Informatieblad over het Trésor Natuurreservaat in Frans-Guyana
41
Nummer December 2014
Bouw van het nieuwe entreegebouw kan nu beginnen. pag. 3
Indrukken van de reis voor KNNV-leden naar Trésor. pag. 6
Libellenonderzoek maakt biodiversiteitsplaatje verder compleet. pag. 12
WWF-conferentie Trésor naar aanleiding pensioen Vijko Lukkien. pag.15
Vijko Lukkien en Eric Augusteijn
Van de redactie Zoals u al eerder heeft kunnen lezen (TN 40) wordt een prachtig natuurgebied toegevoegd aan Trésor. Het Conservatoire du Littoral in Parijs brengt namelijk het beheer van een uniek moeras- en hellingbos ten zuiden van het dorp Macouria langs de kust van Frans-Guyana onder beheer van ons team van de Association Trésor. Bij een eerste bezoek aan dit gebied bleek het ook een van de zeldzame groeiplaatsen te zijn van de Anaphyllopsis americana, het beeldmerk van onze Stichting Trésor. Met andere woorden, deze aronskelkachtige verbindt op een wel bijzondere wijze beide natuurreservaten en mag zeker als de vlag gezien worden op deze succesvolle uitbreiding. Met veel genoegen maken wij u er op attent dat ons team van de Association Trésor nu een eigen nieuwsbrief voor Frans-Guyana uitgeeft. Deze nieuwsbrief zal vanaf nu regelmatig verschijnen en een vertaalde versie van het eerste nummer vindt u in deze uitgave van Trésor Nieuws.
2
Colofon
Trésor Nieuws verschijnt 3 x per jaar en wordt gratis toegezonden aan de donateurs van de Stichting Trésor. Redactie Vijko Lukkien en Eric Augusteijn Redactie-adres Universiteit Utrecht, dep. biologie Postbus 80084, 3508 TB Utrecht Tel. (030) 253 74 36 Fax (030) 251 83 66 E-mail:
[email protected] Op dit adres kunt u ook adoptievierkante meters en cadeaucertificaten aanvragen. Gaat u verhuizen? Geef uw adreswijziging door aan ditzelfde adres.
Anaphyllopsis americana. Foto: P. van Gemert
Inhoudsopgave Voortbouwend op wat tot op heden bereikt is
3
Vormgeving Conny Groenendijk Afdeling Communicatie Universiteit Utrecht
De kracht en kwetsbaarheid zijn overal voelbaar
6
De Oranje Rotshaan
8
Eigen website en nieuwsbrief
11
Omslag Oranje rotshaan (Rupicola rupicola). Zie pag. 8 Foto: Antoine Baglan.
Bericht uit het regenwoud
12
Rondetafelconferentie over het Trésorproject
15
Mag ik even kennismaken?
16
Hoe gaat het met de ambassadeurs van Trésor
17
Oplage 1.200 exemplaren
Project op basisschool in Elst
18
Stichting Trésor omarmt de natuur
19
Dit blad is gedrukt op Evolve.
Interview met Thomas Sigognault
21
K.v.K. Utrecht 41187239
Dank u wel!
23
Hoe kunt u Trésor steunen?
24
Druk Zuidam Uithof
Bank IBAN NL44 TRIO 0784 7366 18 t.n.v. Stichting Trésor, Utrecht. BIC: TRIO NL 2U – Triodos Bank Zeist
Informatieblad over het Trésor Natuurreservaat in Frans-Guyana
41
Nummer December 2014
Website www.tresorrainforest.org www.reserve-tresor.fr
Bouw van het nieuwe entreegebouw kan nu beginnen. pag. 3
Indrukken van de reis voor KNNV-leden naar Trésor. pag. 6
Libellenonderzoek maakt biodiversiteitsplaatje verder compleet. pag. 12
WWF-conferentie Trésor naar aanleiding pensioen Vijko Lukkien. pag.15
Vijko Lukkien
Voortbouwend op wat tot op heden bereikt is
Anaphyllopsis americana is een kensoort voor het moerasbosgedeelte van het nieuwe reservaat.
Verslag van het werkbezoek aan Trésor en Frans-Guyana van 25 oktober tot 2 november 2014 Zoals inmiddels gebruikelijk, maar daarom zeker niet minder interessant, hebben we ook dit jaar, na afloop van de reis voor KNNV-leden (zie elders in deze TN), een werkbezoek gebracht aan ons team van Trésor ter plaatse en de organisaties in Frans-Guyana waarmee we al lang nauw samenwerken. Samen met Marijke van Kuijk als onderzoeker en coördinator van de Prins Bernhard Leerstoel voor Internationale Natuurbescherming en Michiel Nijsen als vervanger voor Pipasi Jeurissen, die mee zijn gereisd, heb ik het programma voor deze week samengesteld. Naast het overleg met onze medewerkers over de programma’s van Trésor voor de komende jaren, had dit bezoek vooraf al een bijzonder extra doel. Voor het eerst in de geschiedenis van Trésor krijgen in 2015 Utrechtse masterstudenten Biologie en Geologie de kans een veldcursus te volgen in Frans-Guyana, dit in nauwe samenwerking met de Association Trésor. Op de eerste zondag spreken wij met Olivier Tostain (voorzitter van het bestuur van de Association Trésor) en Benoît Villette (een van onze boswachters) over het programma voor de komende werkweek. Gedurende deze week zal onder andere gesproken worden over het nieuwe meerjarenplan (2015-2019) voor Trésor, een taak- en gebiedsuitbreiding in de vorm van het beheer over uniek moerasbos, de start van de bouw van het nieuwe entreegebouw van het Trésor reservaat, het communicatieplan met onder andere een nieuwe website, de nieuwsbrief van de Association Trésor, nieuwe onderzoeksplannen en de veldcursus voor studenten in 2015.
Trésor groeit en krijgt nieuwe taken. Uit de gesprekken met ons team (Olivier Fortune, Jean-François Szpigel, Benoît Villette en Thomas Sigognault) blijkt onmiddellijk dat gedurende bijna 20 jaar natuurbescherming onder de vlag van Trésor een solide en zeer gewaardeerde positie is opgebouwd binnen de Frans-Guyanese samenleving. Er is een hechte relatie ontstaan met partners ter plaatse zoals het WWF Frankrijk, het Franse Staatsbosbeheer (ONF), het Conservatoire du Littoral*, collega natuurbeschermingsorganisaties en het Departementale bestuur (het Conseil Régional). We kunnen dan ook met veel genoegen vaststellen
3
De bouw van het nieuwe entreegebouw kan nu beginnen.
Leden van de KNNV maken tijdens de reis kennis met het nieuwe gebied.
Foto’s: Eric Augusteijn
4
dat door de niet aflatende steun van u als donateur en sponsoren in Nederland de samenwerking tussen de Stichting en de Association Trésor, juist nu op een bijzondere wijze wordt verzilverd. Zo is de Association Trésor uitgenodigd door het Conservatoire du Littoral een bosgebied, verderop naar het westen langs de kust ten Zuiden van Macouria (Tonate) als nieuw natuurreservaat onder hun beheer te nemen. Het gaat om een uitgestrekt moerasbos rond de historische ruïnes van de vroegere gevangenis voor Noord-Vietnamese onafhankelijk strijders (de Bagne des Annamites) en waarvan nu al bekend is dat het een van de weinige thans bekende groeiplaatsen is van de zeldzame endemische palmsoort Bactris nancibaensis. Ook kon, en dat op initiatief en met de financiële steun van WWF Frankrijk en het Conseil Régional, onze staf ter plaatse met een educatief medewerker/voorlichter worden uitgebreid. Thomas Sigognault (zie pagina 21) bekleedt nu deze functie en hij vormt daarmee de informatiebrug tussen het werk van de Association, de Stichting Trésor en de Frans-Guyanese samenleving. Deze aanstelling onderstreept nog eens extra het belang dat ook de lokale overheid en het WWF toekennen aan onze natuurbeschermingstaak in Frans-Guyana.
Plannen op korte en langere termijn. Op basis van het nieuwe meerjarenplan voor Trésor (2015-2019) hebben wij gedurende onze werkweek natuurlijk ook over de concrete plannen voor 2015 en later gesproken. Bovenaan de lijst van werkzaamheden staat de bouw van het nieuwe entreegebouw voor het Trésor reservaat en niet te vergeten de inrichting daarvan. Door de toekenning van de verzekeringsgelden en een bijdrage van het Conseil Régional kan naar verwachting de bouw in maart 2015 beginnen. Zowel voor de bouw als voor de inrichting
wordt, naast het nu beschikbare bedrag van €71.000, nog naar aanvullende financiële middelen gezocht. Dankzij uw steun kunnen wij in 2015 als Stichting daaraan zeker een bijdrage leveren. Zo is, om opnieuw in het verloren gegane voorlichtingsen educatief materiaal te kunnen voorzien, in totaal een bedrag van ongeveer €10.000 begroot. Vanuit het aan onze Stichting verbonden Remco Maas Geesteranus Nature Fund is hiervoor inmiddels al een aanzienlijke bijdrage geleverd. En ook aan dit onderdeel zullen wij als Stichting bijdragen. Het gaat hierbij met name om de realisatie van het insecten- en dierenspel voor schoolkinderen, waar ook het beroemde Muséum National d’Histoire Naturelle in Parijs zijn medewerking aan geeft. Een ander en omvangrijk project is de samenstelling en productie van het nieuwe lesboekje over Trésor voor schoolkinderen in Frans-Guyana (het oude is geheel uitgegeven). In totaal (het wordt tegen een geringe vergoeding voor kinderen beschikbaar gesteld) is hiermee een bedrag van €25.000 gemoeid. Wij willen ons als stichting in 2015 ervoor inzetten om zo, samen naar wij hopen ook met uw hulp en partners in Nederland, een aanzienlijke bijdrage hierin te kunnen leveren. Daarnaast zal aan een groot aantal wat kleinere projecten worden gewerkt, zoals de verdere realisatie van de website en de nieuwsbrief, de uitbreiding van de informatievoorziening langs de educatieve route in het reservaat, de realisatie (inmiddels gestart) van een geheel nieuwe route waarlangs het brede publiek en schoolkinderen worden geïnformeerd over de belangrijke functie van bossen in de koolstofopslag op aarde en daarmee in de klimaatregulerende functie. Deze route wordt gerealiseerd met financiële steun van WWF Frankrijk.
De resten van de spoorlijn als illustratie van de vroegere historie.
De ruïnes van de Bagne des Annamites liggen in het centrum van het reservaat.
Ook het nieuw verworven gebied rond de vroegere Bagne des Annamites zal binnenkort zeker onze steun vragen. Deze enorme uitbreiding aan onze natuurbeschermingstaak in Frans-Guyana laat nog eens extra zien dat Trésor succesvol is en uw investering als donateur nu nog eens extra wordt verzilverd. Proficiat voor ons allen die daar de afgelopen 20 jaar aan hebben meegewerkt en bijgedragen.
Nieuwe onderzoeks- en opleidingsmogelijkheden Gedurende ons verblijf hebben wij samen met ons team van de Association Trésor de basis kunnen leggen voor de organisatie van een eerste veldcursus in 2015 in Frans-Guyana (inclusief Trésor) voor Utrechtse Biologie en Geologie (master) studenten. In samenwerking met onder andere het Franse onderzoekscentrum CIRAD ECOFOG in Kourou**, het veldstudiecentrum in Nourage en het Herbarium in Cayenne zal deze cursus, zoals nu gepland, in de tweede helft van maart 2015 worden georganiseerd. Deze cursus wordt mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van het Departement Biologie van de Universiteit Utrecht en beantwoordt geheel aan de doelstellingen van onze Stichting om vooral jonge mensen de gelegenheid te geven ervaringsdeskundigheid op te bouwen op het terrein van internationale natuurbescherming. En daarnaast mag ook zeker vermeld worden dat door een financiële bijdrage van het Conservatoire du Littoral in Parijs (een grote Frans overheidsorganisatie voor natuurbescherming) het voor de Stichting Trésor mogelijk is geworden een aanzienlijke financiële bijdrage te leveren in de aanstelling van een junior onderzoeker voor de periode van vijf jaar. Een eenvoudig herinneringsbord, waarvan de tekst voor zich spreekt
Hij of zij zal gedurende deze vijf jaar werken aan het versterken van de wetenschappelijke basis voor het behoud van tropische regenwouden. Door deze aanstelling wordt het bovendien mogelijk gemaakt dat ieder jaar studenten vanuit Nederland en Frans-Guyana stage kunnen lopen in het gebied. De stichting Trésor zet zich er al jaren voor in om deze voor de komende generaties te behouden. Ten slotte ik denk ook na deze reis, dat we kunnen concluderen dat het Trésor initiatief samen met uw steun succesvol verder bouwt op de inmiddels behaalde successen. ___________________________ * Conservatoire du Littoral: Organisatie met als doelstelling bedreigde natuurgebieden te beschermen, met name in de kustgebieden, door het voeren van goed ruimtelijk beleid. ** CIRAD (Centre de coopération internationale en recherche agronomique pour le développement): Openbaar Frans orgaan dat gericht is op agronomisch wetenschappelijk onderzoek in de warme landen. ECOFOG (Ecologie Des Forêts De Guyane): Onderzoeksgroep gericht op de ecologie van de bossen van Frans-Guyana.
5
Sfeerverslag Frans-Guyana-reis 2014
Thijs Augusteijn
De kracht en kwetsbaarheid zijn overal voelbaar
De reisgenoten bewonderen de bloeiwijze van de Watercacao, Pachira aquatica. Foto: Eric Augusteijn
6
Misschien is dit wel de mooiste plek op aarde en ik ben hier nu. Even mis ik mijn vriendin en kinderen. Waarom ben ik niet bij ze? Maar ik weet de geniet-modus net op tijd weer terug te vinden en kijk om mij heen. Ik zie, ruik, proef, luister en voel het moeras. Het is een dinsdag in oktober en ik zit met 12 biologen, mijn vader, mijn zussen en schipper Coolman op een bootje in het Kaw-moeras. Alles is hier anders dan thuis. De bomen die met hun barokke wortels boven het water uitsteken, de vormen, verhoudingen en afmetingen van de bladeren. Het is 8 uur ’s ochtends en de doorbrekende zon drijft de temperatuur snel en genadeloos op richting de 30 graden. Gelukkig zijn we allemaal goed bewapend met kaki-hoedjes, lange mouwen, zonnebrandcrème en water. De luchtvochtigheid is hoog, maar daar is mijn lichaam inmiddels redelijk aan gewend. Ik doe mijn ogen dicht. De geur van de modderige oevers mengt zich met de rook van een tweetaktmotor. En net als ik het repertoire van de plaatselijke vogels wil opslaan in mijn langetermijngeheugen, heeft iemand een nieuw plantje gezien en breekt het inmiddels bekende enthousiasme weer in alle hevigheid los. ‘Staat hij al op mijn lijstje? Was hij mooier in Venezuela? In welke gids wordt hij het beste beschreven? Wat is de bloeiwijze? Wat is de wetenschappelijke naam?’ Op de achtergrond hoor ik mijn vader steeds monotoner herhalen: ‘Dat staat allemaal op de website van
Trésor.’ Ik kijk over mijn schouder en zie mijn zus de verkeerde (in ieder geval een andere) kant op kijken. Ik kijk over mijn andere schouder en zie mijn andere zus haar lachen inhouden. Ik haal even diep adem en geef me over. Degene die er het luidst en met de meeste energie over praat krijgt mijn aandacht. Dat is overigens niet altijd degene die er meest over weet. De boot vaart terug en glijdt te ver door, tot hoorbare frustratie van de passagiers. Ondertussen praat Coolman in het Frans over het plantje, waardoor de uitleg van onze Nederlandse kenners niet meer te volgen is. Bij wijze van service vertaalt boswachter Ben de tekst van Coolman in Engels. Zijn woorden gaan verloren in het rumoer. Nu is werkelijk niemand meer te verstaan. Ik zet mijn camera aan, zoom maximaal in en neem een foto. Nog maar een. Gelijk beoordeel ik op het schermpje hoe de belichting en scherpte uitpakken. Natuurfotografie vanuit een wiebelig bootje is immers geen sinecure. Met ingehouden trots laat ik het resultaat aan de kenner naast mij zien. Verkeerde plantje. Gedesillusioneerd ga ik weer op zoek naar mijn geniet-modus. Hebbes, tot zo.
Thijs Augusteijn. Foto: Anneke Augusteijn
KNNV-reis De reis naar Frans-Guyana is dit jaar niet alleen voor donateurs van Trésor. Voor het eerst is de reis aangeboden als KNNV-reis (www.knnv.nl/reizen). Dit zorgt voor een prachtig gemêleerd gezelschap. Het zijn ook heus niet allemaal biologen, maar wel allemaal mensen met een eigen niche vanuit hun opleiding, werk of hobby (vogels, amfibieën, insecten, mensen, planten, mangroves). Daardoor is de aanwezige kennis zo nu en dan wat overweldigend. De humor en het nuanceringsvermogen gelukkig ook. De leeftijden en karakters lopen enorm uiteen en vullen elkaar mooi aan. Het is een fijne groep.
Tegenstellingen Ook het afwisselende programma maakt de reis veelzijdig. De kracht en de kwetsbaarheid van dit land zijn voelbaar tijdens elke excursie en op iedere vierkante centimeter. Zelfs, of misschien wel vooral, in het indianendorp waar we bij het vertrek worden uitgezwaaid door een iets te dikke jongen die ons met zijn telefoon staat te filmen. En ook op het terrein van de ESA waarvandaan de Ariane telecomsatellieten met cryogene brandstofmix de ruimte in worden geschoten. In de unieke en ongestoorde savannes op dit terrein wordt intensief onderzoek gedaan naar orchideeën.
De legendarische Hoatzin (Opisthocomus hoazin) laat zich meermalen bewonderen. Foto: Eric Augusteijn
vergunningen die zijn ingetrokken, rangers die het reservaat beheren en afspraken met lokale mensen over jachtgebieden. Het werk is nooit af, maar aan de inzet zal het niet liggen. Mijn vader heeft mijn zussen en mij uitgenodigd om deze reis gezamenlijk te maken. Daar ben ik hem heel dankbaar voor. Voor mij was het een reis vol indrukken en tegenstellingen. Een reis die me aan het denken heeft gezet. Over ons consumptiegedrag, het systeemplafond met tl-verlichting waaronder we onze stress bij elkaar werken, de samenstelling van mijn ideale reisgezelschap, maar vooral over hoe mooi onze wereld toch is en hoe verdomde zuinig we er op moeten zijn. www.thijsaugusteijn.nl Magda Augusteijn legde haar indrukken van deze reis vast op film. Deze is te bekijken op www.vimeo.com/113098499 - wachtwoord: tresor
Bedreigingen en successen Liever laat ik mij overdonderen door het regenwoud. Door de oneindig ogende bomen met lianen die omhoog klimmen en wortels die naar beneden groeien. Door kikkers met felle kleuren en padden die zich vermommen als blad. Brulapen, hagedissen, sprinkhanen, spinnen. Palmen op meerdere stammen, palmen die zich als liaan gedragen, palmen die noordzuid aangeven, palmen die water opslaan. Door bladeren die zonlicht zelf weerkaatsen om er meer van te krijgen, toekans, gieren, visarenden, luiaards en nog veel, heel veel meer. Maar ook hier klinken de verhalen over goudzoekers die niks van het primaire regenwoud heel laten en de rivieren met kwik vervuilen en over jagers die de bossen leegstropen. Gelukkig gaan de verhalen van reisleider Vijko ook over de successen waaraan Trésor heeft bijgedragen: goud-ontgin-
Olivier Tostain leidt de reisgenoten rond op de savannes van de ruimtebasis. Foto: Eric Augusteijn
Natuur rondom de lanceerplatforms Olivier Tostain heeft naast zijn taak als voorzitter van het bestuur van de Association Trésor een wetenschappelijke adviespraktijk. In het kader van deze laatste activiteit doet hij al jaren onderzoek op de ruimtebasis in Kourou en geeft hij adviezen over het juiste beheer van het uitgestrekte natuurgebied rond de lanceerplaatsen. Zo doet hij onderzoek naar het voorkomen en de populatiedynamica van de zeldzame orchidee Cyrtopodium cristatum, die alleen voorkomt op plaatsen waar het harde moedergesteente dagzoomt in de savannes.
7
Het verspreidingsgebied van de Oranje rotshaan.
Dr. Johan Ingels
De Oranje rotshaan 8
Een merkwaardige en opvallende Zuid-Amerikaanse vogel is de Oranje rotshaan (Rupicola rupicola). Hij behoort tot de familie van de cotinga’s (Cotingidae), een grote diverse familie van Neotropische vogels waarvan de mannetjes vaak felgekleurd zijn, in tegenstelling tot de onopvallend gekleurde wijfjes. In andere talen heet deze prachtige cotinga: Guianan Cock-of-the-rock of ook wel Orange Cock-of-therock (Engels), Coq-de-roche orange (Frans), TieflandFelsenhahn (Duits) en Gallito de las Rocas Guayanés (Spaans). Alle namen hebben iets te maken met : de Guyana’s, een haan, de kleur oranje en rotsen. We leggen uit waarom… De Oranje rotshaan komt voor in het hoogland van Guyana, een oud heuvelachtig tot bergachtig gebied in het noorden van Zuid-Amerika bestaande uit de Venezolaanse staten Amazonas en Bolívar, Guiana, Suriname, het Franse overzeese departement Frans-Guyana en de Braziliaanse staten Roraima en Amapá. Verder komt deze cotinga ook voor in het aansluitende noorden van Brazilië boven de Rio Negro en in de daaraan grenzende Colombiaanse departementen Vichada, Guiainína en Vaupés. Het mannetje van de Oranje rotshaan heeft een opvallende kuif, gevormd door twee rijen platte, samengedrukte veren, die een halve schijf vormen vanuit de nek tot op de snavel. Deze kuif lijkt wat op een hanenkam, vandaar het woord ‘haan’ in zijn
naam. En Oranje rotshanen hebben een voorkeur voor vochtig oerwoud waarvan de bodem bezaaid is met grote rotsblokken en waarin grotten te vinden zijn. Het mannetje van de Oranje rotshaan is inderdaad een opvallende, oranje verschijning. Alleen de vleugels en de staart zijn grotendeels zwart. De slagpennen van de vleugels hebben een witachtige tot vaalgele rand, en de staartveren hebben een vaalgeel tot oranje uiteinde. De veren op de stuit, de rug en de schouders hebben een merkwaardig franje-achtig uiteinde. De krachtige snavel is geel met een oranje basis, de poten zijn geelachtig tot oranje en de iris is eveneens oranje. Het wijfje echter is volledig grijsachtig-bruin gekleurd, met een iets grijzere kop en met wat bruinere vleugels en staart. De kuif is veel kleiner dan bij het mannetje. De iris is vaaloranje, de snavel is donker hoornkleurig met een geelachtig uiteinde van de bovensnavel en de poten zijn donkerbruin. Jonge wijfjes lijken op volwassen wijfjes. Eenjarige mannetjes lijken ook op een wijfje maar vertonen wel al een paar oranje veren, en tweejaarse mannetjes zijn al bijna volledig oranje met nog een paar overblijvende bruinachtige veren. Mannetjes krijgen pas het volledig oranje, volwassen verenkleed wanneer ze drie jaar oud zijn. Zowel mannetjes als wijfjes zijn zo’n 30 cm lang en wegen ongeveer 200 gram. Oranje rotshanen voeden zich voornamelijk met bessen en vruchtjes van Annonaceae (zuurzakfamilie),
Oranje Rotshaan (Rupicola rupicola), mannetje. De franje-achtige uiteinden van de grote vleugeldekveren en de rug- en stuitveren zijn duidelijk zichtbaar. De prachtige halve-maanvormige kuif is een opvallend kenmerk. Foto: Johann Tascon.
Areaceae (palmfamilie), Lauraceae (laurierfamilie), Burseraceae, Myristicaceae (muskaatfamilie), Meliaceae en Araliaceae (klimopfamilie), die ze meestal al vliegend plukken. En verder vangen ze ook wel grote insecten, boomkikkertjes, hagedisjes en slangetjes als dierlijk voedsel. De voortplantingsperiode van de Oranje rotshanen valt in Frans-Guyana samen met het regenseizoen van december tot mei. Dan verzamelen de mannetjes zich op een gemeenschappelijke baltsplaats, een ‘lek’ in het Engels. Op zo’n baltsplaats komen meestal zo’n vijf tot tien mannetjes samen, maar er zijn baltsplaatsen bekend waar tot vijftig en meer mannetjes samenkomen. Op zo’n baltsplaats heeft elk mannetje zijn eigen dansvloertje op de bodem, een ‘court’ in het Engels. De mannetjes brengen veel tijd door op lage takken, juist boven hun dansvloertje dat ze hardhandig verdedigen tegen omringende rivalen met luidruchtige uitvallen waarbij ze rauwe geluiden maken. Wanneer een wijfje in de boomkruinen boven de baltsplaats verschijnt, vliegt elk mannetje naar zijn eigen dansvloertje, waar hij zwijgend en bewegingsloos neerhurkt met opgezette rug-, stuit- en vleugeldekveren. Daardoor komen de franje-achtige uiteinden prachtig tot hun recht. Het wijfje komt dan naar beneden en gaat op een lagere tak zitten, vanwaar ze de mannetjes beoordeelt.
De mannetjes van Oranje Rotshanen houden zich op de baltsplaats dichtbij de bodem op waar de afwisseling van licht en schaduw speelt met de opvallende oranje kleur zoals te zien is op deze foto. Foto: Antoine Baglan.
Wanneer het wijfje haar keuze gemaakt heeft, vliegt ze naar beneden en landt achter het mannetje op zijn dansvloertje, waarna ze de franjes op zijn rug beroert met haar snavel. Als alles goed gaat, draait hij zich dan om en paart met het wijfje. Uit studies van Oranje rotshanen in Suriname blijkt dat meestal de mannetjes die de centrale dansvloertjes van een baltsplaats bezetten, het meeste succes hebben bij de wijfjes. Na de paring moet het wijfje alléén zorgen voor het bouwen van een nest, het bebroeden van de eieren en het grootbrengen van de jongen. Het mannetje bekommert zich helemaal niet om zijn nageslacht. Het stevige, komvormige nest, soms tot 900 gram zwaar, bestaat uit modder vermengd met allerlei plantaardig materiaal, waarbij het wijfje waarschijnlijk ook speeksel gebruikt om alles aan elkaar te kleven. Het nest wordt gebouwd in een spleet, een kleine nis of op een richel van een min of meer verticale wand onder een groot rotsblok of in een grot, zodat het nest beschermd is tegen weer en wind. Het legsel bestaat uit twee eieren, een vervangingslegsel meestal slechts uit één ei. De broedperiode duurt ongeveer 28 dagen, en de jongen blijven zo’n 33 tot 44 dagen in het nest. Het broedsucces is zeer variabel, in sommige jaren zijn slechts 9% van de nesten succesvol, in andere jaren dan weer tot 32% van de nesten.
9
3
4
5
6
10
3 Het wijfje van de Oranje Rotshaan heeft een vaalbruine kleur waardoor ze niet opvalt in het lover van de bomen. Alleen het gele uiteinde van de bovensnavel valt op. Foto: Johann Tascon. 5
Een close-up van een wijfje van de Oranje Rotshaan op de rand van haar nest. Foto: Thierry Nogaro.
Oranje rotshanen zijn geen bedreigde vogelsoort. Het verspreidingsgebied is uitgebreid en rotsachtige elementen, noodzakelijk voor het bouwen van een nest, komen vaak voor in het oerwoud van het Guyanese hoogland. De meeste populaties leven bovendien in afgelegen, weinig bezochte gebieden, vaak in beschermde natuurgebieden. Ook in de Montagne de Kaw in Frans-Guyana waar het Réserve Naturelle Régionale Trésor gelegen is, komt deze cotinga voor. Oranje rotshanen die buiten het broedseizoen rondzwerven zullen zeker in het reservaat te bewonderen vallen! In de buurt van het reservaat is er een bekende baltsplaats van Oranje rotshanen,
4 Een broedend wijfje van de Oranje Rotshaan. Het typische moddernest is gebouwd in een kleine holte in de wand van een grot. Foto: Thierry Nogaro. 6 Een jong van de Oranje Rotshaan, een paar dagen oud. Duidelijk is dat een mooie vader toch lelijke jongen kan krijgen! Het dons lijkt op lange haren waardoor het jong weinig opvalt in het nest waarvan de structuur, bestaande uit modder gemengd met allerlei plantaardige vezels, duidelijk te
die beschermd wordt door de GEPOG*. Het gedrag van de baltsende mannetjes en broedende wijfjes wordt al jaren door de GEPOG bestudeerd, onder andere door het volgen van rotshanen uitgerust met radiozendertjes. Alle foto’s bij dit artikel werden trouwens gemaakt op de vermelde baltsplaats en in een grot in de buurt ervan waar regelmatig wijfjes nestelen.
_______ *GEPOG (Groupe d’Etude et de Protection des Oiseaux de Guyane): Frans-Guyanese natuurbeschermingsorganisatie voor natuureducatie en de studie en bescherming van vogels.
Om u kennis te laten maken met de eerste nieuwsbrief laten wij u hier de openingspagina zien, in het Nederlands vertaald. In de nieuwsbrief zal maandelijks een plant of dier van de maand worden besproken, worden de excursies en andere activiteiten aangekondigd en zijn actualiteiten te lezen, zoals u die in Trésor Nieuws gewend bent in de rubriek ‘Bericht uit het regenwoud’. U kunt u abonneren op de nieuwsbrief (in het Frans!). Ga daarvoor naar de website: www.reserve-tresor.fr
Een nieuwsbrief en een website!
Vijko Lukkien
Eigen website en nieuwsbrief van Association Trésor Het team van de Association Trésor heeft sinds kort
Met trots presenteren wij een nieuwsbrief en een website over het natuurreservaat Trésor. Zo kunt u voortaan via Internet meer te weten komen over het reservaat. U kunt bijvoorbeeld het verhaal van de oprichting van het reservaat lezen, en informatie krijgen over onze partners, onze doelstellingen en onze activiteiten. Met behulp van een gebruikersvriendelijke interface kunt u het reservaat vanuit een andere hoek bekijken tijdens een virtueel 360 o -bezoek aan het gebied. Op elk van de vergezichten zijn 6 planten- of dierensoorten verborgen, die u kunt opsporen en waarvan u de bijzondere kenmerken kunt ontdekken. Ook kunt u op de site een fotoarchief bekijken, waarin u allerlei soorten vogels, landschappen en bomen kunt vinden die in het reservaat aanwezig zijn.
een eigen website en een digitale nieuwsbrief. Beide zijn zeer de moeite waard!
U kunt ook zien welke activiteiten in het reservaat worden georganiseerd in de eerstkomende maanden, en het is mogelijk om op de site voor deze activiteiten uw plaats te reserveren. Daarnaast zult u regelmatig kunnen lezen over actuele ontwikkelingen in het reservaat en bij de partnerorganisaties. Door middel van de nieuwsbrief wordt u elke maand via de mail op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen in het reservaat. Zo kunt u lezen over de plant of het dier van de maand, over de geplande activiteiten en de verschillende actuele gebeurtenissen. U kunt u opgeven voor de nieuwsbrief via de website, maar het kan ook door direct contact met ons op te nemen. www.reserve-tresor.fr
[email protected] 0033.594.38.12.89
11
Jean-François Szpigel en Benoît Villette
Bericht uit het regenwoud
Foto’s: Jean-François Szpigel en Benoît Villette
1
Nieuwe libellensoorten geïnventariseerd in Trésor 12
In afwachting van onderzoek op het gebied van biodiversiteit, gericht op de minst bekende soorten van het reservaat, gaan de medewerkers van Trésor door met het verzamelen van hun eigen gegevens door middel van foto’s. Zij maken die foto’s als ze op hun tochten door het gebied een belangwekkende soort tegenkomen. Soms echter wordt er gerichter onderzoek verricht naar bepaalde soorten die gemakkelijk in het veld zijn waar te nemen, en ook naar soorten die goed geïdentificeerd kunnen worden doordat ze in de literatuur al beschreven zijn. Na onderzoek te hebben verricht naar slakken, richten de Trésorboswachters zich nu, met de steun van plaatselijke experts, op de inventarisatie van libellen. In 2006 heeft Thomas Luglia, bestuurslid van de Association Trésor, enkele tochten ondernomen op zoek naar libellen langs het pad dat naar de savanne loopt. Door dit onderzoek kon er een voorlopige lijst worden opgesteld van dertien soorten libellen, met als hoogtepunt een kleine libelle, Epipotoneura nehalennia, die tot dan zeldzaam was in Frans-Guyana. Sindsdien is er geen onderzoek meer aan deze groep dieren in het reservaat gewijd. Onlangs is er echter een studie in pdf-formaat verschenen van Sylvain Uriot, die verspreid is onder liefhebbers. Ook heeft Denis Gaschignard een website opgezet over de belangrijkste libellensoorten in Frans-Guyana. Deze publicaties waren een stimulans om onze fotocollectie van belangwekkende soorten in Trésor nog eens aan een nader onderzoek te onderwerpen. Al heel snel bleek dat er nogal wat soorten toegevoegd konden worden aan de lijst van dertien. We hebben alle foto’s
die gemaakt zijn tussen 2009 en nu bij elkaar gezocht en onderzocht. Achttien nieuwe soorten libellen kunnen aan de lijst worden toegevoegd, het wachten is alleen nog op de verificatie door gerenommeerde natuuronderzoekers. Dit zou het totaal aantal bekende libellensoorten in Trésor op 31 brengen. We kennen de ware omvang van de libellenrijkdom in het Trésor reservaat nog lang niet, want op dit moment zijn er niet minder dan 266 soorten libellen geïdentificeerd in Frans-Guyana. Binnen de achttien soorten die we als nieuw beschouwen in het reservaat, is er één soort die zeldzaam is in het land: een bruinachtige libel, Palaemnema brevigoni. Door het opzetten van een inventaris aan de hand van foto’s kunnen we weliswaar de lijst van soorten aanvullen, maar die methode heeft ook zijn grenzen, al was het alleen maar omdat er op die manier niet veel
2
3
4
5 1
Palaemnema brevignoni.
Hervatting van het visonderzoek
2
Polythore picta.
3
Diastatops dimidiata.
4
Micrathyria catenata.
5
Orthemis discolor.
6
Mneserate cupraea.
De eerste inventarisaties van het visbestand van het natuurreservaat Trésor zijn aan het eind van 2009 en rond juli 2011 opgemaakt. In het totaal zijn er 56 soorten vissen geïdentificeerd tijdens deze twee onderzoeken. Het Trésor-team wil graag meer weten en wil het onderzoek uitbreiden naar nieuwe locaties. Daarom worden de inventarisaties voortgezet als leden van het team op pad gaan in het reservaat. Het doel van dit onderzoek is het in kaart brengen van de locaties waar de verschillende vissoorten voorkomen, om zo meer te weten te komen over de ecologie van de vissen in Frans-Guyana (in het Trésorreservaat is een grote variëteit aan watermilieus te vinden), en de lijst van vissoorten op de verschillende vindplaatsen aan te vullen.
gegevens verzameld worden. Om een beter idee te krijgen van de soorten die het reservaat bevolken is het in Frans-Guyana belangrijk de voorkeurshabitat van de zeldzaamste soorten te leren kennen. Daarom willen we onderzoekstochten zoals in 2006 gaan organiseren, waarbij de dieren eerst worden gevangen met een vlindernet, dan gefotografeerd en tenslotte vrijgelaten. Denis Gaschignard, Thomas Luglia en andere op dit gebied gespecialiseerde natuuronderzoekers uit FransGuyana willen deze onderzoekstochten in de komende maanden opzetten.
6
Sinds het begin van het hernieuwde onderzoek zijn er zeven nieuwe vissoorten aan de lijst toegevoegd. Tevens zijn er veel al bekende soorten op nieuwe plekken gevonden. Het overgrote deel van deze nieuwe identificaties is gedaan in lage deel van het reservaat, waar het aan de Orapu grenst. Dat is inderdaad een geschikte plek om nieuwe ontdekkingen te doen: de nabijheid van de rivier, de grote hoeveelheden water en de moeilijke omstandigheden voor onderzoek (vooral door troebel water) leiden ertoe dat er in dit gebied veel vissoorten voorkomen die maar moeilijk waar te nemen zijn.
13
1
2
9
3
4
10
5
6
11
7
8
12
1 Eigenmania virescens, nieuw voor Trésor, 2 Pimelodus blochii, nieuw voor Trésor, 3 Auchenipterus nuchalis, nieuw voor Trésor, 4 Symbranchus marmoratus, 5 Ancistrus cf. leucostictus, alleen de mannetjes hebben deze baarddraden, 6 Hypopomus artedi, 7 Corydoras solox, 8 Guyanancistrus brevispinis, is aangewezen op stroomversnellingen, 9 Hyalinobatrachium mondolfii, een glaskikker, nieuw voor Trésor. 10 Vitreorana oyampiensis, na enige jaren weer teruggevonden in het reservaat, 11 Osteocephalus cabrerai, 12 Xenopholis scalaris, nieuw voor Trésor.
Onder de zeven nieuwe soorten zijn drie meervalachtigen (Siluriformes); de Zuid-Amerikaanse Zilver ombervis (Plagioscion squamosissimus), een grote zoetwaterroofvis; een geep behorende tot een van de twee in Frans-Guyana voorkomende soorten, die nog niet eenduidig geïdentificeerd is omdat hij nog niet gevangen is; een sidderaal voor het eerst gevonden in de Crique Roche en de gemarmerde aal Symbranchus marmoratus, die al een tijdje bekend is, maar die niet werd aangetroffen tijdens de eerste twee onderzoeken.
zijn er aanwijzingen gevonden voor het voorkomen van een derde soort, die -hoewel hij op de Trésorlijst staat- al enkele jaren niet meer waargenomen is. Een andere verrassende ontdekking van de onderzoeken is de ontdekking van een belangrijke nieuwe aanwas van Osteocephalus cabrerai in de Crique Roche. Deze soort komt weinig voor en er is nog veel onduidelijk over zijn leefomgeving. Desondanks lijkt het erop dat er zich in de kreken van het Trésorreservaat een flinke populatie van deze soort bevindt.
Door de hervatte onderzoeken hebben we een aantal interessante bijkomende waarnemingen kunnen doen, met name op het gebied van de herpetologie. Er zijn namelijk twee nieuwe soorten glaskikkers (Centrolenidae) ontdekt in het reservaat. Daarnaast
Ook opmerkelijk is de ontdekking van het bescheiden slangetje Xenopholis scalaris, een zeldzame soort die moeilijk te observeren is. Dit slangetje wordt bijgeschreven op de lijst van reptielen die voorkomen in Trésor.
Ronde tafel op het WNF-hoofdkantoor te Zeist
Gijs Steur
Rondetafelconferentie over het Trésorproject: Rijke historie en hoopvolle toekomst Afgelopen 5 juni organiseerden Stichting Trésor, het WNF Nederland en de Universiteit Utrecht een 15 rondetafelconferentie over het Trésorproject. De ronde tafel had als titel: ‘Twee decennia van succesvol behoud, onderzoek en onderwijs’ en stond in het teken van het terugkijken naar de prestaties van de Stichting en de Association Trésor en het identificeren van de prioriteiten voor de toekomst. Voor de ronde tafel was een brede laag van betrokkenen aanwezig: de Frans-Guyanese overheid, (oud) medewerkers van de Assocation Trésor, het Franse Conservatoire du Littoral, de Utrechtse Botanische Tuinen, NCB Naturalis, de Prins Bernardstoel voor Internationale Natuurbescherming en natuurlijk de organiserende partijen. Op het WNF hoofdkantoor te Zeist werd iedereen welkom geheten met de vertoning van de educatieve film van Esther van Vliet over het Trésorreservaat (zie TN 40). Vervolgens werd er uitgebreid stilgestaan bij de aanwezige organisaties, in het bijzonder bij die welke in Frans-Guyana actief zijn, om elkaar bij te praten. Het Trésorproject ontving hierbij veel lof, onder andere van de Frans-Guyanese overheid en van het Conservatoire du Littoral, een organisatie die belangrijke Franse kustgebieden beschermt. Het Conservatoire du Littoral, dat al eerder betrokken was bij het Trésorproject door twee randgebieden aan het Trésorreservaat toe te voegen (zie TN 26), is zelfs momenteel in gesprek met Stichting Trésor om het Trésor reservaat een extra beschermde status te geven voor de toekomst.
Gijs Steur is als student, maar ook na zijn afstuderen als bioloog, op vrijwillige basis steeds nauw verbonden geweest met het werk van de Stichting Trésor. Gijs hoopt binnenkort zijn promotieonderzoek te beginnen aan een onderwerp dat zal bijdragen aan een wetenschappelijk onderbouwd programma voor de bescherming van het tropische regenwoud in de drie Guyana's.
Na het bijpraten volgden er brainstormsessies waarin kleine groepen nadachten over prioriteiten en ideeën voor samenwerking op de gebieden van behoud, onderzoek en onderwijs. Veel ideeën en voorstellen passeerden de revue. Aan het einde van de brainstormsessie mochten we concluderen dat er nog veel te doen is voor de Stichting en de Association Trésor in Frans-Guyana en ook dat deze bijdragen ook zeker welkom zijn. Men sloot de ronde tafel dan ook enthousiast af met de wens binnenkort verder met elkaar te willen gaan praten om deze ideeën verder uit te werken.
Vijko Lukkien gaat met pensioen, maar blijft betrokken bij het werk van Trésor. Foto: Eric Augusteijn
16
De ronde tafel werd georganiseerd ter gelegenheid van de pensionering van Vijko Lukkien aan de Universiteit Utrecht. Vijko Lukkien was een van de initiatiefnemers van het Trésorproject en is gedurende het project ook namens het departement Biologie betrokken gebleven. Met de pensionering van Vijko Lukkien is echter geen einde gekomen aan de samenwerking tussen Stichting Trésor en het departement Biologie. Binnen een nieuw op te richten ‘Academie voor Ecosysteemdiensten’ binnen de Universiteit Utrecht zal Stichting Trésor als partnerorganisatie verbonden blijven aan de universiteit en het departement Biologie. Het beoogde Trésorfonds, dat naar alle waarschijnlijkheid door het Conservatoire du Littoral zal worden medegefinancierd, zal zelfs bijdragen aan een onderzoeker binnen de Academie die onderzoek zal gaan doen aan onder andere de regenwouden van Trésor. Dit is een van de manieren waarop Stichting Trésor de opgedane prioriteiten en ideeën zal meenemen in haar werk op het gebied van behoud, onderzoek en onderwijs van en in het Trésorgebied. Stichting Trésor is dus na twee decennia nog volop in beweging. Over wat dit allemaal zal brengen hopen wij u de volgende keer meer te kunnen vertellen.
Judith Visser
Mag ik even kennismaken? Ik ben Judith Visser (50), en ik doe een stage vertalen bij de Stichting Trésor. Deze stage is een onderdeel van mijn opleiding aan de ITV, de hogeschool voor tolken en vertalen in Utrecht. Mijn moedertaal is Nederlands en de doeltaal is Frans. Zoals bekend werkt de Stichting Trésor nauw samen met de Association Trésor in Frans-Guyana. Hier komen veel documenten uit voort die vertaald moeten worden: veel bestuursstukken, zoals bestuursvergaderingen van de Nederlandse organisatie die naar het Frans vertaald moeten worden en allerlei soorten rapporten die van het Nederlands naar het Frans en ook vice versa moeten worden omgezet. Ook vertaal ik artikelen uit het Frans voor Trésor Nieuws, die u op de hoogte houden van bijvoorbeeld het visbestand en de libellenrijkdom in het reservaat. Door deze stage krijg ik een goede indruk van allerlei aspecten die zoal spelen in een natuurbeschermingsorganisatie. Ik kom in aanraking met divers taalgebruik, van wetenschappelijkbiologisch tot juridisch en organisatorisch. Kortom: een interessante ervaring.
Koen Vriends en Esther van Vliet
Hoe gaat het met de ambassadeurs van Trésor?
Jeffrey, Anouk en Rosan (v.l.n.r.) op expeditie in de tropische kas van de Botanische Tuinen in Utrecht. Foto: Esther van Vliet
Hoe gaat het met de ambassadeurs Jeffrey Brand, Rosan Rongen en Anouk Boersen, die zich een jaar lang vrijwillig inzetten voor Stichting Trésor? Koen en Esther, de ambassadeurs (voorheen studentbestuursleden) van vorig jaar, interviewen hun opvolgers. Sinds maart dit jaar zijn jullie dé studenten die mogen meepraten met het bestuur van Stichting Trésor. Hoe zijn jullie ontvangen bij Trésor? Goed! Er was al meteen een leuke sfeer. We mochten meteen over alles meepraten. We werden overspoeld met leuke ideeën voor activiteiten, dat was ontzettend inspirerend. Vijko en Pipasi stonden (en staan nog steeds) altijd klaar om onze vragen te beantwoorden. Jullie (Koen en Esther) waren heel behulpzaam.
Hoe vaak komen jullie bijeen? We zien elkaar minstens één keer per week. Helaas hebben we aan het begin van ons ambassadeursjaar Anouk even moeten missen vanwege haar onderzoek op de Galápagos eilanden.
Wat hebben jullie tot nu toe al gedaan? We hebben een actieteam opgezet. Dat is een groep enthousiaste vrijwilligers die extra mankracht verlenen en ideeën spuien bij het organiseren en begeleiden van evenementen. Daarnaast hebben we nog een groep opgericht, de webgroep, met acht enthousiastelingen en experts die zich bezighouden met het opzetten van een nieuwe website. Met deze groep komen we om de
17
maand bijeen en er wordt al druk vergaderd over de vormgeving en de inhoud van de website. Net als vorig jaar lopen er weer twee bachelor biologiestudenten stage bij Trésor als onderdeel van hun stage bij het vak OCEP (Oriëntatie op de communicatieve en educatieve praktijk). Wij begeleiden de studenten een paar weken waarin ze aan de slag gaan met een nieuwe flyer en uitbreiding van de Wikipediapagina. Verder zijn we aanwezig geweest bij meerdere evenementen, zoals de natuurbehoudmarkt in Diergaarde Blijdorp op 26 oktober (met dank aan Claire, Hannah en Maarten) en Omarm de natuur, een boomknuffeldag georganiseerd door de Utrechtse Biologen Vereniging (UBV). Daarnaast verzorgen we de ficusverkoop voor medewerkers, studenten en andere ficusliefhebbers op de Uithof. We halen de planten op bij de kweker en zorgen voor de verkoop en de promotie ervan. We schatten dat we nu ongeveer 200 ficussen hebben verkocht. Ze zijn nog steeds heel populair als cadeau. En dan zorgen we er ook nog voor dat we donateurs en geïnteresseerden op de hoogte houden door onze maandelijkse column in de BioSCOPE, het nieuwsblad van de opleiding Biologie in Utrecht en door regelmatig
iets op Facebook te posten. Ten slotte handelen we de aanvragen voor het Trésor lespakket ‘Regenwoud in de klas’ af en verzenden we de docentenhandleiding en de bijbehorende film.
Jullie hebben al veel gedaan! Wat zijn de plannen voor de toekomst? We willen de website afmaken. We hopen dat die in de loop van volgend jaar af is. We willen een pool van vrijwilligers vormen die het actieteam kan ondersteunen en die we kunnen inzetten bij evenementen. We zoeken in onze omgeving naar ongeveer twintig enthousiaste jonge mannen en vrouwen. En we willen nog meer ficussen verkopen.
dat gaat goed. Natuurbescherming is hot, we komen veel enthousiaste studenten tegen. We denken dat we een hoop kunnen bereiken met hun hulp. Bij de ficusverkoop is het leuk om een verhaal te kunnen vertellen over de oorsprong van de plant. Je hebt echt het idee dat je iets kan doen voor de natuur daar, dat maakt het leuk.
Zijn jullie al op zoek naar opvolgers? Nee, nog niet.
Een laatste woord? We gaan met Trésor een mooie toekomst tegemoet met zoveel hulp en enthousiasme van de mensen om ons heen.
Wat is er leuk aan het werken bij Trésor? Vooral het contact met betrokkenen. Het kunnen aanwakkeren van interesse bij studenten is leuk en
Project op basisschool in Elst Abby & Brett (Namens groep 5/6, ) o.b.s. De Esdoorn Elst
18
De MindMap
Trésor We hebben veel geleerd over wat er leeft, groeit en gebeurt. Over alles wat we geleerd hebben hebben we een MindMap gemaakt. Eén van die dingen die we geleerd hebben is dat er ongeveer elke 2 seconden een stuk regenwoud verdwijnt ter grootte van een voetbalveld! Daarom hebben wij met de afsluiting van ons project Tropisch Regenwoud tropische drankjes gemaakt en verkocht en in totaal € 57,25 opgehaald. Met dit geld hebben we 4 vierkante meter woud geadopteerd.
Groep 5/6 (inmiddels 6/7) van o.b.s. De Esdoorn in Elst.
De recordpoging boomknuffelen waaraan 152 mensen deelnamen.
Gijs Steur
Stichting Trésor omarmt de natuur! Vrijdag 5 oktober jl. vond er op het landgoed Beerschoten in De Bilt het evenement ‘Omarm de Natuur!’ plaats. Omarm de Natuur! stond in het teken van hoe jongeren een bijdrage kunnen leveren aan natuurbehoud en duurzaamheid en werd ontwikkeld door de Utrechtse Biologen Vereniging (UBV) en Stichting Trésor. Omarm de Natuur! bestond uit een markt waar ‘groene’ producten en ideeën vanuit lokale maar ook internationale initiatieven werden gepresenteerd, een ludieke recordpoging boomknuffelen, een loterij met prachtige prijzen en tenslotte uit een inspirerende lezing en discussie over duurzaamheid. Het was hiermee een spectaculaire dag, die veel jonge, maar ook oudere bezoekers trok. Aanleiding voor het organiseren van Omarm de Natuur! waren het 90-jarig bestaan van de UBV en het op te richten Trésorfonds: een fonds dat jongeren een kans wil geven om een eigen, concrete bijdrage te kunnen leveren aan natuurbescherming. De opbrengsten van de loterij zouden ten goede komen aan dit Trésorfonds. Om het idee van het Trésorfonds nader toe te lichten was ondergetekende vanuit Stichting Trésor deze dag
aanwezig en had ook de eer om aan het eind van de loterij de cheque in ontvangst te nemen. Stichting Trésor had voor de loterij een aantal Ficus Trésor planten aangeboden die de gelukkige winnaars onder luid gejuich in ontvangst namen. Mede door deze en andere spectaculaire prijzen werd er het mooie bedrag van 650 euro opgehaald. Het uitrekenen van de uiteindelijke opbrengst kostte wat tijd, waardoor ten tijde van het overhandigen van de cheque deze het voorlopige bedrag van 570 euro vermeldde. Speciale dank moet hier worden gegeven aan de twee heren die dit voorlopige bedrag ter plaatste hebben besloten aan te vullen tot 600 euro! Naast ondergetekende waren er natuurlijk ook nog andere vrijwilligers van Stichting Trésor actief om er een geslaagde dag van te maken. Zo verzorgde Harm Tijen, oud-notaris en adviseur van Stichting Trésor, de officiële telling van de mensen voor de recordpoging. Mede dankzij Harm weten we nu dat het oude Nederlandse record van 88 personen is doorbroken doordat die dag welgeteld 152 personen gelijktijdig een boom knuffelden. Ook Rosan Rongen en Jeffrey Brand van
19
Gijs (in het wit) nam onder grote dankzegging de voorlopige cheque in ontvangst. Geheel links: Linde Berg en geheel rechts: Anoek van den Bosch, hoofdorganisatoren vanuit de UBV. Tenslotte nog direct rechts van Gijs: de heren Harry Wijnhoven en John Berg die een speciale donatie van € 30 hadden gedaan.
Harm Tijen was belast met het tellen van de deelnemers aan de recordpoging.
20
Foto’s: WNF Regioteam Utrecht Vrijwilligers Hannah (l) en Claire (r), die het kraampje van Stichting Trésor bemensden.
de studentenambassadeurs waren er om de organisatie van de dag een handje te helpen. Tenslotte was Pipasi Jeurissen aanwezig om samen met vrijwilligers Claire Vredenbregt en Hannah Peters een informatiekraampje over Stichting Trésor te bemannen. Op de markt waren ook andere organisaties aanwezig zoals het WNF, Black Fish, Young & F air, Greenpeace en het Utrechts Landschap, zodat het goed was te zien dat Nederland zich al goed inzet voor natuurbehoud en duurzaamheid. Omarm de Natuur! was een geslaagde en gezellige dag waardoor de rol van jongeren in natuurbescherming en duurzaamheid goed naar voren kwam. Stichting Trésor is dankbaar om deze dag medegeorganiseerd te mogen hebben en natuurlijk ook voor de schenking aan het Trésorfonds waarmee we leuke dingen van plan zijn.
Het bestuur van de Stichting Trésor spreekt op deze plaats een bijzonder woord van dank uit aan de Utrechtse Biologen Vereniging (UBV). Haar leden organiseren niet alleen dit soort evenementen, maar nemen ook deel aan het bestuur van de Stichting als ambassadeurs voor het werk van Trésor.
Thomas: ‘Educatie en voorlichting zijn belangrijke taken voor Trésor’.
Een interview met
Thomas Sigognault Michiel Nijsen Foto: Jean-François Szpigel
Sinds een jaar heeft de Association Trésor een nieuwe betaalde educatie-medewerker in dienst. De hoogste tijd voor een interview met Thomas Sigognault. Hoe kwam je in contact met Trésor? Eerder werkte ik bij stichting GRAINE*, waar ik me richtte op brede milieu-educatie. Binnen dit werk vond ik animatie en educatie erg leuk. Bovendien kon ik in deze periode al mijn weekenden doorbrengen in het regenwoud. Voor mij was het duidelijk dat hier mijn hart naar uitgaat. De Stichting Trésor leerde ik kennen doordat wij als association het kantoor deelden. Drie jaar lang hielp ik Trésor als vrijwilliger. Ben en Jef legden mij alles uit over de Stichting. Ik wilde graag deelnemen aan dit avontuur en hielp met het veldwerk en educatieve ideeën. Omdat ik mijn passie voor het bos en mijn passie voor educatie en animatie wilde combineren, heb ik een jaar lang cursussen gevolgd. Daarbij leerde ik onder meer hoe in bomen te klimmen om zo het kronendak van het bos te verkennen en anderen hierbij te begeleiden. Na afloop van dit jaar zocht Trésor een nieuwe medewerker. Ik hield erg van het reservaat en er werkten goede mensen. Zo werd ik aangesteld als nieuwe medewerker met een educatieve en voorlichtende taak.
Wat trekt je zo aan in tropisch bos? Het is een soort gevoel. Ik voel me het best als ik alleen ben op een plek in de natuur. En ik ben meer thuis in het bos dan in de stad. De interactie tussen de verschillende soorten en groepen organismen in het bos vind ik ook erg bijzonder. We zijn afhankelijk van de natuur en kunnen niet leven zonder haar. De natuur levert de bouwstenen van ons bestaan. Hierover leren is erg belangrijk. Sommige mensen in Frans-Guyana zijn bang voor het bos. Hier zie
ik dan ook een belangrijke educatieve en voorlichtende taak voor Trésor.
Wat zijn je ideeën over de toekomst van Stichting Trésor? Het is belangrijk dat we ruimte hebben om te doen wat wij denken dat het beste is. Samen met partners kunnen we activiteiten ontwikkelen om het reservaat te verbeteren, om het goed te maken. We moeten aan de groeiende bevolking laten zien dat dit reservaat beschermd is. Een reservaat, onderzoek en educatie gaan hand in hand. Onderzoek om te laten zien dat bescherming nodig is. Educatie om dit naar buiten te communiceren en mee te helpen aan een duurzame ontwikkeling. We moeten praten met alle groepen in de bevolking, waaronder kinderen, volwassenen en politici. Ons werk wordt door iedereen betaald en moet voor iedereen werken. Transparantie is erg belangrijk.
21
Zou je wat meer kunnen vertellen over het Carbon Trail project? Dit is een project in samenwerking met het WWF FransGuyana. Er wordt veel gespraat over koolstofopslag in bossen. WWF heeft hier veel kennis over, maar wist niet goed hoe deze kennis over te brengen aan het grote publiek. Deze vraag is gesteld aan Trésor. Het project heeft anderhalf jaar geduurd en is bijna afgerond. Er is een speciale educatieve route gemaakt in het Trésor-reservaat, met informatie op houten panelen over koolstofopslag. De informatie is geschikt voor bijna alle leeftijden, van 6-99 jaar. We hebben mensen gevraagd wat ze wisten van dit
Enkele van de fraaie voorlichtingspanelen langs de koolstofroute.
22
onderwerp. De kennis bleek beperkt. Sommigen dachten bijvoorbeeld dat als een boom groeit de zijtakken mee omhoog gaan. We hebben vier stappen opgenomen met als doel de grondbeginselen over te brengen: (1) informatie over het leven van een boom; (2) dood = niet zo dood: een nieuwe bron van leven; (3) het verschil tussen jong en oud bos: veel koolstofopnamen tegenover veel koolstofopslag; en (4) de koolstofcyclus, inclusief de invloed van kap, verbranding, ontbossing, agricultuur en het gebruik van fossiele brandstoffen.
En zou je wat meer kunnen vertellen over de nieuwe website die jullie ontwikkeld hebben? Het internet is onderdeel van ons leven. Het is belangrijk om mee te gaan met de ontwikkelingen van onze tijd. Er zijn veel smartphones, terwijl dit een paar jaar geleden nog niet zo was. Kinderen fotograferen alles. We vragen kinderen of we hun foto’s van het reservaat kunnen delen via de Trésor Facebook-pagina. Wij voegen dan de naam toe van de soort op de foto. Doordat andere kinderen deze mooie foto’s liken, ontstaat nieuw draagvlak. Wat je leuk vindt, wil je beschermen. Dit is goede promotie die ervoor zorgt dat mensen niet meer bang zijn, omdat ze de natuur leren kennen. De website (www.reserve-tresor.fr) is in één jaar gemaakt samen met iedereen van de Association Trésor
Het team van Association Trésor. Van links naar rechts: JeanFrançois (Jef) Szpigel, boswachter; Olivier Fortune, conservator; Thomas Sigognault, educatief medewerker en Benoît (Ben) Villette, boswachter.
en een specialist. We hebben de tekst geschreven, de plaatjes geselecteerd en alles gecorrigeerd na input van mensen die we bij de opmaak geraadpleegd hebben. Er is ook een digitale wandeling op de website. Dit idee kwam van natuurmusea in Europa. Hierdoor kun je de savannes ingaan zonder er te lopen en ze te verstoren. Met een speciale camera zijn 360⁰-foto’s gemaakt waarop grote, maar ook kleine dieren te zien zijn. Dit is een nieuwe manier om het bos te ontdekken. Mensen vinden het erg leuk. Het geeft het gevoel dat je in de natuur bent; het is beter dan een foto. Toch is het de eerste stap om de botanische trail in het echt te betreden. Zo kun je het bos ervaren. _____ * GRAINE (Groupe Régional d’Animation et d’Initiation à la Nature et à l’Environnement) heeft tot doel de ontwikkeling van milieueducatie en duurzame ontwikkeling.
Pipasi Jeurissen
Dank u wel! Na het verschijnen van het vorige nummer Van Trésor Nieuws hebben wij vele blijken van steun van u ontvangen in de vorm van bijzonder bijdragen en niet vergeten complimenten over ons werk! Hiervoor willen wij u hartelijk danken. Het stimuleert ons natuurlijk nog eens extra om op vele manieren door te gaan met dit prachtige project. Juist doordat uw steun de afgelopen 20 jaar in alle opzichten de continuïteit en daarmee de groei van dit project mogelijk heeft gemaakt onderstreept dit nog eens onze overtuiging dat wij samen iets tot stand brengen wat er toe doet als het gaat om de biologische rijkdom van deze aarde te bewaren voor de toekomst. Wij zijn u hiervoor bijzonder erkentelijk! Daarnaast willen wij in deze rubriek die personen, organisaties en bedrijven noemen en hartelijk dank zeggen voor de bijzondere giften en hulp die wij de afgelopen maanden ontvingen zoals het Bestuur en vrijwilligers van de Utrechtse Biologen Vereniging voor het verzorgen van de verzending van Trésor Nieuws. Ook een bijzonder woord van waardering voor onze vertalers en onze webmaster Eric Augusteijn. Zonder hen zou het verschijnen van Trésor Nieuws en het beheren van de website (www. tresorrainforest.com) niet mogelijk zijn. Het bestuur van de Stichting Trésor spreekt op deze plaats een bijzonder woord van dank uit naar de Utrechtse Biologen Vereniging (UBV). Haar leden nemen niet alleen deel aan het bestuur van de Stichting als ambassadeurs voor het werk van Trésor, maar organiseren ook bijzondere evenementen ter ondersteuning van ons werk. Zo heeft de UBV het afgelopen najaar het evenement ‘Omarm de Natuur’ georganiseerd waar niet alleen het landelijk record ‘knuffel een boom’ werd gebroken, maar ook nog eens een opbrengst van € 650 werd opgehaald voor Trésor.
Irlbachia pupurascens, een gentiaan van de Bagne des Annamites. Foto Eric Augusteijn
Bijzonder donaties hebben wij de afgelopen periode ontvangen van: Biohorma bv, Ficus Forever, Federatie Internationale Natuurbescherming, IUCN Nederland, de kinderen van groep 5/6 van de obs de Esdoorn te Elst, dhr. H.J. Hielkema, mevr. Quanjer-Meijerink, dhr. W. de Groot, Prins Bernard Leerstoel, mevr. A.T. Tiemstra en dhr. T.U.M. Hütter, Stichting Kringloop Eemnes, Wereld Natuur Fonds, dhr. en mevr. R. Ch. Romijn, mej. E.J. Versfelt en de KNNV reiscommissie.
Dan nog een willekeurige greep aan donaties die wij mochten ontvangen van: Dhr. en mevr. Van Leusen, mevr. I. Pfeiffer, dhr. en mevr. Bruins-Jeurissen, dhr. Linssen en mevr. Terwindt, dhr. en mevr. Hooykaas, mevr. F. M. de Koning, dhr. en mevr. Pluis-Bierenga, mevr. J.E. Albrecht en mevr. P.E.L. Albrecht, dhr. en mevr. Hol en Van Rooi, dhr. J. Brand, dhr. W. Hoekstra, dhr. en mevr. J.T.A. Verhoeven, mevr. S.D. IJff, mevr. T. Hesper, mevr. W. Biemond, dhr. L.J.W. van de Wollenberg, dhr. H.G. van der Waals, mevr. M.G. J. Hafkenscheid, dhr. en mevr. K. Steur, dhr. H.A. Teijen, dhr. en mevr. J.A.J. Berk, dhr. A. Deutsch, mevr. J.T.M. van Maanen, mevr. I.G. de Kruyf, dhr. E.M.J. Blok, dhr. C.R. Volkers, dhr. P.A.M. van der Linden, mevr. S.C. Stenfort Kroese,mevr. M.L. van Kuilenburg-vd Brink, mevr. Y.C.M. van Scheppingen, dhr. A. Schokker, dhr en mevr. E. Pelinck, mevr.L. Truijens, dhr. en mevr. Northolt-Brink, dhr. en mevr. J.C. Kluin-Nelemans, dhr. en mevr. Dunk-Epke, mej. Van Rijsewijk, mevr. M.E. Wennink, mevr. A.B.M. van Tol, dhr. P.N. Maas Geesteranus, mevr. Y.M.G. van Remmerden-Gleis, dhr. en mevr. J.W. Kater, mevr. J.P.S. Bijleveld, mevr. E.M.A. Streppel en dhr. J.J. Brunek.
23
Voyria 's vormen de dwergen van het regenwoud. Foto: Thijs Augusteijn
Eric Augusteijn
Hoe kunt u Trésor steunen?
Hoewel de Stichting dank zij WWF en UU de resterende hypotheek heeft kunnen aflossen, kan zij haar werk niet blijven voortzetten zonder de steun van de donateurs en sponsors. Het entreegebouw moet opnieuw worden ingericht en daarnaast zal de verwerving van de nieuwe gebieden, zoals die nu in de plannen staan en vooral het beheer daarvan, met de daarbij behorende school- en voorlichtingsprogramma’s, om een extra financiële bijdrage vragen. Deels zal deze zeker worden voorzien vanuit de Lokale Overheid maar de behoefte aan steun vanuit de Stichting Trésor zal blijven bestaan. Het is juist deze combinatie van particuliere inkomsten door middel van onze Stichting en bijdragen uit de Lokale Overheid in een antwoord daarop, die het Trésor-initiatief tot zo’n groot succes maakt.
Vierkante meters adopteren
de voet van onze webpagina’s, met een link naar de website
U kunt één of meer vierkante meters Trésor ‘adopteren’ voor
van uw bedrijf.
€ 12,50 per m². U ontvangt daarvoor een certificaat en U draagt dan bij in de beheer- en onderhoudskosten van dat
CO2 compenseren
stukje Trésor. Ook is het heel eenvoudig om met behulp van
Als u een vliegreis maakt of op andere wijze veel CO2-
internet bankieren regelmatig een bedrag naar Trésor te
uitstoot veroorzaakt, dan kunt u deze compenseren door
laten overschrijven. Laat u ons in dat geval wel even weten
bij te dragen aan het onderhoud en de uitbreiding van
of u daar iedere keer een certificaat van wilt ontvangen?
Trésor. Zie onze website voor details over het compenseren
Vierkante meters cadeau doen
van CO2-uitstoot door vliegreizen en autokilometers (www. tresorrainforest.org/co2)
U kunt één of meer vierkante meters cadeau doen. Van
24
deze mogelijkheid wordt veel gebruik gemaakt, b.v. door
Periodieke schenking
grootouders die voor een kleinkind een certificaat bestellen
Vanaf 1 januari 2014 is het niet meer nodig een periodieke
(of omgekeerd). Bedrijven en instellingen laten graag hun
schenking bij notariële akte vast te leggen. Dit kan nu
groene gezicht zien door certificaten cadeau te geven,
ook bij een onderhandse overeenkomst. Deze kunt u
in plaats van de obligate fles wijn, bij voorbeeld aan een
downloaden vanaf de website of opvragen per mail (bio.
gastspreker.
[email protected]) of telefoon (030-253 74 36) Bij een periodieke schenking verplicht u zich gedurende
Automatische incasso
minstens vijf jaar een bedrag van minimaal € 120 per jaar
U kunt het werk van onze stichting ook steunen door ons te
aan de stichting te betalen. Inkomstenbelasting over het
machtigen periodiek een door u vast te stellen bedrag van
geschonken bedrag is dan niet verschuldigd.
uw rekening te incasseren. Een machtigingskaart kunt u per post aanvragen (Stichting Trésor, Postbus 80084, 3508 TB
Trésor in uw testament
Utrecht) of per e-mail:
[email protected]
Tenslotte is ook het opnemen van Trésor in uw testament één van de manieren om ons te steunen. Dat kan door
Een project sponsoren
erfstelling of door het toekennen van een legaat. Laat het
U kunt als particulier of als bedrijf een project geheel of
ons weten als u hierover meer wilt weten.
gedeeltelijk voor uw rekening nemen. Wij hebben een lijstje van projecten, waarvan de kosten variëren van enkele
De oude nummers van Trésor Nieuws en meer informatie
honderden tot honderdduizenden euro’s.
over deze manieren om Trésor te steunen vindt u op onze website, www.tresorrainforest.org onder het kopje
Maak uw bedrijf Vriend van Trésor
‘Financiën’. Natuurlijk kunt u altijd contact met ons
U kunt het imago van uw bedrijf een groene uitstraling
opnemen door middel van een briefje naar Stichting Trésor,
geven door sponsor van Trésor te worden. Van bedrijven die
Postbus 80084, 3508 TB Utrecht, een e-mail naar
een substantiële schenking doen plaatsen wij het logo aan
[email protected] of een telefoontje naar 030-253 74 36.
[ Faculteit Bètawetenschappen Biologie ]
