Notitie
Aan
Transport en Logistiek Nederland (TLN)
Mobiliteit Van Mourik Broekmanweg 6 2628 XE Delft Postbus 49 2600 AA Delft www.tno.nl
Van
Drs. M.A.G. Duijnisveld Onderwerp
T +31 88 866 30 00 F +31 88 866 30 10
[email protected]
Economische WegWijzer vrachtverkeer 2010 Datum 5 december 2011 Onze referentie TNO-060-DTM-2011-04094 E-mail
[email protected] Doorkiesnummer +31 88 866 85 30 Doorkiesfax +31 15 269 68 54
Notitie
Mobiliteit Van Mourik Broekmanweg 6 2628 XE Delft Postbus 49 2600 AA Delft
1
Inleiding
De Economische WegWijzer wordt jaarlijks uitgebracht door TLN in samenwerking met EVO. In de Economische WegWijzer staat een overzicht van de duurste files van Nederland, vanuit het oogpunt van het vrachtverkeer. Files veroorzaken niet alleen grote ergernis voor het vrachtverkeer, maar door de vertragingen zorgen ze ook voor financiële schade. TNO is gevraagd om voor het jaar 2010 de cijfers voor de Economische WegWijzer samen te stellen met dezelfde methode als die gebruikt is voor de Economische WegWijzer voor het jaar 2009. Een beschrijving van deze methode en de gehanteerde uitgangspunten zijn opgenomen in de rapportage Methodiek en handleiding Economische WegWijzer vrachtverkeer, M.A.G. Duijnisveld en M. Muller, TNO, TNO-034-DTM-2010-03900, Delft, oktober 2010.
www.tno.nl T +31 88 866 30 00 F +31 88 866 30 10
[email protected]
Datum 5 december 2011 Onze referentie TNO-060-DTM-2011-04094 E-mail
[email protected] Doorkiesnummer +31 88 866 85 30 Doorkiesfax +31 15 269 68 54
Figuur 1: Voorblad Economische WegWijzer 2010 (bron: TLN) 2
Filetop 50 vracht
Voor de bepaling van de filetop in deze Economische Wegwijzer is dezelfde methode gebruikt als voor de bepaling van de filetop in de Economische Wegwijzer over 2009. Voor deze methode wordt op basis van gegevens die door Rijkswaterstaat worden geleverd een berekening gemaakt. De gegevens waarbij het hier om gaat betreffen een lijst van totale filezwaarte voor al het verkeer op het hoofdwegennet. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van gegevens van Rijkswaterstaat over de hoeveelheid vrachtverkeer en de aantallen rijstroken. De reistijdwaardering is aangepast ten opzichte van de Economische Wegwijzer over 2009. Er is een geactualiseerde waarde gebruikt voor het goederenvervoer voor het jaar 2010. Deze reistijdwaardering bedraagt 43,72 in euro per uur per vervoerseenheid.
Datum 5 december 2011 Onze referentie TNO-060-DTM-2011-04094 Blad 3/8
De filetop voor het vrachtverkeer die in deze Economische Wegwijzer wordt gepresenteerd verschilt van de filetop die door Rijkswaterstaat wordt geleverd. In het vervolg van deze paragraaf worden beknopt de verschillen uiteengezet: • De filetop die door Rijkswaterstaat wordt geleverd betreft een top van files voor al het verkeer, dus inclusief het personenverkeer. In de filetop die hierboven wordt gepresenteerd komen daarom de files met een grote hoeveelheid vrachtverkeer op een hogere plaats in de filetop. • De filetop van Rijkswaterstaat wordt gemaakt op basis van de filezwaarte. In deze eenheid speelt het aantal rijstroken waarop de file staat geen rol. Dit betekent dat een file van 2 km gedurende één uur op een twee-strooks snelweg even zwaar telt als een file van 2 km gedurende één uur op een vier-strooks snelweg. Hiervoor is in de file-overzichten in deze notitie gecorrigeerd. • In de filetop voor het vrachtverkeer wordt de economische schade als eenheid gehanteerd. Dit betekent dat een file op een groter aantal stroken, waar wellicht vrachtwagens naast elkaar in de file kunnen staan, zwaarder telt dan een file op een lager aantal rijstroken. In tabel 1 staat een overzicht van de knelpunten op het Nederlandse hoofdwegennet die de grootste economische schade voor het vrachtverkeer bewerkstelligen. Op de eerste plaats staat de A2 tussen Utrecht en ’sHertogenbosch, met het knelpunt tussen Everdingen en Culemborg. Op een groot aantal andere locaties op andere snelwegen is de economische schade gestegen. Op een aantal andere locaties is de economische schade voor het vrachtverkeer sterk gedaald. Deze zijn nu niet meer in de lijst te vinden.
Datum 5 december 2011 Onze referentie TNO-060-DTM-2011-04094 Blad 4/8
van Utrecht naar 's-Hertogenbos van Amsterdam naar Delft van Rozenburg naar Ridderkerk van Arnhem naar Oss van Utrecht naar Den Haag van Oss naar Arnhem van Den Haag naar Utrecht van Amsterdam naar Amersfoort van Amsterdam naar Utrecht van Hoek van Holland naar Gouda van Gorinchem naar Ridderkerk van De Nieuwe Meer naar Coenple van Delft naar Amsterdam van 's-Hertogenbosch naar Utrec van Utrecht naar 's-Hertogenbos van Gorinchem naar Utrecht van Utrecht naar Amersfoort van Rijswijk naar Rotterdam van Gorinchem naar Breda van Utrecht naar Amsterdam van Utrecht naar Arnhem van Delft naar Amsterdam van Delft naar Amsterdam van Utrecht naar Amsterdam van Breda naar Rotterdam van Utrecht naar Gorinchem van Amsterdam naar Utrecht van Utrecht naar Amersfoort van Ridderkerk naar Gorinchem van Amsterdam naar Utrecht van Utrecht naar Almere van Maastricht naar Eindhoven van Utrecht naar 's-Hertogenbos van Gorinchem naar Utrecht
koplocatie
traject
wegnr A2 A4 A15 A50 A12 A50 A12 A1 A2 A20 A15 A10 A4 A2 A2 A27 A28 A13 A27 A2 A12 A4 A4 A2 A16 A27 A2 A28 A15 A2 A27 A2 A2 A27
tussen Everdingen en Culemborg tussen Hoogmade en Brug Over De Oude Rijn tussen Charlois/Rhoon en Vaanplein tussen Waalbrug en Ewijk tussen Woerden en Nieuwerbrug tussen Valburg en Heteren tussen Reeuwijk en Bodegraven tussen Diemen en Brug Over Het A’dam-Rijnka tussen 't-Zand en Utrecht-Centrum tussen Crooswijk en Terbregseplein tussen Sliedrecht-Oost en Sliedrecht-West tussen Coentunnel en Coenplein tussen Ringvaart-Aquaduct en Nieuw-Vennep tussen Waardenburg en Deil tussen Utrecht-Centrum en Oudenrijn tussen Everdingen en Hagestein tussen Maarn en Leusden-Zuid tussen Overschie en Kleinpolderplein tussen Avelingen en Merwedebrug tussen Breukelen en Vinkeveen tussen Lunetten en Bunnik tussen Leidschendam en Zoeterwoude-Dorp tussen Sloten en De Nieuwe Meer tussen Utrecht-Centrum en 't-Zand tussen Prins Alexander en Terbregseplein tussen Everdingen en Lexmond tussen Breukelen en Maarssen tussen Soesterberg en Maarn tussen Alblasserdam en Papendrecht tussen Amc en Abcoude tussen Utrecht-Noord en Bilthoven tussen Urmond en Born tussen Everdingen en Everdingen tussen Noordeloos en Lexmond
schade (mln euro), 2010
7 1 14 5 6 11 13 8 16 4 33 2 35 36 25 24 12 10 22 32 3 18 19 34 17 61 48 40 45 52 9 53 64
schade (mln euro), 2009
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34
totaal
vracht
Tabel 1: Filetop 50 voor het vrachtverkeer (jaar 2010) ranking
3,4 4,3 5,6 3,1 6,9 0,7 3,6 2,9 5,2 4,3 2,8 3,4 1,3 0,9 0,1 1,9 2,2 5,1 4,8 1,9 2,4 1,5 1,7 1,4 4,8 2,3 1,8 1,0 1,0 0,8 1,5 0,4 2,2 1,7
7,0 5,7 5,5 5,2 5,1 4,3 4,1 4,0 4,0 3,9 3,8 3,8 3,6 3,4 3,3 3,2 3,2 3,2 3,0 2,9 2,8 2,6 2,6 2,4 2,4 2,3 2,2 2,2 2,2 2,1 2,1 2,0 2,0 2,0
▲ ▲ ▼ ▲ ▼ ▲ ▲ ▲ ▼ ▼ ▲ ▲ ▲ ▲ ▲ ▲ ▲ ▼ ▼ ▲ ▲ ▲ ▲ ▲ ▼ ▲ ▲ ▲ ▲ ▲ ▲ ▼ ▲
Datum 5 december 2011 Onze referentie TNO-060-DTM-2011-04094 Blad 5/8
3
van Oss naar Arnhem van Eindhoven naar Maastricht van Gorinchem naar Utrecht van Utrecht naar Den Haag van Utrecht naar Gorinchem van Zwolle naar Amersfoort van Amersfoort naar Amsterdam van Den Haag naar Utrecht van Rozenburg naar Ridderkerk van Oss naar Arnhem van Utrecht naar Amersfoort van Gouda naar Hoek van Holland van Arnhem naar Oss van Den Haag naar Utrecht van Gouda naar Hoek van Holland van Breda naar Rotterdam
koplocatie
traject
wegnr A50 A2 A27 A12 A27 A28 A1 A12 A15 A50 A28 A20 A50 A12 A20 A16
tussen Heteren en Rijnbrug tussen Kruisdonk en Maastricht tussen Hagestein en Lekbrug tussen De Meern en Woerden tussen Lexmond en Noordeloos tussen Hoevelaken en Amersfoort tussen Brug Over Het A’dam-Rijnkanaal en Di tussen Gouda en Reeuwijk tussen A15: Rozenburg-C en Rozenburg-C tussen Waalbrug en Valburg tussen De Uithof en Den Dolder tussen Terbregseplein en Crooswijk tussen Grijsoord en Renkum tussen Bodegraven en Nieuwerbrug tussen Crooswijk en Rotterdam-Centrum tussen Moerdijkbrug en 's-Gravendeel
Vertraging op trajecten en corridors
In onderstaand overzicht is de schade op een aantal trajecten weergegeven. Deze trajecten zijn vooraf gedefinieerd en bestaan uit delen van snelwegen tussen bepaalde knooppunten/aansluitingen. Het gaat hierbij om een optelling van de verschillende knelpunten die zich op het bepaalde traject bevinden. De trajecten zijn hetzelfde als in de Economische Wegwijzer over 2009. Van alle gedefinieerde trajecten zijn in onderstaand overzicht de 20 trajecten met de hoogste economische schade weergegeven. De totale economische schade door vertragingen voor het vrachtverkeer op deze trajecten is gestegen van 159 miljoen euro in 2009 naar 182 miljoen euro in 2010. De grootste daling heeft plaatsgevonden op de A27 tussen de knooppunten Gorinchem en Hooipolder. De grootste stijging heeft plaatsgevonden op de A15 tussen de knooppunten Benelux en Vaanplein.
schade (mln euro), 2010
54 47 55 75 15 29 58 44 42 41 68 66 38 -
schade (mln euro), 2009
35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
totaal
vracht
ranking
0,0 1,5 1,9 0,5 2,1 0,7 1,3 0,7 1,0 2,7 1,6 2,2 1,6 1,5 1,8 1,5
1,9 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 1,7 1,7 1,7 1,7 1,7 1,7 1,6 1,6 1,6 1,6
▲ ▲ ▼ ▲ ▼ ▲ ▲ ▲ ▲ ▼ ▲ ▼ ▲ ▼ ▲
Datum 5 december 2011 Onze referentie TNO-060-DTM-2011-04094 Blad 6/8
Tabel 2: Top 20 van trajecten met de meeste economische schade voor het vrachtverkeer (totaal van beide richtingen).
Traject 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
A2 knp Holendrecht – knp Oudenrijn A12 Gouwe – knp Oudenrijn A50 knp Grijsoord – knp Valburg A2 knp Everdingen – knp Deil A28 knp Rijnsweerd – knp Hoevelaken A1 knp Diemen – knp Muiderberg A20 knp Kleinpolderplein – knp Terbregseplein A27 knp Everdingen – knp Gorinchem A15 Papendrecht – knp Gorinchem A27 knp Lunetten – knp Everdingen A4 knp Burgerveen – aansl N11 A13 knp Ypenburg – knp Kleinpolderplein A15 knp Benelux – knp Vaanplein A4 knp De Hoek – knp Burgerveen A12 knp Lunetten – knp Maanderbroek A10 Coenplein – knp Nieuwe Meer A2 knp Het Vonderen – knp Kerensheide (A76) A27 knp Gorinchem – knp Hooipolder A1 knp Eemnes- knp Hoevelaken A28 knp Hattemerbroek – knp Lankhorst
2009 (mln euro) 19,3 17,5 15,1 10 9,2 7,9 11,2 8,4 5,9 5 5,4 10,5 0,8 2,4 6,2 4,6 2,1 8,4 5,9 3,1
2010 (mln euro) 24,7 16,3 16 13,4 12,5 9,7 8,8 8,7 8,3 7,7 7,2 6,5 6,4 6 5,7 5,3 5,3 4,8 4,5 4,5
Hieronder is de economische schade voor een aantal corridors weergegeven. Deze corridors zijn belangrijke routes voor het vrachtverkeer. Het gaat hier, net als bij bovenstaande trajecten, om een optelling van een aantal knelpunten. Deze corridors zijn echter langer en daarnaast is het een optelling van de knelpunten op meerdere snelwegen die zich op deze corridor bevinden. De totale economische schade door vertragingen voor het vrachtverkeer op deze corridors is gedaald van 235 miljoen euro in 2009 naar 203 miljoen euro in 2010. Op de corridors tussen Amsterdam en Utrecht, Den Haag en Almere is de schade gestegen. De grootste stijging vond plaats tussen Amsterdam en Den Haag. De grootste daling vond plaats op de corridor tussen Amsterdam en Enschede.
▲ ▼ ▲ ▲ ▲ ▲ ▼ ▲ ▲ ▲ ▲ ▼ ▲ ▲ ▼ ▲ ▲ ▼ ▼ ▲
lengte traject (km) 32,5 33,8 14,6 18,3 20,3 9,3 9,9 21,3 12,1 12,1 10,4 14 2,6 12,4 47,4 10,1 18,6 21,3 16,7 31,5
Datum 5 december 2011 Onze referentie TNO-060-DTM-2011-04094 Blad 7/8
Tabel 3: Economische schade voor het vrachtverkeer op corridors (totaal van beide richtingen).
ranking 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
4
corridor ▲ ▼ ▼ ▼ ▲ ▼ ▼ ▼ ▼ ▲
schade 2009 (mln euro) 43,2 35,3 21,8 30,2 14,2 20,8 23,8 22 15,1 8,5
Amsterdam – Utrecht Rotterdam – Nijmegen Utrecht – Breda Den Haag – Dordrecht Amsterdam – Den Haag Den Haag – Utrecht Rotterdam – Venlo Amsterdam – Enschede Rotterdam – Breda Amsterdam – Almere
schade 2010 (mln euro) 45,9 27,1 21,2 19,3 19,1 17,3 16,7 14,5 11 10,6
Totale schade door files voor het vrachtverkeer in Nederland
In 2010 bedroeg het totale reistijdverlies in files volgens “Bereikbaarheidsmonitor Hoofdwegennet 2010” (Rijkswaterstaat, 1 april 2011) 45,9 miljoen voertuigverliesuren. Van alle reistijdverlies ontstaat 70% in files. Dit betekent dat het “totaal jaarreistijdverlies” 65,6 mln uur bedraagt. Wanneer dit wordt vermenigvuldigd met het gemiddelde percentage vrachtverkeer (14%) en een value-of-time van 43,72 euro per uur per vervoerseenheid, dan leidt dit tot een schatting van de kosten van de reistijdverliezen voor het vrachtverkeer van 401 miljoen euro in 2010. Een overzicht van de totale filekosten is in onderstaande tabel weergegeven. Tabel 4: Totale filekosten voor het vrachtverkeer in 2010 mln euro Kosten gemiddelde reistijdverliezen
401
Bijbehorende uitwijkkosten Kosten onbetrouwbaarheid reistijden
401 152
totale directe kosten Indirecte kosten Totale kosten
954 0 - 286 954 – 1240
lengte corridor (km) 75,8 135,5 54,7 46,5 46,3 50,1 159,8 126,3 47,6 25,4
Datum 5 december 2011 Onze referentie TNO-060-DTM-2011-04094 Blad 8/8
5
Tot slot
Bij de ontwikkeling van de economische wegwijzer 2010 is geconstateerd dat de bovengenoemde cijfers een zekere mate van onzekerheid kennen. In het vervolg van dit hoofdstuk wordt hier nader op ingegaan op de oorzaak. Het is uiteraard overbodig om te melden dat ook de gehanteerde methodiek gebaseerd is op enkele aannames. Bij de ontwikkeling van de voorliggende economische wegwijzer is geconstateerd dat de koplocatie van de files niet altijd zijn toegekend aan het meest aannemelijke traject. Aangezien deze data aangeleverd is door Rijkswaterstaat, is gekozen om deze data niet te valideren en waar wenselijk aan te passen (door middel van het maken van enkele aannames). Hierdoor kan een detail analyse mogelijk iets andere resultaten opleveren per traject, maar niet tot een aanpassing van het landelijk totaal. Hiernaast is geconstateerd dat het niet altijd even intuïtief logisch is van welk knooppunt tot welk knooppunt een traject zich bevindt. Een trajectstartpunt of –einde van bijvoorbeeld Amersfoort is niet een synoniem voor knooppunt Hoevelaken. Ook wordt opgemerkt dat op basis van de koplocatie van de file (dus het knelpunt zelf) een file wordt toegekend aan een traject; mogelijk slaat deze file terug naar een ander traject.
