NR. 4 RIK TORFS: DE KATHOLIEKE KERK MOET TERUGHOUDENDER ZIJN TEGENOVER DE VORM VAN RELATIES DE INSPIRATIE VAN MARIËTTE HAMER HET GEZIN

6

NR 20 .4

14

JA AR G AN G :2

HE T G EZ

RIK TORFS: ‘DE KATHOLIEKE KERK MOET TERUGHOUDENDER ZIJN TEGENOVER DE VORM VAN RELATIES’

IN

l .n

a dj .c w w w

DE INSPIRATIE VAN MARIËTTE HAMER INCLUSIEF HET CDJA-GEZINSSPEL!

Cover Thema: Het Gezin

Beeld: Dirk Hol

Gezocht: Freelance redacteuren Om nog meer mensen de gelegenheid te geven een bijdrage te leveren aan Interruptie introduceert de redactie een nieuw concept: freelance redacteuren. Als freelance redacteur maak je geen deel uit van de redactie, maar zullen we je wel af en toe vragen een stuk te schrijven, over een thema dat jou interesseert en/of waar je veel van weet. Interesse? Stuur dan een mail naar [email protected] waarin je in elk geval vermeldt wat je achtergrond is en over welke thema’s je eventueel zou willen schrijven. Als je nog niet eerder voor Interruptie geschreven hebt, dan graag ook een artikel van jouw hand bijvoegen, zodat we een goede indicatie hebben van je schrijfvaardigheden. Per editie zullen we kijken welke freelancers mogelijk een interessante bijdrage kunnen leveren, waarbij we qua vorm en inhoud zo veel mogelijk vrijheid willen geven. En komt het een keer niet uit? Dan kun je altijd bedanken voor de eer.

Nieuwe bestuursleden

De volgende Interruptie zal geheel in het teken staan van de provinciale verkiezingen. Ben jij als CDJA’er b etrokken bij deze verkiezingen in jouw provincie en wil je een bijdrage leveren voor Interruptie? Neem dan contact op met de redactie via [email protected].

Ard Warnink Penningmeester

De auteursinstructies vind je op www.cdja.nl/interruptie

Anne Zandberg Secretaris

Onlangs ben ik verkozen tot jullie secretaris. Ik ben erg blij met dit mandaat en ik hoop me het komend jaar in te zetten voor onze mooie vereniging. Het komende jaar wil ik me richten op een drietal zaken. Allereerst is het natuurlijk belangrijk dat het secretariaat net zo goed op orde blijft als nu. Daarnaast wil ik me richten op de CDJA Raad en de Interruptie. Met de redactiecommissie wil ik meedenken over de volgende stappen in het hervormingsproces van ons ledenblad. Ik wil inzetten op meer debat over de stukken en meer visuele toevoegingen aan de artikelen. Verder hoop ik samen met de CDJA Raad na te denken over de invulling van de rol van dit orgaan binnen de vereniging. Ik vind dat de Raad een prominentere rol verdient en wil hiermee aan de slag gaan.

BEELD: DIRK HOL

Volgende Interruptie

Beste leden, afgelopen jaar was ik actief als penningmeester van het CDJA Groningen. Daar heb ik mogen bouwen aan de afdeling, die ik nu met een goed gevoel verlaat. Naast het feit dat ik een gezellige tijd heb gehad, heb ik ook enorm veel geleerd. Nu is het tijd voor de volgende stap! Ik wil mij inzetten om onze vereniging nog beter te maken, in mijn geval betekent dat, dat ik me wil inzetten voor een stabiel financieel beleid. Als landelijk penningmeester heb ik enorm veel zin in het komend half jaar. Ik hoop dat ik naast mijn penningmeesterschap, zo hier en daar ook nog tijd vrij kan maken voor mijn studie. Al vrees ik het ergste. Ik dank u allen voor uw vertrouwen, en tot op de volgende activiteit!

REDACTIONEEL GEZIN ‘ZOVEEL-PUNT-NUL’? ‘Het gezin is de hoeksteen van de samenleving.’ Deze uitdrukking zal iedere christendemocraat vertrouwd in de oren klinken. Het gezin als plaats waar men naar elkaar omziet en voor elkaar zorgt. De plek waar waarden en normen worden overgedragen, waar kinderen in een vertrouwde en veilige omgeving gevormd worden om later hun plek in de maatschappij in te kunnen nemen. Daar zijn wij christendemocraten uiterst zuinig op. Maar is dat hele idee van ‘het gezin als hoeksteen’ niet wat ouderwets? Tijden veranderen, en veranderingen zijn van invloed op de manier waarop we het gezin benaderen. Ook dat hoef je een christendemocraat niet uit te leggen. Ter illustratie: het CDA was één van de eerste partijen die zich bezon op nieuwe gezinsvormen, en van mening was dat er ook voor paren van hetzelfde geslacht een officiële erkenning moest komen. Onze politieke tegenstanders mogen het graag vergeten. De kritiek destijds – we spreken over het begin van de jaren tachtig – luidde dat het CDA hun ‘gezinsmodel’ zelfs aan homo’s wilde opleggen. Naast veranderende verschijningsvormen kent het gezin ook veranderende uitdagingen. Zo ervaren veel ouders vandaag de dag een conflict tussen carrière en opvoeding. Zowel economische als sociale druk drijven beide ouders uit huis, ten koste voor hun verantwoordelijkheden voor het gezin. Met name vrouwen zijn nog altijd de dupe van dit conflict. Hoe kan er in het gezinsleven naar ‘gespreide verantwoordelijkheid’ gestreefd worden? Het is één van de onderwerpen die in deze editie van Interruptie aan de orde komt. We leven in een tijd van aanpassen en updaten, waarbij iedere verandering gepaard gaat met een versie ‘zoveel-punt-nul’. Zo spreekt Mariëtte Hamer in deze Interruptie van een ‘samenleving 3.0’. Is het gezin ook toe aan een nieuwe uitgave? Ik denk van niet. De hoeksteen van de samenleving behoeft geen update. De waarde van het gezin, in welke samenstelling dan ook, blijft onverminderd vaststaan. Het gezin als micro-samenleving, de natuurlijke habitat van ieder mens, daar moeten we helemaal niet aan gaan sleutelen. Daar moeten we vooral heel zuinig op zijn! Johannes ten Hoor - [email protected]

INHOUD 4 INTERVIEW 4 RIK TORFS: ‘EEN IDEAALBEELD MOET NIET VERPLICHTEND ZIJN’ 6

CDA GEDACHTEGOED DE HOEKSTEEN VAN DE SAMENLEVING EEN KATHOLIEKE EN PROTESTANTSE BENADERING VAN ‘HET GEZIN’

8

LUIS IN DE PELS HET CDJA WANTROUWT HET GEZIN

9 DE MENS

LORENZ VAN DER VEN

10

ESSAY WERK EN GEZIN (DEEL I) 10 STEREOTYPES DE VRIESKAST IN: EEN CONFLICT TUSSEN GEZIN EN CARRIÈRE

12

ESSAY WERK EN GEZIN (DEEL II) HOE KRIJGEN WE DE MAN TERUG BIJ ZIJN GEZIN?

14

INTERVIEW ‘DE HOEKSTEEN VAN DE ECONOMIE’

16 18

HET CDJA-GEZINSSPEL!

INTERVIEW HAMEREN OP SAMENLEVING 3.0

20

OPINIE WAT KAN ZO’N PILLETJE NOU VOOR KWAAD?

21

RECENSIE OBJECTIVISME OP STILETTOHAKKEN

22

FOTOPAGINA DE SCHOONHEID VAN MUZIEK (V)ECHTSCHEIDINGEN EN DE FAMILIERECHTER VAN DE TOEKOMST

24

CDJA INSIDE (V)ECHTSCHEIDINGEN EN DE FAMILIERECHTER VAN DE TOEKOMST

26

INTERVIEW DE SCHOONHEID VAN MUZIEK

28

CDJAINSIDE HET GAZA-CONFLICT EN ANTISEMITISME IN NEDERLAND

29

CDJA INSIDE VERTROUWENSPERSONEN

30 CDJA INSIDE

STANDPUNTEN

31 32 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 4

COLOFON TERPSTRA’S TOUCH

INTERVIEW BEELD: ROB STEVENS

Rik Torfs: ‘Een ideaalbeeld moet niet verplichtend zijn’ Rik Torfs wordt in Vlaanderen gezien als een van de meest veelzijdige en soms controversiële intellectuelen die zich mengen in het publieke debat. Met de rector van de Katholieke Universiteit Leuven spreek ik over zijn kortstondige politieke carrière voor CD&V, maar vooral over zijn visie op het huwelijk en andere leefvormen vanuit het geloofsperspectief.

Door Barend Tensen

moet daar toch maar mee leven. Je moet sterk staan om die kritiek aan te kunnen maar tegelijkertijd niet gevoelloos worden. Ik vind die balans iets heel moois.’ Zelf heeft hij die balans nooit helemaal kunnen vinden: ‘Ik was een slecht politicus. Na de verkiezingsnederlaag kwam er een andere leiding waar ik minder affiniteit mee had en dan kom je er in die oligarchie niet meer aan te pas. Ik was te oud om een backbencher in het parlement te worden. Dat is de reden dat ik er na drie jaar ben uitgestapt en het toch niet onaanzienlijke risico heb genomen om mee te doen aan de rectorverkiezingen.’ Het bevalt hem zichtbaar beter. HET CHRISTENDEMOCRATISCH GEDACHTEGOED Hier spreekt een man die duidelijk teleurgesteld is in de politieke praktijk, maar nog wel warme gevoelens voor het christendemocratische gedachtegoed koestert. Hij stelde zich ook niet toevallig beschikbaar voor het rectorschap van een katholieke universiteit. ‘Dat speelde zeker mee, het gedachtegoed spreekt me nog altijd

Voordat Torfs zich met succes kandideerde voor het rectorschap van de KU Leuven vervulde de doctor in het kerkelijk recht verschillende hoogleraarschappen aan diezelfde universiteit, alsook in Utrecht, Nijmegen, Parijs en Straatsburg. Torfs geniet in België bekendheid vanwege zijn mediaoptredens en opinieartikelen in de Vlaamse pers. WEINIG VRIJE MENSEN Het was zijn landelijke bekendheid die het partijbestuur van de Vlaamse christendemocraten ertoe bracht hem te vragen om voor de partij deel te nemen aan de federale verkiezingen van 2010. Hoewel hij met een groot aantal voorkeursstemmen werd verkozen en enkele jaren actief deelnam aan ‘het politieke’, kijkt hij er met gemengde gevoelens op terug. ‘Er waren in de politiek te weinig vrije mensen in de buurt. Het was mij iets te paternalistisch en dat gold ook voor de interne partijstructuur. Dat is overigens iets wat je in Vlaanderen wel vaker ziet. Ook naar buiten toe was er te weinig vertrouwen dat mensen in vrijheid zelf goede keuzes kunnen maken. Dat is voor mij echter essentieel, en ook voor het christelijk denken in het algemeen.’

‘Er waren in de politiek te weinig vrije mensen in de buurt’

Torfs ontwikkelde wel een sterke waardering voor het incasseringsvermogen van sommige politici: ‘Je wordt als politicus voortdurend geconfronteerd met mensen die je een idioot vinden en je

4

CDJA - INTERRUPTIE - NR. 4

aan. Vooral omdat het niet start vanuit een deductief patroon en vanuit allerlei principes. Het start vanuit de complexiteit van de mens waarin de uniciteit van elk individu centraal staat maar waarin toch ook naar een spontane solidariteit wordt gezocht. Wij gaan uit van een vrij en uniek mens die door het gevormde geweten zelf de keuze maakt voor een solidair bestaan, zoals kiezen voor een welvaartsstaat terwijl je er zelf niet direct belang bij hebt. Het liberale idee dat het nastreven van eigenbelang uiteindelijk voor iedereen goed is, daar heb ik niets mee. Hetzelfde geldt voor de mechanisch-constructivistische maatschappijvisie van de socialisten.’ HET HUWELIJK EN ANDERE LEEFVORMEN Zijn rotsvaste geloof in de vrijwillige solidaire mens inspireert de kerkjurist in zijn visie op huidige maatschappelijke vraagstukken; hij publiceerde er veelvuldig over. Het inspireert ook zijn visie op nieuwe samenstellingen van gezinnen. ‘Ik heb daar geen problemen mee. Ik vind het een oude katholieke traditie om het waardeoordeel over dit soort zaken te durven vellen, maar dan wel inhoudelijk. Thomas van Aquino sprak al van het gevormde geweten als de ultieme toetssteen. Wanneer je uitsluitend uitgaat van het gewone heteroseksuele huwelijk dan maak je een formele keuze zonder een waardeoordeel te geven over hoe die relatie inhoudelijk zou moeten zijn. Voor mij is het daarom veel belangrijker dat mensen in welke relatie dan ook, dus ook homoseksuele relaties, een serieuze verbinding aangaan. Elkaar niet als instrument gebruiken. De intrinsieke kwaliteit van de relatie weegt zwaarder dan de vorm die je kiest.’

‘De intrinsieke kwaliteit van de relatie weegt zwaarder dan de vorm die je kiest’

‘Ik denk dat de katholieke kerk terughoudender moet zijn tegenover de vorm en kritischer moet zijn tegenover de inhoud. Dat vind ik een moreel zwak punt uit de traditionele katholieke leer. Zonder dat leefvormen concreet worden opgedrongen mag de kerk overigens best richtlijnen geven over hoe je privé zou moeten leven. Immers, als je in je privéleven meedogenloos bent tegenover je partner is de kans gering dat je in je publieke leven uitmunt door edelmoedigheid. Was hij in dat kader teleurgesteld in de uitkomst van de bisschoppensynode waarin homoseksuele relaties en samenwonenden nog altijd worden getypeerd als imperfecte relaties? ‘Kijk, als professioneel kerkjurist weet ik dat een synode niet zoveel te vertellen heeft en dat deze buitengewone versie slechts een opstapje is naar de gewone synode van volgend jaar. De paus zal dan ongetwijfeld het een en ander in ere willen herstellen. Als een politicus, die een paus ook behoort te zijn, zal hij meer voorstanders genereren en daarna de nodige conclusies trekken. Ik zie dit echt als een eerste etappe.’ MODERNISERINGSSLAG De moderniseringsslag die de katholieke kerk moet maken is volgens Torfs bij de huidige paus in betere handen dan bij zijn voorgangers. Lachend: ‘Die lagen mij een stuk minder. De huidige paus is een man wiens temperament mij aanspreekt. In ieder geval meer dan dat van zijn voorganger die aangaf zichzelf te zien als een nederige arbeider in de wijngaard van de Heer, maar zich presenteerde als alles behalve een nederige arbeider. Ik geloof meer in de directheid en de vriendelijkheid van Franciscus. Hij gaat niet zozeer uit van allerlei principes en systemen maar eerder van de persoon van Jezus Christus, die eigenlijk zelf een man was van de paradox en twee verschillende gedachten wist te overstijgen. Ik denk dat Fransiscus het wel in zich heeft om paradoxale ideeën te verbinden tot een hogere synthese. De eerdere pausen waren te normatief. Ze gingen uit van een ideaalbeeld, maar als een ideaalbeeld verplichtend is, zoals het dwangmatig vasthouden aan het traditionele huwelijk, dan houdt het op een ideaalbeeld te zijn.’


5

CDA GEDACHTEGOED BEELD: DIRK HOL

De hoeksteen van de samenleving Een katholieke en protestantse benadering van ‘het gezin’ Christendemocraten zeggen het meer dan eens: ‘het gezin is de hoeksteen van de samenleving’. Een veelzeggende uitspraak waar wellicht onbewust een gelovige component in zit besloten. Het woord ‘hoeksteen’ heeft namelijk een diepe theologische betekenis, onder andere omdat Jezus in de Bijbel stelt dat Hij de steen is die de bouwers afkeurde maar die tot hoeksteen is geworden (Marcus 12:11). Het gezin ‘de hoeksteen’ noemen is dus een veelzeggende, fundamentele uitspraak. Door Gert de Kok en Hans van den Heuvel In de Katholieke Kerk wordt het gezin vaak vergeleken met een ‘huiskerk’. Het gezin is immers óók de bouwsteen van de Kerk. In vele kerkelijke documenten wordt het grote belang van een fijn gezinsleven meer dan eens benadrukt, onder andere in recente pauselijke geschriften en conciliedocumenten. In de Catechismus van de Katholieke Kerk wordt aangegeven dat de basis van het gezin wordt gevormd door het huwelijksverbond tussen man en vrouw, wat in de Katholieke kerk in tegenstelling tot de protestantse kerken als één van de zeven Sacramenten wordt gezien. Daarmee is het niet alleen een horizontale verbinding tussen twee mensen, maar is het ook een verticaal bezegelde verbinding richting God.

6

HOOGVERHEVEN IDEAAL In het kerkelijk huwelijk staat de onvoorwaardelijke liefde en trouw tussen man en vrouw centraal, iets dat de Kerk in navolging van de apostel Paulus als een ‘groot geheim’ ziet (Efeze 5:31). Hoogtepunt van deze liefde is dat ze openstaat voor de mogelijkheid van nieuw leven, waarbij man en vrouw als het ware delen in het scheppingswerk van God (ook wel ‘procreatie’ genoemd). Niet alleen in Bijbel en traditie, maar ook in de zogenaamde natuurwet vindt de katholieke Kerk bevestiging van deze visie op huwelijk en gezin. Grof gesteld: dat man en vrouw bij elkaar horen en zorgen voor het voortbestaan van de mens door het krijgen van kinderen ligt als het ware besloten in onze natuur, in de ‘aard van het beestje’. Dat is een gegeven dat los van het geloof gekend kan worden. Vanuit deze liefdesrelatie komt het gezin

tot stand: de plek waar waarden, normen en gedrag worden overgedragen aan kinderen. Het gezin biedt daarmee zowel een ‘warm nest’ als een voorbereiding op het (maatschappelijk) leven. In oktober jl. is de zogenaamde Synode over Huwelijk & Gezin gehouden in Rome. Bisschoppen uit de hele wereld kwamen bij elkaar om de waarde van het gezin te benadrukken, maar óók om de actuele uitdagingen te bekijken. Hoe moet de Kerk op nieuwe gezinssituaties inspelen? Wat betreft homorelaties is de Kerk zoals bekend terughoudend, alhoewel onder paus Franciscus discussie wordt gevoerd over of er mogelijkheden zijn hier hernieuwde perspectieven te vinden. Echtscheidingen is wellicht een nog lastiger thema. Het kerkelijk huwelijk is een eeuwige belofte van trouw en liefde in voor- én tegenspoed. Dat dit mogelijk is bewijzen de vele mooie huwelijken om ons heen. Dat mag echter niet de ogen sluiten voor de bittere realiteit die soms anders is dan dit hoogverheven ideaal. Maar moet de Kerk om praktische reden het ideaal bijstellen? Naast deze omstreden thema’s werd op de synode ook gewezen op enkele ontwikkelingen die bedreigend zijn voor het gezinsleven. Een van de interessante thema’s die werd aangesneden is het feit dat in de huidige 24-uurseconomie het gezin steeds meer onder druk komt te staan. Met de


Niet meer Gods gebod staat vooraan, maar de gegeven situatie

eenzijdige aandacht voor economie en arbeidsparticipatie en door het loslaten van één collectieve rustdag in de week (de zondag) wordt het voor gezinnen steeds lastiger gezamenlijke ‘quality time’ te vinden. De Kerk roept overheden op om ook aan deze ontwikkelingen aandacht te besteden en niet te makkelijk de belangen van het gezin prijs te geven aan geld en efficiency. SCHEPPINGSORDE Gedurende de reformaties van de 16e eeuw was het huwelijk één van de strijdpunten. Onder leiding van Luther en consorten werd het huwelijk gedesacraliseerd: geen sacrament meer en toegankelijk voor de geestelijken. De sociale orde veranderde hierdoor: het burgerlijk huwelijk werd belangrijker. In gereformeerdprotestantse kringen blijft het huwelijk desalniettemin van groot belang, omdat zij wordt geplaatst in de scheppingsorde. Adam en Eva zijn, voor de zondeval, al aan elkaar gegeven. Juist in het huwelijk blijft iets van het paradijselijke bewaart: een


plaats van liefde en trouw. Bavinck stelt in zijn ‘Christelijk huisgezin’ dat God ‘de Schepper van man en van vrouw, de Insteller van het huwelijk, en ook de Zegenaar van den echt’ is. Tezamen zijn man en vrouw in hun gemeenschap een afspiegeling van de drie-eenheid en samen geroepen om de aarde te bewerken. Tot de jaren ’60 was dit de algemene mening binnen het Nederlands protestantisme: een vaststaande Scheppingsorde, die de bouwsteen is voor de samenleving. Vertaald naar de politiek zien we dat de ARP en CHU in de verkiezingsprogramma’s van 1946, 1956 en 1963 dat Gods Woord en Zijn geboden ook de richtlijn zijn voor de overheid. Zowel de kerk als de staat is gehoorzaamheid verschuldigd aan Christus. De CHU meldt niets concreets over het gezin, de ARP wel. De soevereiniteit in eigen kring komt terug, de zondagsrust is belangrijk zodat het hele gezin vrijaf heeft en ‘de algemene vorming van de jeugd moet in eerste plaats haar basis vinden in een sterk en gezond gezinsleven’ (ARP, 1963).

‘FAMILIEMENSEN’ In de protestantse mainstream is na de jaren zestig een verschuiving te zien. Niet meer Gods gebod staat vooraan, maar de gegeven situatie. In een handreiking over het gezin (PKN Generale Synode, 2013) wordt niet meer normatief gesproken over het gezin maar neutraal: ‘we zijn allemaal ‘familiemensen’, geboren in een gegeven, niet gekozen web van relaties.’ Dat is het uitgangspunt van het spreken over het gezin en familie. Het CDA is een gezinspartij. Haar houding ten opzichte van het gezin is echter gelijkend op die van de PKN door de jaren heen veranderd. Zo wordt in het verkiezingsprogramma van 2012 gesproken over het gezin als een plaats ‘waar mensen thuis zijn’. Ook in ons eigen CDJA-Politiek Programma wordt gesteld dat het gezin ‘van verschillende samenstelling kan zijn’. Naast een verbrede gezinsvisie zou het echter mooi zijn als er ook meer ‘diepte’ in de visie komt. Een eerste aanzet daartoe zou zijn wanneer het CDA zich duidelijker uitspreekt over de balans tussen belangen van het gezin enerzijds, en de steeds dominantere tendens naar arbeidsparticipatie en economisch gewin enerzijds. We kunnen niet allemaal 40 uur per week werken, tal van maatschappelijke functies vervullen, mantelzorg verlenen én ook nog een hartstikke florissant gezinsleven organiseren. Sóms moeten er keuzes worden gemaakt; ook in overheidsbeleid.

7

LUIS IN DE PELS BEELD: DIRK HOL

Het CDJA wantrouwt het gezin Grote hulde voor jullie, beste CDJA’ers! Vol enthousiasme vernam ik dat zaterdag 8 november het CDA-congres een resolutie heeft aangenomen op initiatief van het CDJA: voortaan staat het CDA voor de privacy van het individu. Dat christen democratische jongeren de nadruk leggen op zo’n fundamentele individuele vrijheid was voor mij verrassend, maar daardoor niet minder positief.

Door Tom Leijte (voorzitter JOVD) SPRUITJESLUCHT Normaliter associeer ik het CDJA niet zo met individuele vrij heden. Jullie leggen liever de nadruk op het gezin. “Hoeksteen van de samenleving”, “kiemcel van de samenleving”, hoe jullie het ook noemen, jullie vinden het gezin ontzéttend belangrijk. Een standpunt dat mij – ik zal eerlijk zijn – doet denken aan zwartwittele visie en spruitjeslucht. Een liberaal vragen om commentaar op dit spruitjesstandpunt is vragen om problemen. Ik zal dan ook mijn uiterste best doen om dit waar te maken. Daarom de volgende, ietwat boude, stelling: jullie gezinsstandpunt is de onzinnigste van al jullie standpunten. Sorry. Niet dat het gezin onbelangrijk is. Integendeel. Het gezin vervult een cruciale rol in de samenleving. Ik vraag me dan wel af wat het CDJA opvat onder ‘gezin’. Is dat ook een gezin met twee vaders? Of, spannend, een gezin zonder huwelijk? Of, misschien wel spannender, een gezin met een vader en drie moeders? Of een gezin zonder kinderen en zonder partner, een soort eenpersoonsgezin? Onge-

8

twijfeld zijn er een aantal ‘vrijzinnige’ christendemocraten die het gezin ook wel kunnen voorstellen met twee vaders of twee moeders. De meeste christendemocraten die ik ken hebben wel een ideaalbeeld van een gezin: man, vrouw en een kind of zes (mag ook minder). FOKTAKS Gezinsbeleid wordt dan ook meestal gevoerd ten bate van het traditionele gezin: een foktaks in de vorm van kinderbijslag en aanrechtsubsidie in de vorm van overdraagbare heffingskorting. Een persoon die alleen leeft wordt door christendemocraten als minder zinvol geacht. De heimelijke boodschap is dan ook: individu, verbind je aan een ander, dan ben je nuttiger! Die reactionaire boodschap is ver verwijderd van hoe de samenleving zich tegenwoordig manifesteert en organiseert. Maar goed. Het gezin is er. Feit. En veel kinderen groeien op in een gezin. Helemaal waar. Ik, als goed liberaal, heb ontzettend veel vertrouwen in het gezin. Daarom verbaast het me des te meer dat jullie CDJA’ers dat niet hebben. Jullie standpunten lezende besefte ik dat het CDJA een diep, diep wantrouwen heeft in het gezin. HET GEZIN ALS BAKSTEEN Volgens het CDJA moet de overheid namelijk ingezet worden voor het gezin. Het gezin was toch die hoeksteen? Die kiemcel? Waarom moet de overheid dan bijspringen? Blijkbaar acht het CDJA het gezin niet capabel genoeg voor de cruciale rol die het in de samenleving vervult. De drogreden die me waarschijnlijk naar het hoofd gegooid wordt is dat het gezin nog beter en nuttiger kan met overheidssteun. Het gezin als baksteen en overheidssubsidie als cement. In dat huis wil ik niet wonen. Als politieke jongerenorganisatie zeggen we de luis in de pels te zijn van onze moederpartij. Maar wie is de luis in onze pels? Als ‘journalistiek geweten van het CDJA’ bieden we graag een podium aan een frisse, kritische kijk op onze vereniging. In deze nieuwe rubriek laten we een lid van een andere (politieke) jongerenorganisatie reageren op de standpunten van het CDJA.

BEELD: DIRK HOL

DE MENS

De mens: Lorenz van der Ven Naam Lorenz van der Ven Leeftijd 19 jaren oud. Opleiding of werk Gymnasium, tekstschrijver en drager. Beoefen je een sport? Hardlopen als het mij uitkomt. In de zomer vertoef ik graag op de tennis- en golfbaan. Waarom ben je lid geworden van het CDJA? Het CDJA is in mijn ogen een jongerenorganisatie die onafhankelijk ten opzichte van haar moederpartij dient te fungeren. Aangezien het CDA mijn partij is, was het vrij snel duidelijk dat ik mij (in 2010) bij het CDJA wilde voegen.

Omschrijf je karakter eens (Even navraag doen bij familie en bekenden.) Harde werker, enthousiast, oog voor intermenselijke verhoudingen, bouwer. Wat zijn je voornaamste activiteiten tot nu toe binnen het CDJA? Bestuurslid binnen de afdeling Drenthe en binnenkort in de redactie van Interruptie. Wat zijn je ambities binnen het CD(J)A? Vroeger was dat minister-president namens het CDA. Nog altijd ben ik idealist, maar nu kijk ik meer naar de mogelijkheden die dichter bij me liggen en sneller te realiseren zijn. Vanuit die visie kun je verder bouwen en hou je de realiteit in het oog. Christendemocratie betekent voor jou Vanuit een vast punt kijken naar een snel veranderende maatschappij. Op welke partij zou je lid zijn geworden als het CD(J)A niet bestond? Gevaarlijke! Ik heb hier vaak over nagedacht, maar dan zou het waarschijnlijk D66/JD zijn geworden. Vanwege het doorgeslagen individualistische denken van D66, zal dat er niet meer van komen. Je bent in deze wereld niet alleen verantwoordelijk voor jezelf, maar ook voor de omgeving waarin je leeft, woont en werkt. Daarom ben ik een overtuigd christendemocraat en voel ik mij thuis bij de politieke filosofie van het CDA. Wie is jouw grootste voorbeeld Allereerst, mooie vraag! Ik kies hier graag voor Pim Fortuyn. Toen ik 6 jaar oud was, volgden mijn ouders de radio – en televisiedebatten intensief. Als vanzelf luisterde en keek ik mee en werd ik gegrepen door de orerende kwaliteiten van Fortuyn. Hoe hij het politieke landschap destijds op zijn kop


zette en hoe hij Ad – Rupsjenooitgenoeg – Melkert tijdens de debatten overrompelde, was subliem. Ik ben nog steeds groot fan. Je bent minister-president, welke actie onderneem je als eerste? Ik zal kritisch gaan kijken naar de subsidies die tegenwoordig te pas en te onpas worden uitgedeeld. Daar is veel ‘winst’ te boeken. Waar geloof je in? Ik geloof in het gemeenschapsdenken. We hebben de taak om het leven voor onszelf, maar ook voor onze naasten een beetje mooier te maken. Die taak dient ieder mens elke dag weer uit te dragen, waarbij je uiteraard jezelf niet moet verliezen. Een perfect voorbeeld van christendemocratisch denken. Het CDA ziet het gezin als hoeksteen van de samenleving. Is dat nog wel van deze tijd? Het gezin is altijd relevant. Het is de zekere basis waarop je tijdens je leven bouwt. Wanneer het gedurende iemands leven mis gaat door wat voor reden dan ook, dien je een plek te hebben waar je kan rehabiliteren. Het Bijbelverhaal over ‘De Verloren Zoon’ is daar een goed voorbeeld van. Welk boek heb je voor het laatst gelezen? De Troost van Melancholie door Josef Zehentbauer. Met 1000 euro ga je: Naar Librije’s Zusje met Roy Meijer, zodat ik hem kan laten zien hoe je daadwerkelijk uit eten gaat.

9

ESSAY BEELD: DIRK HOL

Werk en gezin (deel I)

Stereotypes de vrieskast in: een conflict tussen gezin en carrière De klassieke rolverdeling binnen gezinnen is tegenwoordig niet meer zo vanzelfsprekend. Het beeld van gezinnen met één kostwinner zie je steeds minder vaak terug. Jaarlijks studeren er meer hoogopgeleide vrouwen af dan mannen, volop storten zij zich op hun carrière. Maar er is nog één obstakel voor vrouwen: kinderen.

Door Renske Berendsen, Willemijn Westerlaken, Yvonne Hage In de hogere managementlagen is nog weinig terug te zien van de gelijke hoeveelheid mannen en vrouwen die werken. Dat is vreemd, vrouwen én mannen zijn een stuk geëmancipeerder dan vroeger en de gedachte van vrouwen op topfuncties is inmiddels zo goed als algemeen geaccepteerd. Ook vrouwen moeten ervoor kunnen kiezen te werken tijdens het spitsuur van hun leven. Toch blijven vrouwen haken in het middenmanagement. Wat verklaart deze flessenhals? EICELLEN INVRIEZEN ALS OPLOSSING VOOR HET GLAZEN PLAFOND Nadat er door onze moeders hard gewerkt is aan het doorbreken van een ‘glazen plafond’, lijkt de nieuwe generatie op een ‘glazen vloer’ te staan. Je carrière zakt ineens een heel stuk naar beneden, zodra je je eerste zwangerschapsverlof aankondigt. Het blijft voor vrouwen dus erg lastig om tegelijkertijd carrière te maken en kinderen te krijgen. Grote bedrijven zoals Facebook en Apple zijn zich hier bewust van en proberen een geëmancipeerd antwoord te vinden op dit verschijnsel.

10

Facebook introduceerde voor vrouwelijke werknemers onlangs de mogelijkheid om op kosten van de zaak hun eicellen te laten invriezen. Het bedrijf wil haar vrouwelijke werknemers op deze manier helpen bij hun conflict tussen carrière en gezin. Een Ivfbehandeling kost 10.000 dollar (ongeveer 8000 euro) en er zijn minstens twee behandelingen nodig voor een positief resultaat. Facebook vergoedt vrouwen die hun cellen laten invriezen op deze manier tot 20.000 dollar. Deze service moet in het licht gezien worden van de brede, zeer goede zorgvoorziening die Facebook haar werknemers biedt. Facebook geeft haar medewerksters ook een lang zwangerschapsverlof en een riante ‘baby-vergoeding’ van 4000 dollar. HET KIND ALS OBSTAKEL Hoe positief dit gebaar van Facebook ook bedoeld is, het aanbod om eicellen te laten invriezen heeft op het internet voor een ontploffing van reacties gezorgd. De zogenaamde service van Facebook geeft een duidelijk signaal af, maar helaas een signaal dat niet zo geëmancipeerd is als het bedrijf wil doen overkomen. Facebook moedigt op deze manier werkneemsters aan om het krijgen van kinderen uit te stellen. De gedachte is: liever geen kinde-


Onze wetgeving voedt de stereotypes die ertoe leiden dat de zorg voor kinderen bij vrouwen wordt neergelegd emancipatie van mannen én vrouwen een vanzelfsprekendheid is geworden. Op dit moment bestaan er echter maatregelen die ongelijke kansen en plichten juist bevestigen in plaats van bestrijden. Het zou een stap voorwaarts zijn als er bijvoorbeeld iets zoals ‘gezinsverlof’ zou komen wat door zowel vaders als moeders opgenomen kan worden. Ouders hebben immers een gedeelde verantwoordelijkheid voor hun gezin.

ren krijgen als je te jong bent, want het zit je carrière in de weg. Of het krijgen van kinderen op een later moment niet net zo belemmerend kan zijn voor je carrière, daar wordt niet over gesproken. De keuze die jonge vrouwen die voor Facebook werken krijgen voorgeschoteld is: kies je voor kinderen of een carrière? Het persbericht is er duidelijk over, deze twee zaken staan met elkaar in conflict. Een vrouw is op deze manier niet meer vrij om te kiezen jong kinderen te krijgen, er zijn tenslotte mogelijkheden die uitstel een prima alternatief maken. Het is biologisch gezien geen noodzaak meer om jong kinderen te krijgen. Deze redenering volgend is de conclusie blijkbaar: ambitieuze vrouwen willen pas laat kinderen. VASTGEROESTE STEREOTYPES Hier komt het stereotype om de hoek kijken. Facebook gaat ervan uit dat de verantwoordelijkheid voor de zorg en opvoeding van kinderen bij de moeders ligt. De rol en keuze van de vader lijkt hierin niet mee te tellen. En daardoor wordt het stereotype van de vrouw als opvoeder bevestigd in plaats van doorbroken. Maar na een kort zwangerschapsverlof van de moeder, kan de vader evengoed de zorg voor de baby op zich nemen. Alleen is dit niet gebruikelijk en daarom is de samenleving hier niet op ingericht. In Nederland is pas sinds dit jaar geregeld dat een vader het zwangerschapsverlof van zijn vrouw mag overnemen. Dit geldt echter alleen in het geval dat de moeder overlijdt. In andere gevallen is het overnemen van de zorg niet bij wet geregeld. Onze wetgeving voedt zo de stereotypes die ertoe leiden dat de zorg voor kinderen bij vrouwen wordt neergelegd. Voor het doorbreken van deze stereotypes is een samenleving nodig waarin de


GESPREIDE VERANTWOORDELIJKHEID Gespreide verantwoordelijkheid is iets wat het CDA hoog in het vaandel heeft staan, ook als het gaat om het gezin en de zorgen die dat met zich mee brengt. Daarom roepen we het CDA, het bedrijfsleven en de Nederlandse overheid op om de druk niet alleen bij vrouwen te leggen om alle zorg voor het gezin op zich te nemen. Liever zien wij een gezin waarin de verantwoordelijkheid voor inkomsten en kinderen gespreid is over beide partners, zodat de druk verdeeld wordt en stereotypes verbroken worden. Mannen en vrouwen moeten de ruimte krijgen om hun gezinsleven zo te regelen als het hen het beste lijkt. Alleen dan kan ieder gezinslid doen waar hij of zij goed in is en krijgen de kinderen een gezonde en veilige thuisbasis. Twee ouders die beide klaar kunnen staan voor hun kinderen en die beide het goede voorbeeld geven door zelfstandig, hard werkend en liefdevol te zijn, maken dat kinderen opgroeien met een ander rolmodel dan nu vaak het geval is. Volgens statistieken levert zo’n rolverdeling bovendien een gelukkiger huwelijk op. Bij een meer gelijksoortig leven, leven de man en vrouw meer met elkaar samen. Er is meer om over te praten als beide levens op gelijke voet staan. Gespreide verantwoordelijkheid in plaats van de onredelijke druk die op vrouwen wordt gelegd en mannen buitenspel zet wanneer het gaat om kiezen voor een andere verdeling binnen het gezin. Jonge, ambitieuze werknemers die graag een gezin willen stichten, zijn meer gebaat bij ruimere mogelijkheden door flexwerken en kinderopvang. Zo kunnen ouders beiden hun verantwoordelijkheid nemen en een goed rolmodel voor hun kinderen zijn. Terugkomend op Facebooks eicel-invries-service: als het bedrijf de tienduizend dollar die het kost om eicellen te laten invriezen zou besteden aan gezinsondersteunende voorzieningen voor haar werknemers, zou een groot deel van het probleem al opgelost zijn. Dit artikel is tot stand gekomen met de hulp van Corien Wortmann-Kool

11

ESSAY BEELD: DIRK HOL

Werk en gezin (deel II)

Hoe krijgen we de man terug bij zijn gezin? Er ligt tegenwoordig een onevenredige druk op vrouwen, zo betogen Renske Berendsen, Willemijn Westerlaken en Yvonne Hage in deze Interruptie. Enerzijds wordt van hen verwacht dat ze carrière maken, anderzijds behouden ze een onevenredig groot aandeel in de verantwoordelijkheid voor het gezin. Hoe zouden mannen kunnen meebewegen met de arbeidsemancipatie van de vrouw? Door Barend Tensen en Johannes ten Hoor Carrière en gezin, het is in Nederland sowieso al een lastige combinatie. Neem bijvoorbeeld het ouderschapsverlof. Nederland scoort middelmatig als het gaat om de lengte van hiervan: niet alleen vrouwen krijgen in Nederland een stuk minder verlof in vergelijking met andere Europese landen, ook de Nederlandse man komt er met slechts twee dagen kraamverlof bekaaid vanaf. Of ze meer zouden willen? Sinds 2004 is er geen grootschalig onderzoek meer uitgevoerd naar het gebruik van en de behoefte aan vaderschapsverlof. Het onderzoek uit 2004 liet zien dat het merendeel van de vaders verlof opneemt rond de geboorte; dit betreft vaak een combinatie van kraamverlof met andere verlofvormen zoals vakantiedagen. Het zou een voorzichtige aanwijzing kunnen zijn dat mannen best meer tijd voor hun gezin willen, zeker rond de komst van een kind. MOEIZAME HERVORMINGEN Aanpassingen van verlofregelingen zijn in de maak, maar het is een moeizaam proces.

12

Het lijkt in Nederland uit te lopen op een klassieke clash tussen werkgever en werknemers. Dit kunnen we concluderen uit een nota die minister Asscher in september dit jaar naar de Tweede Kamer stuurde in het kader van de discussie over de modernisering van regelingen voor verlof en arbeidstijden. Werkgevers hebben aangegeven geen voorstander te zijn van een wettelijke regeling voor ouderschapsverlof, werknemersorganisaties zijn positief over de voorstellen, maar zijn teleurgesteld dat er geen betaald vaderschapsverlof is geïntroduceerd. Momenteel omvat het ouderschapsverlof maximaal 26 weken wanneer er nog niet eerder ouderschapsverlof is opgenomen. In dat geval hebben ouders recht op 13 weken verlof voor kinderen tot 8 jaar. Je moet dan wel een jaar bij dezelfde werkgever hebben gewerkt. Tot 2014 kunnen ouders nog gebruik maken van een heffingskorting op ouderschapsverlof. Vanaf 2015 vervalt deze heffingskorting als een van de maatregelen om het zeer complexe huidige belastingsysteem te vereenvoudigen, aldus Asscher.

OUDERSCHAPSVERLOF OVER DE GRENS Ook op Europees niveau is er reeds aandacht besteedt aan het vraagstuk. In 2009 deed het Europees Parlement een voorstel om de regeling voor zwangerschaps- en ouderschapsverlof te verruimen naar twintig weken. Daarbij werd ook een betaald vaderschapsverlof van twee weken meegenomen. Het vaderschapsverlof zou de man meer moeten betrekken bij de opvoeding van de kinderen. In 2010 werd het voorstel echter afgewezen door de Raad van Ministers. In Duitsland zet men zich nadrukkelijk in om het aantrekkelijk te maken voor mannen om zich meer met de opvoeding te bemoeien. Zo worden ‘nieuwe vaders’ over

de streep getrokken met miljarden euro’s aan politieke steun: iedereen die ouderschapsverlof neemt krijgt 67 procent van zijn laatste loon betaald, met een maximum van achttienhonderd euro per maand. Inmiddels maakt een derde van de mannen in Duitsland gebruik van deze regeling. In België werd de beslissing om het ouderschapsverlof te verlengen van drie naar vier maanden (aan de hand van een regulering van de EU) door gezinsorganisaties positief ontvangen. De werkgevers reageerden echter negatief: ‘Voor bedrijven wordt het zo stilaan onbegonnen werk om alle verschillende verlofdagen gepland te krijgen. Er is altijd wel iemand afwezig,’ aldus een woordvoerder van het Verbond van Belgische Ondernemingen. PAPADAG De discussie over de wijziging dan wel verruiming van het ouderschapsverlof voor mannen kan moeilijk los worden gezien van de algehele trend van zichzelf nadrukkelijk maatschappelijk manifesterende vrouwen in de westerse maatschappij. Mannen worden zelfs uitgeroepen tot de nieuwe tweede sekse. Hoewel er dus nog geen betaald vaderschapsverlof is geïntroduceerd staan Nederlandse

mannen samen met de Scandinaviërs bekend als geëmancipeerd. In tegenstelling tot Zuid-Europese landen met een minder ontwikkeld sociaal stelsel vinden zij het niet meer dan normaal dat vrouwen fulltime werken, met als gevolg dat ze zelf thuis zo veel mogelijk hun steentje bijdragen aan het gezinsleven. Zo is het sinds enkele jaren hip om een zogenaamde ‘papadag’ op te nemen. Het aantal bedrijven dat werk maakt van in deeltijd of flexibel werken is de laatste jaren toegenomen. Onder meer KPMG, Heineken en Microsoft richten zich daarbij bovendien nadrukkelijk op de vaders, die zonder problemen af en toe tijd moeten kunnen vrijmaken voor hun kinderen.

KRITISCHE OMGEVING Het is een zeldzaamheid, maar natuurlijk hebben we de huisman nog. Het kleine groepje mannen dat hiervoor kiest doet het met veel plezier. Anders dan de papadagen en de carrièremannen die het eventjes rustiger aan doen ten faveure van het gezin kan de huisman nog op weinig begrip van zijn omgeving rekenen. Zo bleek uit een scriptie van studente Daphne Beukers. De voldoening moet hij vooral halen uit de zorg voor de kinderen, die er volgens het onderzoek veel profijt bij hebben en erg gelukkig zijn. Slechts een klein percentage van de huismannen zou in het vervolg een andere keuze maken, wanneer hij kon kiezen.

De praktijk leert echter dat er tijdens die ‘papadagen’ tussen de bedrijven door nog volop wordt gewerkt, met de iPad op schoot. De tijd dat het voor mannen beschamend was om eerder uit een vergadering te vertrekken om de kinderen op te halen is echter definitief voorbij. Zo werd er recentelijk ook niet vreemd opgekeken toen enkele politici van naam, Wouter Bos en Camiel Eurlings, de politiek uitstapten om meer tijd aan het gezin te besteden. Beiden namen kort erna echter toch een baan aan van vergelijkbare intensiteit.

Ondertussen is deeltijdwerken nog altijd de sociale norm voor vrouwen met jonge kinderen volgens een proefschrift van Justine Ruitenbeek die aan de Universiteit van Amsterdam promoveerde op het onderwerp beroepskeuzes bij vrouwen. Hoewel Noord-Europese mannen er over het algemeen dus geen problemen mee hebben wanneer hun partner een eigen carrière nastreeft, krijgen zowel fulltime werkende moeders als huismoeders te maken met onbegrip en kritiek vanuit hun sociale omgeving. Vrouwen zijn dus eigenlijk niet volledig vrij in hun keuze.

De Nederlandse man komt er met slechts twee dagen kraam verlof bekaaid vanaf

Pogingen om mannen meer bij het gezinsleven te betrekken, en zodoende ook meer ruimte te bieden aan de arbeidsemancipatie van vrouwen, lijken zich dus te beperken tot wat goedbedoelde, maar weinig effectieve regelingen. In de sociale omgeving bestaan de ‘natuurlijke’ verschillen tussen mannen nog altijd en veel vrouwen leggen zich hier maar bij neer. Ze blijven vaak volharden in deeltijdwerk, waardoor de in sociologisch onderzoek veelbeschreven vrouwenemancipatie niet tot volle wasdom komt. Dat vraagt echter niet alleen om verdergaande aanpassingen in het beleid. Meer nog dan dat vraagt het om een culturele omslag in het denken over de positie van de man.

13

INTERVIEW BEELD: DIRK HOL

Hoogleraar Roberto Flören over familiebedrijven

‘De hoeksteen van de economie’ Zijn grootouders en ouders hadden er een: een familiebedrijf in typmachines. Toch vond professor Roberto Flören, hoogleraar Familiebedrijven en Bedrijfsoverdracht op de Nyenrode Business Universiteit, het geen ‘haalbare kaart’ om deze familybusiness over te nemen. De firma werd zodoende na 60 jaar verkocht. ‘Soms zeggen mensen wel dat mijn huidige leerstoel één groot verwerkingsproces is van dat feit.’ Door Gerjan van de Weg en Maarten Zoutendijk U bent groot voorstander van familiebedrijven. Zouden er in een utopische samenleving alleen maar familiebedrijven bestaan? ‘De slogan ‘het gezin is de hoeksteen van de samenleving’ is natuurlijk een waarheid als een koe. Ik zeg altijd: ‘het familiebedrijf is de hoeksteen van de economie’. Er zijn heel veel familiebedrijven in Nederland en ondanks crises blijven ze gewoon doorgaan met wat ze doen. Ze durven hun opgebouwde reserves aan te spreken om personeel te behouden en kunnen na een recessie gelijk weer door. Ze zijn hierdoor heel stabiel. Ze vormen de ‘leemlaag’ van de economie, maar bestaan wel altijd naast de overige bedrijven. Een situatie met alleen maar familiebedrijven is dus niet aan de orde, ze bestaan bij de gratie van elkaar.’

gen kan voldoen) tot gevolg heeft en banken ook weer blij maakt. Er is échte passie voor het bedrijf, dat is vaak in alles te zien. Een andere term is rentmeesterschap, die als Bijbelse term en ook als CDA-term typisch past bij het familiebedrijf. Iemand zal dan niet zeggen ‘ik heb het bedrijf van mijn ouders gekregen’, maar ‘ik heb het te leen voor mijn kinderen’. En dat is rentmeesterschap in zijn meest pure vorm. In Nederland zijn mensen zich niet altijd even bewust van deze verantwoordelijkheidszin, omdat men ook heel bescheiden is. Je zult iemand van een familiebedrijf nooit horen over alles wat zo’n bedrijf doet, maar het gebeurt wel.’

‘Ik ben in 1992 begonnen met onderzoek naar het onderwerp, dit was een tijd waarin het familiebedrijf vooral als saai, stoffig, en onprofessioneel gezien werd. Iedereen die afstudeerde wilde liever een traineeship bij een grote bank bemachtigen, dan bij een familiebedrijf gaan werken. Ik ben er echter mee doorgegaan, en in 2002 hoogleraar geworden. De publieke opinie is door de tijd wel veranderd, onder andere door schandalen en de bonussen bij deze grote bedrijven.’

‘Wanneer je enkel kijkt naar definiëring is het wat lastiger, omdat veel wetenschappers een ander begrip hanteren. Over het algemeen is het zo dat familie- en bedrijfsverhoudingen door elkaar moet lopen. Er zijn daar drie kenmerken voor te noemen: als één familie meer dan de helft van de eigendommen bezit, als familieleden een belangrijke positie in het bestuur van het bedrijf hebben en als de familie op belangrijke strategische besluiten invloed uit kan oefenen. Wanneer aan twee van deze drie voldaan wordt ben je een familiebedrijf. Beursgenoteerde bedrijven kunnen hierdoor ook nog steeds prima familiebedrijf zijn. De grootte bepaalt de definitie dus niet. Heineken en Randstad zijn beide beursgenoteerd en beide sterk verbonden met één familie.’

Wat zijn kenmerkende elementen van een familiebedrijf? ‘De langetermijnvisie is voor familiebedrijven erg belangrijk. Daarnaast draaien ze minder op externe financiering, wat een hoge solvabiliteit (mate waarin bedrijf aan financiële verplichtin-

Is een procentueel hoog aandeel familiebedrijven gunstig voor een stad of dorp? ‘Dat hangt uiteraard van het marktsegment af, niet overal is groei. Het heeft echter wel invloed. Wanneer het in kleine dorpen voor

14


Iemand zal dan niet zeggen ‘ik heb het bedrijf van mijn ouders gekregen’, maar ‘ik heb het te leen voor mijn kinderen’

hoogte moeten zijn. Zo kunnen familiebedrijven ook makkelijker verkocht worden, omdat mensen zich bewust worden van de voordelen van een dergelijk bedrijf ten opzichte van het opstarten van een nieuwe bedrijf. De overheid zou hierin een faciliterende rol kunnen spelen. En juist het CDA, sterk vertegenwoordigd in kleinere plaatsen met veel familiebedrijven, zou hierin moeten geloven. Tot nu toe neemt het CDA deze verantwoordelijkheid onvoldoende.’

veel familiebedrijven zoals de lokale bakker of slager lastig is een opvolger te vinden, doet dat een gemeenschap geen goed. Ze kunnen hun bedrijf immers niet zomaar verkopen, dus moeten ze sluiten. Dat is verschraling voor de regionale economie. De waarden in een dorp, waar het CDA van oudsher ook voor staat, zijn dan wel in het geding.’

Hoe is de relatie tussen politiek en familiebedrijven op dit moment? ‘Het ministerie van Economische Zaken in Den Haag wil er geen speciaal beleid voor maken. Er is geen ambtenaar die dat dossier aan wil raken. Zij zien het helaas als gewone bedrijven. Het zijn echt andere beestjes, dus die zou je ook moeten koesteren, denk ik. Er is echter een groot gebrek aan kennis en gegevens over familiebedrijven. Tijdens je studie kom je het niet tegen, maar de helft werkt er straks wel. Heel Nederland zou hier beter van op de


Willen familiebedrijven niet zo graag hun bestaan voortzetten dat ze hun zakelijk inzicht hierbij uitschakelen? Wat is de rol van kinderen binnen het bedrijf? ‘90% van de overdragende bedrijven zou graag zien dat het bedrijf naar de volgende generatie gaat. Achteraf gezien gaat echter maar één derde over naar de familie. Blijven investeren en de eigen marktpositie continu evalueren is heel belangrijk wanneer je dit wilt. Het ondernemerschap is belangrijker dan het product. Opvolging is geslaagd wanneer harmonie binnen familie bewaard is, en de continuiteit van het bedrijf is gegarandeerd. Eventueel kan dat ook betekenen dat familie uit het bedrijf stapt. Wanneer het economisch gezien onverstandig is door te gaan, moet er ook gestopt kunnen worden, zoals ik zelf ook heb gedaan met het bedrijf van mijn familie. Dit is echter wel puur rationeel bekeken, in de praktijk komen er natuurlijk ook veel emoties bij kijken. Kinderen die ook werkzaam zijn binnen het bedrijf zijn in principe vaak gelijk aan de rest van de werknemers. Communicatie is dan ook één van de grote uitdagingen waar een familiebedrijf mee te maken heeft.’ In hoeverre is het familiebedrijf iets van de afgelopen jaren en nu? ‘Er zijn familiebedrijven die al eeuwen bestaan, wereldwijd is het familiebedrijf de dominante vorm van organisatie. Families worden echter kleiner, en mensen werken minder lang voor dezelfde werkgever. De omstandigheden veranderen dus, maar er zal naar verwachting altijd ruimte voor hen blijven. Er zullen er zijn die besluiten te stoppen, maar er komen ook elk jaar weer nieuwe bij. Familiebedrijven zijn zodoende iets van alle tijden, maar de eisen die aan een familie gesteld worden, worden steeds hoger.’

15

HET CDJA-GEZINSSPEL!

16

17

INTERVIEW BEELD: DIRK HOL

De inspiratie van Mariëtte Hamer:

Hameren op samenleving 3.0 Op een regenachtige middag ontmoeten we Mariëtte Hamer in haar nieuwe kantoor in het secretariaat van de SER. Haar indruk wekkende staat van dienst gaat voor haar uit: na zestien jaar in de Tweede Kamer te hebben gezeten, waar zij onder andere vicevoorzitter en fractievoorzitter voor de PvdA is geweest, is zij in september gestart als voorzitter van de SER. Nog maar net begonnen dus, maar het voorzitterschap van een van de meest kenmerkende organisaties van sociaal economisch Nederland past haar nu al. Door Joyce Esser en Gerjan van de Weg ‘Als voorzitter van de SER heb ik veel meer een verbindende rol dan ik in de Tweede Kamer had. Een belangrijke rol van de voorzitter is op zoek te gaan naar oplossingen waar alle partijen zich in kunnen vinden. Je staat boven de partijen, maar desondanks neem je altijd mee wie je bent en wat je vindt. Dat ik een politieke carrière achter de rug heb, vind ik eerder een pre dan een belemmering. Het belangrijkste blijft dat je veel weet over de dossiers die behandeld worden en dat je de wereld kent waar de adviezen terecht komen. Als je lang genoeg meeloopt in de politiek, dan wordt je netwerk steeds breder. Daardoor krijgen mensen ook steeds meer vertrouwen in je. Dat komt goed van pas, want het vertrouwen in het instituut SER hangt toch voor een groot deel af van het vertrouwen in de voorzitter.’ VERANDERENDE SAMENLEVING ‘Zoals ik ook in mijn installatierede heb genoemd, is de samenleving aan het veranderen. We leefden lang in een tijd waar instituties de regels bepaalden: de mensen waren meer van de instituties, dan de instituties van de mensen. De samenleving maakt nu

18

een omslag naar een situatie waarin mensen meer grip op hun eigen leven nemen. Dat zie je bijvoorbeeld ook gebeuren bij de decentralisaties. Ik noem dat ‘samenleving 3.0’ en daarbij past ‘polderen 3.0’. Dat mensen dingen zelf gaan doen, betekent dat er ook weer meer samengewerkt moet worden, maar dan in een andere vorm. Het Energieakkoord is daar een mooi voorbeeld van, daar hebben heel veel partijen aan meegedaan. De tijd dat de overheid een blauwdruk op de samenleving kon leggen is voorbij. Ook als SER zullen we meer consensus moeten zoeken met allerlei groeperingen. Dit betekent concreet dat we meer momenten moeten inbouwen in het adviesproces waarbij we met externe partijen in gesprek gaan.’ ‘IEDEREEN DOET TOCH ZIJN BOODSCHAPPEN?’ Het antwoord op de vraag waar Hamer haar inspiratie vandaan haalt, is voor haar duidelijk. Ze zegt meteen: ‘Mensen’. Ze neemt een slok water en vervolgd haar verhaal. ‘Ik haal veel inspiratie uit de dagelijkse dingen die ik tegenkom en uit mijn directe omgeving. Mijn dochter van zestien bijvoorbeeld, die loopt natuurlijk tegen allerlei dingen aan, maar ook mijn vrienden en kennissen.’ We leggen Hamer de kritiek voor dat veel bestuurders los zouden staan van de samenleving. Ze veert overeind: ‘Dat is een beeld dat ik niet herken. Iedereen doet toch zijn boodschappen, praat met zijn kinderen? Ik ken gelukkig mensen in alle lagen van de bevolking. Soms hoor je dan in gesprekken bepaalde dingen en denk je opeens: ‘Dit gaat niet alleen maar over mijn vrienden, dit is een tendens.’ Zo gaat een van onze volgende adviezen over ‘werk en leven’ en over levensfasen. Daar heb ik zelf natuurlijk mee te maken, maar als je er voor open staat hoor je het opeens overal om je heen.’ VERANTWOORDELIJKHEID VOOR DE OPVOEDING Hoe ziet Mariëtte Hamer de verhouding tussen de verantwoordelijkheid van de overheid en van de ouders als het gaat om de opvoeding van kinderen? ‘De overheid heeft een faciliterende rol en moet zorgen dat er goed onderwijs, kinderopvang en sportmogelijkheden zijn. De verantwoordelijkheid voor de opvoeding ligt


‘Ik ken gelukkig mensen in alle lagen van de bevolking’

volkomen bij de ouders zelf. Hoe laat je kind naar bed gaat en of je al dan niet een corrigerende tik geeft, dat vind ik echt iets van de ouders. Hoewel de overheid natuurlijk moet beschermen tegen dingen die niet goed gaan, ligt de primaire verantwoordelijkheid bij de samenlevingsvorm waarin het kind leeft.’ ‘Ik geloof ook niet zo in het idee dat de jeugd van tegenwoordig geen sociale normen en waarden meer zou hebben. Er wordt iedere generatie weer gezegd dat het vroeger braver zou zijn. Ik ben zelf opgegroeid in de jaren ’60. Ik heb bij jongeren in die jaren een losbandiger beeld bij dan bij de jongeren van nu. Ik denk dat jonge mensen juist redelijk voortvarend en zelfstandig in het leven staan tegenwoordig.’ ‘De adviezen van de SER hebben hoofdzakelijk een sociaaleconomische insteek. Toch raken onze adviezen ook het gezin. We moeten wel beseffen dat het begrip gezin erg verbreed is. Vroeger bestond een gezin uit vader, moeder en twee kinderen. Dat beeld klopt al lang niet meer, met zo veel verschillend samengestelde gezinnen. Ook op andere gebieden verandert het gezinsleven: moeders gaan steeds meer werken, de economie verandert, en zo zou ik nog wel meer kunnen noemen. Dat maakt het volgens mij nog relevanter om na te denken over hoe je de samenleving inricht. We zijn bijvoorbeeld bezig met advisering over werktijden, de toegankelijkheid van scholen en digitale dienstverlening.


Dat raakt gezinnen direct. Maar ook de discussie over het pensioenstelsel is van groot belang voor de toekomst van de kinderen van nu.’ ‘VERZUCHTINGEN VAN MENSEN’ We vragen haar naar haar plannen voor de nabije toekomst. De kersverse SER-voorzitter kijkt even naar buiten. Dan zegt ze: ‘We zijn nu bezig met een drietal belangrijke adviezen: over arbeidsmigratie, het pensioenstelsel en de verantwoordelijkheidsverdeling op de arbeidsmarkt. Daarnaast zullen we aan de slag gaan met een heel breed pakket aan andere adviezen. Het stempel dat ik als voorzitter graag wil achterlaten op onze adviezen is dat ze gaan over de ‘verzuchtingen’ van mensen. Dus dat het adviezen zijn die ofwel echt gaan over het dagelijks leven van mensen, of over zaken die een grote invloed op de samenleving hebben. Beleid is voor mij niet iets dat gestold is: ik zie het graag als een bal. Je duwt er elke keer tegen aan en dan rolt hij weer verder. Op het moment dat een wet geschreven is, zal hij zich verder ontwikkelen. Dat is belangrijk voor de SER: dat we aan die bal blijven duwen.’ Als we na het interview door het imposante trappenhuis weer naar buiten lopen, valt de muur met daaraan de portretten van alle oud-voorzitters van de SER gelijk op: allen zijn man. In dat opzicht waait de eerste vernieuwende wind al door de SER.

19

OPINIE BEELD: LOOKING4POETRY, FLICKR CREATIVE COMMONS

Wat kan zo’n pilletje nou voor kwaad? Drie drugsdoden tijdens het Amsterdam Dance Event en de constatering van het Trimbosinstituut dat het aantal ecstasyincidenten toeneemt, doen het debat over partydrugs weer oplaaien. Hoog tijd dat het CDJA haar visie op softdrugs afstoft en onder de aandacht brengt van het CDA.

Door Johannes ten Hoor Een drietal drugsdoden tijdens het Amsterdam Dance Event leidde ertoe dat voor- en tegenstanders van een ruimer softdrugsbeleid elkaar weer de opgeheven vinger voorhielden. ‘Zie je nu wel, levensgevaarlijk die troep,’ klonk het aan de zijde van de tegenstanders. ‘Nee hoor, dit komt er nu van als je de boel niet wil controleren,’ repliceerden de voorstanders. TOENAME VAN INCIDENTEN Deze incidenten ons moeten aanzetten tot bezinning op het huidige beleid. Het gevaar is namelijk groot dat het niet bij incidenten blijft. Die angst lijkt bevestigt te worden door de meest recente Nationale Drugs Monitor van het Trimbosinstituut, waaruit blijkt dat het aantal mensen dat met ernstige ecstasy gerelateerde klachten op de EHBO terechtkwam de afgelopen jaren is gestegen.

van het aantal incidenten wordt door het Trimbosinstituut in verband gebracht met de stijgende dosis MDMA in ecstasypillen. Bovendien blijken pillen soms ook zeer schadelijke stoffen te bevatten. CONTROLE IS DE BESTE OPLOSSING De negatieve gevolgen van partydrugs worden vooral veroorzaakt door de troep die nu verhandeld wordt. Van een verslavende werking blijkt nauwelijks sprake te zijn, en bij een juiste dosis zijn er ook geen gezondheidsrisico’s. Ook het gedrag dat het veroorzaakt kan weinig kwaad: gebruikers krijgen energie, voelen zich euforisch en krijgen spontaan knuffeldrang. Dat lijken me niet bepaald problematische bijwerkingen, zeker niet in vergelijking met zoiets als alcohol. Gezien de onverminderde populariteit van partydrugs, met name bij festivals en in clubs, is de kans klein dat strengere controles enig effect gaan hebben. Dat drugs gebruikt wordt lijkt niet te voorkomen, daar zijn specialisten het ook over eens. Daaruit mag echter geenszins de conclusie getrokken worden dat ook incidenten niet te voorkomen zijn. Als je niet kunt voorkomen dat mensen drugs gebruiken, dan kun je in elk geval nog voorkomen dat mensen vervuilde drugs gebruiken. Drugstesten kunnen letterlijk levens redden! RETORISCHE VRAAG Enkele jaren geleden pleitte het CDJA al voor het legaliseren en controleren van softdrugs, juist met het oog op veiligheid en handhaving. De recente incidenten met partydrugs vragen erom dit beleid weer af te stoffen en te actualiseren. Laten we ons sterk maken voor het legaliseren van partydrugs, voor betere controles om onnodige incidenten te voorkomen, en voor goede voorlichting over veilig drugsgebruik. En laten we die visie dan vooral ook onder de aandacht van het CDA brengen, dat het beeld dat ‘drugs niet gevaarlijk zouden zijn’ uit de wereld wil helpen. Het punt is nu juist dat partydrugs niet gevaarlijk hoeven te zijn. Met een beetje goede wil is de vraag ‘wat kan zo’n pilletje nou voor kwaad?’ binnen afzienbare tijd nog slechts retorisch van aard.

In dezelfde Nationale Drugs Monitor concludeert het Trimbosinstituut dat de gemiddelde hoeveelheid MDMA, de belangrijkste chemische stof in ecstasy, sinds 2010 is toegenomen. Niet zelden worden pillen aangetroffen met een veel te hoge dosering, met alle schadelijke gevolgen van dien voor de gebruiker. De toename

20


RECENSIE BEELD: JAN VERSWEYVELD

Voor het eerst brengt Toneelgroep Amsterdam ‘The Fountainhead’ van Ayn Rand ten tonele in Nederland. Het is een weergaloze uitvoering van een verhaal dat een wankele filosofie illustreert. Over het toneelstuk en het boek waarop het gebaseerd is.

Objectivisme op stilettohakken Door Huub Brouwer In Amerika is Ayn Rand (1905-1982) een fenomeen. Haar ‘The Fountainhead’ (De Eeuwige Bron) is een roman die menig Amerikaanse jongere prachtig vindt – om zich een paar jaar levenservaring later te realiseren dat de wereld en wij mensen niet zo maakbaar zijn als Rand schetst. Behalve als je Paul Ryan heet dan. UTOPISTISCHE TEGENSTELLINGEN De setting van het verhaal is een tegenstelling tussen Howard Roark (Ramsey Nasr) en Peter Keating (Aus Greidanus jr.). Roark wordt van een opleiding architectuur gestuurd omdat hij weigert zijn werk te conformeren aan de heersende esthetische normen. Hij neemt genoegen met een bestaan met weinig klanten en nauwelijks erkenning – om maar nooit zijn artistieke integriteit te hoeven opofferen. Zijn vriend Keating daarentegen slaagt met vlag en wimpel voor dezelfde opleiding. Hij maakt het iedereen naar de zin en gaat daardoor een glanzende carrière tegemoet. Keating valt uiteindelijk van zijn voetstuk en eindigt dronken, miserabel en alleen. Roark triomfeert en eindigt met vrouw, werk en zelfs wat erkenning.

Van Rand mogen we met een gerust hart filosofische consistentie offeren op het altaar van het egoïsme De filosofie die ten grondslag ligt aan deze zwart-wit schets van twee mensenlevens lijkt verdacht veel op een karikatuur van Mandeville’s Fable of the bees: wanneer we allemaal gaan doen wat we zelf geloven en willen, komt alles goed. Veel meer dan dat heeft het objectivisme van Rand niet om het lijf. Egoïsme als panacee. Daar past uiteraard geen grote overheid bij. De staat moet de


grenzen verdedigen en zorgen dat we elkaar niet al te erg in de haren vliegen. En wat nu als markten niet goed werken? Dat is geen argument voor Rand. Als vrijheid echt de vrije hand krijgt, is er nooit meer werkloosheid. Monopolies zullen uitsluitend nog in geschiedenisboekjes te vinden zijn. Tja. INCONSISTENTE CONSISTENTIE Zolang deze objectivistische vrijheidsutopie nog geen werkelijkheid is, kunnen we echter met een gerust hart filosofische consistentie offeren op het altaar van het egoïsme. Zo leek Rand er in ieder geval over te denken. Toen haar boekeninkomsten wat tegenvielen tijdens de laatste jaren van haar leven, heeft ze een oudedaguitkering en Medicare aangevraagd. En als het dan toch over inconsistenties gaat: Rand lijkt haar punt zo graag te willen overbrengen dat ze er genoegen mee neemt dat haar karakters daardoor weinig geloofwaardig blijven. Roark wordt eerst gepresenteerd als iemand die om niets geeft behalve architectuur; toch houdt hij later op het vermoeiende af maatschappijkritische monologen. Dit gebrek aan geloofwaardigheid geldt evenzeer voor het karakter van Dominique Fancon (Halina Reijn), die zich heeft voorgenomen koste wat het kost ongelukkig te zijn en zich uit masochisme laat verkrachten. SPEKTAKEL Bezwaren tegen de filosofie van Rand en haar vertelvaardigheid ten spijt, de toneelbewerking van het verhaal door Ivo van Hove is meesterlijk. Van het modernistische decor tot de live klavecimbelen pianomuziek. Van de cameraprojecties tot de massieve drukpers die het podium wordt opgereden. Van Ramsey Nasr tot Halina Reijn. Alles en iedereen werkt samen in een overweldigende symbiose om de toeschouwer een prachtige voorstelling van maar liefst vier uur te bezorgen. Over de kleine ergernis dat Van Hove’s actrices altijd – in huis, slapend, als standbeeld - stilettohakken aanhebben, valt dan heen te komen. Fountainhead is weer te zien van 30 oktober tot en met 6 november 2015 in de Stadsschouwburg van Amsterdam. Wees er vroeg bij met kaarten kopen.

21

FOTOPAGINA

22

FOTOPAGINA’S - BEKIJK: WWW.CDJA.NL/FOTOS

CDA-congres / protest tegen het leenstelsel

BEELD: DIRK HOL

CDJA najaarscongres in Venlo

23

INTERVIEW BEELD: ABRAHAM SILOÉ

Onze generatie luistert meer naar muziek dan welke generatie dan ook in de geschiedenis van de mensheid: zo’n drie uur per dag. Weinig mensen lijken zich af te vragen wat al dat luisteren naar muziek met ons doet. Professor Bernard Dolna vindt het belangrijk dat we onszelf die vraag gaan stellen.

De Schoonheid van Muziek Door Huub Brouwer ‘Zu Hilfe! Zu Hilfe!’ roept Tamino in angst voor zijn leven. De klanken van Mozart’s Toverfluit klinken door een warme Oostenrijkse collegezaal. Ongeveer dertig studenten van over de hele wereld zitten hier aandachtig te luisteren en lezen mee met de Engelse vertaling van het libretto. Professor Dolna zit voor de CD speler waarop de opera wordt afgespeeld, de ogen gesloten en zijn handen langzaam meebewegend met het ritme. Hij kent de tekst van de opera uit het hoofd en zingt af en toe zachtjes mee. Wanneer duidelijk is dat Tamino de hulp heeft gekregen waar hij om roept, zet Dolna de opname stop en vraagt: ‘wat maakt deze muziek nu mooi?’

24

MUZIEKVERSLAVING Dat blijkt geen makkelijke vraag te zijn. Aarzelend proberen studenten een antwoord te formuleren, maar niemand lijkt er echt uit te komen. En dat is nu waarom Dolna deze colleges zo belangrijk vindt. Hij heeft een missie: jonge mensen leren waarlijk mooie muziek te waarderen. Om zijn doel te bereiken begint hij elk vak dat hij onderwijst met zingen – ook als het niet muziekfilosofie is, maar bijvoorbeeld Joodse theologie of Hebreeuws. Vanwaar deze passie voor het onderwijzen over muziek? ‘Ik ben ervan overtuigd dat veel jonge mensen verslaafd zijn geraakt aan slechte, verdovende muziek. En niemand lijkt zich er zorgen over te maken. De effecten van die


verslaving zijn echter zorgwekkend. Mensen zijn minder in staat om zich te concentreren op wat ze doen. Ze verlangen steeds naar de afleiding die muziek lijkt te bieden. Om van die verslaving aan muziek af te komen, moeten ze opnieuw leren wat mooie muziek is.’ Is het niet wat overdreven om te zeggen dat mensen verslaafd zijn aan muziek? ‘Ik denk van niet. Allan Bloom zei dertig jaar geleden al in zijn The Closing of the American Mind dat jonge mensen op grote schaal verslaafd zijn aan muziek. Dat is nu zelfs nog meer waar dan het toen was. Kijk eens om je heen en zie hoeveel mensen een hoofdtelefoon op hebben. Muziek is continu beschikbaar: een druk op de afspeelknop van een MP3-speler volstaat. Dat mensen daadwerkelijk verslaafd raken aan muziek heeft echter vooral van doen met het soort muziek waar ze naar luisteren. Rock en vele andere soorten hedendaagse muziek veroorzaken nu eenmaal sneller verslaving dan klassieke muziek. En zoals dat het geval is met vrijwel elke verslaving hebben sommige mensen meer aanleg om verslaafd te raken dan anderen.’ DE SCHOONHEID VAN MUZIEK Maar is wat muziek mooi maakt niet een kwestie van smaak? Iets dat anders is voor iedereen? ‘Daar ben ik het niet mee eens. Ik geloof sterk in de oude traditie die zegt dat schoonheid in muziek objectief is. Plato is hier heel duidelijk over in de Republiek (Boek III, red.). Muziek is mooi wanneer de woorden, de melodie en het ritme in goede verhouding tot elkaar staan. Als één van deze drie de anderen gaat domineren, is de schoonheid verloren. Dat is wat muziek verslavend maakt. Je kunt het verschil zelf horen. Luister naar Mozart’s Toverfluit en het zal je opvallen dat de muziek licht is. Het dringt zich niet aan je op; geeft je een gevoel van vredigheid. Vergelijk dat maar eens met de muziek die ze draaien in disco’s. Je hoort bijna alleen ritme, een ritme dat klopt in je oren lang nadat je bent thuisgekomen. Hiermee wil ik trouwens niet zeggen dat alleen klassieke muziek mooi is. Santana heeft bijvoorbeeld een paar liedjes die ik mooi vind. Muziek kan dus negatieve effecten op ons hebben. Maar doet het ook goed? ‘Muziek heeft een grote invloed op het soort mens dat we worden. Het vormt het karakter meer dan elke andere vorm van kunst. Daarom is het zo jammer dat muziek zo’n beperkte plaats inneemt in ons onderwijs. De effecten van muziek zijn misschien niet direct meetbaar, maar ik ben ervan overtuigd dat meer muziekonderwijs de samenleving intelligenter zou maken. Mensen zouden creatiever worden en meer in staat om abstract na te denken wanneer ze vaak zijn


blootgesteld aan de abstracte werkelijkheid die muziek is. Muziekonderwijs kost wel tijd. Je moet leren luisteren. Ik had zelf het geluk op te groeien in een gezin waar veel naar klassieke muziek geluisterd werd, maar dat is bij veel mensen niet het geval. Dan kan het zeker vijf tot tien jaar duren. Als je een goed werk over muziekfilosofie wilt lezen, raad ik Albert Schweitzers boek over de muziek van Bach aan. Veel van wat je over muziek dient te weten staat daarin.’ PA-PA-PA Over muziek lezen is goed, maar luisteren is natuurlijk de beste manier om te leren. Als ik Mozart’s Toverfluit aanzet moet ik altijd terugdenken aan de zomerschool waar Dolna muziekfilosofie onderwees. Met elke pa-papa van het prachtige duet tussen Papageno en Papagena nemen mijn twijfels over het bestaan van een objectieve notie van schoonheid in muziek en de mogelijkheid van een verslaving aan muziek af. Er is iets bijzonders aan deze muziek, iets wat het apart zet. Het is moeilijk om er de vinger op te leggen. In ieder geval maakt het alle andere muziek langzaam maar zeker minder de moeite waard om naar te luisteren. Niet overtuigd? Probeer het zelf. Bernhard Dolna is studiedecaan aan het International Theological Institute in Oostenrijk en doceert aan de Universiteit van Wenen. Hij studeerde Hebreeuws en Joodse Theologie en schreef zijn dissertatie over het leven en werk van de grote rabbi en Joods theoloog Abraham Joshua Heschel. Dolna is getrouwd met zangeres en actrice Gabriele Schuchter.

‘Ik ben ervan overtuigd dat veel jonge mensen verslaafd zijn geraakt aan slechte, verdovende muziek. En niemand lijkt zich er zorgen over te maken’

25

CDJAINSIDE BOLSIUS EN EDUARD HOLLESTELLE BEELD: MARC BOLSIUS, EDUARD HOLLESTELLE

(V)echtscheidingen en de familierechter van de toekomst Hoewel geliefden elkaar voor het altaar beloven samen te blijven ‘tot de dood hen scheidt’, eindigen jaarlijks meer dan 30.000 huwelijken in een echtscheiding. Daarbij verliezen 55.000 kinderen de gezins structuur die tot dat moment zo vanzelfsprekend was. In tien procent van de gevallen zijn de verhoudingen tussen de echtgenoten zelfs zo verstoord dat kinderen klem komen te zitten tussen twee ruziënde ouders in een zogenaamde ‘vechtscheiding’. Familierechter Cees van Leuven legt uit hoe de rechtspraak bijdraagt aan het oplossen van deze gevallen en geeft zijn visie over de familierechter van de toekomst. Door Ralph Diederen

DE ROLLEN VAN DE RECHTER De hedendaagse familierechter is er in twee smaken: de rechter die de oplossing al heeft en de rechter die openstaat voor het probleem. Voor Van Leuven is het duidelijk dat de tweede variant de familierechter van de toekomst is: ‘Nadat de rechter de feiten heeft vastgesteld begint hij vanuit het probleem.’ De familierechter moet op zoek naar de werkelijke kern van het probleem, daarvoor zal hij ook met de

emoties van de ouders aan de slag moeten. Rechters moeten in staat zijn om diverse rollen te vervullen naar gelang de situatie er om vraagt: ‘Een rechter kan een rol hebben als coach van de ouders, een rol als beslisser van het geschil, een rol als onderzoeker van de feiten of een rol waarin hij de partijen vooral volgt,’ stelt Van Leuven. ‘Juist in het ontwikkelen van deze verschillende rollen moeten familierechters getraind worden.’

‘Dat de financiering voor de ouder schapsonderzoeken gecontinueerd wordt is mede aan Mona Keizer te danken’

26


JBB STELT ZICH VOOR: EDUARD HOLLESTELLE

DE GEREEDSCHAPSKIST VAN DE RECHTSPRAAK Binnen de rechtspraak staat de familierechter diverse middelen ter beschikking voor het bereiken van de best mogelijke uitkomst. Zo kan er een bijzondere curator worden aangesteld om het kind in de procedure te vertegenwoordigen. In Brabant wordt binnenkort gestart met een proef waarbij niet advocaten, zoals nu vaak het geval, maar uitsluitend kindspecialisten worden aangesteld als bijzondere curator. In Groningen is er al een proef gestart met de zogenaamde regierechter; de rechter heeft in dit geval de volledige regie en behandelt het gehele proces. Nu komt het nog voor dat partijen terzake alimentatie en ouderschap voor twee verschillende rechters staan. De rechter die de volledige regie heeft houdt meer overzicht en kan beter inschatten wat er moet gebeuren om de zaak tot een goed einde te brengen. RECHTER OF MEDIATOR? In de Tweede Kamer pleitten de PVDA en VVD voor verplichte ‘mediation’ bij vechtscheidingen, vóór partijen bij de rechter terechtkomen. Van Leuven voelt hier weinig voor: ‘Dat kan tot zeer kostbaar tijdsverlies leiden wanneer een of beide ouders niet willen meewerken. Het contact tussen ouder en kind kan zo worden gefrustreerd.’ Wanneer het aan de rechter is om partijen door te verwijzen naar een mediator kan dit gelijktijdig met het opleggen van een omgangsregeling als voorlopige voorziening. Een bijzondere vorm van mediation die de rechter kan inzetten is het ouderschapsonderzoek: een gespecia-

liseerde mediator probeert met partijen een oplossing te bereiken, lukt dit niet dan adviseert hij de rechter. Van Leuven is blij met de inspanningen van het CDA op dit punt: ‘Dat de financiering voor de ouderschapsonderzoeken gecontinueerd wordt is mede aan Mona Keizer te danken.’ Ten opzichte van mediation heeft het ouderschapsonderzoek het voordeel dat de rechter ook veel meer informatie verkrijgt: mediation is vertrouwelijk, het ouderschapsonderzoek vindt geheel onder de regie van de rechter plaats. De visie van Van Leuven over de rol van de rechtspraak bij vechtscheidingen lijkt er een te zijn waarin een flexibele familierechter maatwerk levert. Niet alleen neemt hij zelf de rol aan die bij het probleem past, maar ook de middelen in zijn gereedschapskist moeten worden ingezet naar kans van slagen. Het is aan de rechter om de hem voorgelegde rechtszaak te dejuridiseren en door te dringen tot de echte kern van het probleem. Het grootste risico in de toekomst ligt juist buiten de rechtspraak volgens Van Leuven. Gespecialiseerde instanties zoals omgangshuizen leveren een belangrijke bijdrage aan het vinden van een duurzame oplossing in het belang van het kind. Daar kunnen niet-verzorgende ouders in een neutrale omgeving contact opbouwen met hun kind. Juist doordat deze omgangshuizen decentraal georganiseerd zijn en vanuit verschillende overheden worden gefinancierd, zijn ze kwetsbaar in deze tijden van bezuinigingen. Van Leuven doet dan ook een oproep aan het CDJA: ‘Waak er voor dat de middelen voor de omgangshuizen niet verdwijnen!’

Cees van Leuven is momenteel raadsheer aan het gerechtshof Den Bosch, eerder was hij als raadsheer werkzaam in de familiekamer van het gerechtshof Den Haag. Van Leuven is tevens betrokken bij het trainen van nieuwe familierechters en is auteur van onder andere ‘Voortgezet ouderschap en zorgvuldig scheiden’ en ‘Kind in bemiddeling’. Daarnaast is hij landelijk persrechter in familiezaken. Ralph Diederen is voorzitter van de werkgroep Justitie en Binnenlands Bestuur


‘Ik ben Eduard Hollestelle en ik ben sinds april lid van de werkgroep Justitie en Binnenlands Bestuur. Naast het bezoeken van politieke cafés en het brengen van werkbezoeken van het CDJA, leek het me ook leuk om in een werkgroep bezig te zijn met de echte inhoud, onze standpunten. Waar staan we eigenlijk voor? Ik heb voor de werkgroep JBB gekozen vanwege mijn interesse in het recht en bovendien sluit deze werkgroep goed aan bij mijn studie Rechtsgeleerdheid.’ ‘Begin november was ik voor het eerst aanwezig op een CDA-congres. Voor mij waren de standpunten van een politieke partij iets wat door de ‘hoge heren’ in Den Haag werd bepaald. Op dit congres heb ik echter gezien welke invloed een werkgroep van de jongerenpartij kan hebben op het CDA. Zo is er een belangrijke resolutie over privacy van de werkgroep JBB aangenomen. Dit is het resultaat van een levende en bruisende werkgroep van het CDJA!’ DE WERKGROEP JBB Een keer per maand vergaderd de werkgroep Justitie en Binnenlands Bestuur in Utrecht. Daar bereiden zij de standpunten van het CDJA voor. De werkgroep legt zich, naast de politieke actualiteit, momenteel in het bijzonder toe op vraagstukken omtrent het hernieuwde belang van privacy de Nederlandse grondwet en vraagstukken over bestuur en samenleving. Voor meer informatie over de werkgroep kun je een mail sturen naar [email protected].

27

CDJAINSIDE BEELD: ANNE ADEMA

Cathy Waiswaser en Chamoetal Zeidler weten wanneer het aantal antisemitische incidenten toeneemt in Nederland, niet via de berichtgeving op NOS.nl maar aan het aantal bedreigingen via hun mailbox of Facebookpagina.

Het Gaza-conflict en antisemitisme in Nederland Door Anne Adema en Chamoetal Zeidler Dinsdagavond 4 november waren Cathy Waiswaser en Chamoetal Zeidler te gast bij het politiek café van CDJA IJsseldelta in Kampen. Beide dames hebben een Israëlische vader en een Nederlandse moeder. Chamoetal heeft in het leger gediend als woordvoerder en Cathy maakte deel uit van de Israëlische marine. Toen Chamoetal na twee jaar dienst terugging naar Nederland leek het er in haar moederland vredig aan toe te gaan. ‘Ik begreep de mensen niet die het over antisemitisme hadden, waar was het dan? In elk geval niet in Amsterdam Zuid.’ Wanneer er medio juli 2014 oorlog uitbreekt in de Gazastrook tussen Israël en de Palestijnen verandert de situatie ingrijpend. Twitter laat zich van zijn slechtste kant zien en lijkt een open riool. Op Facebook circuleren bloedige filmpjes waarvan de echtheid niet vast te stellen is. Alles wat Joods of vermeend Joods is moet het ontgelden. Velen maken niet het onderscheid tussen kritiek op Israël en Jodenhaat. Er gaat een razernij rond die zich richt op alles wat met Israël en Joden te maken heeft. BEDREIGINGEN In dit klimaat geven Cathy en Chamoetal een interview aan Knevel en Van den Brink. ‘We wilden de andere kant van het verhaal vertellen op een rationele manier.’ Na de uitzending krijgen Cathy en Chamoetal honderden bedreigingen via Facebook en Twitter. ‘Als ik je vind snij ik je kop eraf. Al je foto’s zijn opgeslagen en die van je zusje en je moeder. Kijk altijd achterom’ ‘Ik hoop dat Hamas je gevangen neemt en je verkracht en in stukjes stuurt naar je moeder, zionistisch varken’

28

‘Jammer genoeg heeft Adolf verzuimd jouw gehele vieze familie uit te moorden in de tweede wereldoorlog. Onder die laag make-up zit een vieze gore lelijke kutjodin die voor eeuwig gaat branden in de hel. Ik vervloek jou en je kutfamilie’ MEDEPLICHTIG De website wijblijvenhier.nl roept op om aangifte te doen tegen Cathy en Chamoetal. Via de site is het mogelijk om een kant-enklaar aangifteformulier in te vullen, opgesteld door strafrechtadvocaat Haroon Raza. Deze moslimjurist was één van de aanklagers in het proces tegen Geert Wilders. Op de Facebookpagina ‘Het geluid van de Ummah’ worden Cathy en Chamoetal barbaarse Zionisten genoemd die in het bezette Palestina vrouwen, mannen en kinderen vermoorden. Cathy en Chamoetal zijn volgens de makers (zodoende) medeplichtig aan volkerenmoord. In werkelijkheid hebben Cathy en Chamoetal niet deel genomen aan gevechtsactiviteiten. Antisemitisme is al eeuwen oud, op donderdagavond 18 december organiseert het CDJA IJsseldelta in Zwolle een lezing met professor Pieter van der Horst over ‘De mythe van het Joodse kannibalisme’. In deze lezing behandelt professor van der Horst de geschiedenis van antisemitisme en betoogt hij dat de islamitische wereld de fakkel van antisemitisme heeft overgenomen. Voor nu rest de trieste conclusie dat Cathy en Chamoetal zich niet veilig voelen wanneer ze in ons land over straat lopen. Anne Adema is bestuurslid politiek bij het CDJA IJsseldelta, Chamoetal Zeidler is bestuurslid bij CIJO (de jongerenorganisatie van het CIDI)


CDJAINSIDE BEELD: PAUL SCHENDERLING EN SANNE SCHIPPER

Vertrouwenspersonen Het CDJA kent sinds september twee vertrouwenspersonen. Als CDJA-lid kan je contact opnemen met de vertrouwenspersonen bij onder andere integriteitsvraagstukken, ongewenste (pest-) gedragingen en/of andere problemen. De vertrouwenspersonen schakelen indien gewenst met de commissie van beroep en/of het dagelijks bestuur van het CDJA.

Sanne Schipper

Paul Schenderling

Mijn naam is Sanne Schipper en ik ben sinds 2006 actief voor het CDJA en CDA in Groningen. Op dit moment ben ik met veel plezier werkzaam als fractiemedewerker van het CDA in de gemeenteraad van Groningen. Tijdens mijn studie Internationaal en Europees recht heb ik in een aantal interne en externe vertrouwenscommissies gezeten, zowel binnen als buiten het CDA, en hierdoor kan ik mij met een objectieve, onbevooroordeelde blik buigen over vertrouwelijke zaken.

Mijn naam is Paul Schenderling en ik ben sinds 2007 met veel plezier actief voor het CDJA. De reden voor mijn enthousiasme is het christendemocratische gedachtegoed, waar ik als Dagelijks Bestuurslid Politiek een jaar lang intensief mee bezig ben geweest, en waar ik momenteel via mijn activiteiten voor het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA nog steeds dagelijks mee bezig ben. Het gedachtegoed komt op een mooie manier tot uiting in de cultuur van het CDJA: het CDJA is een open, gezellige en betrokken club mensen, bovendien niet bang om commitment te tonen. Deze cultuur is het behouden waard. In het dagelijks leven werk ik bij een oud, oer-Nederlands adviesbureau. Vanuit mijn beroep als vertrouwd adviseur ben ik bereid en in staat om eventuele vertrouwenskwesties binnen het CDJA discreet en integer op te pakken.

CONTACTGEGEVENS EMAIL: [email protected] TELEFOON: 06 13 03 16 40

CONTACTGEGEVENS EMAIL: [email protected] TELEFOON: 06 82 00 98 57


29

FOTO: DIRK HOL

CDJA INSIDE

Standpunten afgelopen kwartaal Door Marlien Ligtenberg HERVORM DE VN! De werkgroep Buitenlandse Zaken en Defensie heeft zich over de hervorming van de Verenigde Naties gebogen. Werkt dit samenwerkingsverband nog zoals het zou moeten? De werkgroep schreef een resolutie over de hervorming van de VN Veiligheidsraad, en concludeert dat de VN als organisatie moet blijven bestaan. De Veiligheidsraad heeft echter hervorming nodig. In het publieke debat is vooral de samenstelling van de Veiligheidsraad en het vetorecht onderwerp van (publieke) discussie. Een voorbeeld is het feit dat sancties tegen Syrië, en zelfs een onderzoek naar gifgasaanvallen in het land, tegengehouden werd door Rusland en China. Daarom heeft de werkgroep een resolutie geschreven waarin voorgesteld wordt dat een veto in de Veiligheidsraad overruled kan worden door een 2/3e meerderheid van de landen. Ook spreekt de resolutie uit om de verhoudingen in de Veiligheidsraad aan te passen naar de huidige mondiale situatie. De resolutie werd aangenomen in het Algemeen Bestuur op 17 september.

bespreekt in december een verordening die daar verscherpte regels over instelt, maar het CDJA vindt dat deze verordening scherper kan. Het gebruik van persoonsgegevens van burgers is gevoelig voor misbruik van commerciële partijen. Zo maken deze partijen, naast de gegevens die je zelf invult, ook gebruik van pseudonieme data. Dit zijn indirecte gegevens waar met weinig inspanning wel personen uit te traceren zijn. De resolutie spreekt uit dat bedrijven ook toestemming moeten krijgen voor het verzamelen van deze data, en dat er op de naleving van de afspraken strikt moet worden toegezien. Bovendien spreekt de resolutie ook uit dat er afspraken gemaakt moeten worden met niet-Europese landen die wel gegevens van Europese burgers verzamelen. We roepen als CDJA dan ook Fred Teeven, die namens Nederland bij de bespreking van de verordening zal zijn, op om voor scherpe afspraken te gaan!

PRIVACY IN EUROPA Het Algemeen Bestuur heeft op 18 oktober een resolutie aangenomen over de privacy-verordening in de Europese Unie. Privacy is en blijft in verband met digitalisering een belangrijk onderwerp. Bovendien is het een speerpunt van het CDJA: privacy gaat over de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van mensen. Het CDJA heeft daar al eerder aandacht voor gevraagd, door middel van een Raadsstuk en resoluties. Deze resolutie van de werkgroep Europa richt zich op het Europees beleid. De Europese Unie

NIEUWE WERKGROEPVOORZITTERS! Tot slot hebben er in de afgelopen tijd wat switches in werkgroepvoorzitters plaatsgevonden. De termijn van Jan Pieter van der Schans (werkgroep SEF) en Wouter de Vries (werkgroep BZD) liepen af. Renske Berendsen (werkgroep Europa) is een termijn eerder gestopt in verband met werk in het buitenland. Ook op deze plek dank voor de inzet en mooie resoluties en input van deze enthousiaste werkgroepvoorzitters! Gelukkig stonden er even enthousiaste nieuwe voorzitters in de startblokken klaar. Maarten Andriol is de nieuwe voorzitter van de werkgroep SEF, Jur Limburg van de werkgroep BZD en Huub Brouwer van de werkgroep Europa.

Nieuwsgierig geworden naar de activiteiten van de werkgroepen?

Kom eens een keer kijken! Er is altijd een werkgroep die bij jouw interesses past. Vragen? Stuur gerust een mailtje naar [email protected]

30

COLOFON COLOFON

Interruptie is een uitgave van het CDJA en verschijnt vier keer per jaar onder verantwoordelijkheid van de CDJA- redactiecommissie bestaande uit:

CDJA SECRETARIAAT

ALGEMEEN BESTUUR

WERKGROEPEN

Bezoekadres Buitenom 18 2512 XA Den Haag

Drenthe Stefan Smith [email protected]

OC&W Jorden van der Haas [email protected]

Postadres Postbus 30453 2500 GL Den Haag

Flevoland Tom van den Brink [email protected]

JBB Ralph Diederen [email protected]

tel. +31 (0)70 34 24 851 fax +31 (0)70 36 43 417 [email protected]

Fryslân Wiebe Strikwerda [email protected]

BZD Jur Limburg [email protected]

DAGELIJKS BESTUUR

Gelderland Gerjan van de Weg [email protected]

Europa Huub Brouwer [email protected]

Groningen Gerben ter Veen [email protected]

SEF Maarten Andriol [email protected]

Limburg Jorn Ballas [email protected]

VWS Maaike van Berkel [email protected]

Noord-Brabant Remco van Dooren [email protected]

MIL Iris Bouwers [email protected]

Noord-Holland Jan Beelen [email protected]

COMMISSIES

Overijssel Arend Kastelijn [email protected]

Vormingscommissie Thomas van Meijeren [email protected]

Utrecht Martijn van den Berg [email protected]

Redactiecommissie Johannes ten Hoor [email protected]

Zeeland Leen Moerland [email protected]

Organisatiecommissie Emilie van der Burg [email protected]

Zuid-Holland Bob van Meijeren [email protected]

Promotiecommissie Robert de Wit [email protected]

Vrijgekozen René Linde rené[email protected]

HRM-commissie Joyce Esser [email protected]

Hans van den Heuvel [email protected]

Internationaal Secretaris Frank Visser [email protected]

Hoofdredacteur: Johannes ten Hoor

Voorzitter Julius Terpstra +31 (0)6 229 02 489 [email protected]

Huub Brouwer, Joyce Esser, Barend Tensen, Gerjan van de Weg, Maarten Zoutendijk

Secretaris Anne Zandberg +31 (0)6 255 36 693 [email protected]

Adviserend lid: Anne Zandberg (DB)

Penningmeester Ard Warnink +31 (0)6 237 87 760 [email protected] Communicatie en Campagne David Westerink +31 (0)6 839 446 65 [email protected]

Aan deze editie werkten mee: Gert de Kok, Hans van den Heuvel, Tom Leijte, Lorenz van der Ven, Renske Berendsen, Willemijn Westerlaken, Yvonne Hage, Anne Adema, Chamoetal Zeidler, Marlien Ligtenberg, Julius Terpstra, CDJA promotiecommissie en Werkgroep JBB

Politiek en Internationaal Marlien Ligtenberg +31 (0)6 341 056 60 [email protected] Organisatie en Scholing Christine Zandberg +31 (0)6 190 04 668 [email protected]

www.cdja.nl http://twitter.com/ CDJAInterruptie

Foto’s: Dirk Hol, Diversen Ontwerp en lay-out: Studio Piraat (bno), Den Haag

Redactie-adres: Johannes ten Hoor Lange Slachterijstraat 90 2060 Antwerpen tel. +31 (0)6 21 90 81 66 [email protected] Abonnement: 12,50 euro (4 nrs.) Leden van het CDJA ontvangen Interruptie gratis. Advertentiemogelijkheden op aanvraag. De redactie behoudt zich het recht voor stukken te weigeren, te redigeren of in te korten. Inzending geeft de redactie het recht een bijdrage ook via internet, databank of anderszins openbaar te maken. Eventuele auteursrechten blijven berusten bij de schrijver.

www.cdja.nl

Berent Stapelkamp [email protected]

N E D E L ERVEN Maak je vrienden lid van het CDJA! W N Jullie ontvangen allebei een (welkomst-)cadeau! Na je aanmelding nemen we contact met je op en sturen we een lidmaatschapformulier. LEDE NIEUW LID:

Dit ledenblad is gedrukt op milieuvriendelijk papier.

Druk: SENEFELDER MISSET B.V. Doetinchem

Het CDJA is een politieke jongerenorganisatie speciaal voor jongeren die zich naast hun studie of baan willen met politiek bezig willen houden. Jij bent natuurlijk al lid, maar je kent vast wel mensen in jouw eigen omgeving die zich net als jij willen inzetten voor de toekomst van jongeren. Als je dit kaartje opstuurt ontvangen jullie allebei een cadeau. Sta je te discussiëren over wat er om je heen gebeurt, wacht dan niet langer en maak ook je vrienden lid van het CDJA. Kijk voor meer informatie over deze actie op www.cdja.nl

NAAM: ADRES: WOONPLAATS: TEL: EMAIL- ADRES:

LID: NAAM: ADRES: WOONPLAATS: TEL: EMAIL- ADRES:

Terpstra’s T O U C H Met de woorden: ‘Moge Allah je straffen’ verlieten de heren Selcuk Öztürk en Tunahan Kuzu recent de PvdA fractiekamer. Hiermee werd de vijftiende fractie in de Tweede Kamer een feit. Niet geheel ontoevallig gaf vervolgens PvdA minister Plasterk aan dat het afscheiden van partijen moet stoppen en kondigde een onderzoek aan. Klinkt logisch, maar als vanouds gaan onze sociaaldemocratische vrienden weer veel te kort door de bocht. Maar wat vinden wij als jonge christendemocraten over dit soort bestuurlijke vernieuwingen? Op het afgelopen congres in Venlo hebben we besloten hier een raadsstuk over te schrijven. Een voorzet over de zogenaamde zetelroof.

Ook is het zeer de vraag hoe groot het probleem van zetelroof daadwerkelijk is. We kennen om de vier jaar verkiezingen en de ervaring leert dat vele eenmansfractie de stembusgang niet overleven. Van Ali Lazrak en Gonny van de Oudenallen hebben we, gelukkig, al heel lang niets meer gehoord. Wil je het probleem écht oplossen, dan moet er binnen partijen ruimte geboden worden aan discussie en debat. Een stevige screening zou ook niet misstaan. ‘Bezint eer ge begint’ aan de zelfstandigheid van de leden van onze Nederlandse Staten-Generaal. Ook een mening over bestuurlijke vernieuwing? Meld je bij de schrijfgroep!

Julius Terpstra Voorzitter CDJA

.n ja w w w .c d

Allereerst vergroot een dergelijk voorstel de macht van de partij, welke dit ook mogen zijn. Deze macht zou aanzienlijk groter worden indien fracties en partijen volksvertegenwoordigers ook nog eens zouden kunnen dwingen hun zetel op te geven. De fractiediscipline is anno 2014 al ontzettend groot en een Tweede Kamerlid zou verworden tot slechts een stille volgeling van de grote leider. Dit komt voort uit angst voor disfunctioneren. Bij te felle oppositie tegen de partijlijn kan het lid dan door de top worden vervangen. Dit lijkt me een reëel gevaar voor de democratie. Tevens staat in de Grondwet geformuleerd dat volksvertegenwoordigers zonder last en ruggespraak hun werk ten uitvoer moeten kunnen brengen. In dit voorstel verwordt de fractie tot nieuwe last en gaat het voorstel dus in tegen de Grondwet.

l

Binnen politiek Den Haag gaan er verschillende stemmen op om tot een wetswijziging te komen waardoor aan zetelroof een einde zou moeten komen. De redenatie hierachter is dat een zetel een fractie toebehoort, niet slechts aan een persoon. Een persoon zou pas zijn eigen zetel mee moeten kunnen nemen wanneer hij bij de verkiezingen minimaal de voorkeursdrempel heeft gehaald. Mensen stemmen in de regel op de lijsttrekker of op de eerste vrouw, en niet op één van de backbenchers, zo stelt men. Dit zou gelukszoekers en gekkies die gaan voor puur eigen gewin voorkomen. Er bestaan echter principiële redenen om het huidige constitutionele evenwicht tussen kiezersdemocratie en partijendemocratie te handhaven.

NR. 4 RIK TORFS: DE KATHOLIEKE KERK MOET TERUGHOUDENDER ZIJN TEGENOVER DE VORM VAN RELATIES DE INSPIRATIE VAN MARIËTTE HAMER HET GEZIN

Recommend Documents