NoordNieuws. Vertrouwen in verandering

NoordNieuws Magazine van VNO-NCW Noord Jaargang 10 nummer 4 2005

Vertrouwen in verandering

• Ondernemerschap als motor voor vertrouwen en welvaart • Akkoord van Haren getekend • Ontslagstelsel op de helling • Verbetervoorstellen voor de Veenkoloniën VNO-NCW NoordNieuws september 2005

1

Leg contact met uw klant via een advertentie in

NoordNieuws Bel Lilian de Winter 0592-376933 of mail: [email protected]

ALS

INCASSEREN

MOEILIJK

Drukker

W O R D T. N L

Koninklijke Van Gorcum heeft u het nodige aan extra’s te bieden. Daarom durven wij ons ook drukker ++ te noemen. Maak maar eens een afspraak om te ontdekken wat dat inhoudt! Kijk snel op www.vangorcum.nl. Koninklijke Van Gorcum BV Industrieweg 38, 9403 AB Assen Postbus 43, 9400 AA Assen

Postbus 139, 9400 AC Assen Oude Hoofdvaartsweg 1 T [0592] 390 390 F [0592] 390 385 [email protected] www.pranger.nl

[t] 0592 37 95 55 [f] 0592 37 20 64 [e] [email protected] [i] www.vangorcum.nl

V E S T I G I N G E N

I N

A S S E N

E N

M E P P E L

Inhoud 4 ‘Vertrouwen in verandering’ Activiteitenprogramma 2005/2006 van VNO-NCW Noord

4

5

5 Akkoord van Haren getekend VNO-NCW noord bekrachtigt samenwerking met Kennisinstellingen

8 Ontslagstelsel op de helling Stap in de goede richting maar verdere herziening nodig

10 Aandacht voor techniek begint in het basisonderwijs!

8

14

14 Ondernemerschap als motor van vertrouwen en welvaart Bernard Wientjes op bezoek bij VNO-NCW Noord

18 Out of the box-denken Creativiteit en Innovatie in de praktijk

18

20

20 Parlementariërs in gesprek met ondernemers Drents Museum brandpunt voor politiek metier en ondernemersagenda

22 Het ondernemersgala VNO-NCW Noord VNO-NCW Noord wil ondernemer en politiek raken

22

25 Warenhuis Vanderveen: uniek winkelconcept stuwt Assen vooruit

25

27 Verplichte procuraat in civiele rechtzaken verdwijnt 28 Een agenda voor de Veenkoloniën Verbetervoorstellen VNO-NCW Noord

28

31 Vrouwen in VNO-NCW Noord Netwerk

31

Op zoek naar contact en andere kleuren

37 Marktpartijen èn overheid bepleiten nieuwe aanpak PPS 39 Uitwaaien op Schiermonnikoog

39

40 Is Europa in crisis?

VNO-NCW NoordNieuws september 2005

3

Vaste Rubrieken 6 11 11 32 38 41 43

Bedrijfsberichten Personalia Column Actualiteiten kort VNO-NCW Noord in actie Nieuwe leden Agenda

‘Vertrouwen in verandering’ Activiteitenprogramma 2 0 0 5 / 2 0 0 6 v a n V N O - N C W N o o r d Het verbindende thema van het nieuwe verenigingsjaar van VNO-NCW Noord luidt ‘vertrouwen in verandering’. Vertrouwen in noodzakelijke veranderingen die (bedrijvig) Noord-Nederland meer smoel zullen geven. Binnen de context van de vereniging ook veranderingen die meer voordelen verbinden aan het lidmaatschap VNO-NCW Noord.

D

eze veranderingen krijgen voor VNO-NCW Noord gestalte in het adresseren van nieuwe thema’s, het bedienen van specifieke ledenachterbannen tot voordeel van het collectief en het intensief werk maken van betere verbindingen tussen ambitieuze bedrijven en noordelijke kennisinstellingen getoetst aan verifieerbare afspraken. Ook zullen alle persoonlijke leden die zich verbonden weten via VNO-NCW Noord in dit nieuwe jaar duidelijker hun zakelijke meerwaarde voor elkaar moeten kunnen demonstreren. Meer transparantie die leidt tot meer business to business contacten en uiteindelijk meer business.

nieuwe allianties, nieuwe produkten en nieuwe processen. Waar de markt met suc-

Sturen op sterkten De ondernemersagenda zal bepalender moeten zijn bij de te maken beleidsmatige noordelijke (politieke) keuzes. Daarbij zullen ondernemers uitgesprokener moeten zijn over hun agenda. Te vaak werd in het verleden naar overheden gekeken. Die tijd is voorbij. Immers overheden kunnen de economie niet maken, wel beter faciliteren. Ondernemers moeten vooral ondernemen. Ambitieuze bedrijven zullen met elkaar en tezamen met kennisinstellingen meer werk moeten maken van


4

ces discrimineert zullen overheden bereid moeten zijn met hun beleidsinstrumentarium zich hier naar te voegen. Sturen op sterkten. De nieuwe kernwoorden luiden focus en snelheid. Het activiteitenprogramma 2005/2006 is uitgebreider en diverser van samenstelling dan enig jaar tevoren. Naast evergreens ook geheel nieuwe accenten. Beantwoordend aan de trits ‘vraaggericht, spannend, interactief, informatief en een collectief

belang dienend’, telt het verenigingsjaar liefst veertig (40) reguliere ledenbijeenkomsten. Meer dan eens met steun en inbreng van betrokken leden. Additioneel in het programma zijn twee exclusieve bijeenkomsten voor vrouwelijke leden en liefst twee series van zeven workhops rond de thema’s ‘ondernemend leiderschap’ en ‘leiderschap in de onderneming’ met als opvallend novum een theateroptreden in de Oosterpoort op 6 februari 2006. Ook zijn zes plenaire ontmoetingen voorzien binnen het breed gewaardeerde project ‘Ondernemende Staten’, waarbij vanaf 2006 nieuwe combinaties van Statenleden en ondernemers zullen worden gevormd. Op 2 september 2005 startte het verenigingsjaar officieel met het Ondernemersgala VNO-NCW Noord in het Martiniplaza te Groningen. Aan u wordt gevraagd ook dit jaar assertief en actief deel te nemen aan een geëngageerde vereniging. Voor en achter de schermen. Het activiteitenprogramma 2005/2006 biedt hiertoe een handreiking, maar behoeft hiertoe geen beperking te zijn. Ook binnen de taskforces en het wijdvertakte netwerk van commissies en besturen van uiteenlopende verbanden is uw bijdrage gewaardeerd. De vereniging houdt zich aanbevolen voor uw voorstellen en ideeën. Vragen? Bel onze ledenservice 050 – 5343844, zoek contact met uw regiomanager of bezoek www.vno-ncwnoord.nl Hans Haerkens algemeen secretaris [email protected]

Akkoord van Haren getekend VNO-NCW Noord bekrachtigt s a m e n w e r k i n g m e t K e n n i s i n s t e l l i n g e n VNO-NCW Noord zal nadrukkelijk in dit nieuwe verenigingsjaar de aansluiting met de noordelijke kennisinstellingen intensiveren. Een en ander sluit naadloos aan op het Akkoord van Haren: de intentieverklaring ‘Kansen voor Kennis’ die VNO-NCW Noord, de Rijksuniversiteit Groningen en de Hanzehogeschool op 12 juli hebben ondertekend. Genoemde partijen zetten zich gezamenlijk in om de economie van Noord Nederland te versterken door de aanwezige kennis en talenten meer en beter te benutten. Het is de bedoeling dat ook met de andere noordelijke hbo-kennisinstellingen (Leeuwarden, Emmen) de contacten verder worden opgepakt en verbreed. Het is belangrijk elkaar aan te spreken aan de hand van een concrete agenda.

Louwe Dijkema ondertekent het akkoord van Haren namens VNO-NCW Noord

Vlnr: de heren Zwarts (Rijksuniversiteit Groningen), Pijlman (Hanzehogeschool Groningen), Dijkema (VNO-NCW Noord) en Wientjes (VNO-NCW)


5

Bedrijfsnieuws stand van zaken Doetinchem van dit bedrijf in. Met Hoorn erbij groeit de Groninger specialist in lagers en mechanische aandrijftechniek uit naar acht vestigingen met in totaal 75 medewerkers.

De anaërobe waterzuiveringstechniek Biopaq van Paques uit het Friese Balk is in Japan uitgeroepen tot een van de 100 beste technische oplossingen tegen milieuvervuiling. De ‘Global 100 Eco-tech Award’ is door de Tokyo universiteit opgesteld bij gelegenheid van de Wereldexpo 2005. De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) gaat samen met NP Netherlands (NPN), een dochteronderneming van het Britse Northern Petroleum, een aantal kleine gasen olievelden in Nederland ontwikkelen en opsporen. Dat hebben de bedrijven op 5 september 2005 bekend gemaakt. De overeenkomst voorziet in de ontwikkeling door NPN van twee al ontdekte velden, bij Geesbrug in Drenthe en bij Ottoland in Zuid-Holland. Mogelijk komen daar nog eens drie velden bij: Grolloo in Drenthe en de velden Brakel en Andel in het grensgebied van Zuid-Holland en Brabant. De Friese drukkerij Banda mag zich officieel ‘hofleverancier’ noemen. In Nederland zijn ongeveer 345 bedrijven die zich hofleverancier mogen noemen. In Friesland zijn dat er zeventien. De N.V. NOM heeft een belang verworven van 20% in EsHa te Hoogkerk. EsHA bestaat na de doorstart uit de fabriek in Hoogkerk, de wegenbouwdivisie en de dakdekkerdivisie (Smid en Hollander Bouw). Het resterende aandelenbelang in EsHa van 80% blijft in handen van het Deense Icopal. Ingenieursbedrijf Oranjewoud heeft een nieuwe eigenaar: automatiseringsbedrijf Centric uit Gouda. Oranjewoud houdt een onafhankelijke positie binnen Centric. Brouwerij Olm in Winschoten wil nog dit jaar een beursgenoteerde onderneming worden. De beursgang is nodig om een succesvolle introductie van Olm pils in de fles mogelijk te maken. Vooralsnog is het pilsje uit Winschoten uitsluitend via de tap verkrijgbaar in inmiddels 60 cafés in Nederland. De brouwerij wil vanaf eind dit jaar ook de thuisdrinkers bedienen en heeft daartoe verschillende slijterijen benaderd. CIV Lauwersoog, de coöperatie voor de in- en verkoop van visserijbenodigdheden, opent in oktober een nieuwe vestiging in Harlingen, nabij de visserijhaven. Technische Handelsmaatschappij A.J. Wielens in Groningen breidt opnieuw uit. Het bedrijf heeft overeenstemming bereikt met concurrent Staay, Mul & Partners over de overname van diens vestiging in Hoorn. Eerder lijfde Wielens ook al de vestigingen in Eerbeek en


6

Het Emmer ICT-bedrijf Storage Architects heeft een grote order uit Duitsland binnengesleept. Het Drentse bedrijf gaat dataopslagsystemen leveren aan Bofrost, Europa’s grootste producent en leverancier van diepvriesmaaltijden en ijsproducten. Het gaat om een overeenkomst met een waarde van enkele honderden miljoenen euro’s. Het Groningse bedrijf Polyganics heeft een contract gesloten met Ascension Orthopedics uit de Verenigde Staten. Het Noord-Amerikaanse bedrijf, gevestigd in Austin (Texas), ontving de exclusieve rechten voor de verkoop van een nieuw product dat in Groningen is ontwikkeld. Het gaat om het product Neurolac Polyganics, dat kan worden gebruikt bij ingrepen rond zenuwen. De markt voor Neurolac wordt geschat op 30 miljoen euro. Groothandel Wildkamp gaat zijn hoofdkantoor en distributiecentrum verplaatsen van Lutten naar Coevorden. Op het industrieterrein Leeuwerikenveld II in Coevorden wil de onderneming op ruim 20 hectare een aantal bedrijfsonderdelen bundelen en flink gaan uitbreiden ten opzichte van de bestaande locatie. Wildkamp verwacht met de expansie in Coevorden samen met de huidige 140 medewerkers werk te kunnen bieden aan zo’n 250 medewerkers. Het Noord-Nederlands Conservatorium -onderdeel van de Hanzehogeschool Groningen- krijgt met ingang van het studiejaar 2005-2006 een nieuwe naam: Prins Claus Conservatorium. Koningin Beatrix heeft ingestemd met dit eerbetoon aan haar overleden echtgenoot. De voornaamste reden voor de naamswijziging is de verbondenheid van het conservatorium met de visie van Prins Claus op de kunsten en het muziekonderwijs en de wijze waarop hij zich daarvoor heeft ingezet. Imtech Projects Noord-Oost B.V., deel uitmakend van Imtech N.V. (technische dienstverlening in Europa) heeft via het ingenieursbureau Aker Kvaerner uit Zoetermeer opnieuw opdracht ontvangen voor de realisatie van extra spincapaciteit bij Teijin Twaron in Emmen. De totale opdrachtsom bedraagt 1,4 miljoen euro. Vorig jaar heeft Imtech ook al een uitbreiding van de spincapaciteit gerealiseerd evenals twee jaar geleden. De IDée ICT Opleidingsgroep heeft een meerderheidsbelang gekregen in Broekhuis Noord Nederland BV. Onder de naam Broekhuis Noord Oost BV gaat IDée ICT zelfstandig onder het Broekhuis label opleidingsdiensten aanbieden in het bijzonder gericht op de zakelijke markt in Noord en Oost Nederland. Pezy Development uit Groningen heeft in samenwerking met Crea & Artiva voor Amsterdam Airport Schiphol een

nieuw soort X-Ray bakje ontwikkeld waar de miljoenen reizigers van Schiphol zijn of haar persoonlijke bezittingen (zoals sleutels, munten en mobieltjes) in kwijt kunnen tijdens de security controle. Pezy Development heeft zich gespecialiseerd in het ontwikkelen van kunststof producten. De werkzaamheden kunnen zowel uitvoering als consultancy van conceptontwikkeling tot en met productieaanloop omvatten. Per 1 september is IBT Netwerk Services BV uit Drachten onderdeel geworden van de Danthas Groep BV uit Groningen. Groningen Airport Eelde heeft een nieuwe gebruiker: speciale chartervluchten van Aviation Eventgroup. Dit is een nieuwe luchtvaartorganisatie die charters gaat organiseren voor elke mogelijke doelgroep, naar elke bestemming en op elk gewenst tijdstip. Daarnaast komen er specialistische korte trips naar Londen, Berlijn en andere bestemmingen. Vaak is daar ter plaatse een evenement aan gekoppeld. Zelfbedieningsgroothandel Lukas Klamer Groningen wordt Makro. Op 3 oktober a.s. wordt de nieuwbouw op industrieterrein Eemspoort in gebruik genomen en opent deze nieuwe vestiging officieel haar deuren als Makro Zelfbedieni ngsgroothandel. Auto Century in Groningen heeft het dealerschap van Seat er bij gekregen. Van oudsher is Century dealer van Volkswagen en Audi. Total Safety Supply uit Harlingen en wasserij De Blinde uit Heerenveen gaan samen hun producten verkopen. Total Safety Supply levert bedrijfskleding, De Blinde reinigt deze. Beide bedrijven willen met de samenwerking de klant een totaalpakket kunnen bieden voor de levering en het reinigen van bedrijfskleding. Door de concentratie van werkzaamheden van Hensen Bureau voor Informatica, de Software Borg Stichting, het Software Borg Instituut en Le Reseau is gekozen voor een nieuw onderkomen. Locatie: Waterhuizen 7 in Waterhuizen. Potgrondleverancier Veenbaas uit Drachten gaat samenwerken met Pokon & Chrystal Nederland. Veenbaas gaat potgrond voor Pokon inpakken. NCP Personeelsmanagement is deel uit gaan maken van de Exté Groep onder de naam NCP HRM advies en interim BV. Ikea gaat al haar callcenter-activiteiten concentreren in Groningen. Het callcenter in Sliedrecht gaat daarom dicht. Ikea opende begin juli de deuren van een nieuw filiaal in Gronigen en is qua grootte de tweede vestiging van Nederland. Vanuit Groningen wil Ikea zich ook meer richten op postorderdiensten ofwel homeshopping.


7

AVM Accountants & Adviseurs heeft een nieuw kantoor geopend aan de Zonnedauw in Drachten. Het audio- en mediabedrijf Eringa met vestigingen in Groningen en Leeuwarden, wordt met nieuwe eigenaren en een nieuwe directie gecontinueerd onder de nieuwe naam Eringa New Media BV. Radio- en TV Noord is verhuisd naar de nieuwe locatie in de Mediacentrale te Groningen. Andere bedrijven die er inmiddels zijn gevestigd zijn: De Wisdom Groep, Cisco Systems, Imtech ICT, marketing communicatiebureau Dizain en Yspeert Advocaten. Na 32 jaar is de naam Elektroschmelzwerk Delfzijl (ESD) veranderd in Kollo silicon carbide bv.

Nieuwe belbus Chemiepark Delfzijl gaat op koolzaadolie rijden Vanaf september rijdt de bio-belbus van Akzo Nobel op het Chemiaprk Delfzijl. Deze bus is zeer milieuvriendelijk, rijdt op koolzaadolie is een primeur in de provincie Groningen. De bus, die ongeveer 40.000 km per jaar rijdt, gaat namelijk op Puur Plantaardige Olie (PPO) rijden. Deze olie wordt gemaakt van bijvoorbeeld Groninger koolzaad of zonnebloemen. Locatiedirecteur Cor Zijderveld is een warm voorstander van deze nieuwe ‘schone’ bus. “Alle bedrijven op het Chemie Park Delfzijl zetten zich al jaren in om de uitstoot naar lucht, water en bodem te minimaliseren. Dat gaat prima. Dat blijkt ook weer uit de gegevens van ons milieujaarverslag,” vertelt Zijderveld. “Maar we hebben ook onderzocht of onze belbus minder uitstoot naar de lucht kan veroorzaken. Toen ik hoorde dat er een koolzaadmolen in Delfzijl komt, werd ik meteen enthousiast. Het heeft even geduurd, maar vanaf september zal de nieuwe bio-belbus onze medewerkers en gasten over het Chemie Park Delfzijl vervoeren.” “Ten eerste is het een heel zichtbaar project. Dankzij deze bus kan iedereen zien dat we de milieuzorg uiterst serieus nemen. De uitstoot naar de buitenlucht wordt geminimaliseerd. Vergeleken met een dieselauto wordt de uitstoot van koolmonoxide gehalveerd en er is geen sprake van CO2-emissie. De uitstoot van koolwaterstoffen neemt met 40% af. Daarnaast is er praktisch geen uitstoot van zwavel.” Volgens de locatiedirecteur is er nog een ander voordeel. “De olie wordt gemaakt van koolzaad. Deze velden zie je veel in het Groninger landschap. Deze zaden worden in een molen in Delfzijl geperst. Op deze manier betrekken we de Groninger landbouw en de regionale ondernemers bij onze initiatieven.”

Ontslagstelsel S tap in de goede richt ing ma Het is eenvoudiger om aan een

Nederlander ons ontslagstelsel.

door onevenredig op. Oorzaak daarvan is, dat de werknemer zich in het huidige systeem furieus moet verdedigen, anders staat zijn ww-uitkering op het spel. Het kabinet onderkent dat nu en stelt een herziening voor, waardoor tijdrovende pro forma-procedures kunnen verdwijnen.

Dit verzuchtte een arbeids-

Onder de loep

buitenlander ons omroepbestel uit te leggen, dan aan een

rechtgeleerde enkele decennia geleden. Sindsdien is het ontslagrecht weliswaar op onderdelen gewijzigd, maar het is er niet eenvoudiger op geworden. De discussie over het ontslagrecht is onder dit kabinet geluk-

Met het oog op verbetering van de werking van de arbeidsmarkt bepleit VNO-NCW om het ontslagrecht in zijn geheel nog eens kritisch onder de loep te nemen. Zo heeft het kabinet een aantal besluiten genomen die passen in het huidige stelsel. De SER zal in het kader van de advisering over het sociaal-economisch beleid voor de middellange termijn het ontslagrecht nader analyseren, gelet op de samenhang met het WW-stelsel zoals aangegeven in de recente adviezen over de werkloosheidswet. Bij de analyses zal het onder meer gaan om ontslagprocedures en om de ontslagvergoedingssystematiek.

kig behoorlijk geïntensiveerd. En dat is pure winst. Maar er is meer nodig.

N

ederland kent een duaal ontslagstelsel. De werkgever die een werknemer wil ontslaan, dient eerst een ontslagvergunning bij het CWI aan te vragen (preventieve ontslagtoets). Hiertegen is geen beroep mogelijk, wel kan de werknemer achteraf naar de rechter stappen. In plaats van het CWI, kan de werkgever ook de kantonrechter vragen het dienstverband te ontbinden. In 2003 werden er bijna evenveel ontbindingsverzoeken ingediend als ontslagvergunningen aangevraagd. Beëindiging via ontslagvergunningen of kantongerechtprocedures kan eindeloos lang duren en de kosten ervan lopen daar-


8

Wat het eerste betreft, gaat het om een wijziging van het Lifostelsel in het afspiegelingsbeginsel. Dat leidt er in ieder geval toe dat het ontslagbestand meer een afspiegeling van het werknemersbestand moet zijn en niet dat jongeren er eerder uitgaan dan ouderen. Hier wordt al erkend door de minister van SZW, dat de duur van het dienstverband niet meer één van de bepalende elementen voor ontslag is. Tevens is besloten, gesteund door de Tweede Kamer, om onder andere in geval van bedrijfseconomisch ontslag geen WW-toets op ‘verwijtbaarheid’ meer aan te leggen. Derhalve geen pro forma-bezwaren meer. Dit leidt tot een enorme besparing in het tijdsbeslag van kantonrechters. Tot slot is in de Ministerraad aan de orde de mogelijkheid om bepaalde ontslagcriteria in de richtlijnen van de minister

van SZW aan het CWI, waarbij leeftijd en duur dienstverband een belangrijke rol spelen, te vervangen door selectiecriteria die per CAO zijn overeengekomen en de CWI-toets als zodanig te vervangen door een sectortoets. Ook hiermee is de Tweede Kamer akkoord. Het vervallen van de CWI-toets is derhalve bespreekbaar geworden. VNO-NCW vindt dit een goede ontwikkeling, omdat daarmee aan sectoren de gelegenheid geboden wordt om selectiecriteria te hanteren in geval van bedrijfseconomisch ontslag die meer pas-

op de helling ar verdere herziening nodig Toekomst

sen op de specifieke omstandigheden van de sector, waarbij ook vooral gedacht moet worden aan kwaliteitselementen.

De toekomst van het ontslagrechtstelsel van de kantonrechtersformule staat nog niet vast. De visie van sociale partners op preventie van werkloosheid en reïntegratie is wel aan het veranderen. Het zal blijken dat de mechanische toepassing van de criteria leeftijd en duur dienstverband, zoals die nu nog pregnant aan de orde zijn in de kantonrechtersformule, op zijn zachtst gezegd op gespannen voet staan met de maatschappelijke ontwikkelingen. Daartoe heeft de SER onlangs advies uitgebracht over de toekomst van de WW en ontslagpraktijk. Parallel daaraan heeft de Stichting van de Arbeid aanbevelingen over preventie en reïntegratie van werkloosheid uitgebracht. Centraal in de opvattingen van sociale partners staan: • het belang van een grotere arbeidsmarktdynamiek • een voldoende soepele ontslagpraktijk gerelateerd aan adequate voorzieningen voor de arbeidsmarktpositie van met ontslag bedreigde werknemers of ontslagen personen. • het belang van afspraken op decentraal niveau over employability, ontslagcriteria en ontslagvergoeding in onderling verband en de rol van CAO-partijen bij het tot stand brengen en nader invullen van die afspraken. • onwenselijkheid van regulering -inmenging door de overheid- op de terreinen, waarop deze afspraken worden gemaakt.

Afgelopen jaar heeft ook nog gespeeld de problematiek, dat de ontslagvergoeding moet worden verrekend met de WW-uitkering. Uiteindelijk heeft het kabinet bakzeil gehaald, omdat ze daarmee het ontslag juist veel moeilijker maakt dan het al is en de ontslagvergoeding juist dient als smeermiddel voor het gemakkelijker kunnen reorganiseren van de bedrijven.

VNO-NCW is van mening – en een kamermeerderheid blijkt dat standpunt te steunen – dat de kantonrechtersformule wettelijk genormeerd en beperkt dient te worden. Met de maatregelen die het kabinet heeft genomen, kan echter niet worden volstaan. Nu al moet aandacht uitgaan naar maatregelen die kunnen leiden tot een verdere versoepeling van de ontslagpraktijk en


9

van het ontslagrecht. Daarbij gaat het om de relatie employability en ontslag en de ontslagvergoedingensystematiek in relatie met het ontslagstelsel. Daarover nu heeft het kabinet aan de SER advies gevraagd die er in het Middellange Termijnadvies volgend jaar op zal reageren. Het oordeel van VNO-NCW over de kabinetsmaatregelen is een voorlopige. Het is een stap in de goede richting. Op termijn is een verdergaande herziening nodig, waarbij vooral ook de kosten van ontslag belangrijk zijn en ook de ontslagverboden aan herziening toe zijn. Dit brengt VNO-NCW in in de SER-discussie over het Middellange Termijnadvies. Wat VNO-NCW betreft, zou ook de CWI-toets kunnen verdwijnen. Er resteert dan een repressieve toets door de rechter, waarin de eerdergenoemde omstandigheden een rol kunnen spelen in het oordeel van de rechter achteraf over de redelijkheid en billijkheid van ontslag. We zijn dan af van overheidsinterventies en de daarbij behorende ontslagrichtlijnen van SZW. De rechter bekijkt elk geval op zijn eigen merites en op de vraag of voldoende scholing heeft plaatsgevonden en of de scholingsafspraken op CAO- c.q. ondernemingsniveau op een redelijke manier zijn waargemaakt. En vergis je niet een dergelijke repressieve toets door de rechter heeft natuurlijk preventieve uitwerking in die zin dat werkgevers zorgvuldig met opzegging van dienstverbanden om moeten gaan, wil men voorkomen dat men achteraf in het ongelijk wordt gesteld. Peter Buurman [email protected] Sip Nieuwsma [email protected]

Aandacht voor techniek begint in het basisonderwijs! In een samenleving waarin techniek zo’n grote rol speelt, is behoefte aan mensen met technische vaardigheden en kennis. Deze maatschappelijke achtergronden lagen ten grondslag aan de start van het programma Verbreding Techniek Basisonderwijs (VTB) in 2001. Ook VNO-NCW Noord ondersteunt VTB. Als je kinderen vroeg in aanraking brengt met techniek, dan is de kans groter dat ze later kiezen voor een loopbaan in de technische sector. Bovendien geef je ze vaardigheden en kennis mee, waar ze hun hele leven plezier van hebben.

D

e belangstelling voor techniek bij jongeren blijft al sinds jaren ver achter bij de behoefte van de arbeidsmarkt. Zo zijn in de komende 15 jaar jaarlijks alleen al ongeveer 25.000 hoger opgeleide bèta’s en technici nodig, terwijl er slechts 13.500 op de arbeidsmarkt instromen. Een forse toename van de instroom naar de arbeidsmarkt is daarom nodig; voor de hoger opgeleiden een verdubbeling. Onderzoek wijst uit dat de attitude tegenover techniek vóór het 10e levensjaar is gevormd, al vanaf het 5e jaar bestaan er verschillen tussen jongens en meisjes. Tegen die achtergrond groeit nu landelijk het aantal initiatieven om kinderen al op jeugdige leeftijd in aanraking te brengen met de verschillende facetten van techniek.

Ruim honderd basisscholen en twaalf pabo’s hebben gedurende vier jaar aan de ontwikkeling van hun techniekonderwijs en aan een structurele integratie van techniek in het curriculum gewerkt. De projecten hebben geresulteerd in overdraagbare producten, zodat de verworvenheden van het VTB-programma kunnen worden verspreid over andere scholen. In de 2e tranche zijn 430 scholen en 20 regionale steunpunten geselecteerd. Samen met de scholen die al gestart zijn vormen zij de kopgroep van de 2500 basisscholen die met ondersteuning van het Programma VTB techniek gaan implementeren in het basisonderwijs. Het Programma VTB loopt tot en met 2010.

Techniek is méér Door in het basisonderwijs meer aandacht te besteden aan techniek, leren kinderen hun omgeving beter te begrijpen en ervaren zij al op jonge leeftijd dat technisch bezig zijn leuk en boeiend is. Daarmee kan het negatieve imago van technische beroepen worden doorbroken en is de kans groot dat meer jongeren gemotiveerd voor een technische opleiding zullen kiezen. Dàt nu is de inzet van het programma Verbreding Techniek Basisonderwijs (VTB), een initiatief van het ministerie van OCW, vijf bedrijfstakken en Axis (Nationaal Platform voor natuur en techniek in onderwijs en arbeidsmarkt). In 2001 zijn in tien regio’s VTB-projecten van start gegaan.


10

In Noord-Nederland zijn zo’n 53 scholen actief binnen VTB. Dit houdt in dat de school verbindingen mogelijk maakt tussen techniek en bijvoorbeeld wereldoriëntatie, rekenen, taal, ICT, etc. Maar ook dat techniek kan bijdragen aan de onderwijskundige werkwijzen en methodes. Techniek past uitstekend in methodes als ervaringsgericht en probleemgestuurd onderwijs. Het blijkt dat door techniek nieuwe relaties kunnen ontstaan tussen de school en haar omgeving. Hierdoor kunnen leersituaties uit de praktijk in de school worden gehaald en vice versa. VTB streeft naar onderwijs waarin techniek een vanzelfsprekende plaats inneemt

binnen het schoolplan en waarin kinderen enthousiast zijn en gestimuleerd worden. Volgens VTB kan techniek worden ingezet als een middel voor basisscholen om hun reguliere doelstellingen en activiteiten beter te bereiken. Met techniek kan een rijke leeromgeving voor kinderen worden gecreëerd. Techniek is méér dan zomaar een vak op het rooster. Het is een drijfveer voor vernieuwing van het basisonderwijs op een breed front. Peter Buurman [email protected]

Oproep aan oudersondernemers Het wordt steeds moeilijker om technisch gekwalificeerde medewerkers te vinden. Wat kunt u zelf doen? Wellicht bent u ook een ouder en bent van mening dat uw zoon of dochter meer in aanraking gebracht moet worden met techniek? U kunt de medewerkers van de basisschool van uw kind wellicht stimuleren om mee te doen aan het programma VTB. Scholen kunnen zich via jaarlijkse landelijke tranches aanmelden. De laatste tranche opent in 2008. Scholen sluiten een contract met het landelijke programmabureau en krijgen € 12.000. Scholen mogen zelf bepalen waar zij het geld aan willen besteden, zolang het gebruikt wordt ten dienste van de ontwikkeling van techniek in het basisonderwijs. Ieder jaar leveren de scholen een rapportage in, met daarin de vorderingen op dit gebied binnen de school. Geïnteresseerde scholen kunnen contact opnemen met het noordelijke steunpunt: TechnoMatch Postbus 357 9200 AJ Drachten Tel: 0512 548509

Personalia

Column

Rik Siebers is benoemd tot projectmanager van de Westergozone. Siebers krijgt de taak de Westergozone op de kaart te zetten en nieuwe initiatieven voor de regio tot uitvoering te brengen. Hij houdt kantoor bij de Kamer van Koophandel te Leeuwarden.

Werk in uitvoering

Murk de Jong is per 1 september in dienst getreden als directeur van de Ontwikkelingsmaatschappij Westergo CV BV. Hij volgt hiermee Gerard van Klaveren op, die is benoemd als burgemeester van de gemeente Weststellingwerf. Samen met Otto Kolthof zal De Jong het directieteam vormen van de Ontwikkelingsmaatschappij Westergo CV BV. Bij Randstad Heerenveen is de heer J. de Jong benoemd tot regiodirecteur van Friesland. De Noordoostpolder Steenwijk en Meppel. In juni 2005 heeft Ewout Klok uit Hoogeveen de functie als voorzitter van de Belangenvereniging Tankstations (BETA), overgenomen van Martin van Tol. Sinds 1998 is Klok bestuurslid bij BETA. Ook is de heer Klok bestuurslid van het Opleidingsfonds Tankstation (OFT). De heer J. Vernooi is benoemd tot directeur van Recycling & Grondstoffen van Omrin te Heerenveen. Twee van de drie vennoten van The Factor.e verlaten het stad-Groningse internetbedrijf. Folkert Ringnalda en Marc Schipperheyn treden beiden in dienst van de Amsterdamse vestiging van het reclame- en marketingconcern Ogilvy. De derde vennoot, Thijs Helfrich, blijft bij het Groninger IT-bedrijf. De heer Harmen Stremler is in dienst getreden als regiodirecteur Noord-Nederland van Van Gansewinkel. Hij volgt in deze functie de heer Wiebe Kooistra op. Stremler was operational directeur Noord-Nederland bij DHL. Walter Gerritsen is met ingang van 21 december 2005 benoemd tot lid van het bestuur van Zuivelcoöperatie Friesland Foods U.A. Ook is hij vanaf die datum lid van de Raad van Commissarissen van Koninklijke Friesland Foods N.V. Gerritsen is de opvolger van Jan Evering, die beide functies sinds eind 1997 heeft bekleed. Sinds 1 september is mr. Douglas J. Mensink gestart met Mensink ICT Advocatuur BV in Groningen. Dit advocatenkantoor is gepecialiseerd in ICT- en Intellectuele eigendomsrecht. Directeur H. van der Wiel van Aanneminsgbedrijf M. Cnossen te Sneek heeft de onderneming overgenomen van moederconcern NCD. De heer A. van der Galiën is benoemd tot Rayondirecteur Groningen bij de Friesland Bank.


11

Gebrek aan daadkracht kan dit kabinet niet worden verweten. Vanaf 1 januari 2006 krijgt de Nederlander te maken met het nieuwe zorgstelsel, de nieuwe WAO (WIA), de nieuwe arbowet, de nieuwe arbeidstijdenwet en de nieuwe pensioenwet. Daarbij zijn verschillende werken in uitvoering. Zo is 2006 het uur van de waarheid voor de Zuiderzeelijn. Na 8 jaar van publiek debat zal een uitspraak over de aanleg van deze infrastructurele hoofdslagader worden gedaan. Feitelijk zijn we dan 11 jaar verder. Immers in een motie in 1995 droeg de voltallige Tweede Kamer het kabinet op de Zuiderzeelijn aan te leggen. De Zuiderzeelijndiscussie gaat over de nieuwe ruimtelijke kaart van Nederland. Over een eersteklasverbinding tussen het economisch hart van Nederland met Flevoland en Noord-Nederland. En op termijn naar Hamburg. Zij gaat over de noodzaak om 150.000 woningen te bouwen in de Noordvleugel van de Randstad, over de schaalsprong van Almere, over de prioriteit voor de infrastructuur in de as Haarlemmermeer – Almere, over de verhoging van de kwaliteit van het bestaan in Flevoland en het Noorden. Het haalt grote delen van Nederland definitief uit hun isolement. De variant die de regio substantieel tijdwinst oplevert draagt bij aan de stimulering van de economie. Van al deze varianten voldoet alleen de zweeftrein aan die eis. Immers de markt vraagt naast ruimte, een goede kennisinfrastructuur en goed opgeleide mensen, bovenal uitstekende verbindingen naar (inter)nationaal economische centra. We moeten Nederland gebruiken op de schaalgrootte die voorhanden is. De aanleg van de Zuiderzeelijn gaat ook over het beter vasthouden van getalenteerde mensen. Ik vind het een verbijsterend kapitaalverlies dat jaarlijks vele studenten na hun studie in Leeuwarden en Groningen schielijk naar de Randstad verdwijnen. Zònder Zuiderzeelijnverbinding ligt er al een brain-drain-train. De uitstekende papieren van het noorden komen pas echt tot hun recht wanneer de regio zich mentaal kan positioneren op de stedenring van de Randstad. Ik verzet me tegen de demagogie dat Nederland niet in staat is om grote bouwprojecten goed tot stand te brengen. Ik noem de Deltawerken, de Afsluitdijk, het inpolderen van water tot nieuw land. Ik vind dat de Zuiderzeelijn er moet komen. Het noorden gelooft erin, de provincies hebben er veel geld voor opzij gelegd, het proces is zeer transparant geregeld en de vereiste structuur- en gebiedsvisies zijn solide. De Zuiderzeelijn is een publieke-private investering, die op het niveau van de nationale economie rendabel is. Ik roep het kabinet en parlement op hun verantwoordelijkheid te nemen, waar ze dat op andere terreinen ook laten zien. Louwe Dijkema voorzitter VNO-NCW Noord

adver

Afnemers kunnen nu zelf een optimaal

He l p m a n BV Als er in Noord-Nederland een bedrijf is dat als geen ander ervaring heeft met het opereren in buitenlandse markten, dan is dat wel Helpman BV aan de Peizerweg in Groningen. De onderneming is actief in de koeltechniek en produceert industriële warmtewisselaars voor koel- en vriesinstallaties. De producten van Helpman gaan de hele wereld over. Van Chili tot China en van Oost-Europa tot Australië. Mede gedwongen door de omstandigheden, maar vooral dankzij een gezonde portie vernieuwingsdrang en innovatie is Helpman uitgegroeid van een sterk op Nederland georiënteerd bedrijf tot een onderneming met een internationale status.

Helpman - een zelfstandige onderneming waarin het management een meerderheidsbelang heeft - kent een rijke geschiedenis. Het bedrijf werd op 1 mei 1924 opgericht als ‘Machinefabriek Helpman-Groningen NV’. Met drie werknemers legde ‘De Machinefabriek’ zich toe op de ontwikkeling en productie van o.a. kleine bakkerijmachines. Nog voor 1930 volgde de overstap naar de productie en installatie van koelspiralen, condensors en verdampers.

Koerswijziging Het ging Helpman voor de wind. In de tweede helft van de jaren ‘40 was de onderneming al een belangrijke speler op de thuismarkt geworden. Toch besloot Helpman om de eigen installatie-activiteiten af te bouwen en verder te gaan als componentenleverancier. Vanaf medio jaren ‘60 richtte het bedrijf zich volledig op de productie van warmtewisselaars. Deze producten worden toegepast in koel- en vriesinstallaties voor de opslag en het transport van landen tuinbouwproducten, vlees en vis. Lange tijd had Helpman hiermee in Nederland een monopoliepositie. Voorzichtig oriënteerde het bedrijf zich toen ook op de exportmarkt. Eind jaren ‘90 volgde een nieuwe omslag. Een serie acquisities leverde onvoldoende op en bovendien stortte de markt in. Helpman werd gedwongen tot een koerswijziging en het accent werd nadrukkelijk op export gelegd. Die omwenteling heeft het bedrijf geen windeieren gelegd. De producten vinden in toenemende mate hun weg naar het buitenland. Nog steeds is Nederland een belangrijk afzetgebied, maar de export is inmiddels gegroeid tot 50% en de omzet gestegen tot 23 miljoen euro. Bij Helpman werken nu 150 mensen. Om de afnemers zo goed mogelijk te bedienen, heeft de onderneming nu ook een eigen productiebedrijf in Bulgarije waar met name de standaardproducten worden gefabriceerd.

M a at we r k 1956: Helpman koelers op weg naar een verre bestemming

De geslaagde omslag naar export is voor een groot deel terug

torial

product configureren

r i c ht zich met succe s o p ex p o r t te voeren op een belangrijke strategische zet. Naast standaardproducten biedt Helpman steeds meer klantspecifieke oplossingen. En aan maatwerk blijkt wereldwijd veel behoefte te bestaan. Nog steeds maken standaardproducten deel uit van de totale productie. Daarnaast levert Helpman nu ook warmtewisselaars die door de afnemer zelf met behulp van een in eigen beheer ontwikkeld computerprogramma kunnen worden geconfigureerd uit duizenden varianten. Het succes van het exportbeleid van Helpman is verder te danken aan een goed gekozen geografische spreiding van markten. Het bedrijf wilde niet afhankelijk zijn van de grillen van één markt. Dat is uitstekend gelukt: Helpman exporteert naar alle werelddelen.

I nnovatie

Algemeen directeur Lambert Bouwmeester

De vooraanstaande positie van Helpman in de koeltechnische branche is voor een belangrijk deel gebaseerd op onderzoek, kennis en ontwikkeling. Het bedrijf beschikt daartoe over een eigen koeltechnisch laboratorium waar voortdurend onderzoek wordt gedaan en innovatieve ideeën worden uitgewerkt. Er zijn bovendien nauwe banden met onderzoekscentra en universiteiten. Een belangrijke bijdrage aan het hedendaags succes levert de afdeling R&D onder leiding van dr ir Geert Doornbos, één van de weinige gepromoveerde wetenschappers in de koudetechniek.

Door deze unieke positie kan Helpman kennis bundelen in producten die aan de hoogste eisen voldoen en maatwerkoplossingen bieden op basis van eigen vakkennis, expertise en ervaring. Helpman BV Postbus 44 9700 AA Groningen tel. 050-5217555 www.helpman.com

‘Independent su p p l i e r ’ Helpman onderscheidt zich van de concurrentie door de status van ‘independent supplier’. Het bedrijf is namelijk niet gebonden is aan een overkoepelende multinational en kan daardoor onafhankelijk in de markt opereren.

since 1924

Ondernemerschap als motor Bernard Wientjes op bezoek Op 12 juli bracht Bernard Wientjes een bezoek aan het Noorden. Een thuiswedstrijd voor de nieuwbakken voorzitter VNO-NCW. De dag begon met een ontbijt bij Emmtec in Emmen en eindigde met een maaltijd aan het Paterwoldse Meer. In de tussentijd werden er bezoeken gebracht aan Tejin Twaron te Emmen en Philips te Drachten. Uitgebreid werd gesproken met de drie verschillende besturen van VNO-NCW Noord in de noordelijke provincies. Centraal in het programma stond de kennismaking met de leden VNO-NCW Noord in Sociëteit Clubhuis te Haren. Een hartelijk weerzien.

B

ernard Wientjes is volstrekt zichzelf als hij oproept tot meer ondernemerschap. Een verkorte weergave van zij betoog voor de leden van VNO-NCW Noord is hieronder weergegeven.

Trots “Nederland kan trots zijn op haar ondernemende traditie en haar ondernemingen. Grote internationale bedrijven met hun centra in Nederland, een groot aantal ijzersterke familiebedrijven en vele kleine innovatieve ondernemingen. Deze combinatie is uniek in de wereld. Menig land is hier jaloers op. Uit verschillende enquêtes en speciaal uit het zeer lezenswaardige onderzoek “21 minuten” van McKinsey blijkt, dat de Nederlander best kan leven met minder groei, maar wel met behoud van alle verworven zekerheden. Dit is onrealistisch en is een droom die een nachtmerrie kan worden. Bij een geringe economische groei zal de werkloosheid snel stijgen, de oudedagsvoorziening onbetaalbaar worden en zullen de broodnodige uitgaven voor bijvoorbeeld zorg en infrastructuur onfinancierbaar zijn. We moeten ook niet vergeten dat we deel uitmaken van een internationale omgeving, die snel en ingrijpend verandert. Het zwaartepunt van de wereldeconomie verschuift van Amerika en Europa naar landen als China en India, die een grote


14

dynamiek kennen. Europa kampt met structurele problemen die de groei belemmeren. Europa kan het zich niet permitteren stil te staan, terwijl de rest van de wereld doordraait. Dat maakt de Europese welvaartsstaat uiteindelijk onhoudbaar. Daarom ben ik voor een krachtig Europa. Voor de Lissabon-agenda die de onvermijdelijke hervormingen in gang zet. En voor de Grondwet, die de slagvaardigheid en toekomstbestendigLouwe Dijkema (voorzitter VNO-NCW Noord) en Bernard Wientjes heid van Europa vergroot. (voorzitter VNO-NCW)

Opschudden Onzekerheid in een land is slecht voor het sociale klimaat en rampzalig voor de economie. Onzekere mensen houden de hand op de knip. Onzekere bedrijven investeren niet. Dit alles leidt tot stagnatie en dat is het laatste waar Nederland op zit te wachten. Stagnatie begint onmerkbaar, maar eindigt voor wie niet ingrijpt in verarming. Op drie belangrijke gebieden moeten wij de zaak opschudden, te weten: • Bevordering van ondernemerschap en innovatievermogen om ons in staat te

Vlnr de heren Welink (Distrivers), Dijkema (voorzitter VNO-NCW Noord), Van der Mark (Emmtec Services), Wientjes (voorzitter VNONCW), Haerkens (VNO-NCW Noord), mw Schaepman (Sentron), de heren Bakker (Technomatch), Welling (voorzitter VNO-NCW Drenthe), Ruijgrok (VNO-NCW) en Evenhuis (wethouder Emmen)

van vertrouwen en welvaart bij VN O - N C W N o o r d

Een mooie zomerdag aan het Paterswoldse Meer

Janneke Hadders van Dacom Plant Service

stellen voor allen welvaart te scheppen. • Versterking van ons menselijk kapitaal. Het belang van een weerbare beroepsbevolking zal iedereen duidelijk zijn. • Vergroting van de dynamiek en flexibiliteit. De machine moet meer geolied gaan lopen. Als we deze drie sporen volgen ben ik absoluut niet somber over onze toekomstige welvaart in een veranderende wereld.

Welke concrete agenda staat mij dan de komende jaren voor ogen? We moeten naar een nieuwe benadering van regelgeving met als kern vertrou-


15

wen in de eigen verantwoordelijkheid van ondernemers en burgers. • De winstbelasting moet verder omlaag en niet als een sigaar uit eigen doos. Dat is de beste investering in de economie. • We moeten snel op weg naar internationale concurrerende en aantrekkelijke kennisinstellingen die nauw met bedrijven samenwerken. Weg met de versnippering. • Kleinere bedrijven moeten worden gestimuleerd om meer te innoveren. • Alle beschikbare handen moeten aan boord op de arbeidsmarkt en we zullen open moeten staan voor kenniswerkers uit andere landen. • Is er een betere weg om allochtonen te integreren dan het bevorderen van ondernemerschap bij hen? • We zullen het ontslagrecht moeten veranderen, zodat ondernemingen zich sneller kunnen aanpassen aan zich veranderende omstandigheden, maar ook om werknemers eerder zicht op een baan te geven, zeker als ze goed zijn opgeleid en hun kennis bij de tijd is. • Op de weg is er zicht op betere doorstroming van het verkeer nu marktpartijen bij de oplossing worden betrokken. Doorgaan op deze weg. Ondanks mijn zorgen over de huidige economische toestand ben ik allesbehalve pessimistisch. Nederland is nog steeds een van ’s werelds sterkste economieën met een sterke internationale oriëntatie en met groot ondernemerschap. Dit ondernemerschap zal opnieuw de motor van de economie, van onze groei, moeten worden. Ondernemen in 2005 is dynamischer dan ooit. De snelheid waarmee de economie verandert is ongekend. Concurreren op loonkosten is onmogelijk en ook niet gewenst. Het belangrijkste concurrentiewapen is productiviteit, nieuwe dingen verzinnen, bestaande dingen beter doen. Dit is de enige legitimatie

voor het verschil in loonkosten. Voorsprong in productiviteit kan alleen bereikt worden door innovatie. Innovatie niet alleen in techniek, maar ook in het verrichten van diensten. Er lijkt een tegenstelling te bestaan tussen de wens van ondernemers snel op veranderende omstandigheden te reageren en sociaal ondernemen. Het gecompliceerd maken van het verkrijgen van vergunningen lijkt op een bescherming van de maatschappij, maar is dat niet. Het kostbaar en moeilijk maken van ontslag van werknemers lijkt sociaal beleid, maar is dat niet. De gemiddelde ondernemer heeft een hekel aan het ontslaan van medewerkers en wacht daarom hiermee lang en soms te lang. Plotselinge marktwijzigingen of technische ontwikkelingen dwingen echter tot snelle aanpassing van de arbeidskosten. Te trage procedures of te hoge kosten kunnen de continuïteit van de onderneming in gevaar brengen. Ook hier is behoefte aan vernieuwing: duidelijke spelregels, snelheid van handelen en controle achteraf.” Tijdens de vragenronde wisten de leden de voorzitter VNO-NCW te vinden. Zo vroeg Janneke Hadders van Dacom Plant Service uit Groningen aandacht voor ondernemerschap bij kennisinstellingen. In dit verband werd ook gewezen op de nieuwe ronde van kennisvouchers die via het Ministerie van Economische Zaken beschikbaar komen voor ondernemend Nederland. Rolf Koops (directeur Bouwend Nederland Noord) drong er op aan wetgeving te verhinderen gericht op een ongewenste administratieve rompslomp rondom de fiscale behandeling van bedrijfsauto’s. Hans Broekhuis (lector strategisch management Hanzehogeschool) beijverde zich voor meer samenwerking tussen kennisinstellingen en ondernemers.

adver

Bureau Van Werven locale en region In de afgelopen jaren is bureau Van Werven uitgegroeid tot een adviesbureau dat bij tal van economische en strategische projecten betrokken is. Daarbij opereert Van Werven voor zowel bedrijfsleven als overheden. S truc tuur versterking noodzakelijk De economie wordt steeds internationaler en groeit de laatste jaren vooral in Oost-Europa en Oost-Azië. Doordat de economische groei in Nederland flink is vertraagd, is de concurrentiepositie van het Nederlandse bedrijfsleven onder druk komen te staan. Dit vraagt om een herpositionering van het Nederlandse bedrijfsleven. Ook de Noordelijke bedrijven moeten hun concurrentiepositie ten opzichte van de opkomende landen versterken. ‘Bedrijven zouden meer ruimte moeten krijgen om te ondernemen, meer aandacht moeten besteden aan innovatie en zich beter internationaal moeten positioneren’, schrijft het Ministerie van Economische Zaken. ‘Om tot herstel van het groeivermogen van de economie en een verbetering van het vestigingsklimaat te komen moeten voorwaarden worden geschapen’, zo stelt Gerrit van Werven, directeur van bureau Van Werven. ‘Hierbij valt te denken aan ruimtelijke, fiscale en economische maatregelen, waardoor economische activiteiten beter tot bloei kunnen komen’. D iensten Bureau Van Werven ondersteunt overheden en bedrijfsleven bij het ontwikkelen van strategische projecten om de economische structuur te verbeteren. ‘De adviezen van het bureau bieden een onderbouwde basis voor concrete besluiten en investeringen’ aldus Gerrit van Werven. De medewerkers van bureau Van Werven hebben uitgebreide ervaring binnen zowel het bedrijfsleven als de overheid. Het bedrijf heeft zich in de afgelopen jaren ontwikkeld tot een toonaangevend adviesbureau op het gebied van locale en regionale economische ontwikkeling. Werkvelden Bureau Van Werven is actief in verschillende werkvelden: • Beleid en strategie – het bureau adviseert bij het maken van strategische beslissingen, onder meer op het gebied van investeringsklimaat, marketing, acquisitie, vastgoedinvesteringen en locatiekeuze; • Ruimtelijke economische ontwikkelingen en vastgoed – het bureau ondersteunt bedrijven en overheden bij de gebiedsontwikkeling, waaronder

•

•

•

•

de aanleg en revitalisering van bedrijventerreinen en kantorenlocaties. Van Werven verricht onderzoek in de vastgoedbranche, door het maken van analyses van lokale vastgoedmarkten, om zo overheden en bedrijfsleven te kunnen adviseren over hun (gemeentelijke en regionale) kantorenbeleid; Industrieontwikkeling – het bureau stelt waar nodig samenwerkingsmogelijkheden voor en werkt aan strategische ontwikkelingsplannen van economische clusters in bepaalde regio’s; Arbeidsmarkt – de beschikbaarheid van personeel is vaak een cruciale factor in het vestigingsbeleid van ondernemingen. Voor de overheden is het toe leiden van bepaalde doelgroepen, zoals langdurig werklozen, naar de arbeidsmarkt een centrale doelstelling. Bureau Van Werven formuleert projecten die een brug slaan tussen deze beide benaderingen door het adviseren van marktconforme programma’s voor arbeidsmarktbeleid; Innovatie – Van Werven begeleidt overheden en bedrijven bij het opzetten van innovatieprogramma’s, onder andere door het vormen van innovatiecoalities van geselecteerde bedrijvigheid. Energie – bureau Van Werven beschikt over een uitgebreide expertise van de energiesector, zo wordt er gewerkt aan strategische ontwikkelingen in het kader van Energy Valley.

P ro j e c te n Bureau Van Werven is onder andere betrokken bij: Energy Valley – Publieke en private partijen hebben met Energy Valley de handen ineengeslagen om de energieactiviteiten in Noord-Nederland uit te laten groeien tot een breed cluster van nationale en internationale betekenis. De drie pijlers van Energy Valley zijn: 1. Bedrijfsactiviteiten: uitbouwen van winnings- en opslagactiviteiten (o.a. heropening olievelden Schoonebeek en CO2-opslag), strategische positionering als knooppunt voor gasdiensten in Europa (o.a. aanleg extra pijpleidingen en creatie van opslagfaciliteiten) en clustervorming van het MKB (o.a. uitbesteding grote partijen aan regionale partijen en innovatieve toepassingen in MKB-bedrijfsactiviteiten)

torial

ale economische ontwikkeling

de planning van de aanleg van bedrijventerreinen. Het opzetten van een netwerk van bedrijvigheid om tot gezamenlijke aanpak voor economische ontwikkeling te komen is deel van dit project. Ontwikkelingsschets Chemie Park Delfzijl - Op dit moment ontwikkelt bureau Van Werven een ontwikkelingsschets voor bedrijventerrein Oosterhorn (één van de top 50 bedrijventerreinen in Nederland) in Delfzijl, waarop het Chemie Park Delfzijl is gelegen. Er wordt een visie geformuleerd voor de economische rol die Oosterhorn kan spelen voor de Nederlandse en Noord-Duitse economie. Dit project is gericht op uitbouw van industriële activiteiten en is kaderstellend voor ruimtelijke maatregelen. Co n t a c t Voor meer informatie over bureau Van Werven kunt u contact opnemen met: drs. G. van Werven, Reitdiepskade 4, 9718 BP, Groningen, tel.: 050-3604433 of via email [email protected], zie ook onze website: www.vanwerven.com

drs. G. van Werven

2. Duurzame energievoorziening: in Noord-Nederland is een golf van initiatieven ontstaan voor de toepassing van allerlei duurzame energieopties (o.a. productie van groen gas en biobrandstoffen). 3. Energiegerelateerde kennis: kennis is een belangrijke voorwaarde voor innovatie, daarom wordt de kennisinfrastructuur in Noord-Nederland verder uitgebouwd (o.a. opleiding en onderzoek bij WO-, HBO en MBO-kennisinstellingen ) A7-zone Fryslân – In de A7-kernzone werken de gemeenten Sneek, Skasterlân, Heerenveen, Opsterland en Smallingerland (Drachten) samen aan economische ontwikkeling. Er is een integraal programma opgezet, dat door het bureau wordt gecoördineerd en begeleid. Onderdelen van het programma zijn gezamenlijke aanleg van bedrijventerreinen, aanleg van ICT-infrastructuur en marktering en promotie. Stedelijk Netwerk Zwolle-Kampen – Deze regio is in de laatste jaren snel groeiend. Van Werven is betrokken bij het formuleren van het economisch beleid en

Out of the Box denken C r e a t iviteit en Innovatie in praktijk ‘Hoe stimuleer ik het ontstaan van goede, innovatieve ideeën?’ ‘Hoe realiseer ik een innovatie in de praktijk? ‘Hoe geef ik in mijn eigen bedrijf inhoud aan creativiteit en vernieuwing? Tijdens de bijeenkomst ‘Creativiteit? Van levensbelang! gingen de jasjes uit en werden de mouwen opgestroopt. De combinatie van deskundige coaches, een goede mix van jong en oud, van conventioneel en non-conventioneel, zomerse temperaturen en een goed bereikbare bar gaven de bijeenkomst vanaf het moment van binnenkomen een ongewone dynamiek.

E

en boeiende kruisbestuiving tussen leden afkomstig uit creative, non–creative industries en ondernemende studenten leidde tot nieuwe vergezichten. Onder begeleiding van Nicole van der Ouw (Creatief Verandermanagement ) en Anne Heleen Bijl (Creatieve Consultancy) kregen innovatieve ideeën maximale ontwikkelingskansen. Mensen traden – daartoe nadrukkelijk uitgenodigd - uit hun normale patronen. Interactie verzekerd. Natuurlijk helpt het als een glas bier of wijn binnen handbereik is. Maar het zou de bijeenkomst te kort doen het hier bij te laten. Creatieve processen kunnen gestimuleerd worden. Praktijkcases van de Philips Senseo en de nieuwe wereld van een autoschadebedrijf dat zich geconfronteerd ziet met minder schades, stimuleerden het nieuwe gestructureerde denken. Noem het ‘out-of-the-box’ – denken.

Een ondernemend en innovatief klimaat Wat maakt een organisatie, naast het bieden van een goed product of goede dienst, tot een bloeiende onderneming? Geïnspireerde, betrokken medewerkers zijn van het grootste belang! Mensen raken meer geïnspireerd voor het werk wat ze doen als ze kunnen werken in een open, constructieve sfeer waarin ideeën en meedenken worden gewaardeerd. Waar mensen respectvol met verschil van inzicht omgaan. Waar ieder op zoek gaat naar wat er van waarde is in een nieuw idee In een innovatief klimaat denken de medewerkers mee met elkaar, hebben de


18

verschillende teams en afdelingen oog voor elkaar, stromen de ideeën, kan er buiten gebaande wegen gedacht worden. De leidinggevende draagt er zorg voor dat initiatieven waardering krijgen en biedt ondersteuning om ideeën kans van slagen te geven. Om de goede ideeën te krijgen staan de medewerkers dicht bij de klant, kennen ze diens behoeften, anticiperen ze daarop en vinden ze een luisterend oor intern. Ze hebben geleerd op de juiste momenten ‘out of the box’ te denken en weten hoe ze de klant in een vroegtijdig stadium kunnen betrekken in het proces van vernieuwing.

Ideeënmanagement toegesneden op de organisatie en training van management en medewerkers zijn zeer waardevolle instrumenten om een inspirerende sfeer te creëren. Langs deze weg is vernieuwing mogelijk.

Missie en visie Een gezamenlijk verwoorde en onderschreven missie levert een grotere bijdrage aan een ondernemend klimaat, dan een eenzijdig door de directie verordonneerde missive. Een gezamenlijke inzet zorgt ook voor meer draagvlak bij de uitwerking ervan. Ieder weet in welke richting hij of zij zich

Een productielijn naar een lagelonenland Een team in de industrie krijgt een heel lastige opdracht. Ze moeten hun eigen productielijn overbrengen naar een lagelonenland. Daarna zullen de meeste van hen geen baan meer hebben bij dit bedrijf. U kunt zich de reacties en de bedekte acties voorstellen.... Ze redden het door met creatieve methodieken uit te wisselen en oog te krijgen voor de kansen die deze situatie toch biedt! Veel meer dan iemand vermoed had! Enkele medewerkers worden nu wereldwijd ingezet om productielijnen over te brengen naar lagelonenlanden. Andere medewerkers hebben de ontdekte kansen verzilverd en daarmee ander werk gecreeerd binnen het bedrijf. Werk met meer uitdaging, werk op hoger niveau....

Een visietraject in een cynische omgeving Bij een overheidsorganisatie heerst halverwege een onduidelijk vormgegeven reorganisatie cynisme en weinig vertrouwen in management. Hoewel er nieuw management van buitenaf is binnengekomen en zij er hard aan trekken om het vertrouwen te herstellen, blijft men hangen aan het verleden. Het visietraject gezamenlijk met de medewerkers richt de blik op de toekomst. De medewerkers worden meegenomen in werkvormen waardoor ze plezier met elkaar hebben (en die ondertussen wel over de visie en strategie gaan). Ze leren elkaar beter kennen en door het plezier lukt het de belangrijkste stoorzenders niet om vat te krijgen op het proces. Sterker nog, ze krijgen van hun collega’s te horen: ‘Hou nou toch eens op met mopperen, ik heb lol!’. Dit traject is een keerpunt geweest. Het management heeft het inmiddels een stuk rustiger. Er wordt constructief samengewerkt en gebouwd aan de nieuwe organisatie.

Discussie onder leiding van Nicole van der Ouw (links) en Anne Heleen Bijl (rechts)

Intensieve workshops

Verder praten aan de bar

kan inzetten. Meerdere keuzes liggen binnen bereik. Er ontstaat een mate van ruimte en vrijheid die het broodnodige ondernemende initiatief stimuleert, terwijl men het gezamenlijke doel voor ogen houdt. Zo wordt samenwerking een inspirerend, dynamisch proces.

Tot slot Anders kijken naar problemen levert andere inzichten en mogelijkheden. Dit schept ruimte voor de betrokkenen om op eigen wijze vorm te geven aan de verandering. Mensen willen best veranderen, maar niet veranderd worden. Een nieuw product een nieuwe markt, een cultuurverandering of de verbetering waar je al zo lang naar zocht ... Ze zijn makkelijker te vinden met de inzet van creatieve technieken en je hebt er nog plezier bij ook!


19

Tijd voor ontspanning

Een andere lesson learned was de vaststelling dat creativiteit werkelijk te managen is. Met dank aan Nicole van der Ouw en Anne Heleen Bijl. Hans Haerkens [email protected] Op woensdag 14 december 2005 organiseert VNO-NCW Noord de derde bijeenkomst over creativiteit dit kalenderjaar. Dit keer in theater Tryater te Leeuwarden tezamen met studenten van de Popacademie aldaar. Persoonlijke leden van VNO-NCW Noord zijn hiervoor van harte uitgenodigd.

Edward de Bono, de man van het ‘lateraal denken’ kondigde de 21ste eeuw aan als de eeuw waarin alleen de creatievelingen overleven. In het invloedrijke Global Competetiveness Report van het World Economic Forum wordt aandacht geschonken aan het creatieve vermogen van landen. Creativiteit moet dus. Kan het ook? Jazeker. In onze anderhalve kilo hersenen bevinden zich in totaal tienduizend miljard neuronen die op een complexe en unieke wijze zijn geschakeld. Dit leidt tot verrassende ideeën en inzichten. Creativiteit, ja het kan dus ook!

Parlementariërs in gesprek D rents Museum brandpu nt voor Rechtstreeks in gesprek met zes noordelijke kamerleden. Zonder op voorhand onderwerpen uit te sluiten. Een fraaie gelegenheid voor zowel leden VNO-NCW Noord als politici om van hun hart geen moordkuil te maken. Elkaar aanspreken op verantwoordelijkheden. Welke bijdrage mogen we van elkaar verwachten ? De onderlinge gesprekken waren ontspannen en van een hoog inhoudelijk

Publieke support voor ondernemersagenda Openhartige gedachtewisselingen tussen noordelijke parlementariërs en noordelijke ondernemers blijven altijd nodig op verschillende frequenties en tijdstippen. Vragen als wat doen parlementariërs als politieke voorhoede van onze noordelijke regio; wat houdt hen bezig; wat zijn hun ambities, welke verbindingen zijn er te leggen met de regio? Met welke vragen worstelen Kamerleden bij de uitoefening van hun beroep; maar ook welke oproep doen zij aan ondernemend Noord Nederland? Het is om die reden belangrijk voor ondernemingen dat economie een prominente plaats heeft en behoudt op het netvlies van overheden. Dit geldt zowel voor de gemeentelijke, provinciale als bij uitstek de nationale overheid.

gehalte. Elk Kamerlid keerde met volle bepakking terug naar politiek Den Haag. De regio zal het mettertijd weten. Hechte relaties VNO-NCW Noord hecht aan goede relaties met politici. Immers zij bepalen de kaders waarbinnen bedrijven hun werk kunnen doen. Het is deels het bestaansrecht van VNO-NCW Noord de kloof tussen beiden te dichten. Projecten als ‘Ondernemende Staten’ - ( initiatief waarbij noordelijke Statenleden gekoppeld zijn aan ondernemers) en het ‘TOP-project’ ( initiatief waarbij noordelijke parlementariërs gekoppeld zijn aan ondernemers) zijn prima illustraties hoe hieraan handen en voeten te geven. Genoemde initiatieven betrekken meer dan 100 persoonlijke leden van VNO-NCW Noord bij het verdiepen van de relaties tussen politiek en bedrijfsleven. De interactieve bijeenkomst te Assen droeg bij aan het beter vaststellen van de uitdagingen waarvoor de regio staat.


20

Concurrerender Hoe krijgen we de noordelijke regio concurrerender met aandacht voor het welzijn van al zijn bewoners ? Daar ging het om. Welke bijdrage kunnen we daaraan vanuit een gezamenlijke en gedeelde verantwoordelijkheid geven ? De discussie was levendig. Er was veel bijval en enthousiasme.

Open gedachtewisseling hield iedereen bij de les

Veel zaken zijn geadresseerd, niet alles heeft na zo’n middag de status van volledig afgerond. Dat viel ook niet te verwachten. Waar ging het zoal over ? Van verplichte advertenties in de Staatscourant tot Zuiderzeelijn, van noordelijke unique selling points tot heffingen Kamer van Koophandel, van uitval scholieren tot ruimere interpretatie van regels, van verminderde sociale en fysieke weerbaarheid jongeren tot de vrouwelijke vertegenwoordiging van de ondernemersvereniging, van pretpakketten tot innovatie, over de positie

Door Henk Pijlman, voorzitter College van Bestuur Hanzehogeschool, werd een oproep gedaan het vak wiskunde met de grootst mogelijke spoed te herwaarderen. Geen kenniseconomie kan zonder wiskunde. Op de pabo dreigt het vak op de achtergrond te geraken bij de vooropleiding van docenten. De opleiding tot leraar kan niet zonder expliciete aandacht voor wiskunde. Het is van belang zoveel mogelijk wiskunde in de maatschappij te krijgen. Nederland loopt hierin internatonaal hopeloos achter.

met ondernemers p o litie k m e t i e r e n o n d e r nemersagenda kenen om (regionaal) succes te hebben. Be good and tell it. Er is veel expertise over en weer aanwezig. De deelnemende Kamerleden en leden van VNO-NCW Noord willen in elk geval hieraan hun steentje bijdragen.

Vervolg

Sterke bezetting van noordelijke parlementariërs

De heren Jacobse (GN-IX) en Koster (Royal De Boer Stalinrichting) in gesprek met Roland Kortenhorst (CDA)

van jongeren en het maatschappelijk rendement van het onderwijs, van voedselveiligheid tot pkb Waddenzee. En alles wat daar tussenin ligt. Duidelijk is in elk geval dat ondernemers en politici meer voor elkaar kunnen bete-

Bij politiek leiderschap komen hele andere dingen kijken dan leiderschap in het bedrijfsleven. De ervaring leert dat zakelijk succes geen garantie is voor succes in de politiek. Het omgekeerde overigens ook niet. Belangrijke rode lijnen in alle discussies vormde de aandacht voor scholing en werk. Over het belang van scholing is iedereen het eens. Maar hoe zorg je voor werk. We zitten midden in de spanning van klassieke verzorgingsstaat en een wereld van open grenzen. En dat landen met minder sociale bescherming en meer concurrentie de laatste jaren beter presteren dan het Europese vasteland. De echte kwestie is te zorgen voor een gevoel van nieuw perspectief op welvaart en werk. De strategische agenda voor Noord -Nederland dient hiertoe een nieuwe aanzet te geven. Gevoed door ondernemers. Gefaciliteerd door de politiek.

Jacques Tichelaar, Tweede Kamerlid PvdA, stelde vast dat de eindtermen van scholieren voor een specifieke aanstelling bij het marinebedrijf, niet voldeden aan de begintermen van de werkgever. Het onderwerp werd geadresseerd door Herman van der Til, Brigadegeneraal der Mariniers. Begintermen die strikt genomen niet afwijken van de gestelde eindtermen van betreffende opleiding. De situatie wordt door het diploma derhalve mooier voorgesteld dan de werkelijkheid gebiedt. Foute impulsen in het bekostigingssysteem dragen hiertoe bij. Een maatschappelijk kapitaalverlies, dat via een ‘on the job training’ wordt rechtgezet. Het zou niet mogen gebeuren is het commentaar van de woordvoerder onderwijs van de PvdA.

Hans Haerkens [email protected]

vlnr: mevrouw M.J. van Dijken - Lid Tweede Kamer PvdA de heer H. Jager - Lid Tweede Kamer CDA de heer ir. P.H. Hofstra - Lid Tweede Kamer VVD de heer R.W.F. Kortenhorst - Lid Tweede Kamer CDA mevrouw J.F. Snijder – Hazelfhoff - Lid Tweede Kamer VVD de heer J. Tichelaar - Lid Tweede Kamer PvdA Janneke Snijder-Hazelhoff (VVD) op de kansel


21

Het Ondernemersga VNO-NCW Noord wil onder Het Ondernemersgala VNO-NCW Noord in het Martiniplaza te Groningen op vrijdag 2 september dreunde dit jaar langer na dan anders. Wisselende optredens van het Noord-Nederlands Orkest, Driek van Wissen, Petra Berger, Simone Lamsma en niet in de laatste plaats het bestuur VNO-NCW Noord misten hun uitwerking niet. Tijdens het Motorbike evenement op het TT- circuit te Assen ruim een dag later was het nog steeds ‘the talk of the town’. Het feestelijke programma met alles er om heen was dit keer dan ook nog meer ontspannen en uitbundiger dan men gewend was. Hoe ernstiger de crisis hoe groter het feest moeten de organisatoren gedacht hebben. In elk geval waren er zeer vele ondernemers aanwezig en met hen talrijke vertegenwoordigers uit de wereld van politiek en cultuur. Driek van Wissen – nationaal dichter des vaderlands - gaf een nieuwe betekenis aan hetgeen VNO-NCW Noord vermag. “In een bedrijf heb je een baas en je hebt ondergeschikten. En zo’n ondergeschikte krijgt van de baas de nodige opdrachten en dan gaat hij aan het werk. En als dit werk naar tevredenheid voltooid is, geeft hij dit werk als het ware aan zijn baas. De ondergeschikte is derhalve de werkgéver. En als de baas ook tevreden is, accepteert hij het, hij neemt het werk aan, hij is de werknémer. Dus het VNO-NCW, is een werknémersorganisatie.” Verder merkte hij op dat het leven van een ondernemer slopend is met verwijzing naar de voorlichtingsbijeenkomst over de leven-sloopregeling. Voorzitter Louwe Dijkema meldde dat het bestuur van de vereniging scherp profiel wilde kiezen als voorhoede van een geëngageerde achterban. We will rock you. ‘Vertrouwen in verandering’, zo luidt het verbindende thema van dit nieuwe verenigingsjaar. Zeker voor wat het openingsfeest betreft was er alle vertrouwen in de uitkomst van de beoogde veranderingen. Een warm welkom op de rode loper

Een fantastisch optreden van Petra Berger, begeleid door het NNO

De feestrede van Driek van Wissen, Dichter des Vaderlands

Het Noord Nederlan

Het bestuur van VNO-NCW Noord is de volgende bedrijven, die het OndernemersgalaVNO-NCW Noord mogelijk hebben gemaakt, bijzonder erkentelijk:


22

ala VNO-NCW Noord nemers en politiek raken Foto’s: JAV Studio’s, Assen

staatsieportret

Marjan en Herm an

Roose

Bernard Wientjes, Hans Haerkens, Hans Alders en Louwe Dijkema in conclaaf

“WE WILL ROCK YOU!” – het bestuur van VNO-NCW Noord

ndsorkest speelt de Bolero van Ravel


23

20% Winst is mooi… Maar als ze niet betalen is het 100% verlies

15% inkoop

22% vaste lasten

43% personeel

20% winst

Meppel / Emmen / Drachten / Groningen

Tel: 0522-23 89 38 Fax: 0522-26 04 93

Meppel: Blankenstein 148 Emmen: Wilhelminastraat 90-92a Drachten: Omloop 58 Groningen: Leonard Springerlaan 9

Ondernemers opgelet !! U besteedt veel tijd aan uw kostprijscalculatie. Een scherp en goed inzicht in uw kostenstructuur is belangrijk. Maar wat blijft er van uw calculatieschema over als uw klant niet kan betalen? Kroes & Partners Gerechtsdeurwaarders en Incasso besteden juist veel tijd aan debiteurenbeheer en incassobeleid, want betaalde omzet is pas behaalde omzet. Besteed ook meer tijd aan uw incassobeleid en maak een vrijblijvende afspraak met

E-mail: [email protected] Website: www.kroes.ggn.nl GGN heeft vestigingen in heel Nederland.

één van onze adviseurs. Kroes & Partners is aangesloten bij GGN. Een landelijk netwerk van 30 kantoren die incasso's en gerechtelijke procedures uitvoeren.

Warenhuis Vanderveen: uniek winkelconcept stuwt Assen vooruit Voor wie naar Assen gaat, is Vanderveen een must. Centraal gelegen aan het Koopmansplein in de binnenstad heeft het haar eigen positie verworven naast internationale grootheden als De Bijenkorf, Galeries Lafayette, Harrod’s en Kaufhof. New York heeft Macy’s, London z’n Harrods, Amsterdam de Bijenkorf en Assen heeft z’n altijd weer verrassende Vanderveen!

verbeelding spreekt, is dit bij Vanderveen geheel anders. Het warenhuis heeft een opvallende glazen gevel, ontworpen door de Nederlandse architect Herman Hertzberger.

slogan van warenhuis Vanderveen, eind 20ste eeuw

Shops in the shop

D

egene die een wandeling maakt door verschillende stadscentra in Nederland, zal al snel getroffen zijn door de eenvormigheid van de winkelbestanden. Zo zal hij / zij in de meeste steden een zaak van Vroom & Dreesmann vinden, een filiaal van Blokker en/of een vestiging van de Hema. Veel van deze bedrijven behoren tot nationale en internationaal opererende holdings. In Assen treft men een uniek grootwinkelbedrijf aan, dat niet past in het hiervoor geschetste patroon. Met slechts één vestiging is dit familiebedrijf bijzonder succesvol. Het warenhuis is gevestigd in een pand met drie verkooplagen in 14.500 m2 winkeloppervlakte. Qua omvang is het te vergelijken met bijvoorbeeld De Bijenkorf in Amsterdam. Terwijl bij de meeste winkelbedrijven de architectuur weinig tot de

Het warenhuis anno 2005 moet niet alleen concurreren met ander winkelbedrijven, maar ook met pretparken en sportwedstrijden. Het warenhuis is met zijn enorme verkoopruimte en gevarieerde collectie een bijzondere verschijning in de stedelijke detailhandel. De winkelgigant biedt geen dagelijkse boodschappen, maar vooral duurzame en luxe producten, de zogenaamde ‘shopping goods’. Het warenhuis was het eerste moderne grootwinkelbedrijf dat industriële producten in massa verkocht tegen vaste, lage prijzen.


25

De totale collectie van Vanderveen is van een omvang en diepte die te vergelijken is met die van de grootste warenhuizen in De Amerikaanse bevrijders inspireerden de familie in 1945 tot het opzetten van een ‘huge department store’, een warenhuis in de traditie van de fameuze Parijse warenhuizen, maar georganiseerd volgens de Amerikaanse ‘joint venture’. Per afdeling werd uitgekeken naar een sterke, gespecialiseerde vendor-partner: het shop-in-shop warenhuis. Om de nieuw ingeslagen weg kracht bij te zetten, veramerikaniseerde de naam van de zaak en van de familie: Vanderveen.

binnen- en buitenland, maar de formule is anders. Het gehele Vanderveen-warenhuis bestaat uit ‘shops-in-the-shop’, beheerd door gespecialiseerde partners. Een aantal ‘leased departments’ wordt geëxploiteerd door merkfabrikanten. Het overgrote deel is in handen van zelfstandige ondernemers die als franchisenemer optreden van één van de grote winkelketens van ons land. Met specialisten die hun afdeling als hun eigen zaak exploiteren, vertoont het Vanderveenwarenhuis tegelijkertijd een beeld van een centraal geleide onderneming. Voor diensten, zoals de gezamenlijke pr, en voor het gebruik van de verkoopruimte wordt een ‘management-fee’ betaald aan de directie van Vanderveen. De familie Vanderveen ziet erop toe dat de organisatie van deze bijzondere detailhandelsvorm zowel intern als extern zo goed mogelijk

verloopt. Een plezierige ‘funshopping’sfeer, met veel persoonlijke aandacht voor de consument, staat voor de Vanderveen’s voorop. De leiding van het warenhuis zorgt ervoor dat het publiek Vanderveen als één organisatie ervaart, zoals het gewend is bij bijvoorbeeld Vroom & Dreesmann en De Bijenkorf. Hiertoe maakt de familie Vanderveen gebruik van een opvallend prprogramma. Het Vanderveen-warenhuis is zeer regelmatig in Assen en omgeving in het nieuws, met tal van reclamestunts en spraakmakende evenementen. De geschiedenis van de familie Vanderveen toont aan dat zij zich vanaf het begin sterk verbonden hebben gevoeld met de stad Assen en omgeving. Ambities om een soortgelijk bedrijf elders op te richten, hebben zij niet gehad. Zij hebben hun onafhankelijkheid doorlopend weten te handhaven, hoewel zij zich in tegenstelling tot andere grootwinkelbedrijven hebben beperkt tot één vestiging. Inmiddels is de vierde generatie van de Vanderveen onderneming aan het bewind. Een belangrijk deel van de inhoud van dit artikel is ontleend aan het boek ‘winkelen in weelde ; warenhuizen in West – Europa 1860 – 2000’.

Hans Haerkens [email protected]

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

Het verplichte procuraat in civiele rechtszaken verdwijnt De Minister van Justitie, de heer Donner, wil het verplichte procuraat (een regeling uit de 19e eeuw) met ingang van 1 juli

tiserende advocaten er voor in stonden dat collega-advocaten uit een ander gedeelte van het land ook inderdaad advocaat waren en de processtukken die bij een Rechtbank werden ingediend op naam waren gesteld van een (plaatselijke) procureur, die dan door het betreffende gerecht op deze stukken kon worden aangesproken.

voor Rechtsbijstand toegankelijk wordt. Op dit moment beheert nog elk van de in totaal 19 Rechtbanken haar eigen register. Deze samenvoeging van bestanden bespaart veel tijd en verkleint de kans op bestandsvervuiling. Het is de bedoeling dat de basisregistratie van de advocaten eind 2005 al functioneel zal zijn.

De wetgever is van oordeel dat er inmiddels voldoende redenen zijn om in alle civiele procedures over te gaan tot afschaffing van het procuraat. Na de afschaffing van het procuraat kunnen advocaten zich voortaan in alle civiele zaken rechtstreeks wenden tot de rechtbanken. Dit betekent dat rechtbanken in civiele zaken ook met advocaten van buiten hun arrondissement te maken krijgen. Daarom is het wel noodzakelijk dat er een landelijk register komt waarin gegevens staan van alle advocaten in Nederland, zodat elk gerecht dit register – het advocatentableau – kan raadplegen. Minister Donner heeft besloten de Neder-

Wat is uw voordeel? Als u nu een factuur ontvangt van uw advocaat en u procedeert bij een ander gerecht dan het plaatselijke, dan is het zeer waarschijnlijk dat een deel van de door u aan uw advocaat te betalen kosten, het procureurshonorarium van een procureur is. Dit gaat dus verdwijnen. In principe kunt u als opdrachtgever dan voordeliger uit zijn.

2007 afschaffen. Dit heeft hij recentelijk in een brief aan de Tweede Kamer bericht. Nog dit jaar zal de bewindsman daarover een wetsvoorstel naar de Ministerraad en vervolgens aan de Tweede Kamer zenden. Een stap vooruit, vindt VNO-NCW Noord.

D

e aanstaande regeling ziet toe op het gegeven dat een advocaat die buiten zijn eigen arrondissement wil procederen, daarvoor niet langer verplicht een collega-advocaat in een ander arrondissement hoeft in te schakelen. Wanneer bijvoorbeeld een advocaat uit Roden wenst te procederen bij de rechtbank in Leeuwarden, dient hij een collega-advocaat in het arrondissement Leeuwarden “in te huren”. Dit stamt nog uit een tijd waar moderne communicatiemiddelen ontbraken en er sprake was van geringe mobiliteit. Vandaag de dag zijn de omstandigheden die het procuraat destijds noodzakelijk maakten niet meer aanwezig. Een rechter in Groningen kan relatief makkelijk verifiëren of mr. X inderdaad advocaat is in Zeeland. Dit was destijds namelijk één van de redenen om het procuraat in te voeren. Rechtbanken wensten dat plaatselijk prak-


27

landse Orde van Advocaten te gaan belasten met het beheer van dit landelijk register dat behalve voor de rechtbanken, ook voor de plaatselijke Orden en de Raden

Peter Buurman [email protected] mr. R. Lagerwaard Schuurmans Advocaten

Een agenda voor Verbetervoo rstellen

D

oor leden van VNO-NCW Noord actief in betreffende regio is aangedrongen op een aanvallend toekomstperspectief. Ondanks diverse initiatieven, - waaraan het de afgelopen jaren beslist niet heeft ontbroken -, ontbreekt een dwingend kader met structurele verbetervoorstellen. Met name voorstellen die door de markt worden gedragen. Er zijn twijfels of de voorgestelde bestuurlijke inzet van beide betrokken provincies via de agenda voor de Veenkoloniën toereikend is voor de zo gewenste koerswijziging van de regio. Gezocht is naar het traceren van marktkansen in een regio die er harder aan wil trekken. Een pleidooi van VNO-NCW Noord voor meer samenhang, meer selectie en meer markt. Alles gericht op een versteviging van de economische positie van de regio.

Situatieschets De Veenkoloniën vormen een tamelijk complex bestuurlijk administratief brouwsel. Zo hebben zes ministeries, twee provincies, twee waterschappen en negen gemeenten een gedeelde verantwoordelijkheid ten aanzien van betreffend gebied. De regio valt niet samen met de gemeentegrenzen. Er is geen sprake van een administratieve stroomlijning. De regio vormt mede als gevolg van hiervoor genoemde geen bestuurlijk geheel. Er bestaan twijfels over de effectiviteit van de middelen bij afwezigheid van de transparantie ervan. Een en ander kan niet verhullen dat er in de regio sprake is van een onevenredige afhankelijkheid van overdrachtsinkomens.

Te veel overheden en te weinig markt Tot dit moment wordt de discussie over de Veenkoloniën vooral gevoerd door overheden. Er zijn zoveel bestuurders en ambtenaren betrokken bij de Veenkoloniën dat het gevaar reëel is dat niemand zich hiervoor rechtstreeks aangesproken voelt. Wie is er verantwoordelijk en wie is rechtstreeks aan


28

Recente historie ➔ Commissie structuurversterking Veenkoloniën december 2000 ➔ Start commissie Hoekstra “De commissie heeft tot taak het analyseren van de huidige sociaal-economische situatie van de Drents-Groningse Veenkoloniën, daaronder begrepen het bepalen van de effectiviteit van eerder getroffen maatregelen ten behoeve van het gebied, in het perspectief van verdere beleidsvorming.” ➔ Rapportage Commissie Hoekstra mei 2001 Commissie bepleit regiovisie ➔ Kabinet behandelt rapportage Hoekstra december 2001 Aangekondigd: transparantie geldstromen/ Inzet: betere benutting bestaand beleid en integrale aanpak ➔ Behandeling regeringsstandpunt door Tweede Kamer 8 februari 2002 ➔ Motie Waalkens / Snijder Oproep tot specifiek gebiedsgericht beleid met passend financieel instrumentarium Start Agenda voor de Veenkoloniën 25 april 2002 ➔ Motie Tichelaar 20 november 2002 ➔ Motie Waalkens / Snijder Presentatie overzicht geldstromen veenkoloniën 2002 oktober 2003 ➔ Antwoord Minister LNV op motie Waalkens/Snijder en motie Tichelaar 27 oktober 2003 ➔ Start kerngroep Veenkoloniën van VNO-NCW Noord november 2003 ➔ Uitvoeringsprogramma 2004 Agenda voor de veenkoloniën december 2003 ➔ Bijeenkomst van vaste Kamerco. LNV en EZ te Veendam 16 februari 2004 Voorlopige conclusies van bovenstaande inspanningen: • Er is geen gebrek aan middelen • De vermogens van overheden om de noodzakelijke dynamiek te bewerkstelligen moeten niet worden overschat. Het zijn in de eerste plaats ondernemers die zorg dragen voor het benutten van marktkansen. • Er is aanleiding op grond van bovengemiddelde werkloosheidscijfers de regio van extra impulsen te voorzien. • De beslissingsbevoegdheid ligt in de regio. Voorkomen moet worden dat beperkende regelgeving voorgestelde marktinitiatieven in de kiem smoort. (Zo laat de Minister van LNV tijdens de vergadering van de vaste commissie van LNV en EZ te Veendam fijntjes weten dat “er van de zijde van het Rijk geen beperking ligt voor meer intensieve veehouderij in de regio, maar zijn regionale ruimtelijke verordeningen hiervoor bepalend.”

te spreken op voortgangsbewaking etc. De indruk bestaat dat de bestuurlijke samenhang en samenwerking op zijn zachtst gezegd niet optimaal rendeert. De bestuurlijke wil om te komen tot resultaat verloopt te vaak via de gemeentegrenzen waar juist een regiospecifieke beoordeling van het grootste belang is. Ambtelijke

molens kunnen zich hierin transformeren tot een hindermacht. In tegenstelling tot een zich geleidelijk wijzigende praktijk is de nationale beeldvorming er nog steeds een van een ongewenste taaie monocultuur. Te overwegen valt de naamgeving te wijzigen. ‘provincie Drenthe’ of ‘provincie Groningen’ ver-

de Veenkoloniën V NO-N C W N o o r d In de Veenkoloniën vindt u nog rust en ruimte, in een schoon gebied met grote cultuurhistorische waarde. Onder zware en sterk wisselende omstandigheden bouwden de mensen hier een bestaan op. Nog steeds heerst er een mentaliteit van aanpakken. Het is goed wonen in de Veenkoloniën en dat moet zo blijven. We moeten onze krachten bundelen voor de toekomst van de Veenkoloniën.

Ruimte voor de toekomst!

koopt vele malen beter dan ‘Veenkoloniën’, voor de buitenstaander. Dit imago ombuigen naar een van ruimtelijke kwaliteit en kansrijkheid vereist een zeer forse en permanente inspanning. Projecten als de Blauwe Stad zijn voorbeelden hoe het ook kan. Op meerdere fronten zal periodiek bewijslast dienen te worden overlegd. In de eerste plaats door assertieve bewoners en ondernemers van de regio zelf, vindt VNO-NCW Noord.

Bestuurlijk politiek kader in de regio Voor de ruimtelijke en economische structuurversterking van de Veenkoloniën is de Agenda voor de Veenkoloniën met een programma van 10 projecten vastgesteld. Dit is een initiatief van de provincies Groningen en Drenthe. Hierin zijn de hierna volgende prioritaire projecten beschreven: • aansluiting scholing – werk • brede scholen en multifunctionele centra • inplaatsing melkveehouderij


29

• landschapsontwikkelingsplan • ontwikkeling verwerking en teelt vezelhennep • technische uitwerking vaarverbinding Erica – Ter Apel • veenkoloniaal glasvezeltracé • ombouw N366/N391 tot autoweg • recreatie en toerisme • regio op eigen kracht Recentelijk is de projectmatige uitwerking van diverse voorstellen aan de Provinciale Staten van Groningen en Drenthe voorgelegd. Bij die gelegenheid werd aangedrongen op meer aansluiting bij de markt.

Reactie VNO-NCW Noord Een visie voor de Veenkoloniën zou veel meer moeten inzetten op een hoogwaardige kennisgedreven koers. Het belang van innovatie op alle niveaus kan niet vaak genoeg worden onderstreept. De regio kent een variëteit aan bedrijven die voortreffelijk opereren in een internationaal concurrerende omgeving. Een voordurend alert rea-

geren op nieuwe ontwikkelingen is hierbij cruciaal. De kansen voor de Veenkoloniën zijn voor een belangrijk deel gerelateerd aan de stad Groningen. Verbetering van de bereikbaarheid (zweeftreinverbinding met Randstad en Hamburg/verdubbeling N33/ ICT infrastructuur) heeft ook effect op de Veenkoloniën. Dit geldt ook voor de verbinding met het kenniscluster in de stad Groningen op het gebied van biotech, energie, scheepsbouw en procestechnologie.

Actiepunten: • Formuleer een introductie programma; maak een onderscheidende 10 pluspuntenkaart voor iedereen herkenbaar en te begrijpen. Voor dit introductieprogramma krijgt iedereen een uitnodiging die in zijn / haar uitingen blijk geeft de regio slechts gebrekkig te kennen. • Denk na over naamgeving naar buiten. • Bestaande bedrijven mobiliseren tot assertieve ambassadeurs van de regio; be good and tell it. VNO-NCW Noord stelt voor in elk geval die partijen te betrekken die zich eerder bereid verklaarden kamerleden binnen hun bedrijf te willen verwelkomen. • Formeer een private denktank die jaarlijks een symposium organiseert teneinde voortgang te bewaken en nieuwe initiatieven te lanceren; deze denktank houdt contact met de betrokken overheden die zijn verbonden via de ‘Agenda voor de Veenkoloniën’. VNO-NCW Noord is bereid dit symposium in de eerste jaren te ‘hosten’. • Werk aan een herkenbare regionale agenda gericht op innovatiegedreven bedrijvigheid • Blijf krachtig inzetten op verdubbeling N33 en aanleg zweeftreinverbinding naar westen en oosten.

Generiek: • aansluiten bij wat nu sterk is • intensieve startersbegeleiding • scholing richten op werkenden

Het nieuwe wonen

• sluit aan bij agenda voor vitaal platteland • kies voor inzet gericht op stedelijke kernen, waarbij het platteland een bovengemiddelde woonfunctie heeft en ruimte biedt voor kleinschalige bedrijvigheid • sluit aan bij ondernemersbrief en industriebrief van Ministerie van EZ

Korte toelichting bij voorgestelde markt-initiatieven: Pilot regellichte zone in Veenkoloniën ‘anders omgaan met regelgeving en handhaving’. Vanuit de projecten administratieve lasten en vermindering van regeldruk zijn er genoeg zinvolle ideeën voor een dergelijke pilot te bedenken. Een dergelijke insteek zou aangevuld moeten worden met andere structuurversterkende maatregelen (specifieke onderdelen agenda ‘koers verlegd’ of agenda ‘vitaal platteland’). Doelstelling zou moeten zijn dat een dergelijke pilot bij succes een uitstraling heeft naar de rest van Nederland, niet om langdurig een gebied met minder regels te hebben. Ook door de KvK Groningen wordt aangedrongen op een pilot Veenkoloniën.

Lofar Lofar – ’s werelds snelste internet – heeft veel affiniteit met vernieuwende ICT ontwikkelingen. Deze astro-techniek – waarvan het epicentrum op schootsafstand van de Veenkoloniën ligt - wordt onder meer toegepast in draadloze communicatie, beeldvorming en computervisualisatie


30

en in geavanceerde meetapparatuur voor gezondheidszorg. Maar ook geofysisch onderzoek en ontwikkeling van precisielandbouwtechnieken (betere en meer duurzame benutting van Nederlandse bodemschatten) zullen dankzij Lofar een impuls krijgen. Het Lofar project kan alleen maar slagen indien er sprake is van een hechte publiek-private samenwerking.

Dataverwerkende bedrijvigheid: De regio kent een opvallende aanwezigheid van grotere bedrijven met een expertise van dataverwerkende bedrijvigheid. Deze opereren ogenschijnlijk geïsoleerd van elkaar.

Shared service centers Reeds eerder heeft VNO-NCW Noord gewezen op de specifieke mogelijkheden van deze bedrijvigheid voor de regio. Forse besparingen voor rijk ( 10%) en markt (22%) zijn te realiseren. Zie het onderzoek dat in oktober 2002 in opdracht van VNO-NCW Noord door de Stec Groep is uitgevoerd. Ook voor overheidsdiensten zijn aantrekkelijke kostenvoordelen te behalen bij vestiging van een ssc in de noordelijke regio. Concreet: een autonoom kostenvoordeel van 10%. Juist de Rijksoverheid die zich moet verantwoorden over de inzet van schaarse publieke middelen, dient extra gevoelig te zijn voor de potentiële mogelijkheden die specifieke regio’s hierbij kunnen vervullen.

In Noord-Nederland bestaat een toenemende behoefte aan hoogwaardige woonlocaties. De aanleg van particuliere landgoederen nieuwe stijl speelt niet alleen in op deze ontwikkeling, maar geeft het gebied ook een maatschappelijke meerwaarde. Nieuwe landgoederen bieden de mogelijkheden voor kwalitatief hoogwaardig wonen, werken en recreëren. De Veenkoloniën zou door het stimuleren van de aanleg van nieuwe landgoederen meer kapitaalkrachtige woningzoekenden aan kunnen trekken. Het kabinet wil particulier natuurbeheer bevorderen. Door financieringslasten te verlichten en fiscale regels te versoepelen is met beperkte middelen veel te bereiken. De overheid, in het bijzonder het ministerie van landbouw, wil op termijn 60.000 ha agrarische grond omzetten in groenstructuren of landgoederen. Hans Haerkens [email protected]

Vrouwen in VNO-NCW Noord Netwerk O p z o e k n a a r c o n t a ct en andere kleuren Waarom zien we zo weinig vrouwen in het netwerk en bij bijeenkomsten van VNO-NCW Noord? Een van de stellingen waarover met vrouwelijke leden van de vereniging werd gediscussieerd, op uitdrukkelijk verzoek van de leden zelf. Het thema van de dag luidde ‘Vrouwen in het netwerk’. Het algemene gevoel bestaat dat de belangen van (vrouwelijke) ondernemers zijn gediend met een hogere participatie van vrouwen binnen de netwerken van VNO-NCW Noord.

T

wee hoofdredenen waren er voor het organiseren van deze bijeenkomst. Regelmatig zijn er signalen van vrouwen die aangeven contact te willen met andere vrouwelijke leden. Gewezen wordt met name op de zeer geslaagde vrouwenbijeenkomst uit 2002. Verder wordt geconstateerd dat binnen VNONCW Noord het aandeel vrouwen in het ledenbestand slechts 6,7% bedraagt. Dit is niet representatief voor het snel groeiende aandeel van vrouwen dat directieverantwoordelijkheid draagt binnen het noordelijke bedrijfsleven. VNO-NCW Noord wil zich extra inspannen hierin verandering aan te brengen.

Bescheidenheid en profilering “Passie is dé leidraad voor succes”, aldus Wija Koers-Drent, directeur-eigenaar van de gelijknamige Relatiemarketing en Internetservices bedrijven. Passie voel je alleen als je dingen doet die je ook echt leuk vindt. Dat maakt dat je prioriteiten


31

moet stellen, moet kiezen. En dan komt je eigen authenticiteit om de hoek. Dat maakt je niet altijd populair, maar wel vaak de beste. Verlies je je passie, dan ben je niet meer de beste en is het leven niet meer leuk. Door je leven in eigen hand te nemen kun je bereiken wat je wilt. Het vraagt wel offers, ook van de omgeving, maar het maakt je wel een blij mens Zij was een van de twee leden die vertelden hoe zij als vrouw, en als ondernemer of manager de positie hebben bereikt die ze nu hebben. Én hoe zij hun netwerken inzetten. Marianne van Hall-Disch, directeur van SKL Leeuwarden, voerde het gezelschap langs een periode van ruim 30 jaar werkervaring op uiteenlopende terreinen. Een directeur ook die bewust gebruik maakt van netwerken om haar doel te bereiken. Niet specifiek van vrouwennetwerken maar bij voorkeur van gemengde netwerken. Marianne van Hall-Disch merkt op dat mannen zich meer zouden moeten richten op het belang van relaties en bescheidener kunnen zijn in hun zakelijke contacten, terwijl vrouwelijke ondernemers meer oog dienen te hebben voor doelen en profilering. Vervolgens werd in zes groepen onder leiding van Lucie Perey, mede-organisator en directeur/eigenaar van Noordcoach, gediscussieerd over diverse stellingen. De algemene conclusie was dat meer actieve vrouwen binnen VNO-NCW Noord een algemeen belang dient. Door een groter collectief aan vrouwen wordt de slagkracht van deze groep VNO-NCW leden groter. Meer vrouwelijke leden bij VNO-NCW Noord betekent ook meer nuancering in de bedrijfsomgeving in Noord Nederland.

Wija Koers

Meer In dit verenigingsjaar wordt direct gehoor gegeven aan het verzoek om meer onderling contact. Zo is er op 29 november de bijeenkomst “Dress for Success” en een themamiddag “Vrouwen inspireren en motiveren” op 26 april 2006. Bij deze laatste ledenbijeenkomst hebben Sybille Dekker (Minister VROM), Pauline van der Meer Mohr (directeur human resources TNT N.V.) en Liesbeth Kneppers-Heyert (hoogleraar RUG en voormalig lid van de 1e Kamer van de Staten Generaal).

Grijs Wat was nu het antwoord op de stelling uit de inleiding? VNO-NCW Noord heeft een traditioneel imago. Dit maakt dat vrouwen vaak denken dat het een saaie club is met veel grijs: grijze pakken, grijze haren en grijze onderwerpen Tevens is er onbekendheid met de activiteiten (in brede zin) van VNO-NCW Noord. Dit maakt dat veel vrouwen niet eenvoudig komen. Onbekend maakt onbemind. Akke Groenewoud [email protected] Bas van Mierlo [email protected]

Actualiteiten

kort

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen centraal tijdens promotiedagen Een goede zorg voor mens en milieu gaat uitstekend samen met een gezonde winst. Dat is de essentie van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Tijdens de noordelijke promotiedagen op 8 en 9 november laten diverse bedrijven zien hoe zij dat in de praktijk aanpakken. En welke resultaten zij daarmee behalen. Een van die bedrijven is de Rabobank, een onderneming die op internationaal, nationaal en lokaal niveau veel aandacht heeft voor MVO. De Rabobank organiseert samen met het COS, de gemeente Groningen, de provincie Groningen en de Kamer van Koophandel tijdens de promotiedagen een minisymposium over MVO. Dit vindt plaats op 9 november. Met het symposium willen de organisatoren handvatten bieden aan met name ondernemers in het MKB hoe ze met MVO aan de slag kunnen. Otto de Boer (adviseur Coöperatie en Communicatie) ‘In veel gevallen is het eenvoudig. Maar hou het concreet en zakelijk en verlies je niet in allerlei definities en theorieën.’

VVD Hoogeveen zoekt naar kandidaat wethouder In maart 2006 zijn de volgende Gemeenteraadsverkiezingen. Het VVD-bestuur in Hoogeveen heeft besloten om dit vroeg op te pakken zodat er op professionele wijze gewerkt kan worden aan een kieslijst met capabele kandidaten. Ze zijn voor de verkiezingen van 2006 op zoek naar kandidaat raadsleden en wethouders. Ze hebben hiervoor een website in het leven geroepen: www.wordwethouder-in-hoogeveen.nl.

Etalage van Stadskanaal In Stadskanaal hebben ondernemers van de “Vereniging van Bedrijven de Kanaalstreek” de koppen bij elkaar gestoken om de bedrijvigheid in hun eigen regio te versterken. Dit heeft geresulteerd in de “Etalage van Stadskanaal”. In dit project wordt bedrijvigheid gestimuleerd door aansprekende producten en diensten uit Stadskanaal te promoten via ambassadeurs en de ondersteunende internetsite www.etalage-stadskanaal.nl. De ambassadeurs zijn lokale ondernemers en overige betrokkenen die zich verantwoordelijk voelen voor meer bedrijvigheid in de regio.

Proefproject om instroom in bèta- en techniekopleidingen te stimuleren Minister Van der Hoeven (Onderwijs) heeft in een brief aan de Tweede Kamer aangekondigd in januari 2006 een proefproject te starten dat erop is gericht leerlingen in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs enthousiast te maken voor een bèta- of technische opleiding in het hoger onderwijs. Met het project, dat een looptijd krijgt van twee jaar, wordt begonnen in de regio Eindhoven. De pilot zal onder leiding van het Platform Bèta en Techniek worden uitgevoerd door Technific, het projectbureau van


32

de Stichting Techniek Educatie & Promotie, in samenwerking met het Cultureel Jongeren Paspoort (CJP). Leerlingen die aan het proefproject meedoen, kunnen zogenaamde technomiles sparen. Zij kunnen deze verzilveren met technogadgets, zoals een mp3-speler, muziekdownloads, games en memorysticks. De fondsen voor de te sparen cadeaus worden door alle deelnemende partijen in de regio Eindhoven voor rekening genomen. Daarnaast ontvangen de leerlingen een CJP, waardoor het pakket wordt uitgebreid met korting bij winkels, musea, theaters, bioscopen en op tijdschriftabonnementen. Meer informatie over het project is te verkrijgen bij het Platform Bèta en Techniek, te bereiken via: http://www.deltapunt.nl/ .

Werkgevers benutten ESF-3 volop voor scholing van werkenden Scholing van werkenden is één van de maatregelen in het Europees Sociaal Fonds, doelstelling 3. Werkgevers kunnen via representatieve samenwerkingsverbanden in hun sector aanspraak maken op subsidie voor scholingsprojecten. Uit de voortgangsbrief die staatssecretaris Van Hoof (Sociale Zaken) naar de Tweede Kamer heeft gestuurd, blijkt dat werkgevers goed gebruik weten te maken van de subsidieregeling. In de periode tot en met 30 juni 2005 hebben werkgevers voor bijna 670 miljoen euro aan subsidie uit het ESF-3 weten te verkrijgen. In totaal volgden 760.000 werknemers een scholingstraject. Daarmee is de maatregel scholing van werkenden de meest succesvolle van het ESF-3. Andere maatregelen uit het ESF-3 zijn gericht op onder andere de reïntegratie van werkzoekenden, het voorkomen van instroom in de arbeidsongeschiktheid en het verbeteren van arbeidsomstandigheden, het vergemakkelijken van de combinatie van arbeid en zorg, voortijdig schoolverlaten en de versterking van de beroepsbegeleidende leerweg. Ondanks het succes van de maatregel scholing van werkenden blijft er jaarlijks geld over, dat door Nederland moet worden teruggestort naar de Europese Commissie. Dit heeft vooral te maken met de systematiek voor het benutten van de ESF-middelen. De kosten voor een bepaald jaar zijn alleen bij de Europese Commissie te declareren als ze in de twee jaar daarna daadwerkelijk worden gemaakt. Eind 2005 volgen dus de declaraties over 2003. Naar verwachting blijft over 2003 15 miljoen euro van de 260 miljoen euro subsidiegeld onbenut. In 2002 bleef er nog 80 miljoen euro over. De huidige ESF-regeling loopt tot 2006. De toekomst van het Europees Sociaal fonds en de overige structuurfondsen is onderwerp van Brusselse besprekingen. De Europese Raad heeft hierover nog geen akkoord bereikt. In Nederland vinden ook gesprekken plaats voor het geval Nederland na 2006 een deel van het ESF-budget krijgt toegewezen. Meer informatie over ESF-3 is te vinden op: www.agentschapszw.nl.

Voorstel Grondexploitatiewet vastgesteld Het kabinet heeft het voorstel voor de Grondexploitatiewet vastgesteld. De wet regelt de verdeling van de kosten en opbrengsten bij de ontwikkeling van een bouwlocatie door projectontwikkelaars. Het kabinet wil snel een einde maken aan de onzekerheid over de soorten kosten die gemeenten wel en niet in rekening kunnen brengen bij het ontwikkelen van bouwlocaties. Op de lijst staan

onder meer de kosten genoemd voor het bouwrijp maken van de grond, de aanleg van rioleringen, nieuwe straten, water en groen. Met de introductie van de zogenoemde kostensoortenlijst kunnen gemeenten en projectontwikkelaars in een vroeg stadium hierover al afspraken maken. Met de nieuwe Grondexploitatiewet wil het kabinet er ook voor zorgen dat gemeenten een goede regie kunnen voeren op het woningbouwprogramma. Ze krijgen daarvoor het recht om in het bestemmingsplan verschillende categorieën woningen voor de bouwlocatie vast te leggen, te weten sociale woningbouw en vrije kavels voor particulier opdrachtwerkgeverschap. Verder is er meer ruimte voor privaatrechtelijke afspraken met projectontwikkelaars. Het wetsvoorstel wordt op korte termijn naar de Tweede Kamer gestuurd.

Brochure ‘Ondernemingen en het nieuwe zorgstelsel’ Op 1 januari 2006 treedt de Zorgverzekeringswet in werking. Dit betekent één ziektekostenstelsel voor alle Nederlandse ingezetenen. De nieuwe zorgverzekering vervangt de huidige Ziekenfondswet, de particuliere ziektekostenverzekering en de publiekrechtelijke regelingen voor ambtenaren. Deze wijziging van het zorgstelsel heeft niet alleen consequenties voor de consument, maar ook voor de werkgever. In de nieuwe brochure Ondernemingen en het nieuwe zorgstelsel - De praktische gevolgen voor uw bedrijf, die VNO-NCW samen FME-CWM en AWVN heeft uitgebracht, is alle informatie te vinden die werkgevers nodig hebben om zich op de komende veranderingen voor te bereiden. Zo wordt uitgebreid ingegaan op de verplichte werkgeversbijdrage, de gevolgen van het nieuwe stelsel voor de bestaande arbeidsvoorwaardelijke regelingen en op de mogelijkheden van de nieuwe Zorgverzekeringswet om werknemers eventueel nog iets extra’s te bieden. Naast uitleg over de hoofdpunten van de nieuwe wet ! voorziet de brochure in een plan van aanpak en een beknopte vragenlijst voor werkgevers die besluiten een collectief ziektekostencontract af te sluiten. Ook de Wet op de zorgtoeslag komt aan de orde. De brochure is te bestellen bij de brochurelijn van VNO-NCW, telefoon: 070 – 3490 275, e-mail: [email protected]. De brochure is gratis voor de leden; niet-leden betalen 20 euro.

Kabinet pakt vergunningenstelsels aan Vergunningen kunnen verdwijnen als bescherming van publieke belangen ook mogelijk is zonder individuele toetsing vooraf. Is een vergunning wel nodig om risicovolle maatschappelijke activiteiten te reguleren, dan moeten aanvragers kunnen rekenen op een vlot besluit dat op een transparante manier tot stand komt. Dit staat in de kabinetsreactie op het advies van de Taskforce vereenvoudiging vergunningen, waarmee de ministerraad heeft ingestemd. Volgens het kabinet dienen vergunningen een doeltreffend en evenredig middel te zijn. Dit leidt tot een versterking van de verantwoordelijkheid en autonomie van burgers en bedrijven, een herstel van de Nederlandse concurrentiekracht en een vermindering van de regelzucht en bureaucratie. Om dit te realiseren, start op 1 oktober het Project Vereenvoudiging Vergunningen. Uiterlijk eind 2006 zal het project zijn afgerond. Om het project - waarbij in korte tijd op veel verschillende ter-


33

reinen onderzoek en toetsing moet plaatsvinden - uit te voeren, is een tijdelijke projectdirectie beschikbaar. De projectdirectie wordt ondergebracht bij het ministerie van Economische Zaken. Zowel gemeenten, provincies en waterschappen als de koepels van ondernemersorganisaties werken actief aan het project mee. Een ministeriële stuurgroep onder leiding van de minister-president bepaalt de politiek bestuurlijke agenda van het project. Coördinerend bewindspersoon is staatssecretaris Van Gennip (Economische Zaken).

Commentaar VNO-NCW VNO-NCW is blij met de plannen van het kabinet om het mes te zetten in het woud van vergunningen (bijna 900). Zij vertrouwt erop dat door de benoeming van de minister-president tot voorzitter van de ministeriële stuurgroep en de inschakeling van ondernemers, flink vaart kan worden gemaakt met het daadwerkelijk opruimen van vergunningen. Een snelle afschaffing van vergunningen is goed voor de economie. Bedrijven moeten vanwege de toenemende concurrentie steeds sneller kunnen handelen. ‘Maanden of soms jaren wachten op een vergunning is dan veel te lang’, aldus VNO-NCW-voorzitter Wientjes. ‘En bovendien onnodig: je kunt immers ook achteraf bekijken of een ondernemer zich aan de regels heeft gehouden.’ Helaas zet het kabinet nog niet meteen een streep door de heffing van leges. VNO-NCW hoopt dat hier zo snel mogelijk verandering in komt. ‘Het kan toch niet zo zijn dat, terwijl ons land juist op dit moment ondernemers ontzettend hard nodig heeft, deze ondernemers in feite een boete opgelegd krijgen als ze willen investeren!’, aldus Wientjes. Hij steunt tevens het initiatiefwetsvoorstel van de Tweede-Kamerleden Luchtenveld en Wolfsen (én de praktijk in de provincie Zuid-Holland) om overheden die termijnen om vergunningen te verlenen niet naleven, te beboeten. Helaas is het kabinet hiertoe nog niet bereid.

Bijna 300 miljoen euro beschikbaar voor nieuw regionaal economisch beleid Voor nieuw regionaal economisch beleid is in de periode 2007 – 2010 bijna 300 miljoen euro beschikbaar. Dit blijkt uit een nadere uitwerking van de Nota Pieken in de Delta, die staatssecretaris Van Gennip (Economische Zaken) naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. De Nota Pieken in de Delta, waarmee de Tweede Kamer eind vorig jaar akkoord ging, bevat - binnen de ruimtelijke kaders van de Nota Ruimte - de visie van het kabinet op het nieuwe gebiedsgerichte economische beleid. Het kabinet kiest voor het benutten van economische kansen van nationaal belang via een gebiedsgerichte aanpak in zes gebieden: Oost-, Zuidwest-, Zuidoost- en Noord-Nederland en Noord- en Zuidvleugel Randstad. Hiermee wordt afscheid genomen van het tot nu toe gevoerde beleid gericht op achterstandsgebieden. Het ministerie van Economische Zaken heeft voor Noord-Nederland voor de periode 2007 – 2010 met de drie noordelijke provincies afspraken gemaakt over het transitieprogramma dat de overgang van het noorden naar een kenniseconomie moet bewerkstelligen. Hiervoor is in totaal 115 à 120 miljoen euro beschikbaar, waarvan 80 miljoen euro uit het regionale budget komt. Een commissie bestaande uit decentrale bestuurders, vertegenwoordigers

van het bedrijfsleven, kennisinstellingen en van het ministerie van Economische Zaken, zal de doelen voor de komende jaren vastleggen.

Regionale arrangementen vmbo Scholen voor vmbo krijgen meer ruimte om op regionaal niveau het aanbod van opleidingen zelf te regelen. Op die manier kunnen scholen beter inspelen op de veranderende vraag van leerlingen, ouders, vervolgonderwijs en het beroepenveld. Dit schrijft minister Van der Hoeven (Onderwijs) in de Beleidsregeling criteria regionale arrangementen. Regionale vmbo-scholen kunnen met elkaar, onder regie van de provincie, afspraken maken over het aanbod van opleidingen. Ze zijn verplicht een regiovisie op te stellen die als basis dient voor een regionaal samenwerkingsarrangement. In de regiovisie worden de volgende onderwerpen beschreven: • Omvang en begrenzing van de regio • Gegevens over het aanbod en het gebruik van de onderwijsvoorzieningen • Gegevens over de ruimtelijke, economische en demografische ontwikkelingen • De visie van de betrokkenen • Een analyse van kansen en bedreigingen Het regionale bedrijfsleven wordt, naast het vervolgonderwijs (ROC’s en AOC’s), beschouwd als één van de betrokkenen met wie aantoonbaar overleg moet zijn gepleegd over wijzigingen in het onderwijsaanbod.

Aanvragen voor regionale arrangementen kunnen tot en met 1 maart 2007 worden ingediend. Met het systeem van regionale arrangementen wordt vooruitgelopen op wetgeving waarin deze regelvrijheid wordt vastgelegd. De nieuwe wetgeving wordt naar verwachting in 2006 in de Staatscourant gepubliceerd.

Commentaar VNO-NCW VNO-NCW heeft in haar nota ‘VMBO in de lift!’ aangegeven het onder condities een goede zaak te vinden dat scholen meer ruimte krijgen om gezamenlijk het regionale aanbod van vmbo-afdelingen te plannen. Het gaat dan om afstemming met het vervolgonderwijs en het bedrijfsleven. Die punten zijn terug te vinden in de beleidsregeling. Er is wel een kanttekening te maken. Afstemming is zwaarder dan het kunnen aantonen dat er overleg is gevoerd. Om die reden verdient het aanbeveling dat scholen die het voornemen hebben een regionaal arrangement aan te gaan, tijdig met het bedrijfsleven in contact treden. In de voorloper van de regionale arrangementen wordt het bedrijfsleven soms pas op het laatste moment betrokken bij het proces, zodat van een zinvol gesprek en een goede afstemming nauwelijks meer sprake kan zijn

Duitsers trekken 1,7 miljoen uit voor weg op Europark Het internationale Europark bij Coevorden krijgt een extra verbindingsweg naar zijn haven. De weg komt op het Duitse deel van het industrieterrein. De ervoor benodigde 1,7 miljoen euro wordt beschikbaar gesteld door de deelstaat Niedersachsen.

Nieuw bij VNO-NCW Noord Op 1 september jl. ben ik, Jan-Willem Lobeek (37), begonnen als regiomanager Drenthe bij VNO-NCW Noord. Daarbij heb ik ook de portefeuilles Infrastructuur en Veiligheid onder mijn beheer. Ik ben geboren en getogen in de Achterhoek. Na het VWO ben ik Bedrijfskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen gaan studeren. Omdat ik deze studie niet volledig heb afgerond heb ik tijdens mijn militaire diensttijd de NIMA A- en B-diploma’s behaald. Mijn werkzame leven leidde mij via een ecologisch adviesbureau naar het uitzendwezen. Sinds 1995 heb ik, met een korte uitstap als franchisemanager bij een nieuwe franchiseformule, bij diverse uitzendorganisaties (Randstad, Manpower en Olympia) in verschillende functies binnen Noord-Nederland geopereerd. Mijn laatste functie, sinds 2002, was als vestigingsmanager bij Olympia Uitzendburo in Groningen. De rode draad in mijn carrière is dat ik altijd in contact heb gestaan met bedrijven en organisaties in Noord-Nederland.


34

In mijn nieuwe functie wil ik uitdragen dat Noord-Nederland een sterke regio is waarvan de potentie nog lang niet volledig benut wordt. Daarbij is het belangrijk dat er een positief en duidelijk beeld bestaat over ondernemend Noord-Nederland. Enerzijds om de essentiële positie van de ondernemer te benadrukken, anderzijds opdat er meer rekening met de belangen van ondernemers wordt gehouden. Het vertegenwoordigen van de leden – gemotiveerde, hardwerkende en creatieve ondernemers – is voor mij een grote eer. Verder heb ik als doelstelling om een platform te bieden waar ondernemers veel gebruik kunnen maken van eenieders ervaringen zodat de gezamenlijke kracht van de regio toeneemt. Voor de regio Drenthe zie ik bovendien veel mogelijkheden onder andere vanwege de unieke ligging: centraal tussen Noord-Nederland, de rest van Nederland en Duitsland. Tenslotte zou ik graag de spreekbuis zijn die duidelijk maakt dat de verdere ontwikkeling van het Noorden in het belang is van heel Nederland!

Human Resources Manager Marieke van der Spek heeft een tip voor werkgevers die dit jaar meedoen: “Ik denk dat je op de Landelijke Banenmarkt iets concreets moet aanbieden. Ik kan mij herinneren dat er een aantal organisaties stond zonder concrete vacatures. Wij hadden dat wel en het liep storm. Op zo’n

s r e v e g k Wer n e t e s o r e m t m e on n k r e w e nieuw e Landelijke op d t 2005. k r a m n Bane

banenmarkt komen heel wat jonge mensen af en die willen gewoon een baan. Ik vind: als je dat niet kunt bieden, moet je er niet gaan staan.”

AANTREKKELIJKE REGELINGEN VOOR WERKGEVERS Binnen de Landelijke Banenmarkt wordt samengewerkt met UWV en diverse Nederlandse gemeenten. Daardoor kunnen werkgevers die op de banenmarkt een nieuwe werknemer ontmoeten profiteren van enkele aantrekkelijke regelingen. Zo heeft UWV het Proeftijd Aanbod: langdurig (langer dan zes maanden) werklozen of arbeidsgehandicapte werkzoekenden krijgen meer kans op een baan, doordat de werknemer drie maanden ‘op proef’ gaat bij een werkgever.

Op zaterdag 1 oktober kunnen werkgevers zich presenteren op de Landelijke Banenmarkt 2005. De Landelijke Banenmarkt 2005 wordt gehouden in CWI-vestigingen verspreid over heel het land. Hierdoor is het mogelijk om vacatures zowel landelijk als lokaal aan te bieden. In gemeenten als Utrecht, Amsterdam, Groningen en Den Haag hebben meerdere CWI-vestigingen de krachten gebundeld en wordt de banenmarkt op één locatie georganiseerd.

UWV betaalt deze drie maanden de uitkering aan de werknemer door. Op die manier zijn de inwerkkosten laag. Een andere regeling stelt werkgevers die een werknemer uit de WAO aannemen vijf jaar lang vrij van kosten voor ziekteverzuim.

15% VAN DE BEZOEKERS HEEFT NOG EEN BAAN

SUCCESVOLLE ONTMOETINGEN IN 2004

Op de Landelijke Banenmarkt staat de succes-

Eén van de organisaties die zich in 2004 op de

VORIG JAAR RUIM 110.000 BEZOEKERS

volle ontmoeting centraal, tussen werkgevers

Landelijke Banenmarkt presenteerde met een

In 2004 bezochten maar liefst 113.000 werkzoe-

en

gemotiveerde

informatiestand, is de Penitentiaire Inrichting

kenden de Landelijke Banenmarkt. Ruim 1.000

gekwalificeerde,

goed

werknemers. Om te zorgen dat er zoveel

Amsterdam. Peter Burchartz, Stafmedewerker

werkgevers presenteerden zich daar terwijl er

mogelijk van zulke ontmoetingen plaatsvinden,

Beveiliging, had op de CWI-vestiging in Amster-

53.000 vacatures beschikbaar waren.

worden

dam-West enkele succesvolle ontmoetingen

Opmerkelijk: 85% van de organisaties die vaca-

ruim

300.000

werkzoekenden

persoonlijk uitgenodigd om op 1 oktober een

met nieuwe collega’s: “Bij zo’n eerste kennis-

tures hadden aangeboden op de Landelijke

bezoek te brengen aan de dichtstbijzijnde

making leg ik uit wat het werk inhoudt, dat we

Banenmarkt was na afloop tevreden tot zeer

CWI-vestiging.

mensen met een VMBO-werken denkniveau

tevreden met het behaalde resultaat. Bovendien

zoeken en dat de screeningsprocedure om

gaven veel organisaties te kennen dat zij de

bij de bewaking van een gevangenis te

onderlinge contacten tussen de werkgevers en

In de aanloop naar de Landelijke Banenmarkt wordt er via advertenties, folders, flyers,

werken, streng is. Wanneer mensen op dat

de arbeidsmarktinformatie waarin de Landelijke

posters, radiocommercials en internetbanners

moment enthousiast reageerden, vroeg ik hen

Banenmarkt voorziet, als positief beschouwen.

aandacht besteed aan dit evenement. Zo

om ter plaatse een sollicitatieformulier in

neemt niet alleen de kans toe dat baanzoekers

te vullen. Dat is die bewuste dag ongeveer

Op www.werk.nl is meer informatie te vinden

daadwerkelijk een bezoek brengen aan de

zestig keer gebeurd en over dat aantal ben ik

over de Landelijke Banenmarkt 2005. Tevens

Landelijke Banenmarkt 2005. Oók worden er

redelijk tevreden.”

vinden werkgevers hier meer informatie over de aanmeldprocedure. Vacatures kunnen gratis

op die manier werknemers bereikt die niet die op dit moment nog een baan hebben, maar

CONCRETE VACATURES WERKEN HET BEST

Over het Proeftijd Aanbod en andere speciale

uitkijken naar iets nieuws. In 2004 gold dit voor

Ook Reebok Distribution BV was vorig jaar

regelingen is meer informatie te vinden op

15% van de bezoekers.

aanwezig op de Landelijke Banenmarkt.

www.uwv.nl

staan ingeschreven bij CWI. Werknemers dus

LANDELIJKE BANENMARKT 2005

worden gemeld via de CWI Vacaturelijn 0800-8001.

Bereikbaar

Bovenregionaal

Hoogwaardig

Multifunctioneel

Arbeidspotentieel

Aan de A28 ontwikkelt de gemeente Assen het bedrijvenpark Messchenveld dat vijftig hectare groot is. Messchenveld onderscheidt zich met maar liefst vijf sterren en biedt ruimte aan verschillende vormen van bedrijvigheid.

Voor meer informatie kunt u terecht www.assen.nl

Bedrijvenpark

Marktpartijen èn overheid bepleiten nieuwe aanpak PPS Publiek private samenwerking (PPS) wordt de komende jaren op structurele wijze toegepast bij nieuwe infrastructuurprojecten. Hiervoor wordt de markt zo vroeg mogelijk betrokken bij de fase van projectontwikkeling.

D

it kan door de tracéwet- en aanbestedingsprocedure parallel te schakelen (‘vervlechten’). Verder ontvangen marktpartijen een financiële vergoeding voor uitgewerkte PPS-ideeën en is een standaard DBFM (Design, Build, Finance en Maintain)-contract en een handboek voor DBFM-projecten opgesteld. De documenten zijn geen rigide standaarden, maar hulpmiddelen die kunnen voorkomen dat telkens opnieuw het wiel wordt uitgevonden. Dit levert kansen voor (wegen)bouwbedrijven, aannemers, architecten en projectontwikkelaars.

Meer aanleg van infrastructuur Er is een aantal projecten aangewezen die op korte termijn via publiek-private samenwerking kunnen worden aangepakt. Voor alle investeringen door de rijksoverheid in infrastructuur en gebouwen wordt de meerwaarde beoordeeld van PPS. Voor alle projecten opgenomen in het Meerjarenprogramma Infrastructuur & Transport (MIT) groter dan 112,5 miljoen euro wordt een marktscan gemaakt. Daarnaast wordt het eerder in het proces betrekken van marktpartijen (in de verkenning en planstudiefase) gezien als een voorwaarde voor een succesvolle samenwerking. Dit kan door de tracéwet- en aanbestedingsprocedure parallel te schakelen (‘vervlechten’). Het gaat dan om projecten waarbij de oplossingsrichting al min of meer bekend is en waarvoor budget beschikbaar is. Hiermee is een flinke stap gezet om de ambitie van de Nota Mobiliteit in te vullen om tot een intensivering te komen van alle


37

mogelijke vormen van PPS bij de realisatie van infrastructuurprojecten.

Nieuwe marktbenadering Daarnaast zijn uitgangspunten vastgesteld voor een nieuwe marktbenadering waarbij zoveel mogelijk marktpartijen zo vroeg mogelijk in het proces gevraagd worden innovatieve en creatieve ideeën in te brengen. Het gaat daarbij om verkeersen vervoersproblemen waarvoor in het MIT nog niet altijd budget is voorzien en waarvoor nog geen oplossing is bedacht. Zoals bijvoorbeeld de problemen rondom het Julianaplein in Groningen. Ook kan gedacht worden aan ideeën voor gebiedsontwikkeling en tolheffing. Vroeg betrekken van de markt levert extra informatie op voor de tracéwetprocedure en de besluitvorming door de overheid. Door in het proces specifieke go/no-go momenten in te bouwen blijft de besluitvorming expliciet en transparant en kan de aanbesteding indien gewenst worden gestopt. Eén van de uitgangspunten van deze nieuwe marktbenadering is dat door de overheid aan marktpartijen gevraagde inspanningen in redelijkheid worden vergoed. Dat geldt niet voor eerste verkenningen, maar wel bij een nadere uitwerking

van veelbelovende ideeën door een beperkt aantal geselecteerde partijen. Vooraf wordt aangegeven welke vergoeding daar tegenover staat. De komende maanden worden deze uitgangspunten verder uitgewerkt. Voorwaarde is dat de nieuwe marktbenadering past binnen de tracé/m.e.r procedure en de kaders van de Europese en nationale aanbestedingsregelgeving. Ook moet deze aansluiten bij het toetsingskader infrastructuurprojecten van de Commissie Duivesteijn. Voor een aantal andere projecten wordt op korte termijn door de overheid en de markt gezamenlijk bekeken op welke manier en wanneer de markt het beste ingeschakeld kan worden. Voorbeeld van dit laatste is de Zuiderzeelijn. VNO-NCW Noord zal binnen de Noordelijke Regieraad Bouw concrete actie ondernemen om op noordelijke schaal de voordelen van deze nieuwe aanpak in de praktijk te brengen. In de Noordelijke Regieraad Bouw zijn publieke partijen en marktpartijen (Bouwend Nederland en VNO-NCW Noord) vertegenwoordigd. Hans Haerkens [email protected]

In deze rubriek houden we u op de hoogte van de activiteiten van VNO-NCW Noord in de regio

V N O - N C W N o o r d in a c t ie Nieuws uit Friesland

Aandacht voor economie in ontwerp Frysk Miljeuplan Voor VNO-NCW Noord is de kern van het ontwerp Frysk Miljeuplan dat voortaan meer naar de bedrijfseconomische haalbaarheid van milieubeleid zal worden gekeken. Het feit dat de provincie sectoren als ruimtelijke ordening, economie, infrastructuur en milieu op een integrale wijze benadert is voor VNO-NCW Noord een belangrijke stap in de goede richting. Zowel de kwaliteit van de Friese economie als de kwaliteit van de specifiek landschappelijke waarden verdienen een evenwichtig beleid. VNO-NCW Noord is van mening dat de positie van het Friese bedrijfsleven zorgvuldig moet worden bewaakt. Vooral gezien het feit dat de inspanningen van en de kosten voor het bedrijfsleven op het gebied van milieu de afgelopen jaren fors zijn geweest. Verdergaande lastenverzwaring op milieugebied kan de positie van Friese ondernemingen kwetsbaarder maken. In dit nieuwe Miljeuplan kiest de provincie Fryslân voor een innovatieve aanpak van milieuproblemen waarbij milieurendement wordt gecombineerd met economisch rendement. Door bij duurzame ontwikkeling te kijken naar ecologische aspecten én economische groei ontstaat meer draagvlak voor provinciaal beleid bij marktpartijen, aldus VNO-NCW Friesland.

Nieuws uit Groningen Hoge energieprijs bedreigt werkgelegenheid Door de historisch hoge energieprijzen staan vele arbeidsplaatsen op de tocht in Noord-Nederland. Een groot aantal bedrijven in met name de Eemsmond (maar ook in Emmen) dreigt zonder ingrijpen van de overheid kopje onder te gaan. VNO-NCW Noord heeft aangedrongen op een level playing field en de noodklok geluid in Den Haag. Daar waar overheden in Frankrijk en Duitsland hun energie-intensieve bedrijven te hulp schieten om de problemen het hoofd te bieden, dient de Nederlandse overheid alert te reageren. VNO-NCW gaat samen met het ministerie van Economische Zaken en de grote industriële stroomverbruikers de mogelijkheden onderzoeken om iets te doen aan de hoge elektriciteitsprijzen in ons land. De prijsverschillen met omringende landen zijn opgelopen tot tientallen procenten. In Nederland betalen bedrijven 57 euro per megawattuur tegen 44 euro in Duitsland. In Frankrijk, waar langlopende contracten voor kernenergie zijn afgesloten, betalen bedrijven slechts 25 euro. Dergelijke gezamenlijke contracten met


38

grote energiecentrales behoren in Nederland ook tot de mogelijkheden. Minister Brinkhorst is bereid daarover ‘binnen Europeesrechtelijke randvoorwaarden’ mee te denken. Voorzitter Bernard Wientjes van VNO-NCW heeft Brinkhorst recentelijk kunnen overtuigen van de urgentie van het probleem. “Verschillende bedrijven krijgen problemen met hun continuïteit en dat is nog maar het topje van de ijsberg. De concurrentiepositie van de Nederlandse bedrijven is in het geding; nieuwe investeringen zullen zij bij deze prijzen niet meer in ons land doen”, aldus Wientjes. Het onderzoek moet op 1 oktober zijn afgerond en leiden tot een concreet actieplan.

Nieuws uit Drenthe Mogelijke verdubbeling N34 Coevorden Hardenberg Begin juli is de initiatiefgroep Bereikbaarheid Noordoost Overijssel, 13 ondernemers uit de regio Coevorden – Hardenberg, in het leven geroepen om de bereikbaarheid van Noord-Oost Overijssel en Zuid-West Drenthe te verbeteren. Het doel is om gemeenten over te halen om een deel van het geld dat vrij komt uit de aandelen van WAVIN, aan te wenden voor de verbetering van de N34 – de weg Coevorden-Zwolle. De groep ondernemers uit de regio heeft ook brede steun van VNO-NCW. Vorig jaar is door de provincie Overijssel een bezuinigingsoperatie doorgevoerd. In een motie is vastgelegd dat eventuele financiële meevallers beschikbaar zouden komen voor economie en bereikbaarheid. Door de verkoop van de Wavin-aandelen door provincie en gemeenten heeft de provincie straks bij effectuering van de transactie de beschikking over 75 miljoen extra. Dat Wavin-geld komt uit de economie en wij vinden dat het daaraan ook weer besteed moet worden, aldus VNO-NCW Drenthe. VNO-NCW Drenthe geeft aan dat er voor het tracé Ommen-Zwolle plannen klaar liggen (ondermeer een driebaans weg), waarover nog steeds geen definitief besluit is genomen. ‘Realisering van die plannen kan versneld worden, als die Wavin-gelden voor dat project worden aangewend. Bovendien doe je recht aan de omleiding bij Ommen, als ook het vervolg naar Zwolle goed wordt aangepakt.’ Voor deze regio heeft een goede verbinding tussen Zwolle en de regio Ommen-Hardenberg de hoogste prioriteit. Woordvoerder Jan van Dijk van de initiatiefgroep is uiteraard blij met de steun van VNO-NCW. De gedachten gaan daarbij uit om van deze weg een autoweg (honderd kilometer) te maken. In september belegt de initiatiefgroep een bijeenkomst, waarvoor diverse instanties worden uitgenodigd. Het is nog niet bekend wanneer de provincie een besluit neemt over de besteding van de Wavin-gelden. ‘Pas als de transactie definitief is afgerond, komt een en ander in een vergadering van Gedeputeerde Staten aan de orde’, aldus een woordvoerster van de provincie.

Uitwaaien op Schiermonnikoog


39

Noord Nederland heeft veel te winnen bij goede relaties met Brussel en haar bureaucratie. Europa is belangrijk. De Europese markt en politiek winnen snel aan betekenis. Veel regelgeving en beleid heeft zijn oorsprong in Brussel. Genoeg redenen om regelmatig geïnformeerd te worden over belangwekkende zaken door onze eerste man aldaar: Jan Karel Bout, permanent gedelegeerde VNO-NCW Brussel.

Is Europa in crisis? Na de Europese top van regeringsleiders in juni jl. verzuchtte de voorzitter van de Europese Raad, de ambitieuze Luxemburgse premier Juncker, dat Europa zich in een diepe, diepe crisis bevond. Na de verwerping van de Europese grondwet, eerst in Frankrijk en later in Nederland, slaagde de Europese Raad er niet in het eens te worden over het Europese begrotingskader voor de periode 2007-2013. Dit laatste was ernstig maar niet onoverkomelijk. De regeringen hebben tot juni 2006 de tijd om een akkoord te bereiken.

I

n de verzuchting van Juncker klonk ook persoonlijke frustratie door. De Luxemburgse ambities voor hun voorzitterschap waren gericht op het bereiken van akkoorden omtrent het Europese Groei- en Stabiliteitspact, de Europese grondwet en het toekomstige begrotingskader. De frustratie is wel begrijpelijk omdat ondanks een uitstekende invulling van het voorzitterschap - kennelijk is succes niet afhankelijk van de grootte van het land - de resultaten toch bij de door de Luxemburgers gestelde prioriteiten zijn achter gebleven. Een akkoord over het Stabiliteitspact is een matige oogst. Maar heeft Juncker gelijk? Is Europa in een diepe crisis verzeild geraakt? Het debat rond de grondwet heeft de Europese kloof tussen de politieke elite en de bevolking wel pijnlijk duidelijk gemaakt. Eurobarometer geeft een interessante peiling. Gebrek aan informatie (32%) is de belangrijkste reden voor de ‘nee’-stem bij het referendum in Nederland. Andere argumenten zijn: onvrede met de regering (14%); angst voor verlies van nationale soevereiniteit (19%); te hoge Nederlandse begrotingsbijdrage (13%); tegen integratie (8%); angst voor banenverlies (7%) en Europa gaat te


40

snel met o.a. uitbreiding en Euro (6%). Het draagvlak voor Europa is niet groot genoeg. Op zich ook niet zo verwonderlijk, want politici hebben nagelaten de voordelen van Europa door de jaren heen duidelijk te maken. Integendeel, veelal is Europa afgeschilderd als een strijdtoneel waar nationale belangen moesten worden verdedigd en is verzuimd het belang van gezamenlijk Europees optreden te etaleren. Terugkijkend kan ook worden geconstateerd dat de term ‘grondwet’ wel erg zwaar en misleidend is geweest voor het willen doorvoeren van een aantal efficiëntie bevorderende bestuurlijke aanpassingen. En dan een referendum organiseren over een ingewikkeld thema bij een slecht geïnformeerde bevolking geeft de nuchtere Nederlander kennelijk te weinig aanleiding voor een ‘ja’-stem. Regering en parlement hebben na het referendum haastig aangekondigd een zgn. brede maatschappelijke discussie rondom Europa te willen organiseren. De nadere bedoeling en invulling daarvan zal op prinsjesdag worden bekendgemaakt. Hopelijk zal een dergelijke aanpak het begrip voor de betekenis van Europa voor ons land verbeteren. De Europese Raad van regeringsleiders zal in het najaar van 2006 de balans opmaken van het verloop van het ratificatieproces in de lidstaten. De kans dat meerdere landen hun aangekondigde referenda zullen doorzetten is niet groot. Denemarken en Engeland hebben de voorbereiding reeds opgeschort. Waar vernieuwd elan vandaan moet komen is op dit moment niet te voorspellen. De Duitse verkiezingen dit najaar en de Franse in 2006 geven weinig ruimte voor politieke flexibiliteit. Integendeel, als de situatie verder ontaardt in een terugtrekken op nationale posities dan is Europa echt in de problemen. Een voorbeeld daarvan gaf onlangs de Franse minister voor Industrie die onomwonden verklaarde bescherming tegen overname van Franse bedrijven door buitenlanders te willen. Dit na de opval-

lende Italiaanse klucht die ABN-AMRO in Italië rond de overname van de Italiaanse bank Anton Veneta moest meemaken. Een terugtrekken op nationale sentimenten zal de werking van de gemeenschappelijke markt belemmeren. Kleinere landen als Nederland met een kleine eigen markt hebben een groot belang bij een goed functionerende interne markt. En dat geldt ook voor Europa in zijn algemeenheid. Dit moet wel worden uitgelegd en begrepen. Dat vraagt geloofwaardig leiderschap, zowel in Europa als in de lidstaten. Alleen Tony Blair is op dit moment verzekerd van afdoende steun in eigen land om een geloofwaardige rol op het Europese toneel te kunnen vervullen. Als fungerend voorzitter van de Europese Unie heeft hij daar ook alle kansen voor. Hij zoekt die rol ook. In een opvallende rede voor het Europees Parlement heeft hij voor een sterk en sociaal Europa gepleit. Een sociaal Europa dat zijn beleid heeft toegesneden op de uitdagingen van de wereldmarkt. Hopelijk lukt het Blair om nieuw elan te wekken. Dat zal de komende maanden duidelijk worden. Zo niet, dan krijgt Juncker meer en meer gelijk en zakt Europa mogelijk verder in de richting van nationale belangenbehartiging en internationale verbrokkeling. Heroriëntatie op het vergrote Europa is wel nodig. Bezinning op vragen als de grenzen aan de uitbreiding, wat doet Europa en wat niet, is het meer een vrijhandelszone of is het een politieke Unie, komen op. Europa heeft in het verleden vaker crisissen doorgemaakt en is daar uit gekomen. En ook nu zal dat wel het geval zijn. Het tempo zal sterk afhankelijk zijn van leiderschap. Is Blair de man en krijgt hij de gelegenheid van anderen (Chirac) om Europa uit de crisis te trekken? Als bedrijfsleven moeten we daarop hopen. De wind van de internationale concurrentie laat immers geen geschutter rondom de koers van Europa toe. Jan Karel Bout permanent gedelegeerde VNO-NCW Brussel

Nieuwe leden Groningen A. Kuiper mw M.J. Trouw S. Meindertsma H.R. Machiel D.G. Schenk ing. L.J. Weegenaar MBA mw A.A. Groenewold mw ir. M.J. Bachman-Mulder S.A. Bijzitter I. van de Boer M.S. Goddijn H. Kooistra R. van der Kloet R. Redczus prof.dr. F. Zwarts J. Huygen G. van der Veen E.J. Hidskes mw M. Smit drs. R. van de Beek K. Hofstede mw R. Smit drs.ing. H.L. Faber R.H.J. Bubberman mr. Y.G. Maurice R. Kuipers G.P. Bruins MBA J. Gotlieb A. van der Galiën C.W.A. Fictoor

F.W.T.R. Visser L. Kiewiet

ING Bank district NoordNederland, Groningen P & O Concreet B.V., Sellingen Bouwselect B.V., Dhr. Kuiper Groningen Scholte’s Houtbewerking BV, Musselkanaal Martiniplaza, Groningen Bus’ Handelmij BV, Zwolle Pro-Time a/v produktiegroep BV, Groningen MarketingMaatwerk, Dhr. Schenk Haren Mondial Oostland / Vos Verhuizingen BV, Kolham Store Support, Groningen Kennis Partner BV, Groningen Mw Bachman Junior Consult, Groningen DHV Ruimte en Mobiliteit BV, Unit Noord-Nederland, Groningen Nachtwacht Media, Groningen Rijksuniversiteit Groningen, Groningen CWI Veendam, Veendam CWI Delfzijl, Delfzijl Heldoorn Smit & Hidskes (HSH), Groningen Heldoorn Smit & Hidskes (HSH), Groningen Dhr. Van der Veen Firestarters, Groningen Sociëteit Clubhuis Paterswoldsemeer, Haren IVN Consulentschap Groningen, Groningen Yacht, Groningen Stalad Projectinrichting BV, Aduard ABN AMRO Bank N.V., Groningen Fivelingo, Appingedam Refaja Ziekenhuis, Stadskanaal Armstrong Building Products b.V., Hoogezand Friesland Bank N.V., Dhr. Kuipers Groningen Hanzehogeschool Groningen - School of Performing Arts, Groningen Lavinium, Groningen Dhr. V.d .Galiën United Capacity, Groningen

drs. W.W. de Zwart ing. M.J. Essink J. Kootstra J.W. van Balen L.D. Fock mr. Y.K. van Dijk

ing. R.E. Haverkort F.J. Herberigs mr. G. Rol mr. P. de Boer

J. Eisenga drs. T. Mulder mw N. Mulder-Makkinga

Drenthe J. Gils dr.ir. A. Weishaupt mw R. van Wel B. Beumer R. Voors M.A.M. Staals R.J. Weinans MBA R. Beimers G.J. Pastoor mw A.E. Everts

W.T.J. Zuidema ing. P. van Beers H. de Rade J.A. van den Tweel ing. P.J. Nieuwenhuizen ir. C.L. van der Sluijs mr. A.J. van Bekkum

Friesland Brigade-generaal der Mariniers H.A. van der Til mw mr. A.G. Visser-Brons

Commandant Zeestrijdkrachten, Den Helder AEGON Nederland N.V., Leeuwarden


41

Dhr. Van der Til

Velsen Flexoplast, Harlingen Van de Leur Banketspecialiteiten BV, Bolsward MultiCoat B.V., Heerenveen Van Wijnen Noord, Gorredijk Culterra Holland b.v., Workum Groenewegen Brink & Vlessing Advocaten en Dhr. Van Balen Notarissen., Heerenveen Human Approach, Drachten Corporatieholding Friesland, Grou Dhr. Haverkort Schuurmans Advocaten, Roden Groenewegen Brink @ Vlessing Advocaten en Notarissen, Heerenveen EISENGAWINADVIES, Stiens VBI Schuilenburg BV, Oostermeer Nelleke Mulder Image & Styling, Akkrum Dhr. Eisenga

Gils Bouwservice en Onderhoud B.V., Hoogeveen Roelof van Echten College, Hoogeveen CWI Emmen, Emmen Future Careers B.V., Dalfsen Dethleffs Nederland B.V., Emmen Meeùs, Emmen Rabobank BorgerKlenckeland, Borger 2b-Fast B.V., Roden Pastoor Consult, Sleen Kroes & Partners Gerechtsdeurwaarders / Dhr. Weinans Incasso, Meppel Pharma Bio-Research Group B.V., Zuidlaren Lips de Wijert b.v., Emmen Veiligheidszorg Drenthe, Dhr. Pastoor Emmen Hannieman v.o.f., Gieten Aannemersbedrijf Voogt bv, Smilde Kabelbedrijven Draka Nederland B.V., Emmen Notariskantoor Tijdhof, Daverschot & De Jong Posthumus, Assen

GCON adv NoordNiieyw 0305.indd 1

14-03-2005 12:55:21

Colofon

Agenda

NoordNieuws, het magazine van VNO-NCW Noord, verschijnt zes maal per jaar en wordt verspreid onder leden in Drenthe, Friesland en Groningen Oplage: 1900 exemplaren Redactie: P.J.M. Buurman, [email protected] Postbus 188, 9750 AD Haren tel.: (050) 534 38 44, fax: (050) 534 61 45

Website: www.vno-ncwnoord.nl Advertentieverkoop Koninklijke Van Gorcum bv, Assen Lilian de Winter 0592-376933 Basisvormgeving Lieuwens Communicatie & Vormgeving, Lemmer Prepress en druk Koninklijke Van Gorcum bv, Assen Distributie Albracht, Groningen VNO-NCW Noord vertegenwoordigt in Groningen, Friesland en Drenthe 12.000 bedrijven waarbij ruim 1300 persoonlijke leden de harde kern van de vereniging vormen. Genoemde bedrijven representeren tachtig procent van de werkgelegenheid in de marktsector. Zestig procent van het ledenbestand zijn mkb-bedrijven.

FULL CONTACT

meer informatie: www.vno-ncwnoord.nl

woensdag 28 september 2005 Talent zoekt uitdaging om de hoek Carrièremogelijkheden in het Noorden Een interactief en informeel programma voor studenten van de RUG en het noordelijke bedrijfsleven om elkaar op niet alledaagse wijze beter te leren kennen. Plaats: Het Kasteel, Melkweg 1 Groningen Ontvangst: 15.00 uur Einde: 18.30 uur donderdag 29 september 2005 Steengoed‘ 400 jaar Fries Aardewerk’ Bezoek aan de Harlinger Aardewerk en Tegelfabriek, Gemeentemuseum Het Hannemahuis, en Harlinger Aardewerk Museum. Plaats: Harlingen, Voorstraat 56 Ontvangst: 14.30 uur in Het Hannemahuis Einde: 18.00 uur Sprekers: R. Oswald, directeur Harlinger Aardewerk en Tegelfabriek H. ter Avest, conservator Het Hannemahuis M. van den Akker, conservator Harlinger Aardewerk Museum woensdag 5 oktober 2005 Preventie verdient beter! Criminaliteit is bij veel bedrijven een groot probleem. De schade is vaak groot en de kosten hoog. Door nauwe samenwerking tussen politie en bedrijfsleven dalen criminaliteit en kosten. Wat kunnen ondernemers van elkaar én van de politie leren? Plaats: Aegon Verzekeringen, Lange Marktstraat11 te Leeuwarden Ontvangst: 14.30 uur Einde: 18.30 uur Dagvoorz.: A.J.A. Blomsma AAG, voorzitter RPC Fryslân Sprekers: mr. D.J.M. de Boer MPA, districtschef Politie Drachten J.K. Siepel, projectleider Regionaal Platform Criminaliteitsbeheersing Groningen Forum: H. Duijst, algemeen directeur Securicor Nederland B.V. H. van Linschoten, parkmanager Chemiepark Delfzijl dinsdag 11 oktober 2005 Voorlichtingsbijeenkomst over de levensloopregeling. Plaats: Golden Tulip Tjaarda, Koningin Julianaweg 98 te Oranjewoud Ontvangst: 15.30 uur Einde: 18.00 uur Dagvoorz.: S. de Jong, directeur De Jong Assurantiën woensdag 19 oktober 2005 Subsidies in bedrijf thema’s: technologie& innovatie, internationaal ondernemen en duurzaamheid. in samenwerking met HB Inventure en ervaringsdeskundigen uit het ondernemersveld. Plaats: Sociëteit Clubhuis, Meerweg 227 Haren Ontvangst: 14.30 uur Einde: 18.00 uur donderdag 20 oktober 2005 Bedrijfsbezoek Nefit Buderus BV Succesvol samenwerken in de praktijk Plaats: Nieuw Buinen Ontvangst: 15.00 uur Einde: 18.00 uur Inleiders: G. Hoving, vestigingsdirecteur Nefit Buderus BV “Productie van Hoog Rendement” S. Kamer, directeur Royal Goedewaagen “Van keramiek tot ketels”

Omdat full-service wel het minste is wat je van een reclamebureau mag verwachten.

www.dag8.nl

VNO-NCW VNO-NCW NoordNieuws september juni 2004 2005 VNO-NCW NoordNieuws NoordNieuws september 2005

43

maandag 31 oktober 2005 Vertrouwen in verandering Jaarvergadering VNO-NCW Noord i.s.m. de Noordelijke Regieraad Bouw Plaats: TT-circuit, Assen Ontvangst: 14.00 uur Sprekers: J.G.M. Alders, voorzitter Noordelijke Regieraad Bouw/CdK Groningen dr. J.C.M. Hovers, voorzitter Nationale Regieraad Bouw/oud-voorzitter RvB Stork en Océ mr. B.E.M. Wientjes, voorzitter VNO-NCW Forum: ing. J.R. Borg, directeur-eigenaar Borginfra D.K. Koster, directeur-eigenaar bouwbedrijf Koster Ryptsjerk ir. R.S.van der Mark, directeur-eigenaar Emmtec Services T. Pouw, directeur-eigenaar Theo Pouw Recyling Een speciaal vervaardigde film wordt getoond tijdens de bijeenkomst.

BIJZONDERE

BELEVENISSEN

VOOR U EN UW ZAKENRELATIES! NNO BUSINESS PARTNERSHIP ARRANGEMENTEN Met uw zakenrelaties naar het Noord Nederlands Orkest? Dat is nu mogelijk met de speciale NNO Business Partnership arrangementen. Een aantrekkelijke manier om relatiemarketing en een ervaring van een avond klassieke muziek live in een concertzaal met elkaar te combineren. Een Business Partnership arrangement van het Noord Nederlands Orkest staat garant voor bijzondere ervaringen in de concertzaal, waarbij het u en uw relaties aan niets zal ontbreken. U krijgt vier uitstekende stoelen voor vijf populaire concerten met fantastische solisten en topdirigenten. Vanzelfsprekend ontvangt u voor elk concertprogramma een uitgebreide programmatoelichting. Voor het concert en tijdens de pauze wachten u een hapje en een drankje. Voorafgaand aan het concert bestaat tevens de mogelijkheid om een muziekdiner te nuttigen. We vermelden tenslotte ook uw (bedrijfs-)naam en logo op de sponsorpagina in onze seizoenbrochure en in de NNO-Magazines. Meer informatie? Neemt u dan contact op met Peter van Helsdingen, manager marketing & communicatie (NNO), tel.: (050) 369 58 oo.

www.noordnederlandsorkest.nl Chef-dirigent Michel Tabachnik

NoordNieuws. Vertrouwen in verandering

Recommend Documents