nr.10 - voorjaar 2009 magazine NIEUWS Dit magazine wordt uitgegeven in samenwerking met de Vrienden van HOVO Utrecht

nr.10 - voorjaar 2009

magazine NIEUWS activiteiten informatie

Dit magazine wordt uitgegeven in samenwerking met de Vrienden van HOVO Utrecht

Het HOVO Utrecht Magazine is een gezamenlijke uitgave van HOVO Utrecht en de Vrienden van HOVO Utrecht.

In dit nummer..... 1 2 8

3 3 7 4

Oplage: 4000 ex. Vormgeving: Joop Ross Druk: Zuidam Uithof Drukkerijen

Een kennismaking met Marieke Hummels.

11

1

Cursusinformatie Zomeracademie 2009. Naar de Bakermat van de Mensheid, primatenreis met prof. dr. Jan van Hooff. Tegenbezoek uitwisseling Leipzig.

Vrienden van HOVO Utrecht Vrienden van HOVO Utrecht, van de bestuurstafel. Nog een keer naar Insel Hombroich. Een Vriendenmiddag met Chinese praktijkles..... Excursie van de Vrienden van HOVO Utrecht naar Bonn voor de tentoonstelling ‘Gandhara’.

2 9

9 12 12



NIEUWS VAN HOVO UTRECHT, de Alg. Coördinator van HOVO Utrecht.

5

Verder werkten aan dit nummer mee: Harry Voorma Paula de Smidt Hanneke van Maanen Rieke Leenders Redactieadres: HOVO Utrecht Postbus 80125 3508 TC Utrecht e-mail: [email protected]

DE VOORZITTER, column van de voorzitter van HOVO Utrecht.

1 5

Het Magazine verschijnt 2 maal per jaar, in het voorjaar en in het najaar. Redactie: Ineke Oomen Marijke Peyser Gert Rauws Gerard van Dorp Joop Ross (eindredactie)

HOVO Actueel

10

Met Obama, rust in de wereld? Verslag lezing prof. dr. Maarten van Rossem. Leipzig restaureren is één ding, een samenleving is iets heel anders......

Durft u de uitdaging aan....., mentoring project jongeren. Omslag achterzijde: belangrijke adressen HOVO Utrecht .

je lust en je leven!

Het werk van HOVO Utrecht vindt plaats in samenwerking met vijf organisaties voor hoger- en wetenschappelijk onderwijs en wordt door deze organisaties mede mogelijk gemaakt

1

Bij de wens om het HOVO magazine meer uitstraling te geven hoort ook een nieuwe column van de voorzitter, waarin de cursisten gewezen wordt op ontwikkelingen die voor HOVO belangrijk zullen zijn. Hierbij mijn eerste bijdrage.

Horizonverbreding voor werkenden.....

Nu de economische crisis als vaststaand feit geaccepteerd wordt, dringt zich het maatschappelijk probleem van doorwerken na het vijfenzestigste jaar nadrukkelijk op, is dit zelfs in Haagse kringen bespreekbaar geworden. Dat bijscholing van deze vijftigplussers een noodzaak is om nog optimaal te kunnen blijven functioneren wordt als logische constatering er- Prof.dr. H.O. Voorma varen. HOVO richt zich op deze leeftijdscategorie en zou een ideale partner kunnen zijn om die additionele training te geven. Echter, de doelstelling ‘onderwijs aan werkenden’ ontbreekt aan de doelen die HOVO zich vanaf haar oprichting heeft gesteld. HOVO cursussen worden gegeven aan mensen die er plezier in hebben hun wereldbeeld te verbreden en hun kennis te verdiepen met onderwerpen die buiten hun oorspronkelijke interesse lagen of waar zij bij gebrek aan tijd niet aan toe kwamen. Het materiële en toepasbare nut van die verkregen kennis was echter nooit een drijfveer.

Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen tracht met een beperkte subsidie, € 60.0000,– per jaar, ondermeer die gesloten deur op een kier te krijgen, waarbij nu reeds duidelijk is dat niemand, met name ook de werkgevers, staat te springen om actief te participeren in dit proces. Onder de titel ‘horizonverbreding voor werkenden’ wordt gesuggereerd dat HOVO het vehikel zou zijn om deze training te geven, waarbij voorbijgegaan wordt aan de eisen van professionalisering van personeel en organisatie. Ook de voor de hand liggende concurrentie met de ondersteunende hogeronderwijsinstellingen wordt nog niet onderkend. HOVO Nederland zal zich de komende tijd in een landelijke discussie met deze problematiek gaan bezighouden, waarbij de coördinatoren en de Vrienden van HOVO een grote rol is toebedacht. Het bestuur van HOVO Utrecht attendeert u nu reeds op deze ontwikkelingen. Het is duidelijk dat de tijden waarop er cursussen gegeven worden drastisch moeten veranderen in de richting van de avonden en de zaterdag. Prof.dr. H.O. Voorma, voorzitter HOVO Utrecht



Opening cursusjaar 2009 - 2010.

St. Vrienden HOVO Utrecht zoekt bestuursleden (advertentie).

FacuLteit katHoLieke tHeoLogie

HOVO Utrecht Magazine voorjaar 2009

Activiteiten

En verder...

Coverfoto: HOVO,

DE VOORZITTER

Colofon

HOVO AKTUEEL

ZOMERACADEMIE 2009

HOVO Utrecht heeft voor de zomeracademie het thema ‘VERSTROOIING’ gekozen. Verstrooiing kan in het dagelijks gebruik in veel verschillende betekenissen worden gebruikt: spreiding versus concentratie, werk kunnen loslaten, ontspanning door bijvoorbeeld muziek, verspreiding van ideeën etcetera. HOVO Utrecht heeft een zestal eminente sprekers gevonden die ieder voor zich het thema ‘VERSTROOIING’ vorm gaan geven. Maandag 29 juni 10 -12 uur, Prof.dr. T. van der Lippe

Aula van het Academiegebouw, Domplein 29, Utrecht Onderwerp: ‘Als werk thuis wordt en thuis wordt werk’

Dinsdag 30 juni 10 -12 uur, Prof.dr. H.A. Becker

Aula van het Academiegebouw. Onderwerp: ‘Verstrooiing in de spanningsverhouding tussen spel en ernst: de onstuitbare zegetocht van gaming’

Dinsdag 30 juni 13.30 - 15.30 uur, Prof. dr. J.A. van Ginkel

Aula van het Academiegebouw. Onderwerp: ‘Holland City; spreiding versus concentratie’

Woensdag 1 juli 10 -12 uur, Dr. J.J.M. van Stralen

Aula van het Academiegebouw. Onderwerp: ‘Betekenisverstrooiing; kan de taal ondubbelzinnig naar de werkelijkheid verwijzen?’

Woensdag 1 juli 13.30 -15.30 uur, Drs. C. Verhamme

Aula van het Academiegebouw. Onderwerp: ‘Muzikale verstrooiing; wat in ernst begint, eindigt als parodie’

Donderdag 2 juli 13.00- 15.00 uur, Prof.dr. M. van Rossem

Megaronzaal in het Educatorium, De Uithof, Leuvenlaan 19, Utrecht. Onderwerp: ‘Verstrooiing in de geschiedschrijving’

Zie voor uitgebreide beschrijving www.hovoutrecht.nl. Via die site kunt u ook de brochure aanvragen, of anders telefonisch op 030-2533197. Daarin leest u alle informatie over kosten en aanmelden.

HOVO ACTUEEL

HOVO Utrecht Magazine voorjaar 2009

NIEUWS VAN HOVO UTRECHT

2

Aanmelden voor een cursus Ook HOVO Utrecht is niet ontkomen aan digitalisering van de werkzaamheden van het bureau. Voor het beter kunnen verwerken van de aanmeldingen en de planning van de cursussen is een nieuw computerprogramma geïnstalleerd. Voor de cursisten zal het werk dat in de zogenoemde Backoffice heeft plaatsgevonden merkbaar zijn door een vlottere afhandeling van de aanmeldingen en een betere serviceverlening. Mw. Yvonne van der Valk heeft hiertoe als ondersteuning een nieuwe collega gekregen: vanaf 1 april 2009 verzorgt mw. Clarien Derks de cursistenadministratie en neemt zij ook de administratieve verwerking van de evaluaties onder haar hoede. Het nieuwe computerprogramma is gekoppeld aan de eveneens geheel vernieuwde website van HOVO Utrecht. Onze cursusgids is vanaf 1 juni integraal via de site te raadplegen. We willen stimuleren dat de aanmelding voor een cursus of lezing vooral via de website verloopt. Het voordeel voor u als aanmelder is dat u na het afgeven van een machtiging direct een retourmail ontvangt met de bevestiging van de aanmelding. HOVO Utrecht kan op deze manier de aanmeldingen sneller verwerken. Ook kunnen onze administratiekosten laag worden gehouden, en kunnen we het geld dat we hiermee besparen, weer besteden aan het verruimen van ons (cursus) aanbod. Voor de cursisten die zich toch liever schriftelijk willen aanmelden, hebben we echter het papieren aanmeldingsformulier gehandhaafd.

Studiemateriaal Sommige docenten maken gebruik van een of meerdere boeken, die u in de regel zelf moet aanschaffen. Nieuw is dat Selexyz/Broese voortaan een speciale ‘HOVO-hoek’ heeft en de meeste door HOVO voorgeschreven boeken in voorraad heeft. Selexyz kunt u zowel in de binnenstad vinden, Minrebroederstraat 13, als op de Uithof, Heidelberglaan 2.

Mediagebruik Nieuw zijn ook de videoclip en de mogelijkheid om lezingen via onze site nog eens terug te zien. De videoclip is bedoeld om de kennismaking van nieuwe cursisten Drs. Gerard W. van Dorp, met HOVO Utrecht te alg. coördinator HOVO Utrecht stimuleren. Met het Centrum voor Informatisering en Mediagebruik (CIM) van de Universiteit Utrecht hebben we afgesproken dat zij een aantal lezingen op video opnemen. De video’s van de opening van het cursusjaar en de nieuwjaarsbijeenkomst zijn voortaan ‘streaming’ te bekijken op onze site. Gemiste onderdelen, door een haperende akoestiek of andere oorzaken, kunt u dan nog eens op uw gemak thuis bekijken. We willen deze service vooral ook aanbieden aan cursisten die door ziekte of weersomstandigheden niet in staat zijn om een lezing bij te wonen. Als proef gaan we in dit verband bekijken of we online bepaalde cursussen kunnen aanbieden. Deze optie is mede bedoeld voor cursisten die wel een cursus willen volgen, maar door werkzaamheden overdag niet bij de colleges aanwezig kunnen zijn. HOVO Utrecht hoopt hiermee de vijftigplussers te kunnen bereiken die het moment van uittreden uit het arbeidsproces voor zich uitschuiven. Deze groep zal, naar we verwachten, in omvang toenemen. U vindt dus voortaan alles over HOVO Utrecht op de website www.hovoutrecht.nl, en uiteraard in het HOVO Utrecht Magazine, dat ook een nieuwe opmaak heeft gekregen. Het HOVO Utrecht Magazine staat onder redactie van Joop Ross, en verschijnt in het voor- en najaar. Als u cursussen bij HOVO Utrecht volgt of dat in de twee voorafgaande jaren heeft gedaan, krijgt u het Magazine en de cursusgids voor het nieuwe jaar gratis toegezonden.

Op donderdag 3 september vindt de officiële opening van het cursusjaar 2009-2010 van HOVO Utrecht plaats. Aanvang 15.00 uur (inloop vanaf 14.30 uur). Locatie: Aula van het Academiegebouw, Domplein 29, Utrecht. Programma: 1. Verwelkoming van de aanwezigen door drs. Gerard W. van Dorp, Algemeen Coördinator HOVO Utrecht. 2. Opening van het cursusjaar door de voorzitter van het college van bestuur van Hogeschool Utrecht, mevrouw drs. G.T.C. Bonhof. 3. Lezing van prof. mr. dr. H. Philipse over ‘Darwin en de ethiek’. 4. Het voorstellen van het HOVO team door de algemeen coördinator. 5. Uitnodiging voor de receptie door prof.dr. H.O. Voorma met als thema ‘HOVO, je lust en je leven!’. 6. Napraten onder het genot van een drankje.

In de Aula van het Academiegebouw is de ruimte enigszins beperkt. U dient zich daarom vooraf aan te melden. Dat kan (bij voorkeur) via de website www.hovoutrecht.nl of eventueel telefonisch: 030-2533197 of per e-mail [email protected]

HOVO Utrecht Magazine voorjaar 2009

3

Het gaat de Vrienden goed! Het bestuur is zeer verheugd over de enthousiaste respons die het mag ontvangen op alle activiteiten. Hieronder berichten van de bestuurstafel. Door Paula de Smidt, bestuursvoorzitter.

Zie ook de site: www.selexyz. nl/broese en de advertentie van Selexyz op pag. 13 in dit blad.

Opening cursusjaar 2009 - 2010

Prof.mr.dr. H. Philipse

HOVO VRIENDEN

Vrienden van HOVO Utrecht Om de organisatie van die activiteiten zo goed mogelijk te laten verlopen zou het bestuur graag kennismaken met twee Vrienden, man/vrouw, die het bestuur kunnen en willen versterken: website vernieuwen en surfmogelijkheden onderzoeken behoren tot de taak van het eerste bestuurslid; meedenken en ondersteunen van de organisatie van toekomstige activiteiten in de meest praktische zin, is de taak van het tweede bestuurslid. Lid zijn van het Vriendenbestuur betekent teamwork en betrokkenheid. Door veelvuldig e-mailcontact is het aantal vergaderingen beperkt. De vergadertijd eveneens. Zie de advertentie op pag. 12 in dit blad! Het huidige bestuur bestaat uit vier personen: Paula de Smidt, voorzitter; Marja Gelderman, secretaris; Mathee Valeton, penningmeester; Joop Ross, eindredacteur HOVO Utrecht Magazine. Gerard Hazenkamp heeft, na vier jaar het bestuur van de Vrienden te hebben vertegenwoordigd in de Programmacommissie van HOVO Utrecht (UU), besloten om binnenkort af te treden. Gerard heeft aangeboden nog een aantal vergaderingen namens de Vrienden bij te wonen totdat een nieuwe kandidaat is gevonden. Vanaf deze plaats danken wij Gerard voor zijn inbreng en de

tijd die hij al die jaren voor de Vrienden heeft kunnen vrijmaken! Tijdens de Vriendenmiddag op 26 november 2009 zal het bestuur hem in gezelschap van veel Vrienden graag persoonlijk bedanken. Het jaar 2008 is afgesloten met de ‘Dubbellezing over het Chinees’ ter gelegenheid van de Jaarlijkse Vriendenmiddag in het Fortis ASR gebouw te Utrecht. Meer dan honderd Vrienden waren aanwezig. Zij hebben, onder leiding van dr. Jeroen Wiedenhof en drs. Ans de Rooij, taaldocenten aan het Sinologisch Instituut te Leiden, genoten van een interactieve ‘Chinese Les’. De datum voor de Vriendenmiddag 2009 is donderdagmiddag 26 november. Ook dit jaar zijn wij voor de derde keer van harte welkom bij Fortis ASR te Utrecht. Opnieuw heel veel dank aan de directie van Fortis ASR Utrecht (Rijnsweerd) voor het mogelijk maken van de Vriendenactiviteiten! Het jaar 2009 zijn wij gestart met de excursie naar de Kunst- und Ausstellungshalle te Bonn om daar de tentoonstelling ‘Gandhara’ te bezoeken. Tot onze spijt is er programma-informatie weggevallen uit de uitnodiging. Onze excuses daarvoor! Dank aan de deelnemers voor hun begrip! Op pag. 12 in het Magazine wordt door Vrienden verslag gedaan van deze activiteiten.

Nog een keer naar Insel Hombroich

Op vrijdag 11 september 2009 zal, op veler verzoek, een herhaling plaats- ‘Kunst parallel zur Natuur’ vinden van de lustrumexcursie 2007 naar Insel Hombroich (Neuss, BRD, www.inselhombroich.de).

Programma:

Vertrek per touringcar om 09.00 uur uit Utrecht, Zwembad Krommerijn. Na een korte koffiestop bij Van der Valk in Cuijk, verwachten we om 12.30 uur aan te komen in Insel Hombroich. Tijd vrij te besteden in het museum. Vertrek Insel Hombroich: 18.00 uur, non stop naar Utrecht, Zwembad Krommerijn. Aankomst ca 21.00 uur. Deelnameprijs: € 40,– p.p. Vrienden 2009 ontvangen te zijner tijd per post of e-mail een uitnodiging + info om aan de excursie deel te nemen. U wordt Vriend door een donatie over te maken voor 2009. Kijk voor de gegevens naar de advertentie op de achterpagina van dit Magazine! Namens het bestuur wens ik u veel leerplezier en ‘verstrooiing’ bij de Zomeracademie en daarna een mooie zomer! Paula de Smidt, voorzitter Vrienden HOVO Utrecht T: 030-2518393 of [email protected]

4

HOVO Utrecht Magazine voorjaar 2009

ACTIVITEITEN

De Vrienden van HOVO Utrecht organiseerden op 1 maart j.l. een prachtige excursie naar de Kunst- und Ausstellungshalle te Bonn voor een bezoek aan de tentoonstelling ‘Das buddhistische Erbe Pakistans: Legenden, Klöster und Paradiese’. Door Hanneke van Maanen.

Vrienden van HOVO Utrecht naar ‘Gandhara’ Met een volle bus reisden we op een stralende winterdag naar Bonn, waar in de Kunst- und Ausstellungshalle, een modern museumcomplex, een indrukwekkende tentoonstelling over ‘Gandhara’ en haar erfgoed te bezichtigen was. Gandhara is een minder bekende regio, die deels in Afghanistan, deels in Pakistan is gesitueerd. Het gebied grenst in het noordoosten aan het Himalaya gebergte. Wel zijn de beroemde torenhoge Buddha’s van Bamiyan – in de rotsen uitgehouwen – aan velen bekend. Ze kwamen in het nieuws toen in 2001 dit monumentale bouwwerk door de Taliban werd vernietigd. Dit gebeurde ondanks een actieve internationale lobby vanuit de kunstwereld en de politiek voor het behoud van dit erfgoed. Deze beelden waren van grote betekenis, omdat het Buddhisme in deze streek haar oorsprong vindt en niet, zoals velen denken, in India. De Kunstschatten van Gandhara zijn afkomstig uit een gebied, dat zich van Kabul tot Islamabad uitstrekt. Deze kunst is mede vanuit de Griekse en Romeinse cultuur beïnvloed, hetgeen te danken is aan Alexander de Grote (356-323 v.Chr.), die tijdens zijn veroveringstochten door Voor-Azië deze kunsttradities ter plaatse introduceerde. Een reproductie van een deels puntgave mozaïek toont de veldheer in al zijn kracht en glorie (het origineel bevindt zich in de Casa del Fauna in Pompei). De Gandhara kunst weerspiegelt in eerste instantie sterke buddhistische trekken, waarbij ook enige beïnvloeding vanuit India herkenbaar is. Vanaf de eerste eeuw n.Chr. zijn er Buddha beelden aangetroffen; in de tijd daarvoor werd de verering voor Buddha in symbolen uitgedrukt. Elk Buddha beeld straalt grote rust uit, de positie van de handen spreekt een eigen taal: ‘der Buddha laesst in seiner unumschraenkten Guete dem Frommen sein Mitgefuehl und seine Liebe zu-

teil werden’ (C. Bautze-Picron. Die Lehrgeste des Buddha. Cat. 2008, Abb. 2, S.181) In de periode 300 v.Chr. – 500 n.Chr zijn in Gandhara vele kloosters gesticht en hebben Buddhistische monniken hun stempel op samenleving en cultuur gedrukt. De kloosters waren immers de centra van onderwijs en onderzoek! Landkaarten illustreerden de oppervlakte van het gebied en gaven de internationale handelsroutes aan, onder andere de ‘zijderoute’, waarlangs de karavanen vanuit China naar Voor-Azie trokken. Onder de 300 kunstschatten waren veel stenen sculptures, reliëfs, munten en sierraden te bewonderen, alle uit de periode van de 1ste tot 5de eeuw n. Chr. Aan de reliëfs van filigrein in zilver- en goudwerk was af te zien hoe hoog de cultuur was ontwikkeld. Een van de meest indrukwekkende beelden was het ‘visioen van een Buddha-paradijs’ (Cat. S.276, Central Museum, Lahore). Buddha zit verstilt op een gestileerde lotusbloem, omgeven door andere kleine Buddha beelden en een aantal minuscuul uitgewerkte figuurtjes, die de blik vol verwachting naar hem opslaan. Elk van deze onbeschadigde figuurtjes weerspiegelt in de beweging en verstilling een lichaamstaal van toewending en inclusiviteit. Op de tentoonstelling waren ook afbeeldingen van stupa’s te zien. Stupa betekent, vertaald uit het Sanskriet, aardverhoging of heuvel. Het is een constructie, waarin een relikwie van een Buddha of heilige wordt bewaard. Een stupa bestaat uit een basis, daarop een dom met piek, maansikkel en disk (schijf ). De stupa is een symbool van de mediterende Buddha. De driedelige stupa’s op de expositie waren fraai gebeeldhouwd, een duiding van hun bijzondere functie. Het is niet eenvoudig uit deze indrukken enkele hoogtepunten te belichten. Veel uren werden in het museum doorgebracht, afgewisseld door een snelle lunch in het aangrenzende restaurant, een moment voor uitwisseling van indrukken. In de namiddag reden we voldaan naar Utrecht terug. Deze dag was zeer geslaagd en verdient een ‘grosses Dank’ aan het bestuur van Vrienden van HOVO Utrecht! Referenties: * ‘Gandhara: das buddhistische Erbe Pakistans: Legenden, Klöster und Paradiese’, Bonn 2008. * ‘Hidden Afghanistan’ Tentoonstelling Nieuwe Kerk Amsterdam, 2008.

CURSUSINFORMATIE

HOVO Utrecht Magazine voorjaar 2009

5

Naar de Bakermat van de Mensheid HOVO Utrecht organiseert dit najaar een Primatenreis naar Oeganda & Tanzania, onder leiding van prof.dr. Jan van Hooff. Hieronder een interview met hem. Door Ineke Oomen.

Is het op deze druilerige dag de exotische klank van de namen: Kibale, Bwindi, Serengeti, Tarangire? Of is het de onweerstaanbare nieuwsgierigheid naar onze (per saldo niet eens zó verre) verwanten? Hoe dan ook, alle reden om vandaag de schijnwerper te richten op de Lodge van Kibale Forest National Park HOVO reis naar Oeganda en Tanzania in oktober van dit jaar. En tevens voor een gesprek met de mede-initiator, professor Jan van Hooff, emeritus hoogleraar ethologie en socio-ecologie en specialist op het gebied van de primaten. Hij groeide op in Burgers’ Zoo in Arnhem waarvan zijn ouders directeur waren. Een unieke jeugdomgeving die garant stond voor een levenslange liefde voor primaten. Na zijn studie biologie in Utrecht en Oxford promoveerde hij op onderzoek naar sociaal gedrag en communicatie bij mensapen.

ren uit een zucht naar territoriumuitbreding. Maar ook oorlog als groepsgeweld (vanwege het teveel aan mannelijke hormonen?). Leuk of niet, vechtpartijen tussen groepen voetbalsupporters, zelfs los van een wedstrijd in een weiland, is een vergelijking die zich opdringt. Bij chimpansees vormen de mannen mannenbroederschappen, in tegenstelling tot de gorilla waar de rivaliteit tussen volwassen mannen groot is. Kortom, in het mozaiek van eigenschappen van de mens zitten stukjes uit het mozaïek van de chimpansee en uit dat van de gorilla.

Bijzonder aan de reis is dat de chimpansees van dichtbij geobserveerd kunnen worden, te beginnen in het Kibale Forest National Park, dat beroemd is om zijn grote populatie chimpansees. Enkele groepen zijn vertrouwd met mensen. Ze zijn dan ook al tientallen jaren onderwerp van onderzoek. Ook de overdaad aan vogels en vlinders maakt het park zo indrukwekkend. Een beperkt aantal bezoekers van tweemaal 8 à 9 personen mag met de onderzoekers van de Uganda Wildlife Service meelopen. Bijzonder is ook het observeren van de berggorilla’s in het Bwindi Impenetrable Forest in Zuidwest Oeganda. Dit is een berggordel en vulkanenreeks waar berggorilla’s (een oostelijke variant) voorkomen. Nog vier populaties daarvan leven in het grensgebied Ruanda, Gezeten onder de portretten van zijn voorouders Kongo, Oeganda. Het bos op de berghellingen lijkt (van rond 1800) is de link naar onze gemeenschapondoordringbaar; de bomen groeien hier tot wel 60 pelijke voorouder – de vroege mens – snel gelegd. meter hoog en laten plaatselijk nauwelijks licht door. Globaal licht Van Hooff de wordingsgeschiedenis De wandeling onder leiding van een gids langs trails van de mens en zijn verwanten toe. Twee miljoen door dit woud stelt wel eisen jaar geleden splitste zich de ontwikkeling van aan de lichamelijke conditie. chimpansee en bonobo, zeven miljoen jaar geleden En het contact met de hadden de voorlopers van chimpbonobo en mens apen, dat de reis zo excludezelfde voorouder en zo’n 10 miljoen jaar geleden sief maakt, helaas wel enige ging de bloedverwantschap van voorouder en gorilla eisen aan het budget. uiteen. Nog een paar hightlights De hierboven genoemde reis is eigenlijk een HOVO van de reis zijn: het Queen cursus ‘in het veld’ over de wordingsgeschiedenis van Elizabeth National Park, de mens en zijn verwanten en behandelt: het Serengeti National Park, -Afstammingsgeschiedenis van de mens de wildrijke Ngorongoro-Stamverwantschap met andere primaten krater, de paleo-antropo-Sociale organisatie en levenswijze van verschillende logisch belangrijke Olduprimatensoorten vaikloof en het Tarangire -Plaats van de mens binnen dit kader National Park. jonge berggorilla -Verschillen en overeenkomsten in gedrag, cognitie, enzovoort. Het maximum aantal deelnemers aan de reis is 18 personen, het minimum 10. Deze informatie zal in enkele vóórcolleges en De reis duurt van 16 oktober tot 3 november 2009. gaande de reis aan de orde komen en in de natuur De richtprijs is rond de 6000 euro en is afhankelijk aanschouwelijk worden. Het is verrassend (in ieder van het aantal deelnemers. geval voor een buitenstaander) hoeveel menselijke Voor gedetailleerde reisgegevens en boekingsinfortrekken je bij observatie van mensapen blijkt te kun- matie: www.hovoutrecht.nl, of kijk in de Cursusgids nen tegenkomen. Voorbeelden te over: Oorlogvoe2009-2010.

6

ACTIVITEITEN

HOVO Utrecht Magazine voorjaar 2009

ACTIVITEITEN

Een organisatie met zoveel vrienden mag zich gelukkig prijzen. Ze vullen een hele zaal in het Fortis ASR gebouw in Rijnsweerd. Na een welkom door de voorzitter van de Vrienden, Paula de Smidt, worden de sprekers van vandaag geïntroduceerd. Het thema is: China. Ans de Rooij zal het gehoor enigszins inwijden in de Chinese taal. Zij is werkzaam bij het Sinologisch Instituut van de Rijksuniversiteit Leiden. Alles wat met China te maken heeft valt daar te leren.Jeroen Wiedenhof, werkzaam bij hetzelfde instituut, zal vervolgens het accent leggen op het Chinese schrift.

HOVO Utrecht Magazine voorjaar 2009

vrienden

朋友

Door Ineke Oomen.

Een Vriendenmiddag met Chinese praktijkles....

A

ns de Rooij neemt haar gehoor mee naar een China waarin een grote verzameling talen en dialecten wordt gesproken. Deze zijn onderling volkomen verschillend. Om de mensen in staat te stellen te communiceren is een standaard ingesteld: het Mandarijn, dat vorige eeuw is ingevoerd. Dankzij het communistisch systeem spreekt 70% van de Chinezen dit nu. Het is de standaardtaal op scholen en universiteiten, radio en tv etcetera. In het openbare dagelijks leven wordt nog vaak de plaatselijke taal gesproken, maar iedereen verstaat het Mandarijn. Om de uitspraak van het Mandarijn te leren wordt gebruikgemaakt van een transcriptiesysteem (het weergeven van de karakters in Romaans schrift). Ook daarvan bestonden meerdere systemen maar het transcriptiesysteem Pinyin (‘de klanken spellen’) is tot officiële standaard verheven. Op deze wijze kan men ook de karakters leren lezen. Ook andere talen, zoals bijvoorbeeld het Kantonees, kunnen in dit transcriptiesysteem worden weergegeven. Het Chinees heeft een beperkt aantal spraakklanken. Door op verschillende toonhoogte te spreken wordt dit aantal exponentieel uitgebreid. Het standaard Mandarijn kent vier tonen die boven de klinker genoteerd worden (niet in de literatuur overigens). Helaas schiet mijn toetsenbord tekort om deze op schrift weer te geven.

D

e zaal krijgt als voorbeeld het woord tang voorgeschoteld. Dit kan vier tonen meekrijgen waardoor het woord vier verschillende betekenissen krijgt: 1e soep. Deze klank wordt gevormd aan de bovenkant van het stembereik. 2e suiker, snoepgoed. Een begin in het midden van het stembereik, met een glissando naar boven. 3e gaan liggen. Uit te spreken met lage

stem en een knik in het midden. 4e heet, heet zijn. Kortaf gesproken, met een glissando van boven naar beneden. De aanwezigen slagen er uiteindelijk min of meer in de zin: ‘De soep is te heet’ uit te spreken. Tegen de tijd dat een Chinees dit verstaat is de soep waarschijnlijk wel afgekoeld. De eigen Nederlandse intonatie moet helemaal uitgeschakeld worden. Onze vraagzinnen gaan bijvoorbeeld aan het eind omhoog, maar niet in het Chinees. Ook veel medeklinkers worden anders uitgesproken en er staan nooit meerdere medeklinkers bij elkaar. Tot slot nog een paar karakteristieken. Chinese namen bestaan meestal uit één karakter. De gegeven voornamen uit hooguit twee. Deze worden gekozen op schoonheid van klank, karakter (het schrift dus) en betekenis. De grammatica kent geen werkwoordvervoegingen of onregelmatige werkwoorden, en geen meervoudsvorm. China mag dan de opkomende economie van deze eeuw zijn, het lijkt mij dat de taal niet snel gemeengoed zal worden, al zijn er al middelbare scholen die Chinees op het programma hebben. Het is duidelijk dat je er niet vroeg genoeg mee kunt beginnen! Aan de bevlogenheid van Ans de Rooij zal het niet liggen!

J

eroen Wiedenhof belicht hierna vooral het Chinese schrift. Van de 6000 talen in de wereld is het merendeel niet geschreven. Dat is overigens ook geen criterium voor het bestaan van een taal. Het oudste Chinese schrift dat is teruggevonden stamt uit 1200 voor Christus. Dat is al een uitontwikkeld schrift, dus het schrift moet al veel langer hebben bestaan. Veel vondsten bestaan uit inscripties in bot uit de jaren 1200 tot 1050 v.Chr. Daarna maakt het bot veelal plaats voor brons. Tussen het jaar nul

en 2000 kent het Chinees na de inscriptie het penseelschrift, drukschrift en penschrift. Het penseel is typerend voor het verre oosten. De vorm lijkt op onze vulpen. Na de derde eeuw na Christus ontstaan hele scholen in kalligrafie. Handschrift is nogal afwijkend; wel bestaan basisregels voor de schrijfvolgorde van strepen binnen een karakter. Schrijven kan men met de vingers (bijvoorbeeld de duim), viltstift, kortom allerlei materialen. Het gebeurt van boven naar onder, van links naar recht en van rechts naar links. Er bestaan zo’n 8500 karakters, waarvan er ongeveer 4500 in gebruik zijn. Met de 116 meest gebruikte karakters bestrijk je al de helft van alle teksten. Met 2400 à 2500 karakters ben je al een ontwikkeld mens en beheers je al 99% van de teksten. De andere karakters hoef je niet meer te leren, die zoek je wel op. Het Mandarijnschrift geldt voor heel China. Ook het Shanghainees en Kantonees drukken zich hierin uit, ook voor woorden die in het Mandarijn niet voorkomen. Arabische en karaktercijfers worden door elkaar heen gebruikt. Zoals door de vorige spreker al werd aangestipt is het communistisch regime in China in de jaren vijftig wat het onderwijs betreft voortvarend te werk gegaan met als resultaat onder andere -een vereenvoudiging van het schrift. Die vereenvoudiging geldt overigens alleen voor karakters met heel veel streepjes. De vorm is doorgaans wel behouden gebleven; -de invoering van het Mandarijn als standaardtaal; -Pinyin als transcriptie standaard. Voor nieuwe, moderne woorden gebruikt men een leenvertaling. Computer bijvoorbeeld heet ‘elektrisch brein’. Het toetsenbord van de computer bevat veel fonetisch schrift (volgens de Pinyin methode), vaak westers schrift, karakters en lettergroepen. De aanwezigen hebben een kijkje gehad in een oeroude beschaving. Getuige het aantal vragen uit de zaal is dit in goede aarde gevallen.

N

a mondelinge en meer stoffelijke dank aan de sprekers wordt de spot gericht op Nico Koning en Gert Rauws, redactieleden van het Vriendenbulletin van het eerste uur. De pionierstijd wordt, met dank aan beiden, gememoreerd door Joop Ross, de huidige eindredacteur.

H

ubert Schrijnemakers wordt vervolgens door Paula de Smidt bedankt voor de wijze waarop hij na het overlijden van de vorige algemeen coördinator meteen beschik-

baar was ‘om de bal in de lucht te houden’. Ook veel dank voor Maarten van der Linden, coördinator sinds jaar en dag namens de hogeschool Amersfoort, die zich gaat zich focussen op andere Gert Rauws en Nico de Koning terreinen. Kees Veldhuys neemt in februari het stokje over (na Bea Pols als interim). Geheel in lijn met het thema van vandaag wordt aan alle vier het boek China en de Nederlanders uitgereikt. Hierna wordt nog even de aandacht gevestigd op de excursie naar Bonn in 2009.

G

erard van Dorp ten slotte ‘leidt de bijeenkomst uit’. Hij spreekt dank uit aan Fortis, die zich ondanks de roerige tijden de voortreffelijke gastheer van andere jaren heeft willen betonen. Hij houdt het kort want ‘het is beter heerser over je tong dan slaaf van je woorden te zijn.’ Hij memoreert een aantal nieuwe ontwikkelingen: -het feit dat HOVO Utrecht in de persoon van Rieke Leenders is vertegenwoordigd in het Algemeen Bestuur van de AIUTA; -het streven naar nieuw programma met meer studiereizen (mogelijk een reis naar een primatenstudiecentrum in Afrika, excursies met een kleine, besloten groep (suggesties: dealing room van een bank?, de Munt?, klokkenluiders Dom?). Mensen met relaties in dit opzicht worden aangespoord deze (in overleg) aan te boren. Alle vrienden worden bedankt voor hun inzet en betrokkenheid, waarna een geslaagde middag met een feestelijk aperitief wordt afgesloten.

7

HOVO AKTUEEL 8 HOVO Utrecht Magazine voorjaar 2009 Een kennismaking met Marieke Hummels, HOVO Coördinator Hogeschool Utrecht Door Marijke Peyser

profiel Wie: Marieke Hummels. Woonplaats: Woont in Houten. Werk: ‘Ik werk parttime (24 uur per week) aan de Hogeschool Utrecht; mijn functie is beleidsmedewerker’. Kranten: ‘Thuis lezen we de NRC Next’. ‘Must read’: ‘Mijn belangstelling gaat uit naar boeken over de mentale ontwikkeling van een baby in de eerste levensjaren. Ons eerste kindje is 16 maanden en de tweede is op komst’. Films: ‘Ik houd veel van thrillers. Ook heb ik genoten van “Chocolat”’. Hobby’s: ‘Mijn man en ik gaan geregeld mountainbiken. In Nederland zijn de uitgezette routes vaak behoorlijk technisch. We gaan ook wel naar Duitsland en België; daar is het meer klimmen wat ook wel een uitdaging is. Een andere hobby van me is fotograferen. Er zijn zoveel mogelijkheden met een digitaal fototoestel’. Lijfspreuk: ‘Een lijfspreuk heb ik eigenlijk niet. Wel heb ik een gedragscode die op het volgende neerkomt: je moet niet bang zijn om verder te kijken of te zoeken want veranderingen zijn vaak heel positief en openen nieuwe wegen’. Studie: ‘Ik heb bedrijfskunde gestudeerd met als specialisatie het analyseren, ontwerpen en veranderen van organisaties’.

H

et deel van de Hogeschool Utrecht waar we op bezoek Instituut Archimedes en de geldigheid van studiepunten. waren, is gehuisvest in een spiksplinternieuw, groots Dit laatste onderwerp had wat uitleg nodig: het komt neer gebouw aan de Padualaan in de Uithof, Utrecht. Al van ver op de vraag of studiepunten die lang geleden vergaard zijn wijst het logo je de weg. Ter plekke is het een drukte van je- (of in het buitenland behaald werden) vandaag aan de dag welste. Studenten zijn aan het werk (dankzij glazen panelen nog relevant zijn. in de leslokalen kan je de ‘activiteiten’ van het ogenblik volgen), op weg via de liften, naar de cafetaria of naar buiten. oen kwam het besprek op HOVO Utrecht. Hoe Het is ook een komen en gaan van leraren en medewerkers. komen de cursussen tot stand? De onderwerpen voor cursussen worden geregeld aangedragen door docenten die Marieke is beleidsmedewerker aan de Faculteit Educatie verbonden zijn aan de Hogeschool Utrecht. Het kan ook en wel aan het Instituut Archimedes, waar studenten een zijn dat Marieke op zoek lerarenopleiding kunnen gaat naar docenten voor een volgen van 4 jaar die leidt specifiek onderwerp. Dan is tot de tweedegraads beer een Programmacommissie voegdheid: na 3 jaar behaalt die er voor zorgt dat iedere men een Bachelors, na 4 jaar faculteit een inbreng heeft. een Masters. In het InstiProblemen zijn er ook. Het tuut Archimedes worden 14 is altijd een geschipper met opleidingen verzorgd, die zaalruimte. Als een docent in drie clusters samengevat onverwacht verhinderd is kunnen worden: moderne talen, bèta vakken, gezonddoor ziekte, moet er een oplossing gevonden worden. heid-welzijn-zorg. De meeste Op dat moment is het hanaankomende studenten hebdig om over een goed gevuld ben een HAVO diploma op adresboekje te beschikken. zak; het aantal buitenlandse het nieuwe gebouw van de Hogeschool Utrecht studenten is groot. Al met al geeft het coördineren veel voldoening: van de docenten hoort Marieke dat ze veel plezier hebben in het ls beleidsmedewerker aan de Hogeschool Utrecht verzorgen van cursussen voor HOVO Utrecht en dat ze het heeft Marieke een zeer gevarieerd en breed takenpakcontact met de deelnemers erg prettig vinden. Positiever ket. Tijdens dit interview spraken we over accreditatie, het kan het haast niet! verbeteren van het onderwijs, haar adviserende rol bij het

T

A

ACTIVITEITEN

HOVO Utrecht Magazine voorjaar 2009

9

Maarten van Rossem houdt honderden belangstellenden uit HOVO kring in de ban in een koude Domkerk te Utrecht, ter gelegenheid van de nieuwjaarsbijeenkomst 2009. Door Marijke Peyser

Met Obama rust in de wereld? I

n en rond de Domkerk, waar Prof.dr. Maarten van Rossem op 12 januari 2009 de HOVO-lezing tijdens de Nieuwjaarsbijeenkomst verzorgt, is het ruim voor de aanvang al een drukte van belang. De opmerking van de bestuursvoorzitter, Prof.dr. H. Voorma, was dan ook een schot in de roos toen hij in zijn korte, voorafgaande, inleiding opmerkte: ‘In slechte tijden stromen de kerken vol’.

Honderden HOVO cursisten bezochten de nieuwjaarslezing in de Utrechtse Domkerk

‘De tijden zijn slecht’, toegespitst op de Verenigde Staten en de aantredende president Barack Obama, is de teneur van de voordracht van vanmiddag. De erudiete, dikwijls geestige spreker, gaat allereerst in op de verkiezingen van november 2008. Talrijke aspecten van de verkiezingsstrijd komen aan de orde: het failliet van de zittende president George W. Bush, die op alle fronten gefaald heeft; het fenomeen van een ‘zwarte’ kandidaat voor het Witte Huis; de tegenstellingen tussen McCain en Obama wat betreft leeftijd, intelligentie en het kiezen van hun ‘running mate’ voor het Vice-Presidentschap; de felle strijd van Hilary Clinton voor het presidentschap en het gevaar van een vorm van dynastie die bij haar benoeming werkelijkheid zou worden. De verkiezingsperiode wordt door de spreker afgesloten met een aantal cijfers dat duidelijk maakt dat Barack Obama zijn overwinning te danken heeft aan het stemgedrag van de jonge blanke generatie, de ‘Afro Americans’ en vrouwen. Deze overwinning noemt Van Rossem ‘een wonder’ gezien Obama’s naam, Barack Hussein Obama, en zijn geboorteplaats, Hawaii. De oorsprong van dit ‘wonder’ is duidelijk, volgens Van Rossem: ‘it’s Mr. Bush’.

V

ervolgens schetst Van Rossem de achtergrond van de problematische toestanden waarmee de Verenigde Staten nu te kampen hebben. Zijn opmerkingen zijn stellig gebaseerd op persoonlijke ervaringen en indrukken van zijn recente reis door het Noord-Amerikaanse continent. De daar geziene armoede doet denken aan derdewereldlanden. De infrastructuur – de bruggen, de wegen, de openbare gebouwen en voorzieningen – zijn de laatste 50 jaar zwaar verwaarloosd en zijn hard aan vernieuwing/vervanging toe. In dit verband merkt Van Rossem op dat het toch zo vreemd is dat de Verenigde Staten aan zelffelicitaties doen terwijl daar helemaal geen reden toe is. Dan is er het onderwijs dat goed is aan de top, bijvoorbeeld Harvard University, maar veel te wensen overlaat wat vooropleidingen betreft. De oorlog in Irak, die wel eens $3.000 miljard kan gaan kosten en nu al een groot aantal mensenlevens heeft geëist, is een nachtmerrie die maar niet over wil gaan. Het wapenbezit van de doorsnee Amerikaan wordt door de spreker eveneens gezien als een ongewenst gegeven.

H

et is tegen deze achtergrond dat Barack Obama op 21 januari 2009 wordt ingewijd als de 44ste president van het nog steeds machtigste en rijkste land op aarde. Als eerste en voornaamste taak zal hij de kredietcrisis moeten aanpakken. De wortels van deze crisis liggen, volgens Van Rossem, in de jaren 1980, toen president R. Reagan luid en krachtig verklaarde dat de overheid zich diende terug te trekken en de vrije markt alle ruimte moest krijgen. Weg dus met de inmenging van de overheid – Roosevelds New Deal – en lang leve de dynamiek van het individu. Het werd een ‘ieder voor zich’ maatschappij en ‘na ons de zondvloed’ sfeer. Dit neoliberalisme is nu failliet. De oorzaak van de kredietcrisis, ‘the housing bubble’ in de Verenigde Staten, is te wijten aan een te ver gaande losbandigheid in de financiële wereld: de financiële markten dienen gesaneerd te worden, er moet opnieuw toezicht worden uitgeoefend op de financiële- en beleggingsinstanties. Deze toestanden treffen nu niet alleen de Verenigde Staten: door de globalisering heeft ieder land ermee te maken. Er is een nieuw financieel systeem nodig dat mondiaal gebruikt kan worden.

D

an is het zaak voor president Obama de Amerikaanse economie weer op peil te brengen. Door middel van overheidsprojecten? Door belastingverlagingen? En hoe groot dient dit pakket van hulpmaatregelen dan wel te zijn? $750 miljard? Meer? Minder? De reorganisatie van de gezondheidszorg is ook een dringende taak. Miljoenen burgers zijn niet verzekerd, voor velen worden medicijnen niet vergoed. De al genoemde slechte infrastructuur en het onbevredigende onderwijs dienen ook te worden verbeterd. Dit zijn zaken die in eerste instantie Amerika aangaan. Bij dit zware binnenlandse programma blijft het niet: de buitenlandse politiek, die door het beleid van George W. Bush in zoveel problemen is geraakt, moet radicaal worden herzien. Amerika dient zich terug te trekken uit Irak en zich afstandig te houden van Afghanistan. Daar waar de Engelsen en de Russen niet slaagden, zullen ook de Amerikanen geen succes hebben in het ‘democratiseren’ van het tribale Afghanistan. Maarten van Rossem geeft toe dat er een zware taak op frêle schouders gaat rusten en besluit, met een toespeling op de titel van zijn lezing: ‘Het is beter dan wat we hadden, maar waarschijnlijk zal het geen RUST IN DE WERELD BRENGEN’

10

ACTIVITEITEN

HOVO Utrecht Magazine voorjaar 2009

De uitwisseling tussen cursisten van HOVO Utrecht en hun collega’s van de Seniorenakademie van de Universität Leipzig was een indringende ervaring. De reisleider, Jan Huisman, doet verslag. Door Joop Ross.

Leipzig restaureren is één ding, een samenleving is iets heel anders….

A

Thomaskirche, Leipzig

ls op 6 oktober 2008 een deel van de studiereisgroep naar Leipzig onder leiding van Jan Huisman het oud Nederlandse liedje ‘Als ik u vinde’ ten gehore brengt, om zo hun Gastgeber aldaar te begroeten, dan is de reis voor de HOVO Utrecht cursisten naar Leipzig pas echt begonnen. Na een pittige inleiding door middel van een vijftal HOVO colleges over de DDR en de Wende en een voorbereiding en briefing door de HOVO coördinatoren Rieke Leenders en Hubert Schrijnemakers, was het eindelijk zover. Jan Huisman, vertelt enthousiast over de ervaringen van de groep tijdens de uitwisseling met cursisten in Leipzig. De studiereis werd georganiseerd met de opzet om meer te weten te komen over de stad Leipzig anno 2008, maar vooral ook over de recente geschiedenis van Leipzig, de zogenaamde Vreedzame Revolutie in 1989 en hoe het de ‘Ossie’s’ van toen, thans vergaat. Dit laatste element heeft op indrukwekkende wijze deel uitgemaakt van de uitwisseling omdat die precies samenviel met de herdenkingsdag: 9 oktober.

in te nemen. De bouw van een nieuw Universiteitscentrum (in het hart van de stad), een betere infrastructuur (met onder andere een Metro), de nieuwe beurshal voor de beroemde Leipziger Messe, de verbouw en restauratie van het ooit zo beroemde Hauptbahnhof: het zijn allemaal voorbeelden van Leipzig in wederopbouw.

M

aar Leipzig is ook een stad van mensen en in de recente geschiedenis vooral het symbool van de (wat we nu noemen) Vreedzame Revolutie in 1989, die uiteindelijk de Wende tot gevolg had. Het Oost-Duitsland (de DDR) van toen stond financieel en economisch aan de rand van de afgrond. Materiële welvaart zoals in het Westen was er ver te zoeken, terwijl men daar, onder andere via TV, wel kennis van nam. Op die manier werden Oost-Duitsers zich maar al te zeer bewust van de schrijnende tegenstellingen tussen hen en de inwoners van West-Duitsland (de BRD) of elders in het vrije Westen. Neem daarbij de sterk toenemende repressie op de bevolking door bijvoorbeeld de Oost-Duitse geheime dienst (Stasi) en het laat zich begrijpen dat er binnenskamers een grote ontevredenheid onder de bevolking ontstond.

W

as normale discussie binnen het gewone leven in de DDR over dit soort zaken onmogelijk, in de kerken was daarvoor nog wel enige atuurlijk zijn ook de toeristische elementen ruimte, al was het maar omdat de overheid die aan bod gekomen. Weliswaar niet uitputtoch niet te erg durfde aan te pakken. tend (dat kan ook niet in vijf dagen), maar beEn daar begon het dus. Het was dominee Christizoeken aan de Thomaskirche, het Altes Rathaus an Führer die in de Nicolaikirche al in 1982 begon met het stadsmuseum en de (pas gerestaureerde) met het houden van het zogenaamde vredesgebed Albertina Bibliothek, stonden op het programop maandagmiddag. Iedereen was hier welkom. ma. Die bijeenkomsten werden steeds vaker gevolgd Zo werd een prima beeld verkregen hoe ver Leip- door discussie en een demonstratie (de Montagszig is gevorderd met het herstellen van de in de demonstrationen) langs het Stasi hoofdkwartier, DDR tijd ontstane achteruitgang. met als uiteindelijk hoogtepunt de demonstratie Ook een dagtocht naar het prachtige Dresden op 9 oktober 1989. was in de planning opgenomen. Met leuzen als ‘Wir sind das Volk’ en ‘Keine WafHet bezoek aan het ‘Zeitgeschichtliches Forum fen’ gingen er zo’n 10.000 mensen de straat op. Leipzig’ was natuurlijk minder toeristisch, maar De DDR kraakte in al zijn voegen, niet alleen in heeft veel bijgedragen aan de beeldvorming over Leipzig, maar ook in Berlijn. Leipzig en de jongste geschiedenis. Leipzig wordt ook behoorlijk opgewaardeerd e HOVO groep sprak met veel mensen over om zijn prominente plaats als veelbelovende en die tijd en nog altijd vertelt men over de belangrijke Duitse stad (die het ooit was) weer enorme spanning die er hing. Wat zouden politie

N

D

11

CURSUSINFORMATIE

HOVO Utrecht Magazine voorjaar 2009

en Stasi doen? Als het verkeerd ging en er geschoten zou worden, dan was een bloedbad onvermijdelijk. Maar het wonder voltrok zich: de demonstratie bleef geweldloos en de overheid durfde niet in te grijpen. Mede door die enorme demonstratie in Leipzig, maar ook door de internationale ontwikkelingen (Gorbatsjov en de ineenstorting van het Oostblok) gingen die nacht de grenzen tussen Oost en West open: de Wende was een feit!

pensioenen en het leven dat steeds duurder wordt. Het doet mensen verzuchten: ‘we waren vroeger weliswaar niet vrij, maar iedereen had wel werk!’ Ook de grote invloed die ‘Wessies’ hebben gekregen in zakenleven, cultuur en politiek steekt de ‘Ossies’ enorm. Pikant voorbeeld: bij het eerdergenoemde bezoek aan het ‘Zeitgeschichtliches Forum Leipzig’ was er een jonge vrouw van West-Duitse afkomst die een inleiding hield over de geschiedenis van Leipzig. Dit had een zodanige ergernis bij de ook aanwezige Leipzigers tot gevolg dat die er met een boog omheen liepen. ‘Wat moet zij ons vertellen over

M

en kon zich vanaf dat moment vrij voelen in spreken en handelen. Maar ontstond er ook een welvarend Nicolaikirche, Leipzig leven zoals men dat, achter de eertijds gesloten grenzen, in onze geschiedenis’? het Westen had gezien? De herdenkingsbijeenkomsten die de Utrechtse groep in n het zijn ook vooral de senioren die de onderlinge het Gewandhaus en in de Nicolaikirche bijwoonden waren solidariteit en samenhang van vroeger missen. buitengewoon emotioneel en gaven blijk van enorme frusMen is blij met de vrijheid die de Wende bracht, maar nog tratie en teleurstelling: nee dus! lang niet met het leven dat daarna volgde. Grote ontevredenheid heerst er over de enorme werkloosheid (thans 20%) als gevolg van het wegvallen van 75% van Als het lied ‘Als ik u vinde’ symbolisch was bedoeld voor het de (verouderde) bedrijvigheid zonder dat daar voldoende vinden van de stad Leipzig en haar bewoners, dan is die zo nieuwe werkgelegenheid voor in de plaats komt, de slechte uitgesproken wens volledig uitgekomen!

E

‘HOVO ontmoet HOVO’

HOVO-Utrecht organiseert tegenbezoek in het kader van uitwisseling met cursisten uit Leipzig. Door Rieke Leenders.

Over het eerste ‘uit’ bezoek in 2008 in Leipzig, Duitsland, kunt u alles lezen in het verslag van Jan Huisman in dit Magazine. De ‘thuisbezoeken’ staan in het kader van ‘HOVO ontmoet HOVO’. Het eerste ‘thuisbezoek’ vindt plaats van 14 tot 18 september 2009, met de komst van de deelnemers uit Leipzig. De Leipzigers logeren bij de Utrechtse HOVO-isten die vorig jaar bij hen gastvrij onderdak kregen. Onze HOVO-isten zorgen voor de ontspanning in kleinere kring en voor een ‘onvergetelijke tijd’ voor onze buitenlandse gasten. De ‘officiële ontvangst’ bestaat uit lezingen en excursies die voor iedereen openstaan. Alles gebeurt in de Duitse taal en op fraaie locaties in Utrecht en Amsterdam. Dinsdag 15 september, Utrecht, 10.00 – 12.00 uur: Welkomstwoord door Drs. Gerard van Dorp, algemeen coördinator HOVO Utrecht. Daarna volgt de lezing ‘Utrecht in historisch perspectief ’ door Mr. Wibo Heere. Wibo Heere is ouddocent internationaal recht en kenner van de geschiedenis van Utrecht. Zijn lezing gaat over de geschiedenis van Utrecht vanaf de Romeinse tijd tot heden. Daarbij schenkt hij aandacht aan de periode van Utrecht als bisdom, met belangrijke banden met het bisdom Keulen; aan de tijd van Karel V vanaf 1528, toen Utrecht deel werd van het Rijk en aan de rol van de provincie Utrecht tijdens de Republiek, de Franse tijd en het Koninkrijk. 14.00 – 16.00 uur: Rondleiding door de binnenstad van Utrecht door Mr. Wibo Heere Woensdag 16 september, Amsterdam, 11.00 – 12.00 uur, Goethe-instituut: Lezing en rondleiding door Rainer Manke. Manke is hoofd van de Taalafdeling van het Goethe-instituut. 14.00 – 16.30 uur, Universiteit van Amsterdam: De middag begint met een korte inleiding ‘Historisch en sociologisch kijken in Amsterdam’ door dr. Johannes van der Weiden, oud-docent/onderzoeker Sociologie van de Gebouwde Omgeving, Universiteit van Amsterdam, gevolgd door een rondwandeling onder zijn ervaren leiding door het hart van Amsterdam, met stedenbouw en architectuur als duidingen van sociale en economische ontwikkelingen en structuren, tot in de huidige tijd. Vrijdag 18 september, 10.00-12.00 uur, De Uithof, Utrecht: Lezing van mr. G.H.O. van Maanen over de verschillen en overeenkomsten tussen Duitsers en Nederlanders. Van Maanen is oud-directeur van Oikocredit, de bank voor mikrokrediet en heeft brede ervaring met Oost-Duitsland, zowel voor als na de Wende. Voor meer informatie: de cursus staat vanaf 1 juni 2009 in onze nieuwe cursusgids en op de website www.hovoutrecht.nl Iedereen is van harte welkom om tegen het reguliere tarief aan de lezingen en excursies deel te nemen.

12

HOVO AKTUEEL

HOVO Utrecht Magazine voorjaar 2009

HOVO Utrecht Magazine voorjaar 2009

BESTUURSLEDEN GEVRAAGD

Het bestuur van de Vrienden van HOVO Utrecht is op zoek naar twee bestuursleden. BESTUURSLID: - vertegenwoordigt de Vrienden in de Programmacommissie van HOVO Utrecht - rapporteert zijn bevindingen in de bestuursvergaderingen - denkt mee met en neemt actief deel aan de organisatie van de activiteiten (onder andere excursies) van het Vriendenbestuur - gebruik van pc (e-mail, Word, Excel) is noodzakelijk BESTUURSLID WEBSITE: - is in staat een eenvoudige website op te zetten en te onderhouden, dan wel de bouw van een website door derden, namens het bestuur te begeleiden - is bekend met hosting en kan dit proces begeleiden - is bekend met de mogelijkheden van communicatie via internet en in staat deze activiteiten te ontwikkelen - alle mogelijke kennis van computerapplicaties m.b.t. het voorgaande wordt als vanzelfsprekend gezien. Verder wordt gevraagd een actieve en positieve bijdrage aan de doelstellingen van de Vrienden door middel van een goede en open onderlinge communicatie. Een ‘hands on’ mentaliteit is belangrijk. Door veelvuldig e-mailcontact is het aantal vergaderingen beperkt. Enige bekendheid met het HOVO werk wordt op prijs gesteld. Voor beide bestuursfuncties gaat het om een vrijwilligersfunctie; er is een regeling voor onkosten- en reiskostenvergoeding. Eventuele benoeming vindt plaats na een selectieprocedure en kennismaking. Wij zien graag uw reacties tegemoet! Paula de Smidt, voorzitter. T: 030 – 251 83 93 of [email protected]



Durft u de uitdaging aan?

Voor een VMBO-school zijn wij op zoek naar zestigplussers die in het studiejaar 2009-2010 een jongere leerling (leeftijd 15-18 jaar) vrijwillig willen begeleiden. Het project is gericht op jongeren die extra ondersteuning kunnen gebruiken bij studie- en aanverwante problemen. U kunt hierbij denken aan concrete studieproblemen zoals: ‘Hoe plan ik mijn huiswerk?’, of ‘Hoe kan ik het beste leren voor een toets?’ tot vragen over de toekomst: ‘Wat wil ik worden?’, ‘Waar ben ik goed in?’. Veel jongeren die zich voor een mentorproject aanmelden missen een voorbeeldfiguur in hun omgeving aan wie ze zich kunnen spiegelen of die hen de weg kan wijzen in het onderwijs. Een mentor kan deze rol vervullen door zijn of haar kennis en levenservaring in te zetten. Van u als mentor verwachten we dat u een keer per week/ twee weken contact heeft met de jongere in zijn of haar eigen omgeving. Bijvoorbeeld op school, thuis, het sportveld of de bibliotheek. De mentor en de jongere ondernemen samen activiteiten die zowel gericht kunnen zijn op zelfontplooiing als op de studie.

Als mentor krijgt u vanuit het lectoraat Participatie en Maatschappelijke Ontwikkeling een training op het terrein van mentoring aangeboden. Gedurende het mentorproject wordt u tevens ondersteund in de vorm van intervisie. De docenten die u trainen en begeleiden hebben ruime ervaring op het terrein van mentorprojecten. Uit de ervaring die we hebben met diverse mentorprojecten blijkt dat jongeren de aandacht van hun mentor over het algemeen erg waarderen. Het project start bij voldoende belangstelling in september 2009 met een inleidende cursus. Daarna worden de mentoren en de jongeren aan elkaar gekoppeld. De cursus zal gegeven worden in Amersfoort, Hogeschool Utrecht, Berkenweg 11. Als u de uitdaging aandurft, neem dan contact op met: [email protected] Tel. 033–4212487 [email protected] Tel. 033–4212494

ruimte voor advertentie Zuidam

13

Belangrijke adressen HOVO Utrecht Bureau HOVO Mw. Y.C.M. van der Valk e-mail: [email protected] Bezoekadres: Bestuursgebouw Universiteit Utrecht Heidelberglaan 8 kamer 260,Utrecht-De Uithof e-mail: [email protected] Postadres: Postbus 80125, 3508 TC Utrecht; tel. 030-2533197 (ma.- di.- wo.- do.- van 9.00 tot 12.30 uur)

Coördinatoren Algemeen coördinator Dhr. drs. G.W. van Dorp Postbus 80125, 3508 TC Utrecht tel. 030-2533197, mobiel 06-53163874 (maandag en donderdag) e-mail: [email protected] Voor informatie over de inhoud en het niveau van een cursus kunt u terecht bij de coördinator van de instelling die de cursus verzorgt. Hogeschool Utrecht Mw. B. Pols en drs. D. van der Veen Hogeschool Utrecht, Faculteit Educatie

Postbus 14007, 3508 SB Utrecht tel. 030-2522 450 of 06 2163 6774 e-mail: [email protected]

Hogeschool Utrecht-locatie Amersfoort Mw. B. Pols en dhr K. Velthuis Berkenweg 11, 3818 LA Amersfoort Postbus 512, 3800 AM Amersfoort tel. 030-2522 450 of 06 2163 6774 e-mail: [email protected] of [email protected] Universiteit Utrecht Mw. dr. H.W.G. Leenders Postbus 80125, 3508 TC Utrecht tel. 030-2532975 (maandag en donderdag) e-mail: [email protected] Universiteit van Tilburg/Faculteit Katholieke Theologie Dhr. dr. Th. de Wit Postbus 80101, 3508 TC Utrecht tel. 030-2533602 e-mail: [email protected] Universiteit voor Humanistiek Mw. drs. M. Braakman Postbus 797, 3500 AT Utrecht tel.030-2390177 e-mail: [email protected]

Het doel van de ‘Stichting Vrienden van HOVO Utrecht’ is het ondersteunen van HOVO Utrecht en het behartigen van de belangen van de cursisten. Zij doet dit o.m. door: - de stichting te vertegenwoordigen in het bestuur van HOVO Utrecht; - deelname aan de programmacommissies; - de eindredactie en de vormgeving te verzorgen van het HOVO Utrecht Magazine; - te assisteren bij lezingen en andere grote activiteiten; - de werving te verzorgen van de z.g. cursuscontactpersonen; - te zorgen dat de Vrienden altijd de cursusgids ontvangen. Verder organiseert de stichting elk najaar een z.g. ‘Vriendendag’ (meestal met een interessante lezing), om alle vrijwilligers te bedanken voor hun inzet. Tenslotte is de Stichting actief met het organiseren van excursies, waar uitsluitend donateurs van de stichting voor kunnen inschrijven.

U kunt dit werk steunen door donateur te worden en een bedrag van € 10,00 (minimaal) over te maken op bankrekening 60.42.69.706. t.n.v. St. Vrienden HOVO Utrecht te Zeist o.v.v. donatie 2009