Nieuwsbrief
juni 2013
Duurzaamheid Klimaatinstallatie Stadsdepot vernieuwd Het Stadsdepot Dordrecht is één van de meest geavanceerde archiefbewaarplaatsen van Europa. In het gebouw van 5500 vierkante meter liggen honderdduizenden cultuurhistorische objecten uit Dordrecht en omgeving achter slot en grendel. De collecties worden onder optimale klimatologische en beveiligde omstandigheden bewaard. Warmtepomp Er is veel energie nodig om een constante temperatuur en luchtkwaliteit te waarborgen. Met de huidige technieken is het mogelijk om het door het IBD ontworpen gebouw nog zuiniger en duurzamer te maken. Het IBD heeft hierin geadviseerd. De klimaatinstallatie is aangepast door het plaatsen van een warmtepomp. Spannende operatie De plaatsing van de warmtepomp was gepland in week 17. Bleek echter dat het toen te koud was. In week 20 was de buitentemperatuur en de lange termijn weersverwachting beter en kon gestart worden met het werk. De klus moest in 3 dagen geklaard worden. “Het was een spannende operatie”, vertelt Freek Oldenburger, sectorhoofd Gebouwenbeheer van het IBD.“ De installatie moest namelijk tijdelijk uit. Er was dus een strakke planning. Verschillen in binnentemperauur moesten vermeden worden; het klimaat moest gegarandeerd blijven. Binnen mocht niet gelast worden, dus werd alles buiten gedaan. Verpakkingsmateriaal mocht niet naar binnen. Daarin zouden bijvoorbeeld zilvervisjes kunnen zitten. Bij alle handelingen moest rekening gehouden worden met de bijzondere objecten die opgeslagen liggen in het depot.” Installatiebedrijf Barth heeft duidelijke instructie gekregen. Er zijn goede afspraken gemaakt met installateurs. “De samenwerking tussen Nieuwe Dordtse Cultuurorganisatie en het IBD is prima verlopen Het IBD is nu de warmtepomp aan het inregelen en we verwachten snel resultaten van een lager energieverbruik te zien”, besluit Freek Oldenburger.
Nieuwsbrief
juni 2013 - 2
Drie vragen aan… Maurice Ellenbroek Onder het motto ‘Drie vragen aan…’ vertelt steeds een andere medewerker van het IBD over zijn of haar werk. In deze aflevering: Maurice Ellenbroek 1) Waarom ben je gaan werken bij het IBD en wat doe je? Oorspronkelijk kom ik uit Haaksbergen (net geen Duitsland). Een jaar of 8 geleden ben ik hierheen verhuisd en aan het werk gegaan in de voorspanning van betonnen constructies. Mijn specialisatie in de civiele techniek ligt in de bruggen en kade muren en na verloop van tijd wilde ik daar toch weer naar terug. Op zoek dus naar een nieuwe job waarin ik weer met bruggen en kademuren aan de slag kon gaan en zo kwam ik bij het IBD terecht. Veel water en dus ook veel bruggen en kademuren zou je zo denken dus ben ik bij het IBD gaan werken als projectleider. 2) Wat gaat goed en wat kan beter? Er zijn veel leuke projecten in Dordrecht en Zwijndrecht. Ook de samenwerking met die gemeenten gaat goed. We weten wat we van elkaar kunnen verwachten en wat we aan elkaar hebben. Wat beter zou kunnen is de samenwerking met andere Drechtsteden. Helaas hebben we nog niet de goede formule gevonden om ook de andere gemeenten naar ons toe te “lokken”. Het zou een enorme opsteker zijn als ook die gemeenten met het IBD willen werken. Willen, omdat ze de toegevoegde waarde van het IBD zien en niet omdat het moet. Ik denk dat we als IBD ook bij de andere Drechtsteden gemeenten goede dingen zouden kunnen doen, uiteraard in nauwe samenwerking met die gemeenten. 3) Wat is jouw belangrijkste project dit jaar? ‘Belangrijkste’ is eigenlijk niet het goede woord. Alle projecten zijn belangrijk. Maar het project wat op dit moment de boventoon voert is het project “Uilenkade” in Zwijndrecht. Binnen dit project zijn we bezig een oude betonnen kadeconstructie van de Uilenkade te slopen en deze te vervangen voor een nieuwe kade welke bestaat uit een verankerde stalen combiwand met een betonnen deksloof. De nieuwe Uilenkade is dusdanig ontworpen zodat deze straks geschikt is voor een grotere scheepsvaartklasse (CEMT VIa). Het project is complex omdat we te maken hebben met de oude voormalige betonnen kadeconstructie, die maar gedeeltelijk gesloopt kan worden. De voormalige paalfundering van de constructie blijft in de ondergrond achter en dit maakt het bouwen van een nieuwe kade er niet makkelijker op. In 2012 zijn we volop bezig geweest met de voorbereiding van het project en de uitvoering ervan vindt in 2013 plaats. De nieuwe Uilenkade moet in november 2013 gereed zijn.
Proficiat Michel Mellema, assistent projectleider bij het IBD, is met het mooie cijfer 8,5 geslaagd voor de opleiding Projectleider Beheer en Onderhoud Vastgoed. Als eindcase heeft Michel een rapportage met kostenplaatje en advies opgesteld over een gedenkteken. Dit gedenkteken stond aan de voet van de Martinus Nijhoff brug bij Zaltbommel en is in de jaren 90 verplaatst naar Waardenburg en daar in verval geraakt. “Ik mocht een compleet eigen invulling geven hoe ik dit project aan wilde pakken. Wij als projectteam hebben er voor gekozen om het gedenkteken in zijn totaal te vernieuwen met toepassing van originele detailleringen en reliëfs uit 1933 aan de hand van oude foto´s en het te plaatsen op een geschikte locatie in Zaltbommel met uitzicht over de rivier de Waal. Om tot deze conclusie te komen is er onder andere een onderzoek verricht naar het verleden, heden en de originele detaillering uit 1933 van het gedenkteken wat in der loop der jaren in zijn geheel is verdwenen. Ook zijn de kosten tot realisatie van het gedenkteken inzichtelijk gemaakt met daaraan vast een planning. De beoordeling voor de eindcase is afgesloten met het cijfer 8,5”, vertelt Michel trots.
Nieuwsbrief
juni 2013 - 3
Schoolplein De Bever & Friso vernieuwd Donderdag 30 mei is het schoolplein van obs De Bever en cbs Friso officieel geopend. Aan het plein was vanaf de bouw van de scholen niet veel veranderd. Het was dus tijd voor een flinke make-over. Ontwerper Bas Pijl van het IBD heeft gekozen voor kleurige ronde vormen die overal terugkomen. De cirkels van het kunstgras onder de speeltoestellen zijn fel gekleurd. De gezamenlijk schuur van de scholen heeft dezelfde kleuren gekregen als de Bonbon (dependance van De Bever) Bestaande materialen hergebruikt Veel van de bestaande materialen zijn hergebruikt om met zo min mogelijk middelen zo veel mogelijk te doen”, vertelt Anja Leeuwenhoek, directeur van De Bever. “Dit geldt o.a. voor de zandbak. Hiervan is de rand geverfd. De schommels waren er ook al. Hier lagen rubberen tegels onder. Nu ligt er een cirkel van gekleurd kunstgras. Met de opbrengst van de verkoop van zelfgemaakte spullen tijdens de herfstmarkt hebben we een ronde tafeltennistafel gekocht. Op het schoolplein staan nu ook een aantal lantaarnpalen. Zo is het ook ’s avonds goed verlicht. Alle kinderen hebben een tekening gemaakt. Deze tekeningen zijn verwerkt in vier kunstwerken. Het eerste kunstwerk is op 30 mei onthuld. De andere drie worden binnenkort opgehangen.“ Regelmatig overleg “Samen met de Friso hadden we regelmatig overleg met medewerkers van het IBD en de aannemer. De samenwerking met ontwerper Bas Pijl en projectleider Ger Franssen van het IBD was prima. We konden ook onze eigen ideeën inbrengen”, zegt Anja Leeuwenhoek. “Ook de aannemer Jos van de Graaf verdient een compliment. Zij hebben echt superfijn meegewerkt!” Kinderen moeten kunnen spelen “Wij zien dat de kinderen nu veel beter spelen. Het is belangrijk dat kinderen tijdens de pauze goed kunnen bewegen. Dit is goed voor de motoriek en kinderen leren beter samenwerken. Een goede speelomgeving gun je ieder kind!”, besluit Anja Leeuwenhoek.
Nieuwsbrief
juni 2013 - 4
Opening Nieuwe Beatrixschool De bouw van de nieuwe Beatrixschool aan de Van Schendelstraat in Dubbeldam werd onlangs afgerond. Op dinsdag 13 juni werd het gebouw feestelijk geopend door Wethouder Bert van de Burgt. De twee oude scholen zijn gesloopt. De nieuwe school en gymzaal zijn ontworpen door Frencken Scholl Architecten. In samenwerking met de architect heeft het Ingenieursbureau Drechtsteden de tuin en straten rond de gebouwen ontworpen. De school heeft twee bouwlagen en is met een oppervlak van 2300m2 behoorlijk groot. In 2011 is gestart met de bouw onder begeleiding van Ingenieursbureau Drechtsteden (directievoering en toezicht). Geplande oplevering was oktober 2012. Door het faillissement van de aannemer heeft de bouw vertraging opgelopen. Er moesten nieuwe prijsonderhandeling gevoerd worden met een nieuwe aannemer. Er is voor gekozen om zo veel mogelijk door te gaan met de eerste onderaannemers. Oplevering was uiteindelijk in maart 2013. Trillingmeters “De bouwlocatie was best lastig”, vertelt Johan de Korte van het IBD. “Alle aan en afvoer voor de bouw moest via de van Schendellaan. We hebben Wethouder Bert van de Burgt verrichtte de officiële opening trillingmeters geplaatst om te monitoren of de transporten niet te veel trillingen zouden veroorzaken voor de panden in de buurt. Er werd precies bijgehouden welke transporten op welke tijd reden.” Tijdens de bouw werd ook de bestrating aangelegd. Er is regelmatige afstemming geweest tussen uitvoerders van de aannemers, IBD en buurtbewoners.
Een geweldig mooi, nieuw, modern gebouw en een schitterend verbouwde boerderij
Nieuw gebouw De school is voorzien verticale latten van Siberisch larixhout. Het dak van de school is een vegetatiedak. Het is helemaal bedekt met mos-sedum. De gymzaal heeft naast houten latten aan zijkanten, ook houten latten over het dak. “Het is hierdoor net een grote houten doos”, zegt Johan de Korte van het IBD. ”Door de keuze van het hout is het gebouw mooi geïntegreerd in de omgeving”. De klaslokalen zijn klein en zijn door glazen schuifpuien verbonden met de zogenaamde leerpleinen. In het gebouw is gebruik gemaakt van zuinige ledverlichting. De verlichting heeft een daglichtafhankelijke regeling. Naast de Beatrixschool zitten ook de Peuterspeelzaal Dikkie Dik en de SDK Boerderij in het complex.
Nieuwsbrief
juni 2013 - 5
Herinrichting begraafplaats Zuidendijk afgerond De capaciteit van begraafplaats Zuidendijk is uitgebreid. Er zijn nieuwe particuliere graven, een urnentuin en nieuwe drainage aangelegd. Ook is nieuwe beplanting aangebracht, is het centrale plein opnieuw bestraat en zijn paden aangelegd. Oud IBD-er Adriaan Eckhardt heeft het ontwerp en inrichtingsplan voor de begraafplaats Zuidendijk te Dubbeldam gemaakt. In overleg met architect Eckhardt en de Essenhof is het ontwerp verder door het IBD uitgewerkt. De tekeningen waren samen met het programma van eisen de basis voor het bestek. In het bestek zaten ook gedragsregels voor de aannemer. Het werken op een begraafplaats vraagt van de uitvoerende medewerkers een specifieke manier van werken. Er moet rekening houden worden met emoties en sentimenten. Een radio met harde muziek is bijvoorbeeld niet gepast op een begraafplaats. Het project is in het najaar van 2012 meervoudig onderhands aanbesteed. Begin november is gestart met de werkzaamheden. De uitvoering was in handen van de firma Jac Barendregt. In het voorjaar van 2013 is de herinrichting van de begraafplaats afgerond en wordt na de onderhoudsperiode eind dit jaar overgedragen. Buitenplaats de Wielborg “De architect heeft zich laten inspireren door de 17e eeuwse tuin van de buitenplaats de Wielborg die gelegen was op dezelfde plek als waar nu de begraafplaats is”, vertelt projectleider Jan de Geus. “Er is gebruik gemaakt van een formele beplanting en strakke inrichting. De buitenrand van de begraafplaats, echter, moest er juist zo natuurlijk mogelijk uitzien. Aan de voorzijde is in een eerder stadium de beplanting aangepast zodat hier juist meer zicht op de omgeving is ontstaan. De beplanting in de buitenrand bestaat bijvoorbeeld uit: wilde appel, krent, kruipwilg, klein en groot hoefblad.” Drastisch ingrijpen Er zijn nieuwe graven gemaakt. Voordat deze graven gemaakt konden worden moest er eerst drainage worden aangelegd. Dit om eventuele wateroverlast te voorkomen.Naast en tussen de nieuwe grafrijen zijn paden aangelegd. De grafvelden worden omzoomd door taxushagen. De overige beplanting was verouderd en zeer arbeidsintensief waardoor drastisch ingrijpen noodzakelijk was. Om veiligheidsredenen is een aantal hoge Italiaanse populieren gekapt. Door het sparen van de overige oude hoge bomen heeft er geen kaalslag plaatsgevonden zodat er geen direct zicht op de begraafplaats is vanuit de omgeving. Vanzelfsprekend zijn hier nieuwe bomen (wilgen) voor teruggeplaatst. Urnentuin Er zijn ook asbestemmingsmogelijkheden gemaakt in de vorm van een urnentuin met urnennissen en urnengrafjes. Het ontwerp van de urnentuin is gebaseerd op de inrichting van de vroegere Franse tuin en wordt omzoomd door een nieuwe beukenhaag. De paden lijken door de hogere ligging en opsluiting met een rand van cortenstaal van de plantvakken verdiept te liggen. Met behulp van een stapelmuur van natuursteen is er ruimte gecreëerd voor twee bankjes en zijn in een talud aan de achterzijde de urnennissen verwerkt. De buitenrand van de urnentuin is volledig ingeplant met lavendel. Er is een bankje in het midden. De werkzaamheden zijn uitgevoerd met een gesloten grondbalans. Dat betekent dat er geen grond is afgevoerd. “Er is tijdens het hele project steeds afstemming geweest tussen IBD, aannemer en Essenhof. En alles is prima verlopen”, besluit Jan de Geus.
Nieuwsbrief
juni 2013 - 6
Ingenieursbureau Den Haag bezoekt Ingenieursbureau Drechtsteden Het Ingenieursbureau Drechtsteden maakt deel uit van een netwerk van gemeentelijke ingenieursbureaus die zich met onderzoek, advies en renovatie van oude kademuren in historische binnensteden bezighouden. Met deze kademuren moet op een bijzondere manier worden omgegaan. Het IBD is samen met andere ingenieursbureaus betrokken bij de ontwikkeling van een nieuw handboek binnenstedelijke kademuren. Donderdag 30 mei kreeg het IBD bezoek van de afdeling Constructies van het Ingenieursbureau Den Haag. De collega’s uit Den Haag kwamen kijken hoe er in Dordrecht omgegaan wordt met het beheer, renovatie en reconstructie van oude kademuren in de binnenstad. Hans Hilgers van het IBD en Leen Paans (Stadsbeheer Dordrecht) hebben een presentatie gehouden over het beheer van de binnenstedelijke haveninfrastructuur, een historisch overzicht met betrekking tot de ontstaansgeschiedenis van de oude kaden, onderzoek en renovatie. Naast ontwikkeling van het historische havengebied zijn ook havens en kanalen aan het openbare water onttrokken of geheel verdwenen, zoals de oude waterstructuur in de binnenstad en de Spuihaven tussen de voormalige Noordersluis en Zuidersluisbrug. Op veel plaatsen zitten de oude kadeconstructies nog in de bodem omdat de nieuwe destijds ervoor zijn gebouwd. De beste stuurlui Na de presentatie heeft het gezelschap een rondwandeling gemaakt door het westelijk deel van de Dordtse binnenstad. “Er is erg veel over de verschillende constructies te vertellen”, zegt Hans Hilgers. “En met een aantal vakinhoudelijke collega’s bij elkaar was het een leuke wandeling die veel herkenbare projectervaringen naar boven haalde en mede daardoor twee uur duurde.” Na de wandeling ging men door naar de Dordtevaar. Met deze elektrisch aangedreven fluisterboot is een rondje gevaren langs o.a. kadeconstructies van de Merwekade, de Voorstraatshaven, Hooikade, Nieuwe Haven, Wolwevershaven en de Wijnhaven. Van elke kade was een tekening aanwezig waarop de doorsnede van de kade kon worden bekeken. De oudste kademuur die nu nog in functie is, dateert van net voor 1900. De route geeft een mooi overzicht van de manier waarop kadeconstructies door de jaren heen gebouwd zijn. Muurvegetatie Op de kademuren groeien verschillende soorten bijzondere planten. Een aantal van deze planten staat op de rode lijst en is dus beschermd. “Deze planten komen voor in getijdengebieden. Het zaad komt vaak van hoger gelegen gebieden”, vertelt Peter van den Eijnden, die naast projectleider bij het IBD ook natuurgids is bij het IVN. “Bij renovaties en reiniging van kademuren waar planten van de rode lijst op groeien, moeten we gaan zoeken naar slimme oplossingen; bijvoorbeeld het metselwerk uithakken met planten en al en later terugplaatsen, of het voegwerk zodanig uitvoeren dat voor deze planten een geschikte groeilokatie ontstaat.” Stadsbeheer volgt bij het beheer het beleid van de Flora en Faunawet en gaat zorgvuldig om met behoud van muurplanten. “Het was een nuttige en leuke middag. Men was onder de indruk en er werden veel ervaringen uitgewisseld met de Hofstedelijke ‘vakbroeders’”, besluit Hans Hilgers.
Nieuwsbrief
juni 2013 - 7
Bezoek van Deense collega’s Op vrijdag 21 juni is een delegatie uit Odense op bezoek geweest. Zij zijn naar Nederland gekomen om te ondervinden hoe wij hier met het klimaatvraagstuk omgaan. Zij hebben de gemeenten Rotterdam en Dordrecht benaderd om specifiek op het gebied van waterbeheersing meer te weten te komen. Het Ingenieursbureau Drechtsteden heeft dit opgepakt en in samenwerking met stedenbouwkundige Edwin van Son, werkzaam bij de gemeente Dordrecht, is een programma opgezet. Het programma bestond uit twee presentaties op het Stadskantoor en een fiets rondtour door het historisch centrum en de nieuwbouwgebieden Stadswerven en Plan Tij. Uitdagingen van hoge rivierstanden In de presentaties werd toegelicht hoe de gemeente Dordrecht omgaat met de uitdagingen van hoge rivierstanden in het huidige tijdperk en in de toekomst. Ook op het gebied van de riolering wordt binnendijks geanticipeerd op de extremere neerslag, waarbij de transitie van de wijk Wielwijk een goed voorbeeld is. In deze wijk worden extra singels gegraven om het regenwater beter te kunnen bufferen en een apart regenwaterriool aangelegd om het schone regenwater gescheiden te transporteren. In een deel van de wijk Stadspolders zijn weer groene daken toegepast, dit helpt ook mee om het regenwater vast te houden en vertraagd af te voeren naar de riolering. Laagste waterkering van Nederland Het feit dat de winkelstraat aan De Voorstraat de laagste waterkering is van Nederland en het jaarlijks terugkerende fenomeen van bewoners die met zandzakken aan het slepen zijn was een verrassing voor de Odensenaars. Zij ervaren nog niet de frequent ondergelopen kades en natte kelders, waardoor de noodzaak tot aanpassingen minder gevoeld wordt. Ark van Noach De fietstocht passeerde ook de nieuwbouwgebieden Stadswerven en Plan Tij, waar wonen op het ritme van eb en vloed het thema is. Dat zijn nationaal en internationaal gezien toch indrukwekkende projecten. “En als het dan toch misgaat hebben we altijd nog de Ark van Noach ter beschikking”, René Huisman komisch. Aan het begin van de middag keerde de Deense delegatie weer richting Rotterdam voor een presentatie in het World Trade Center. We kunnen dan ook als IBD terugkijken op een geslaagde kennisuitwisselingsdag.
Nieuwsbrief
juni 2013 - 8
De schaduw is klaar!
De medewerkers van het IBD wensen iedereen een fijne zomer Colofon Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Ingenieursbureau Drechtsteden Spuiweg 5-9 3311 GT Dordrecht Tel. 078-770 2810 ingenieursbureaudrechtsteden.nl Reageren? Mail:
[email protected] De volgende nieuwsbrief verschijnt in september
