KNACK 18 oktober 2006 In zijn jongste boek, Beyond Chutzpah , dat nu ook in het Nederlands is vertaald, rekent Norman Finkelstein zwaar af met de verdedigers van Israël die 'misbruik maken van het antisemitisme'. Ook het superioriteitsgevoel van Joden sabelt hij neer: 'Wij Joden denken dat Arabieren ons haten omdat we zo geweldig zijn.'
Norman Finkelstein: 'Amerika's grote nachtmerrie is niet dat Hezbollah bestaat, wel dat zijn formule gekopieerd zal worden.' ©Filip Naudts
Norman Finkelstein, docent politologie aan de universiteit DePaul in Chicago, die eerder al een striemende aanklacht schreef tegen de holocaustindustrie, gaat ook in zijn jongste boek Beyond Chutzpah - wat 'durf', 'lef' betekent - geen enkele controverse uit de weg. Nochtans is precies 'controverse' - aangewakkerde en oneigenlijke controverse dan - een van de elementen die hij aanklaagt.
Vrijwel de helft van zijn boek wijdt hij aan het ontkrachten en ridiculiseren van de stellingen van één auteur, Alan Dershowitz (met zijn boek The Case for Israel ), een bekende hoogleraar rechten aan de universiteit van Harvard die ook optrad als advocaat in de moordzaak van football -ster O.J. Simpson. De redeneringen en de 'nonsens' van Dershowitz plaatst Finkelstein tegenover de bevindingen van de belangrijkste mensenrechtenorganisaties die rapporteren uit de bezette gebieden, en duidelijk tot verschillende conclusies leiden. 'Het conflict tussen Israël en de Palestijnen is glashelder', meent Finkelstein. Mensen als Dershowitz denken daar anders over, en vertroebelen het met oneigenlijke controverses. 'Ik ben ervan overtuigd
dat iedereen die een helder beeld heeft van de werkelijkheid, inziet dat de Palestijnen onrecht is en wordt aangedaan, en ik hoop dat dit inzicht mensen ertoe zal aanzetten om zich voor de vrede in te zetten', zegt hij. Boeken als die van Dershowitz zijn er alleen om de politiek van Israël te vergoelijken. 'Als Dershowitz zich niet zou kunnen beroepen op zijn functie als hoogleraar, en niet door verschillende hooggeplaatsten en in een aantal kranten bejubeld was, zouden er van The Case for Israel evenveel exemplaren verkocht zijn, als van de laatste publicatie van de Theorie van de Platte Aarde.' Het conflict wordt kennelijk ook vertroebeld door nieuw antisemitisme. Telkens wanneer Israël onder internationale druk staat, start een mediacampagne die wereldwijd het antisemitisme doet heropflakkeren, schrijft u in uw boek. Of is dat antisemitisme niet nieuw? NORMAN FINKELSTEIN: Het 'nieuwe antisemitisme' is een verschijnsel dat steeds weer de kop opsteekt, en bijzonder voorspelbaar is. In 1974 riep de voorzitter van de belangrijkste Joodse organisatie in de VS, de Anti-Defamation League (ADL), uit dat er een golf van nieuw antisemitisme was uitgebroken. Dat was toen Israël onder druk stond om Sinaï aan de Egyptenaren terug te geven. In 1981 pakte de ADL opnieuw uit met berichten over een nieuw antisemitisme. Dat was net vóór de oorlog tegen Libanon. In 2000, toen de tweede intifada uitbrak, was er zogezegd wéér een nieuwe golf. Ook nu, na de laatste oorlog tegen Libanon van deze zomer, stelde een Britse parlementariër een rapport op over een nieuwe plaag van antisemitisme. In werkelijkheid is er geen sprake van antisemitisme. De reacties die er zijn, zijn een gevolg van de houding tegenover Israël. Zou u ook de incidenten van 2002-2003 in de Parijse voorsteden onder die noemer plaatsen? FINKELSTEIN: Er deden zich inderdaad een paar incidenten voor in maart en april van 2002. Dat was toen Israël Jenin binnenviel. Maar laat dit duidelijk zijn: de rapporten over antisemitisme hebben het niet over een paar mensen in de moslimgemeenschap, noch over enkele skinheads of een extreemrechtse vleugel van een partij die zich schuldig maakt aan haatcampagnes. De rapporten beweren dat het antisemitisme zich voordoet in het hart van de Europese samenleving. Ze beweren dat de BBC antisemitisch is, dat The Guardian antisemitisch is, en The Independent . Maar daar zijn geen bewijzen voor. Uiteraard zal ik niet ontkennen dat sommige mensen negatieve gevoelens hebben over Joden. Maar daar gaat het niet om. Het gaat over een antisemitisme met een sociale betekenis. De kansen van Joden worden niet in die zin beperkt, dat ze uitgesloten worden van bepaalde opleidingen, of dat ze geen toegang krijgen tot scholen, tot huisvesting of tot medische zorg. In die zin bestaat antisemitisme in het Westen gewoon niet.
Uw stelling luidt dat antisemitisme in het Westen eerder als een politiek wapen wordt ingezet. FINKELSTEIN: Joodse organisaties, prominente Joodse intellectuelen hanteren het antisemitisme om kritiek tegen Israël te minimaliseren. Hoewel, langzaam maar zeker doen zich hier toch enkele verschuivingen van betekenis voor. Een deel van de Joodse intellectuelen, zoals de prominente historicus Tony Judt, zit stilaan verveeld met het probleem 'Israël'. Daarnaast heeft de gereputeerde presbyteriaanse kerk in de VS een resolutie goedgekeurd, die oproept om de fondsen voor Israël droog te leggen, vanwege zijn politiek in de bezette gebieden. Maar ook op beleidsniveau begint de kritiek op te komen. Een veelbesproken document in Londen Review of Books legde uit dat een bondgenootschap met Israël eigenlijk niet langer goed is voor de VS. Hoe wordt dat verklaard? FINKELSTEIN: Een van de elementen die in deze discussie naar boven komt, is dat Israël een minder efficiënte moordmachine geworden is. Nochtans was het precies dát, wat de Amerikanen apprecieerden. Libanon heeft echter aangetoond dat ze daar niet langer in uitblinken. Israël gedraagt zich vandaag als een overvoede bananenrepubliek, maar dan wel een bananenrepubliek die gewapend is met de technologie van de 21e eeuw. Dat betekent dat ze alle wapens die ze in huis hebben, dropten boven Libanon: in de laatste drie dagen van de oorlog waren dat 1,3 miljoen clusterbommen. Waanzinnig! Israël is voor de Verenigde Staten niet langer het strategische goed dat het vroeger was. Zal dat leiden tot een significante verschuiving in de relatie tussen Israël en de VS? De consensus die er bestond, vertoont in elk geval enkele opvallende barsten. In de bezette gebieden worden de mensenrechten zwaar geschonden. In uw boek kunnen we lezen dat dit niet overeenstemt met wat Harvard-professor Alan Dershowitz daarvan vindt. FINKELSTEIN: De rapporten van de mensenrechtenorganisaties, die ik voor de afgelopen twintig jaar in detail bestudeerd heb, concluderen steeds weer hetzelfde: dat de mensenrechten in de bezette gebieden op grote schaal geschonden worden. Dershowitz wil dat met zijn argumenten ontkrachten. Helaas dreigt dat niet langer te lukken. (lacht) Het is eigenlijk wel grappig. In de VS is er een hele hysterie ontstaan, omdat Human Rights Watch en Amnesty International Israël van oorlogsmisdaden beschuldigt tijdens de recente oorlog tegen Libanon. De Joodse organisaties schreeuwen moord en brand: 'Het is een leugen', 'Antisemitisme', roepen ze.
Maar wat blijkt als je de huidige rapporten vergelijkt met de eerdere? Ze beschuldigen Israël al twintig jaar lang van dezelfde misdaden! Het is grof, maar niemand heeft ooit rekening gehouden met die rapporten. De reden waarom het nu wél gebeurt, is dat Human Rights Watch zijn beschuldigingen dit keer uitte tijdens de oorlog en het te gênant was om ze op dat moment te negeren. Ik citeer een uitspraak van Dershowitz: 'De dood van een Palestijn is niet te vergelijken met de dood van een Israëli.' Waarop hij verklaart: 'Dat is zo, omdat Israëli's Palestijnen nooit doden omdat ze dat willen.' FINKELSTEIN: Dat soort uitspraken wordt moeilijk te verdedigen. Ik verwacht zelfs dat er tussen Joodse intellectuelen nog meer breuken zullen ontstaan. De uitspraken die Dershowitz doet om de acties van Israël te rechtvaardigen, zijn té beschamend. Waarom blijft iemand als Dershowitz dergelijke uitspraken doen? FINKELSTEIN: De reden is dat niemand écht bezorgd is over Israël. Israël is een vehikel voor heel wat mensen. Het is een spel dat heel wat doelen dient. In uw boek verwijst u naar de consensus onder historici 'over het feit dat de Palestijnen in 1948 verjaagd werden'. Dat is niet de kern van het conflict, meent u. Die bestaat erin, dat de Palestijnen na de oorlog niet naar hun land terug mochten. Hoe staat u tegenover het recht op terugkeer? FINKELSTEIN: Dat is een zeer moeilijke kwestie, waar ik niet meteen een antwoord op weet. Palestijnen zijn naar mijn gevoel redelijk. Als we hen dus een redelijk voorstel doen, is er - vermoed ik - ook een redelijke oplossing mogelijk. Maar welke vorm die precies moet aannemen, weet ik niet. U schrijft ook hoe u verrassende parallellen ziet tussen de Amerikaanse war on terror en de tactieken van de Israëli's om de anderen van het unieke lijden van de Joden te overtuigen. FINKELSTEIN: De twee zijn inderdaad zéér vergelijkbaar, en dat hoeft ook niet te verbazen: na 11 september zijn de Amerikanen naar Israël getrokken om te bekijken hoe zij de strijd tegen het terrorisme voeren en ze hebben alles gekopieerd. Kijk naar de folterpraktijken op Guantánamo Bay: op het gebruik van honden na, kun je alle technieken ook in Israëlische gevangenissen terugvinden. Zelfs het concept van 'illegale strijders' - unlawful combatants (geïntroduceerd door president George W. Bush na 9/11 om de rechten van oorlogsgevangenen te omzeilen, nvdr) - is gekopieerd van Israël. Ook de interpretatie van het conflict vertoont gelijkenissen, schreef u. FINKELSTEIN: Een van hun dogma's is dat het antisemitisme alles te maken heeft met de afgunst van niet-Joden op de Joodse aristocratie: ze haten ons omdat we zo geweldig zijn . Dat ze ons
zouden haten omdat we iets verkeerd gedaan hebben, is onmogelijk. Wie dat beweert, vergoelijkt het islamofascisme. De Arabieren haten ons dus niet om wat we doen, maar om wie we zijn, luidt de redenering. Ook de Amerikanen denken dat dit de reden is waarom ze worden gehaat. U zou in een interview gezegd hebben dat u Bin Laden kon begrijpen toen hij de twin towers heeft aangevallen. FINKELSTEIN: Als ik lees dat er 650.000 doden gevallen zijn in Irak, als ik de vernieling zie in Afghanistan, de verwoesting in Gaza en nu ook in Libanon, denk ik: dit is een kolossale misdaad. De regering-Bush is gek. Het zijn freaks from hell. Ze vernietigen het ene land na het andere. Als ik bovendien hoor dat er ernstige besprekingen aan de gang zijn om in de aanloop naar de Amerikaanse verkiezingen van november (voor het Congres, nvdr) ook een oorlog tegen Iran te ontketenen, zijn het de Europeanen die ik niet begrijp. Waarom reageren ze niet? Zijn ze dan zo laf, dat ze niet kunnen zeggen: enough! This is enough ! De Verenigde Staten zijn compleet stuurloos geworden. Dat Europa niet ondubbelzinnig schreeuwt dat dit krankzinnig is, begrijp ik niet. Niemand in Europa heeft de moed om tegen Condoleezza Rice te zeggen: Blijf weg! We willen uw bezoek niet! We willen uw vliegtuig niet! We willen u niet! Dat kan ik niet begrijpen.
Februari 2006. In Parijs wordt de Joodse Ilan Halimi herdacht: hij werd gekidnapt, gefolterd en vermoord. ©Belga
Uit mercantilisme, beweren sommigen. Omdat er economische belangen op het spel staan. FINKELSTEIN: Maar de Amerikanen liggen aan de basis van zoveel haat. Zonder de VS en Israël zouden Europese landen niet zulke gigantische problemen kennen met hun moslimgemeenschappen, want zij zijn het die op de problemen aansturen. De Amerikaanse kranten spelen daar bovendien maar wat graag op in. Elke dag publiceert The New York Times een artikel over de haat van Europeanen ten aanzien van de moslims. En de Amerikanen lezen dat graag, want het bevestigt hun idee dat ze niet de enigen zijn die de moslims haten. Het ziet er niet naar uit dat de houding van Europa snel zal veranderen. FINKELSTEIN: Ik vrees ervoor. Vooral de Duitsers maken de vreemdste kronkels. Tijdens de oorlog in Libanon schreef de voormalige Duitse buitenlandminister Joschka Fischer in de krant Haaretz , dat Israël met vernietiging was bedreigd en dat het land moest overleven. Is dat niet onvoorstelbaar? Israël is Libanon aan het platbombarderen en Fischer, die net een job aangeboden kreeg aan de universiteit van Yale, pent zo'n teksten neer.
Met bondskanselier Angela Merkel is het nét zo. Voor haar staat alles gelijk aan Hitler en de jaren 1930: Iran is Hitler, Ahmadinejad is Hitler, Hezbollah is Hitler, Hamas is Hitler. Maar als je ook maar durft te insinueren dat wat Israël doet misschien wel lijkt op wat de nazi's deden, schreeuwt ze moord en brand. Hoe durf je zo'n vergelijking te maken? Wat denkt u van de aanpak van de Iraanse president Mahmoud Ahmadinejad? FINKELSTEIN: Voor de uitbouw van het kernprogramma heeft hij, vind ik, redelijke voorstellen gedaan. Maar de Verenigde Staten weigeren erop in te gaan. En dus focussen ze op Ahmadinejad en zijn uitspraken over de Holocaust. Maar, wie zal daarvan wakker liggen? Hij weet Amerika anders wel aardig op te jutten: nu krijgen ook toeristen toegang tot de nucleaire sites. FINKELSTEIN: Hij denkt, en misschien heeft hij wel gelijk, dat de Verenigde Staten Iran - na de chaos in Irak - niet kúnnen aanvallen, en hij dus mag zeggen wat hij maar wil. Ik hoop dat hij gelijk heeft. Maar uit wat ik hoor en lees, van onderzoeksjournalisten Chris Hedges en Seymour Hirsch bijvoorbeeld, zou het de regering-Bush menens zijn over Iran. Luister: haar hele politiek ligt aan diggelen. Ze heeft op een oorlog tegen Libanon aangestuurd, omdat ze op een zege hoopte, maar ook dat is op een catastrofe uitgedraaid. Ze hoopte dat ze Hezbollah zou kunnen breken, want dit zou haar as van het kwaad verzwakken. Maar dat lukte niet. En dus zoeken de Amerikanen naar een nieuwe overwinning in het Midden-Oosten. En zoals gezegd: het zijn niet de Europeanen die hen gaan tegenhouden. Wie dan wel? FINKELSTEIN: Het is beschamend, maar de enige die tegen de VS durft in te gaan, is de president van Venezuela: Hugo Chavez. Bij zijn toespraak voor de algemene vergadering van de VN eind september (waar hij Bush vergeleek met 'een duivel', nvdr.), was het applaus zo luid en zo intens, dat de officiële vertegenwoordigers van de VN de mensen aanmaanden om te stoppen. ( Hij zwaait met zijn handen op en neer alsof hij het geluid wil dempen. ) Stop! Stop! Gebaarden ze. Ze weten natuurlijk dat wat Chavez zegt, waar is. Is het niet door en door triest, dat het staatshoofd van een klein, zwak land in Zuid-Amerika moet zeggen wat de Europeanen eigenlijk denken? Maar de Europeanen zijn bang en laf. Ik ben zeker, dat ze geniepig om zich heen zaten te kijken terwijl ze applaudisseerden, om zeker te zijn dat John Bolton (Amerikaanse ambassadeur bij de VN, nvdr) het niet zou zien. De Europeanen sturen wel een troepenmacht naar Libanon.
FINKELSTEIN: Dat klopt, maar ze hadden veel eerder moeten roepen dat Israël véél te ver gaat. Nu zijn ze samen met de Amerikanen de Palestijnen aan het verhongeren tot de dood. En waarom? Wat zouden de Palestijnen doen? Ze hebben een regering gekozen aan de hand van democratische verkiezingen. Het is een regering van terroristen, zeggen ze. Echt? De Amerikanen en de Israëli's zullen de Palestijnen eens komen zeggen wie de terroristen zijn. Wat een lef! Is het wachten op een nieuwe president in de VS voor een eventuele wijziging van de strategie? FINKELSTEIN: Dat kan zijn. Maar de enige organisatie waar ik op dit moment hoop uit put, en ik ben ernstig, is Hezbollah. Zijn leiders zijn slim, gesofisticeerd, geëngageerd en volgens mij ook degelijk. Ik steun ze absoluut. Ze zijn hard, georganiseerd, gedisciplineerd. En ze zijn niet omkoopbaar. En dat maakt de Amerikanen bang. Het is de enige taal die ze verstaan. Hoe ziet u Hezbollah evolueren? FINKELSTEIN: Hezbollah staat heel sterk. Ten eerste hebben ze tijdens de oorlog in Libanon, waarvan ze de hele tijd zegden dat het geen Israëlische, maar een Amerikaanse oorlog was, aangetoond dat de Amerikanen wel degelijk verslagen kunnen worden. Ten tweede hebben ze laten zien hoe je ze kunt verslaan. Door engagement, discipline, organisatietalent en vooral een rationele aanpak. Denk erom: dit is het eerste leiderschap in de Arabische wereld dat geen branieschoppers telt. (De Egyptische president Abdel) Nasser was gebakken lucht. Vergeet Saddam Hoesssein. Arafat: gebakken lucht. Hij was niet georganiseerd. Zelfs wanneer een gewoon lid van Fatah met vakantie wilde gaan, moest hij het goedkeuren. De enige vorm van organisatie die hij kende, was zijn broekzak. De Amerikanen zullen dit niet graag horen. FINKELSTEIN: Reken maar. Hun grote nachtmerrie is niet alleen dat Hezbollah bestaat, maar vooral dat zijn formule over de hele Arabische wereld geïmiteerd zal worden. Elke oppositiegroep zal leren van Hezbollah. Meteen verklaart dat waarom alle Arabische regimes wilden dat Israël Hezbollah zou vernietigen. Ze baden er zelfs voor! Saudi-Arabië hoopte dat Israël zou winnen. Want ze erkenden dat dit complete horror is. Hoe sterk staat Hamas? FINKELSTEIN: Alleen als Hamas gaat leren van Hezbollah, zullen ze vooruitkomen. Maar Hamas is benadeeld omdat het zich in de Palestijnse gebieden bevindt. Bovendien heerst er binnen Hamas corruptie en collaboratie - Hezbollah telt geen collaborateurs. Hezbollah is hard en genadeloos.
Bovendien zijn ze hun vijand altijd een stap voor. Dat blijkt uit de rapporten over Hezbollah. Ze wisten precies waar de Israëli's zouden aanvallen, ze kenden hun strategie. De Amerikanen en de Israëli's hadden nooit gedacht dat ze tot zoiets in staat waren. In hun racistische overtuiging dachten ze altijd dat de Arabieren daarvoor te stom waren. En nu blijven ze zeggen, dat ze zonder de steun van Iran en Syrië niet hadden kunnen winnen. En toch, het was een overwinning van Hezbollah, maar de Israëli's hebben het moeilijk om dat toe te geven. De Arabische wereld staat voor ingrijpende verschuivingen. FINKELSTEIN: De overwinning van Hezbollah zal volgens mij in de toekomst gezien worden als het belangrijkste evenement sinds 1967, en misschien wel sinds 1948. Daar ben ik absoluut van overtuigd. De Amerikanen en de Israëli's hebben uiteindelijk altijd op twee dingen gerekend. Eén, dat elk Arabisch leiderschap corrupt en incompetent was. En twee, dat Arabieren uiteindelijk wel aan het Amerikaanse spel zouden willen deelnemen. Denk bijvoorbeeld aan Saddam Hoessein, die door het Westen gesteund werd in de oorlog tegen Iran. Hetzelfde gold voor Arafat, ook hij wilde in de zak van Amerika zitten. Hezbollah is een uitdaging op deze twee vlakken. Het ziet er niet goed uit voor Israël. Ik denk dat de wapens ernstig worden. Sommige linies zijn doorbroken - nu was het Haifa. Maar wat als het de volgende keer Tel Aviv wordt? Ik wil er niet bij zijn om dat te zien gebeuren. Ingrid Van Daele
