Nummer 0, Jaargang 1, Mei 2014
In dit nummer: • Lustrumcongres Cedo Nulli: leve de verschillen! • Superdiversiteit • Diversiteit bestuurt ...en meer Rotterdams Kenniscentrum Diversiteit • Nieuws • Mei 2014
Lustrumcongres Cedo Nulli: leve de verschillen! ‘Cedo nulli’ was de lijfspreuk van onze beroemde stadsgenoot Desiderius Erasmus en betekent zoveel als ‘ik wijk voor niemand’. Het is ook de naam van de faculteitsvereniging aan de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Erasmus Universiteit Rotterdam, waar studenten de opleidingen bestuurskunde, sociologie, psychologie of pedagogische wetenschappen kunnen volgen. Dit jaar viert Cedo Nulli haar 35-jarig bestaan. In dit kader werd op 2 april een lustrumcongres georganiseerd, onder de titel ‘Leve de verschillen: de kracht van diversiteit?’.
Het RKD ondersteunde de vereniging in de organisatie van het congres door mee te denken over de inhoud. Wethouder Louwes werd via het RKD benaderd als een van de sprekers, naast Zihni Özdil, promovendus maatschappijgeschiedenis aan de Erasmus Universiteit en Kim Putters, directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Wethouder Louwes ging in haar bijdrage in op de realiteit en het beleid t.a.v. diversiteit in de stad: ‘Het schuurt soms, maar gelukkig
gebeuren er ook heel veel mooie dingen in de stad als het gaat om diversiteit.’ Daarvan gaf zij concrete voorbeelden, van onder meer rolmodellen in de stad. ‘We moeten problemen blijven zien en blijven oplossen, maar ook veel meer inzetten op kansen.’ Verder ging zij in op het belang van cultuursensitief werken binnen organisaties, onder meer binnen de gemeente zelf. ‘Als mensen aan mijn bureau staan en vragen waarom dat moet, cultuursensitief werken, is mijn antwoord
dat dat is omdat we werken voor Rotterdam, dienstbaar zijn aan de stad.’ Het RKD verzorgde zelf in de middag een van de workshops, waarbij met de deelnemers dieper werd ingegaan op wat diversiteit is, hoe het concreet vorm krijgt in Rotterdam, wat dat betekent voor organisaties en voor beleid en welke dilemma’s dat met zich brengt.
Voor de verandering training opdrachtgevers Het besturingsmodel ‘Voor de verandering’ is een methode die de Rotterdamse kenniscentra gebruiken in de ondersteuning van maatschappelijke partners. Het model en de bijbehorende toolkit zijn erop gericht maatschappelijke inzet gericht op bewustwording en gedragsverandering scherper inzichtelijk te maken, voor zowel
2
opdrachtnemers als opdrachtgevers. Het RKD en Dona Daria, kenniscentrum emancipatie, zetten in 2013 een training hierover op die in dat jaar onder meer aan medewerkers van de kenniscentra zelf werd gegeven. Op 4 maart jongstleden werd de training voor het eerst aan opdrachtgevers gegeven, in dit geval aan ambtenaren van het Cluster
Maatschappelijke Ontwikkeling en van de GGD Rotterdam-Rijnmond, die onder meer middels subsidierelaties als opdrachtgever optreden. Bekijk de website van het RKD voor meer informatie over het model. Bent u als organisatie geïnteresseerd in het volgen van deze training, dan kunt u contact met ons opnemen.
Rotterdams Kenniscentrum Diversiteit • Nieuws • Mei 2014
Eindconferentie DWARS – definitie ‘superdiversiteit’ Op dinsdag 28 januari 2014 organiseerde Academische werkplaats DWARS de conferentie ‘DWARS door de tijd’ om vijf jaar DWARS af te sluiten. DWARS, de Academische Werkplaats gericht op diversiteit in het jeugdbeleid in de Stadsregio Rotterdam, is een netwerkorganisatie waarin kennis en vakmanschap wordt gedeeld tussen doelgroep, praktijk, onderzoek, onderwijs en beleid. Binnen de Academische werkplaats werken de Erasmus Universiteit, Gemeente Rotterdam, Hogeschool Rotterdam, Hogeschool Inholland en het Rotterdams Kenniscentrum Diversiteit (RKD) samen met praktijkinstellingen.
De academische werkplaats heeft in de afgelopen vijf jaar veel bereikt, maar het werkveld is sterk aan het veranderen. Een van die veranderingen is de ‘superdiversiteit’ waarmee professionals te maken krijgen, wat nieuwe vaardigheden van hen vraagt. Tijdens de conferentie gaf Baukje Prins, lector Burgerschap en Diversiteit aan de Haagse Hogeschool, een presentatie over dit fenomeen. De diversiteit in grote steden wordt complexer. Tegenwoordig wordt gesproken over ‘superdiversiteit’, een term geïntroduceerd door de Amerikaanse antropoloog Steven Vertovec. Het betekent dat geen enkele groep een meerderheid vormt en er dus alleen maar minderheden zijn. “Ook Rotterdam heeft te maken met superdiversiteit”, vertelde Baukje Prins. “De overheid wil geen doelgroepenbeleid meer, dus we moeten anders gaan nadenken over diversiteit.”
Prins noemde enkele voorbeelden van de veranderende diversiteit. Zo zijn jongeren met een migrantenachtergrond vaker in de stad geboren dan autochtone jongeren en telt Den Haag minder dan vijftig procent autochtone inwoners. “Het onderscheid tussen allochtoon en autochtoon is achterhaald, evenals de termen westers en niet-westers. Ook binnen groepen ontstaan steeds meer verschillen in talen, godsdienst, opleiding enzovoort. Etniciteit is niet meer zo relevant.” Ook de term cultuur wordt volgens Baukje Prins steeds complexer. Vroeger bestond het idee dat ieder land een eigen ‘volksaard’ en cultuur had, maar cultuur is een breed begrip. “Het gaat onder meer om zeden en gewoonten binnen een sociale groep. Maar die staan los van etniciteit. Ook bijvoorbeeld bedrijven kunnen een cultuur hebben. In discussies wordt cultuur
Rotterdams Kenniscentrum Diversiteit • Nieuws • Mei 2014
nogal eens gebruikt als een excuus om gewoonten en opvattingen in stand te houden. Een voorbeeld is het stierenvechten in Spanje. Het is dan een discussiestopper, want je bent meteen uitgepraat.” Het is volgens Prins niet goed om een persoon te zien als typische vertegenwoordiger van een culturele groep. “Want iedereen is uniek. Ook de typische Hollander bestaat niet. Cultuur is niet één ding, cultuur verandert voortdurend. Ook de Nederlandse cultuur is de afgelopen decennia wezenlijk veranderd. Het kerngezin uit de jaren ’50 was heel anders dan nu.” Cultuur is een optelsom van vele factoren, waarbij een ‘essentiële’ factor niet is aan te wijzen. “Maar cultuur is niet de óórzaak van alle factoren. Het is juist andersom: cultuur is het resultaat van de optelsom. En je kunt met elkaar in gesprek gaan over de waarde of zinnigheid van een bepaalde gewoonte.”
3
“Land van aankomst, stad van (migratie) verhalen”
Gastcollege diversiteit bedrijfskunde Op vrijdag 28 februari verzorgde het RKD wederom een gastcollege op de Hogeschool Rotterdam, dit maal voor vierdejaars studenten bedrijfskunde. In het college werden studenten geprikkeld na te denken over wat diversiteit
Op vrijdag 28 maart organiseerden Verhalenhuis Belvédère, Gemeente Rotterdam en het Rotterdams Kenniscentrum Diversiteit een bijeenkomst in het kader van de documentaire van Paul Scheffer “Land van aankomst, stad van (migratie) verhalen”. De avond begon met een korte inleiding van de geschiedenis van het verhalenhuis, die een lange en rijke geschiedenis kent, waarbij het verhalenhuis een schouwspel is geweest van vele activiteiten en gebeurtenissen in de stad.
Daarna was het woord aan arbeidsmigranten die elk hun persoonlijke verhaal vertelden aan het publiek. Aan de hand van foto’s werd het publiek meegenomen in het migratieproces vanaf het eerste begin. Een persoonlijk migratieverhaal uit China, Turkije en Marokko werd vol passie verteld. Met angst, spanning en humor werd gesproken over het vertrek uit eigen land, de reis en de aankomst. De avond werd vervolgd met de filmvertoning van ‘Land van aan-
komst, stad van (migratie)verhalen’. Paul Scheffer zelf was ook aanwezig om achteraf vragen uit het publiek te beantwoorden. De film geeft inzicht in de migratie in Europa vanaf 1950 tot 2010, een boeiend en interessant proces waarbij de impact en schuring in de samenleving zichtbaar wordt. Migratie blijft een proces waarbij botsingen onvermijdelijk lijken, die tegelijkertijd noodzakelijk lijken om samen verder te komen en te leven.
4
Rotterdams Kenniscentrum Diversiteit • Nieuws • Mei 2014
binnen een bedrijf? Onder meer aan de hand van stellingen en het voorleggen van situaties leidde dit tot levendige discussies met de circa 70 studenten.
Sociale acceptatie LHBT’ers In 2013 werden de vier grote steden van Nederland door de minister van OCW (emancipatie) uitgenodigd om een plan in te dienen gericht op het bevorderen van sociale acceptatie van homoseksualiteit in etnische gemeenschappen. De gemeente Rotterdam heeft hieraan gehoor gegeven en zet zich de komende vier jaar in Rotterdam in voor de sociale acceptatie van LHBT’ers, Lesbisch, Homoseksuelen, Bi-seksuelen en Transseksuelen, met diverse etnische achtergronden. Het Rotterdams Kenniscentrum Diversiteit en Rotterdam V, het kenniscentrum homo-emancipatie, adviseren en ondersteunen de gemeente hierin. Van 2013 tot en met 2017 zet Rotterdam binnen dit kader extra in op de bevordering van acceptatie van homoseksualiteit in etnische gemeenschappen en de zelfredzaamheid van LHBT’ers met een niet-westerse achtergrond middels een driesporenbeleid. Allereerst wordt ingezet op het versterken van (organisaties van) etnische en religieuze LHBT’ers zodat zij zelfredzamer worden en naar buiten kunnen treden, ook in hun eigen omgeving en gemeenschap. Hierbij worden rolmodellen uit de stad en de eigen omgeving van LHBT’ers ingezet om een bijdrage
foto’s: Joop Reijngoud
betekent en waarom het voor hen relevant is in de toekomstige beroepspraktijk. Hoe speel je bijvoorbeeld in op diversiteit in marketing, in management en in personeelsbeleid? Wat is de toegevoegde waarde van diversiteit
te leveren aan de acceptatie van LHBT’ers. Daarnaast wordt ingezet op het toegankelijker maken van de hulpverlening voor LHBT’ers en het verbeteren hiervan (coaching en empowerment). Hiertoe worden bestaande methodieken verzameld en overdraagbaar gemaakt en worden professionals en vrijwilligers in de stad getraind. Tot slot wordt de sociale omgeving binnen dit beleid betrokken: sleutelfiguren binnen zelforganisaties worden getraind zodat zij in staat zijn binnen de eigen gemeenschappen attitudeverandering jegens LHBT’ers en de acceptatie van hen te bewerkstelli-
Rotterdams Kenniscentrum Diversiteit • Nieuws • Mei 2014
gen. Binnen diverse etnische en religieuze kringen worden dialoogbijeenkomsten georganiseerd rondom het thema en de zichtbaarheid van LHTB’ers wordt vergroot middels extra inzet in bestaande stedelijke initiatieven. Het traject is in 2013 van start gegaan met de vertoning van de film ‘My Child’, een documentaire over ouders in Turkije wier kinderen homoseksueel bleken te zijn. Begin 2014 hebben twee verkennende bijeenkomsten plaats gehad waarbij diverse Rotterdamse partners en rolmodellen meer informatie kregen over de Rotterdamse inzet op dit thema en de rol die zij hierin kunnen vervullen. Bent u zelf geïnteresseerd in dit thema en wilt u vanuit uw expertise en ervaring een bijdrage leveren aan de stedelijke inzet rondom de sociale acceptatie van LHBT’ers, neem dan contact met ons op.
5
Seminar: ‘Complexiteit van superdiversiteit’ Op woensdag 29 januari 2014 vond het seminar ‘Complexiteit van Superdiversiteit’ plaats, welke werd georganiseerd door de Gemeente Rotterdam, de Erasmus Universiteit Rotterdam en het Rotterdams Kenniscentrum Diversiteit. Tijdens het seminar lieten twee hoogleraren van de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Erasmus Universiteit Rotterdam hun licht schijnen over het toekomstige integratiebeleid. Dat deden ze ieder ook in een essay dat bij het seminar werd gepresenteerd.
Socioloog Godfried Engbersen ging in op zijn essay “Van zijstroom tot hoofdstroom van beleid”, waarin de gevolgen van het proces van migratie en diversiteit op het actuele integratiebeleid (mainstreaming) en multi-level governance besproken worden. Hij stelt dat integratiebeleid onderdeel zou moeten worden van het algehele beleid. Alleen waar nodig wordt nog specifiek beleid gevoerd, gericht op een bepaalde doelgroep. Het algemene integratiebeleid biedt zelforganisaties een rol maar is zich ook bewust van de problematische kanten ervan. Sociale stijging dient daarom
mogelijk te worden gemaakt via beleid op de terreinen van arbeid, onderwijs, huisvesting en gezondheid. Dit beleid erkent het belang van het leren van Nederlands, gaat discriminatie tegen en ziet burgerschap als een set politieke en sociale rechten en plichten. Bestuurskundige Geert Teisman ging met zijn essay “Complexiteit van diversiteit” in op integratie in een complexe samenleving, de rol van zelforganisaties als belangrijkste drijvende kracht van maatschappelijke ontwikkeling en de “falende rol” van de overheid hier adequaat mee om te gaan. Hij stelt dat de complexiteit van de samenleving sterk is toegenomen, wat het besturen bemoeilijkt maar ook een belangrijke waarde toevoegt aan de samenleving. Gemeenten zouden minder moeten sturen en meer ruimte moeten geven aan zelforganisaties. De eigen cultuur en netwerken van nieuwkomers kunnen de stad nieuwe impulsen geven. Als er bruggen worden geslagen met en tussen de vele zelforganisaties worden niet alleen de betrokkenen daar beter van, maar is dat ook goed voor het algemeen belang. Binnen dit beleid bevraagt de overheid zelforganisaties over hun bijdrage aan de stad en beloont ze hiervoor. De onderlinge samenwerking behoeft wel enige ondersteuning. Door de contacten met de aanwezige netwerken kan Rotterdam zich krachtiger positioneren als internationale stad. Tijdens het seminar werd dieper ingegaan op het thema binnen workshops gegeven door de beide professoren en Sandra Lutchman, directeur van Stichting Talent naar de Top. Raadpleeg onze website voor het gehele inhoudelijke verslag van de bijeenkomst alsmede de essays van beide professoren.
6
Rotterdams Kenniscentrum Diversiteit • Nieuws • Mei 2014
Meldcode huiselijk geweld:
‘Veilig achter alle voordeuren’ Het Rotterdams Kenniscentrum Diversiteit vindt het belangrijk dat er meer aandacht is voor huiselijk geweld en kindermishandeling. De meldcode huiselijk geweld is daarin een belangrijk instrument. Dit instrument is echter nog niet goed bekend onder vrijwilligersorganisaties in Rotterdam, die in direct contact zijn met diverse bewoners. De meldcode is gericht op professionele organisaties. Het RKD heeft het project ‘Veilig achter alle voordeuren’ ontwikkeld om het thema huiselijk geweld en kindermishandeling te agenderen bij vrijwilligersorganisaties en hen
te ondersteunen in de ontwikkeling van een vorm van een meldcode die bij dit type organisaties past. Binnen dit kader heeft het RKD samen met Bureau Moetd een basistraining over huiselijk geweld en kindermishandeling georganiseerd. In de training werden handvatten aangereikt aan sleutelfiguren om het thema huiselijk geweld en kindermishandeling bespreekbaar te maken bij diverse vrijwilligersorganisaties. Deelnemers aan de training verzorgden vanaf februari in totaal 15 voorlichtingen bij zelforganisaties over huiselijk
Rotterdams Kenniscentrum Diversiteit • Nieuws • Mei 2014
geweld en kindermishandeling. Doel hiervan was het agenderen van het thema huiselijk geweld en kindermishandeling bij verschillende vrijwilligersorganisaties en het bespreekbaar maken van het thema binnen diverse gemeenschappen in Rotterdam. De opkomst van deze bijeenkomsten was goed en de deelnemers toonden interesse in het onderwerp. Er was voldoende ruimte voor discussie en dialoog, wat volledig werd benut door de aanwezigen. Het RKD wil aan dit proces een vervolg geven en hierin meer organisaties en doelgroepen betrekken.
7
Diversiteit bestuurt Het Rotterdamse loket voor kwaliteit en diversiteit in besturen Maatschappelijke organisaties in allerlei soorten en maten spelen een grote rol in de Rotterdamse samenleving. Van zorginstelling tot kerkgenootschap, van museum tot sportvereniging: alle bieden ze voorzieningen die van groot belang zijn in de kwaliteit van leven van Rotterdammers. Met de veranderingen in de WMO, de trend van de terugtredende overheid en de verschuiving naar de nadruk op ‘eigen kracht’ wint de rol van deze organisaties, waaronder ook vele zelforganisaties, alleen maar aan belang. Om hun rol goed te kunnen vervullen, is het van belang dat hun voorzieningen niet alleen formeel maar ook de facto goed toegankelijk zijn voor Rotterdammers van alle diverse achtergronden. Om dit te realiseren is de attitude, de visie binnen de organisatie op het omgaan met diversiteit bepalend. Besturen hebben een leidende rol in het vormen en uitdragen van de visie van een organisatie. Het is dan ook van belang dat dit perspectief op de kracht van diversiteit in besturen van Rotterdamse maatschappelijke organisaties op de agenda staat. Het is bekend dat het daarbij helpt als binnen de samenstelling van de besturen zelf diversiteit zichtbaar is: daarmee worden
verschillende perspectieven aan tafel gebracht en dit vergroot het reservoir aan organisatiewijsheid. In 2012 en 2013 voerde de Gemeente Rotterdam een quickscan uit, waarbij bij een steekproef van uiteenlopende maatschappelijke organisaties is gekeken naar de diversiteit in het bestuur qua geslacht, leeftijd en culturele achtergrond. Het rapport verscheen in maart 2013. Uit deze steekproef kwam naar voren dat het gemiddeld genomen qua culturele diversiteit en geslacht redelijk tot goed gesteld is met de besturen, qua leeftijd is de diversiteit nog beperkt: Rotterdamse besturen zijn gemiddeld genomen sterk vergrijsd. De quickscan liet ook zien dat nieuwe bestuursleden vooral uit het netwerk van huidige bestuursleden worden geworven. Hierdoor hebben nieuwe bestuursleden vaak een vergelijkbare achtergrond. In combinatie met het feit dat het aantal potentieel nieuwe bestuursleden dat in zicht is vaak beperkt is, kan dit belemmerend werken op de diversificatie van besturen. Naar aanleiding van de verschijning van het rapport organiseerde het Rotterdams Kenniscentrum Diversiteit op 13 juni 2013 een ronde
tafelbijeenkomst met een aantal Rotterdamse maatschappelijke organisaties. Daarin werd samengewerkt met de gemeente en SBAW, programma Bestuur Lokaal. Sindsdien is het RKD verder in gesprek gegaan met Bestuur Lokaal en met Vrijwilligerswerk Rotterdam om gezamenlijk vervolgstappen te zetten om meer diversiteit in Rotterdamse besturen te realiseren. Gezamenlijk zullen deze drie organisaties het Rotterdamse loket voor kwaliteit en diversiteit in besturen vormen. Door de samenwerking kan optimaal ingezet worden op zowel agendering binnen maatschappelijke organisaties, werving en training van potentiële bestuursleden en concrete plaatsing van kandidaten bij organisaties. Bent u op zoek naar nieuwe perspectieven binnen het bestuur van uw organisatie, is er een vacature binnen uw bestuur en wilt u binnen een breder netwerk naar kandidaten uitzien of bent u geïnteresseerd in een bestuursfunctie bij een Rotterdamse maatschappelijke organisatie? Neem dan contact op met het loket ‘Diversiteit bestuurt’.
Waarvoor kunt u terecht bij het RKD? Het Rotterdams Kenniscentrum Diversiteit zet zijn kennis en kunde maximaal in om op innoverende wijze inwoners en organisaties in de stad met elkaar te verbinden en hen de mogelijkheden te bieden hun talenten te ontwikkelen en optimaal in te zetten voor de samenleving. Het RKD is er voor alle
Rotterdammers, maatschappelijke organisaties, beleidsmakers, politiek en gemeentelijke diensten. Concreet biedt het Rotterdams Kenniscentrum Diversiteit onder meer workshops en trainingen cultuur sensitief werken, geeft gastlessen op het HBO en het WO, geeft informatie en advies over
Dit is een uitgave van Rotterdams Kenniscentrum Diversiteit Grotekerkplein 5 3011 GC Rotterdam 010 3031020 www.diversiteitrotterdam.nl
diversiteit, brengt diverse organisaties bij elkaar en ondersteunt bij de opzet en uitvoering van seminars en congressen. Een compleet overzicht van de verschillende diensten die het RKD levert, vindt u op onze website.
Redactie: RKD Ontwerp: Pressure Line Foto omslag: Petja Buitendijk Fotografie Druk: Grafisch Kralingen
