november Een eindje meelopen

Gaandeweg oktober / november 2015

Een eindje meelopen

”DE WIJZE WAAROP MEANDER OMGING MET ONZE EMOTIES WAS HARTVERWARMEND” Meer weten? Neem gerust contact op of loop eens binnen. U bent van harte welkom.

Melden overlijden: 038 453 63 20 24 uur per dag - www.meander-uitvaartbegeleiding.nl - Huize Hofvliet - Katerdijk 1 - Zwolle

In deze Gaandeweg Op de voorpagina: Bij het thema ‘Een eindje meelopen’ zag Tineke Vlaming deze twee mensen, in de herfstige regen onder één paraplu.

Themapagina’s In herinnering roepen pagina 4 Een eindje meelopen met gevangen pagina 5 Koffieochtenden in de Oosterkerk pagina 6

Omzien naar elkaar Net als de foto op de voorpagina is dit een van de opnamen die Tineke Vlaming ons stuurde bij het thema van dit nummer. ‘Een eindje meelopen’ gaat over pastoraat in allerlei vormen. ‘Omzien naar elkaar’ noemen een paar geïnterviewden het. De foto brengt dat prachtig in beeld. Als redactie, voor een van de laatste keren in de oude samenstelling, hebben we ons in deze nazomerdagen al met het Kerstnummer bezig gehouden. Dat krijgt als thema ‘Eer zij God in onze dagen’, de titel van een heel bekend Kerstlied. Maar hoe eren wij God in deze tijd? We willen daarover weer heel verschillende mensen aan het woord laten. De inlever- en verschijningsdata van dit nummer zijn te vinden in onderstaand Colofon.

Veertigdagentijd Eetgroep Zwaan-schuif-aan pagina 7 Het pastoraal team van de Stinskerk pagina 8 Over een bijzondere ervaring Column: Ik droom je hier… pagina 9

Hoewel Gaandeweg het nieuwe jaar ingaat met naar wij hopen een nieuwe hoofd- en eindredacteur, heeft de huidige redactie ook al een thema bedacht voor het eerste nummer in 2016. Dan zullen in totaal vijf nummers verschijnen. Omdat Gaandeweg 1-2016 vrijwel de gehele Veertigdagentijd omvat, is (weer) gekozen voor een passende regel uit de Apostolische Geloofsbelijdenis: ‘Die geleden heeft…’ Suggesties van lezers zijn ook voor dit nummer welkom. Geef ze uiterlijk eind oktober door per e-mail: [email protected] of per post: Molenweg 241, 8012 WG Zwolle. Op het eind van het kerkelijk jaar volgt altijd de eerste Advent! Redactie Gaandeweg

Aandacht voor Onder andere een bericht van de Diaconie pagina 10 tot en met 15

Colofon

Beleid en bestuur

Gaandeweg is het magazine voor alle leden van de Protestantse Gemeente Zwolle, de Evangelisch-Lutherse Gemeente Zwolle en De Hoofdhof Berkum

Het afscheid van ds. Henk Bakhuis pagina 16

Achtste jaargang nr. 5, oktober/november 2015 Verschijnt zes keer per jaar. Oplage: 9.700

Decentralisatie Financiële Verantwoordelijkheid pagina 17 Van het Kerkelijk Bureau pagina 18

Kerkdiensten Bij de kerkdiensten pagina 19 Kerkdiensten voor de komende maanden pagina 20, 21 en 22

Redactie: Ds. Iemke Epema (hoofdredacteur), Gery Bruins (eindredacteur), Saskia Dankers, Rob van Harten en Jan Nauta Advertentiebeheer Kerkelijk Bureau tel. (038) 421 75 96 Vormgeving en grafische productie: door Upmeyer Grafimedia Zwolle

Dit magazine is milieuvriendelijk geproduceerd

Aanleveren kopij en foto’s: De volgende Gaandeweg verschijnt in de week van 29 november en loopt tot en met zaterdag 6 februari. Kopij en foto’s dienen uiterlijk maandag 2 november te zijn aangeleverd via [email protected] of schriftelijk bij het Kerkelijk Bureau. Er is in Gaandeweg ruimte voor berichten uit de wijkgemeenten en aankondigingen van andere kerkelijk gerelateerde activiteiten. De redactie beoordeelt of deze van belang zijn voor zoveel mogelijk lezers. 3

Een eindje meelopen

In herinnering roepen Op de laatste zondag van het kerkelijk jaar noemen we de namen van degenen die overleden zijn. Een naam noemen roept een heel leven in herinnering. Het leven van je vader of moeder, je man of vrouw, je dochter of zoon, je opa of oma, je zuster of je broer. Daarmee is ook het verdriet gegeven. Verdriet omdat iemand is overleden, omdat hij of zij niet meer in je nabijheid is. Met het noemen van de naam wordt zowel de herinnering als het verdriet naar voren geschoven. Het is niet zomaar dat we dat doen in de gemeente van Jezus Christus. Daar noemen we niet alleen de namen van degenen die zijn overleden. Daar roepen we in de eerste plaats de Naam van de Here onze God in herinnering (Psalm 20 vers 8). Maar wat doe je dan, als je die Naam in herinnering roept? Welk ‘verhaal’ komt er dan naar voren? Welk leven wordt dan wakker geroepen? Psalm 20 begint als een wenslied. ‘Moge de Here…’ Tot vijf keer toe. Daar zit een onzekerheid in. Je vraagt het maar je beschikt en niet over. Moge de Here. Er zijn veel wensen. Uitgesproken in gebeden. Wensen voor deze wereld, voor jezelf, voor de kring van mensen om je heen. Als een verzet. Moge de Here… Maar gebeurt het ook? Het wenslied verandert in een loflied van zekerheid. Nu weet ik dat de Here zijn gezalfde verlost (vers 7). Dat is de koning, de Messias. Met het noemen van die laatste naam horen we daar het leven van de Here Jezus in. Hij is de gezalfde van God. Van hem vertellen de evangeliën dat Hij zelfs de macht van de dood en het kwaad overwint. Van hem vertelt het evangelie dat het niet blijft bij ‘Moge de Here…’ Waarbij wij achterblijven met onze vragen en onzekerheden. Van hem vertelt het evangelie dat de Here antwoordt in de dag van benauwdheid. Dat de Here alle verlangens vervult. Zou Hij ons met Hem niet alle dingen geven? (Romeinen 8) We roepen de Naam van de Here onze God in herinnering. Op de plek waar ook de namen genoemd worden van degenen om wie wij verdriet hebben, die we missen. In herinnering roepen van de Naam van de Here. Die zijn Gezalfde verlost uit de dood. We roepen de Naam van de levende God in herinnering. Jacob Mulderij, predikant Grote Kerkgemeente

4

Marie-José Dusseldorp is geestelijk verzorger onder gevangenen, onder meer in Zwolle. Zij neemt de lezers van Gaandeweg een eindje mee tot achter de gesloten deuren van de penitentiaire inrichting. De foto is gemaakt tijdens een kerkdienst in de PI in Leeuwarden.

Een eindje meelopen met de gevangenen Als ik na een aantal vrije dagen, gewapend met sleutelbos en pieper, via detectiepoortje en sluizen weer de mannengevangenis in Zwolle binnenga, dan heb ik vaak wel zoiets als: “Wat doe ik hier eigenlijk!” Volgens mij geen slechte vraag voor een pastor, reflecteren hoort erbij. Maar dat duurt niet lang. Eer ik bij mijn werkkamer ben heb ik al zoveel mensen - gedetineerden en personeel - goedemorgen gewenst dat ik helemaal binnen ben. Dat is pastoraat: ieder mens zien staan, zonder onderscheid, gekend en gezocht door de Ene in wiens Naam ik daar - in de periferie van de samenleving - present mag zijn. En dat weten ze daar: de Geestelijk Verzorgers zijn er voor ons. In mijn postvak spreekbriefjes. Variërend van: ‘mag ik zo’n ketting met een kruisje (rozenkrans) en een agenda’, tot: ‘ik zit zwaar komt u langs?’ Maar ook kerkopgaven, een vraag om een gitaar, het voorleesproject: ‘Papa leest voor’, waar gedetineerden op een dvd verhalen voorlezen die we dan opsturen aan hun kinderen. Is dat werk voor de geestelijke verzorging? Zeker, want voor en na het voorlezen is er de ruimte waarin we soms heel indringend met iemand in gesprek komen over hoe het is gegaan en hoe zijn kinderen eronder lijden. Het ambtsgeheim van een GV‘er schept ruimte om op verhaal te komen en ook: op Verhaal te komen. Gewoon met ieder die dat wil een eindje mee oplopen, kan in mijn kamer, op de gang, in de isoleer, op de afdeling, in de keuken. Ook een hele goeie plek als je betrokkenheid wilt tonen. En er even bij gaan staan. Wat kook je, voor wie kook je… En dan blijkt dat hij bezig is met een grote pan voor zes medegedetineerden die er niks van bakken. Even trots zijn. Ook al heb je een ernstig delict begaan: je bent méér dan je delict, en naar dat méér, daar zoek ik naar. Tijdens de vieringen op zondag komt het allemaal bij elkaar. We zingen, bidden en lezen de Schriftlezingen net zoals buiten. We zijn hier in de kerk. Hier zijn we als mensen die door God worden samengeroepen, kinderen van de Ene, wat er ook aan de hand is. En ja, we bidden om vergeving, om ontferming over slachtoffers en familie. Er worden kaarsjes aangestoken en het wordt doodstil. Hier bent U aanwezig denk ik dan. Dank je wel. De tekst die met mij meetrekt, altijd al in het pastoraat, is Lucas 10, vers 1 tot 11. “Hij zond hen uit naar de plaatsen waar Hij zelf nog zou komen…” Het hangt dus niet van mij af, Hij komt zelf ook wel. En als ze je niet willen ontvangen, kondig het rijk Gods aan en ga weg, laat hun zooi daar achter. Ik hoef dus niet de hele wereld te verbeteren. Gewoon een eindje mee oplopen met wie dat wil. Dat geeft Ruimte. 5

Een eindje meelopen Open koffieochtenden in Oosterkerk

“Een plekje waar mensen even kunnen schuilen” Op de Kerkgroet van de Oosterkerk stond in september 2014 het eerste bericht over de doordeweekse koffieochtend in het vergadercentrum De Bagijnehof: ‘De eerste inloopkoffiemorgen met zo’n 15 bezoekers, een goede sfeer en plezierige ontmoetingen was een goed begin. Komende donderdag 2 oktober opnieuw een vrije inloop tussen 10 en half 12, welkom.’ Sindsdien is de Bagijnehof iedere donderdagochtend in de even weken van 10.00 tot 11.30 uur open voor een kop koffie met koek, contact met elkaar, kletsen, een goed gesprek, kortom gewoon voor iedereen. In die tijd ben je vrij om te komen, vrij om te gaan. Christa van Stappen, voormalig kerkelijk werker in de Oosterkerk, begeleidt de ochtenden. Zij vertelt hoe het begon en laat bezoekers en een vrijwilliger aan het woord. Tim Krooneman maakte de foto rechtsonder. Op een maandagochtend in september 2014 zaten we met een aantal mensen even bij elkaar en kwam het gesprek op koffiedrinken na de zondagse dienst. Iemand zei: “Dat zouden we ook door de week eens moeten doen. Gewoon een kopje koffie voor de buurt en mensen die zomaar even binnen willen komen en een praatje maken.” Het plan was heel snel gemaakt. We kozen voor de donderdagochtend in de even weken en er waren zes mensen die mee wilden doen met de organisatie, als vrijwilliger.

De kerkenraad vond het een goed plan en eind september zijn we van start gegaan. We hebben flyers in de buurt verspreid en aankondigingen op de kerkgroet gezet. Een groot bord buiten met een uitnodiging op het kerkplein en zo ging onze eerste koffieochtend van start. Gemiddeld komen er op de koffieochtenden 25 tot 30 mensen. Er wordt uiteraard koffie gedronken, veel gepraat met elkaar en het is gezellig. Ook in de zomertijd zijn we doorgegaan, wat zeer op prijs gesteld wordt door de bezoekers. Na een jaar draaien kunnen we zeggen dat de koffieochtenden een succes zijn.

Ik heb ook bezoekers gevraagd wat ze vinden van de koffieochtenden. Iemand vertelt hoe ze aan een bekende uitlegde wat de koffieochtenden zijn: “Daar kan iedereen binnenlopen voor koffie of thee met koek! Dat wordt verzorgd door gastvrije dames en heren. En wat mij zo goed doet: er wordt naar elkaar omgezien!”

“Die ochtend in de Oosterkerk is een moment van ontmoeting en gesprek”, zegt een ander. “Ik kom graag even om samen met anderen te zijn. Zomaar even genieten van de mensen om me heen of een diepgaand gesprek voeren over onze kerk, de samenleving. Meeleven met mensen in een 6

moeilijke periode van hun leven. Het hoeven niet altijd zwaarwichtige onderwerpen te zijn. Het mag ook luchtig zijn. Elkaar ontmoeten staat voor mij voorop. Samen ervoor zorgen dat zo'n moment in de Oosterkerk mogelijk is. De tijd van anderhalf uur is ook lang genoeg.”

“Wat mij aanspreekt is dat je vrij bent om wel of niet te komen en zelf te bepalen hoelang je wilt blijven. Je hoeft je niet aan te melden, als je wilt kom je en kun je niet, dan hoef je dat niet te melden. Als je er voor open staat kun je de ander ontmoeten op een verrassende en ongedwongen wijze. Een goed initiatief dat door mag gaan.” “Ik geniet van deze momenten van samen met anderen te zijn. Het kan ook een plekje zijn waar mensen, die het moeilijk hebben, even kunnen schuilen. Een luisterend oor of een schouder om tegen aan te leunen.”

Een vrijwilliger vertelt: “Toen ik vorig jaar september gevraagd werd om als vrijwilliger mee te denken over de koffiemorgen in de Oosterkerk heb ik direct ja gezegd. Ik zag dat veel mensen best wel contact wilden leggen maar dat de drempel van een kerkelijk gebouw soms erg hoog ligt. Vooral voor buurtbewoners kan deze drempel een belemmering zijn. Als vrijwilliger word je bij toerbeurt ingeroosterd. Kun je een keer niet, dan wordt er onderling geruild. Mooi is het om te zien, hoe je als vrijwilliger je eigen plek inneemt. De één is een ‘doener’ in praktische zin: oplettend, die meneer, hij houdt zo van koffie, ik schenk nog eens in. Nog een plakje koek, dat kan. Terwijl de ander meer een luisteraar is: behoeft die bezoeker aandacht, even erbij gaan zitten. Of laat haar maar even, er te zijn is goed.”

Kerk-zijn met open ogen, met schenkende handen, met luisterende oren. Wij hopen dat de kerk op deze wijze nog lang zal zeggen: welkom voor iedereen. De koffie staat klaar. Zin om eens te komen? De volgende data zijn: 1, 15, 29 oktober enzovoort.

Bij de foto’s

Onder: Een dertigtal gasten geniet van het diner en de ontmoeting met elkaar. Links: Voor Jantine van der Heijden (midden) is het de laatste keer dat ze meedoet met de kookploeg. Links Jeanne Kanning, rechts Saskia Post.

Lutherse eetgroep Zwaan-schuif-aan brengt mensen samen Heeft samen lekker eten met pastoraat te maken? “Ja, heel zeker”, vinden zowel de bezoekers als de vrijwilligers die betrokken zijn bij Zwaan-schuif-aan. Deze eetgroep van de Lutherse Gemeente Zwolle, die maandelijks bijeen komt in het gemeentecentrum, bestaat al ruim dertig jaar en heeft ontelbare mensen een gezellige, smakelijke én zinvolle avond bezorgd. Ook Gery Bruins schoof aan en maakte voor Gaandeweg een verslag.

Jantine van der Heijden weet nog hoe het begon. “Jaap Meijer, die in Ede een eetgroep had meegemaakt, vroeg me of dat ook niet iets voor ons was. We hadden toen en hebben nog in onze gemeente best veel mensen die alleen wonen, ouderen maar ook jongeren. Door samen te eten komen mensen met elkaar in contact.” Er kwamen enthousiaste reacties op de plannen van Jantine en Jaap: in het begin trok de eetgroep al vijftien deelnemers en dat aantal liep snel op. Hoe de naam is ontstaan weet Jantine niet meer, wel dat de zwaan een symbool voor Maarten Luther is en ook als gevelsteen op de kerk prijkt. Of lekker eten ook typisch luthers is? Jantine lacht. “Hij was een echte Duitser en heeft er vast wel van gehouden.”

Minimaal dertig mensen komen er nu, een enkele keer zijn het er zelfs meer dan veertig. “Maar dat is eigenlijk te veel”, zegt Jantine, “dan wordt het moeilijk voor de kookploeg. En ook in de keuken wordt het dan te druk, want van de gasten wordt verwacht dat ze helpen bij het opruimen en bij de afwas.” Dat is ook de opzet: samen koken, samen eten en samen opruimen. Jaap Meijer leeft niet meer, maar Jantine is al die jaren blijven meedoen in de kookploeg. Tot nu toe, maakt ze duidelijk, want vooral het tillen van de grote pannen valt haar steeds zwaarder. “En ik hou niet van half werk.” Over de voortgang van de eetgroep maakt ze zich geen zorgen: “Er zijn altijd mensen te vinden voor de kookploeg. Die telt op dit moment een achttal leden, vrouwen en mannen.” De gasten vormen een min of meer vaste groep, ze kennen

Afwas

elkaar en hebben oprechte belangstelling voor elkaar. De gesprekken aan tafel gaan meestal niet over koetjes en kalfjes, maar over de dingen die voor mensen echt belangrijk zijn. Dat de deelnemers elkaar kennen maakt de groep overigens niet besloten, nieuwe gasten vanuit de Lutherse Gemeente zijn van harte welkom. Dat merkte bijvoorbeeld Tobie de Bordes, toen hij een paar jaar geleden voor het eerst aanschoof. “Iemand had me gevraagd om te komen, maar ik vond dat in het begin heel eng”, vertelt hij. Nu voelt hij zich helemaal thuis in de groep en even veilig als in de Lutherse Gemeente als geheel. “Lutheranen gaan gemoedelijk met elkaar om, ook in de kerk.” Hij waardeert de aandacht voor het lief en leed van de gemeenteleden. Toen hij onlangs zijn arm had gebroken, werd een bos bloemen bezorgd. “Dat roert je toch.” Johanna Wildeman is coördinator van de eetgroep; ze kookt niet mee, maar heeft wel haar handen vol aan de maaltijden. De uitnodigingen en de aankondiging in de kerkdienst moeten verzorgd, de kas beheerd en frisdrank en wijn ingekocht. Ook helpt ze de tafels te dekken. “Ik fladder er omheen”, zegt ze beeldend. De kookgroep geeft de maaltijd iedere maand een ander thema, mede afhankelijk van de tijd van het jaar. Tal van Europese landen zijn ter tafel geweest, vandaag staan streekgerechten centraal. Met Kerst en Pasen zijn de maaltijden extra feestelijk. Ook Johanna Wildeman benadrukt het pastorale aspect van Zwaan-schuif-aan. “Door samen te eten ontmoeten mensen elkaar; ze weten van elkaar wat er speelt en kijken naar elkaar om. Bij het begin van de maaltijd, die altijd door een van ons met een gedicht of gebed wordt ingeleid en afgesloten, noemen we de namen van eventuele zieken. Die mogen ook op een kaart rekenen. Soms zijn er mensen overleden of heeft iemand een verlies geleden. Als iemand extra aandacht nodig heeft gaan we op bezoek. Als pastoraat vooral bestaat uit omzien naar elkaar, wordt dat in deze groep zeker in praktijk gebracht.”

Aandacht

7

Een eindje meelopen Geertje de Graaf-Heida over haar werk in het pastoraal team van de Stinskerk

“God gaat met je mee” Sinds de Algemene Kerkenraad in 2009 de vacaturestop afkondigde, is het aantal predikanten binnen de Protestantse Gemeente Zwolle geleidelijk aan teruggelopen. Daardoor is het pastoraat onder gemeenteleden steeds meer een taak geworden van de gemeente zelf. In diverse wijkgemeenten is een pastoraal team, werk- of taakgroep opgericht, die de predikant bijstaat in het ‘een eindje meelopen’ met gemeenteleden die om de een of andere reden extra aandacht nodig hebben. De Stinskerk in Westenholte heeft een pastoraal team sinds januari 2014. Geertje de Graaf-Heida maakt er vanaf de start deel van uit. Zij vertelt waarom ze dit werk is gaan doen en hoe ze het ervaart.

Wij zijn onderweg als pelgrims, vinden bij elkaar houvast. Naast elkaar als broers en zusters, dragen wij elkanders last. Dit tweede couplet uit Lied 213 van de Evangelische Liedbundel geeft volgens Geertje precies weer waarom zij actief is binnen het pastoraal team. “We hebben dit lied gezongen tijdens de kerkdienst waarin we als leden van het pastoraal team zijn bevestigd. Ik vond dat heel mooi en ontroerend.” Ze memoreert hoe Maarten Westerduin het idee om een pastoraal team op te zetten lanceerde. Er waren maar weinig mensen die ouderling wilden worden, maar het werk moest wel worden gedaan. Geertje: “Na twee termijnen ouderling te zijn geweest vond ik het dus heel fijn dat ik me bij het pastoraal team mocht aansluiten, iets kunnen betekenen voor mensen is voor mij heel belangrijk en doe ik graag. In het pastoraal team gebeurt dat op een minder formele manier en dat vind ik veel minder belastend.”

Fijne harmonie Het team begon met een vijftiental mensen, inmiddels zijn van hen enkelen weer gestopt. Anderen zijn mee gaan doen, zodat het team op dit moment zestien leden telt. Zij komen eens in de twee maanden bij elkaar voor vorming en toerusting en het uitwisselen van ervaringen. Geertje stelt dit contact bijzonder op prijs. “De leden van het pastoraal team zijn er voor elkaar; als we vragen hebben of dingen moeilijk vinden kunnen we daar met elkaar over praten. Er heerst een fijne harmonie.” Op de website www.stinskerk.nl verwoordt Maarten Westerduin dit zo: “We herkennen het verlangen bij elkaar om via bezoekwerk in gesprek te raken met gemeenteleden. We werken echt als team, we krijgen training in het voeren van gesprekken en het bidden en lezen. Het is erg belangrijk voor ons dat we daarin verschillend mogen zijn. Dat betekent in de praktijk dat de een drie vaste adressen heeft en de ander kiest voor bijvoorbeeld het Zonnehuis. Niets ligt vast, we zoeken steeds naar een manier waarop ieder teamlid zich prettig en veilig voelt in zijn of haar taak. 8

Bij de foto Een deel van het pastoraal team van de Stinskerk, zoals het in januari 2014 van start ging. Geertje de Graaf staat op de voorste rij, derde van rechts. Mocht je mee willen doen, wees van harte welkom! Wilt u bezoek of kent u iemand uit de gemeente die dit kan gebruiken, laat het ons weten”. Dat kan via contactpersoon Jan Boom, tel. 038-4214245 e-mail: [email protected]

Wennen Gemeenteleden moeten er nog wel aan wennen dat ze kunnen aankloppen bij het pastoraal team, denkt Geertje. “Toch is het belangrijk dat mensen weten dat we er zijn en dat ze met problemen en vragen altijd bij ons terecht kunnen”, zegt ze. Zelf heeft ze als taak aan negen of tien gemeenteleden geregeld aandacht te schenken. Mensen van wie ze weet wat ze doormaken, of ze bijvoorbeeld ziek zijn, een verlies hebben geleden of financiële problemen hebben. Geertje bezoekt hen of doet af en toe een meelevend kaartje in de bus. “Mensen weten dan dat ze niet vergeten worden”, legt ze uit. “Ik probeer naar de mensen te luisteren en vraag altijd of ik met hen mag bidden. En het is ook fijn om te kunnen doorverwijzen, bijvoorbeeld naar de diaconie. We hebben als leden van het pastoraal team beloofd dat alles wat ons in vertrouwen wordt verteld, geheim zal blijven. Daar mogen de mensen op rekenen.” Ze houdt van haar werk in het pastoraal team, vooral als ze merkt dat gemeenteleden de aandacht die ze geeft waarderen. Bezoekjes zijn ook wel eens moeilijk of belastend. “Ik probeer het los te laten, wat wel eens moeilijk is. Ik bid vaak of de Heer me wil helpen en het is heel wonderlijk, ik ervaar en weet dat ik nooit alleen op stap hoef te gaan. God gaat met je mee.”

Gonnie Last, lid van de Sionskerkgemeente, las over het thema van deze Gaandeweg. Zij schrijft hoe dat haar deed denken aan een ingrijpende ervaring in haar leven.

Een eindje meelopen Ik moest denken aan iemand die een tijdje met mij meeliep. Ik ben niet gelovig opgegroeid. Ik werd zoekende en kwam bij de Sionskerk terecht waar net op dat moment een Alphacursus begon. Als de cursus afgelopen was kwam al die tijd, totdat het niet meer nodig was, een vrouw die de cursus leidde naast mij lopen. Ze heeft mij geholpen dichterbij God te komen. Met leiding van de Heilige Geest. Ze is een groot voorbeeld voor mij geweest (en nog steeds). Ik zag hoe zij haar relatie met God onze Vader onderhield. Ze luisterde naar mij, ze bad voor mij en soms ook met mij. Ze vertelde wat God onze Vader allemaal voor haar had gedaan. Ze vertelde over de inzichten die ze van de Heilige Geest kreeg. Ze liet mij Jezus zien. En wie Jezus heeft gezien, heeft de Vader gezien. Nu kunnen we elkaar op weg helpen als dat nodig is. En samen bidden als dat nodig is. Ik vind dit een vorm van pastoraat. Elkaar zo op weg helpen. Als we dit voor elkaar zouden doen in onze gemeente, dan denk ik dat er geen pastoraal werkers meer nodig zijn. Dan kunnen de predikanten/voorgangers zich meer richten op het geven van onderwijs. Dit is waarvoor we aan elkaar zijn gegeven. Dat ze Jezus in je zien. Dan moet ik ook altijd denken aan Lied 705 uit de bundel Opwekking.

Aan de maaltijd wordt het stil, als de Meester knielen wil, en vol liefde als een knecht elk apart de voeten wast en zegt: Toon mijn liefde aan de ander, zo heb ik ook jou liefgehad. Heb elkaar lief, wat er ook gebeurt, dien de ander, zo heb Ik ook jou liefgehad. Dit is wat Ik wil dat jullie doen, dit is waarom Ik bij jullie neerkniel. Dit is hoe mijn kerk behoort te zijn, dit is wat de wereld ziet van Mij, als je Mij gaat volgen. In de wereld wordt het stil, als wij doen wat Jezus wil en gaan dienen als een knecht, zoals Hij ons heeft gezegd. Ik heb vaak geprobeerd ‘zijn liefde aan de ander te tonen’, maar dat lukte mij niet. Toen besefte ik: dit kan ik niet uit mezelf. Hiervoor heb ik de Heilige Geest nodig, die in mij woont. Hij is het die het door mij heen doet. Vraag en u zal gegeven worden. Ik heb ervaren dat als ik Hem vraag: met wie mag ik een poosje meelopen, Hij mij leidt. Wat ik dan moet doen? Luisteren naar Zijn stem en gaan. Het is even oefenen, net zoals je oefent voor een wedstrijd om fit genoeg te zijn en de aanwijzingen van de trainer volgt. Zo geeft de Heilige Geest je aanwijzingen. En oefen je je geest.

Column Ik droom je hier… Een paar weken na de dood van Luuk ontvang ik een mailtje van de verpleegkundige van de afdeling neonatologie. “Hoi Marjanne. Vandaag heb ik het nagesprek gehad rondom het overlijden van Luuk. Het gaat naar omstandigheden best goed met de ouders. Ze hebben goede begeleiding. Moeder gaf aan dat de doop erg belangrijk voor ze is geweest. Vader had aan haar verteld dat hij tijdens het overlijden van Luuk het kruisje, dat je hen bij de doop had gegeven, vast hield. Hij had het gevoel daar toch kracht door te krijgen. Nog bedankt dus.” Al meer dan tien jaar herdenken we in Isala de kinderen die in het jaar daarvoor zijn overleden, in het ziekenhuis of na een opname thuis. Er is een betrokken werkgroep met medewerkers van alle afdelingen waar kinderen sterven. En er is warme medewerking vanuit de facilitaire dienst. Ieder jaar weer voel ik het aan mezelf, dat het er aankomt. In de maanden van voorbereiding staan we met elkaar in de vergader-actiestand. Maar een week of twee voor de herdenking word ik stiller. Kwetsbaarder. Naar binnen gekeerd. Ik zit geregeld in de stilteruimte in het ziekenhuis en lees en herlees de mappen met foto’s en (geboorte)kaartjes van de kinderen, ieder jaar gemaakt door een verpleegkundige. Ik laat me raken door hun woorden en schep stamelend eigen woorden. Wat zeg je als er honderd verdrietige ouders en familieleden in de zaal zitten? Hoe geven we vorm aan wat totaal onzegbaar is? Gelukkig doen we dat samen als werkgroep. De een bestelt de rozen. En het bloemstuk. De ander maakt de zaal in orde. Weer een ander regelt muziek die mooi en goed is voor daar. De secretaresses achterhalen namen en adressen, daar mag niks fout gaan. Ik zorg voor de teksten. En dan is de dag daar. Al die mensen. Wolken van rouw en verdriet. Sommigen vinden elkaar. Anderen zijn liever met zichzelf alleen. Holle leegte. Stille tranen. We koesteren de namen. Iedere naam klinkt uit de mond van een van de artsen uit het ziekenhuis. “Een lange stoet trekt als een wolk voorbij. Jij zwaait naar mij. Je lijkt me licht en vrij van alle pijn. Ik droom je hier. Ik weet, verlangen is niets dan gemis. Je bent in mij nog steeds niet uitgewist.” En dan mag de familie een roos in een vaas plaatsen. Er klinkt muziek. Daar zie ik de vader van Luuk zitten. Hij houdt iets in zijn vuist geklemd.

Marjanne Dijk (Ds. Marjanne Dijk is geestelijk verzorger in het Zwolse ziekenhuis Isala. De titel en citaten ontleende ze aan de gedachteniscantate ‘Koester de namen’ van Toon Hagen/Sytze De Vries)

9

Aandacht voor Diaconaal consulent Wim van Ree:

“We moeten van helper geholpene willen worden” “De zomermaanden trekken op het kerkelijk erf in de regel geruisloos voorbij en er gebeurt weinig. Voor de diaconie was dit wel anders”, aldus Wim van Ree, diaconaal consulent. Hij vertelt over de inspiratiebijeenkomst over ‘Kind, kerk en armoede’, op zaterdag 6 juni. Het ‘dreigde’ een bijeenkomst te worden over deze mensen in plaats van met hen. Twee moeders uit Zwolle die weten wat het is om met jonge kinderen te leven van een minimuminkomen, reisden mee naar de landelijke bijeenkomst in Houten. Het werd een succes: het programmaonderdeel werd als beste gewaardeerd. Het werkte naar twee kanten. Voor de beide moeders was het een podium om kenbaar te maken wat het is om rond te komen van een minimum, terwijl de toehoorders een authentiek verhaal hoorden uit de harde werkelijkheid van elke dag. Het risico is om weer over hen te gaan schrijven, daarom laten we de moeders zelf aan het woord. “Het is vooral voor de kinderen moeilijk dat ze ouders hebben die moeten leven van een minimum. Vaak moet je aan je kinderen nee verkopen”, klinkt het dan. “Er is geen geld voor verjaardagen, schoolreisjes, uitjes of voor een regelmatige knipbeurt. Op jonge leeftijd accepteren de kinderen dit nog. Maar tegen de middelbareschoolleeftijd gaan ze toch vragen stellen als klasgenoten wél een eigen mobiel hebben, in nieuwe kleren of met een eigentijds kapsel lopen. Nu staat de zoon iedere morgen voor de spiegel zijn haar te fatsoeneren. Hij wil niet dat zijn vrienden of anderen erachter komen dat er thuis geen geld is voor de kapper. Verder zijn er geen mogelijkheden voor vakantie en dagjes uit naar attracties zijn financieel niet mogelijk. Er is hulp van de kerk. Met de zomer wordt een gift ontvangen of aan het einde van het jaar het kerstpakket. Allemaal goed bedoeld dat pakket met koffie en een pak macaroni. Dat zijn echter producten die al in de kast staan. Het is een idee om te vragen wat we wel nodig hebben. Beslis niet voor ons, maar vraag waarmee ze ons kunnen helpen.” Tot zover de moeders. De diakenen kregen op die bijeenkomst een aantal leerpunten mee. Als kerk/diaconie moeten we niet denken dat wij wel weten wat goed voor deze mensen is. Luisteren naar hen is leerzaam en soms confronterend. Vanuit je eigen riante comfortzone denk je vaak wel te weten hoe je deze mensen kunt helpen. Echter belangrijk is het om hierbij van helper geholpene te worden. Laat je door deze mensen een spiegel voorhouden. De vraag die bij enkelen bleef hangen is of het weggeven van wat jij over hebt of wat jou letterlijk of figuurlijk niet meer past, echt delen is. Of is dat een terugkeer naar de oude bedeling?

Asielzoekers Begin juli werd bekend dat er in de IJsselhallen in Zwolle opnieuw een onderkomen is voor asielzoekers. Inmiddels zijn er zo’n 600 mensen gehuisvest. De Zwolse kerken deden vorig najaar al de nodige ervaring op met de inzet van vrijwilligers en ook nu zijn er samen met Present Zwolle, ondanks de zomervakantie, al weer mooie initiatieven ontwikkeld. Een volgende keer meer hierover.

Informatie Wie over bovenstaande of andere diaconale onderwerpen meer informatie wil ontvangen, kan de diaconaal consulent benaderen. Wim van Ree: “Ik ben er voor u.” E-mail: [email protected], tel: (038) 421 75 96 of 06 101 864 22.

Dialoogavond over diaconie Niet alleen de kerk, ook de samenleving is in deze tijd sterk aan het veranderen. Heeft de diaconie daarin een rol te vervullen? Zo ja, is dat dan volgend of mee-sturend? En welke gevolgen heeft dat voor het functioneren van diakenen? Over deze vragen gaat het op donderdag 19 november in de

Oosterkerk. Als inleiders hebben hun medewerking toegezegd mevrouw Nelleke Vedelaar, wethouder van onder andere Sociale Zaken in Zwolle, Wim van Ree, diaconaal consulent bij de PGZ, en een medewerker/onderzoeker van de VIAA (Gereformeerde Hogeschool) in Zwolle. De avond begint om 19.30 uur.

Orgel Oosterkerk van binnen bekijken Cantor-organist Rudie Altelaar zal op zondag 11 oktober om ongeveer 11.30 uur, aansluitend op de dienst, de geheimen van het orgel van de Oosterkerk onthullen en laten horen. Wie op die zondag het orgel graag ‘van binnen’ wil bekijken, wordt verzocht zich even van te voren op te geven via [email protected]. Ook niet-Oosterkerkers zijn welkom. Foto: Tim Krooneman 10

Informatieavond over Israëlreis in oktober 2016 Van 4 tot 14 oktober 2016 wordt er vanuit de Sionskerk in Zwolle een gemeentereis naar Israël georganiseerd. Een reis voor diegenen die in korte tijd een indruk willen krijgen van Israël in al zijn facetten en waarin de Bijbelverhalen tot leven zullen komen. De reis kent vele hoogtepunten, zoals een boottocht op het meer van Galilea en een wandeling door de eeuwenoude stad Jeruzalem. Een bezoek aan de Klaagmuur, waar 13-jarigen hun Bar Mitswa vieren (op de foto te zien) zal niet ontbreken. Ook Bethlehem en Jericho op de Westelijke Jordaanoever worden bezocht, hier zal het reisgezelschap Tass Saada, een Palestijnse christen, ontmoeten. In zuidelijke richting staat een bezoek aan het gebied bij de Dode Zee, Ein Gedi en Massada op het programma. Wie benieuwd is naar het volledige programma is van harte welkom op een eerste informatieavond op donderdag 3 november van 20.00 tot 21.30 uur in de Sionskerk. Voor nadere informatie kunnen belangstellenden contact opnemen met ds. Helene Evers, e-mail: [email protected] of Anneke van der Meulen, tel: 06 537 205 39, e-mail: [email protected]

Avond over hedendaags antisemitisme Een avond over hedendaags antisemitisme wordt gehouden in de Sionskerk op 9 november. Op deze gedenkwaardige datum vond in Duitsland in 1938 de Kristalnacht plaats. Bart Wallet van de VU houdt een inleiding, gevolgd door enkele Joodse Zwollenaren die hun eigen ervaringen met de toehoorders zullen delen. Ds. Hélène Evers opent de avond om 19.30 uur, de afsluiting is rond 21.45 uur.

Najaarsavond managerscursus Sionskerk Op maandag 16 november is de najaarsavond van de managerscursus, die wordt georganiseerd vanuit de Sionskerk. Deze keer wordt deel 3 besproken van het boek ‘Goed werk’ van Tim Keller.

De deelnemers komen samen in het bedrijf van een van hen. Geïnteresseerde ondernemers en leidinggevenden zijn welkom. Opgave en info bij ds. Hélène Evers, e-mail: [email protected].

Lezing over Koning David en Jeruzalem voor PCOB Mevrouw Diklah Zohar, kunsthistorica en mozaïekspecialiste verbonden aan Psefas Mozaïekkunst, houdt op donderdag 19 november een lezing voor de Protestants Christelijke Ouderenbond (PCOB) Zwolle. De bijeenkomst begint om 9.30 uur met een half uur voor koffie en thee en wordt gehouden in gebouw Parkzicht, Jacob van Neckstraat 146a. ‘Koning David en Jeruzalem’ is de titel van de lezing die uit twee delen bestaat. Het eerste deel gaat over de Bijbelse koning David in de kunst. Vanaf de derde eeuw zijn de makers van fresco’s, mozaïeken en manuscripten door hem geïnspireerd. Deel twee gaat over de opgravingen in Jeruzalem en de zogeheten ‘Davidshuisinscriptie’, die in een opgraving van Tel Dan is gevonden. Op de foto is deze inscriptie te zien. De bijeenkomst wordt georganiseerd door de kunstcommissie van de PCOB-Zwolle. Voor informatie: Jannet Hooykaas, tel: (038) 454 43 06, e-mail: [email protected]

Cursussen en lezing in Zwolse synagoge Dit najaar gaan zes cursussen van start in de Zwolse synagoge aan de Samuel Hirschstraat. Ook is er een lezing. Bijbels Hebreeuws wordt gedoceerd door dr. Evert van den Berg. Hij verzorgt met ingang van 21 september vijftien maandagavonden voor mensen die al enige kennis van de taal hebben. Echte kenners kunnen vanaf 19 oktober naar een bijhoudcursus van tien maandagavonden. Dr. Hans Schravesande geeft vanaf 13 oktober een cursus van vier dinsdagavonden over het filosofische en religieuze werk van Martin Buber. Op zondag 8 november zal prof. dr. Irene Zwiep in de Samuel Hirschlezing spreken over seculier Jodendom. Een cursus over de Samaritanen start op 18 november. Twee woens-

dagavonden spreekt prof. dr. Pieter van der Horst over deze groepering. Voor liefhebbers van Jiddische liederen begint op 2 december de cursus ‘Zay gezunt’ van drie woensdagavonden. Docent is Ingrid Petiet. Vanaf 17 december kunnen belangstellenden onder begeleiding van dr. Peter van ’t Riet aan de slag met het Bijbelboek Leviticus. Dit vindt plaats op vier donderdagavonden. De cursussen en de lezing worden georganiseerd door de Stichting Judaica Zwolle. Ze zijn toegankelijk voor iedere geïnteresseerde. Wie meer wil weten en/of zich wil aanmelden, kan terecht op judaica-zwolle.nl, een folder opvragen via [email protected] 11

Aandacht voor Kloosterbioscoop Dichtbij de dood Naar een goede film kijken met de mogelijkheid er samen over na te praten is een activiteit die de Dominicanenkerk, de Thomas a Kempisparochie en de Oosterkerk samen organiseren. Ook gasten van buiten zijn van harte welkom. Op 5 november worden twee documentaires vertoond onder de titel ‘Dichtbij de dood’. ‘Retour hemel’ (45 minuten) gaat over de strijd en overlevingsdrang van de ernstig zieke journalist Mark Bos, die

tevens de cameraman is. In ‘De Kist’ (25 minuten) spreekt de terminaal zieke René Gude, voormalig denker des Vaderlands, over zijn komende dood. De avond wordt gehouden in de Refter van het Domincanenklooster. De film begint om 19.30 uur, vanaf 19.15 uur is de ontvangst met koffie of thee. Entree €5,-, inclusief de consumptie.

Discussiëren over geloven in Dominicanenklooster In het Dominicanenklooster begint op maandag 12 oktober een nieuwe serie: ‘Meer dan ikzelf. Delen en discussiëren over geloven’. De serie is opgezet als een soort theologisch café, met een prikkelend verhaal en veel gelegenheid om daarop te reageren en met elkaar in gesprek te gaan. De bijeenkomst begint om 20.00 uur. Aanmelding vooraf is niet nodig. Pastor Anneke Grunder start op maandag 12 oktober met een verhaal over ‘Menselijke onvolkomenheid en samenleven’. Op 9 november volgt pastor Jan Groot, die zich op het grensvlak tussen psychiatrie en religie zal begeven. Is fundamentalisme een vorm van gekte, vraagt hij zich af. Op 14 december spreekt geestelijk verzorger Frans van Oosten over de verhouding tussen weten en geloven.

Leeskring ‘Kerk en samenleving’ De kerk staat letterlijk en figuurlijk te midden van de samenleving. Hoe kunnen wij bijdragen aan het maatschappelijke en publieke debat? In de leeskring ‘Kerk en samenleving’, die wordt georganiseerd door de Adventskerk en de Oosterkerk, staan twee recente bijzondere publicaties centraal. In het najaar het boek van Roel Kuiper, ‘De terugkeer van het algemeen belang. Privatiseringsverdriet en de toekomst van Nederland’ (Van Gennep 2014, €19,90). In het voorjaar het boek van Joris Luyendijk, ‘Dit kan niet waar zijn. Onder bankiers’ (Atlas, 2015, €19,99).

Inleiders zijn ds. Louisa Vos en ds. Nelleke Eygenraam. De leeskring wordt gehouden in Wijkcentrum SIO van 19.30 tot 21.30 uur op de volgende data: 15 oktober, 19 november, 17 december, 21 januari 2016, 18 februari, 17 maart en 21 april. De kosten bedragen €2,- per persoon per keer. Men wordt verzocht het boek zelf aan te schaffen. Voor informatie: Nelleke Eygenraam, e-mail: [email protected], tel: (038) 452 52 23. Opgave bij [email protected]

Ontmoetingsavond over homoseksualiteit Het is inmiddels een inspirerende traditie. Ook komend seizoen worden er weer twee ontmoetingsavonden gehouden, om met elkaar van gedachten wisselen over een thema dat te maken heeft met geloof, kerk en homoseksualiteit. De bijeenkomst in het najaar is op donderdagavond 29 oktober, om 20.00 uur in het gebouw van het COC, Kamperstraat 17. Op de foto zijn de regenboogvlaggen uitgestoken om de nationale Coming Outdag te vieren. Voor de najaarsbijeenkomst is Miriam van Tunen uitgenodigd. Zij heeft het boekje geschreven ‘Van achter de kast’ (Uitgeverij Kok, 2014). Hierin beschrijft zij ‘de reis die je moet maken op het moment dat je binnen een christelijke gemeenschap uit de kast komt.’ Meer inlichtingen bij ds. Wim Hortensius, predikant in Hattem, e-mail: [email protected], tel: (038) 452 46 60. Je hoeft je niet van te voren op te geven. Iedereen die belangstelling heeft is van harte welkom.

Vacare: christelijke meditatie In Zwolle bestaat al een paar jaar een vaste Vacare-groep. Deelnemers zijn mensen uit de Adventskerk, uit Zwolle-Zuid, maar ook uit andere delen van de stad en uit andere kerkgenootschappen. Ieder die wil kennismaken met mediteren vanuit een christelijke visie is welkom. De groep bestaat momenteel uit zo’n vijftien personen en komt iedere derde woensdagavond van de maand bij elkaar in Wijkcentrum SIO. Bij grote belangstelling is het in een later stadium mogelijk een tweede groep te beginnen in de Oosterkerk. 12

De avonden zijn van 20.00 tot 21.30 uur en worden geleid door ds. Siebren van der Zee en ds. Henk Ottevanger. Er wordt €2,gevraagd voor koffie of thee. De bijeenkomst begint altijd met een meditatieoefening die uitloopt op een meditatieve Bijbellezing. Na een korte pauze wordt er gesproken over een meditatieve levensstijl aan de hand van een hoofdstuk uit het boek ‘Vacare, een bevrijdende levenskunst’, geschreven door Kick Bras. Vacare is het platform voor meditatief leven van de Protestantse Kerk in Nederland en er zijn meer groepen actief in Nederland. Meer weten? Zie www.pkn.nl/vacare

Lezingen Gespreksgroep 50plus De Gespreksgroep 50plus heeft voor het komende seizoen weer een aantal boeiende lezingen op het programma gezet. De bijeenkomsten beginnen om 10.00 uur en worden gehouden in de Bagijnehof, het zalencentrum van de Oosterkerk. De kosten bedragen €5,- per ochtend, inclusief koffie en thee. Iedereen is van harte welkom, ook om een keer te komen kennismaken.

Op 21 oktober komt mgr. G.J.N. de Korte naar Zwolle. Hij is bisschop van Groningen-Leeuwarden en dit jaar uitgeroepen tot Theoloog des Vaderlands. Hij gaat spreken over de nieuwe encycliek Laudato Si waarin de Paus een moreel kompas geeft over onder meer het beheer van de aarde. Op 18 november houdt musicologe Tine Nouwen een muzikale lezing. In verband met de naderende kersttijd staat het

Weihnachtsoratorium van Schütz centraal. In 2016 zijn de bijeenkomsten op 20 januari, 17 februari, 16 maart en 20 april 2016. Over het programma meer in de volgende nummers van Gaandeweg. Wie meer informatie wil of graag kort van tevoren een uitnodiging wil ontvangen, kan contact opnemen met Bert van de Venis, e-mail: [email protected], tel. (038) 454 71 73.

Ouderenmiddagen Grote Kerkgemeente In september zijn de ouderenmiddagen van de Grote Kerkgemeente weer gestart. Middagen van ontmoeting, bezinning en ontspanning. Voor de pauze is er een meditatie. Na de pauze is het programaa heel gevarieerd. De middagen zijn op maandag, om de twee weken van 14.30 tot16.30 uur in de buffetzaal van de Jeruzalemkerk, Windesheimstraat 1. Trouwe gasten en nieuwe belangstellende zijn van harte welkom op de volgende data. Op 5 oktober geeft mevrouw Gerritsen een bijzondere presentatie met behulp van poppen: ‘Klederdracht in al zijn pracht’. Op 19 oktober vertelt de heer G. van Dijk het levensverhaal van Vincent van Gogh, aan de hand van brieven en schilderijen. Op 2 november laat Rob Nijman uit Ermelo weer een prachtige natuurserie zien. Op 16 november is er een meditatie door ouderling Jaap Klaassen; na de pauze is er Bingo. Op 30 november houdt pastoraal werker Jan Hendrik van Wijk een meditatie, dan wordt het gedeelte na de pauze ingevuld met gedichten, voordrachten en liederen. De commissie die de ouderenmiddagen verzorgt bestaat uit Niesje Bredewout, Janny Kragt, Janny Mouthaan, Truus de Ruiter en Rijka Klaassen. De laatste kan desgewenst nadere informatie geven, tel: (038) 465 42 13.

Lezingen over palliatieve zorg In het gemeentecentrum van de Lutherse kerk houdt drs. Etje Verhagen-Krikke op 30 september en 22 oktober een korte serie van twee lezingen over palliatieve zorg, de zorg voor ongeneeslijk zieke mensen. Vragen komen aan de orde als: wat verandert er in psychologische en sociale zin als mensen ongeneeslijk ziek zijn? Welke levensvragen worden opgeroepen en hoe speel je zo goed mogelijk in op wat er gebeurt met de patiënt of de naaste? Hoe kijken

mensen hiernaar vanuit verschillende geloofsperspectieven? Er zal gelegenheid zijn voor het stellen van vragen en voor het met elkaar in gesprek gaan over verschillende aspecten van deze vaak zo bijzondere fase in het leven. Belangstellenden zijn van harte welkom vanaf 19.00 uur, de lezingen beginnen om 19.30 uur. De ingang van het gemeentecentrum is aan de Potgietersingel.

Uitverkoop Boekenmarkt Grote Kerk op 31 oktober Trouwe bezoekers van de Boekenmarkt in de Grote Kerk weten het al lang: hier worden mooie tweedehands boeken verkocht tegen zeer schappelijke prijzen. Nog een argument om te komen snuffelen is, dat de opbrengst van de verkoop wordt besteed aan het onderhoud van de monumentale kerk. Ook het afgelopen seizoen hebben weer veel mensen iets van hun gading gevonden, maar er zijn nog boeken over. Die gaan op zaterdag 31 oktober zelfs voor de helft van de prijs over de toonbank. “Dat moet veel mensen toch als muziek in de oren klinken”, denken de boekverkopers Bousema en Frijling. Kijkers, maar vooral kopers zijn welkom op de Boekenmarkt van 10.30 tot 16.30 uur.

SLAG zet ‘Tent van Abraham’ op Samen leven anders geloven (SLAG) is voornemens in november de ‘Tent van Abraham’ op te zetten, een ontmoetingsplaats voor joden, christenen en moslims. Tijdens de bijeenkomsten wordt gelezen uit de heilige boeken rond het thema ‘verzoening.’ In deze tent hoopt men de teksten, elkaar en zichzelf beter te leren begrijpen. Er zijn drie inleiders gevraagd vanuit de drie verschillende geloofsrichtingen. Gespreksleider is Egbert van Veldhuizen,

emeritus predikant. De bijeenkomsten vinden plaats in het Dominicanenklooster, de Turkse moskee en de synagoge op de maandagen 2, 9, 16 en eventueel 23 november van 20.00 tot 22.00 uur. Kosten: €5,- euro per avond. Opgave via de website: www.kloosterzwolle.nl/programma of telefonisch: (038) 425 44 12. 13

Aandacht voor Kerstpakketten brengen Zwollenaren samen Zwolle kent dit jaar één grote Kerstpakkettenactie. Voor 2015 hebben Present, de Koningskerk, de gemeente Zwolle en het Diaconaal Platform Zwolle, de krachten gebundeld. Zij werken samen om mensen die het nodig hebben nog beter te bereiken. De afgelopen jaren waren verschillende organisaties actief voor Kerstpakkettenacties, bijvoorbeeld Present. Maar ook vanuit kerken werd een actie georganiseerd. De afgelopen jaren werden zo steeds meer dan 1.500 pakketten gemaakt voor mensen met een minimum inkomen. De foto’s zijn gemaakt in december 2014 en ook te bekijken op www.kerstinzwolle.nl Basis van de Zwolse Kerstpakkettenactie is de inzamelingsactie op 11 en 12 december. Dan worden bij alle Jumbo’s in de stad en bij twee Albert Heijns in Zwolle-Zuid boodschappen ingezameld. Op die manier kan iedere Zwollenaar heel eenvoudig iets voor de actie te doen. Zij kunnen een financiële bijdrage geven, maar ook heel praktisch meehelpen met het inzamelen of vervoeren van boodschappen bij de inzamelingsactie. Wie wil helpen kan zich inschrijven via het formulier op www.kerstzwolle.nl Op deze site is ook alle informatie te vinden over de Kerstpakkettenactie Zwolle. Meer informatie vragen en contact opnemen met de organisatie kan via e-mail: [email protected].

Wie kan helpen? “Bij ons in de P.I. kom je soms voor mooie verrassingen te staan”, aldus pastor Marie-José Dusseldorp, geestelijk verzorger in de Penitentiaire Inrichting Zwolle. “Voor de opening van een tentoonstelling over Anne Frank vorige maand zocht ik wat mensen die iets met muziek wilden doen. In no time stond er een mannengroep met een gitarist klaar. Maar ook bij de vrouwen kwam er animo. Dus ik besloot een vrouwenkoor-

tje te beginnen. Talenten gebruiken noem ik dat, ook de goede kanten in mensen blijven zoeken. Kunnen we hier na die opening niet mee doorgaan, was de vraag. Ja natuurlijk, maar ik heb wel een probleem. In de vrouwengevangenis hebben wij een piano in de sport/kerkzaal staan. In het kleine stiltecentrum waar we nu samen zingen is geen instrument aanwezig. En budget voor dit soort extra dingen is er

eigenlijk niet. Ik zoek voor de dames dus een elektrische piano of een keyboard. Wie heeft nog iets op zolder staan dat niet meer wordt gebruikt en wil dat aan ons schenken? Onze dank zou groot zijn.” Het mailadres van de geestelijk verzorger: [email protected]

Anglicaanse Kerk houdt drie avonden over kunst De Anglicaanse Kerk in Zwolle organiseert drie avonden over kunst, die worden gehouden in de Lutherse kerk aan de Koestraat. Belangstellenden zijn welkom vanaf 19.30 uur voor koffie, de lezingen beginnen om 20.00 uur. Er is gelegenheid om met elkaar te discussiëren. De toegang is gratis. Op donderdag 5 november spreekt Marleen Hengelaar-Rookmaaker over kijken naar kunst. Zij leidt haar toehoorders de wereld van de kunst binnen. Ze geeft richtlijnen voor het kijken naar kunst aan de hand van een aantal oude en hedendaagse kunstwerken. Ook komt de vraag aan de orde hoe kunstwerken een bron van geestelijke voeding kunnen worden. Taal van de lezing: Engels. Marleen Hengelaar-Rookmaaker is hoofdredacteur van ArtWay, www.artway.eu, een website over kunst en geloof. Ze studeerde muziekwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam, schreef over popmuziek, kunst en liturgie en werkte als redacteur en vertaler. In 2012 verscheen van haar het boek ‘Jezus voor ogen’ voor de Veertigdagentijd en in 2015 kwam het ‘Handboek voor kunst in de kerk’ uit, dat ze samen met Aniko Ouweneel samenstelde. Ze woont in Zwolle. Op dinsdag 17 november houdt Henrie Vogel de inleiding over postmoderne kunst. Hij zoomt in op de allerlaatste ontwikkelingen in de beeldende kunst en illustreert zijn lezing met een paar honderd bijzondere beelden. Taal van de lezing: Nederlands. Henrie Vogel woont in een verbouwde boerderij op het Kampereiland. In zijn ruime atelier schildert hij zijn kunst en geeft hij trainingen, cursussen en workshops. Ook coacht hij mensen met behulp van beeldende technieken Zie: www.henrievogel.nl Advent in de kunst staat centraal op dinsdag 1 december. Spreker is opnieuw Marleen Hengelaar-Rookmaaker. Aan de hand van oude en hedendaagse christelijke kunstenaars en Adventsmuziek, worden de centrale thema’s van Advent belicht. Taal van de lezing: Engels. 14

A taste of Iona in Oosterkerk ‘A taste of Iona’ is de titel van de dag die wordt gehouden door de Nederlandse Ionagroep op zaterdag 7 november in de Oosterkerk. Deze dag is bedoeld voor iedereen die van Iona en de Iona Community gehoord heeft en daar graag meer over wil weten. De dag biedt ook gelegenheid tot ontmoeting en versterking van de motivatie van degenen die Iona al kennen. De Iona Community is een oecumenische gemeenschap van mannen en vrouwen met verschillende sociale achtergronden en uit verschillende christelijke tradities, die het evangelie van Jezus Christus willen volgen, ook wanneer hen

dat in het onbekende voert. Mensen die zich willen verbinden met mensen van goede wil over de hele wereld, om samen te werken, zich te bezinnen en te bidden voor gerechtigheid, vrede en heelheid van de schepping. De dag in Zwolle begint om 10.00 uur met een inloop met koffie en thee, om 10.30 uur gevolgd door de Openingsviering met de Cantorij van de PKN uit Houten. Leslie Orr, member van de Iona Community en verbonden aan de universiteit van Edinburgh, houdt een lezing. Het programma na de lunch duurt tot 16.00 uur. Dan zijn de volgende workshops te volgen. In gesprek met Leslie Orr of met Hinne

Wagenaar van Nyklaester; Keltische kunstvormen met Antoinet Dubbelman; zingen onder leiding van Anja van Velzen en Henk de Winter en wandelen met Gert van Klinken. De slotviering, met opnieuw de Cantorij Houten, wordt geleid door Hinne Wagenaar. De kosten voor deze dag bedragen €15,, die overgemaakt kunnen worden op NL44INGB0009350513 t.n.v. Nederlandse Ionagroep, Amersfoort. Opgave via [email protected] Er is kinderoppas aanwezig. Voor informatie: Teun Kruijswijk Jansen, e-mail: [email protected] en Margo Jonker, e-mail: [email protected]

Herfstvakantiebijbelclub in Westenholte In Westenholte wordt op woensdag 21 oktober weer een nieuwe Vakantiebijbelclub gevierd. “We gaan verder waar we in de zomervakantie zijn gebleven”, vertelt de leiding van de club. “Toen werden we de eerste dag gastvrij ontvangen in de kantine van voetbalclub WVF, herkenbaar voor voetballers uit heel Zwolle. Het thema ‘Bouwplaats’ kwam terug in de verhalen over schepping, belegering en naastenliefde. Na drie mooie clubdagen in de zomervakantie, kijken we alweer uit naar de herfstvakantie. We gaan dan verder meekijken, zingen en knutselen over de Bouwplaats. Het gaat bijvoorbeeld over de bouw van de tempel of de muren van Jeruzalem. Of over een gesloopt dak... Om kwart voor tien gaat de ‘Bouwplaats’ in de Stinskerk open en om tien uur start het programma. Om twaalf uur gaan we weer ‘opgebouwd’ naar huis.” Alle kinderen van 4 tot 12 jaar zijn welkom en ook hulptroepen mogen zich melden. Wie 12-plus is mag meehelpen, bijvoorbeeld bij het knutselen van de kinderen. De club is interkerkelijk. De foto’s zijn gemaakt tijdens de vorige Vakantiebijbelclub. Meer informatie via e-mail: [email protected]

Taallessen voor Syriërs Sinds eind augustus wordt twee keer per week, op dinsdag- en vrijdagmorgen, een groep Syrische mannen ontvangen in het gemeentecentrum van de Lutherse kerk. Net als bij de opvang eind vorig jaar wordt hen les in de Nederlandse taal aangeboden. Twee vrijwilligers halen de groep op bij de IJsselhallen. Iedere keer is het weer een verrassing hoeveel deelnemers er komen, want op de meest onverwachte momenten wordt weer een aantal mensen overgeplaatst naar een

AZC elders in het land. Soms komen er zestig, een andere keer dertig. De helft van de (vrij jonge) mannen spreekt min of meer Engels en kan daardoor helpen met tolken voor de anderen. Ze willen maar één ding: zo snel mogelijk onze taal leren, werk vinden en hun familie laten overkomen. In de omgang zijn ze opvallend beleefd en bescheiden. Aan het eind van de ochtend steken ze in de kerk een kaarsje aan: opdat er eindelijk vrede mag komen in Syrië. Dan

horen de vrijwilligers soms flarden van schrijnende verhalen. Voor hen is het contact met de Syriërs vaak een intense en rijke ervaring. Even voelen zij zich iets minder machteloos in dit grote drama. Wie af en toe mee zou willen helpen met het gesprek in een kleine groep of met koffieschenken, kan contact opnemen met Hanneke Buurman, e-mail: [email protected]

‘Als vrouwen aan het woord komen’ over Dromen De oecumenische gespreksgroep ‘Als vrouwen aan het woord komen’ heeft dit seizoen ‘Dromen’ als thema. De predikanten Nelleke Eygenraam, Louisa Vos en Iemke Epema zorgen voor de invulling van de ochtenden. De komende twee maanden zijn de bijeenkomsten op 14 oktober en 11 november. Locatie: Lutherse kerk, ingang Potgietersingel, tijd: 9.45 tot 11.45 uur. Vanaf 9.30 uur is de koffie en thee klaar. De kosten bedragen €3,50 per keer. Voor informatie en opgave: Liesbeth Schuring, via een nieuw e-mailadres: [email protected], tel: (0529) 434 292.

15

Beleid en bestuur Ds. Henk Bakhuis bij zijn afscheid van de Emmaüskerkgemeente:

“Ik heb hier met plezier en voldoening gewerkt” Omdat zij vanaf 27 september een combinatie vormt met de Sionskerkgemeente, heeft de gemeente van de Emmaüskerk op zondag 13 september afscheid genomen van haar gebouw, van koster Carla van Besten en van ds. Henk Bakhuis. Door een aantal vragen te beantwoorden kijkt hij terug op zijn predikantschap in Berkum. Op de foto links een van vier gebrandschilderde ramen in het nu gesloten kerkgebouw. Waar kijk je met de meeste voldoening op terug en wat is tegengevallen?

Hoe heb je de 2,5 jaar als predikant van de Emmaüskerkgemeente ervaren? “Vanaf het begin van deze periode heb ik de gemeente ervaren als een warme, gemoedelijke gemeente, waar ik met veel plezier en voldoening gewerkt heb. Die voldoening is ook zeker terug te voeren op de geestelijke verbondenheid en gezamenlijke identiteit. Voortdurend vonden gemeente en predikant elkaar in de Christocentrische identiteit; oftewel, je kunt weleens van mening verschillen, wanneer je het over de écht belangrijke dingen maar eens bent. Verder is het oorspronkelijke plattelandskarakter in zekere zin bewaard gebleven en dat heeft en geeft een bepaalde charme. De gemeente verkeerde al enige tijd in zwaar weer en dan toch zo’n inzet en veerkracht tonen, dat is zeker niet eenvoudig. Nog één ding wil ik graag specifiek benoemen: men heeft veel oog voor zorgvuldigheid. We hebben in de loop van de afgelopen jaren verschillende processen doorlopen. Dat was zeker niet altijd eenvoudig. Toch tracht men steeds weer om de weg van de zorgvuldigheid en het overleg te volgen. Dat wekt vertrouwen en geeft een goede basis voor samenwerking.” 16

“Er is in de afgelopen periode veel gebeurd. Waar ik met de meeste voldoening op terug kijk is het gemeenschap zijn. Te midden van alle - soms ingewikkelde - processen heb ik me voortdurend gesteund en gedragen gevoeld, door de gemeente en door de kerkenraad. Op dit moment vaart de gemeente een stabiele koers richting fusie met de Sionskerk, waarbij de continuïteit van de identiteit bepalend is geweest en nog is. Er ligt een duidelijk en transparant stappenplan. Iedereen weet wat er gaat gebeuren en hoe het gaat gebeuren en de voorbereiding is in volle gang. Ik ben dankbaar voor de wijze waarop we dit proces gezamenlijk – in korte tijd – hebben kunnen inzetten. Wat ik jammer vind en betreur is dat een beweging op het kerkelijk erf altijd gevolgen heeft voor het ledenbestand. Ondanks zorgvuldigheid en pastorale begeleiding zullen er gemeenteleden zijn die deze beweging naar de Sionskerk niet mee kunnen maken. Terwijl we graag de hele gemeente willen ‘meenemen’. Ik hoop van harte dat ze elders aansluiting vinden.”

Wat zul je van deze gemeente het meest missen na je afscheid? “Ik ben in de afgelopen jaren getroffen door de gemoedelijkheid, maar dan in de mooie en zegenrijke combinatie met gedrevenheid. Onder gemoedelijkheid versta ik hier de deugd van lankmoedigheid: letterlijk betekent dat ‘lang van geduld’, oftewel niet op elk slakje zout leggen. Elkaar benaderen in liefde en genade. De gedrevenheid is voor mij: de juiste dingen willen doen en de dingen op de juiste manier willen doen, en steeds in het licht van de vraag: ‘Vader, wat wilt U

dat ik doen zal?’ Het is voor mij tot een zegen geweest om samen te mogen werken met mensen, die zich van harte en belangeloos zo energiek inzetten voor Gods Koninkrijk.”

Wat wil je de gemeente graag meegeven bij haar nieuwe begin samen met de Sionskerkgemeente? “Dan begin ik met het behoud van haar Christocentrische identiteit. Deze identiteit is tot heden leidend geweest en daarvan hoop ik dat die leidend zal blijven. Daar heb ik alle vertrouwen in. Vanuit deze identiteit wens ik de gemeente toe dat ze zich in de toekomst kenmerkt door enerzijds gemeenteopbouw en aan de andere kant oog, hart en handen voor de samenleving. Onder gemeenteopbouw versta ik ‘naar binnen kijken’, met zichzelf bezig zijn, God leren kennen en dienen door oud en jong, koers bepalen. Dat is de laatste jaren nodig gebleken. Maar dan kan niet doel op zich zelf worden. Gemeenteopbouw, naar binnen kijken, mag leiden tot nieuw elan, nieuwe mogelijkheden, het ontdekken en ontplooien van nieuwe talenten en het geven van nieuwe impulsen… Voor de blik naar buiten: de kerk heeft een belangrijke betekenis voor de maatschappij, pastoraal, verkondigend, missionair en diaconaal.”

Komt er voor jou iets in de plaats van het werk voor de Emmaüskerk? “Ik ben heel blij met mijn nieuwe werkplek: het CSG Vechtdalcollege in Ommen; een school die qua karakter vergelijkbaar is met de Emmaüskerk, dus een fijne plek om te werken. Verder blijf ik supervisor aan de VIAA in Zwolle en als gastpredikant sta ik ook op het rooster van de Sionskerk. Dus we blijven elkaar zien en ontmoeten. Dat vind ik fijn.”

Decentralisatie Financiële Verantwoordelijkheid uitgelegd “Geef eens wat meer uitleg over de zogeheten Decentralisatie Financiële Verantwoordelijkheid (DFV), die met ingang van 2014 binnen de PGZ is ingevoerd.” Dit vroeg Gaandeweg aan het College van Kerkrentmeesters (CvK), de beheerder van de kerkelijke financiën. Dick Scholten, al eerder aan het woord geweest in Gaandeweg, nam de uitdaging aan.

De invoering van een decentralisatie van de financiële verantwoordelijkheid heeft geleid tot veel vragen, opmerkingen en suggesties. De commotie rond de invoering van DFV is nog niet volledig weggeëbd. Mijn verwachting is dat de discussie over de verdeling van financiële middelen bij de Actie Kerkbalans elk jaar terugkeert. Zoals Jan Westerhof in de vorige Gaandeweg aangaf, zal het zakelijke karakter van ‘onze vereniging’ toch wat meer op de voorgrond treden. Op zich niet zo erg, als maar de volgende pijlers worden gehanteerd: vrijheid in gebondenheid, zelfstandigheid en samenwerking.

Vrijheid Een wijkgemeente heeft een zekere vrijheid om zelfstandig besluiten te nemen over de aanwending van (financiële) middelen. Daarnaast zijn de wijkgemeenten verbonden en gebonden aan de PGZ. Dit vraagt op financieel gebied om solidariteit. De uitvoering van besluiten over kerkgebouwen, de pastorale formatie en de indiensttreding van medewerkers leidt tot financiële uitgaven. Deze uitgaven op centraal niveau vertalen zich in lasten voor de wijkgemeenten. Samenwerking op dat gebied spreekt mijns inziens voor zich. Binnen een vereniging heb je elkaar nodig om jezelf in stand en aantrekkelijk te houden.

Verband Kern van het AK-besluit om DFV in te voeren is dat er een verband wordt gelegd tussen de financiële middelen die een wijkgemeente inbrengt in de PGZ en de (financiële) ruimte en mogelijkheden die dezelfde wijkgemeente krijgt van de ‘centrale organen’ (AK en CvK) van de PGZ. Uitgangspunt is dat de wijkgemeenten de verantwoordelijkheid nemen voor de opbrengsten en uitgaven die redelijkerwijs door henzelf kunnen worden beïnvloed. De toerekening van het aantal predikanten per wijkgemeente (pastorale formatie) vindt plaats op basis van de financiële ruimte voor pastoraat binnen de wijkgemeente. In het voorbeeld Wijkgemeente X ga ik hier nader op. Zie pagina 18.

Beïnvloedbaar De beïnvloedbare opbrengsten bestaan grotendeels uit de vrijwillige bijdragen van de gemeenteleden en de opbrengsten van kerkcollecten. Die zijn ‘beïnvloedbaar’ omdat wijkgemeenten de mogelijkheid hebben deze opbrengsten te verhogen. Bijvoorbeeld door van gemeenteleden die nu geen jaarlijkse bijdrage leveren, alsnog een (minimale) financiële bijdrage te vragen. Zoals sportverenigingen doen die aan nietspelende leden wel een beperkte maandelijkse vergoeding vragen. Ook kan de bijdragende gemeenteleden worden gevraagd de vrijwillige bijdrage jaarlijks te verhogen. Aangeven wat voor de wijkgemeente beïnvloedbare uitgaven

(oftewel lasten) zijn, is minder gemakkelijk. Zo zijn de vergoedingen voor organisten en gastpredikanten direct beïnvloedbare uitgaven, maar een kerkdienst kan toch niet zonder organist of voorganger! Toch denk ik dat een wijkgemeente invloed op die uitgaven heeft, maar dat is wel een proces op de wat langere termijn.

Scheve verhoudingen De uitgaven van de wijkgemeenten zijn grotendeels gebaseerd op in het verleden genomen besluiten. Hierdoor beschikt de ene wijkgemeente over een al wat ouder of zelfs monumentaal kerkgebouw met hoge onderhoudskosten. Een andere wijkgemeente daarentegen heeft een vrij nieuwe kerk of huurt een gebouw. Ook de kosten voor energie, verzekeringen en belastingen verschillen per situatie. Vergelijkbare verschillen zijn te zien in andere uitgaven voor de wijkgemeenten: de personeelslasten van kosters/beheerders en organisten. Kortom: een directe verdeling van de totale uitgaven naar de wijkgemeenten leidt tot scheve verhoudingen, waardoor de financiële ruimte voor pastoraat bij een aantal wijkgemeenten wel heel beperkt zal zijn. Daarom is er in DFV voor gekozen een belangrijk deel van de algemene lasten van de PGZ via een verdeelsleutel toe te rekenen aan de wijkgemeenten. Zo voorkomen we scheve gezichten en laten we de kerk in het midden.

Niet-beïnvloedbaar Uitgaven die zijn ontstaan uit in het verleden genomen besluiten en die niet direct beïnvloedbaar zijn door de wijkgemeenten, worden in DFV aangemerkt als niet-beïnvloedbare uitgaven. Enkel door het nemen van maatregelen op de langere termijn zoals het afstoten van kerkgebouwen of het verminderen van het aantal personeelsleden in dienst van de PGZ kunnen deze uitgaven verminderen. In DFV is vastgesteld dat deze uitgaven door middel van een verdeelsleutel ten laste van de wijkgemeenten gebracht worden. Deze verdeelsleutel is gebaseerd op de inbreng van de wijkgemeente in het totaal van de opbrengsten op PGZ-niveau, zoals de vrijwillige bijdragen van gemeenteleden, de opbrengsten van de kerkcollecten en de bijdrage aan de Solidariteitskas.

Wijkkassen Ook over de financiële ondersteuning van de wijkkassen vanuit de PGZ zijn vragen gerezen. Deze ondersteuning bedroeg tot 2014 2% van de toegezegde c.q. ontvangen opbrengst Actie Kerkbalans. Met de invoering van DFV is deze financiële ondersteuning in het overgangsjaar 2014 gehalveerd en in 2015 beëindigd. De gedachte achter het beëindigen van de ondersteuning is de volgende. Bij het doorrekenen van de herziene Begroting 2015 komt een negatief exploitatieresultaat van €56.400 naar voren. Bij voortzetting van de financiële ondersteuning zou het begrotingstekort toenemen met 26.300 tot €82.700. Zo gezegd ‘een sigaar uit eigen doos’. Vandaar het besluit om de financiële ondersteuning van de wijkkassen te beëindigen. Hoewel vanuit de centrale organen de werkzaamheden van de wijkkassen worden toegejuicht, ontbreekt een gezonde kerkelijke financiële basis om één en ander ongewijzigd voort te zetten. De hier en daar gehoorde oproep de wijkkassen te ondersteunen ten koste van de Actie Kerkbalans, zou in mijn ogen dan ook geen gehoor moeten vinden binnen de wijkgemeenten. Gelukkig zien we deze oproep in de uitkomsten van de Actie Kerkbalans 2015 niet bevestigd. Deze resultaten liggen op het niveau van 2014. De opbrengsten van Kerkbalans zijn hard nodig om de financiële ruimte voor pastoraat te behouden. 17

Kerkelijk Bureau De financiële ruimte van wijkgemeente X (vervolg van pagina 17)

Het volgende voorbeeld is gebaseerd op de herziene Begroting 2015, die in beperkte mate afwijkt van de Begroting 2015, opgenomen in de folder Actie Kerkbalans 2015. In het voorbeeld wordt uitgegaan van wijkgemeente X.

In de herziene Begroting 2015 zijn de totale baten, bestaande uit Actie Kerkbalans 2015: Baten uit verhuur en buffetexploitatie, Collecte-opbrengsten en Overige baten, vastgesteld op €1.652.200. De totale lasten, bestaande uit Lasten (kerk)gebouwen, Pastoraat, Salarissen en vergoedingen medewerkers en Overige lasten zijn vastgesteld op €1.708.600.

Van de totale baten van €1.652.000 worden de baten voortvloeiend uit Actie Kerkbalans, Collecte-opbrengsten en Opbrengst Solidariteitskas, totaal €1.468.600, toegekend als specifieke baten voor de wijkgemeenten. Van de totale baten wordt een bedrag van €178.600, bestaande uit Collecte-opbrengsten ten behoeve van exploitatietekort, giften e.d., Baten uit verhuur en buffetexploitatie, Overige baten (rente en dividenden), aangemerkt als niet door wijkgemeenten beïnvloedbare opbrengsten.

Een bedrag van €935.300, bestaande uit Lasten (kerk)gebouwen, Salarissen en vergoedingen medewerkers en Overige lasten wordt aangemerkt als algemene lasten PGZ. Deze uitgaven zijn niet direct beïnvloedbaar door de wijkgemeenten. Het verschil tussen totale lasten €1.708.600 en €935.300 zijn met name de lasten verbonden aan Pastoraat.

Op deze algemene lasten PGZ, €935.300, wordt het hiervoor genoemde bedrag aan baten van €178.600 in mindering gebracht. Het totale bedrag van €756.700 wordt op basis van de volgende formule toegerekend aan de wijkgemeenten.

Formule: Totaal wijkspecifieke baten / Totale baten PGZ x Doorbelasting aan wijkgemeenten

Wijkgemeente X De verwachte totale wijkspecifieke baten bedragen in 2015 €368.800. De doorbelasting op basis van de formule bedraagt: €368.800 / €1.468.600 x €756.700 = €190.100. De overige beïnvloedbare uitgaven van de wijkgemeente bedragen €8.500. Op grond van deze financiële gegevens is de financiële ruimte voor pastoraat €368.800 -/- €190.100 -/- €8.500 = €170.200.

Stel nu dat de Actie Kerkbalans 2015 €2.000 meer zou opbrengen. Welk gedeelte van deze meeropbrengst wordt dan toegerekend aan de wijkgemeente en wat is de invloed hiervan op de financiële ruimte voor pastoraat? In het vervolg van het voorbeeld wordt er van uitgegaan dat de andere wijkgemeenten geen stijging van de vrijwillige kerkelijke bijdragen bewerkstelligen, zodat de totale baten toenemen tot €1.470.000.

De doorbelasting op basis van de formule wordt nu: €370.800 / €1.470.000 x €756.700 = €190.800. De overige beïnvloedbare uitgaven van de wijkgemeente bedragen €8.500. Op grond van deze financiële gegevens is de financiële ruimte voor pastoraat €370.800,00 -/- €190.800 -/- €8.500 = €171.500.

Kortom: een toename van de Actie Kerkbalans met €2.000 leidt tot een toename van de financiële ruimte voor pastoraat met €1.300 (65%). Besluiten meelevende gemeenteleden de (verhoogde) bijdrage van totaal €2.000 te storten in de wijkkas van wijkgemeente X, dan heeft dit een directe invloed op de (toekomstige) financiële ruimte voor pastoraat van deze wijkgemeente.

18

Protestantse Gemeente Zwolle Kerkelijk Bureau: Molenweg 241, 8012 WG Zwolle Centraal adres voor Algemene Kerkenraad, kerkrentmeesters en diakenen Geopend: maandag t/m vrijdag 8.00 – 12.00 uur Tel.: (038) 421 75 96 E-mail: [email protected] Website: www.pknzwolle.nl Website Diaconie: www.diaconiezwolle.nl Gaandeweg e-mail: [email protected]

Bankrekeningen: College van Kerkrentmeesters: NL49FVLB 0699641705 College van Diakenen: NL02FVLB 0699543320 Gaandeweg: NL38FVLB 0699769167 Beheer en Exploitatie Grote Kerk: NL60FVLB 0699743745

Collectepenningen Er zijn penningen verkrijgbaar van: €0,20, €0,50, €1,-, €2,-, €5,- en €10,-. Verkoopadres Kerkelijk Bureau. Hier kan contant, per pin of door middel van een eenmalige machtiging worden betaald. Overige verkoopadressen: Adventskerk: 1e maandag van de maand 19.00 - 20.00 uur Stinskerk: 1e maandag van de maand 16.30 - 17.30 uur Sionskerk: 1e donderdag van de maand 18.00 - 19.00 uur Open Kring: 1e maandag van de maand van 18.30 - 19.45 uur In Zwolle-Noord: E. van Buiten, Welle 58, K. Smit, Meppelerdiep 92 In Zwolle-Zuid: W.A. Stomp-de Koning, Rendierveld 41. In Stadshagen: L. Blauw, Goudplevierstraat 123 (tel. 460 90 16) In Berkum (Emmaüskerkgemeente): J. Beumer, Zernikelaan 13 (tel. 453 73 96 - op telefonische afspraak) Op deze adressen kan contant of door middel van een eenmalige machtiging betaald worden.

Meer weten… Voor besluiten en beleidsstukken van de Algemene Kerkenraad en het College van Kerkrentmeesters, zie www.pknzwolle.nl en klik op de Berichten van deze colleges.

Bij de kerkdiensten Zondagmiddagvieringen Grote of Sint Michaëlskerk De nieuw gevormde Werkgroep Kerk, voorlopig bestaand uit Margo Jonker, Toon Hagen en Harry Steenbergen, is samen met een grote groep enthousiaste en betrokken mensen druk aan de slag concrete ideeën en plannen uit te werken voor de kerkelijke activiteiten in de Grote Kerk. Het uitgangspunt van de Werkgroep Kerk is daarbij: continuïteit en vernieuwing. Het is helaas nog niet mogelijk in dit stadium daarover meer te publiceren, maar één ding is zeker: ook vanaf 1 november 2015 zullen in de Grote of Sint Michaëlskerk de zogenoemde Michaëlsvieringen plaatsvinden, in welke vorm dan ook. Vieringen, waarin als altijd gestreefd wordt naar kwaliteit op liturgisch, inhoudelijk en muzikaal gebied. Uiteraard

leveren ook Toon Hagen, cantor-organist, en de Michaëlscantorij daaraan weer hun bijdragen. Zoals vermeld in de vorige uitgave van Gaandeweg zullen in de maanden september en oktober de vieringen doorgaan in de huidige vorm. De vieringen zijn op zondagmiddag en beginnen om 16.30 uur.

Bij de Michaëlscantateviering op 4 oktober. In deze viering wordt onder leiding van Toon Hagen door solisten, het Michaëlscantatekoor en het orkest Musica Michaelis cantate BWV 29 ‘Wir danken dir, Gott, wir danken dir’ van J.S. Bach uitgevoerd. Liturg is ds. Nelleke Eygenraam.

De solisten zijn: Judith Pranger, sopraan, Astrid Krauze, alt, Erik Slik, tenor en Daniël Hermán Mostert, bas.

Bij de Michaëlscantateviering op 22 november. Op deze laatste zondag van het kerkelijk jaar wordt tijdens de viering de Gedachteniscantate ‘Koester de namen’ uitgevoerd. De tekst is van Sytze de Vries, de muziek van Toon Hagen. Aan de uitvoering werken mee solisten, leden van de Michaëlscantorij en Michaëlscantatekoor en het orkest Musica Michaëlis. Liturg is ds. Iemke Epema. Zie voor verdere informatie ook: www.michaëlsvieringen.

Bijbel & Kunstdienst op 1 november In de Bijbel & Kunstdienst op 1 november in de Sionskerk staat de profeet Jesaja centraal. De dienst gaat over twee werken van Chagall: de roeping van Jesaja en de profetie van Jesaja over het komende vrederijk. Chagall laat zien hoe de Messias op een ezel Jeruzalem binnenrijdt: Jezus de Vredevorst, deze Messias, die ook de gekruisigde is.

Interactieve diensten in Sionskerk Een heel nieuw soort kerkdienst is de interactieve dienst. Rondom een thema zijn allerlei werkvormen te beleven, bedoeld om er actief aan mee te doen, mobieltje aan, kahut-kwis, reageren op een stelling, gesprek op de bank, workshop enzovoort. Iedereen die actief wil meedoen, meer wil

weten over het christelijk geloof en daar met anderen over wil praten en discussiëren is welkom. Neem een mobieltje mee. Van 12.00-12.50 uur in de Sionskerk met na afloop soep en stokbrood. Op zondag 15 november leidt ds. Hélène Evers de interactieve dienst, met als thema

‘Wie is Jezus voor jou?’ Vragen zijn: hoe sta jij tegenover Jezus? Positief of sceptisch? De volgende interactieve dienst, met ds. Ruilof van Putten, is op 24 januari 2016, de derde dienst op 3 april. Dan weer met ds. Hélène Evers. 19

Kerkdiensten Zondag 4 oktober

Adventskerk

Talmaplein 2 Zwolle - Zuid Mw. ds. N.A. Eygenraam Ds. J.T. Tissink dhr. D.J. Steenbergen Tel. scriba: (038)4658028 www.adventskerk.nl

Grote Kerk

Grote Markt 18 Zwolle - Centrum

www.michaelsvieringen.nl

Jeruzalemkerk

Oosterkerk

Windesheimstraat 1 Zwolle - Assendorp Grote Kerkgemeente Ds. J. Mulderij Tel. scriba: (038)4223241 www.grotekerkgemeente.nl

Bagijnesingel 17 Zwolle - Centrum Ds. A. den Besten Mw. ds. I.P. Epema Tel. scriba: (038)4227480 www.oosterkerk.nl

9.30 uur ds. J.T. Tissink

16.30 uur Michaëlscantate, ds N.A. Eygenraam

10.00 uur ds. K. van Meijeren, Ede 19.00 uur ds. J. Mulderij

10.00 uur ds. A. den Besten

Zondag 11 oktober

9.30 uur ds. J.T. Tissink (paralleldienst Schwerin)

16.30 uur Michaëlsvesper Els Rademaker en Harry Steenbergen

10.00 uur ds. J. Mulderij 19.00 uur ds. F.J.K. van Santen, Kampen

10.00 uur ds. I.P. Epema 14.00 uur PERKI ds. F. Makatipu

Zondag 18 oktober

9.30 uur ds. N. A. Eygenraam (doopdienst)

16.30 uur Taizéviering

10.00 uur ds. J. Mulderij 19.00 uur ds. B.J. van Assen, Oude Pekela

10.00 uur ds. A. den Besten (doopdienst)

Zondag 25 oktober

9.30 uur ds. N.A. Eygenraam (Wind in de zeilen-dienst)

16.30 uur Michaëlsviering J. Doelman

10.00 uur ds. R.W. van Mourik, Elburg 19.00 uur ds. G. Herwig, Nunspeet

10.00 uur ds. H. Evers 14.00 uur PERKI ds. M. Hukubun

9.30 uur ds. N.A. Eygenraam

16.30 uur Michaëlsviering J.J. Stegeman

10.00 uur ds. Mulderij 19.00 uur ds. A. Baas, Amstelveen

10.00 uur ds. I.P. Epema

Zondag 1 november Woensdag 4 november Dankdag Zondag 8 november Zondag 15 november

Zondag 22 november Laatste zondag kerkelijk jaar Zondag 29 november Eerste Advent

15.00 uur kinderdienst 19.30 uur ds. J. Mulderij 9.30 uur ds. J.T. Tissink (oogdienst, Schrift & Tafel)

16.30 uur Michaëlsviering ds. I.P. Epema

9.30 uur ds. J. Mulderij 19.00 uur ds. W.C. Polinder, Kamperveen

10.00 uur ds. M.B. Nieuwkoop (kind-school-gezin-dienst) 14.00 uur PERKI ds. M. Winckler-Huliselan

9.30 uur ds. J.T. Tissink 19.00 uur Opendeurdienst

16.30 uur Michaëlsviering J. Doelman

10.00 uur ds. J. Mulderij (Heilige Doop) 19.00 uur ds. T.E. van Spanje, Epe

10.00 uur C. van Stappen-Ormel en pastor C. van Nistelrooij

9.30 uur ds. N.A. Eygenraam & ds. J.T. Tissink

16.30 uur Michaëlscantate ‘Koester de namen’ ds. I.P. Epema

10.00 uur ds. J. Mulderij 19.00 uur ds. P. Baas, Houten

10.00 uur ds. I.P. Epema 14.00 uur PERKI ds. M. Hukubun

9.30 uur ds. N.A. Eygenraam (Wind in de zeilen/kinderdienst)

16.30 uur Michaëlsviering

10.00 uur ds. P. Veerman, Wilnis 19.00 uur ds. J. Mulderij

10.00 uur ds. J. Woltinge (Heilig Avondmaal)

Opendeurdiensten Sionskerk Elke tweede zondag van de maand worden in de Sionskerk laagdrempelige diensten gehouden met medewerking van koren, muzikale begeleiding en gastpredikanten. Iedereen is welkom bij de Opendeurdiensten. Op zondag 11 oktober begint om 16.30 uur een Sing In, waaraan wordt meegewerkt door gospelkoor Joyful Sound uit Kampen. De Opendeurdienst op 8 november is eeen Johannes de Heer-zangdienst met Gerwin van der Plaats als begeleider op orgel/piano. Ook deze dienst begint om 16.30 uur. De organisatoren van de Opendeurdiensten in de Sionskerk kunnen nog hulp gebruiken bij de voorbereiding en uitvoering. Voor aanmelden en informatie: [email protected] 20

Open Kring

Sionskerk

Stinskerk

Hofstedestraat 1 Zwolle - Stadshagen Mw. ds. N. Beimers Mw. ds. M.E. Jonker Tel. scriba: (038)4201876 www.openkring.nl

Glanerbeek 10 Zwolle - Noord Mw. mr. dr. H. Evers Drs. ir. R. van Putten Tel. scriba: (038)4546104 www.sionskerkzwolle.nl

Westenholterweg 19 Zwolle - Westenholte Ds. E. van ’t Slot Tel. scriba: (038)4215164 www.stinskerk.nl

9.30 uur ds. M.E. Jonker

10.00 uur ds. H. Evers (doopdienst mmv Sjema) 19.00 uur ds. H. Evers (Bijbel en Kunst)

9.30 uur ds. E. van ’t Slot 19.00 uur Avondontmoetingsdienst Westenhage

9.30 uur ds. A. Pietersma, Zwolle

10.00 uur dhr. G. van Vulpen 16.15 uur Open-deur dienst / Gospeldienst

9.30 uur ds. N. Beimers 19.00 uur Avondontmoetingsdienst Westenhage

9.30 uur ds. A. Geerling

10.00 uur ds. H. Bakhuis

9.30 uur ds. E. van ’t Slot (ContaKtdienst) 19.00 uur Avondontmoetingsdienst Westenhage

9.30 uur ds. A. Pietersma

10.00 uur ds. R. van Putten (jeugddienst)

10.00 uur dhr. B. Greveling, Wezep 19.00 uur Zangdienst ds. J. Duyster

9.30 uur ds. M.E. Jonker (doopdienst)

10.00 uur ds. H. Evers 19.00 uur ds. H. Evers (Bijbel en Kunst)

10.00 uur ds. G.H. Nijland, Mastenbroek (ZWO-dienst) 19.00 uur Avondontmoetingsdienst Westenhage

19.30 uur ds. H. Evers en dhr. G. van Vulpen (maaltijd & gemeenteavond)

19.30 uur ds. E. van ’t Slot

9.30 uur ds. N. Beimers (Heilig Avondmaal)

10.00 uur ds. H. Evers (Schooldienst mmv Sjema) 16.15 uur Opendeurdienst / Johannes de Heer-dienst)

10.00 uur ds. E. van ’t Slot (doopdienst) 19.00 uur Avondontmoetingsdienst Westenhage

9.30 uur ds. A. Pietersma

10.00 uur ds. R. van Putten (Heilige Avondmaal) 12.00 uur ds. H. Evers (interactieve dienst)

10.00 uur ds. E. van ’t Slot (Heilig Avondmaal) 19.00 uur Avondontmoetingsdienst Westenhage

10.00 uur ds. M.E. Jonker

10.00 uur ds. H. Evers & dhr. G. van Vulpen

10.00 uur ds. E. van ’t Slot 19.00 uur Avondontmoetingsdienst Westenhage

9.30 uur ds. M.E. Jonker

10.00 uur ds. R.J. Perk, Hellendoorn

10.00 uur ds. E. van ’t Slot 19.00 uur ContaKtdienst

Eglise Wallonne

Waalse Kerk Schoutenstraat 4 8011 NX Zwolle Tel. contactpersoon: (038) 3336542

Zondag 4 oktober

10.30 uur pasteur H. Spoelstra

Zondag 11 oktober Zondag 18 oktober

10.30 uur pasteur D. Ribs

Zondag 25 oktober Zondag 1 november Woensdag 4 november Dankdag

10.30 uur pasteur H. Spoelstra (jongerendienst)

Zondag 8 november Zondag 15 november

10.30 uur pasteur R. Roukema

Zondag 22 november Laatste zondag kerkelijk jaar Zondag 29 november Eerste Advent

Zangdienst Stinskerk Op zondagavond 25 oktober wordt er in de Stinskerk in Westenholte een zangdienst gehouden. De organisatie is in handen van de Muziekcommissie Stinskerk. In deze dienst zullen de liederen op de piano worden begeleid door Jaco Lips. De leiding en de meditatie wordt verzorgd door ds. J. Duyster uit Zwartsluis. De dienst begint om 19.00 uur.

De kerkdiensten op deze pagina’s zijn vermeld voor zover bekend op 7 september. 21

Kerkdiensten

Collectedoelen

Zondag 4 oktober

In de PGZ-gemeenten zijn de eerste en tweede collecte altijd bestemd voor diaconie en kerk. De opbrengst van de derde collecte gaat naar de volgende doelen. Zondag 4 oktober: Kerk en Israël

De Hoofdhof

Lutherse Kerk

Mw. ds. L.A. Burggraaff

Ds. E. de Fouw

Kerkweg 26

Zwolle - Berkum

Tel. scriba: (038)4547233 www.hoofdhof.nl

Koestraat 4 Zwolle

Tel. scriba: (06)40715958 www.elkz.nl

Zondag 11 oktober: Exploitatie Protestantse Gemeente Zwolle Zondag 18 oktober: Werelddiaconaat Zondag 25 oktober: Extra diaconie Zondag 1 november: Zending / GZB Woensdag 4 november (Dankdag): Kerk in actie Zondag 8 november: Wijkkas Zondag 15 november: Stille hulp Zondag 22 november: Zwolse migrantenkerken Zondag 29 november: Onderhoud kerkgebouwen

9.30 uur ds. L.A. Burggraaff

10.00 uur ds. H. Günther Israëlzondag

ISALA MOLENHOF REHOBOTH ZONNEHUIS

10.00 uur 10.00 uur 10.00 uur 11.30 uur

ds. M.E. Dijk ds. J. Jonkmans ds. J. H. van Osch, Vaassen mw. J. Gerretzen-Veldhuis

9.30 uur ds. L.H. Woord, Ens

10.00 uur ds. E. de Fouw

ISALA REHOBOTH RIVIERENHOF ZONNEHUIS

10.00 uur 10.00 uur 10.00 uur 11.30 uur

Th. Sloot ds. J.H.N. Veldhuisen, Kampen ds. J. Vonk ds. G.L. Kruizinga (Schrift & Tafel)

Zondag 18 oktober

9.30 uur ds. A.M. Kobes-Gerritsen, Heerenveen

10.00 uur ds. E. de Fouw

ISALA REHOBOTH ZONNEHUIS

10.00 uur 10.00 uur 11.30 uur

ds. A.J. Hasker dhr. G. van Vulpen ds. E. van ’t Slot

Zondag 25 oktober

9.30 uur ds. D. van Keulen (Heilig Avondmaal)

10.00 uur ds. E. de Fouw (Heilig Avondmaal)

BERKUMSTEDE ISALA REHOBOTH RIVIERENHOF ZONNEHUIS

15.00 uur 10.00 uur 10.00 uur 10.00 uur 11.30 uur

9.30 uur ds. L.A. Burggraaf

10.00 uur ds. E. de Fouw (Oogstdienst)

ISALA MOLENHOF REHOBOTH ZONNEHUIS

10.00 uur 10.00 uur 10.00 uur 11.30 uur

dhr. F.J.G. Broekhoff ds. J. Jonkmans ds. T. Dankers, Dalfsen mw. G. Prins

ISALA REHOBOTH RIVIERENHOF ZONNEHUIS

10.00 uur 10.00 uur 10.00 uur 11.30 uur

Th. Sloot ds. A. Jonkman, Veenendaal ds. J. Vonk ds. G.L. Kruizinga

ISALA REHOBOTH ZONNEHUIS

10.00 uur 10.00 uur 11.30 uur

ds. M.E. Dijk ds. K. de Graaff, Kallenkote mw. B. van de Loosdrecht

ISALA REHOBOTH RIVIERENHOF ZONNEHUIS

10.00 uur 10.00 uur 10.00 uur 11.30 uur

ds. A.J. Hasker (Schrift & Tafel) ds. M. Zoeteweij, Lemele ds. J. Vonk ds. G.L. Kruizinga

ISALA REHOBOTH ZONNEHUIS

10.00 uur 10.00 uur 11.30 uur

Th. Sloot dhr. M.J.R. Westerduin, ’s-Heerenbroek ds. G.L. Kruizinga

Zondag 11 oktober

Zondag 1 november Woensdag 4 november Dankdag Zondag 8 november Zondag 15 november

Zondag 22 november Laatste zondag kerkelijk jaar Zondag 29 november Eerste Advent

ds. N. A. Eygenraam (Heilig Avondmaal) ds. M.E. Dijk ( Schrift & Tafel) ds. Schutte, Zwolle ds. J. Vonk (Schrift & Tafel) ds. G.L. Kruizinga

19.30 uur ds. L.A. Burggraaf 9.30 uur ds. F.D. Meijnhardt, Leersum 19.00 uur Sing in

10.00 uur ds. L. Vos

9.30 uur ds. L.A. Burggraaf

10.00 uur ds. E. de Fouw

9.30 uur ds. L.A. Burggraaff 19.00 uur vesper 9.30 uur ds. L.A. Burggraaff

10.00 uur ds. E. de Fouw (Heilig Avondmaal)

10.00 uur ds. E. de Fouw

‘Het verhaal gaat’ vanaf oktober In oktober starten de oecumenische gespreksbijeenkomsten rond de navertellingen van de Bijbel ‘Het verhaal gaat...’ van ds. Nico ter Linden weer. De data in 2015 zijn: 13 oktober, 10 november, 8 december en in 2016: 12 januari, 9 februari, 8 maart, 12 april en 10 mei. Gespreksbegeleiders zijn: pastor Evelien Reeuwijk, ds. Iemke Epema, ds. Erwin de Fouw en ds. Jaap Jonkmans, emerituspredikant en lid van de Oosterkerkgemeente. Ds. Jonkmans volgt ds. Wim Hortensius en ds. Andries den Besten op, die beiden de Oosterkerk en Zwolle verlaten. Andries den Besten is er alleen 8 december nog bij. Pastor Harm Kerdijk gaat in het najaar met emeritaat. Gastvrouw en gastheer zijn opnieuw mevrouw De Bruin en de heer Mbotera. De bijeenkomsten zijn van 13.30 tot 15.00 uur in de Lutherse kerk, ingang via de Potgietersingel. 22

Uw drukker voor: ● familiedrukwerk ● rouwdrukwerk ● commercieeldrukwerk ● eigen opmaakstudio Simon Stevinweg 26 | Zwolle Tel (038) 460 38 38 www.upmeyer.nl

GEZOCHT:

ADVERTENTIE-ACQUISITEUR GAANDEWEG

Meerrw waarrd voor uwde voete ten!

(op vrijwillige basis)

Voor meer info: Sytze de Boer, [email protected]

'LH]HUNDGHr=ZROOHrZZZZLHWHQVFKRHQFRPIRUWQO