecht CO2-compensatie; de Werkgroep Natuur en
het werk van onze Stichting voor het behoud van
Milieu Hilvarenbeek; de Stichting Bouwloods Utrecht en
regenwouden mogelijk gemaakt. Wij zijn u hiervoor
Biohorma b.v.
bijzonder erkentelijk. Daarnaast willen wij in deze rubriek die personen,
Mevrouw A.J. Dragt, familie F.R.F. van Rijswijk - Loot,
organisaties en bedrijven noemen en hartelijk
de heer R.H.C. Kok, mevrouw V. Thierron, de heer en
dankzeggen voor de bijzondere giften die wij de
mevrouw Zwanenberg - Spiertz, mevrouw A. Bot,
afgelopen maanden ontvingen.
de heer T. Hutter en mevrouw A. Hutter - Tie, mevrouw C. J. Tutein Nolthenius, de heer en mevrouw A.C.M.
Het Bestuur en Vrijwilligers van de Utrechtse Biologen
Brouwer, de heer en mevrouw P. Gerritsma, de heer
Vereniging voor het verzorgen van de verzending van
P. R. Westerik, de heer en mevrouw H.B.P.E. Gernaat,
Trésor Nieuws aan de donateurs van onze Stichting;
mevrouw E.J. Versfelt, de heer en mevrouw A. van de
onze vertalers; onze webmaster; de Federatie
Kandelaar, de heer en mevrouw P. van Veldhuizen,
Internationale Natuurbescherming (FIN) in
mevrouw M.G.W. M. Peeters, de heer W. Heijbroek en
samenwerking met het INNO Fonds van het Wereld
mevrouw Y. Dreeuws, mevrouw H.J. van Houten, de heer
Natuur Fonds; het Copernicus Instituut Universiteit
en mevrouw T.J. Bijlsma.
Eric Augusteijn
Hoe kunt u Trésor steunen? Het instandhouden van een stuk regenwoud kost meer dan men op het eerste gezicht zou denken. Een groot deel van de inkomsten van Stichting Trésor wordt opgebracht door bedrijven en particuliere personen. We zijn erg blij met iedere bijdrage, of het nu de adoptie van 1 m² betreft of een schenking van meer dan duizend euro. We zetten de verschillende mogelijkheden nog eens op een rijtje:
Vierkante meters adopteren
Maak uw bedrijf Vriend van Trésor
U kunt één of meer vierkante meters Trésor ‘adopteren’
U kunt het imago van uw bedrijf een groene uitstraling
voor € 12,50 per m². U ontvangt daarvoor een certificaat
geven door sponsor van Trésor te worden. Van bedrijven
en U draagt dan bij in de beheer- en onderhoudskosten
die een substantiële schenking doen plaatsen wij het
van dat stukje Trésor.
logo aan de voet van onze webpagina’s, met een link naar de website van uw bedrijf.
Vierkante meters cadeau doen
24
U kunt één of meer vierkante meters cadeau doen. Van
CO2 compenseren
deze mogelijkheid wordt veel gebruik gemaakt, b.v.
Als u een vliegreis maakt of op andere wijze veel
door grootouders die voor een kleinkind een certificaat
CO2-uitstoot veroorzaakt, dan kunt u deze uitstoot
bestellen (of omgekeerd). Bedrijven en instellingen laten
compenseren door bij te dragen aan het onderhoud en
graag hun groene gezicht zien door certificaten cadeau
de uitbreiding van Trésor. Voor een bijdrage van
te geven, in plaats van de obligate fles wijn, b.v. aan een
€ 20 (voor een vliegreis tot 4000 km) tot € 60 (voor meer
gastspreker.
dan 16000 km) verzorgen wij de bomen die uw CO2 vastleggen. Zie ook Trésor Nieuws 23.
Automatische incasso U kunt het werk van onze stichting ook steunen door ons
Periodieke schenking
te machtigen periodiek een door u vast te stellen bedrag
Als u notarieel laat vastleggen dat u gedurende minstens
van uw rekening te incasseren. Een machtigingskaart
5 jaar een vast bedrag aan Trésor schenkt, dan betaalt
kunt u per post aanvragen (Stichting Trésor, Postbus
u over dat bedrag geen inkomstenbelasting. Schenkt u
80084, 3508 TB Utrecht) of per e-mail:
[email protected]
periodiek € 120 of meer per jaar dan betaalt Trésor de notariskosten. Zie ook Trésor Nieuws 24.
Een project sponsoren U kunt als particulier of als bedrijf een project geheel of
De oude nummers van Trésor Nieuws en meer informatie
gedeeltelijk voor uw rekening nemen. Wij hebben een
over deze manieren om Trésor te steunen vindt u op
lijstje van projecten, waarvan de kosten variëren van
onze website, www.tresorrainforest.org onder het kopje
enkele honderden tot honderdduizenden euro’s.
‘Steun Trésor’. Natuurlijk kunt u altijd contact met ons opnemen door middel van een briefje naar Stichting Trésor, Postbus 80084, 3508 TB Utrecht, een e-mail naar
[email protected] of een telefoontje naar 030-253 74 36.
[ Faculteit Bètawetenschappen Biologie ]
