Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 1
Inhoud 1.
Algemeen .................................................................................................... 4 1.1.
Effecten van vrijwillige inzet .................................................................. 4
1.2.
Vrijwilligerswerk in Nederland ................................................................ 4
1.2.1.
Vrijwilligerswerk door jongeren.............................................................. 5
1.3.
Definities ............................................................................................ 5
1.3.1.
Vrijwilligerswerk en vrijwillige inzet ....................................................... 5
1.3.2.
De ‘nieuwe vrijwilliger’ ......................................................................... 5
1.3.3.
Begeleide vrijwilligers .......................................................................... 5
1.3.4.
Doelgroep .......................................................................................... 5
1.4.
Looptijd .............................................................................................. 5
1.5.
Leeswijzer .......................................................................................... 6
2.
Wat is de situatie in de gemeente Heerde? ..................................................... 7 2.1.
3.
Vrijwilligerswerk in de gemeente Heerde ................................................. 7
2.1.1.
Vrijwilligerswerk door jongeren in de gemeente Heerde ............................ 7
2.1.2.
Vrijwilligerswerk in de sport in de gemeente Heerde ................................ 8
2.2.
Evaluatie vorig vrijwilligerswerkbeleid 2007- 2016 ................................... 8
2.2.1.
Aandachtspunten voor de nota 2017-2020 ............................................. 8
Kaders ........................................................................................................ 9 3.1.
Juridisch Kader....................................................................................... 9
3.1.1. Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015) ..................................... 9 3.1.2. Jeugdwet .............................................................................................. 9 3.1.3. Participatiewet ...................................................................................... 9 3.2
Eerdere besluitvorming en kaders in de gemeente Heerde .......................... 9
3.3.
Rol gemeente .......................................................................................10
3.4.
Wat willen we bereiken? ........................................................................10
3.4.1. Ambitie ...............................................................................................10 3.4.2. Doelen ................................................................................................10 3.5. 4.
Financiële kaders ..................................................................................11
Uitvoeringsagenda Vrijwillige inzet gemeente Heerde 2016-2020 ......................12 4.1.
Algemeen .............................................................................................13
4.2.
Jeugd en vrijwillige inzet ........................................................................15
4.3.
Werk en vrijwillige inzet .........................................................................16
4.4.
Inkomen en vrijwillige inzet ....................................................................17
4.5
Veiligheid en vrijwillige inzet ...................................................................18
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 2
4.6.
Gezondheid en vrijwillige inzet ................................................................19
4.7.
Leefbaarheid en vrijwillige inzet ..............................................................20
4.8.
(Beschermd)wonen en vrijwillige inzet .....................................................21
4.9.
Verenigingsleven, sport, kunst, cultuur en vrijwillige inzet ..........................22
4.10. Mobiliteit en vrijwillige inzet ....................................................................23 4.11. Mantelzorg en vrijwillige inzet .................................................................24 4.12. Leren en vrijwillige inzet .........................................................................25 Literatuurlijst ....................................................................................................26
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 3
1. Algemeen Vrijwilligers zijn het cement van de samenleving, ook in de gemeente Heerde. Vrijwillige inzet speelt een belangrijke rol bij de zelfredzaamheid en samenredzaamheid van inwoners van de gemeente Heerde. Vrijwilligerswerk levert daarmee een bijdrage aan doelstellingen in onder andere de Jeugdwet, de Participatiewet en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo2015). De gemeente kan daarbij kaderstellend en faciliterend zijn. Zij stelt kaders hoe vrijwilligers in staat kunnen worden gesteld om hun taken uit te kunnen voeren. Daarbij gaat het zowel om het bevorderen als ondersteunen van vrijwilligerswerk (Wmo2015, kaderdocument sociale infrastructuur 2014). 1.1. Effecten van vrijwillige inzet Vrijwilligerswerk heeft een positief effect op de vrijwilliger maar ook op diegene die door het vrijwilligerswerk wordt ondersteund. Vrijwillige inzet komt voor in alle sociale domeinen zoals jeugd, volwassenen, arbeid, inkomen, veiligheid, gezondheid, leefbaarheid, (beschermd) wonen, verenigingsleven, sport, cultuur, mobiliteit, mantelzorg en leren. Vrijwillige inzet kan daarmee ook effect sorteren in al deze sociale domeinen. In de uitvoeringsagenda (Hoofdstuk 4) wordt het effect van vrijwillige inzet per domein op hoofdlijnen besproken. 1.2. Vrijwilligerswerk in Nederland Het aantal Nederlanders dat vrijwilligerswerk doet is sinds 2010 gedaald. Onder 15-54 jarigen is het aantal mensen dat vrijwilligerswerk doet afgenomen. Dezelfde trend is ook terug te vinden in het aantal uren dat mensen besteden aan vrijwilligerswerk, tussen de 15-54 jaar is dit aan het afnemen en vanaf 55 neemt het aantal uren toe. Vrouwen en mannen (van 20-64 jaar) besteden gemiddeld 1,5 uur per week aan vrijwilligerswerk en informele hulp. Landelijk ligt het aantal uren vrijwillige inzet gemiddeld in dorpen hoger dan in Nederlandse steden. Figuur 1. Aantal uren per week besteed aan vrijwilligerswerk, Nederlandse bevolking van 16 jaar of ouder, naar dorpstype, 2008/2010/2011 (in procenten)
Vrijwilligerswerk wordt in Nederland het meest gedaan door mensen tussen de 35 en 45 jaar op school, de sportvereniging of de buurt. Dit zijn ouders met jonge kinderen waarop een beroep gedaan wordt door de school en/of de sportvereniging. Landelijk doen ouderen, hoger opgeleiden, en mensen met een kerkelijke achtergrond het vaakst, vrijwilligerswerk. In sportverenigingen wordt het meeste vrijwilligerswerk gedaan. 15% van de vrijwilligers zet zich in voor de sportsector. Daarnaast zijn scholen (11%) en levensbeschouwelijke organisaties (8%)populair. Ook het jeugdwerk en de verzorging zijn belangrijke sectoren
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 4
om vrijwilligerswerk te doen. 9% van de vrijwilligers is actief in de verzorging en 8% in het jeugdwerk en 12% in de verzorging (CBS 2013). 1.2.1. Vrijwilligerswerk door jongeren In Nederland is in 2012 en 2013 het aantal jongeren dat vrijwilligerswerk doet opvallend hoog. Hier zien we de effecten van de verplicht maatschappelijke stage. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat maatschappelijke stage leidt tot meer vrijwilligerswerk bij jongeren. 1.3. Definities 1.3.1. vrijwilligerswerk en vrijwillige inzet De bijdrage die mensen onverplicht en onbetaaldi in georganiseerd of ongeorganiseerd verband, ten behoeve van een ander of de samenleving leveren. Vrijwilligerswerk is daarmee per definitie aanvullend op het werk van professionals. Vrijwillige inzet hangt nauw samen met participatie (meedoen in de gemeente Heerde). Participatie kan breed worden opgevat, namelijk als activiteiten op het terrein van arbeid, onderwijs en vrijwilligerswerk. Het gaat daarbij enerzijds om zelfredzaamheid, het kunnen meekomen in de maatschappij, en anderzijds om het helpen van en de zorg voor anderen. Vrijwillige inzet is daarmee een vorm van participatie, maar kan ook een middel zijn om meedoen in het maatschappelijk verkeer te bevorderen. Vormen van vrijwillige inzet zijn bijvoorbeeld: Vrijwilligerswerk bij een professionele of een vrijwillige organisatie in verschillende sectoren (bv. zorg, welzijn, werk, inkomen, veiligheid, gezondheid, leefbaarheid, wonen, cultuur, sport en jeugd); Burgerinitiatieven (bv. het samen opruimen, schoonmaken en tegengaan van zwerfafval of het gezamenlijk onderhouden van de speeltuin, Burendag, Samenloop voor Hoop); Inzet van expertise en netwerken van professionals die deze vrijwillig ter beschikking stellen; Bedrijven die diensten kosteloos aanbieden. 1.3.2. De ‘nieuwe vrijwilliger’ De burger bedoeld die zich wel vrijwillig wil inzetten maar dit wel binnen de eigen tijdsplannen wenst te doen en zich evenmin langdurig wil binden. 1.3.3. Begeleide vrijwilligers Vrijwilligers met een achterstand op meedoen in de samenleving die begeleid worden naar en begeleid worden bij hun vrijwilligerswerk. 1.3.4. Doelgroep Vrijwillige inzet komt voor in alle sociale domeinen zoals jeugd, volwassenen, arbeid, inkomen, veiligheid, gezondheid, leefbaarheid, (beschermd) wonen, verenigingsleven, sport, cultuur, mobiliteit, mantelzorg en leren. De doelgroep van dit beleid is daarmee divers. 1.4. Looptijd De looptijd van deze nota bedraagt in beginsel vier jaar 2017-2020. Vrijwilligerswerk gaat over meerdere beleidsvelden heen. Dit betekent dat er al beleidsuitgangspunten aangaande vrijwilligerswerk vastliggen in bestaande beleidsnota’s van bijvoorbeeld de Wmo en Werk en inkomen. Daarnaast wordt eind 2016 de gemeenteraad gevraagd om beleidskaders vast te stellen aangaande het sociale domein. Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 5
In het kader van de transformatie is het raadzaam de uitvoeringsagenda voor de korte termijn 2017-2018 vast te stellen en daarna een geactualiseerde uitvoeringsagenda op te stellen. Daarom zal er begin 2018 een tussentijds evaluatie plaatsvinden. 1.5. Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt informatie gegeven over vrijwillige inzet in de gemeente Heerde. In hoofdstuk 3 worden de kaders omschreven voor vrijwillige inzet, inclusief de ambitie en doelen die de gemeente Heerde zich wil stellen. Hoofdstuk 4 bestaat uit de uitvoeringsagenda. Hier worden de acties, onderverdeeld naar de subdoelen, per thema/ beleidsveld van het sociaal domein beschreven.
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 6
2. Wat is de situatie in de gemeente Heerde? 2.1. Vrijwilligerswerk in de gemeente Heerde De gemeente Heerde mag trots zijn op haar vrijwilligers. De gemeente Heerde is rijk aan veel vrijwilligers(clubs). Zowel op het terrein van zorg, welzijn, werk, inkomen, veiligheid, gezondheid, leefbaarheid, wonen, cultuur, sport en jeugd. De gemeente kent daarnaast een steunpunt mantelzorg en vrijwilligers De Plu. Dit steunpunt heeft een coördinerende rol aangaande vrijwilligerswerk. De gemeente Heerde heeft meerdere grote lokale vrijwilligersorganisaties zoals bijvoorbeeld de Vrijwillige Hulpdienst, De Zonnebloem Heerde en omgeving en Stichting Present Epe. Ook bestaat er vanaf 1991 in de gemeente Heerde een platform voor vrijwilligersorganisaties: Het Vrijwilligersplatform. Vrijwilligers(organisaties) en professionele welzijn- en zorgorganisaties komen hierin samen om zaken af te stemmen. Deelnemers zijn onder andere de Plu, de Vrijwillige Hulpdienst, De Zonnebloem, Het Rode Kruis, Hof van Cramer, Stichting Present, Humanitas, volwassenenwerker, het platform gehandicaptenbeleid, ECR Groot Stokkert, Philadelphia, Hanzeheerd Brinkhoven, Viattence, Woonzorgunie Veluwe, gemeente Heerde, Stichting Leergeld en de kerken. In de gemeente Heerde leveren ook de kerken een grote bijdrage aan vrijwillige inzet. Zij bieden vrijwilligerswerk in allerlei vormen. Tabel 1.
MIJ/OV = Midden IJssel / Oost Veluwe (Apeldoorn, Brummen, Epe, Hattem, Heerde, Lochem, Voorst, Zutphen) NOG = gemeenten in Noord- en Oost-Gelderland
In de gemeente Heerde ligt het aandeel van burgers (19-65 jaar) dat vrijwilligerswerk doet (46%) hoger dan in de rest van de provincie Gelderland (36%) iiDit is opmerkelijk, maar dat is ook iets wat een goede weerspiegeling is van de gemeente Heerde en haar inwoners. De grootste groep vrijwilligers in de gemeente Heerde is 55 jaar of ouder. 2.1.1. Vrijwilligerswerk door jongeren in de gemeente Heerde In Heerde zijn meerdere initiatieven voor jeugd en vrijwilligerswerk. Te denken valt aan bijvoorbeeld het jaarlijks terugkerende project Graag Gedaan, vanuit de Plu, om basisschooljeugd (9-12 jaar) te enthousiasmeren voor vrijwilligerswerk. Hier zijn jaarlijks 100 tot 175 basisschoolleerlingen bij betrokken. Daarnaast bestaat het Handi internetcafe (vanaf 9 jaar) voor en door ongeveer 20 jongeren (met een fysieke/verstandelijke beperking), Present en Gezin, Present en school (15-18 jaar) voor vierde klas Havo of Vwo leerlingen van de Noordgouw (start schooljaar 2016), Scouting Buys Ballot (vanaf 19 jaar), Jeugd met een opdracht (vanaf 15 jaar), het jongerenwerk (vanaf 15 jaar), maar ook jeugdige vrijwilligers bij (sport)verenigingen in de gemeente Heerde. De maatschappelijke stage is in 2014 geen standaardonderdeel meer van opleidingen op middelbare scholen en daarmee is te verwachten dat het landelijk effect van de stijging van het aantal vrijwilligers onder jongeren weer gestaag afneemt. Middelbare scholen in de gemeente Heerde en omgeving geven hier nu een eigen invulling aan (Present en School). Overigens is 79% van de jongeren in Heerde in klas twee en vier van het Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 7
voortgezet onderwijs lid van een vereniging. Het merendeel is lid van een sportvereniging, gevolgd door lidmaatschap van een kerkelijke vereniging/organisatie of van een culturele vereniging. Het is aannemelijk dat deze jongeren door hun betrokkenheid bij het verenigingsleven ook verbonden zijn aan vrijwilligersactiviteiten. 2.1.2.Vrijwilligerswerk in de sport in de gemeente Heerde Bij de (grote) sportverenigingen in de gemeente Heerde worden ook veel vrijwilligers ingezet. In 2015/2016 is er een vitaliteitsscan uitgevoerd onder sportverenigingen in de gemeente Heerde, daarin stonden ook vragen over vrijwilligerswerk. Hierna volgen een aantal uitkomsten die relevant zijn voor vrijwilligers: Vrijwilligers bij de grote sportverenigingen in de gemeente Heerde zijn over het algemeen bereid om te helpen, functioneren naar tevredenheid, voelen zich gewaardeerd en hebben de mogelijkheid om een kaderopleiding/cursus te volgen. Aandachtpunten zijn: Bijna de helft van de 15 ondervraagde sportverenigingen geeft aan dat zij over onvoldoende vrijwilligers beschikken, Vacatures in het bestuur en commissies van sportverenigingen worden niet snel opgevuld, Vrijwilligers worden zelden getraind in het omgaan met ongewenst gedrag. 40% van de ondervraagde sportverenigingen geeft aan dat zij plannen hebben om de komende jaren aandacht te besteden aan kwetsbare doelgroepen, zoals mensen met een beperking en ouderen. Betrokkenheid van ouders kan hoger(met de stelling: “betrokkenheid van ouders is naar wens” is 60% van de ondervraagde sportverenigingen het eens). 2.2. Evaluatie vorig vrijwilligerswerkbeleid 2007- 2010 In de beleidsnota Mantelzorg en Vrijwilligers 2007-2010 zijn beleidslijnen, doelstellingen, resultaten en voorgenomen activiteiten met betrekking tot onder andere vrijwilligers(werk) benoemd. Een belangrijk uitgangspunt van deze nota is: Continueren en bestendigen van wat goed gaat. Daarom een terugblik op de gewenste situatie uit de oude beleidsnota en het opmaken van de stand van zaken. 2.2.1. Aandachtspunten voor de nota 2017-2020 Op basis van de stand van zaken van de vorige beleidsnota, en een inventarisatie onder (vrijwilligers)organisaties in de gemeente Heerde zijn de volgende aandachtspunten voor het vrijwilligerswerkbeleid in Heerde geformuleerd: Gemeente heeft een regierol, en faciliteert vrijwilligersorganisaties en netwerken met betrekking tot vrijwilligers; Intensievere samenwerking tussen vrijwilligers(organisaties) en organisaties met vrijwilligers; Meer werken vanuit de vraag naar vrijwilligers; Integrale aanpak intern en extern, ook regionaal, zowel beleidsmatig als in de uitvoering; Aanmoedigen van nieuwe initiatieven; Verbeteren van de randvoorwaarden voor vrijwilligerswerk (informatie en communicatie voor en over vrijwilligers(organisaties), overzicht van vrijwilligersorganisaties); Stimuleren van vroegsignalering, verbinding en kennisdeling onder (organisaties met) vrijwilligers. Bevorderen van meedoen van specifieke groepen (focus op jeugd en begeleide vrijwilligers) door vrijwilligerswerk.
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 8
3. Kaders In dit hoofdstuk bespreken we de juridische en gemeentelijke kaders aangaande vrijwillige inzet. 3.1. Juridisch Kader 3.1.1. Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015) Het primaire doel van de Wmo 2015 is het aanpassen van het zorgstelsel aan veranderende maatschappelijke eisen, zodat er meer solidariteit komt in de maatschappij en dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen functioneren en wonen. Preventieve maatregelen en collectieve ondersteuning moeten ervoor zorgen dat minder mensen afhankelijk zijn van gespecialiseerde zorg. Het gemeentebestuur draagt zorg voor ‘maatschappelijke ondersteuning’. Dit omvat onder meer het bevorderen van de sociale samenhang, de mantelzorg en vrijwilligerswerk, de toegankelijkheid van voorzieningen, diensten en ruimten voor mensen met een beperking. Maar ook de veiligheid en leefbaarheid in de gemeente, het ondersteunen van de zelfredzaamheid en de participatie van personen met een beperking of met chronische psychische of psychosociale problemen. Dit zoveel mogelijk in de eigen leefomgeving. Daarvoor stelt de gemeenteraad een periodiek plan vast waarin beleidsvoornemens hieromtrent verwoord staan. 3.1.2. Jeugdwet In de Jeugdwet (JW) wordt een vrijwilliger gedefinieerd als een persoon van 18 jaar of ouder die structureel al dan niet tegen een vrijwilligersvergoeding op regelmatige, niet incidentele basis werkzaam is in de jeugdsector en is belast met de verzorging, de opvoeding of het bijdragen aan de ontwikkeling van kinderen en die geen ouder is. Daarbij is het van belang dat de jeugdhulpaanbieder of de gecertificeerde instelling in het bezit is van een Verklaring Omtrent Gedrag van deze vrijwilligers (JW, artikel 4.1.6). 3.1.3. Participatiewet In de Participatiewet (PW) is vastgesteld dat een onkostenvergoeding voor het verrichten van vrijwilligerswerk van ten hoogste bij ministeriële regeling vast te stellen bedrag niet als (inkomens)middel moet worden gezien van de belanghebbende (PW, artikel 32,2.k.). 3.2 Eerdere besluitvorming en kaders in de gemeente Heerde Regeling toekenning vrijwilligersprijs gemeente Heerde 2007 Beleidsnota Mantelzorg en Vrijwilligers 2007-2010, B&W 4 december 2007 De Toekomstvisie Heerde 2025 (2009): In de toeloop naar 2025 is sprake van een dynamisch veranderende economie waarmee het beroep op zelfredzaamheid en zelfwerkzaamheid sterker wordt. Vrijwilligers hebben een rol in het bevorderen van de zelfredzaamheid van de gemeente Heerde. Wet maatschappelijke ondersteuning 2013-2016 (beleidsplan), 20 november 2013 Wet maatschappelijke ondersteuning (visiedocument), september 2013 Beleidsregels Maatschappelijke Ondersteuning gemeente Heerde, 14 augustus 2007 Het Collegeprogramma 2014-2018 gaat uit van de kracht van samen leven, wonen en werken. Vrijwilligers hebben daar ook een rol in. Het Kaderdocument sociale infrastructuur 2014 omschrijft dat de gemeente Heerde vanuit de Wmo onder andere een taak heeft in het bevorderen van sociale samenhang, mantelzorg, vrijwilligerswerk en leefbaarheid. Uitgangspunten die de gemeente geformuleerd heeft met betrekking tot vrijwilligers staan in onderstaande twee kaders:
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 9
Vrijwillige inzet komt ook aanbod in de verschillende nota’s van het sociaal domein (zie hoofdstuk 4). 3.3. Rol gemeente De gemeente heeft een kaderstellende en faciliterende rol. Zij stelt kaders hoe vrijwilligers in staat kunnen worden gesteld om hun taken uit te kunnen voeren. Daarbij gaat het zowel om het bevorderen als ondersteunen van vrijwilligerswerk (Wmo2015, kaderdocument sociale infrastructuur 2014). De gemeenteraad stelt deze kaders in een plan met beleidsvoornemens hoe vrijwilligers in staat kunnen worden gesteld om hun taken uit te voeren (Wmo2015), zodat het college de verschillende categorieën vrijwilligers kan faciliteren hun taken als vrijwilliger uit te voeren (Wmo 2015). 3.4. Wat willen we bereiken? Vrijwilligers zijn het cement van onze participatiesamenleving. Zonder vrijwilligers en vrijwillige inzet valt niet alleen de sociale structuur maar ook een belangrijk deel van de economische structuur om. De gemeente Heerde mag trots zijn op haar vrijwilligers. De gemeente Heerde is rijk aan veel vrijwilligers(clubs) in verschillende sectoren. Om dit als gemeente te blijven faciliteren, aanmoedigen en te versterken, formuleren wij de volgende ambitie en doelen met betrekking tot vrijwillige inzet. 3.4.1. Ambitie 1. We maken de gemeente Heerde samenredzamer door vrijwillige inzet. 2. Door middel van vrijwilligerswerk doen meer mensen mee in de gemeente Heerde: (de vrijwilliger participeert, maar ook anderen participeren beter/vaker door inzet van de vrijwilliger) 3.4.2. Doelen Om de beschreven ambities te bereiken, stuurt de gemeente op het doel, de gewenste situatie (waar willen we naartoe) en de acties die daaruit voortkomen (hoe willen we dat bereiken, zie Hoofdstuk 4 ).
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 10
De gemeente Heerde heeft als integraal hoofddoel voor vrijwilligerswerkbeleid: Het versterken van het vrijwilligerswerk in de gemeente Heerde, waarbij de samenleving zo veel mogelijk aan zet is en de gemeente initiatieven faciliteert die passen binnen andere beleidsvelden (zoals jeugd, volwassenen werk, inkomen, veiligheid, gezondheid, leefbaarheid (beschermd) wonen, verenigingsleven, sport, kunst, cultuur, mobiliteit, mantelzorg, leren, welzijn en zorg), die zonder een bijdrage van de gemeente niet tot stand komen. Waar willen we naar toe? De gemeente vindt het belangrijk dat bestaande initiatieven die effect sorteren met betrekking tot vrijwillige inzet Versterkt worden Samenwerken en Uitgedaagd worden om in gezamenlijkheid nieuwe initiatieven vorm te geven en op zoek te gaan naar de “nieuwe vrijwilliger”. De gemeente Heerde vindt het belangrijk dat er meer aandacht komt voor vroegsignalering door vrijwilligers en dat zij het meedoen van specifieke groepen zoals jeugd, begeleide vrijwilligers en kwetsbare burgers bevorderen. Daarnaast wil de gemeente Heerde de vrijwilligers in haar gemeente nog beter faciliteren in de vorm van kennisdeling, verbinding, organiseren van randvoorwaarden voor vrijwillige inzet en deskundigheidsbevordering. Bij 1. 2. 3. 4.
dit hoofddoel horen daarom 6 subdoelen: Continueren en bestendigen van wat goed gaat. Bieden van infrastructuur die past bij de variëteit in vrijwillige inzet Stimuleren van vroegsignalering, verbinding en kennisdeling Bevorderen van meedoen van specifieke groepen (focus op jeugd en begeleide vrijwilligers). 5. Aanmoedigen van nieuwe initiatieven van vrijwillige inzet 6. Verbeteren van randvoorwaarden voor vrijwillige inzet In de uitvoeringsagenda (Hoofdstuk 4) wordt per thema besproken hoe de gemeente Heerde deze doelen wil nastreven. 3.5. Financiële kaders In de gemeentebegroting 2016 is €57.906,00 direct begroot ten behoeve van vrijwillige inzet/vrijwilligers. Daarnaast zet de gemeente gemiddeld €1.500,00 in voor de vrijwilligersprijs en de pluim. Daarnaast zet de gemeente gemiddeld per jaar €1.500,00 in voor de vrijwilligersprijs en de pluim. Er zijn veel indirecte kosten/budgetten die gelinkt zijn aan vrijwilligers of vrijwillige inzet (b.v. subsidies aan sport- en cultuurverenigingen, regionale bijdrage aan de vrijwillige brandweer, kosten voor burgerparticipatie, kosten voor jeugd en volwassenenbeleid en kosten voor communicatie). Voor subsidies met betrekking tot vrijwillige inzet gelden de kaders van de begroting, de subsidieverordening, het subsidieprogramma en de daarbij behorende subsidieplafonds.
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 11
4.
Uitvoeringsagenda Vrijwillige inzet gemeente Heerde 2016-2020
De uitvoeringsagenda is een verdere uitwerking van de kaders van vrijwillige inzet (hoofdstuk 3) en geeft daarmee uitvoering aan het integrale hoofddoel van vrijwillige inzet in de gemeente Heerde (par 3.4). De uitvoeringsagenda is opgebouwd naar thema’s/beleidsvelden van het sociaal domein, waarbij bij de acties (Wat doet de gemeente hiervoor?) zijn onderverdeeld naar de 6 subdoelen van het beleidskader vrijwillige inzet: 1. Continueren en bestendigen van wat goed gaat. 2. Bieden van infrastructuur die past bij de variëteit in vrijwillige inzet 3. Stimuleren van vroegsignalering, verbinding en kennisdeling 4. Bevorderen van meedoen van specifieke groepen (focus op jeugd en begeleide vrijwilligers). 5. Aanmoedigen van nieuwe initiatieven van vrijwillige inzet. 6. Verbeteren van randvoorwaarden voor vrijwillige inzet De thema’s/beleidsvelden van het sociaal domein geven allen op eigen wijze invulling aan het strategisch doel van Meedoen in de gemeente Heerde. De relaties hiertussen worden weergegeven in figuur 2 waarbij een onderscheid is gemaakt naar twee doelgroepen: jeugd en volwassenen. Er zijn hoofdthema’s die een directe invloed hebben op het meedoen, denk aan werk, inkomen, veiligheid, gezondheid, leefbaarheid en (beschermd). Er zijn ook thema’s die meer indirect (via de hoofdthema’s) als middel kunnen worden gezien om bijvoorbeeld werk en daarmee het meedoen te bevorderen, bijvoorbeeld het verenigingsleven, sport en cultuur, mobiliteit, mantelzorg (respijtzorg) en leren. Figuur 2. Meedoen en vrijwillige inzet in de gemeente Heerde
Meedoen in de gemeente Heerde Jeugd:
Volwassenen:
Werk/Leren
Werk
Inkomen
Inkomen
veiligheid
veiligheid
gezondheid
gezondheid
leefbaarheid
leefbaarheid
(beschermd) Wonen
(beschermd) Wonen
Vrijwillige inzet
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 12
4.1.
Algemeen
Waar willen we naar toe? Vrijwilligers (organisaties) bevorderen meedoen/vrijwillige inzet. Integrale samenwerking tussen vrijwilligerspartijen waarbij de focus ligt op een aanvulling voor elkaar zijn. Wat doet de gemeente hiervoor? Wat? a. Continueren en bestendigen van wat goed gaat.
Algemeen: Hoe? 1) De Plu als centraal coördinatiepunt en steunpunt vrijwilligers in de gemeente Heerde (14 uur per week) 2) Jaarlijkse vrijwilligersprijs en pluim 3) Vacaturebank vrijwilligers van de Plu (meer promoten en versterken) 4) De Plu, Welzijn Heerde en het Vrijwilligersplatform zijn partner voor de gemeente in de beleidsvoorbereiding en – uitvoering met betrekking tot vrijwilligerswerk. 5) de rol van de Plu als kennismakelaar vrijwillige inzet versterken Op de website wordt informatie over randvoorwaarden voor vrijwilligerswerk gebundeld, verzameld en digitaal gecommuniceerd. 6) Structurele stimulering Stichting Present voor haar vrijwilligersactiviteiten. 7) Stichting Vrijwillige Hulpdienst stimuleren voor haar vrijwilligersactiviteiten. 8) Vrijwilligersplatform stimuleren. b. Bieden van infrastructuur die past bij de 9) Het Vrijwilligersplatform versterken tot een bredere variëteit in vrijwillige inzet (opzoek naar vertegenwoordiging van vrijwilligers in de non-profit sector in Heerde nieuwe vrijwilliger en stimuleren van (aansluiting met jeugd, cultuur en sport). Het vrijwilligersplatform samenwerking tussen vrijwilligersorganisaties). formuleert voor haar zelf een duidelijk doel (waartoe), strategie (hoe), meerwaarde en rol; De gemeente is deelnemer in het platform. 10) De Plu en het Vrijwilligersplatform geven uitvoering aan de doelen en acties in het vrijwilligerswerkbeleid en motiveren andere (vrijwilligers)organisaties daaraan bij te dragen. 11) Overzicht van vrijwilligersorganisaties op de website van de Plu inclusief wegwijzercampagne naar Plu voor verschillende samenwerkingspartners. 12) Bij herijking van het subsidiebeleid extra aandacht schenken aan mantelzorgers en vrijwilligers en proberen het effect ervan in beeld te brengen (T 2015-07-06) c. Stimuleren van vroegsignalering, 13) Het vrijwilligersplatform faciliteert met haar leden dat mantelzorg- en verbinding en kennisdeling (vrijwilligers komen vrijwilligerssteunpunt de PLU een makelaarsrol kan vervullen bij het achter de voordeur). oppakken en wegzetten van vragen van inwoners met betrekking tot vrijwilligerswerk; d. Bevorderen van meedoen van specifieke groepen (focus op jeugd en begeleide vrijwilligers). e. Aanmoedigen van nieuwe initiatieven.
14) De Plu en het Vrijwilligersplatform zetten zich samen in voor het vinden van plekken voor vrijwilligers met begeleiding (voor inwoners van Heerde met een achterstand); 15) De gemeente communiceert op haar website dat zij openstaat voor initiatieven van inwoners die meedoen bevorderen. 16) Het vrijwilligersplatform ontwikkelt met haar deelnemers en partners oplossingen voor hiaten in het vrijwilligerswerk;
Samenwerkingspartners zijn onder andere: De Plu, het Vrijwilligersplatform, de Vrijwillige Hulpdiensten Heerde, de Zonnebloem Heerde e.o.. Rode Kruis, Stichting Present, Jongerenwerk Heerde, Wapenveld, Veessen, Jeugd met een opdracht, Welzijn Heerde, Hof van Cramer, Zorgcentra en kerken.
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 13
Planning: 2016-2017 Kostenraming t.o.v. huidige begroting: Eenmalige kosten: Actualisering website van de Plu (o.a. overzicht vrijwilligersorganisaties, verbeteren digitale vacaturebank vrijwilligers, actualiseren en uitbreiding inhoudelijke informatie vrijwillige inzet ) €600,00
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 14
4.2. Jeugd en vrijwillige inzet “Je kunt niet jong genoeg beginnen. Een jongere die vrijwilligerswerk leert doen in de gemeente Heerde zal dit in zijn verdere leven meenemen, waar hij of zij ook maar gaat wonen” (deelnemer Vrijwilligersplatform gemeente Heerde) We gaan in deze paragraaf specifiek in op vrijwilligerswerk voor en door jongeren. Een belangrijke kanttekening is dat vrijwillige inzet door jongeren de thuissituatie (o.a. toestemming van ouders) bepalend kan zijn. In paragraaf 1.2.1 en 2.1.1. zijn trends over vrijwilligerswerk onder jongeren beschreven. Een belangrijke stimulans voor het doen van vrijwilligerswerk onder jongeren vormen de maatschappelijke betrokkenheid van vrienden en ouders. Het doen van vrijwilligerswerk door jongeren bevordert hun ontwikkeling van competenties, stimuleert het een positieve houding ten opzichte van henzelf en het zelfvertrouwen en vergroot het de maatschappelijke betrokkenheid. Waar willen we naar toe? Vrijwillige inzet draagt er aan bij dat kinderen in de gemeente Heerde zo zelfstandig mogelijk kunnen deelnemen aan het maatschappelijk leven. Vrijwillige inzet door jongeren bevordert het meedoen in de gemeente Heerde (jong geleerd is oud gedaan). Wat doet de gemeente hiervoor? Wat: a. Continueren en bestendigen van wat goed gaat.
d. Bevorderen van meedoen van specifieke groepen (focus op jeugd en begeleide vrijwilligers).
Jeugd: Hoe: 1) Uitvoering geven aan de doelen aangaande vrijwilligers in het beleidsplan Jeugd gemeente Heerde 2015-2018iii. 2) Voortzetting uitreiking jaarlijkse vrijwilligersprijs aan jeugdige vrijwilligers (De Pluim). 3) Project Graag Gedaan (De Plu) voortzetten. 4) Handi internetcafe voortzetten. 5) Vrijwillige inzet door jongeren in de gemeente Heerde stimuleren door samenwerking en afstemming tussen bestaande partijen op dit terrein te versterken via de Plu en het Vrijwilligersplatform.
e. Aanmoedigen van nieuwe initiatieven.
6) Onderzoeken of een pionier voor jongerenvrijwilligersnetwerk van toegevoegde waarde in de gemeente Heerde kan zijn n.b. in de overige paragrafen zijn ook nog zaken terug te vinden aangaande jeugd. Samenwerkingspartners zijn onder andere: Sport en verenigingsleven, Cultuursector, Family Factory, De Plu (o.a. het project Graag gedaan), Handi, internetcafe, Scouting Vereniging Buys Ballot, Stichting Present, Jongerenwerk Heerde, Wapenveld, Veessen, Jeugd met een opdracht, Welzijn Heerde, Team Jeugd, CJG Vérian en kerken. Planning: 2016 Kostenraming t.o.v. huidige begroting: lopende begroting
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 15
4.3. Werk en vrijwillige inzet Waar willen we naar toe? Vrijwillige inzet onderdeel van de participatieladder Vrijwilligerswerk als inzet voor inwoners met een gemeentelijke uitkering. Vrijwillige inzet is aanvullend op het werk van professionals Vrijwillige inzet door werkgevers in de gemeente Heerde bevordert maatschappelijk verantwoord ondernemen Wat doet de gemeente hiervoor? Wat? Werk: Hoe? a. Continueren en bestendigen van 1) Uitvoering geven aan de doelen aangaande wat goed gaat. vrijwilligers in het beleidsplan Werk en Inkomen, gemeente Heerde 2015-2018 c. Stimuleren van vroeg signalering, verbinding en kennisdeling
d. Bevorderen van meedoen van specifieke groepen (focus op jeugd en begeleide vrijwilligers).
f. Verbeteren van randvoorwaarden voor vrijwillige inzet
2) Werkgevers in de gemeente Heerde informeren over belang van maatschappelijk ondernemen en mogelijkheden voor vrijwillige inzet en mantelzorg (via vrijwilligersorganisaties) door de Plu. 3) Bevorderen van samenwerking tussen (vrijwilligers)organisaties voor vinden en bieden van begeleide vrijwilligersplekken, vrijwilligerswerk aan inburgeraars via het Vrijwilligersplatform, de Plu, klantmanagers en Stichting Vluchtelingenwerk. 4) (Vrijwilligers)organisaties faciliteren bij het plaatsen van een begeleide vrijwilliger via de klantmanagers (te denken valt aan professionele starthulp). 5) Inwoners met een uitkering die vrijwilligerswerk willen/ gaan doen voor te lichten door: a. Samenwerking tussen gespreksvoerders werk en de Plu over combinatie vrijwilligerswerk en een uitkering, en randvoorwaarden van vrijwilligerswerk. b. Duidelijkheid geven over onkostenvergoeding en kosten via website van de Plu.
Samenwerkingspartners zijn onder andere: Felua, Sprengen, AVR Verian, De Plu, Rode Beer, Consuminderhuis, Berghuizerbad, Philadelphia, Vrijwilligers binnen zorgorganisaties, arbeidsmatige dagbesteding, VOCO, welzijnswerk, Stichting Vluchtelingenwerk en Zoethout Hattem. Planning: 2017 Kostenraming t.o.v. huidige begroting: Eenmalige kosten: Actualisering website van de Plu over vrijwilligerswerk door mensen met een uitkering €200,-. Versterking samenwerking tussen gemeente en betrokken organisaties aangaande inzet van specifieke groepen als vrijwilligers kan binnen huidige samenwerkingsverbanden.
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 16
4.4. Inkomen en vrijwillige inzet Vrijwilligers(organisaties) faciliteren inwoners in de gemeente Heerde zoveel en zo snel mogelijk om in een eigen inkomen kunnen voorzien. Bij een tegenprestatie is geen sprake van vrijwillige inzet iv. Waar willen we naar toe? Vrijwillige inzet bevordert inkomensstabiliteit Wat doet de gemeente hiervoor? Wat? b. Bieden van infrastructuur die past bij de variëteit in vrijwillige inzet c. Stimuleren van vroeg signalering, verbinding en kennisdeling
Inkomen: Hoe? 1) Opzetten van een Formulierenbrigade 2) Opzetten van een Consuminderhuis 3) Vrijwilligers faciliteren door:. a. Voorlichting geven aan vrijwilligers (en anderen die achter de voordeur komen) over hoe zij armoede, kunnen herkennen en waar het signaal kan worden afgegeven. b. Handreikingen maken hoe vrijwilligers, wanneer zij schulden/armoede signaleren, dit bespreekbaar kunnen maken met de personen om wie het gaat en waar het signaal kan worden afgegeven, door gemeente en de Plu. c. Versterken informatie omtrent samenwerken bij armoedebestrijding met aandacht voor alle partijen die een bijdrage leveren aan armoedebestrijding en schuldhulp. 4) Bij inzet tegenprestatie: a. Verdiepen in een verzekeringsvorm voor de tegenprestatie . b. Goede communicatie over rechten en plichten naar betrokken partijen . c. Onderzoeken van mogelijkheden voor onkostenvergoeding voor inwoners die algemene bijstand ontvangen en een tegenprestatie doen. En goede afspraken hieromtrent maken met betrokken organisaties.
Samenwerkingspartners zijn onder andere: Taalmaatjes, Humanitas, Stichting Grip op de knip, voedselbank, Stichting Leergeld, Kledingbank de cirkel, Welzijnswerk. Planning: 2018 Kostenraming t.o.v. huidige begroting: Kosten hiervoor worden opgenomen in het armoedebeleid.
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 17
4.5 Veiligheid en vrijwillige inzet Waar willen we naar toe? Vrijwilligerswerk kan de veiligheid in een buurt verhogen: Vrijwilligers bevorderen de sociale cohesie in buurten. Hierdoor kan de criminaliteit dalen in buurten en wordt het aantrekkelijker om daar te wonen of voor bedrijven zich daar te vestigen. Vrijwillige inzet bevordert (fysieke) veiligheid Veiligheid van vrijwilligers en van (kwetsbare) inwoners is een randvoorwaarde bij vrijwillige inzet Wat doet de gemeente hiervoor? Wat? Veiligheid: Hoe? a. Continueren en bestendigen 1) Uitvoering geven aan de doelen in het beleidsplan Integraal Veiligheidsbeleid van wat goed gaat. gemeente Heerde 2016-2019 waar vrijwillige inzet een rol bij kan spelen v: 2) Alle vrijwilligers in de gemeente Heerde zijn via de gemeente Heerde verzekert bij de VNG Vrijwilligersverzekering op het vlak van aansprakelijkheid en ongevallen. 3) Voor bestaande en nieuwe vrijwilligers een (gratis) Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) aan te vragen c. Stimuleren van vroegsignalering, verbinding en kennisdeling
d. Bevorderen van meedoen van specifieke groepen (focus op jeugd en begeleide vrijwilligers). f. Verbeteren van randvoorwaarden voor vrijwillige inzet
4) Organisaties en verenigingen met vrijwilligers in de zorg, sport, welzijn en jeugd aan te moedigen om: a. ongewenst gedrag bespreekbaar te maken in themabijeenkomst voor organisaties in de gemeente Heerde; b. Meldprotocol en een contactpersoon ongewenste gedragsvormen in te stellen; en dit op te nemen in de subsidieregels c. Tuchtrecht op te stellen en zich aan te sluiten bij de landelijke registratielijst in veilige handen door dit op te nemen in de subsidieregels. 5) (kwetsbare) mensen die in aanraking komen met vrijwilligers voorlichten en waarbij sprake is van ongewenste omgangsvormen een platform bieden om dit te melden (website de Plu) 6)Organisaties en verenigingen met vrijwilligers in de zorg, sport, welzijn en jeugd aan te moedigen om: a. Omgangsregels en gedragsregels voor vrijwilligers/begeleiders op te stellen en dit op te nemen in de subsidieregels b. In de subsidieregels opnemen dat vrijwilligers(organisaties) zich bewust zijn van veiligheidsaspecten bij het inzetten van vrijwilligers en hier zo nodig maatregelen voor treffen.
Samenwerkingspartners Vrijwilligers(organisaties) die zich in Heerde inzetten voor veiligheid in de gemeente Heerde zijn bijvoorbeeld: Vrijwillige brandweer (2 korpsen, wapenveld en Heerde, ong. 30 per korps) – regionaal georganiseerd Vrijwillige politie Buurtverenigingen Veilig Verkeer Nederland Heerde Verkeersregelaars evenementen (vanuit oranjeclubs, skeelerclub, tourclub) Verkeersregelaars scholen AVR Planning: 2018-2019 Kostenraming t.o.v. huidige begroting: Informatiebijeenkomst en communicatie voor organisaties voor verenigingen met vrijwilligers in de zorg, sport, welzijn en jeugd over veiligheid en vrijwillige inzet: €1.000,-
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 18
4.6. Gezondheid en vrijwillige inzet Waar willen we naartoe? Vrijwillige inzet kan de gezondheid vergroten Wat doet de gemeente hiervoor?o Wat? a. Continueren en bestendigen van wat goed gaat. f. Verbeteren van randvoorwaarden voor vrijwillige inzet
Gezondheid: Hoe? 1) Uitvoering geven aan de doelen aangaande vrijwilligers in het beleidsplan Lokaal Gezondheidsbeleid gemeente Heerde 2016-2020[1]: 2) Vrijwilligers mogelijkheid bieden om via gereduceerd tarief EHBO/reanimatie/AED diploma te halen via EHBO verenigingen).
Samenwerkingspartners zijn onder andere: EHBO (Heerde en Wapenveld), AED Hartveiligwonen (160 vrijwilligers), VOCO MEE, Handi, Rode Kruis, De Zonnebloem Heerde e.o., Stichtingen Gehandicaptenbelang Noordoost Veluwe, platform gehandicaptenbeleid gemeente Heerde, De Plu, Vrijwillige Hulpdienst Heerde, Sportverenigingen, Algemene Voorziening Regieondersteuning (AVR), Alzheimercafe, Welzijn Heerde, volwassenenwerk, De Plu, Vrijwillige Hulpdiensten Heerde, Professionele organisaties in zorg en welzijn met vrijwilligers. Planning: 2018-2020 Kostenraming t.o.v. huidige begroting: Jaarlijks financiert de gemeente Heerde een EHBO training en een reanimatie/AED training voor vrijwilligers in de gemeente Heerde tot een maximum van €2.500,- per training.
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 19
4.7. Leefbaarheid en vrijwillige inzet Waar willen we naar toe? Leefbaarheid bevorderen door vrijwillige inzet. Wat doet de gemeente hiervoor? Wat? a. Continueren en bestendigen van wat goed gaat.
b. Bieden van infrastructuur die past bij de variëteit in vrijwillige inzet e. Aanmoedigen van nieuwe initiatieven.
Leefbaarheid:Hoe? 1. Uitvoering geven aan doelen met betrekking tot leefbaarheid door vrijwillige inzet in het Wmobeleidsplan. 2. Uitvoering geven aan de doelen in het beleidsplan Integraal Veiligheidsbeleid gemeente Heerde 20162019 waar leefbaarheid en vrijwillige inzet een rol bij kan spelen 3. Overzicht maken van vrijwilligersactiviteiten ten behoeve van de natuur en deze opnemen op de website van de Plu (Cittaslow) 4. Onderzoeken of buurtbemiddeling (door o.a. vrijwilligers) relevante structuur is ter bevordering van veiligheid van de inwoners en de fysieke omgeving van
de gemeente Heerde. Samenwerkingspartners: Vrijwilligers(organisaties) die zich in Heerde inzetten met betrekking tot leefbaarheid in de gemeente Heerde zijn bijvoorbeeld: Voco MEE, Present, Welzijn Heerde, Oranjeverenigingen, Hof van Cramer, De Heerd/ Dorpshuis, Speeltuinverenigingen, Buurtverenigingen, Kerken (Sportverenigingen, Kunst- en cultuurverenigingen, Combinatiefunctionaris sport en onderwijs, cultuurmakelaar, Cittaslow Voorbeelden van organisaties die zich inzetten voor de natuur in de gemeente Heerde zijn o.a. Knotgroep, natuurwerkdag, schoonmaakactie ROVA in samenwerking met scholen, NLDoet, Vriezes erfgoed, Cittaslow, Erve IJzerman en KNNV. Planning: 2016-2017 Kostenraming t.o.v. huidige begroting: Vrijwilligersactiviteiten ten behoeve van de natuur: eenmalig actualiseren website de Plu: €200,-
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 20
4.8. (Beschermd)wonen en vrijwillige inzet Waar willen we naartoe? Vrijwillige inzet maakt thuis/beschermd wonen eerder/langer mogelijk Wat doet de gemeente hiervoor? Wat? a. Continueren en bestendigen van wat goed gaat.
(Beschermd) wonen:Hoe? 1) Deelname aan reguliere vrijwilligersactiviteiten of inzet van vrijwilligers voor o.a. huisbezoek, boodschappen doen, mobiliteit, maaltijden.
Samenwerkingspartners Kerken, De Plu en bestaande reguliere vrijwilligersorganisaties. Planning: 2019 Kostenraming t.o.v. huidige begroting: dekking uit bestaande budgetten Wmo
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 21
4.9. Verenigingsleven, sport, kunst, cultuur en vrijwillige inzet Het verenigingsleven, sport, kunst cultuur zijn vormen van vrijwillige inzet die meedoen bevorderen. Waar willen we naartoe? Vrijwilligers spelen een rol om mensen met afstand tot sport/cultuur te laten meedoen. Vrijwillige inzet is een randvoorwaarde voor (sterk) verenigingsleven, (sport/cultuur) evenementen en voor georganiseerde sport, Wat doet de gemeente hiervoor? Wat? Verenigingsleven, sport, kunst, cultuur Hoe? a. Continueren en bestendigen van 1. Uitvoering geven aan doelen die raken aan vrijwillige inzet met wat goed gaat. betrekking tot sportbeleid. 2. Uitvoering geven aan doelen die raken aan vrijwillige inzet met betrekking tot de kadernota Kunst en Cultuur 2009-2017vi. b. Bieden van infrastructuur die past 3. Werving vrijwilligers stimuleren en faciliteren via de Plu: De bij de variëteit in vrijwillige inzet makelaarsfunctie van de Plu communiceren aan Verenigingsleven, sport, kunst, cultuur bij het invullen van bestuursfuncties of vrijwilligersfuncties. c. Stimuleren van vroeg signalering, verbinding en kennisdeling d. Bevorderen van meedoen van specifieke groepen (focus op jeugd en begeleide vrijwilligers).
4. verenigingen motiveren om te investeren in signaleringsfunctie van vrijwilligers en hen meer te wijzen op de mogelijkheden van de Plu om verdere actie te ondernemen, door de Plu. 5. Verenigingen motiveren om vrijwilligers die begeleiding nodig hebben te plaatsen plaatsen door de Plu en het Vrijwilligersplatform. 6. Verenigingen motiveren om vrijwilligerswerk onder jongeren te stimuleren door de Plu en het Vrijwilligersplatform.
Samenwerkingspartners die zich inzetten met betrekking tot verenigingsleven, sport, kunst cultuur in de gemeente Heerde zijn bijvoorbeeld: Alle sportverenigingen (actief en passief) Muziekverenigingen en zangverenigingen Heerder Historische Vereniging Stichting Molenbezit Heerde (De Bats en de Vlijt) Cultureel centrum Planning: 2017-2018 Kostenraming t.o.v. huidige begroting: Op korte termijn geen extra budget voor nodig.
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 22
4.10. Mobiliteit en vrijwillige inzet Mobiliteit is net als vrijwillige inzet een middel om meedoen te bevorderen. Waar willen we naartoe? Vrijwillige inzet kan de zelfredzaamheid in het (openbaar) vervoer vergroten . Vrijwillige inzet kan (gebruik van het) vervoer mogelijk maken. Vrijwillige inzet bij mobiliteit kan een randvoorwaarde zijn om het meedoen van (kwetsbare) inwoners te bevorderen. Wat doet de gemeente hiervoor? Wat? Mobiliteit: Hoe? a. Continueren en bestendigen 1) Uitvoering geven aan de doelen aangaande vrijwillige inzet ter bevordering van van wat goed gaat. de mobiliteit van kwetsbare burgers, uit de Kadernota Basismobiliteit, gemeente Heerde 2016-2019vii 2) Continueren buurtbus lijn 502 (van Vorchten via Veessen en Heerde naar Wezep) b. Bieden van infrastructuur die 3) Vrijwilligersorganisaties vragen om gezamenlijk een project met betrekking tot past bij de variëteit in vrijwillige vrijwillige OV-maatjes te starten onder regie van de Plu via het vrijwilligersplatform inzet Samenwerkingspartners die zich inzetten met betrekking tot mobiliteit van kwetsbare burgers in de gemeente Heerde zijn bijvoorbeeld: Vrijwillige Hulpdienst Heerde Rode Kruis De Zonnebloem Heerde e.o. Platform Gehandicaptenbeleid Heerde Buurtbusvereniging VeVoMa Planning: 2017-2018 Kostenraming t.o.v. huidige begroting: Opstarten project vrijwillige OV-maatjes, wordt in de vervoersregio opgepakt.
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 23
4.11. Mantelzorg en vrijwillige inzet Mantelzorg is geen vrijwillige inzet. Maar vrijwilligers kunnen mantelzorgers wel ondersteunen. Zo geven veel mantelzorgers (60%) en vrijwilligers (59%) aan dat er onvoldoende mensen zijn om hun taken mee te delen. Waar willen we naartoe? Vrijwillige inzet kan mantelzorgers vinden, versterken, verlichten, verbinden Wat doet de gemeente hiervoor? Wat? Mantelzorg: Hoe? a. Continueren en bestendigen van 1) Uitvoering geven aan beleidsnota Mantelzorg, gemeente Heerde wat goed gaat. 2015-2018viii c. Stimuleren van 2) Vrijwilligers(organisaties) stimuleren om te werken vanuit de vraag vroegsignalering, verbinding en van de mantelzorger (en hun aanbod daarop ondergeschikt te maken) en kennisdeling samen te werken met andere vrijwilligersorganisaties en professionele zorg- en welzijnsorganisaties via de Plu en het vrijwilligersplatform. d. Bevorderen van meedoen van 3) Respijtzorg door vrijwilligers versterken door een vrijwilligerspoule bij specifieke groepen (focus op jeugd de Plu voor mantelzorgers. en begeleide vrijwilligers). Samenwerkingspartners Deelnemers Vrijwilligersplatform, AVR. Planning: 2017-2018 Kostenraming t.o.v. huidige begroting: Vrijwilligerspoule opzetten voor mantelzorgers: €5.000,- (dekking uit budget mantelzorgcompliment)
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 24
4.12. Leren en vrijwillige inzet Leren is net als vrijwillige inzet een middel om meedoen te bevorderen. Waar willen we naartoe? Vrijwillige inzet kan leren stimuleren Leren belangrijke randvoorwaarde voor vrijwillige inzet Wat doet de gemeente hiervoor? Wat? a. Continueren en bestendigen van wat goed gaat. c. Stimuleren van vroegsignalering, verbinding en kennisdeling
f. Verbeteren van randvoorwaarden voor vrijwillige inzet
Leren: Hoe 1) Inzet van vrijwillige taalcoaches, aanbod bekendheid geven via de Plu. 2) Pilot opzetten om vrijwilligers te betrekken bij en te trainen voor vroegsignalering en preventie-projecten (van de gemeente) binnen het sociaal domein. De Plu krijgt hierin een coördinerende rol. Hierbij wordt ook gekeken of vrijwilligers kunnen aanhaken bij interne trainingen van organisaties waaronder de gemeente 3) Investeren in kennismakelaar vrijwilligerswerk die informatie geeft over o.a. randvoorwaarden van vrijwilligerswerk en opleidingen coördineert aangaande bijvoorbeeld signalering, veiligheid, en mantelzorg.
Samenwerkingspartners: Vrijwilligers(organisaties) die zich in Heerde inzetten met betrekking tot het leren van inwoners in de gemeente Heerde zijn bijvoorbeeld: De Plu Humanitas Schuldhulpmaatje Grip op de Knip Taalpunt, taalmaatjes Stichting Vluchtelingenwerk Planning: 2016 en verder. Kostenraming t.o.v. huidige begroting: De taalcoach past binnen bestaande budgetten en voor budget kennismakelaar zie paragraaf 4.1. Voor de pilot vrijwillige inzet vroegsignalering en preventie-projecten is naar schatting €10.000,- nodig. Deze pilot start in 2017-2018. Dit kan worden gedekt uit de reserves van het sociaal domein ten behoeve van de transformatie.
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 25
Literatuurlijst
i
Feiten en Cijfers Vrijwillige inzet, Movisie, R. Hetem. M Franken, 8 mei 2015 SCP, Lekker Vrij, maart 2016, TBO 2011 Rijk geschakeerd, SCP 2014 Arends & FLöthe 2015; Van Houwelingen & de Hart, 2013 E-MOVO gemeente Heerde, 2015 Kompas Volksgezondheid, 2012 Vitaliteitsscan gemeente Heerde 2015-2016 Notitie ketensamenwerking in de armoedebestrijding gemeente Heerde, april 2016 Beleidsplan Jeugd gemeente Heerde 2015-2018 Beleidsplan Werk en Inkomen gemeente Heerde 2015-2018 Integraal Veiligheidsbeleid 2016-2019 Kadernota Kunst en Cultuur 2009-2017 Kadernota Basismobiliteit 2016-2019 Nota Mantelzorgbeleid gemeente Heerde 2015-2018 Zorg naar gemeenten. Goed voor elkaar, november 2015 www.inveiligehanden.nl www.gratisvog.nl http://businesscases.effectieveschuldhulp.nl/?page_id=2080
Onbetaald wil zeggen dat er geen salaris tegenover staat. Er kan wel sprake zijn van een vrijwilligers en
onkostenvergoeding conform de richtlijnen van de belastingdienst. iii
In het Beleidsplan Jeugd gemeente Heerde 2015-2018 kan vrijwillige inzet een rol spelen bij het versterken van het gewone opvoeden (par 3.2.1), tijdig signaleren (par 3.2.3), preventie en zorg beter verbinden met het onderwijs (par 3.2.4), toegang (H.4), digitale sociale kaart (par 4.3). Mensen die vrijwilligerswerk doen als tegenprestatie zijn formeel geen vrijwilligers. Ze vallen niet onder de
iv
vrijwilligersverzekering, kunnen geen vrijwilligersvergoeding ontvangen en hebben een opdrachtgever/ opdrachtnemersverhouding met de gemeente. Vrijwilligerswerk dat inwoners al doen voordat ze inkomensondersteuning aanvragen of als maatschappelijk nuttige activiteit opnemen in hun persoonlijk actieplan wordt gezien als sociale activering en daarmee behouden zij alle randvoorwaarden/rechten van en voor vrijwilligers. v
In het Integraal Veiligheidsbeleid 2016-2019 kan vrijwillige inzet o.a. een rol spelen bij aanpak van
leefbaarheid in de wijk (verminderen sociale overlast, verhoging zelfredzaamheid, faciliteren burgerinitiatieven, verbeteren kwaliteit wijkvoorzieningen en verhogen verkeersveiligheid in de wijk) en de aandacht voor kwetsbare groepen zoals ouderen bij woninginbraken vi
Vrijwilligers hebben in de Kadernota Kunst en Cultuur 2009-2017 o.a. een rol bij het stimuleren van door de
gemeente mede gefinancierde, voorzieningen om actieve en passieve deelname aan cultuur stimuleren voor iedereen in het algemeen maar voor mensen die nu niet vanzelfsprekend meedoen in het bijzonder met daarbij speciale aandacht voor jongeren; Initiatieven die de gemeente Heerde op de kaart zetten en een bijdrage leveren aan het recreatief-toeristisch, en indirect het economisch klimaat, lokale en regionale samenwerkingsinitiatieven tussen verschillende cultuurdragers die leiden tot een beter, incidenteel en/of structureel aanbod. vii
Vrijwilligers hebben in de Kadernota Basismobiliteit 2016-2019 o.a. een rol bij begeleiding van kwetsbare
inwoners van onze regio om zo zelfstandig mogelijk met een vorm van (openbaar) vervoer te kunnen reizen en om de zelfredzaamheid van reizigers uit onze regio te stimuleren of trainen (De Kanteling). viii
Vrijwilligers(organisaties) hebben in de beleidsnota Mantelzorg gemeente Heerde 2015-2018 o.a. een rol bij
het signaleren van mantelzorgsituaties en het doorverwijzen van mantelzorgers, organiseren van activiteiten ter verlichting, verbinding en versterking van mantelzorgers.
Nota Trots op Vrijwilligers 2017-2020, Gemeente Heerde, 14 juni 2016, CONCEPT t.b.v. raad van 12-09-2016 – 26