Nieuwsbrief nr.20 uitgave: 1 april 2008 redactie: Arno Schrauwers
Bestuur: Arno Schrauwers (vz.), vacant (secr.), Jan Roukens (penn.), Michel Didier, Kees Vermeij. Postbank: 820 8521 webstek: http://www.stichtingnederlands.nl e-@dres:
[email protected] postbus 75357 1070 aj amsterdam
Sofprijs 2007 voor Balkenende, Lofprijs voor Von der Dunk
Alles van waarde is kwetsbaar, het waardeloze behoeft geen verdediging
met het Dutch Teachers College, een naam die enkele hogeschoolbestuurders hadden bedacht voor een nieuwe Nederlandse leraaropleiding. Ook minister Plasterk was kandidaat vanwege zijn uitspraken de EU om te vormen tot eentalig (= Engels) bastion.
Naakt modellen tekenen
11 februari 2008 - De bezoekers van de webstek van de stichting Nederlands hebben minister-president Jan-Peter Balkenende gekozen tot winnaar van de Sofprijs der Nederlandse Taal 2007. Thomas von der Dunk krijgt de Lofprijs der Nederlandse Taal 2007. Balkenende, die zowel kandidaat was voor de Lofprijs (in zijn functie als regeringsleider) als voor de Sofprijs, krijgt de prijs voor het feit dat hij het vorig jaar bij de opening van het academisch jaar bij de Universiteit Wageningen een toespraak in het Engels hield. Thomas von der Dunk was kandidaat voor de Lofprijs, omdat hij het vorig jaar (23 november) in de Volkskrant een artikel schreef over de vlucht van de Nederlandse 'elite' naar het Engels. Engels op de universiteit zet de Nederlandse studenten op afstand en sluit de elite af van de rest van Nederlands, aldus Von der Dunk in dat artikel. Naast Von der Dunk waren, onder meer ook, Jozef Deleu, oprichter van Ons Erfdeel, en het Meertens-instituut, voor de inrichting van een databank voor het Nederlandse lied, kandidaten voor de Lofprijs. Premier Balkenende concurreren
sN-nieuwsbrief
moest,
onder
11 februari 2008 - Wie gaat er uit de kleren bij een cursus naakt model tekenen: het model of de cursisten? Bezoekers van de SOS-webstek kozen dit voorbeeld tot winnaar in de verkiezing van de onjuiste spatie van 2007. Het winnende voorbeeld werd gesignaleerd op de webstek van een Amsterdams evenementenbureau dat een cursus met de gewraakte titel aanbiedt. De twee spaties in de naam van de cursus geven verschillende interpretatiemogelijkheden. Het idee dat je wellicht niet in je schilderskloffie naaktmodellen mag tekenen maar als tekenaar zelf uit de kleren moet, sprak duidelijk tot de verbeelding en leidde tot veel hilariteit. Eenderde van de deelnemers koos voor dit voorbeeld. Op de tweede plaats eindigde de onjuiste spatie in de kop Rijbewijs voor zeventien jarigen in de Krant van Gouda. De derde plaats is voor de onjuiste spatie in software matig op de verpakking van een webcam van Logitech. Het platform Signalering Onjuist Spatiegebruik (SOS) strijdt al sinds 2004 tegen het onjuiste gebruik van spaties in Nederlandstalige teksten. Dagelijks worden er nieuwe voorbeelden van onjuist spatiegebruik gepubliceerd op de SOS-webstek.
Inhoud blz blz blz blz blz
2 4 6 7 8
Congres Nederland-Vlaanderen 2008 Werf een donateur Engelse luchtposthavens, T.Hoevers Geknipt Brief Balkenende; Anglowaan
meer,
1
31 maart 2008
Congres Nederland - Vlaanderen 2008 Nederlandstalig hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek een gezamenlijk project van de stichting Nederlands de vereniging voor Nederlandstalige terminologie NL-TERM het Algemeen Nederlands Verbond ANV Brussel. Tijdens het congres wordt de Lofprijs 2007 van de stichting Nederlands uitgereikt aan de laureaat --o-Het eendaagse congres vindt plaats op 10 oktober 2008 in het Vlaams Parlement Hertogstraat 6 te Brussel Geïnteresseerden kunnen zich, onder vermelding van naam, adres, en e-@dres, aanmelden bij
[email protected]. Zij ontvangen het programma en andere congresdocumentatie via e-post In de volgende tekst worden enkele thema's aangeduid die tijdens het congres zullen worden ingeleid en bediscussieerd. Het congres zal worden besloten met een rondetafeldiscussie over stellingen, die aan het slot aan politici en beleidsfunctionarissen zullen worden voorgelegd.
l sN-nieuwsbrief
Herinvoering Nederlands aan de universiteiten In veel studierichtingen is het in 2008 niet meer mogelijk aan een Nederlandse universiteit in het Nederlands af te studeren. Wie dat toch wil, studeert af in Vlaanderen. Enkele universiteiten zijn wat de latere studiejaren betreft volledig op Engels overgeschakeld, zoals de Landbouwuniversiteit en de technische universiteiten. De andere volgen op steeds kleinere afstand. De geleidelijke vernederlandsing van het hoger onderwijs in Nederland dat na drie eeuwen in de 19e eeuw vrijwel voltooid was, is in twee decennia teruggeploegd. Niet naar het Latijn maar naar het Engels. In Vlaanderen verliep het anders. Tot de emancipatie in het begin van de 20e eeuw werd het Nederlands in Vlaanderen niet toegelaten tot het hoger onderwijs. De overgang van Franstalig naar Nederlandstalig hoger onderwijs in 1930, ligt veel Vlamingen nog vers in het geheugen. Het prijsgeven van het Nederlands voor een andere taal ligt daarom gevoelig. Hoewel de argumenten voor verengelsing in Vlaanderen dezelfde zijn als in Nederland, zorgt deze gevoeligheid er voor dat de verengelsing via regelgeving maar ook in de praktijk wordt weerstaan. Het congres zal aandacht schenken aan drie eeuwen vernederlandsing van het hoger onderwijs en de wetenschap, onder impuls van coryfeeën zoals Simon Stevin, Herman Boerhave en velen na hen. De Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen-Nederland (CVN) onderzocht in 2007 het gebruik van het Engels als onderwijstaal in de universiteiten in de beide landen. Het rapport met informatie over de feitelijke toestand bevat ook nuttige informatie over wetten en decreten in de beide landen. Conclusies 1) uit het rapport: "Voor de meeste Nederlandse universiteiten geldt dat het aandeel van het Engels in het bacheloronderwijs beperkt blijft, terwijl in de masterfase de helft of meer van het onderwijs in het Engels gegeven wordt. Het aandeel van het Engels in de masterfase is voor (verreweg) de meeste Nederlandse universiteiten hoger dan de 20% die door de Commissie CVN aanvaardbaar wordt geacht." "In Vlaamse universiteiten is het aandeel van het Engels (doorgaans) beperkter. Vaak wordt het Engels gebruikt in een (beperkt) aantal duidelijk afgebakende opleidingen of onderdelen, die worden opgesomd in het taalverslag dat Vlaamse universiteiten jaarlijks opstellen. Overigens hebben Engelstalige opleidingen en onderdelen vaak ook een variant die in het Nederlands gedoceerd wordt." De Nederlandse organisatie voor internationale samenwerking in het hoger onderwijs (Nuffic), publiceerde met trots een samenvatting van een in maart 2008 uitgekomen rapport van de Europese 2
31 maart 2008
vereniging voor Academische Samenwerking (ACA). Volgens dat rapport bieden steeds meer universiteiten in niet-Engelstalige landen in Europa onderwijs in het Engels aan. Nederland is de onbetwiste leider op dat gebied, met Finland op de tweede plaats. Voor het onderzoek zijn alle officiële instellingen (ongeveer 2.200) in 27 niet-Engelstalige Europese landen onderzocht. In de afgelopen vijf jaar is het aantal Engelstalige programma's ongeveer verdrievoudigd tot ongeveer 2.400 in heel Europa. In de meeste Europese landen komt Engelstalig onderwijs weinig voor met uitzonderingen Nederland, Finland en de Scandinavische landen. In Zuid-Europa is Engelstalig onderwijs erg zeldzaam. Het grootste deel van de Engelstalige programma's - ongeveer 80% - wordt op masterniveau aangeboden. Technische studies lopen voorop, op de voet gevolgd door bedrijfskundestudies. Taalproblemen van hoogleraren en studenten spelen een relatief kleine rol, volgens het rapport.
welke taal in welke omstandigheden te gebruiken en in welke taal de kinderen zullen worden opgevoed. Dat doet zich niet alleen voor in het hoger onderwijs, maar ook in het voorbereidend onderwijs. In een latere fase, als de positie van het Engels als taal van de academische bovenlaag is gestabiliseerd, zal een taalmobiliteit op gang komen van gezinnen die aangetrokken worden door die bovenlaag. Het is te speculatief waartoe dit proces over 50 of 100 jaar zal leiden, maar het is zeer waarschijnlijk dat door die taalverdringing gedurende lange tijd de samenleving grondig uit balans zal worden gebracht, met alle, ook politieke, onzekerheid van dien. Daar hebben de Vlamingen ervaring mee, na eeuwen Franstalige dominantie. Nog heeft België het stadium van een politiek stabiele staat niet bereikt; het einde van de pogingen die toestand te bereiken is nog niet in zicht.
Dramatisch
De gevolgen voor de Nederlandse taal van de verengelsing van het hoger onderwijs zijn dramatisch voor het behoud van de taal als cultuurtaal. Nieuwe Nederlandse taalvormen ontstaan nog wel bij de jeugd, terwijl volwassenen, die zich in bedrijfs- en Wetgeving vakgebieden bewegen, naar het Engels reiken als zij De wetgeving betreffende het taalgebruik nieuwe begrippen moeten benoemen. Het wegvallen verschilt in Vlaanderen en Nederland niet eens van het Nederlands uit de academische en de daarmee zo veel, het maatschappelijk draagvlak wel. Wet samenhangende vakgebieden heeft directe gevolgen en decreet wijzen het Nederlands zowel in voor de ontwikkeling van de Nederlandse terminologie Nederland als in Vlaanderen ondubbelzinnig aan op die gebieden. Hoger opgeleide Nederlandstaligen als de taal van het hoger onderwijs. Wet en zullen niet meer in staat zijn een redevoering te praktijk verschillen echter aanzienlijk; in houden of zelfs een artikel te schrijven in het Nederland nog veel meer dan in Vlaanderen. De Nederlands, zonder te moeten grijpen naar Engelse Nederlandse wet op het hoger en woorden; zelfs voor veelvoorkomende begrippen. wetenschappelijk onderwijs, het laatst Nederlands zal nog lang een taal blijven voor gewijzigd in 2000, bepaalt dat "Het onderwijs huishoudelijk gebruik en voor dichters. wordt gegeven en de examens worden afgenomen in het Nederlands". Die taalclausule noemt daarna drie specifieke gevallen waarin van deze algemene regel mag worden afgeweken. Het Vlaamse decreet betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs van 2003 bepaalt: "§1. De onderwijstaal in hogescholen en universiteiten is het Nederlands". Op die algemene regel zijn, net als in Nederland, uitzonderingen mogelijk. De wetgevers die dit niet lang geleden besloten, hebben vooral in Nederland gedoogd dat de universitaire besturen de uitzonderingen op de algemene regel tot norm hebben verklaard. Daardoor wijkt de praktijk vaak heel sterk af van de wet en wordt de indruk gewekt dat de Aankomende studenten zijn nu nog voornamelijk in wetgever niet geïnteresseerd is in de naleving het Nederlands opgevoed en gevormd. Zij moeten zich van de wet. grote extra inspanningen getroosten om de Engelse lessen aan de universiteit te volgen, inspanningen die De taalkundige tweedeling die de universiteiten ten koste gaan van de beheersing van het vak. doorvoeren heeft grote gevolgen voor de sociale Universiteiten kunnen het zich echter niet veroorloven en politieke samenhang en stabiliteit van de alleen Engelstalige docenten aan te stellen, die ook Nederlandstalige samenleving. Op korte termijn aan de hoogste eisen voldoen wat hun beheersing van overheerst verwarring, omdat velen onzeker zijn het vak betreft. Naar dat type docent bestaat sN-nieuwsbrief
3
31 maart 2008
wereldwijd immers een grote vraag. Het gevolg van de universitaire taalpolitiek is daarom dat de kennisoverdracht in collegeen instructiezalen verre van ideaal is. Naar dit onderwijs in een voor zowel docent als student vreemde taal is onderzoek gedaan. De conclusies daarvan zijn dat de kwaliteit van de kennisoverdracht achteruit gaat. Maar ging het de vernieuwers van het hoger onderwijs niet in de eerste plaats om de kwaliteit, zowel van de individuele afgestudeerde als van de instellingen? Het is niet te begrijpen waarom een zo ingrijpende taalhervorming van het hoger onderwijs wordt doorgevoerd zonder dat die is gestoeld op studies die aantonen dat van een dergelijke hervorming kwalitatieve verbeteringen mogen worden verwacht. Als het belangrijk is dat sommige studenten in het Engels onderricht worden, dan kunnen die zich beter inschrijven bij universiteiten in Engelstalige landen, waar het onderwijs op een hoog niveau staat. Het argument dat "Engels nu eenmaal de taal van de wetenschap is", zoals voorstanders van de verengelsing niet moe zijn te verkondigen, snijdt weinig hout als bedacht wordt dat zo'n 90% van de universitair afgestudeerden niet in de wetenschap terechtkomt. Het grootste deel van de studenten, dat na het afstuderen zeer waarschijnlijk bij Nederlandstalige bedrijven en overheden gaat werken, kan zich bij Nederlandstalige programma's geheel concentreren op de verwerving van kennis en kunde.
toekomstige generaties leidende Europeanen worden gevormd. Politieke wil volstaat niet. De voorstanders van verengelsing hebben een punt als zij stellen dat de leefomgeving voor veel wetenschappelijke disciplines internationaal en meestal Engelstalig is en dat mede daardoor de infrastructuur voor de Nederlandstalige wetenschapsbeoefening en voor het hoger onderwijs verwaarloosd is. Daarom zijn inhaalinvesteringen in de Nederlandstalige academische infrastructuur noodzakelijk, des te meer voor die vakgebieden waarin zulke investeringen de laatste twintig jaar niet meer zijn gedaan. Die investeringen hebben vooral betrekking op taal en communicatie: de voortgaande uitbouw van de Nederlandstalige wetenschappelijke litteratuur, in een nationale én internationale context; de ontwikkeling van vooral Nederlandstalig didactisch materiaal volgens methodieken die inhoudelijk aansluiten bij Europese wetenschappelijke en didactische tradities; de uitbouw en verdieping van de Nederlandse vaktalen en de wetenschappelijke woordenschat. De Nederlandse minister voor Onderwijs Plasterk heeft in november 2007 over dit onderwerp enkele waardevolle beleidsuitspraken gedaan tijdens het Taaluniedebat in Brussel over de opmars van het Engels. Als lid van het Comité van Ministers van de Taalunie zei hij: "Waar de Taalunie zich vooral om bekommert, is dat Nederlands een taal moet blijven die altijd en overal gebruikt kan worden. Dus ook voor de wetenschap en in het onderwijs. Immers voor miljoenen is Nederlands de taal waarin ze denken en fantaseren. Veel van hen zouden iets missen wanneer hun gedachten en denkbeelden op een taalbarrière stuiten als ze een wetenschappelijk niveau bereiken. Met dat laatste Politieke wil Het congres zal zich tenslotte bezighouden met bedoel ik bijvoorbeeld dat er ook Nederlandstalige de vraag wat er moet gebeuren opdat het terminologie moet zijn." Nederlands zijn rol als onderwijstaal in Tijdens het congres zal worden onderzocht hoe deze Vlaanderen en Nederland weer volledig kan beleidsvisie uitgevoerd kan worden en of de opnemen. Politieke wil van de wetenschappelijke en onderwijsinstellingen hierin vertegenwoordigers in regeringen en de meegaan. Een taal die niet gesproken wordt is geen parlementen staat voorop, maar, even taal, maar een historisch document, al staat zij op belangrijk, ook die van de besturen in het hoger moderne informatiedragers. onderwijs, de docenten en de studenten. Zoals dat tot ver in de 20ste eeuw het geval was, moet Jan Roukens het voor Nederlandstaligen weer normaal zijn dat zij in het Nederlands onderwijs volgen zoals 1) Het Engels als voertaal aan onze universiteiten? Rapport door ook de wet bepaalt. Zij kunnen zich dan weer Albert Oosterhof voor de Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen – spiegelen aan het hoger onderwijs in verreweg Nederland, 2008 de meeste Europese landen, waar onderwijs in de "taal die men spreekt volkomen normaal wordt gevonden. Ook de Europese Unie zal wel Werf een donateur een eerlijk beleid willen voeren. Als zij veeltaligheid werkelijk beschouwt als de De stichting Nederlands is geen rijke club. Als zij iets grondslag voor het Europese model van wil dat geld kost, dan komt zij al gauw in de samenwerking, zoals zij zegt in de uitspraak problemen en moet een beroep doen op "eenheid in verscheidenheid”, dan moet zij die geldschietende instanties. Het zou een stuk verscheidenheid ook uitdragen en bevorderen; makkelijker zijn als dat geld binnenstroomde in de vooral in het hoger onderwijs waar de kas van de penningmeester via donaties. Er zijn nu enkele honderden begunstigers die de stichting sN-nieuwsbrief
4
31 maart 2008
jaarlijks met, minimaal, € 12,- ondersteunen, maar dat mogen er best meer worden. Kent u of bent u demand die de doelstellingen van de stichting Nederlands onderschrijft laat ons dat dan weten (postbus 75357, 1070 AJ Amsterdam of
[email protected]). U ontvangt dan een aardig welkomstgeschenk en, minimaal, twee nieuwsbrieven per jaar én u ondersteunt een mooi doel.
Engels wordt de lestaal 8 november 2007 - Driekwart van de door het onderzoekbureau Qrius ondervraagde basisschoolleerlingen verwacht dat in de toekomst op de basisschool in het Engels wordt gesproken en lesgegeven. Een kwart denkt zelfs dat er in de klas een mengeling van verschillende talen wordt gesproken, zo blijkt uit het onderzoek dat gedaan is in opdracht van de KPN. Daarnaast denkt 26% van de kinderen dat er in de toekomst ook lessen zijn in msn'en en sms'en. Eenderde van de meisjes zou in de toekomst graag koken op het lesprogramma zien, terwijl 30% van de jongens het liefst lessen in gamen krijgt. Onderwijzers hoeven wat de kinderen betreft trouwens niet voor hun baan te vrezen: 99% van de kinderen vindt het contact met hun meester of juf en hun klasgenoten het allerbelangrijkst op school.
Meedoen met de e-schrijfgroep De woordenlijstgroep is het belangrijkste 'kapitaal' van de stichting Nederlands, maar vlak de schrijfgroep niet uit. Die groep bestaat uit meer dan vijftig mensen die kandidaatMaanLof's en -MaandSof's aandragen en kiezen en die (on)gelukkigen prijzen of laken met hun taalhouding of -gedrag. Ook op eigen houtje gaan de meeschrijvers de taalstrijd aan. TaalSof-kandidaten zijn er in overvloed, maar het lijkt er op dat intellectueel Nederland heel langzaam in de gaten begint te krijgen wat er met (de positie van) het Nederlands in Nederland en Vlaanderen aan de hand is. Thomas von der Dunk kreeg de Lofprijs der Nederlandse Taal 2007 voor een artikel op de opiniepagina van de Volkskrant over de vlucht van de Nederlandse 'elite' in het Engels. In januari schreef Benno Barnard een stuk over de lakse taalhouding van de Nederlandse Taalunie, waarvoor hij MaandLof werd, en, nota bene, minister Ronald Plasterk, het vorig jaar nog kandidaat voor de Sofprijs vanwege zijn opmerkingen dat 'Europa' eentalig Engels moest sN-nieuwsbrief
worden, kreeg de MaandLof van februari toegezwaaid voor zijn opmerkingen in de Tweede Kamer over het onnodige gebruik van het woord governance. Goed bestuur voldoet prima, vond Plasterk. De andere kant, ik schreef het al, is elke maand weer droevig goed vertegenwoordigd. Het Stedelijk Museum in Amsterdam wordt al jaren verbouwd. Dat wordt met grote letters op borden in de ramen meegedeeld. Louter in het Engels. En het vinden van Nederlandse namen voor tentoonstellingen die het SM in het oude postgebouw bij het Centraal Station inricht, blijkt ook steeds lastiger. Een greep: Allora & Calzadilla - Never Mind That Noise You Heard, Eyes Wide Open, Tobias Rehberger - the chicken-and-egg-no-problem wallpainting (schijnt nb speciaal voor het SM 'gerealiseerd' te zijn), Snap Judgments en zo voort. Het museum heeft nog niet gereageerd op de vraag naar het waarom van al dit onnodige Engels. Misschien nog wel bonter maakt de Nederlandse politie het tegenwoordig. Er is op internet vorig jaar een webstek ingericht waar, met name, jongeren de regels in Nederland krijgen geserveerd. Die sterft van het onnodige Engels (goin'out, tipz, vote, surprised, fun, smooz) en heeft, daarom, natuurlijk ook een Engelse naam www.therulez.nl (let op die geinige en schalkse z aan het eind). Onlangs heeft de politie van de regio's Amsterdam en Nijmegen een webstek ingericht die slachtoffers van zinloos verbaal en fysiek geweld een uitkomst moet bieden. Hoe noemen we die? www.hatecrimes.nl. "Het is een keuze geweest, waarbij Nederlandse alternatieven wel de revue zijn gepasseerd", schrijft Jan Snijder van de Politieacademie, de geestelijke vader van dat project. "Deze naam bleek ons echter het meest aan te spreken. Veelal jonge mensen gebruiken de Engelse taal; daarnaast zal het project ook engelstalig worden aangeboden aan toeristen." Adieu Nederlands. Of die schrijfgroep helpt? Dat weet je niet. Wat je wel weet is dat als je het niet doet dat vreemde papagaaiengedrag van de Nederlandse 'elite' ongehinderd en onbekommentarieerd voort zou woekeren. Er zijn, zoals gesteld, steeds vaker tegengeluiden. Op het web kwam ik op de kletspagina's van ene Bèr Kessels de volgende reactie tegen: "Gewoon iemand (niet geverifiëerd) op 19 april, 2007 19:11. Ja ben 26 en alweer een tijdje weg uit NL. Vreemd om te ziet hoe mijn moerstaaltje veranderd. Shit, downloaden, daten en ik lees zelfs sharen....? Erg verwarrend, nu begrijp ik waarom mn vrienden me zaten te dollen met Dutchlish, toen ze een tocht door Europa ondernamen en Emsterdem bezochten. Maar eigenlijk klinken jullie belachelijk in NL, wie willen jullie zijn? Amerikanen ofzo?" (Geplukt van Blèr: verwarring) Als je/u je/zich voelt aangesproken, ga dan naar de webpagina's van de stichting, klik links op 'Lof- & Sofprijs' en geef je/u op. 5 31 maart 2008
Engelse postluchthavens Dat het universitair onderwijs steeds meer in het Engels gebeurt, is natuurlijk de doodvonnis voor de Nederlandse taal. Zo is het ook met het Iers gegaan. "Irish is dead”, zeggen de moderne Ieren. In de toekomst zullen ook de Nederlanders zeggen: "Dutch is dead.”
letters, de Engelse vertaling. Laat Schiphol daar een voorbeeld aan nemen. Heel erg misdraagt zich de postdienst. Die is van PTT via TPG TNT geworden. Los van het feit dat ik het weinig smaakvol vind zo'n bedrijf de naam van een springstof te geven, wordt die nog eens op zijn Engels uitgesproken ook. In andere landen hebben de postdiensten gewoon hun eigen naam gehouden: Deutsche Post, Magyar Posta, Poczta Polska. Waarom dan niet Post Nederland of Posterijen Nederland? Ik heb het hoofdkantoor in Hoofddorp eens bekeken en heb enkele uitsluitend Engelstalige borden gefotografeerd. Een man van de beveiliging vroeg me wat ik uitvoerde. Nadat ik dat had uitgelegd, toonde hij wel begrip. Het was best nog een aardige kerel ook. Er zijn ook lichtpuntjes. Het kwartaalblad 'Memisanieuws' dat was omgedoopt tot Together, heeft na protest weer zijn oude naam teruggekregen. En in Marken en Volendam, toch internationale trekpleisters van de eerste orde, is alles keurig in het Nederlands, met de vertalingen eronder (en niet alleen in het Engels). T.Hoevers (Dit artikel is een, ingekorte, bewerking van een lange brief van T.Hoevers aan de redactie)
Trotse Hollander
(foto T.Hoevers) Dan Schiphol. Je kunt daar natuurlijk niet volstaan met het Nederlands, maar uitsluitend Engels met afschaffing van het Nederlands, dat hoeft toch ook weer niet. Ik heb een verkenningstocht gemaakt langs andere luchthavens. Op Zaventem-Brussel is de toestand uitstekend. Bijna alles viertalig: Nederlands, Frans, Duits en Engels. Düsseldorf: Duits, met daaronder een Engelse vertaling. Aan de balie van de politie stond in even grote letters: Bundespolizei - Federal Police. Daar durfde ik geen foto van te maken uit vrees dat de dienstdoende agent van mij een Auseinandersetzung zou verlangen. Toen naar een minder internationale luchthaven: Groningen-Eelde. Daar had ook 'luchthaven' bij moeten staan, maar verder alles in het Nederlands met daaronder, vaak in kleinere sN-nieuwsbrief
We hebben veel om trots op te zijn. Rita Verdonk heeft zelfs haar partij 'getrotseerd'. Zo niet Milieudefensie. Dat is een goeie club, maar ook die krijgt steeds vaker last van de Engelse ziekte. MD wil mensen aanzetten niet of althans minder te vliegen. Vliegen is namelijk niet goed voor het milieu. Die actie werd Proud to be a Non Flying Dutchman. "Google even met ons mee: vliegende hollander: 200 duizend hits, flying dutchman: 2 miljoen hits", schrijft MD-er Eugène van Haaren. Fliegende Holländer vind je ook vaker op internet dan Vliegende Hollanders, maar dat was kennelijk geen argument voor Van Haaren. "Milieudefensie is door eerdere ervaringen van mening dat deze engelse slagzin deze mensen (bedoeld is mensen die regelmatig het vliegtuig pakt om, bijvoorbeeld, in Londen te gaan winkelen; as) meer zal aanspreken”, schrijft Maude Scaake van Milieudefensie aan een briefschrijfster uit het Friese Goënga die haar ongenoegen over de Engelse slagzin voor een "op zichzelf heel goede actie" kenbaar maakte.
Veeltalig 'Europa' Op 24 oktober 2007 heeft het Europees Parlement bij reglement vastgelegd, dat ook in de toekomst alle officiële documenten in de 23 officiële talen van de lidstaten worden vertaald. Eerder had een 6
31 maart 2008
parlementscommissie er voor gepleit slechts een 6800 x lieber Deutsch beknopt verslag in verschillende talen te publiceren. Dat voorstel werd dus door het EP De Duitse zustervereniging VDS heeft een nieuwe omvergekegeld. woordenlijst uitgebracht, die voor maar liefst 6800 Engelse woorden en begrippen een goede Duitse Bron: Nieuwsbrief CVN herfst 2007 tegenhanger bevat. De nieuwe woordenlijst INDEX 2008, die overigens ook is te raadplegen via het wereldwijde web (http://vdsev.de/anglizismenindex/ ), is in papieren vorm te Nuis overleden bestellen via VDS of bij de uitgever (IFB Verlag: IFB Vorig jaar 8 november is Aad Nuis overleden. VerlagSchulze-Delitzsch-Strasse 40 - 33100 Paderborn, Nuis was van 1994 tot 1998 staatssecretaris van telefoon: 0 52 51 - 31 06 02 - Fax: 0 52 51 - 37 09 06 Cultuur en Media en was mede verantwoordelijk E-post:
[email protected]. Het boek kost € 15,00. voor de taalcalusule in de Wet op het Hoger en Wetenschappelijk onderwijs, waarin gesteld Bron: Verein Deutsche Sprache (Postfach 10 41 28, wordt dat het Nederlands de voertaal is in het 44041 Dortmund. Telefon: +49231 - 794 85 20) tertiair onderwijs. Later als dagvoorzitter bij de eerste Jaardag van sN, waar de taal van de universiteit ter discussie stond, wenste Nuis niet Ceysens: “Meer Engels op zijn 'fatwah' uit te spreken over het oprukkende de Vlaamse universiteit” Engels aan de universiteiten. Nuis, die lid was van D66, is 74 jaar geworden. De Vlaamse minister van Wetenschapsbeleid Patricia Ceysens van de liberale partij VLD wil meer Engelstalige cursussen aan onze universiteiten om meer buitenlandse studenten aan te trekken. Het zal Taalunie breidt uit Nederlanders bekend in de oren klinken. In Vlaanderen Als het even mee zit worden ook de Antillen en wordt er iets feller over gediscussieerd dan in Aruba toegelaten tot de Nederlandse Taalunie. Nederland. Dat zal, gezien de pas vrij recent Dat heeft het Comité van ministers van de verworven taalontvoogding van de Vlamingen, niet Taalunie bekendgemaakt. Beide Koninkrijksdelen echt verbazen. Maar ook in Vlaanderen zijn er nogal moeten nog hun handtekening zetten onder de wat voorstanders van de verengelsing van het hoger onderwijs. Anders dan in Nederland staan in België samenwerkingsovereenkomst. taalwetten in de weg. Voorlopig is het Nederlands nog De Taalunie bestaat momenteel uit Nederland, door die taaldijk beschut tegen het oprukkende Engels Vlaanderen en sinds 2004 ook Suriname. Linde en kunnen Nederlandse studenten die hun studie in van den Bosch, algemeen secretaris van de hun eigen taal willen volgen, zich in het Belgische Nederlandse Taalunie, denkt dat de Antillen snel studentenleven storten, in Brussel, Leuven, Gent, kunnen toetreden. Ze heeft pas een bezoek Antwerpen of Hasselt. Nederlandse studenten zijn gebracht aan de Antillen en ze sprak daar met tenslotte ook buitenlandse studenten. minister Leelfang van Cultuur. "Ze heeft aangegeven dat ze onderwijs heel erg belangrijk Bron: Federatie van Vlaamse Vrouwenverenigingen vindt." De samenwerking zal zich daarom (FVV) speciaal richten op het onderwijs. Het raamwerk voor de samenwerking ligt er al. Het Comité van ministers heeft het nu ondertekend en minister Leeflang heeft er inhoudelijk al mee ingestemd. Zodra zij ook haar handtekening heeft gezet, kan de samenwerking officieel van start gaan. Vooruitlopend daarop komen er eind november al vijftien Antilliaanse studenten naar Nederland om zich verder te oriënteren op het Nederlands als vak en als instructietaal in het basisonderwijs. Dat gebeurt samen met Nederlandse collega-studenten. In 2008 komt er een concreet actieplan. Bron: Taalpost
sN-nieuwsbrief
G e k p
n
i
p
t
Nederland mag best trots zijn op wat er bereikt is. Op Big Improvement Day bejubelen ondernemers elkaar. (Volkskrant 16 januari 2008) * "Maar er is een probleem. De Nederlandse taal biedt geen toekomst, geen hoop op het vinden van een baan. Als student krijg je het een beetje benauwd als je bedenkt dat je belangrijke studiejaren in de Nederlandse taal wil stoppen.(...) Waarom zou ik mijn leven aan Nederland verbinden? Waarom zou ik iets doen waarvoor ik later niks terugkrijg. (Kader 7
31 maart 2008
Abdolah in 'Redt het Nederlands!' over de duistere toekomst van Nederlands als volwassen academische studie in het Verenigd Koninkrijk) * Op de vraag wat de uitdrukking 'schering en inslag' betekent gaf 43% het goede antwoord. Slechts 29% koos uit drie mogelijkheden het goede antwoord voor de betekenis van 'de advocaat van de duivel spelen'. (Uit een verslag in het Financieele Dagblad van 11 februari 2008 over een taaltoets onder 1000 eerstejaarsstudenten aan de Vrije Universiteit) * "Straks kun je in Kopenhagen of Stockholm studeren in het Engels. Dat betekent ook dat die Denen en de Finnen en de Zweden, noem maar op, Engelse literatuur gaan voorschrijven, waardoor het onderscheid tussen de universiteit in Kopenhagen en die in Groningen steeds kleiner wordt. De variatie neemt af. Dat is precies het tegendeel van wat je wilt bereiken." "Dat betekent dus dat je uiteindelijk een hoorcollege hebt waarvan zo'n dertig procent van de kwaliteit verloren is gegaan." (Prof.Douwe Draaisma, hoogleraar psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen in KennisdebatCourant van oktober 2007 over Engelse eenheidsworst) * "Als in een taalgemeenschap een domein wordt opgegeven voor een andere taal, dan is daar blijkbaar een goede reden voor. Er gaan per jaar honderden talen verloren. Dat kun je voor de taalkundige variatie jammer vinden, maar de sprekers van die talen zal dat worst zijn, zij hebben hun eigen economsiche en culturele reden om die andere taal te gaan gebruiken." Prof.Kees de Bot, hoogleraar toegepaste taalkunde aan de Rijksuniversiteit Groningen in KennisdebatCourant van oktober 2007) * "Het Nederlands geldt als een onmogelijke zangtaal: harde klanken en onhandige klemtonen." (Ron Rijghard in NRC Handelsblad van 15 februari 2008 over het pakkende, erotische edoch Nederlandstalige liedje 'Konijntje').
Zoals ik u bij brief van 13 september 2005 heb laten weten, waardeer ik uw betrokkenheid bij de Nederlandse taal. We hebben in ons land een rijke traditie op dit gebied, die we moeten waarderen en koesteren. Ik stel vast dat wij het op dit punt eens zijn. Het kabinet is evenwel van mening dat het in sommige situaties gerechtvaardigd en opportuun is om een andere taal dan het Nederlands te bezigen. In voorkomende gevallen zal dit het Engels zijn. Zoals ook in het door u meegestuurde boekje wordt gesteld, draagt het gebruik van het Engels in de internationale context van het internet, de economie, de sport en de popmuziek, bij aan onderlinge samenwerking en begrip. Aan deze, overigens niet uitputtelijke reeks, wil ik tevens de academische wereld voegen. Ik dank u voor uw brief. Hoogachtend, DE MINISTER-PRESIDENT, Mnister van Algemene Zaken, Mr.dr.J.P.Balkenende"
Anglowaan
*** Volgens prof.dr. Peter Verhoef van de Rijksuniversiteit Groningen zit er een stijgende lijn in de beoordelingen door de studenten van het academische onderwijs. En Verhoef kan het weten, want is naast hoogleraar Marketing ook nog eens directeur van het Customer Insights Center. Wat dat instituut doet laat zich slechts raden. *** NIG-Midoffice verdient volgens een deelneemster aan de schrijfgroep lof voor zijn "ontmoet & groet" tijdens de open dag in september vorig jaar. Nu nog een andere naam voor midoffice en we zijn helemaal tevreden. *** Het vorig jaar kreeg het ministerie van Economische Zaken de Sofprijs der Nederlandse Taal. Minister Maria van der Hoeven nam de prijs in ontvangst en stelde dat het Nederlands haar zeer na aan het hart ligt. Haar viel tot dan toe niets te verwijten. Onlangs weer een van TWA-nieuws ontvangen waarin de Balkenendes Wageningse rede(n) uitgave zogeheten technisch-wetenschappelijke attaché's van verschillende Nederlandse ambassades hun verhaal "Geachte heer Schrauwers, doen. Plus een aankondiging van de TWAIn uw brief van 5 november 2007, met als netwerkconferentie op 8 april. Titel? "Innovative bijlage uw boekje "2400 x liever Nederlands", technologies for a bio-based economy." Voor de geeft u uw visie op het feit dat ik bij de opening verbetering van de innovatiekracht van de Nederlandse van het academisch jaar in Wageningen een ondernemer. "Op deze dag is de voertaal Engels." toespraak heb uitgesproken in het Engels. Van Moeder Maria. de in uw brief verwoorde opvattingen heb ik *** kennis genomen. Ik wil u als volgt antwoorden. In een al wat ouder knipseltje van vorig jaar uit de sN-nieuwsbrief 8 31 maart 2008
Volkskrant las ik dat Jan 't Hart is benoemd tot adjunct-hoofredacteur. Nou en? zult u zeggen. Jan blijkt, volgens dat berichtje, sedert kort leiding te geven aan de newsroom van de Volkskrant. Was dat niet die krant die een deel van de sN-woordenlijst is zijn stijlboek heeft opgenomen? *** Huiseigenaren weten ervan: een huis geeft zorgen. Gelukkig zijn er bedrijven die, tegen betaling dat wel, die zorgen willen overnemen. Bpoint is zo'n bedrijf. Achter het telefoonnummer staat (Eng.). Betekent dat dat bedrijf me alleen in het Engels te woord kan staan of is dat gewoon eng. Het papiertje waarop dit bedrijf zich presenteert wordt overigens bezorgd door ulotki: "The best leaflets in Netherland!!!". Izz dizz Nezzerlent? Uitroeptekenmisbruikers moet je trouwens altijd wantrouwen. *** Niet alleen Milieudefensie, maar ook goede doelen spiegelen zich steeds vaker aan de anglowaan van het bedrijfsleven. De Postcodeloterij doet al jaren verwoede pogingen me over hun gokstreep te halen. Tot nu toe tevergeefs. De laatste poging was van Ellen Damsma van die club: Managing Director Nationale Postcode Loterij. Met die Engelse titel kwam ook meteen de door het Engels geïnspireerde los schrijf ziekte. *** Naast het VU Medisch Centrum (ziekenhuizen zijn er bijna niet meer in Nederland) is een lelijk gebouw opgetrokken: het Cancer Center Amsterdam. Het staat er nog niet zo lang maar stuurt al meteen bedelbrieven rond: Uw steun is hard nodig. Wat mij betreft kunnen ze de k... krijgen. Laat ze maar in Engeland gaan collecteren. Ik weet het: kanker is een ernstige zaak, maar dat kunnen ze toch ook in het Nederlands zeggen? *** Een advertentie in het Parool van 21 oktober 2007. SNS Property Finance zoekt personeel. Niet bedoeld voor Nederlandse ogen want de hele advertentie is in het Engels: "We are looking for a Management Assistent" en "We are looking for a Secretary". Het Ampzinggenootschap zou zingen: In het Engels klinkt dat als 'we are looking for a knecht'. Helemaal onderaan staat zowaar in het Nederlands aan welke lege bluffer je je sollicitatie kan sturen. SNS, zo kan het ook (moet je een licht-Limburgs accent bij denken)! *** Vrouwen hebben moeite door het glazen plafond te breken. Heel zielig. Daarom hebben ze zich gebundeld in de stichting Her World. Die gaat daar wat aan doen en organiseert een talkshow/debat, compleet met workshop en sN-nieuwsbrief
masterclasses: Women Inc. Be inc. and do inc!, schreef Jannet Vaessen in een extra katern van de Volkskrant van 21 november 2007. Managing director natuurlijk, die Vaessen. En o ja, die (dat) Women Inc. had natuurlijk een geheel uit vrouwen bestaand bestuur. O pardon, board heet zoiets in het grotemensenlandzonderglazenplafond. Klaar ben je. Ehh, ready dus. *** Er wordt wel eens gezegd dat de Vlamingen zich heel wat meer bekommeren om het wel en wee van het Nederlands dan die lakeigedragelijke Nederlanders. Ik heb mijn twijfels. Ik kreeg net met de post (jawel, de oude slakkenpost) de nieuwsbrief van Flanders Expo in Gent. Daar zijn weer allerlei opwindende beurzen in de aanbieding: Adventure Affair, Body & Beauty en de Belgian Boat Show 2008. Dan hebben we het nog niet gehad over fit2PRO 2008. Volgens Flanders Expo News "Dé place to be voor Belgische professionals uit de fitness- en wellnessector." Ook in 2008 zullen Flanders Dog Show, Second Place en InfraTech Belgium worden gehouden. In de rubriek People worden beurscracks Freddy Hebbrecht en Etienne Verhaert wat 'intieme' vragen gesteld. Freddy is trouwens Preventieadviseur Technics Corporate Supervisor bij Flanders Expo. Etienne maar een lullige directeur bij Antwerp Expo. O ja, Antwerp is gelukkig Engels. ***
Meehelpen met sN?
Wie wil helpen de rijkdom van de Nederlandse taal te beschermen en onnodig Engels te bestrijden kan het volgende doen: Donateurschap Vanaf € 12,- per jaar kunt u donateur van de stichting worden. U ontvangt dan drie à vier maal per jaar de Nieuwsbrief. Eigen inbreng meewerken aan de woordenlijstgroep; meedoen aan de elektronische schrijfgroep; meedoen aan (plaatselijke of landelijke) publieke acties; (plaatselijk of landelijk) propaganda te maken voor de stichting. mee te helpen bij de organisatie van de Jaardag. Producten * De woordenlijst "2400x liever Nederlands”. Dit is de nieuwste aflevering. Hij helpt u onnodig Engels te vermijden. De lijst staat overigens ook op onze webstek. Het boekje kost € 5,00 inclusief toezending. * Kaarten voor verspreiding in de horeca (in de maak) * Plakkers met 'Sale is Frans voor Smerig" en "Izz dizz Nezzerlenzz?" en "Sale is uitverkoop van het Nederlands (prijs nog vast te stellen).
9
31 maart 2008
