JUNI / JULI 2008
Nr.
6
www.euromarsen.dds.nl
SOCIAAL EUROPA KRANT VAN DE EUROMARSEN TEGEN BESTAANSONZEKERHEID, ARMOEDE EN SOCIALE UITSLUITING
Europa en de pensioenen Rust tijdens het leven vindt de EU niet nodig, rusten doe je maar onder de grond
Ouderen eisen verhoging AOW > pagina 2
Geloof en wapens voor pensioenen > pagina 4
Vrijhandelspolitiek: ramp voor armen > pagina 7
Verzet tegen neoliberale agenda > pagina 3
Stakingen om pensioen in Griekenland > pagina 5
Oproep algemene vergadering > pagina 8
Aanpassingen Europese pensioenstelsels > pagina 4
Pensioenfinanciering: diverse systemen > pagina 6
Gezocht: vrijwilligers voor de verspreiding van de krant
SOCIAAL EUROPA
2
JUNI / JULI 2008
Ouderen eisen verhoging AOW
Ouderen luisteren ademloos naar professor Paul de Beer die alle argumenten van de regering onderuit haalde. (Foto: Marjan Borsjes)
Piet van der Lende Op 3 april 2008 werd het ‘Platform AOW Omhoog!’ opgericht in een zaal van centrum Bellevue in Amsterdam. Honderdvijftig 65-plussers luisterden naar een betoog van Paul de Beer, hoogleraar arbeidsverhoudingen aan de Universiteit van Amsterdam. De Beer haalde de argumenten onderuit die de regering gebruikt om de AOW niet te hoeven verhogen. De aanwezigen reageerden enthousiast toen voorgesteld werd een platform voor verhoging van de AOW op te richten. Twee kartrekkers van het Platform, Jaap Duppen (79) en Frits Neijts (bijna 80), spraken de zaal toe. Zij zijn respectievelijk secretaris en voorzitter van het nieuwe Platform AOW Omhoog!, dat gedragen wordt door ouderen uit de zes Amsterdamse ouderenorganisaties: ANBO, KBO, NOAR, NOMA, PCOB en WOUW. Het Platform stelt dat zeventien jaar geleden de koppeling tussen loon en AOW is losgelaten. Inmiddels loopt de AOW
15 procent achter ten opzichte van de lonen. Het leven is voor iedereen duurder geworden en veel ouderen leven in armoede. Het Platform heeft kritiek op het regeringsbeleid, dat men omschrijft als het aanleggen van noodverbanden, zoals de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Je kunt een aanvraag indienen voor wat extra hulp of voor een aparte voorziening, wat dan weer beoordeeld moet worden door een bureaucratische instelling, enzovoorts. Stop met die lapmiddelen en verhoog gewoon de AOW met 90 euro per maand, stelt het Platform. Het platform vindt dat ook de werkende generatie die nu AOW-premie betaalt, baat heeft bij een stevige AOW. ‘Een waardevast AOW is ook goed voor jongeren. Dan hebben ze geen aanvullende verzekeringen nodig. We moeten het verkregen recht verdedigen, juist in het belang van de toekomst.’ De middag in Bellevue begon met een toespraak van hoogleraar Paul de Beer. Hij begon zijn verhaal met drie argumenten waarom de AOW niet
COLOFON De krant Sociaal Europa is een uitgave van de Stichting voor een Sociaal Europa en verschijnt in een oplage van 60.000 exemplaren waarvan 30.000 exemplaren als bijlage van MUG Magazine. Redactie: Willem Bos, Sander Janzweert, Dirk Kloosterboer, Henk Kroon, Piet van der Lende, Jan Müter, Abraham Vega, Michiel Wetzer Medewerker aan dit nummer: Hikmet Ulger Eindredactie: Martin Ottens
Lay-out: Gert Meijerink, Jaap van der Sluijs Foto’s: Marjan Borsjes en anderen Illustratie omslag: Abraham Vega Druk: Drukkerij Dijkman Redactieadres: Da Costakade 148, 1053 XC Amsterdam. Telefoon: 020 618 1815. Fax : 084 225 5345 E-mail:
[email protected] Het project ‘Europa en de Minima’ waar deze krant een onderdeel van is komt mede tot stand door een bijdrage uit het Europafonds van het Ministerie van Buitenlandse Zaken.
Gezocht: vrijwilligers voor de verspreiding van de krant. Bel 020 689 8806
omhoog zou moeten. Vervolgens veegde hij deze drie argumenten stuk voor stuk van tafel in zijn verhaal. Kort gezegd komt het erop neer dat de AOW de afgelopen dertig jaar sterk is achtergebleven bij de overige inkomensstijgingen. Strikt genomen is er minder armoede dan dertig jaar geleden, maar het verschil tussen het besteedbare inkomen en de kosten van het levensonderhoud is wel veel groter. Bovendien blijkt uit zijn betoog dat de AOW ook over dertig jaar nog te betalen is. (Zie voor de tekst van de toespraak http://www.pauldebeer.nl/. ) Na de toespraak van De Beer was er discussie met een forum waarin onder andere Caroline Boelhouwer, gemeenteraadslid voor de SP in Amsterdam, Marius Ern-
sting en Paul de Beer zitting hadden. Het Platform AOW Omhoog! wil via een burgerinitiatief de kwestie op de agenda van de Tweede Kamer krijgen. Daartoe zijn 40.000 handtekeningen nodig. Het platform krijgt steun van in ieder geval de SP en Groenlinks en denkt het benodigde aantal handtekeningen makkelijk te kunnen halen. Maar het is de bedoeling dat dit een landelijke actie wordt. Ouderen kunnen een vuist maken. Het organisatieadres is gevestigd bij J.C.Duppen, Baden Powellweg 20A, 1069 KW Amsterdam, tel: 020-614 30 68, e-mail:
[email protected].
Werkgevers willen verslechtering pensioenen in Nederland Onlangs werd bekend dat de werkgevers veranderingen in het Nederlandse pensioensysteem willen. VNO/NCW en MKB Nederland hebben hun plannen ontvouwd in de nota ‘Naar een modern en betaalbaar pensioen’. De organisaties willen een hogere pensioenleeftijd, slechtere indexering en een langere pensioenopbouw in vele variaties. In de voorstellen blijft alleen het pensioenstelsel op zichzelf -met de bestanddelen AOW, aanvullend werknemerspensioen en eventueel individuele aanvullende verzekeringen- in beginsel overeind. Maar de indexatie, de aanpassing aan inflatie en loonstijgingen moeten van de werkgevers worden ‘versoberd’. De premies van de collectieve pensioenregelingen belopen volgens de werk-
gevers inmiddels tussen de vijftien en twintig procent van de lonen. Dat is volgens hen ‘de bovengrens’. De bijdrage van de werknemers zou moeten worden verhoogd. De vakbonden en de ouderenbonden stellen dat de werkgevers geen nieuwe ideeën aandragen, ‘ze willen louter de pensioenkosten omlaag brengen door te bezuinigen op de pensioenkwaliteit’ aldus vakbondswoordvoerders. Maar hier en daar zijn geluiden te horen over een compromis met de werkgevers. Mochten in de toekomst de pensioenen moeilijker financierbaar zijn, dan zou als uitgangspunt voor het pensioen het ‘eindloon’ vervangen kunnen worden door het meestal lager uitvallende ‘middelloon’. Of de pensioengerechtigde leeftijd kan met een jaar worden verhoogd, aldus verschillende voorstellen.
SOCIAAL EUROPA Hervorming arbeidsrecht De Europese Commissie en in haar kielzog het Europees parlement bemoeien zich actief met de Europa-brede discussie over de hervorming van het arbeidsrecht, zoals versoepeling van het ontslagrecht, maatregelen om werknemers langer te laten doorwerken en het onder druk zetten van werklozen om ieder flexibel baantje te accepteren. Dit alles in het kader van de Lissabon-strategieën over de flexibilisering van de arbeidsmarkt. Zo publiceerde de Commissie in november 2006 het Groenboek ‘De modernisering van het arbeidsrecht met het oog op de uitdagingen van de 21ste eeuw’ . In oktober 2007 publiceerde ze een rapport waarin de resultaten van allerlei raadplegingen zijn opgenomen. Er zijn 450 zeer uiteenlopende reacties verwerkt van nationale regeringen, NGO’s, vakbonden, werkgevers, etcetera. Ondertussen werd ook in het Europees Parlement veel over het Groenboek gediscussieerd. Sindsdien is een veelheid aan strategische rapporten uitgebracht, zoals het rapport ‘Keeping up the pace of change’ van de Europese Commissie, waarin de actiepunten voor een hernieuwde Lissabonstrategie 2008-2010 worden uiteengezet. In het rapport wordt een verband gelegd tussen de hervormingen van de pensioenen (mensen langer laten doorwerken en verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd), de reorganisatie van de sociale zekerheid en de flexibilisering van de arbeidsmarkt. Deze flexibilisering moet in Nationale Actie Plannen worden uitgewerkt.
Richtlijnen Daarnaast worden ‘geïntegreerde richtlijnen voor groei en werkgelegenheid’ ontwikkeld en plannen aangekondigd voor een nieuw gemeenschappelijk immigratiebeleid. In de rapporten van de Commissie worden mooie woorden gewijd aan het in de richtsnoeren gehanteerde begrip ‘flexicuritymodel’: de combinatie van flexibiliteit en bestaanszekerheid. Hoe kun je mensen voortdurend laten wisselen van baan, zorgen dat mensen zich aanpassen aan de actuele vraag van de markt (lees: de waan van de dag) en toch zorgen dat mensen bestaanszekerheid hebben? Ondanks de mooie woorden die aan de mogelijkheden van die combinatie gewijd worden, zijn er weinig maatregelen voorgesteld om het fenomeen van de werkende armen tegen te gaan. Steeds meer mensen kunnen aan hun deeltijdbaantje of ‘armoedebanen’ geen bestaanszekerheid meer ontlenen en er is een groeiende tweedeling op de arbeidsmarkt tussen kansrijken en kansarmen. De Europese voorstellen gaan ten koste van ontslagbescherming en bestaanszekerheid. De tweedeling op de arbeidsmarkt wordt soms ook bevorderd met actieve medewerking van de vakbonden. Die sluiten in Nederland CAO’s af waarbij de salarissen van beginnende werknemers of mensen die kort in dienst zijn worden verlaagd of slechts gering verhoogd, terwijl de lonen van mensen die lang in dienst zijn sterk stijgen. Hiernaast is een tegengeluid te horen, maar het is de vraag of de vakbonden zich actief tegen de Lissabon-strategie zullen verzetten. De vakbeweging zal in de toekomst moeten kiezen of zij actief blijft meewerken aan de uitvoering van de Lissabon-strategie als sociale partner in allerlei overlegsituaties (ook op Europees niveau), of dat zij zich sterker zal maken voor alternatieven.
JUNI / JULI 2008
3
Verzet tegen neoliberale agenda door harde kern vakbond
Links Egbert Schellenberg en rechts Niek Stam van ‘Vecht voor je recht’
Met de website ‘Vecht voor je recht’ is de harde kern van de vakbeweging een offensief gestart tegen Europese plannen voor een soepeler ontslagrecht en langer werken. ‘Dan zijn we maar conservatief. Maar wij gaan gewoon voor de bescherming van werknemersrechten.’ Dirk Kloosterboer De actie is opgezet door vakbondsbestuurders Egbert Schellenberg en Niek Stam,samen met collega’s uit andere sectoren. Schellenberg startte bij de dienstplichtigenvakbond VVDM en ging in 1982 aan de slag bij de jongerenbeweging van de FNV. Inmiddels is hij bestuurder bij FNV Bondgenoten,waarbij hij in 2005 een grote staking bij de Shell leidde. Stam begon zijn loopbaan ooit als slachter (‘Dat doe ik nou nog steeds maar dan met werkgevers. Afslachten’). Hij werd door Schellenberg aangenomen bij de jongerenbeweging van de FNV. Inmiddels is hij bestuurder in de havens; een sector met een militante achterban waar bondsbestuurders het niet altijd even gemakkelijk hebben. ‘Ik heb zelfs ledenvergaderingen gehad dat ik beveiliging had staan.’ Waar komt jullie internationale belangstelling vandaan? NS:‘De havens zijn heel erg internationaal georganiseerd. Er zijn vier grote global terminal operators, die zestig tot zeventig procent van de markt in handen hebben. De rederijen idem dito. Dus als wij niet samenwerken, dan gaan we aan het gas. Bij een grote actie in de Rotterdamse haven liep de Maritime Union of Australia met dertig man voorop. En zestien jongens van de westkust van Amerika. Want die snappen: als het hier doorgaat, komt die neoliberale agenda ook naar hun toe. Dus wij moeten gewoon gezamenlijk optrekken. Afgezien van dat het veel lol oplevert, is het natuurlijk een ijzersterk wapen.’
ES: ‘Wat mij intrigeert de afgelopen jaren zijn de ontwikkelingen in Europa, omdat je ziet dat er een duidelijke coördinatie plaatsvindt tussen werkgeverskant en zeg maar de rechtse kant van de politiek. Je ziet de effecten daarvan steeds duidelijker op je afkomen. En dan ontstaat zo’n idee van: we moeten daar eigenlijk natuurlijk tegencoördinatie op hebben. Dus daar zit een groot deel van mijn motivatie.’ NS: ‘Nou zijn er een aantal bestuurders op dit kantoor die zich interesseren in de neoliberale agenda. Daar stoppen we veel tijd en energie in, vrije tijd vooral. Dan worden we gezien als een stelletje kwajongens die altijd wat te zeuren hebben. Want met de kennis die wij hebben, zeggen wij: joh, er hoeft helemaal niet aan het ontslagrecht gesleuteld te worden. Er hoeft helemaal niet langer gewerkt te worden. Maar dat durven ze [de vakbondsleiding] niet te roepen, dan zijn ze bang dat ze verstoten worden van het overleg. Dan denk ik: nou en!’ ES: ‘Als je alleen maar roept dat je de huidige rechten wil beschermen, dan ben je conservatief en dat is blijkbaar iets wat onze leiding niet wil.’ Jullie hebben dat als geuzennaam aangenomen. ES: ‘Ja, dan zijn we maar conservatief. Maar wij gaan gewoon voor de bescherming van werknemersrechten.’ Voorstanders van een soepel ontslagrecht zeggen dat je outsiders een kans moet bieden. Je beschermt nu de mensen die een goede baan hebben ten koste van de jongeren en de allochtonen en de laag opgeleiden. ES: ‘We zien dat de arbeidsmarkt krapper wordt, we zien dat er steeds meer vacatures komen, en toch zie je dat de groep waar we het over hebben niet aan de slag komt. Met andere woorden, er is iets anders aan de hand dan het probleem van het ontslagrecht. Wat er aan de hand is, is dat die mensen qua kwalificaties niet aansluiten op de vacatures die er wel zijn. Mensen hebben geen beroepskwalificaties, zijn halverwege hun schoolopleiding uitgestapt.
Dus daar zit de spanning. Dat heeft toch niks te maken met de vraag of je iemand makkelijk kan ontslaan?’ NS: ‘Ik beticht de neoliberalen ervan dat ze bezig zijn om fictief een overschot aan werknemers te creëren zodat de lonen weer omlaag gaan. Want nu is het eigenlijk het jaar waarin de vakbeweging zou moeten gaan oogsten. Er is krapte op de arbeidsmarkt. We hebben jarenlang ingeleverd. Dus nou is het aan ons. En dan komt dat verhaal van die arbeidsmarkt. Dus dan zeggen ze: ”Joh Stam, we hebben toevallig iemand die net zo goed is als jij, maar jij bent gewoon te duur. Als je nou niet tien uur per dag gaat werken, of veertig uur per week, dan schoppen we je eruit”. Dan zeg ik nou, dat zal allemaal wel, maar ik heb wel lekker mijn CAO’tje. Dus kom maar op. Dan gaan we even een rekensommetje maken. Dan ben ik toevallig vijftig of tweeënvijftig, passen we de kantonrechtersformule toe, voor tweeëneenhalve ton aan euro’s ben ik weg. Dan denkt die werkgever: “nou, zo slecht is hij ook weer niet”. Maar als je van de kantonrechtersformule afkan en het ontslagrecht gaat versoepelen, en ik ga voor zeventigduizend, dan gaat Stam natuurlijk gewoon tien uur per dag werken. Dat is het spel dat er gespeeld wordt.’ Het doel van Vecht voor je recht is om mensen dit soort zaken uit te leggen? ES: ‘Het eerste doel is informeren. Mensen duidelijk maken waar het over gaat en wat de kern van het probleem is. En als meer mensen weten waar het om gaat, ben je ook beter in staat om te mobiliseren op het moment dat er concreet plannen zijn. We hebben in 2004 die eerste golf gehad rond de pensioenen, we hebben nou het ontslagrecht gehad. Wij gaan ervan uit dat er de komende jaren nog wel een aantal van dit soort aanvallen komt op grond waarvan je zal moeten mobiliseren. En het is heel belangrijk dat je in de tussentijd in ieder geval informeert en mensen het verhaal duidelijk maakt.’ meer info: www.fnvvechtvoorjerecht.nl
SOCIAAL EUROPA
4
JUNI / JULI 2008
Aanpassingen van de pensioenstelsels Jan Muter In heel Europa zijn aanpassingen op het pensioenstelsel aan de orde van de dag. Soms gaan die aanpassingen gepaard met veel verzet en weerstand uit de kant waar de klappen vallen. De pensioenen zelf, of de oude dag voorziening, zijn strikt genomen geen beleidsterrein van Europa of de Europese Commissie. Het beleidsterrein raakt echter wel direct aan het werkgelegenheidsbeleid en de organisatie van de sociale zekerheid. En ook die terreinen vallen strikt genomen buiten de invloed van Europa. Maar Europa heeft hier wat op gevonden, namelijk het proces van ‘Open Beleidscoördinatie’. Ondanks het feit dat het werkgelegenheidsbeleid en de organisatie van de sociale zekerheid niet ‘des Europas’ is, vormt het wel het scharnierpunt voor de invoering van de dominante
X = effectieve leeftijd bij uittreding 0 = officiële pensioen gerechtigde leeftijd # = toekomstige pensioengerechtigde leeftijd
land leeftijd ➞ ➞
Pensioengerechtigde leeftijd in Europa
neoliberale economische politiek. Dit neoliberale denken heeft al enige decennia de wind in de zeilen en vormt steeds meer de ruggengraat van de Europese politiek. Het (1e) akkoord van Lissabon, dat van Europa de meest concurrerende kenniseconomie van de wereld moest maken, bevatte tal van afspraken op het terrein van de werkgelegenheidspolitiek. Arbeid moest flexibeler en goedkoper worden. Daartoe moest ondermeer de bijl in de bescherming tegen ontslag en meer concurrentie tussen werknemers uit verschillende landen worden aangewakkerd.
Demografische ontwikkelingen Een onderdeel van het neoliberale werkgelegenheidsbeleid vormt tevens een antwoord op de demografische ontwikkeling. De bevolking in Europa vergrijst in een rap tempo door een lage vruchtbaarheid en een langere gemid-
58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69
Portugal
0X
Ierland
X
Denemarken
0X
VK
X
0 #
0
Spanje
X
0
Nederland
X
0
Duitsland
X
0
Polen
X
0
Frankrijk
X
België
X
0
Oostenrijk
X
0
#
#
0
delde levensduur. Daardoor krimpt de actieve beroepsbevolking en groeit het aantal en aandeel van de bevolking dat van een pensioenvoorziening gebruik maakt. Door die krimp van de beroepsbevolking kunnen bedrijven op termijn moeilijker aan personeel komen. Dat probleem wordt nog eens versterkt door de toename van het aantal mensen dat zorgafhankelijk is. De schaarste aan personeel vormt op haar beurt een bedreiging voor de economische groei. Omdat er eenvoudig te weinig handen zijn om al het werk te doen en omdat, door de schaarste, de ‘kapitaal-arbeid inkomensquote’, wel eens verder in het voordeel van arbeid kan gaan verschuiven - het nachtmerriescenario voor ondernemers.
Richtsnoeren Om dit soort scenario’s te voorkomen, zijn in het akkoord van Lissabon zogeheten richtsnoeren afgesproken, waarin landen zich committeren aan en actieplannen opstellen om de actieve participatie van de beroepsbevolking te verhogen tot gemiddeld 78% (in 2050). Om daar te komen worden weer subdoelen bepaald. Zo moet het gemiddelde aantal dienstjaren per werknemer in 2010 met maar liefst 5 jaar omhoog. Daartoe werd als streefcijfer gesteld dat in 2010 50% van de mensen tussen 55 en 64 jaar werkzaam moest zijn. In Nederland was de arbeidsparticipatie in 2000 circa 71%. De landen van de Europese Unie werken op nationaal niveau actief aan het uitvoeren van de Lissabon doelstellingen. Het 1e akkoord van Lissabon is richtinggevend geweest, ondanks de diversiteit aan landelijke politieke coalities, voor een kaalslag op het terrein van de vroeg-pensioenregelingen zoals de
VUT in Nederland en de Brug-pensioenregeling in België. Dit ondanks het feit dat Europa geen formele zeggenschap heeft op het terrein van werkgelegenheidsbeleid en sociale zekerheid.
Verhoging pensioengerechtigde leeftijd En ondertussen woedt in elk Europees land een discussie over de verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd en lijkt de vraag alleen nog wanneer die verhoging zijn beslag krijgt. Daarnaast discussieert men in elk Europees land verwoed over de aard en omvang van de onderscheiden ‘peilers’ van de ouderdagregelingen. De situatie in Nederland, dat een combinatie kent van een AOW-omslagstelsel, een aanvullende pensioenregeling op basis van een kapitaaldekkingsstelsel en een stelsel van particuliere spaarregelingen, is in de Europese context betrekkelijk uniek. Voor veel landen geldt Nederland in dit opzicht als een soort gidsland, waar men bijvoorbeeld naast het omslagstelsel andere spaarregelingen wil invoeren. Achter al deze verschuivingen naar particuliere verzekeringen en de vervanging van een omslagstelsel door een kapitaaldekkingsstelsel, gaat natuurlijk de discussie (en de strijd) schuil over wie wat en wanneer betaald. Een deel van de discussie spitst zich toe op de vraag over de solidariteit tussen de generaties. Sommigen willen een soort ‘ideaaltypische’ werknemer die geheel en al op eigen rekening en risico spaart en belegt voor zijn of haar oude dag, zonder een beroep te doen op de solidariteit tussen de generaties. Anderen streven naar een situatie waarbij de werknemer is aangewezen op een inkomen uit een omslagstelsel en/of (deels) een verzekeringsmodel. Elke variant heeft langdurige en verstrekkende gevolgen.
Geloof en wapens voor pensioenen Hikmet Ulger* El-Tayyip R.T. Erdogan, Eerste Minister van Turkije, leider van ‘Ampul Partisi’ [AKP] is tegen ‘Westerse normen en waarden!’ ‘Wij krijgen slechte, afschuwelijke dingen vanuit de westerse wereld. ‘Tijdens een bijeenkomst van een rijke club in Istanbul zei ElTayyip tegen de toeschouwers dat hij doelde op onder andere mode, uitgaansleven, meningsuitingen en drugsverslaving. Hij zei niet dat men in Turkije zaken als moskeen, imams, korancursussen, voetbalstadions en entertainment (media) als verdovingsmiddel voor de massa gebruikt. Ook vermeldde hij niet dat de aanhangers van zijn partijelite hun boodschappen doen in luxe warenhuizen, in dure westerse auto’s rijden en genieten van hun rijkdommen. Hij geeft alle schuld aan westerse normen en waarden en cultuur, terwijl het beleid van zijn regering zorgt voor een onrechtvaardige verdeling van de rijkdom. Deze regering laat gebrek aan ethiek zien. Men weet (El-Tayyip weet het ook) dat niemand is geboren als hoer, als verslaafde, dief of moordenaar, maar door erbarmelijke omstandigheden zo gemaakt wordt. El-Tayyip mag dan ageren tegen de Westerse waarden, politiek economisch en militair werkt hij nauw met het westen samen. En het Westen steunt zijn partij de ‘Gematigd islamitische AKP’ (Ampul Partij). De meerderheid van de ‘Ampul Partisi’ (AKP) heeft in het parlement gezamenlijk met de oppositiepartijen bliksemsnel honderden wetten in stemming gebracht die vanuit de EU landen geïmporteerd waren in de jaren 2005-2006. De regeringspartij, met de oppositiepartijen in het
parlement, heeft op korte termijn duizenden artikels en wetten over pensioen, onderwijs, gezondheidszorg, water en energie, telecom, en havens ‘vernieuwd’ om de EU tevreden te stemmen. Het telecombedrijf is overigens in handen van een beruchte familie van wapenhandelaren. Tot die familie behoorde ook de vermoorde voormalige minister Hariri van Libanon en zijn Westerse compagnons. Door de aanpassing van de wetten aan de EU-regels zijn de staatsbedrijven door de rijken, samenwerkend met Westerse multinationals, geprivatiseerd. Duizenden arbeiders zijn daardoor werkloos geworden. Verder heeft de elite van de ‘Ampul partij’ meer dan 2 miljoen hectaren aan nationale parken en bossen in bezit.
Middeleeuws barbarisme is terug Sinds 4 maanden voeren alle vakbonden (17 organisaties zoals DISK en KESK met 620 duizend leden) met uitzondering van de religieusfascistische vakbonden (KAMU-SEN, TURK-IS en Hak-IS) actie tegen de nieuwe pensioenwet ‘Sosyal Sigortalilar ve Genel Saglik Sigortasi’(SSGSS). Bijna elke week kwamen vanuit het gehele land arbeiders, leraren, doktoren, advocaten, ingenieurs, ambtenaren en studenten bij elkaar om tegen de wet te protesteren, ondanks martelingen, traangas, wapenstok en waterkanon van de politie. Iedereen werd hard geslagen en er zijn vele gewonden gevallen. Een van die duizenden is de 68 jaar oude dame Ayser Canpolat die zwaar gewond raakte.
Wat houdt de nieuwe pensioenwet van de ‘Gematigde islamitische regering’ in? De leeftijdsgrens om met pensioen te gaan was voor vrouwen 58 jaar, voor mannen 60. Dat
betekende dat 7.200 werkdagen genoeg waren om met pensioen te gaan. Volgens de nieuwe wet moeten vrouwen nu tot 63 jaar doorwerken en mannen tot 65 jaar ( in totaal moet men aan 9.000 werkdagen voldoen.) De gemiddelde levensverwachting in Turkije is 60 jaar. Dat betekent dat bijna niemand met pensioen kan gaan. Je kan de situatie niet vergelijken met noordelijke EU- of rijke landen. Officieel heeft iedereen recht op pensioen. Een gedeelte van de premie wordt betaalt door de werkgevers en een gedeelte door de arbeiders zelf. Bij de nieuwe wet hoeven de rijken (de werkgevers) geen premie meer te betalen voor hun werknemers. Als iemand per maand meer dan 80 euro verdient, moet hij/ zij de premie zelf betalen(!) Dat betekent dat hij of zij de bijbetaling van de ziektekosten ook zelf moet betalen. 60% van de hulpverleners in de gezondheidszorg hebben geen pensioen. Een van de miljoenen mensen voor wie dit opgaat is Mehmet Yilmaz uit Diyarbakir. Hij heeft 34 jaar gewerkt, maar zijn werkgevers hebben geen premie betaald, waardoor hij geen pensioen krijgt. Beroepsartsen die in staatsziekenhuizen werken, leven op de armoede grens. Mensen tussen 18 en 45 moeten 50% van hun tandartsbehandelingen zelf betalen, hoe dan ook. 50% van de arbeiders heeft op dit moment geen pensioen. Officieel 4 a 5 miljoen mensen, onofficieel 18 a 20 miljoen, dus 25% van de inwoners op dit moment . Het percentage mensen dat geen pensioen krijgt, stijgt. Bovendien is de levensstandaard in Turkije tien maal slechter dan in EU landen. In de buitenwijken van de grote steden is de huurprijs vanaf 250 euro, terwijl men per maand rond 250 euro verdient. 80% van de belastingbetalers zijn werknemers; rijken betalen 20% van het hele budget voor de belasting aan de staat.
Waar gaat dit hele budget naartoe? De totale begroting van Turkije is 204 miljard lira (110 miljard euro) Het budget van 2007 voor defensie was 18,2 miljard lira (ongeveer 9 miljard euro), voor onderwijs 11 miljard euro (3% minder dan in 2006)en voor gezondheid 5 miljard euro. Als personeel van de ‘seculiere’ staat kosten imams 900 miljoen euro (25% meer dan in 2006). Personeel voor het ministerie van cultuur 450 miljoen, en die van het ministerie van transport eveneens 450 miljoen. De politici in Turkije en de politici uit Europese landen zijn het er met elkaar over eens hoe ze gezamenlijk het land moeten koloniseren en vernietigen voor hun maximale winst. De oplossing hiervoor bevindt zich niet binnen het kapitalistische systeem, waar dan ook. Turkije is sinds de uitroeping van de republiek in 1924 in werkelijkheid geen seculiere staat. In plaats van overheidsgeld te besteden aan de pensioenen en andere voorzieningen voor de bevolking, wordt veel geld uitgegeven aan religie. Bij Diyanet Isleri, het staatsministerie voor zaken van godsdienstige regelgeving, werken 88.561 mensen. Deze afdeling van de staat bestaat al sinds 1924. Er zijn 97 duizend studenten van 558 confessionele scholen, die ook sinds 1924 actief zijn. Er zijn 7995 korancursussen in het hele land met 184.983 studenten en 10.703 personeel. En dan zijn er nog de faculteiten voor theologie. Waarom noemen de militairen, de elite van het land en de Westerse elite de Turkse staat seculier? Het Turkse parlement heeft inmiddels de pensioenwetten aangenomen. * met medewerking van Nettie Witte
SOCIAAL EUROPA
JUNI / JULI 2008
5
Boven: Engelse actievoerder tijdens een van de Europese sociale fora. Hiernaast: De Turkse politie in Istanbul drijft de 1 meibetoging van 2008 uiteen.
Algemene stakingen in Griekenland Sander Janzweert Het rommelt al een paar maanden in Griekenland. Naar aanleiding van een voorgenomen pensioenhervorming van de huidige conservatieve regering, zijn er al drie algemene stakingen geweest en werden verschillende arbeidsectoren wekenlang verstoord door stakingsacties. De regering van Costas Caramanlis wil de 133 door de overheid gecontroleerde pensioenkassen terugbrengen tot 13 en de bevolking aanzetten om langer te blijven werken (de huidige pensioenleeftijden zijn 65 jaar voor mannen en 60 jaar voor vrouwen). Ook wil zij het gebruik van regelingen om met vervroegd pensioen te gaan, ontmoedigen. Volgens de kritiek zouden deze plannen de werkgelegenheid doen dalen en de premies omhoog drijven. De conservatieven steunen op een nipte meerderheid van twee zetels in het parlement. In december vorig jaar was er een algemene
staking van 24 uur, die zich uitbreidde over alle overheidsdiensten, ziekenhuizen, banken, rechtbanken en vliegvelden. Alle vluchten vanuit Athene moesten geannuleerd worden nadat de vluchtleiders, piloten en bemanningen in staking gingen, metro’s en veerdiensten in het hele land lagen ook plat. Er verscheen geen enkele krant en drie televisiezenders zonden alleen maar een tekst uit die de staking ondersteunde. In Athene werd gedemonstreerd door 80.000 mensen, in Thessaloniki door 30.000. Tramchauffeurs onderbraken hun staking voor enkele uren om mensen in de gelegenheid te stellen aan de demonstraties deel te nemen. In het centrum van Athene kwam het tot botsingen tussen jongeren en de politie. In februari staakte de publieke sector opnieuw om de pensioenrechten te verdedigen. Het land raakte vrijwel volledig verlamd door de acties, het transport werd vrijwel volledig stilgelegd. Havenarbeiders en personeel van de veerdiensten, de spoorwegen en busdiensten
namen deel aan de staking, evenals bouwvakkers, advocaten en bankemployees. Ook veel fabrieksarbeiders, ziekenhuispersoneel en artsen. Veel toeristische bezienswaardigheden moesten sluiten. Er werd gedemonstreerd in minstens acht steden. Ook waren er weer ongeregeldheden in Athene, waar de politie traangas in de demonstratie schoot naar aanleiding van kleine relletjes.
Hoogtepunt van de acties Het hoogtepunt volgde op 19 maart met een landelijke algemene staking waaraan naar schatting 2,5 miljoen werknemers deelnamen. Als opmaat werd er al drie weken lang gestaakt in verschillende sectoren, waaronder vooral de vuilnisdiensten. Wederom werd het openbaar vervoer lamgelegd, terwijl de straten vol lagen met niet opgehaald huisvuil. Er ontstond gebrek aan contant geld doordat de banken staakten, de elektriciteit werd stilgelegd en toeristen stonden weer voor gesloten deuren van beziens-
waardigheden. Leraren in het hele land staakten en studenten in Thessaloniki bezetten het administratiekantoor van hun universiteit. In Athene werden ‘picket lines’ gehouden bij grote winkels die openbleven, ook werden er vuilniszakken bij die winkels naar binnen gegooid, evenals bij banken die openbleven. Het gebouw van de Griekse nationale bank werd besmeurd met rode verf. Gedurende de hele dag waren er botsingen tussen stakers en de politie, waarbij de laatste schoot met traangas en rubber kogels. Ook vond er een massademonstratie plaats met meer dan 100.000 deelnemers. Inmiddels is het onduidelijk of en hoe de strijd wordt voortgezet. Een linkse partij haalde de druk van de ketel door de aandacht af te leiden van de directe acties, door middel van handtekeningenlijsten die een referendum moeten bewerkstelligen. Over al deze gebeurtenissen, die het land maandenlang op z’n kop hebben gezet, is maar bitter weinig in de reguliere Nederlandse media beland…
SOCIAAL EUROPA
6
JUNI / JULI 2008
In de afgelopen jaren is in bijna alle Europese landen gediscussieerd over een hervorming van het pensioensysteem en zijn maatregelen genomen. Op deze pagina een (onvolledig) overzicht van de ontwikkelingen in verschillende landen. Griekenland en Turkije kwamen op pagina 4 en 5 ter sprake. Algemene tendensen in de verschillende landen zijn lagere pensioenen, verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd en de invoering van een 3 pilarensysteem, dus de vervanging van een omslagstelsel door een 3 pilarensysteem met een kapitaaldekkingsstelsel.
Pensioenfinanciering: verschillende systemen Globaal kun je bij de financiering van pensioenen een onderscheid maken tussen een ‘omslagstelsel’ en een ‘kapitaaldekkingsstelsel’. De AOW in Nederland is een ‘omslagstelsel’. Mensen jonger dan 65 jaar betalen AOW-premie en daarvan worden de AOW-uitkeringen van mensen boven de 65 gefinancierd. Bij andere pensioenregelingen geldt het principe dat je zelf een kapitaal bijeen spaart, bijvoorbeeld door een lijfrentepolis waar je rendement op hebt en als je met pensioen gaat, kun je daarvan gaan leven. Dat is een ‘kapitaaldekkingsstelsel’. PIET VAN DEr LENDE Nederland kent ook nog een tweede kapitaaldekkingsstelsel dat een meer collectief karakter heeft. Alle werknemers van een bedrijf betalen pensioenpremie. Dat komt in een grote pot die vervolgens in bedrijven wordt belegd en ook weer rendement oplevert. Hieruit zijn de befaamde pensioenfondsen ontstaan, zoals het ABP. Uit die grote pot worden dan de pensioenen betaald van de werknemers van het bedrijf. Regeringen, vakbonden en werkgevers kunnen afspraken maken over een en ander, bijvoorbeeld dat deelname voor alle werknemers verplicht is, dat er voldoende financiële reserves moeten worden opgebouwd en hoe hoog de premie is. De systemen in de verschillende Europese landen verschillen erg. Nederland kent een combinatie van alle drie bovengenoemde vormen, dus de AOW (een omslagstelsel), collectieve private pensioenen van werknemers in bedrijven en natuurlijk de individuele spaarpotjes van mensen die tijdens hun leven een kapitaal bijeensparen. Dit laatste soms in combinatie met beleggingshypotheken en eigen huisbezit. Deze drie vormen worden de drie pijlers van het pensioensysteem genoemd.
In andere landen, met name in Zuid-Europa, heeft men vooral een omslagstelsel opgebouwd en geen kapitaaldekkingstelsel, wat in veel Noord-Europese landen voorkomt.
Portugal De hervormingen van het pensioensysteem waren in Portugal het belangrijkste thema in de verkiezingsstrijd van 2005. Maatregelen die men nam zijn onder andere dat de pensioengerechtigde leeftijd van ambtenaren werd verhoogd van 60 naar 65 jaar en daarmee gelijkgesteld aan de pensioengerechtigde leeftijd in het bedrijfsleven. Ook zullen de pensioengerechtigden in de toekomst hogere belastingen moeten betalen.
Hongarije In Hongarije is in 2006 besloten de leeftijd waarop mensen met de VUT gaan, in stappen te verhogen. Vanaf 2012 kan men ten slotte op zijn vroegst met 60 jaar in de VUT gaan. Ook worden de pensioenen op een andere manier aan het loon gerelateerd dat men verdiende toen men nog werkte. Dit betekent dat in de toekomst de aanvangspensioenen 15% lager zullen zijn. De Hongaarse regering heeft op vele terreinen ingrijpende bezuinigingsmaatregelen voorgesteld. In november 2007 leidde dit tot stakingen en andere protestacties, waarbij onder andere enige tijd het treinverkeer werd lamgelegd. De stakingen konden op een brede steun van de Hongaarse bevolking rekenen, omdat iedereen door de maatregelen wordt getroffen. De gepensioneerden krijgen naast andere hervormingen te maken met verlaging van hun pensioenen met 10%, de ziektekostenverzekering wordt deels geprivatiseerd.
in 2010 bereikt zijn. De doelstelling is op nog langere termijn een minimumleeftijd van 65 of 67 te bereiken. Ook in Italië schakelt men daarbij over van een omslagstelsel naar een kapitaaldekkingsstelsel. Tegen de hervormingen zijn de laatste jaren honderdduizenden de straat opgegaan. Zoals in 2003 en 2007. In juni 2007 demonstreerden gepensioneerden tegen de verslechteringen met steun van de vakbonden, maar op 20 juli 2007 ging de top van de vakbeweging akkoord met het hervormingsplan.
conflict en nieuwe werkonderbrekingen zijn niet uitgesloten. De staking van de Schotse olieraffinaderij, die gewoonlijk goed is voor de verwerking van een derde deel van de Britse olie uit de Noordzee, heeft de olieprijs helpen opdrijven tot bijna 120 dollar per vat.
Frankrijk
Polen In 1999 werd het omslagstelsel gedeeltelijk afgeschaft en maakte men plannen voor een 3 pilarensysteem, zoals men dat in Nederland kent. De omschakeling bracht echter hoge kosten met zich mee op korte termijn, die een groot beslag legden op de begroting van het land. Daardoor kon men in eerste instantie niet voldoen aan de toetredingsvoorwaarden tot de EU.
Duitsland In Duitsland hebben verschillende regeringen de afgelopen jaren een reeks van maatregelen genomen om te bezuinigen op het pensioensysteem. In 2006 werd besloten, de pensioengerechtigde leeftijd te verhogen naar 67 jaar. Voor mensen geboren in 1947 of later, wordt de leeftijd waarop men met pensioen kan gaan vanaf 2012 stapsgewijs verhoogd van 65 naar 67 jaar. In Duitsland organiseerden de vakbonden wel grote protesten tegen de hervormingen, zoals een reeks van grote demonstraties in verschillende steden op 21 oktober 2006, maar de maatregelen werden toch doorgevoerd.
Italië
Engeland/Schotland
In Italië heeft de vorige regering, de regering Prodi, met instemming van de vakbonden verschillende maatregelen doorgevoerd. Tot ongeveer 2005 lag de leeftijd waarop men met pensioen ging in Italië gemiddeld op 59 jaar. De minimumleeftijd waarop men met pensioen kan, wordt vanaf 1 januari 2008 stapsgewijs verhoogd naar 61 jaar. Dit moet
De 1.200 werknemers van de raffinaderij in Grangemouth bij Edinburgh hebben op 28 april 2008 een tweedaagse staking uitgeroepen uit onvrede met plannen van de eigenaar, het chemiebedrijf Ineos. Dat wil namelijk nieuwe werknemers minder gunstige pensioenvoorwaarden bieden. De staking duurde een dag, maar er is nog geen oplossing in zicht voor het
Op 18 oktober 2007 legden in Frankrijk werknemers bij de spoorwegmaatschappij SNCF en in de energiesector ‘s avonds om 20.00 uur het werk neer voor een periode van 24 uur. De SNCF liet weten dat er slechts 46 hogesnelheidstreinen reden. Het hadden er zevenhonderd moeten zijn. In Parijs reden veel minder bussen en was er nauwelijks bedrijvigheid op de metrolijnen. De woede van de stakers was gericht tegen president Sarkozy, die af wil van een speciaal pensioensysteem voor honderdduizenden werknemers bij door de staat gecontroleerde bedrijven als de SNCF en het elektriciteitsbedrijf EDF. Die werknemers kunnen nu na 37,5 jaar werken met pensioen. Sarkozy wil daar verandering in brengen en de mensen die onder de speciale regeling vallen pas na veertig jaar met pensioen laten gaan. De bovengenoemde actie is gevolgd door vele andere. Er was daarna overleg tussen de regering en de vakbonden, waarbij de laatste alternatieve voorstellen deden voor de hervormingen. Deze werden echter door de regering afgewezen. In 2003 waren er in Frankrijk ook al grote acties tegen veranderingen in de pensioenregelingen. Zie http://www.grenzeloos.org/artikel/viewartikel.php/id/531.html Op 5 maart 2008 betoogden duizenden gepensioneerden voor een hoger pensioen. In Parijs kwamen 5000 ouderen op de been en ook de 1 mei vieringen in Frankrijk stonden grotendeels in het teken van de pensioenhervormingen. Eind april kondigde de regering een nieuwe fase aan in de pensioenhervormingen. Als antwoord organiseerden de grote vakbonden zoals CGT en CFDT op 22 mei een grote actiedag met als slogan ‘voor de verdediging van een solidair pensioensysteem’.
De Europese pensioenrichtlijn De Europese pensioenrichtlijn bevat regels die voor álle pensioeninstellingen in Europa gelden, ongeacht welke naam of (juridische) vorm ze hebben. Daarmee is de richtlijn de eerste stap naar harmonisatie op het gebied van pensioenen. Belangrijkste element van de richtlijn is dat het pensioeninstellingen mogelijk wordt gemaakt om de pensioenregeling uit te voeren van een werkgever die in een andere lidstaat gevestigd is.
Lange tijd was er geen regelgeving op Europees niveau over pensioenen. Dit belemmerde de werking van de interne markt en het vrije verkeer van diensten. Daarom is de pensioenrichtlijn gemaakt. De richtlijn bevat voorschriften en bevoegdheden die voor elke pensioeninstelling gelden. De richtlijn is op 8 februari 2006 in Nederland geïmplementeerd. De Europese pensioenproblematiek is erg
ingewikkeld en van een echt pan-Europees pensioenbeleid is nog geen sprake: grensoverschrijdende pensioenen die voor verschillende landen gelden. De richtlijn uit 2005 is slechts een begin. Deze maakt het wel mogelijk dat pensioenfondsen in verschillende landen pensioenstelsels en de uitvoering ervan opzetten. Vooralsnog is dat erg ingewikkeld, omdat de fondsen rekening moeten houden met de voorschriften in alle
afzonderlijke landen. Voor een grote multinational kan het echter toch interessant zijn haar pensioenfonds te vestigen in een land met een gunstig (fiscaal) vestigingsklimaat. Hierdoor kunnen op termijn de uitvoeringsorganisaties van Nederlandse pensioenfondsen uit Nederland verdwijnen en kan -op termijn- het kapitaal van de fondsen de speelbal worden van multinationaal opererende ondernemingen.
SOCIAAL EUROPA
7
JUNI / JULI 2008
Oproerpolitie bestormt een vakbondskantoor tijdens de 1 meibetogingen van dit jaar in Istanbul.
Europa’s vrijhandelspolitiek: een ramp voor de armen In Europa wordt mede als gevolg van de gekkekoeienziekte meer kip gegeten. Vooral kipfilet. Voor de andere delen van de kip is in Europa nauwelijks een markt. Die delen worden ingevroren en tegen dumpprijzen in Afrika verkocht. Met als gevolg dat de prijs van de kip daar sterk daalt zodat de grote, maar vooral de kleine kippenhouders - vrouwen die een paar kippen hebben - er niet meer van kunnen leven. WILLEM BOS Zoals het met kip gaat, gaat het ook met melk, met tomaten, met uien en met zo veel andere producten. Om het Europese bedrijfsleven te beschermen, is Europa voor vrijhandel. Arme landen in het zuiden worden onder druk gezet om vrijhandelsakkoorden met de Europese Unie te tekenen. Formeel, zo wordt door
Europa benadrukt, gaat het om wederzijdse voordelen. Europa kan makkelijker naar landen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika exporteren en die landen kunnen hun producten makkelijker in de EU kwijt. Het probleem is echter dat Europa heel veel te exporteren heeft en de arme landen in het zuiden weinig. En wat ze exporteren zijn vooral grondstoffen die goedkoop worden uitgevoerd om elders verwerkt te worden. De cacao komt goedkoop uit Afrika en in België of Nederland wordt er dure chocolade van gemaakt. De koffie komt uit de tropen, maar wordt in Europa gebrand en gemalen. En hetzelfde geldt voor de vele delfstoffen die in de zuidelijke landen worden gedolven. Die levering van goedkope grondstoffen voor de industrie in het noorden levert de arme landen in het zuiden bitter weinig op en is eerder een rem dan een stimulans voor verdere ontwikkeling. ‘Een nieuwe vorm van kolonialisme’, noemt Dot Keet, van het Centrum voor Afrikastudies van de Universiteit van de Westkaap, de vrijhandelsverdragen dan ook. Deze bevlogen onderzoekster en activiste geeft schrijnende voorbeelden van de gevolgen van de
vrijhandelsverdragen voor de armen in Afrika. Ook Rafael Barrera van het Colombiaanse netwerk tegen de vrijhandel heeft geen goed woord over voor de Europese vrijhandelspolitiek. ‘Er wordt gezegd dat Europa zo veel investeert in Latijns-Amerika’, zegt hij schamper. ‘In werkelijkheid kopen Europese bedrijven voor een habbekrats bedrijven in ons continent op. Vaak zijn dat voormalige staatsbedrijven die zo nodig geprivatiseerd moesten worden. Waterbedrijven, elektriciteitsbedrijven en telefoonbedrijven komen dan in buitenlandse handen en de prijzen gaan flink omhoog.’ Hij vertelt dat in Colombia alle supermarkten inmiddels in Europese handen zijn en dat geldt ook voor het enige landelijke dagblad, zij het dat het bezit daarvan door de Europese eigenaren gedeeld wordt met de vice-president en de minister van Defensie. Keet en Barrera waren begin april samen met collega’s uit Azië in Nederland om op een aantal bijeenkomsten te vertellen en te discussiëren over de gevolgen van het Europese vrijhandelsbeleid. In Den Haag hadden ze zelfs even de mogelijkheid om in discussie te gaan met Claude Maerten, een vertegenwoordiger van de
Europese Commissie. De zuiderlingen luisterden met verbazing naar zijn uiteenzetting, die erop neerkwam dat de vrijhandel juist in het belang is van de zuidelijke landen; dat Europa het juist doet om de landen in het zuiden te helpen ontwikkelen en dat er geen sprake is van druk van de kant van de EU. Hier stonden letterlijk twee werelden tegenover elkaar. Maar helaas, halverwege de bijeenkomst moest de heer Maerten al weer weg, zijn taxi stond al een kwartier voor de deur te wachten. De bijeenkomsten met Keet, Barrera en de vertegenwoordigers van organisaties uit India en Indonesië, zijn het begin van een campagne die bedoeld is om de gevolgen van de vrijhandelsverdragen in Nederland bekend te maken. Op zaterdagavond 17 mei is in de Plantage Doklaan 10-12 te Amsterdam een avond waarop verder over deze zaken wordt gepraat en plannen worden gemaakt voor acties. Aanvang 20.00 uur.
de werkloosheid wordt op dat nivo weinig uitgericht. Je kunt aan zien komen dat in de nabije toekomst het aantal werklozen tengevolge van de computerisering en de automatisering explosief zal stijgen. Bovendien ligt de recessie in de economie als gevolg van mondiale ontwikkelingen voortdurend op de loer. Maar wat de reintegratie betreft ervaren wij dat de uitvoerende organisatie- in Amsterdan de Dienst Werk en Inkomen (DWI) - de druk op mensen die afgekeurd zijn of anderzijds niet kunnen werken onaanvaardbaar heeft opgevoerd door ze te dwingen toch in een traject te gaan. Deze druk op ernstig zieke psychiatrisch patienten is onaanvaardbaar. Bovendien worden moeders met meerdere kinderen onder de zes
jaar ook gedwongen aan een reintegratie traject deel te nemen. De DWI hanteert zogenaamde prikkels om mensen psychologisch onder druk te zetten zodat ze in principe elke arbeid willen accepteren.Bij voorbeeld:zet mensen in een fabriekshal en laat ze kauwgom van de Hema inpakken. Als mensen dat een halfjaar hebben gedaan accepteren de meesten elke andere arbeid. Dus de client maken ze het leven zo onaangenaam mogelijk. Je zou eigenlijk de regering een proces kunnen aandoen of dit soort methoden legitiem zijn. Wellicht moet een proces tot aan het Europese Hof gevoerd worden. De ABVA/KABO is nu bezig met een rechtszaak om dit te realiseren.
Meer informatie over verdere activiteiten op dit gebied op www.globaleurope.wordpress.com of www.andereuropa.nl.
Column: Re-integratie als dwangsysteem De ontwikkeling van de reintegratie trajecten – de begeleiding van werklozen naar de arbeidsmakrt- is nu tot volle bloei gekomen. De Tweede Kamer heeft onlangs een hoorzitting georganiseerd om de manier waarop de trajecten worden uitgevoerd te evalueren. Piet van der Lende en ondergetekende waren bij de hoorzitting in het gebouw van de Tweede Kamer aanwezig. In de loop van die hoorzitting werd mij duidelijk dat het een ingewikkelde materie is. Hoofdzaak werd in de discussie of het legitiem is mensen met rust te laten, bijvoorbeeld oudere werklozen die toch nooit meer aan de bak komen. De vraag was: schrijf je mensen dan volledig af. Het bleek moeilijk te zijn om de Kamerleden duidelijk te maken dat als iemand die om dui-
delijke redenen niet kan werken met rust laat, dat niet inhoudt dat die mensen helemaal niets doen. Veel mensen die ik ken met een handicap doen desondanks vrijwilligers werk. De afstand tussen wat zich in de echte maatschappij afspeelt en de Tweede Kamerleden blijkt vooralsnog niet te overbruggen. In andere Europese landen doet men ook pogingen om de werkloosheid te bestrijden. Bij voor beeld hebben ze 1 euro banen wat inhoudt dat je voor een euro per uur bovenop je uitkering allerlei werkzaamheden moet gaan doen. Het blijkt dat in heel West Europa een relatief hoge werkloosheid bestaat en dat de door de overheid gevoerd repressief beleid in veel opzichten op elkaar lijkt. Aan de structurele oorzaken van
Henk Kroon
g
SOCIAAL EUROPA
8
JUNI / JULI 2008
Informatie over Europa en internationale acties U vindt hier informatie over organisaties en netwerken uit het maatschappelijk middenveld in Nederland die zich met Europa bezig houden en over Nederlandse afdelingen van internationale organisaties. Op de websites van deze organisaties vindt u vaak links naar zusterorganisaties in andere landen. Een uitputtende lijst maken is onmogelijk. Euromarsen De Euromarsen hebben een internationale website in verschillende talen op www.euromarches.org. Het Nederlandstalige gedeelte is te vinden op www.euromarches. org/nl. Behalve de internationale website is er ook een Nederlandse met dagelijks nieuws, standpunten en aankondigingen van activiteiten op www.euromarsen.dds.nl. Over de Euromarsen en de acties bij de G8 zijn afzonderlijke websites:www.labournet.de/diskussion/wipo/ seattle/g8-07/euromarsch.html en http://euromarsch2007.labournet.de/ Euromarsen, Da Costakade 148, 1053 XC Amsterdam, tel.: 020-61 81 815, e-mail:
[email protected].
Andere Europa-netwerken in Nederland g Het Komitee ‘Grondwet Nee’ verenigde tijdens het Nederlandse referendum over de Europese grondwet
verschillende organisaties die tegen het aannemen van de grondwet waren. Dit komitee is na het referendum opgegaan in het samenwerkingsverband ‘Naar Een Ander Europa’, www.andereuropa.nl.
g ATTAC is een Europees netwerk met afdelingen in vele Europese landen dat het bewustzijn wil bevorderen over de bestaande ongelijkheid in de wereld en tevens aanzetten tot de bestrijding hiervan. Daarbij worden door economen en andere deskundigen alternatieven ontwikkeld voor de neo-liberale concurrentie-economie. http://www.attac.nl/. Attac-Nederland, De Wittenstraat 43-45, 1052 AL Amsterdam, tel.: 020 – 62 79 661, fax: 020 – 62 28 229, e-mail:
[email protected].
g EAPN staat voor: Europian Anti Poverty Network. In 1990 is de EAPN Europa gestart op initiatief van de Europese Commissie. Iedere lidstaat van de Europese Unie heeft een EAPN afdeling. Het hoofdbureau is in Brussel gevestigd en de Europese Commissie verstrekt jaarlijks een subsidie voor het Europese werk van het EAPN. www.eapnned.nl/. European Anti Poverty Network Nederland, p/a Paduaweg 11, 3734 GH Den Dolder, tel.: 030-26 22 233, fax: 0842 23 48 02, e-mail:
[email protected]. g De FNV werkt samen met andere vakbonden in het Europees Verbond van Vakverenigingen (EVV). De FNV heeft een eigen kantoor in Brussel, waar zij de standpunten van het EVV en van de FNV naar voren brengt. http://www.fnv.nl/helpjezelf/europa/. Het Europees Verbond van vakverenigingen hield van
DE BIJSTANDSBOND EN ADVOCAAT MARC VAN HOOF Inloopspreekuur Juridische en sociale begeleiding Iedere dinsdag en donderdag van 13.00-16.00 uur Da Costakade 162, Amsterdam Telefoon: 020-6898806
L e e s v o e r ’De sociale rechten in de vergrote Europese Unie’. Voor solidariteit van sociale bewegingen in Oost en West. De brochure kost 7 euro exclusief portokosten. Zij is ook in het Frans verkrijgbaar. Uitgave: Bijstandsbond i.s.m. de Euromarsen Hun Europa en het onze Hoe dit Europa de rijken helpt rijker te worden en de armen armer (en wat daar tegen te doen is). Willem Bos, Piet van de Lende, Jan Müter Uitgave: Stichting voor een sociaal Europa. De brochure is gratis. ‘Een ander Europa is mogelijk, ideeën voor een nieuw Europa’ Deze brochure is een uitgave van het samenwerkingsverband ‘Naar een Ander Europa’. Bestellen door het overmaken van 3,50 euro op girorekening 609060 t.n.v. XminY te Amsterdam, o.v.v. Brochure. De brochure kan ook worden gedownload op www.grondwetnee.org/AE-boekje-web.pdf. Wilt u meer weten over de achtergronden van de Nederlandse sociale zekerheid dan kunt u verschillende brochures bestellen bij de Bijstandsbond:
‘Het perspectief van de baan’. De brochure bevat een beschrijving van de rechten en plichten van cliënten bij trajectbegeleiding als je een WW, WWB of WAO-uitkering hebt. Verder bevat de brochure tips over hoe je gesprekken met arbeidsbemiddelaars het beste kunt voeren. De brochure kost 2,50 euro exclusief portokosten. ’De Klop op de deur’. Brochure over rechten en plichten van bijstandsgerechtigden bij huisbezoeken van de sociale dienst. De brochure kost 2,50 euro exclusief portokosten. ‘Zo gewonnen zo geronnen’. Bijstandsgerechtigden mogen bij een erfenis of andere vermogensvorming ongeveer 5000 euro houden als ze alleenstaande zijn. Bij andere categorieën is dit wat hoger. Wat zijn de procedures en regels in deze situaties? De brochure kost 4 euro exclusief portokosten. De brochures kunnen worden besteld bij de Bijstandsbond, Da Costakade 158, 1053 XC Amsterdam, tel.: 020-68 98 806, e-mail:
[email protected], website: www.bijstandsbond.org.
21-24 mei 2007 haar congres in Sevilla (Spanje) Het EVV benadrukte daar dat het charter van sociale rechten deel moet uitmaken van de Europese grondwet in reactie op voorstellen, om in een nieuw verdrag dit hoofdstuk maar weg te laten. Website EVV: www.etuc.org/. Website over het Europees congres van de EVV: http:// sevilla.etuc.org/.
Vertegenwoordiging van Europese instellingen in Nederland g Indien u onderdaan bent van een Lidstaat van de Unie of in een Lidstaat woonachtig bent, kunt u bij de Europese Ombudsman een klacht indienen over wanbeheer in de activiteiten van EU instellingen en organen. De Ombudsman kan geen klachten onderzoeken tegen nationale of lokale overheden in de Lidstaten, zelfs wanneer de klacht betrekking heeft op EU aangelegenheden. Veel van deze klachten worden afgehandeld door nationale of regionale ombudsmannen. De contactgegevens van deze ombudsmannen zijn te vinden op de Nederlandstalige website van de Europese Ombudsman: http://www.ombudsman.europa.eu. U kunt een klachtenformulier downloaden van de website. De Europese Ombudsman, 1 Avenue du Président Robert Schuman, B.P. 403, FR-67001 Strasbourg Cedex, Frankrijk, tel.: +33 (0) 3 88 17 23 13, Fax: +33 (0) 3 88 17 90 62, e-mail:
[email protected].
g Het Bureau Europees Parlement Den Haag en het
Parlementair Documentatie Centrum (PDC) lanceerden onlangs hun nieuwe website www.europa-nu.nl Deze website maakt het makkelijker om informatie over Europese activiteiten terug te vinden en om er een onafhankelijk oordeel over te vellen. U vindt er onder andere informatie over Europese dossiers gekoppeld aan het laatste nieuws en pro- en contra argumenten en standpunten van politieke partijen en maatschappelijke organisaties. Het Bureau Europees parlement vindt u op www.europeesparlement.nl/. Europees Parlement Bureau Den Haag, Korte Vijverberg 6, 2513 AB Den Haag, tel.: 070 – 31 35 400, fax: 070-36 47 001, e-mail:
[email protected].
Huis van Europa g Bent u op zoek naar informatie over wonen, werken, stage of studeren in een andere Europees land? Heeft u vragen over ondernemen in Europa? Vanaf juli kunt u met al uw vragen over Europa terecht bij Huis voor Europa. Het Huis voor Europa huisvest vanaf dat moment een Europe Direct (ED) Informatie punt. Hiermee groeit het Huis voor Europa uit tot hét Europese Informatiecentrum in Oost Nederland. Het Huis voor Europa wordt de komende weken aangesloten op een Europees Europe direct netwerk van 300 centra in alle EU-landen. Vanuit Hengelo kan eenvoudig contact worden gelegd bij de databanken van de Europese Unie, het Europees Parlement en alle 27 landen; van Ierland en het Verenigd Koninkrijk tot en met Bulgarije en Griekenland. Een documentatiecentrum met een groot aanbod aan informatiemateriaal komt beschikbaar. (http://www.huisvooreuropatwente.nl/)
Algemene vergadering Stichting voor een Sociaal Europa / Euromarsen Agenda: • Vanaf 17 september wordt in Malmö (Zweden) het volgende Europees Sociaal Forum gehouden (http://www. esf2008.org/). De bedoeling is dat daar ook weer een Nederlandse delegatie van de Euromarsen heengaat. We reizen met een bus van het Belgisch Sociaal Forum. We vertrekken op 15 september naar Brussel en op 16 september rond 19.00 u weer uit Brussel om op 17 september rond 10.00 u in Malmö aan te komen. Het ESF begint op 17/9 ‘s avonds. Dat geeft tijd om tenten op te stellen enz. We vertrekken weer op 21/9 ’s avonds om op 22/9 ’s morgens in Brussel aan te komen. Op de vergadering bespreken we hoe we deelname aan het ESF inhoudelijk en organisatorisch verder moeten voorbereiden. • Bespreking voortgang van het project ‘Europa en de Minima’. • Verdere plannen voor de toekomst. In 2009 worden weer Europese verkiezingen gehouden voor het parlement. Hoe gaan we daar aandacht aan besteden? • De volgende Europese coordinatievergadering van de Euromarsen wordt gehouden van 28 tot en met 29 juni in Duitsland in Leverkusen. We bespreken op 14 juni onze deelname aan deze bijeenkomst. Algemene vergadering Stichting voor een Sociaal Europa/Euromarsen datum: zaterdag 14 juni 14.00 uur. Plaats: Kantoor Bijstandsbond, Da Costakade 162, 1053 XD Amsterdam
