Folders in een nieuw jasje!!
NIEUWSBRIEF Jaargang 11 (2009)
In dit nummer te lezen
Nr. 1 •
Pijn in de geest is pijn in het lichaam Kort gedeelte van een artikel n.a.v. congres NtVP
•
Lezing Traumatherapie - Somatic Experiencing
•
Allochtone meiden en vrouwen ‘in-zicht’ Project
•
“ Meiden en vrouwen sociaal weerbaar maken” Trainingsproject
•
Leestip ‘Een Nijlpaard in huis’ van Tommy Hellsten
P
ijn in de geest is pijn in het lichaam Op 19 november hield de Nederlandstalige Vereniging voor Psychotrauma (NtVP) het tweede congres in haar jonge bestaan. Het thema psychotrauma op de scheidslijn van lichaam en geest. Onverklaarde lichamelijke klachten na PTSS blijken een stevige biologische basis te hebben.
‘We willen vertellen dat lichaam en geest bij elkaar horen, maar het woord scheidslijn duidt ook twee kanten aan’, zei de voorzitter van de NtVP, psychiater Berhold Gersons, in zijn welkomstwoord. Maar de dag ging toch vooral over de intrigerende verwevenheid van lichaam en geest. Miranda Olff, hoofd van het Center for Psychological Trauma van het AMC en gespecialiseerd in onderzoek naar de psychobiologische aspecten van traumatische stress, beet het spits af. De zogenaamde onverklaarde klachten na een traumatische ervaring zijn niet alleen vaak goed te verklaren, maar ook goed te begrijpen, aldus Olff. Veel traumatische gebeurtenissen hebben direct fysieke gevolgen. Maar mensen met fysieke trauma’s ontwikkelen soms jarenlange lichamelijke klachten waarbij de samenhang met het fysieke trauma niet duidelijk is. En ook mensen die geen lichamelijk trauma hebben, ontwikkelen fysieke klachten. In zelfrapportages melden getraumatiseerde mensen een breed scala aan aspecifieke fysieke klachten. Hoe ligt het verband tussen PTSS en lichamelijke klachten nu precies? Daarvoor nam Olff een aantal onderzoeken door. Mensen met PTSS hebben – onder meer – meer kans op hart- en longziekten, op diabetes en obesitas. Die hogere risico’s hangen samen met de lichamelijke veranderingen door PTSS. Daarbij raken onder meer het hormoonsysteem en het immuunsysteem verstoord. Deze biologische veranderingen worden gereguleerd door het emotionele brein. Mensen met een chronische PTSS hebben onder meer een verlaagd cortisolniveau. Het lymfatische zenuwstelsel is betrokken bij de hartklachten die samenhangen met stress. De vitamine-Bspiegel daalt en het homocysteïneniveau neemt significant toe. Mensen met PTSS hebben voorts een kleinere hippocampus. Andere ontdekkingen: als je klachten toeschrijft aan nare ervaringen, verergeren deze, en iemands copingstijl kan de productie van het stresshormoon beïnvloeden. Verder is er een duidelijk verband tussen seksueel misbruik in de jeugd en obesitas. Sekseverschil, genetica en persoonlijkheid zijn allemaal van invloed op klachten bij PTSS, concludeerde Olff, maar voor inzicht in de precieze verbanden is nog veel meer onderzoek nodig. Uit onderzoek blijkt al wel dat de biologische veranderingen die onder de klachten liggen, met psychotherapie terug te draaien zijn. Daarbij heeft ‘praten’ de voorkeur boven ‘pillen’. Mensen die succesvol behandeld zijn, reageren minder heftig op het ‘traumascript’ (het verhaal van hun traumatische ervaring), bijvoorbeeld met de hartslag. Ook het homocysteïneniveau neemt significant af, terwijl de lage cortisolspiegels juist stijgen wanneer de psychotherapie goed aanslaat. Aan de ‘onverklaarde’ lichamelijke klachten liggen dus waarneembare biologische veranderingen ten grondslag, besloot Olff. PTSS is sterk belastend voor het hele fysieke systeem en brengt een hoge ziektelast (en dus zorgconsumptie) met zich mee. De uitspraak ‘sound body, sound mind’ is dus geen loze kreet.
Bronvermelding: Cogiscope 0408 Artikel Veronique Huijbregts Deze tekst is een gedeelte van dit artikel. Mocht je interesse hebben in de volledige versie, dan kun je deze bij ons telefonisch of per mail opvragen.
LEZING
Traumatherapie Datum
: donderdag 23 april
Tijd
: 19.30 – 22.00 uur
Locatie
: Groenestraat 294 6531 JC Nijmegen
Kosten
: € 10,-
Aanmelden mogelijk tot 22 april Telefoonnummer: 024-360 32 58 of
[email protected]
Dit is de kans om kennis te maken met een specifiek op trauma gerichte therapie Somatic Experiencing. Drs. Rachporn Sangkasaad Taal zal tijdens haar lezing meer informatie geven over het wat, hoe en waarom van deze integrale, psychosomatische methode.
Wat is Somatic Experiencing? Somatic Experiencing (SE) is een integrale, psycho-somatische methode voor het behandelen van trauma. Deze methode richt zich in de eerste plaats op de effecten van trauma in ons lichaam (soma). Sensaties zijn de taal van ons lichaam, het ervaren van sensaties is daarom de ingang tot verwerking van trauma. Kenmerken van SE zijn:
• • • •
het richt zich specifiek op trauma het is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek in de neuro-biologie het werkt daar waar trauma in het zenuwstelsel zit het trauma hoeft niet steeds opnieuw verteld (en herbeleefd) te worden
Waarom Somatic Experiencing? Dr. Peter A. Levine, de grondlegger van SE, baseerde zijn theorie op zijn observaties van dieren in het wild. Dieren worden regelmatig met de dood bedreigd. Toch raken ze zelden getraumatiseerd. Ze weten instinctief hoe zij de intense energie die vrijkomt bij overlevingsgedrag moeten reguleren en ontladen. Wij mensen zijn uitgerust met vrijwel dezelfde regelmechanismen als dieren. Deze worden echter beperkt of geblokkeerd door het rationele deel van onze hersenen. We kunnen bijvoorbeeld ons ‘groot houden’ of ‘doorzetten’ en daarmee een volledige ontlading in de weg staan. Dit kan resulteren in posttraumatische stress symptomen.
Hoe werkt Somatic Experiencing? SE werkt met de zogenaamde ‘felt sense’, het gewaarzijn van lichamelijke sensaties, om het lichaam te helpen spanning te ontladen. Voorbeelden van deze lichamelijke sensaties zijn: warmte, tintelingen, kippenvel, sneller of langzamer worden van hartslag of ademhaling. Omdat direct gewerkt wordt met de lichamelijke sensaties, is het niet nodig dat men weet wat de traumatische gebeurtenis was.
Voor degene die zich hierin verder willen verdiepen, vindt op 12 & 13 juni 2009 in Groesbeek een 2 daagse workshop plaats.
Drs. Rachporn Sangkasaad Taal
A
llochtone meiden en vrouwen ‘in-zicht’ Met het project Allochtone meiden en vrouwen ‘in-zicht’ zijn we in de prijzen gevallen bij de prijsvraag eind 2007 “Beter in beeld” van Zorgbelang Gelderland. Aanleiding is dat er zich bij de VSK geen allochtone meiden en vrouwen aanmelden.
Doel Verbeteren van de informatievoorziening aan allochtone meiden en vrouwen om deze doelgroep beter te bereiken. (vertaling folder en flyer) Contact leggen en samenwerken met vrouwen binnen de allochtone instellingen en allochtone zelforganisaties en de Turkse en Marokkaanse vrouwengroepen in Nijmegen. Vertaling informatie folder Vol enthousiasme gingen wij aan de slag. In verband met de inhoud en het taalgebruik hebben we allereerst onze informatiefolder laten lezen door Turkse en Marokkaanse medewerkers van Inter-lokaal (Allochtone instelling voor maatschappelijk werk), alvorens deze naar een vertaalbureau kon. En dan …. krijg je een tekst voor ogen die je zelf niet kan lezen en niet kan controleren. Dit deden de medewerkers van Inter-lokaal. Wat bleek …. de Marokkaanse tekst is niet te lezen, allemaal losse letters. (Oorzaak ligt bij de verwerking van de Marokkaanse tekst door de vormgeefster op een Apple computer. Oplossing: PDF bestand). Vervolgens bleek dat het vertaalbureau heeft gekozen voor Berbers Arabisch (wat de grootste groep Marokkanen in Nederland betreft ) maar dit blijkt niet voor alle Arabische mensen leesbaar. Een volgend probleem: In het land van herkomst hebben veel Allochtone vrouwen niet leren lezen en schrijven. Nu leren ze dát alleen in het Nederlands. Eén van de vrouwen stelde voor om naast de Arabische tekst een Engelse versie van de tekst te zetten, zodat zij met deze beide vertalingen naast elkaar de tekst kan ‘ontcijferen’. Dankzij de reacties uit het ‘veld’ is het resultaat een kleurrijke 4-talige folder: Marokkaans, Turks, Engels en Nederlands. Allochtone organisaties De contactpersonen van alle organisaties zijn enthousiast over het project. Ze erkennen dat de problematiek aandacht nodig heeft. Allen zijn bereid mee te denken over: hoe deze doelgroep te bereiken, het organiseren van bijeenkomsten en een verspreidingplan van de folders & flyers. Als ‘tussenstap’ is afgesproken om interactieve bijeenkomsten te plannen met medewerkers/ vrijwilligers van deze organisaties. Enerzijds om te brainstormen over mogelijkheden in het bereiken van de Allochtone doelgroep. Anderzijds het vergroten van de bewustwording en signalering van de seksueel misbruik/geweld door Allochtone medewerkers. Successen Zorg en aandacht Wat opvalt is de ‘relaxte instelling’ van contactpersonen (wij
•
het project en het belang hiervan werd onderstreept door de
Westerlingen kunnen hiervan absoluut leren). Deze ‘relaxte instelling’ heeft tot gevolg dat er alle tijd, zorg en aandacht voor een gesprek is. Dit hebben we als zeer prettig ervaren! De andere
contactpersonen van de verschillende organisaties.
•
Allen waren onmiddellijk bereid hun agenda te trekken en ervaringen, informatie en mogelijkheden uit te wisselen ten behoeve van dit
kant hiervan is dat toezeggingen soms op zich lieten wachten, maar uiteindelijk altijd werden nagekomen.
Het enthousiasme waarmee gereageerd werd, zonder uitzondering, op
project.
•
Wethouder die contact opneemt om te onderzoeken waar samenwerkingsmogelijkheden liggen met andere organisaties.
• • •
Stagiaire die zich in augustus meldt, met ruime ervaring in het werken met allochtone vrouwen/mannen. Lezing Hameeda Lakho Positieve neveneffecten: -
Belangstelling voor de voorlichting “bewustwording en signalering van (seksuele) kindermishandeling” vanuit Tandem
-
Belangstelling tot samenwerking om meiden van het meiden-inloophuis een training sociale weerbaarheid aan te kunnen bieden(Interlokaal en ‘VSK hulp na seksueel misbruik’)
“Meiden en vrouwen sociaal weerbaar maken” Trainingsproject
Aanleiding Naast de gespreksgroepen hebben meiden voor het eerst in 2007/2008 deelgenomen aan een training psycho-sociale weerbaarheid. Voor de meiden is het erg helpend geweest om juist te oefenen met situaties waar in de gespreksgroep over gesproken werd. In de oefeningen konden ze ervaren/voelen hoe het voelt als iemand over je grens gaat en als iemand er niet overheen gaat. Dit heeft ze meer stevigheid gegeven in situaties die ze in de praktijk tegen komen. Na deze positieve ervaringen en resultaten kon een vervolg van deze training voor vrouwen dan ook niet uitblijven. Dankzij het Fonds Slachtofferhulp kunnen we dit trainingsaanbod in 2009 aan de meiden en vrouwen aanbieden. Vertrouwen versterken Onze ervaring is dat meiden en vrouwen die inzicht hebben in de eigen problematiek meer handvatten hebben voor eigen herstel, meer mogelijkheden voor zichzelf en weerbaarder zijn in dagelijkse situaties. Praten is heel belangrijk! Ervaren echter ook! De kracht zit ‘m juist in de combinatie van praten en ervaren, waardoor de meiden en vrouwen hun vertrouwen in zichzelf en eigen handelen vergroten en versterken. Uit de praktijk Wat opvalt is dat deze meiden over het algemeen gewend zijn om: óf al bij voorbaat het contact te stoppen (ver voor de contactgrens) óf ver over hun grens heen te laten gaan.
Een toepasselijk gezegde luid dan ook: “De daad bij het woord voegen” en daarmee het vermogen versterken om hun eigen leven in de hand te nemen en krachtig in het leven te staan.
Allebei tekenen van te weinig weerbaar zijn. Het aangeven van grenzen is voor veel adolescenten/jong volwassenen lastig. Waar ligt mijn grens en wat gebeurt er als ik
Training
daadwerkelijk het contact aan ga. Wordt mijn grens dan nog
De training biedt handvatten met
gerespecteerd? Voor deze groep meiden is dit nog extra lastig daar
betrekking tot het aangeven en weer
hun grenzen door anderen fors beschadigd zijn.
voelen van onder andere grenzen en wensen in contact met anderen. Om
grenzen gewaar te worden is het toestaan van eigen gevoelens en emoties belangrijk. Naast een klein stukje theorie bestaat de training grotendeels uit oefenen met situaties. Belangrijk is bewustwording van eigen gevoel- en lichaamsignalen en het ‘gewaar zijn’ ontwikkelen op wat er in hen zelf gebeurt in bepaalde situaties en hierdoor het contact met zichzelf herstellen. De kleinschaligheid biedt de mogelijkheid om specifiek aandacht te bieden, zowel individueel als qua thematiek.
Leestip
Een nijlpaard in huis Tommy Hellsten
Over mede-afhankelijkheid en over kind mogen zijn zolang je leeft.
Ondanks dat dit boek niet meer te verkrijgen is in de boekhandel, vinden wij het toch de moeite waard om dit te bespreken. Mocht je belangstelling hebben dan is het mogelijk om een kopie van dit boek bij ons te bestellen voor € 10,00 (kopie- en verzendkosten)
De Finse therapeut Hellsten heeft dit boek in eerste instantie geschreven vanuit zijn eigen ervaring als kind van ouders die beiden aan alcoholisme leden. Maar hij richt zich tot al diegenen die als kind hebben moeten leven onder het geweld van alcoholisme, incest of mishandeling binnen het gezin. Het is geschreven voor mensen die zich niet goed voelen, maar eigenlijk niet weten waarom. Toen de vertaler, die sinds 1983 in Finland woont, dit boek in handen kreeg, was hij zich er al terdege van bewust dat de oorlogservaringen van zijn ouders tijdens de Tweede Wereldoorlog van grote invloed zijn geweest op de persoon die hij is geworden. Ook hij had te kampen met gevoelens die hij niet kon thuisbrengen. Hij las het boek en kwam tot de ontdekking dat hier iemand er feilloos in slaagde hem uit te leggen wat er zich bij hem had afgespeeld. Hem werd duidelijk dat hij in zijn ogenschijnlijk gelukkige jeugd van iets heel essentieels verstoken was gebleven. Het heeft hem op weg geholpen naar zijn herstel.
Een nijlpaard in huis Er is wel gezegd dat een gezin waar sprake is van alcoholisme, incest of mishandeling een nijlpaard in huis heeft staan, waarvan het bestaan ontkend moet worden. Niemand kan eraan ontkomen het nijlpaard op te merken, want zowel zijn fysieke omvang als zijn angstaanjagende verschijning vult werkelijk de hele kamer. Hij is massief aanwezig en slorpt een groot deel van de energie van de gezinsleden op. Het ontkennen van het bestaan van het nijlpaard maakt de taak nog een stuk veeleisender. Het gezin slaagt er echter in zich aan te passen aan de situatie, maar niet zonder persoonlijkheden van gezinsleden en hun onderlinge omgang verregaand opnieuw in te richten. Het gezin ontwikkelt drie regels waaraan het moet vasthouden om te kunnen overleven: bespreek niks, voel niks en vertrouw nergens op. Dankzij het feit dat niets wordt besproken, kan het nijlpaard met rust worden gelaten. Met de tweede basisregel ‘voel niets’ wordt begonnen om voor het nijlpaard ruimte te scheppen in de eigen persoonlijkheid. Het tekeer gaan van het nijlpaard roept allerlei gevoelens op - angst, haat, verdriet, eenzaamheid, verlatenheid - maar deze worden niet weerspiegeld in gedrag/emoties van de ouders. Zij bestaan dus niet! Vertrouw nergens op beroofd de mens van het contact met zijn medemensen. Het kind raakt afgezonderd van zijn ouders, zijn broers en zusters en in feite de hele mensheid. En dit wantrouwen heeft ook invloed op het vermogen van het kind zijn eigen gevoelens te onderkennen en te uiten. Het ontbreken van vertrouwen verhindert het tonen van eigen gevoelens en onze gevoelens zijn de brug waar we over heen kunnen lopen om andere mensen te bereiken. Het contact met onze eigen gevoelens maakt het contact met anderen mogelijk. Zo zijn deze regels werkelijk effectief en zij zijn noodzakelijk opdat het nijlpaard niet wordt opgemerkt.
