Nr. 06 juni ste jaargang verschijnt niet in augustus P Pinksteren, Feest van de Geest. (Goed Nieuws - Mat. 25:26c)

Nr. 06| juni 2014| 36ste jaargang | verschijnt niet in augustus | P 408.654

‘Pinksteren, Feest van de Geest (Goed Nieuws - Mat. 25:26c)

juni 2014

1

Inhoud / Uit de redactie

Inhoud Schriftwerk / Woord van de voorzitter Jan van den Berg: Ieder in zijn taal Steven H. Fuite: Gewoon Geestdriftig

blz. 3 blz. 4

In het vizier: Pinksteren, Feest van de Geest Douwe Boelens: Het vieren van veelkleurigheid Maria Euwema: Vrijwilligers werven, vrijwilligers houden Anne-Gera Los: Ze loofden God en stonden in de gunst van het hele volk Dick Wursten: Lied 734 - Zij zit als een vogel Ernst Veen: De Geest waait hier beneden

blz. blz. blz. blz. blz.

Coördinatie Bezinning en Dialoog Peter Tomson: Jezus en de demonen

blz. 10

Nederlandstalige communautaire coördinatie Protestantse Omroep

blz. 11

Aankondigingen

blz. 12 - 14

ARPEE Protestants-evangelisch godsdienstonderwijs

blz. 15

Uw bijzondere aandacht voor Rob van Drimmelen: De vreugde van het Evangelie

blz. 17

Overlijdens

blz. 19

Colofon

blz. 20

5 6 7 8 9

Uit de redactie Feest van de Geest De geboorte van de kerk, zoals beschreven in Handelingen 2, ging gepaard met stormwind en vuur. Mensen die uit alle delen van de wereld naar Jeruzalem gekomen waren, hoorden op die vroege morgen de gloedvolle woorden van de apostelen in hun eigen taal en werden erdoor gegrepen. Die eerste Pinksterdag werd daarmee het feest van eenheid, warmte en Geestdrift. Wie zou zich níét tot zo’n kerk aangetrokken voelen ... Bijna tweeduizend jaar later ligt het kerkelijk landschap er hier en daar wat schraal en versnipperd bij. Het heilige vuur op de waakvlam. Juist Pinksteren kan ons inspireren om voluit onze veelkleurigheid te vieren; ondanks de verscheidenheid één van Geest. Vieren dat we het Woord van God mogen verstaan, een ieder in zijn eigen taal, zijn eigen leven. _______________________________________________________________________________ Namens de redactie Annet SINNEMA

2

juni 2014

Schriftwerk

Ieder in zijn eigen taal Van alle kerkelijke christelijke feesten krijgt Pinksteren de minste publieke aandacht. Tenzij je (boven)natuurlijk door de Geest gegrepen bent. Een wedergeboren christen steekt zijn geloofsbeleving niet onder de korenmaat (naar Matteüs 5:15), maar laat van zich horen. Bij hem is het altijd Pinksteren. De zogenaamde Pinksterkerken maken zichtbaar en hoorbaar dat de Geest bij hen kind aan huis is. Sterker nog, zij winnen het wereldwijd glansrijk in aantallen leden van de traditionele protestantse kerken. Hun theologie kent geen zwaarwichtige problemen, de bijbel is helder en klaar, en het geloof is kinderlijk (naar Marcus 10:15). Allen dragen hun steentje bij in de gemeenschap der heiligen. Wie aan de kant blijft staan, ligt er al gauw buiten. Daarbinnen is het warm en, zoals ze het in Engeland zo mooi kunnen zeggen: a gathered church. Hoe anders gaat het toe in de traditionele protestantse kerken. Een mens kan jarenlang in de kerkelijke kaartenbak blijven slingeren, zonder ook maar één keer zijn gezicht te laten zien. Vroeger had men in de Nederlandse Hervormde Kerk de categorie van de zogenaamde geboorteleden, zogezegd geboren uit Hervormde ouders, maar nooit gedoopt, laat staan wedergeboren. En bij elke verhuizing kwam dat geboortelid weer boven water, keek zeer verbaasd bij een kerkelijk aanslagbiljet, en verdween vervolgens weer in de la. De wet op de privacy heeft daar de nodige wonderen verricht en de kerkelijke administratie opgeschoond. Van alle kerkleden zijn de randleden wel de meest aparte. Zij komen bij bijzondere gelegenheden in de kerk, bij doop, bij huwelijk en begrafenis, zeggen dat het allemaal heel mooi was, maar komen vervolgens in jaren niet meer. Of zoals iemand mij lang geleden puntig toevertrouwde: “U moet niet denken dat ik christelijk ben hoor, gewoon hervormd”. En dan heb je nog de feestgangers, zij die de kerstdienst nooit aan zich voorbij laten gaan, maar verder geen stap in de kerk zetten. Een bijzondere categorie vormen degenen die graag drie uur op harde banken naar een uitvoering van de passie volgens Matteüs luisteren, en daarmee hun bijdrage aan

het lijden van de Christus weer voor een jaar hebben volbracht. Maar ach, wat zal ik zeuren, er zijn genoeg trouwe kerkleden die met regelmaat hun bijdrage aan het functioneren van de kerk leveren. Zij zijn, vrouwen en mannen, betrokken als lid van de kerkenraad, als koster, als organist, als koffiezetter, als schoonmaker, als tuinier, als klusjesman, als lid van de bestuursraad, als kerkbladschrijver, als vergadertijger op hoger niveau zoals het district en de synode, als lid van de zoveelste commissie, en dat met hartstocht en plezier. Zij zijn dankbaar dat het elke zondag feest is en verwelkomen met een blij gezicht elke nieuweling die zijn neus laat zien. Kleine ruzies in de kerk nemen zij op de koop toe, het is immers overal wel wat. Als het grote verhaal maar doorgaat, in elke taal en in elke tong. Zo moet het toch ooit begonnen zijn met Pinksteren, ieder in zijn eigen taal. Met pinkstergroet, __________________________________ Ds. Jan VAN DEN BERG, predikant te Brasschaat.

juni 2014

3

Woord van de voorzitter

Gewoon Geestdriftig Het Evangelie tekent ons in Jezus een mens die al goed doende rondgaat. Zijn kracht is zijn authentieke liefde waarmee hij mensen dieper liefheeft dan zij zichzelf. Hij neemt geen genoegen met wie iemand is, maar als dromer en ziener kijkt hij door wie iemand nu is heen, om te zien wie zij/ hij zou kunnen worden. En af en toe lukt het hem om iemand daar nog te brengen ook. Maar zulke momenten, als bijvoorbeeld met Zacheüs, zijn schaars. Roekeloos smijt Jezus met zijn krachten, onverantwoord naïef. Alles hoopt hij, nutteloos ligt hij wakker in de nacht, mateloos veel energie verspilt hij: hij vermenigvuldigt broden voor de ogen van massa’s mensen die er even later blijk van geven er verder helemaal niets aan te hebben overgehouden. Dat terwijl hij hen voorafgaand aan de maaltijd ook nog ellenlange verhalen had verteld. Uren, dagen, maanden en jaren is hij op pad met zijn leerlingen. En maar woorden spreken, vragen stellen, luisteren, aandacht, energie... voor hen als groep en voor ieder apart, even terzijde van de groep. Dan met deze dan weer met gene; ieder van hen zo verschillend van de rest, elk met een eigen karakter, met een eigen achtergrond en met door het leven opgelopen wonden. Al die aandacht, zorg, bezorgdheid, vriendschap, liefde, o zo diepe liefde. En het resultaat? Uiteindelijk laten ze hem één voor één in de steek, gaan op in de massa, levend van brood alleen. Dat de vreemde, ongezien ruimhartige Geest van die totaal onberekende en onberekenende Jezus mensen bevliegt, dát is Pinksteren. Uiteraard weeg je als individu en samen als Kerk af waarin je wel en waarin je niet je tijd, energie en geld inves-

4

juni 2014

teert. Niemand heeft gezegd dat geloven als een kind betekent, dat we onze hersenbanen niet zouden moeten ontwikkelen of onze levenservaring moeten vergeten. Toch is geloven ten gronde een uiterst gezonde vorm van naïviteit, waarbij veel energie, aandacht, tijd en/of geld verloren gaat. Maar zo en niet anders bewoog de Heer der kerk zich over deze aardbol. Hem van wie wij belijden dat hij ons leerde wat leven is, deed niets anders dan zaaien. Al die opbeurende woordjes, momentjes van aanwezigheid, fragmentjes belangeloze tijd voor een ander, gewoon, strategieloos, open, kwetsbaar, zaaiend in weer en tegen de wind. Laat maar waaien. En ja, er valt heel wat zaad op de weg en op de rotsstenen,... en ja, inderdaad, dat levert niets op. Het zij zo. De ware kerk des Heren is een warme kerk en die rekent niet zoveel. Overigens, als er één ding is waaraan een kerkgemeenschap in Noordwest-Europa in onze tijd haar aantrekkelijkheid ontleent, is het aan de warmte van het anders zijn te midden van een voor wat, hoort watsamenleving. Wij, volgelingen van de man uit Nazareth, leven van de gift, van de gave en dus van het geven, zomaar, om niet. Of, zoals onze voorouders het verwoordden: van genade. En laat dat nu - uitgerekend - zijn wat ook de kerk is toevertrouwd. Gewoon dóén, Geestdriftig, bezield, bevlogen gewoon doen. __________________________________ Ds. Steven H. FUITE, Voorzitter Synodale Raad.

Bijdragen voor het volgende nummer verwacht de redactie graag uiterlijk 9 juni 2014. Thema van het juninummer: Vakantievlucht

In het vizier: Pinksteren, Feest van de Geest

Het vieren van veelkleurigheid Vroeger zag je soms foto’s van predikanten te midden van hun catechisanten bij een openbare belijdenis of te midden van een familie bij een huwelijk of een doop. Hoewel zulke foto’s ook nu nog gemaakt worden, zien we steeds vaker foto’s waarop de hele gemeente te zien is; foto’s van grotere groepen mensen die vieren dat ze samen - groot en klein, jong en oud - een kerkelijke gemeenschap vormen. Beelden van de kerk Het feit dat kerkgemeenschappen met zulke foto’s naar buiten treden, heeft te maken met een veranderd zelfbeeld. Ooit zag men de predikant en de kerkenraadsleden als de belangrijkste mensen in de kerk. Nu wordt de kerkgemeenschap in de beleving van veel mensen eerder gekenmerkt door haar gemeenschapsleven. Was het kerkgebouw ooit een soort theaterzaal, waar predikanten en ouderlingen hun publiek toespraken en voorgingen in Bijbellezing, gebed en lofzang, tegenwoordig wordt door veel mensen de kerk als een ontmoetingsplaats ervaren. In gesprekken over de eigen kerkgemeenschap komt regelmatig naar voren hoe belangrijk ontmoeting en sociale samenhang zijn en hoe verdrietig het is als ze ontbreken. De aantrekkingskracht van een warme, uitnodigende kerkgemeenschap, dat is wat de foto’s van de hele gemeente tot uitdrukking willen brengen. Deze foto’s zeggen: Kom erbij! Tegelijkertijd laten deze foto’s zien hoe groot de verscheidenheid binnen een kerkgemeenschap kan zijn. Mensen die de kerkgemeente van binnenuit kennen, realiseren zich plotseling de grote verschillen in leeftijd, in nationale, culturele en kerkelijke afkomst. De kerk is op veel plaatsen letterlijk en figuurlijk een veelkleurig gebeuren! Pinksteren is bij uitstek het feest om de veelkleurigheid van de kerk te vieren: het Feest van de Geest die mensen van over allerlei grenzen bijeenbrengt! Als we met Pinksteren in het verhaal van Handelingen 2 over al die pelgrims in Jeruzalem lezen, dan is het een kleine stap om daarin de nationale, culturele, kerkelijke veelkleurigheid van onze eigen kerkgemeenschappen te herkennen. Pinksteren biedt ons de gelegenheid om die veelkleurigheid te omarmen en te vieren! Vele verschillen, één Geest Met Pinksteren is het beter om de preek kort te houden en de kerkgemeenschap actief te betrekken bij de dienst. Ik heb dat zelf bijvoorbeeld gedaan door aan de kinderen in de kerk briefjes te geven met een kernachtige, feestelijke boodschap in de taal van hun ouders. Ze mochten die boodschappen voorlezen. Vervolgens mochten hun ouders de boodschappen vertalen en er eventueel kort iets aan

Doek “My house shall be called...” The Pro Cathedral of Holy Trinity Brussels

toevoegen. Het was een belangrijk moment voor de hele gemeente de eigen inbreng te ervaren van deze anderstalige gemeenteleden. In die zelfde lijn is het goed om uit de rijke schatkamer van het Nieuwe Liedboek liederen te kiezen, die beantwoorden aan de breedte en de veelkleurigheid van onze kerk. Het zou immers spijtig zijn als er in onze kerken slechts één kerkelijke taal gebezigd mocht worden, de taal van de oudere, hoog opgeleide, calvinistisch opgevoede West-Europeaan of iets dergelijks, en als een predikant zich bijna zou moeten verontschuldigen als hij buiten dat repertoire naar liederen op zoek ging. Soms zijn gemeenteleden bereid om samen of alleen een lied te zingen dat ze ooit op hun levensweg hebben leren kennen en dat van grote betekenis voor hen is geworden. Het kan een lied in een andere taal of uit een andere kerkelijke omgeving zijn. Met een paar woorden zouden ze in de Pinksterdienst iets over hun keuze kunnen vertellen. De apostelen beleefden op het Pinksterfeest in Jeruzalem dat de wijde wereld begon vóór het huis waarin zij zich bevonden. Wijzelf beleven dat de breedte en de veelkleurigheid van de wereldkerk in onze eigen kerkgemeenschap aanwezig is. Het is de Geest, die ons met elkaar verbindt! ____________________________________________ ds. Douwe Boelens, predikant Protestantse kerk Brussel

juni 2014

5

In het vizier: Pinksteren, Feest van de Geest

Vrijwilligers werven, vrijwilligers houden

Kerken zijn bij uitstek vrijwilligersorganisaties. Heel wat vragen en bezorgdheden die ik in mijn werk tegenkom hebben met vrijwilligers te maken. Reden voor een artikel met enkele handvatten. Een bekend model om naar vrijwilligers te kijken is dat van de 5 B’s: Binnenhalen – Begeleiden – Belonen – Behouden – Beëindigen. Ik zal hier de focus leggen op het binnenhalen en behouden. Hoe haalt u bijvoorbeeld mensen binnen? Wat doet uw gemeente om mensen te belonen? Evalueert u bij het beëindigen van een engagement? Nieuwe leden van buitenaf aantrekken... ... heeft te maken met de uitstraling van de gemeente. Doet de kerk af en toe dingen om mensen van buitenaf uit te nodigen? Straalt ze iets positiefs, iets aantrekkelijks uit door haar leuke activiteiten, engagement of door vruchtbare samenwerkingen? Hoe hartelijk worden mensen ontvangen? Check dit eens bij mensen die zich recent hebben aangesloten. Een hechte gemeenschap is mooi, maar een gesloten clubje geeft geen welkom gevoel. U kunt gemeenteleden hier ook op attent maken of enkele mensen hiervoor aanwijzen. Een andere vraag is of gemeenteleden enthousiast zijn om vrienden of kennissen uit te nodigen in de kerk? Zijn mensen fier op hun kerk, willen ze hun geloof delen? De omgeving van de meeste jongeren weet heus wel dat ze protestants zijn: het probleem is niet zozeer de rariteit ervan. De vraag is: is hun gemeenschap warm en aantrekkelijk genoeg om anderen uit te nodigen? Voor het aanwerven van nieuwe vrijwilligers geldt dat een organisatie die goed functioneert en een leuke sfeer heeft, aantrekkelijker is. Dit geldt voor vrijwilligers die zich al inzetten evenzeer. Het heeft niet noodzakelijk te maken met de grootte van de organisatie, hoewel er vaak gesproken wordt over kerken die een kritische ondergrens niet halen. Ook een kleine gemeenschap kan dynamisch zijn. De vraag wordt dan wel nog kernachti-

6

juni 2014

ger: waarom komen wij als groep mensen bij elkaar? Wat willen wij met elkaar delen? Wat willen wij samen doen? Willen we geestelijk leren? Een maatschappelijk project neerzetten? Vijf mensen die goed samenwerken vanuit een gezamenlijke visie kunnen meer doen dan 30 mensen die allemaal op hun eigen eilandje bezig zijn. Ik zie dit evenzeer bij mensen buiten de kerk, bijvoorbeeld in het opstarten van een creatief project met vrienden: je kunt wel een gemeenschappelijk gedachtegoed hebben, maar als je niet samen een manier vindt om eraan vorm te geven, lukt het ook niet om een collectief te vormen. Hoe overtuig je mensen om taken op te nemen als ze dat tot nu toe niet doen? Uit onderzoek blijkt dat vrijwillige engagementen tegenwoordig korter en beperkter zijn dan vroeger en minder gebonden aan traditionele patronen. Het is dan ook aangewezen om mensen persoonlijk te vragen en te benadrukken dat u denkt dat deze persoon het goed zou kunnen. Dit moet wel kloppen natuurlijk: dat de taak waarvoor u mensen wilt vragen ook bij hen past, dat ze het leuk vinden en er voldoening uit kunnen halen. Dan zijn ze er intrinsiek gemotiveerd voor en is de kans groter dat ze het een tijdje blijven doen. Ook hier is autonomie belangrijk: dat ze de ruimte hebben om bepaalde dingen naar eigen inzicht te doen, dingen uit te proberen. Probeer mensen eerst eens voor een beperkte taak te engageren: voor dit jaar of voor dit project. Een jonge ouder ziet het wellicht niet zitten om bij de jeugdleiding te komen, maar wel om eens te helpen met de organisatie van een jeugddienst. Zo verdeel je ook de draagkracht in de gemeente en kunnen mensen proeven van een taak. Tot slot: enthousiasme is niet voor niets Begeisterung in het Duits. Laat u inspireren door de Geest en inspireer anderen met uw eigen enthousiasme! __________________________________ Maria EUWEMA, Jeugdwerkondersteuner ProJOP.

Meer lezen kan op http://www.projop.be/volwassenen/vorming

In het vizier: Pinksteren, Feest van de Geest

Zij loofden God en stonden in de gunst van het hele volk. De Heer breidde hun aantal dagelijks uit met mensen die gered wilden worden. De gemeente is tevreden met de huidige gang van zaken en kiest ervoor om dit bewust te accepteren. Ze investeert in het zo goed mogelijk maken van de huidige identiteit. Gezien de geconstateerde teruggang zal dit echter betekenen dat de gemeente naar alle waarschijnlijkheid over een tien- of twintigtal jaar niet meer zal bestaan. Twee conclusies. De eerste vindt u in Handelingen 2, over de eerste gemeente in Jeruzalem, de tweede vindt u in een rapportage van de IKKS 1 over de protestantse gemeente in Antwerpen-Zuid. Helder: het verschil is groot. Enthousiasme tegenover moedeloosheid, groei tegenover krimp, toekomst tegenover nostalgie. Moedig noemen de onderzoeksters het, dat de kleine krimpende gemeente aan de Sanderusstraat de vraag naar een onderzoek over stand en toekomst is aangegaan. Want als ze zonder meer doorgaan kerk te zijn, zo weten de sociologen, loopt het af. Dat hadden we zelf ook al bedacht (zo draai ik de zaak om) en daarom kwamen we juist op het idee van dit onderzoek. Wie weet zou het een nieuwe weg kunnen wijzen. Nieuwe mogelijkheden aanreiken waar we zelf niet zo snel op zouden komen. We werden overrompeld: want dit sociologisch onderzoek begon met pijnpunten: onze kerk heeft geen identiteit, het gebouw ziet er niet uit, er is geen relatie met de omgeving, het is te familiair, te kleinschalig en gemeenteleden twijfelen aan of zijn negatief over de toekomst van de kerk. Na de eerste schrik herpakten we ons snel: natuurlijk zijn we gering in aantal, maar het kan altijd nog erger, kijk maar naar... En het is echt niet zo dat we ons alleen nog maar bezig houden met de eredienst, zie de jaarfolder met al die mooie dingen die we met de andere kerken aanbieden! En de buren? De deur staat op zondagmorgen altijd open, hoe gastvrij! En dat we geen identiteit hebben is ook flauwekul, die Roomse onderzoeksters snappen gewoon niet wat protestants zijn betekent. Om kort te zijn: we poetsten veel weg en konden met de rapportage leven. Dan waren daar ook de aanbevelingen in het rapport die ons nieuwe mogelijkheden wijzen om kerk te blijven. Het merendeel hebben we netjes opgevolgd. We hebben een paar bijzondere vieringen gehouden, we zijn nog meer gaan samenwerken met buurgemeenten, bezochten een straatfeest... Zolang het ons niet echt pijn doet, in de zin dat we iets moeten opgeven van ons zijn (bijvoorbeeld een keer per maand eigen kerk sluiten om naar een buurgemeente te gaan, ook een advies…) hebben we het allemaal gedaan.

Ondertussen zijn we een dik jaar verder, en je merkt, ondanks de aanvankelijke bereidwilligheid, dat we terugvallen in oude patronen. Zo deden we het vroeger ook ... We zien niet overal het nut van in: Fijn dat er zoveel mensen mee doen aan de bibliodrama groep, maar je ziet ze nooit op zondag in de kerk. En voor je het weet ligt het IKKS-rapport te verstoffen op de plank, doen we een plas en is alles weer zoals het was. Maar dat kan dus niet, want dat betekent einde. Wat dan wel? Ik denk: terug naar de essentie van het prille begin van de kerk. Bereid zijn om de pinksterwind door de kerk te laten waaien. Die wind wordt ons gratis en voor niks aangereikt, wat let ons? Het staat voor alle dingen van God die de kerk vitaal houden. De IKKS kan zo’n windvlaag zijn (al was die verre van gratis ...), maar ook een gast op zondagmorgen, een buurkerk die vraagt om samenwerking. Leven van de wind, ingaan op wat ons aangereikt wordt, met verstand en hoop, tegen onze moedeloos en ijdelheid (!) in. De kerk is een toekomst waard. ____________________________________________________ Ds. Anne-Gera LOS, predikant Antwerpen-Zuid. Het Interdisciplinair Kenniscentrum Kerk en Samenleving Zie: http://www.ik-ks.org 1

juni 2014

7

In het vizier: Pinksteren, Feest van de Geest

Lied 734 - Zij zit als een vogel (Enemy of apathy)

2

Zij zweeft boven zee, zweeft boven de bergen, zoekend naar een plaats onder de hemelboog; zij rust in de schoot, wachtend op het wonder dat zich daar ontvouwt, verborgen voor ons oog.

3

Zij danst in het vuur, schouwspel zonder weerga, maakt de tongen los, taal en getuigenis, bekeert, inspireert al wie naar haar luistert; niets brengt haar tot zwijgen, vurig als zij is.

4

Want zij is de Geest, één met God in wezen, gift van de Verlosser aan zijn aardse bruid; de sleutel is zij, toegang tot de schriften, vogel uit de hemel, witte vredesduif.

tekst John L. Bell en Graham Maule ‘She sits like a bird’ vertaling Joke Ribbers

De dichter John L. Bell schreef dit lied samen met beeldend kunstenaar Graham Maule. In heel concrete vooral vrouwelijke beelden wordt de werking van Gods geest opgeroepen: schepper en herschepper tegelijk. De engelse titel Enemy of apathy (tegen de apathie) dekt de inhoud en plaatst het Pinksterfeest onder een verrassend voorteken. De zinsnede komt in het origineel ook in de laatste regel terug She is the key opening the scriptures, / enemy of apathy, heavenly dove. De originele tekst en om het lied bij te oefenen: https://www.youtube.com/watch?v=dwsiXzcYFis

______________________________ dr. Dick WURSTEN

8

juni 2014

In het vizier: Pinksteren, Feest van de Geest

De Geest waar hier beneden Toen ik eens op de lagere school aan een leerling vroeg wat er gevierd wordt op het Pinksterfeest, antwoordde hij: “dat het dan geen school is.” Hij had natuurlijk niet helemaal ongelijk, maar toen ik doorvroeg en zei: “ja dat klopt, maar wat wordt er nog meer gevierd?”, bleek hij daarvan geen enkel idee te hebben. Tja, Pinksteren is van de christelijke feesten misschien wel de minst bekende. Bovendien is het van origine geen christelijk feest. De wortels ervan liggen in het Oude Testament. Het feest der eerstelingen Oorspronkelijk was Pinksteren een oogstfeest dat Sjavuot of Wekenfeest heette. Het werd zo genoemd omdat het zeven weken na Pesach werd gevierd. Ook laatstgenoemd feest was aanvankelijk een oogstfeest. Dat zat zo: In het oude Israël werd tweemaal geoogst. Het begon met de gersteoogst en zeven weken later volgde de tarweoogst. En die beide oogsten werden gevierd met een dankfeest, waarbij God gedankt werd voor de gaven van het land. De eerste bundel graan, de eerste garve van de oogst, werd daarbij naar de tempel gebracht. Vandaar ook dat in gezang 242 van het Liedboek der Kerken, sprake is van het feest der eerstelingen. Namelijk het feest van de eerstelingen van de oogst. Kortom, Pesach en Sjavuot zijn dus beide van origine oogstfeesten, dankdagen voor het gewas. Duidelijk is daarbij dat deze twee op elkaar aansluitende feesten onverbrekelijk met elkaar verbonden waren. Na het ene oogstfeest volgde zeven weken later het andere oogstfeest. Anders ingevuld In de loop van zijn geschiedenis heeft Israël deze agrarische feesten anders ingevuld. Zo werd hun Paasfeest het gedachtenisfeest van de Uittocht uit Egypte, de bevrijding uit Angstland. En hun Pinksteren, Sjavuot, werd het feest waarin men vierde hoe het volk van God, nog zwervend in de woestijn, bij de berg Sinaï de Tien Woorden ontving. Sjavuot werd dus het feest van de Verbondssluiting in de woestijn en sloot op die wijze dus eveneens onverbrekelijk aan op Pesach. Zonder Pesach geen Sjavuot en omgekeerd. Zonder het feest van de uittocht ook geen feest van de verbondssluiting en vice versa. Verticaal én horizontaal De verbondssluiting op de Sinaï, herdacht in het Sjavuotfeest, lijkt op het eerste gezicht een louter verticaal gebeuren: God die vanuit de hoogte de mens een wegwijzer aanbiedt. Hetzelfde lijkt ook het geval te zijn bij het Pinksterfeest: God die van bovenaf de mens Zijn Geest zendt. Maar dat geldt alleen voor het startschot. Het begint bij God, maar vervolgens is het aan de mens.

Want nadat het volk van God de Tien Woorden heeft ontvangen, blijkt dat die woorden in hun kern betrekking hebben op het menselijke samenleven. Muren vallen weg Hetzelfde zien we in Lucas’ Pinksterverhaal. (Hand.2:111). De evangelist laat in dat verhaal vele verschillende en anderstalige mensen uit allerlei windstreken ineens in voor iedereen verstaanbare taal spreken. Zo wordt duidelijk dat het in dat verhaal niet uitsluitend gaat om het verticale verkeer tussen hemel en aarde. Nee, in dat verhaal worden de mensen bij uitstek op elkaar betrokken. Ineens vallen de muren van noncommunicatie en spraakverwarring weg en lezen we over mensen die elkaar begrijpen en verstaan. Op die wijze laat Lucas ons weten dat de ontmoeting met God niet louter een verticale zaak is, maar zich ook voltrekt in de ontmoeting tussen mensen onderling. De boodschap is duidelijk: God is daar waar muren tussen mensen wegvallen. Muren van wanbegrip en spraakverwarring, van haat en liefdeloosheid, van oorlog en onvrede, van onrecht en onmenselijkheid. God is daar waar mensen toenadering tot elkaar zoeken en elkaar verstaan. _____________________________________________ ds. Ernst VEEN, predikant te Leuven.

juni 2014

9

Coördinatie Bezinning en Dialoog / Jodendom-Christendom Jezus en de rabbijnen (32)

Jezus en de demonen door Peter Tomson Deze keer verkennen wij een aspect van Jezus’ optreden waarmee de lezers wellicht minder vertrouwd zijn, maar dat voor hem zelf heel gewoon moet zijn geweest: de strijd tegen de demonen. Paulus keek daar wat anders tegenaan. Ook in de moderne tijd zijn verschillende visies mogelijk. Jezus en het rijk van satan In Marcus staat Jezus vanaf het begin tegenover de demonen. Al bij zijn eerste prediking in Kafarnaüm komt het tot een incident waarbij hij een man van een onreine geest bevrijdt. Onrein betekent hier: geassocieerd met de dood en het rijk van satan. De onreine geest weet precies wie Jezus is: de heilige van God! (Mar. 1:24). Met verbazing zien de Kafarnaümmers dat de onreine geesten aan Jezus onderworpen zijn. En zo gaat het voort: waar Jezus komt verheffen de demonen en onreine geesten hun stem tegen hem, maar hij bestraft ze en werpt ze uit. Zoals gezegd is dit aspect van Jezus’ optreden minder bekend. Toch heeft het een belangrijke plaats in het verhaal van Marcus. De verkondiging van het koninkrijk van God waarmee Jezus aantreedt (1:15), is tegelijk een strijd met het rijk van satan. Onmiddellijk voor zijn eerste optreden wordt hij in de woestijn door de satan beproefd (1:13). En wanneer schriftgeleerden later beweren dat hij demonen uitdrijft door Beëlzebul (een andere naam voor satan), zegt hij dat een koninkrijk zichzelf niet kan bestrijden (3:22-24). Jezus treedt namens het koninkrijk van God op tegen het koninrijk van satan. Precies in die zin wordt Jezus aangehaald in Lucas: ‘Als ik door een kracht (lett. ‘de vinger’) van God demonen uitdrijf, dan is het koninkrijk van God bij jullie gekomen’ (Luc. 11:20). Jezus behoorde tot de Joden voor wie de wereld verdeeld is tussen het kamp van God en het kamp van de duivel. We vinden deze wereldbeschouwing ook in de Qumran-teksten, alleen veel extremer. Het betreft daar een welhaast absolute heerschappij van Beëlzebul, waar de mens niet veel in te brengen heeft. Jezus ziet een grote taak voor de mensen in de strijd tegen satan en de

10

juni 2014

demonen, en hij is diep bewogen met degenen die eronder gebukt gaan. Paulus en de rabbijnen: nuchterheid naast demonengeloof Paulus’ toewijding aan Jezus en zijn boodschap staat buiten kijf. Maar onreine geesten zoek je vergeefs bij hem, en demonen noemt hij slechts één keer. Dat is wanneer hij uitlegt waarom de Korintiërs geen voedsel moeten eten dat aan afgoden is geofferd: het is geofferd ‘aan demonen en niet aan God, en ik wil niet dat jullie één worden met de demonen’ (1 Kor. 10:20v.). Gek genoeg heeft hij vlak daarvoor juist ontkend ‘dat afgoden echt bestaan’ (10:19), en ook geschreven: ‘Wij weten dat er in de hele wereld niet één afgod echt bestaat en

Nederlandstalige communautaire coördinatie / Protestantse Omroep dat er maar één God is’ (8:4). Het lijkt alsof Paulus vindt dat afgoden tussen de oren bestaan, maar de demonen erbij haalt als een bijkomend argument. Op vergelijkbare wijze rekent hij in bepaalde situaties wel met de satan (2 Kor. 11:14; 1 Tes. 2:18), terwijl je daarvan op veel andere momenten niets bij hem merkt. In dit opzicht lijkt Paulus meer op de rabbijnen. Dat verbaast niet: hij was immers Farizeeër geweest en putte waarschijnlijk uit dezelfde traditie. In de gezaghebbende vroege rabbijnse geschriften zoals de Misjna kom je geen demonen of onreine geesten tegen. Wel komen in de latere Babylonische Talmoed veel demonen en geesten voor. De verklaring lijkt te zijn dat in dit werk het volksgeloof een grote rol speelt, en daarin spelen demonen een grote rol.

PROTESTANTSE OMROEP vzw HUIS VAN HET PROTESTANTISME Brogniezstraat 44, 1070 Brussel www.vpkb.be

Moderne mensen Ook in de moderne tijd geloven velen onder ons en niet alleen uit andere werelddelen in demonen en herkennen zich in Jezus’ strijd daartegen. Zolang dat niet leidt tot gewelddadige geestuitdrijvingen en andere uitwassen, is er weinig tegen. Andere christenen, vooral hoger opgeleide, prefereren een nuchtere benadering. Demonen zien zij als een projectie van onze eigen diepe angsten, waarmee wij terdege rekening moeten houden, ook als ze geen reële grond hebben. Kunnen wij zo’n nuchtere visie delen en de ernst van die angsten erkennen, terwijl we toch begrijpen dat andere mensen ze benoemen als demonen?

Zondag 8 juni 2014 VRT, Eén om 10:00 Pinksterdienst in Eurovisie Vertaling: Frank MARIVOET Woensdag 18 juni 2014 Radio 1 om 20:03 Het huis op de rots Frank MARIVOET

juni 2014

11

Aankondigingen

Open Kerken

Marchienne-au-Pont 1 juni 2014

Inhuldiging nieuwe kerk Leuven

15 juni 2014

Foto:Carola Rummens

Op zondag 1 juni 2014 zet de gemeente Marchienneau-Pont haar deuren open voor het grote publiek. Programma 09:00 - 18:00 Tentoonstelling over hoe WOI beleefd werd in de burgerlijke gemeente en de protestantse kerk te Marchienne 10:00 - 11:00 Herdenkingsdienst 15:30 - 17:00 Conferentie door prof. R.H. Boudin: Foi et résistance, l’engagement d’Edith Cavell Meer informatie en inschrijvingen bij ds. J.P. Lecomte [email protected]

12

juni 2014

De Leuvense kerkgemeenschap van de Verenigde Protestantse Kerk in België zal op zondag 15 juni 2014 om 15u. haar nieuwe kerkgebouw feestelijk inhuldigen. Wij nodigen u van harte uit om deze feestelijke gebeurtenis met ons mee te vieren en zouden uw aanwezigheid zeer op prijs stellen. Voor de kinderen is een eigen programma voorzien. De viering wordt gevolgd door een receptie. Via onze website vindt u informatie over de bereikbaarheid van onze kerk, gelegen in de Matadilaan 6 te Heverlee. (http://vpkleuven.be/routebeschrijving) Van harte welkom!

Aankondigingen Protestants Sociaal Centrum bestaat 35 jaar Antwerpen 22 juni 2014

Het Protestants Sociaal Centrum in Antwerpen bestaat dit jaar (2014) 35 jaar! En… we hebben ons geheel verbouwde pand terug in gebruik genomen! En… er is dus iets te vieren! Dat doen we graag samen met u, met jou, met elkaar… Op 22 juni is het feest: · om 15.00 uur in de protestantse kerk aan de Lange Winkelstraat · om 16.00 uur wandeling door de wijk · vanaf 16.30 uur een receptie in ons vernieuwde huis U kunt op deze zondagnamiddag kennismaken met de verschillende werkingen in ons huis: het PSC-vluchtelingenwerk in al zijn geledingen enerzijds en de Vereniging Waar Armen het Woord Nemen PSC Open Huis anderzijds. Ook vertellen we u graag over onze relaties en netwerken. U bent van harte welkom! Neem gerust uw buren en familie mee!

Geuzenfeest: Rechtvaardig en duurzaam Maria-Horebeke

16 en 17 augustus 2014 De elfde editie van het Geuzenfeest bouwt voort op het geslaagde jubileum van vorig jaar. Daarin stond het goede leven centraal. Een goed leven veronderstelt, naast elementaire zaken als gezondheid en bestaanszekerheid, dat de wereld rechtvaardig is georganiseerd. Rechtvaardigheid betekent dat eenieder de kans krijgt zijn talenten te ontplooien om volwaardig mens te worden. In een wereld waarin ongelijkheid tussen rijk en arm blijft toenemen, staat de rechtvaardigheid onder druk. De strijd tegen ongelijkheid zal dan ook een belangrijk gespreksonderwerp worden. Ook duurzaamheid is een aspect van het goede leven. Onze aarde is immers eindig en het klimaat nadert een kantelmoment. Op het Geuzenfeest willen wij graag samen zoeken naar wegen om beter en respectvoller om te gaan met energie en al het goede wat de aarde geeft. Anders leven hoeft niet slechter leven te zijn. Meer nog, het kan ons dichter bij het goede leven brengen Als gastspreker konden we een dikke vis strikken. De alom bekende televisiemaker, milieuactivist en filmregisseur Nic Balthazar zal op zondag 17 augustus een zeer geanimeerde uiteenzetting geven over wat er allemaal het goede leven nu en in de toekomst bedreigt en wat we daaraan kunnen doen. Warm aanbevolen voor wie onze aarde een goed hart toedraagt! Daarnaast zijn er enkele vaste rubrieken, of beter, niet te missen activiteiten die het feest maken tot wat het zo enig maakt: een feestelijke opening op de tonen van een fanfare, een zaterdagavond die speciaal gericht is op de jongere generaties, een oecumenische eredienst op zondag, een goed gevuld kinderprogramma, tentoonstelling van boeken, boekbindkunst en glasramen, workshops en discussiegroepen, info- en verkoopstands, spel en natuurbeleving, lekker eten en drinken en als muzikale klapper op zondagavond een optreden van Esta Loco, Spaanse wereldmuziek en dans. En geen Geuzenfeest zonder kampvuur, verhalen, en chocolademelk als finale. Praktisch: Pastorietuin te Horebeke op zaterdag 16 vanaf 16u en zondag 17 augustus vanaf 10u. Voor meer informatie: www.geuzenfeest.be

juni 2014

13

Aankondigingen

Doe ook mee

Interactieve Bijbelstudies tussen gemeenten Wilt u uw Bijbelstudies een nieuw elan geven? Bent u er ook van overtuigd dat uw gemeente wel zal varen bij het verruimen van haar horizon? Wilt u banden smeden tussen de gemeenten van onze VPKB en over de taalgrens heen? Doe dan mee aan het nieuwe project Intercultureel, interactie en interlinguisiek. Bedoeling De eenheid binnen onze kerk en de onderlinge verbindingen van gemeenten gelden als een opdracht voor de VPKB. Dat deze opdracht ons soms zwaar valt, is evident! Toch hebben enkele predikanten zich voorgenomen, een bijdrage te leveren aan deze kerkelijke roeping. Intercultureel Bijbellezen is een methode die is ontstaan in de zending en waarbij het de bedoeling is, Christenen in Afrika, Azië, Latijns-Amerika en Europa met elkaar in contact te bregen. En wat in de wereld lukt zal toch ook wel in België mogelijk zijn? Methode De methode werkt aldus; er worden lokale groepen gevormd die elk, in groepsverband, eenzelfde Bijbelgedeelte lezen. Vervolgens worden de bevindingen, reflecties en vragen omtrent deze tekst uitgewisseld met de andere groepen. Bij een volgende ontmoeting van de lokale groep worden deze reflecties en vragen van de andere groep besproken. Op deze manier nemen lokale deelnemers kennis van aandachtspunten van deelnemers met een andere achtergrond, cultuur en taal. Daarmee verbreden de deelnemers hun horizon en overbruggen (taal)grenzen. Om met elkaar (via mail) te communiceren is het nodig dat tenminste enkele deelnemers in staat zijn de gesprekken goed weer te geven in het Frans of Duits. Datzelfde geldt voor de groepen in anderstalige gebieden. Praktisch 1. De deelnemers (bijbelgroepen, huisgroepen of gemeenten) reserveren vier momenten in het seizoen 2014/ 2015. September 2014 (Bijbellezing en mail). November 2014 (Bijbellezing en mail). Februari 2015 (Bijbellezing en mail). Juni 2015 (afsluiting en ontmoeting van de groepen bijvoorbeeld barbecue) 2. De aan elkaar verbonden groepen overleggen over drie vast te stellen lezingen. Per ontmoeting worden de lezingen besproken. Bevindingen en opmerkingen worden vertaald en doorgemaild aan de contactpersoon. Bij de volgende ontmoeting wordt de reactie van de andere groep besproken en wordt kennis genomen van elkaars reflecties. 3. In de maand juni brengen de groepen een bezoek aan elkaar, dit kan een kerkbezoek zijn, een barbecue, een maaltijd of een gezamenlijke wandeling. Wij hopen dat deze methode zal mogen bijdragen aan het belang als kerken onderling op elkaar betrokken te zijn. Zoals ook Christus tot het uiterste is gegaan om hindernissen weg te nemen en de weg vrij te maken. Daarnaast leren we van Paulus belangstelling te tonen voor het welzijn van andere christelijke gemeenten en ook pastoraal naar elkaar om te zien. Op deze wijze mogen gemeenten zoeken naar de eenheid zoals deze ons door Jezus werd voorgehouden als een eenheid van hart, geloof en zin. U kunt uw deelname melden aan: ds. Peter van Bruggen (VPKB Roeselare, Geuzentempel) [email protected] Namens de werkgroep: Ds. Paolo Faris (Herstal) Ds. Heike Sonnen (Verviers) Ds. Peter van Bruggen (Roeselare)

14

juni 2014

ARPEE / Protestants Evangelisch Godsdienstonderwijs

Protestants-evangelische godsdienst (PEGO) op school Tussen identiteit en openheid

Royaal België heeft een van de meest royale sys

Royaal België heeft een van de meest royale systemen voor de subsidiëring van levensbeschouwelijk onderwijs in de wereld. Hierdoor kunnen ook minderheidsgodsdiensten op kosten van de staat lessen inrichten op alle scholen van het officiële (=openbare) onderwijsnet. Hiervan maken wij als protestants-evangelische christenen dan ook dankbaar gebruik. Er is maar één voorwaarde: de lestijden moeten bij het begin van het schooljaar worden aangevraagd. Verder doen de aantallen er niet toe: één leerling is al voldoende om de lessen te laten inrichten. Voor de ontwikkeling van kinderen en jonge mensen (dit schooljaar waren ze met bijna 5.000) vormt dit onderwijs een belangrijke ondersteuning bij de ontwikkeling van de eigen levensbeschouwing. Ruim 300 leerkrachten (fulltime en parttime) gaven hieraan hun beste krachten. Heel divers De bevolking van onze scholen is zo divers als de samenleving, zeker in de grote steden. Kinderen en jongeren met heel verschillende culturele en levensbeschouwelijke achtergrond zitten daar bij elkaar. Soms is dat fijn, soms ook wel moeilijk. Deze diversiteit wordt niet verstopt op de officiële scholen, maar bewust gehonoreerd. Iedereen mag op deze scholen zijn wie hij/zij is en ook geloven (of niet geloven) wat hij of zij wil. Tegen deze achtergrond krijgen de protestantse godsdienstlessen gestalte.

Pedagogisch principe Hoe protestants-evangelisch de lessen ook zijn – en dat zijn ze, het leerplan is heel duidelijk – door de context ontstaat er een spanningsveld tussen identiteit en openheid. Niet alleen wij hebben een identiteit, de anderen ook en die anderen zijn geen slechteriken, maar ook mensen zoals wij. Het uitgangspunt van het PEGO hierbij is dat wij onszelf zijn en mogen zijn, maar ook loyaal zijn ten opzichte van de scholen waar wij lesgeven en de collega’s en medeleerlingen die er andere opvattingen op na houden. Het is een pedagogisch principe van het PEGO, dat we de identiteitsontwikkeling van de kinderen en jongeren niet isoleren van die werkelijkheid, maar laten plaatsvinden midden in dat spanningsveld. Protestants en interlevensbeschouwelijk Wij zijn het aan onze kinderen en de samenleving verplicht om de volwassenen van morgen goed voor te bereiden op de samenleving waarin zij leven zullen. Dat betekent dat we op levensbeschouwelijk terrein hen kennis, inzicht en vaardigheden willen bijbrengen zodat zij zichzelf durven zijn en tegelijk kunnen omgaan met andersdenkenden, andersgelovigen en andershandelenden. In 2013 werden daarom ook een 24-tal competenties voor de interlevenbeschouwelijke dialoog en het interlevensbeschouwelijk samenleven opgesteld door de officiële instanties verantwoordelijk voor het levensbeschouwelijk onderwijs. Ook het PEGO heeft die competenties ondertekend en toegevoegd aan het leerplan. Nieuwsgierig? U vindt de leerplannen en de competenties op de website van het PEGO: www.pegosite.be (zie onder leerplannen). Het comité PEGO vraagt of op zondag 15 juni de kerken extra aandacht kunnen besteden aan het protestants godsdienstonderwijs. Misschien een mooie kans om de PEGO-leerkracht uit uw gemeente eens iets te laten vertellen…

juni 2014

15

Van hier en daar

Zin-volle feesten

KMS lanceert het eerste, vernieuwende én baanbrekende wenskaartenpakket voor de superdiverse samenleving

KMS (Kerkwerk Multicultureel Samenleven) lanceerde eergisteren in Leuven, een vernieuwende publicatie voor onze superdiverse samenleving: het wenskaartenpakket ‘ZIN-VOLLE FEESTEN’. Voor het eerst worden negen religieuze en levensbeschouwelijke wenskaarten in één pakket samen uitgegeven. Wie er eentje koopt is niet alleen eigenaar van verfrissend getekende wenskaarten die negen feesten verbeelden. Je wordt ook aangezet ze effectief te sturen aan bekende en onbekende andere feestvierders in de buurt, op het werk, in scholen en bedrijven. Alleen al de vraag: wie ken ik in mijn omgeving met een andere levensbeschouwing of religie dan de mijne? Zet je creatief in beweging. Het pakket biedt een ruime keuze om wensen te sturen: één voor het joods Nieuwjaar, het islamitisch offerfeest, Kerstmis en Pasen van katholieken, protestanten en orthodoxen, Boeddhadag, Id Al-Fitr (feest van het einde van de ramadan), bahá’í nieuwjaar, het feest van het vrijzinnig humanisme en het hindoe of sikh Diwali of lichtjesfeest. De ontwerpen van de kaarten werden exclusief voor KMS getekend door illustrator Pieter Van Eenoge. In de negen prachtige tekeningen legt hij een sterke band tussen de verschillende feestdagen. Over het werken aan deze publicatie zei Van Eenoge tijdens de lancering: Ik ben heel dankbaar voor deze mooie opdracht. De tafel werd het basiselement voor mijn tekeningen. Ze komt in elk feest terug als plek van delen en ontmoeten. Prof. Stefaan Top (KULeuven – Letteren) benadrukte eerder al dat wenskaarten al sinds de 19de eeuw een gebruik werden. Eerst als visitekaartjes trouwens, dus om ‘een relatie’ uit te bouwen. Een geanimeerd tafelgesprek met levensbeschouwelijk diverse burgers bracht aan het licht dat dit wenskaartenpakket aanzet tot creatief zoeken naar momenten van relatieopbouw. ‘De kaarten zijn niet alleen schitterend, maar ook vrij van clichés’, zei één van de deelnemers. ‘Ze laten me toe om vrijmoediger in gesprek te gaan over wat mij drijft, spirit geeft’. ZIN-VOLLE FEESTEN werd getekend door Pieter Van Eenoge | Grafisch ontwerp: ‘De Barbaren’ | Tekstredactie en productie: Johan Vrints (KMS). ZIN-VOLLE FEESTEN kost als wenskaartenpakket 6 € (exclusief verzendingskosten). Elk kaart kan ook afzonderlijk besteld worden op een gewenst aantal. Ze kosten dan 0,60 €/stuk (exclusief verzendingskosten). ZIN-VOLLE FEESTEN kan je bestellen langs [email protected] of 02/5021128.

16

juni 2014

Uw bijzondere aandacht voor

De vreugde van het Evangelie

Vreugde

Ik verkies een gehavende Kerk, gekneusd en vuil omdat ze de straat is opgegaan, eerder dan een Kerk die ziek is omdat ze in zichzelf zit opgesloten, gehecht aan het comfort van haar eigen zekerheden…. Meer dan de vrees ons te vergissen, hoop ik dat we bezield blijven door de vrees opgesloten te zitten in structuren die ons een valse bescherming geven, in normen die ons tot onverbiddelijke rechters maken, in gewoontes waarin we ons comfortabel voelen, terwijl er buiten een uitgehongerde menigte wacht en Jezus maar voor ons blijft herhalen: “Jullie moeten hun te eten geven (Mc 6,37) (par. 49) Deze zin typeert het karakter van de exhortatie Evangelii Guadium ( de Vreugde van het Evangelie) welke Paus Franciscus enkele maanden geleden uitgaf en die sinds een paar weken ook in het Nederlands beschikbaar is 1. Een exhortatie heeft minder autoriteit dan een encycliek en dient vooral beschouwd te worden als een aansporing aan de kerk en haar leden. In de oproep van de nog relatief nieuwe Paus klinkt een verfrissend geluid vanuit de hië rarchie van de Rooms Katholieke Kerk. In plaats van leerstellige zekerheden staan begrippen als vreugde, barmhartigheid, openheid, hoop en liefde centraal. Uit de directe stijl blijkt nog eens wat een buitengewoon gewone man Franciscus is. Zijn enthousiasme voor het Evangelie werkt aanstekelijk en het belang van de exhortatie overstijgt ver de grenzen van zijn kerk.

Er zijn christenen die, volgens Paus Franciscus, iets van vasten zonder Pasen’over zich hebben (par. 6). Ook vindt de Paus dat zich een psychologie van het graf ontwikkelt die christenen geleidelijk aan verandert in museumstukken (par. 83). Natuurlijk gaan we allemaal wel eens door moeilijke en pijnlijke momenten in het leven. Toch is er altijd de lichtstraal die geboren wordt uit de persoonlijke zekerheid dat we oneindig bemind worden, dwars door alles heen (par. 6). In het Evangelie – de Blijde Boodschap – is vreugde een belangrijk begrip dat als een rode draad door de teksten heen loopt. Het begint al bij de aankondiging van de geboorte van Jezus met de groet van de engel aan Maria: Verheugt u! (Lc 1,28). En ook bij het zien van de verrezen Christus verheugden de leerlingen zich (Joh 16,20). Waarom zouden wij dan ook niet in deze stroom van vreugde stappen? (par. 5). Interessant is de insteek op het punt van evangelisatie. Evangelisatie en zending zijn het sterkst en het meest geloofwaardig wanneer de kerk zelf het goede voorbeeld geeft. Hiertoe moet een evangeliserende gemeenschap het dagelijks leven van mensen delen: De verkondigers krijgen zo dezelfde geur van de schapen die luisteren naar hun stem (par. 24). In die zin moet de kerk zelf ook geëvangeliseerd worden. Open kerk Franciscus ziet graag een open kerk waar meer over genade en minder over de wet wordt gesproken (par. 38). Interessant is dat hij daaraan toevoegt dat zelfs de toegang tot de sacramenten niet om een of andere reden afgesloten zou mogen zijn. Hij verwijst hier (uiteraard) met name naar de doop maar noemt ook de eucharistie. Hierover zegt hij dat we ons vaak gedragen als controleurs in plaats van bewerkers van genade. De Kerk is geen douane (par. 47). Betekent dit dat de weg wordt juni 2014

17

Uw bijzondere aandacht voor vrijgemaakt voor het delen van het Heilig Avondmaal of is deze interpretatie te optimistisch? Overigens blijven de paragrafen in de exhortatie over de oecumene nogal magertjes. De Paus bezigt de juiste diplomatieke en beleefde taal, spreekt over andere christenen als tochtgenoten en mede-pelgrims (par. 244-246) maar kan het blijkbaar niet over zijn hart verkrijgen andere kerken ook als kerken te betitelen (par. 70). Positie van de vrouw Ook wat betreft de positie van de vrouw in de kerk biedt de exhortatie weinig hoop op wezenlijke veranderingen. De Paus erkent de onmisbare bijdrage van de vrouw in de samenleving en pleit ervoor meer ruimte te geven aan vrouwen in de kerk (par. 103). Het priesterschap is echter een kwestie waarover niet gediscussieerd kan worden; dat blijft voorbehouden aan de man. Mensen die hier moeilijk over doen, stellen, volgens de Paus, sacramentele bevoegdheid teveel gelijk met macht. Optie voor de armen en economie Ten aanzien van de armen en het functioneren van de economie zet de exhortatie lijnen door die al in vorige encyclieken zijn uitgezet. De armen hebben een bijzondere plaats in het hart van God omdat Hij zelf arm is geworden (2 Kor 8,9) en Jezus is gekomen om aan armen de blijde boodschap te brengen (Lc 4, 18) (par. 197). De armen hebben ons veel te leren want zij kennen de lijdende Christus door hun eigen lijden. Het is, volgens Franciscus, noodzakelijk dat wij ons door de armen laten evangeliseren. Deze zienswijze komt overeen met die van de Werelraad van Kerken die tijdens de recente Assemblee in Busan sprak over zending vanuit de marges van de samenleving. In scherpe bewoordingen spreekt Paus Franciscus over de economie: Net zoals het verbod niet te doden een grens aangeeft die de waarde van het menselijk leven duidelijk stelt, dienen we vandaag neen te zeggen tegen een economie van uitbuiting en sociale ongelijkheid. Bijna ongemerkt zijn we gevoelloos geworden voor de noodkreet van anderen. Dit heeft geleid tot een mondialisering van de onverschilligheid (par. 54). Evangelie en cultuur Over de preek schrijft Franciscus dat die geïncultureerd zou moeten zijn. De blijde boodschap van het Evangelie dient de cultuur waarbinnen die verkondigd wordt serieus te nemen. Tussen die twee dient een synthese plaats te vinden. Terecht schrijft de Paus: Waar jouw synthese ligt, daar ligt ook je hart (par. 143). Het christendom heeft, volgens Franciscus, niet één uniek cultureel model maar neemt het gelaat aan van de ontelbare culturen en volkeren. Hierdoor brengt de kerk haar ware katholiciteit tot uitdrukking en toont ze de schoonheid van haar veelzijdige aanschijn. De Kerk die

18

juni 2014

de waarden van de verschillende culturen opneemt, wordt als de bruid die zich met haar juwelen siert (par. 116). Helaas stopt de Paus op het punt waar de discussie zou moeten beginnen. Tot hoever kan men gaan met inculturatie? Wanneer wordt inculturatie syncretisme? Wie bepaalt dit? Met Kerst zetten wij vrolijk een heidens symbool als een kerstboom in de kerk. Maar een totempaal gemaakt door Canadese indianen mocht niet bij het hoofdkantoor van de Wereldraad van Kerken geplaatst worden. Nochtans wordt een totempaal niet aanbeden. In Afrika bestaan kerken die zich christelijk noemen en veelwijverij toelaten. Is dat een aanvaardbare vorm van inculturatie? Op dit soort vragen geeft de exhoratie geen antwoord. Bidden en werken Wijze woorden staan in de paragraaf waarin het verband wordt gelegd tussen bidden en werken (par. 262). Evangelisatie kan niet beperkt worden tot mystieke beschouwingen die los staan van een sterk sociaal engagement. Evenmin kan sociaal engagement los staan van een spiritualiteit die het hart omvormt. Een christen ademt met de twee longen van Godsvertrouwen en maatschappelijke betrokkenheid, van bidden en werken. Al met al heeft Paus Franciscus een inspirerende exhoratie geschreven waarin de vreugde van het Evangelie luid en duidelijk doordringt. Protestanten zullen bij het lezen van het document af en toe wel eens de wenkbrauwen fronsen. Als men echter dit geschrift leest vanuit een geesteshouding dat er meer is dat ons bindt dan dat ons scheidt, is de exhortatie een schatkamer aan inspirerende en bemoedigende gedachten. Een waarlijk verfrissend geluid uit Rome. _____________________________________________ Rob VAN DRIMMELEN Paus Franciscus, De Vreugde van het Evangelie (Evangelii gaudium.Een uitgave van Licap, in de reeks Wereldkerkdocumenten nr. 34, ISBN 978-90-6196-0511, 168 p., prijs: 11 euro. Te koop in de liturgische boekhandels en te bestellen bij Licap, Tel.: 02-509 96 72, E-mail: [email protected] of via internet www.licap.be . 1

Overlijdens

De mens - zijn dagen zijn als het gras, hij is als een bloem die bloeit op het veld... (Psalm 103:15)

Elise Debroyer

Geboren in 1948 overleed op 18 april jl. plotseling Elise Debroyer (beter gekend als Lies Wolf). De begrafenisplechtigheid vond plaats op 25 april jl. in de Protestantse kerk Brussel (Nieuwe Graanmarkt) waar ze zich jarenlang als kosteres heeft ingezet. De Synodale Raad, het personeel van het Huis van het Protestantisme en de redactie van Kerkmozaïek bieden haar echtgenoot Emanuel Wolf, hun innige deelneming aan.

Lydia Villegas

Op zondag 4 mei jl. overleed mevrouw Lydia Villegas. Jarenlang was zij onafgebroken en met veel geduld bezig met het sorteren en knippen van postzegels, het onderhouden van contacten met het postzegelnetwerk voor de verkoop enz. De opbrengst was voor het Studiefonds Ik help een kind. Zij heeft veel in dit project geïnvesteerd. De Kerk is haar daarvoor zeer dankbaar! De laatste jaren bracht zij door in een verzorgingshuis te Antwerpen. Ze vond het heel moeilijk om niet meer thuis en zonder haar werk te zijn: postzegels sorteren! Dat zij mag rusten in vrede bij de Eeuwige God.

juni 2014

19

Advertentie

Zomer 2014 Kerkdiensten in Spa

Colofon Verantwoordelijke uitgever ds. Steven FUITE Redactieteam Bea Baetens Annet Sinnema-Buurman ds. Ernst Veen dr. Dick Wursten Redactieadres: Brogniezstraat 44 - 1070 Brussel tel.: +32-(0)2-511 44 71 fax.: +32-(0)2-510 61 74 E-mail: [email protected]

Bent u deze zomer met vakantie of op uitstap in Spa? Zoals in voorgaande jaren worden er ook tijdens de maanden juli en augustus 2014 elke zondag om 9:30 tweetalige (Frans/Nederlands) kerkdiensten georganiseerd te Spa. Adres:

Protestantse kerk rue Brixhe 24 4900 SPA

Elke zondag om 9:30. Iedereen welkom !

Website : http://www.vpkb.be Prijzen Kerkmozaïek • Individueel abonnement: 20,00 euro • Groepsabonnement: 15 euro (vanaf minimum 5 exemplaren naar éénzelfde adres) • Steunabonnement: 25,00 euro Vorige nummers Kerkmozaïek http:/www.hipgo.be/kerkmozaiek/ Storten kan op onderstaand nieuwe rekeningnummer van de Verenigde Protestantse Kerk in België Brogniezstraat 44 - 1070 Brussel ING BE06 3100 0835 5022 De redactie behoudt zich het recht voor om bepaalde artikelen niet te publiceren, indien nodig in te korten en/of redactioneel te bewerken. Zij is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de artikelen en slechts ten dele voor de stijl. Organisaties en tijdschriften, niet behorend tot de VPKB, die artikelen uit het maandblad Kerkmozaïek geheel of gedeeltelijk wensen over te nemen of te bewerken, dienen dit schriftelijk aan te vragen op het redactieadres. Wat betreft de richtprijs voor advertenties kunt u zich wenden tot de redactie. Zij behoudt zich het recht voor om deze al dan niet te plaatsen. Sluitingsdatum volgende Kerkmozaïek: 9 juni 2014.

20

juni 2014

le ss ru B 0 7 0 1 4 4 t aa trs ze in g ro B , ET I U F n ev et S .s d : se rd ad n ez f a n e re ve gt i u . w t n ra e V le ss u r B 0 7 0 1 : r o to n ak et fi gf A

Creatie cover: Nik Colson, 1731 Zellik Coverfoto: glasraam, vervaardigd door mevr. Ronel Mc Lachlan voor de protestantse kerk Leuven.