Nieuwsbrief 12. Arbeid en zorg. 2 x 4 beleid voor iedereen?

Nieuwsbrief 12 Arbeid en zorg

2 3 4 5 6 8

Voor u ligt de laatste editie van de nieuwsbrief van Dona Daria van het jaar 2008. Het thema is dit keer "Arbeid en zorg". Hoe combineren Rotterdammers arbeid en zorg? Hoe denken we daarover? Verschilt dat per gezin of is er alleen een verschil tussen man en vrouw? Welke rol nemen oma’s in het proces? En als je tijdens je studie nog een kind krijgt, wat verder? Deze en andere vragen heeft de redactie van Dona Daria aan een aantal mannen en vrouwen gesteld die dagelijks te maken hebben met de indeling van werk en zorg. De redactie van Dona Daria wenst u veel lees plezier!

2 x 4 beleid voor iedereen? In september j.l. heb ik deelgenomen aan een conferentie in Den Haag waar Minister Plasterk van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), een toespraak gaf over het toekomstige arbeid & zorg beleid ‘2 x 4’ dagen werk. De Minister hoopt dat met dit aantrekkelijke beleid de participatie van vrouwen op de arbeidsmarkt zal toenemen en dat mannen een kans krijgen om hun bijdrage aan hun gezinnen te vergroten. In plaats van ‘anderhalf verdieners’ waarbij de man ­voltijd werkt en de vrouw alleen de helft van de tijd, pleit Minister voor een 2x4 beleid, waar man en vrouw beiden vier dagen in de week werken. De regeling is bedoeld om werknemers de mogelijkheid te bieden om arbeid en zorg te combineren. Opvallend bij de hele conferentie was dat men er vanuit gaat dat de meeste, zo niet alle, gezinnen in Nederland uit twee ouders bestaan. Hoogopgeleid en één of anderhalf verdieners, die van 9 tot 5 uur werken en van de nieuwe wet gebruik zullen maken om hun werk optimaal met hun privé leven te kunnen combineren. Dit ideaal verhaal stond ver van de dagelijkse werkelijkheid van veel gezinnen die ik ken in Rotterdam. Gezinnen, meestal mono parental, waar de vrouw de hoofdverdiener is en naast haar onregelmatige fulltime werk nog alleen voor haar ­kinderen moet zorgen. Je zou hiermee kunnen zeggen dat het over keuzen gaat. We kunnen niet van de enige die het beter hebben de monsters maken en van de anderen die minder hebben de slachtoffers. Want echtparen, zelfs hoogopge-

leide twee verdieners, hebben ook last van het te kort aan kwalitatieve kinderopvang, onderwijs die niet aansluit met hun werktijd, onflexibele werkgevers, etc. Het gaat om, grappig genoeg, de volgende situaties: als er problemen zijn die opgelost moeten worden, worden de enigen die het al beter hebben eerder geholpen. Het is een top – down beleid waarbij de meerderheid die het minder goed heeft even moet wachten op zijn beurt. Hierbij kan ik illustreren wat ik bedoel. Ik denk dan aan de productie medewerkers, mensen die in een fabriek, in een bloemenkwekerij of een bouw bedrijf werken. Of mensen die in de schoonmakerbranche werken met onregelmatige werktijden. Deze mensen die veelal al op de grens van het minimum loon leven, kunnen zich niet permitteren om een dag minder te werken. En zo’n 2x4 dagen beleid is zeker niet op hen van toepassing. Staan werkgevers hiervoor open? Meer mensen in parttime functies, dat zou betekenen extra mensen in dienst nemen, meer gaan regelen en uiteindelijk zou dat betekenen, geld verliezen. Volgens mij zitten bedrijven daar niet op te wachten. Welke stimulans, vraag ik me af, wil Minister Plasterk aan bedrijven bieden om ervoor te zorgen dat hun medewerkers van zo’n beleid kunnen profiteren? Overheid is ook werkgever, zijn zij de eerste om een voorbeeld te geven? En wat betreft mono parental gezinnen, komt er ooit ook een beleid voor hun? De tijd zal het leren! Ariana Ortet

Een hoop stress en gegoochel!

2

Aan mij is gevraagd of ik op papier wilde zetten wat arbeid en zorg voor mij betekent. Ik zou mijzelf hier positief over kunnen uitlaten met het oog op alle goede regelingen die werkende moeders vanuit het Nederlandse kabinet hebben meegekregen. Maar zoals u zelf ook weet in te vullen: “Een mes snijdt aan 2 kanten.” Dit is mijn zonnig verhaal aan u. Mijn jongste dochter was ongeveer 2,5 jaar en hoewel ik niet de verplichting had om te gaan werken, wilde ik dit wel en zette zelf mijn stappen richting het arbeiderscircuit. Binnen 2 weken werd ik aangesteld bij een leuke welzijnorganisatie die zich spitste op emancipatie en participatie. Ik kreeg zelfs de mogelijkheid om weer de schoolbanken in te gaan en een diploma te behalen. Mijn oudste dochter bleef tussen de middag over. Na school was zij een sleutelkind. Mijn jongste dochter kon naar de crèche en later door naar de kinderopvang. Prima geregeld via de Soos en Kidsconcern, ik had er werkelijk geen omkijken naar. De aanstelling zelf betrof een ID-baan van 32 uur. Ik verdiende niet gek veel, maar het betekende wel dat ik financieel onafhankelijk kon zijn. Alles verliep op rolletjes en hoewel ik het af en toe zwaar had met het indelen van tijd, dit is wat ik wilde en mijzelf goed bij voelde. Mijn arbeid en zorg kreeg ik gecombineerd. Ik voelde me op en top gelukkig en was sinds jaren weer èèn met mijzelf. Totdat er een moment kwam dat alles van de een op de andere dag veranderde. Na een jaar of vier zonder problemen, werd Kidsconcern overgenomen door de Belastingdienst en na twee jaar bleek dat er nooit betalingen waren uitgegaan richting kinderopvang. Mijn jongste werd - per direct - niet meer toegestaan bij de opvang.

Intussen ben ik al ruim 2 jaar in gevecht met de Belasting­ dienst om de betalingen richting de opvang tot stand te laten komen en de jongste terug te mogen plaatsen op de opvang. Maar intussen, daar stond ik dan: alleenstaande moeder, 2 schoolgaande meiden en een baan van 32 uur. Minder uren werken was in financieel opzicht geen optie voor mij en mijn gezin. Het zou betekenen dat ik weer afhankelijk zou worden van de SoZaWe door een aanvulling te krijgen waar veel rompslomp bij kwam kijken. Dat wilde ik niet. Ik ging gewoon door met mijn 32-uren werkweek, maar arbeid en zorg kreeg ik niet meer gecombineerd en vanaf dat moment begon ik mijzelf voorbij te lopen. Ik had uren te kort voor mijzelf, de zorg voor mijn kinderen en voor mijn werk. Van het een kwam het ander en ik geraakte in een depressie. Het heeft mij ongeveer negen maanden gekost om daar bovenop te komen. De kracht vond ik terug doordat ik een belofte aan mijzelf maakte om het rustiger aan te doen èn door het begrip en de flexibiliteit die ik vanuit mijn werkplek kreeg. En hoewel ik al die tijd niet de uren werk die ik hoor te werken en alle vakantie-uren al verbruikt heb, ben ik - voor zolang het mag duren – gelukkig nog steeds werkzaam bij dezelfde organisatie als waar ik in 2002 begon. Mijn streven nu is een 20-uren werkweek en toch maar die aanvulling van SoZaWe. Geen strijd meer voeren tegen de zwaartekracht die arbeid en zorg met zich meebrengt. Maar als ik terug moet komen op de vraag: “Wat betekent Arbeid en zorg voor mij?” Vanuit mijn standpunt bekeken èn met de ervaring die ik heb mogen meemaken… In twee woorden dan maar? Een hoop stress en gegoochel. Maria M. van Hemert

Werk en zorg voor je kinderen: Hoe doen vaders dat? Aan mij werd de vraag gesteld: hoe combineer je werk en zorg als directeur van een school en als vader van twee kinderen. Mijn kinderen zijn inmiddels 6 en 9 jaar oud, maar vanaf de geboorte heb ik er bewust voor gekozen om niet “de vader te zijn die ’s avonds alleen het vlees snijdt”. De eerste jaren heb ik ouderschapsverlof opgenomen, waardoor ik intensief bij de verzorging en opvoeding betrokken was, daarna ben ik een aantal jaren op woensdag vrij geweest door mijn ADV hiervoor te gebruiken. Op dit moment kies ik er bewust voor om mijn kinderen op dinsdag zelf naar school te brengen en ze ook zelf op te halen. Hierdoor heb ik geen ADV, maar dat heb ik er graag voor over. Het is goed om ook echt een keer in de week op school te zijn, de leerkrachten regelmatig te spreken en andere ouders te ontmoeten. Op woensdagmid-

dag ben ik voetbaltrainer van het team waar mijn jongste zoon in speelt en op zaterdag ben ik leider van dit team, daarna probeer ik ook nog zoveel mogelijk bij mijn oudste zoon te kijken. In het weekend gaan we graag met het gezin wat leuks doen. We kiezen er dan ook bewust voor om dat ook echt met zijn vieren te doen. Het is een druk bestaan, want ook als directeur van de Dominicusschool wordt er veel van je verwacht. Tot op heden weet ik een goede balans te vinden tussen het vader zijn en mijn baan als directeur. Ik geniet van mijn kinderen en mijn werk. Ook mijn vrouw, die drie dagen per week in het onderwijs werkt, voelt zich prettig bij de manier waarop we het allemaal geregeld hebben. Het is een kwestie van het er samen over hebben en bewuste keuzes maken. Rob Barendse

Zorg & Arbeid of Arbeid & Zorg? 3

Steun is het belangrijkste wat je kunt krijgen! Niet alle zwangerschappen zijn gepland. Wat doe jij als je nog aan het studeren bent, geen inkomsten hebt en je beslist een kind te krijgen? Carla is een jonge moeder die heeft besloten om haar kind te houden, te werken en verder te studeren. Ik studeerde de opleiding Toerisme, dat was altijd mijn droom tot dat ik er achter kwam dat ik zwanger was. Ik stortte in! Wat moest ik doen zo jong (19 jaar), geen opleiding en geen vast inkomen? Nadenken en alles op een rijtje zetten was mijn leven voor twee maanden lang. Nadat te hebben gedaan beslot ik mijn kindje te houden en voor haar te vechten, want zij was er al en een abortus daar was ik tegen. Na dat ik mijn besluit genomen had, stopte ik met mijn opleiding en ging ik toen werken 8 uurtjes per dag tot mijn 7de maand zwangerschap. Daarna kreeg ik een uitkering. Maar ja, dat was zo weinig omdat ik toen nog thuis woonde. Dat was veel te weinig en daar redde ik het alleen niet mee. Dankzij mijn moeder, schoonmoeder en mijn vriend die mij hebben ondersteund is het mij toch gelukt. Steun is het belangrijkste

wat je kunt krijgen tijdens zo’n situatie. En toen was mijn kleine gebeuren. Oh, wat is een kleine toch leuk! Nadat mijn dochtertje 1,5 maand was begon ik te werken als een gek en ging sparen voor mijn huisje. Mij dochtertje was 3 maanden oud en ik begon met studeren en daarnaast een bijbaan. Soms vroegen mensen aan mij hoe ik dat deed. Eerlijk gezegd je moet het zelf willen!! Mijn kleine ging vanaf haar 3 maanden de hele dag en vijf keer in de week naar de kinderopvang. Als ik moest werken paste papa, oma of tante op. Mijn doel is afstuderen dit jaar en dan 4 dagen per week gaan werken en dan nog 1 avond naar school voor een hbo opleiding. Mijn dochter is nu 2,5 jaar oud, ik woon samen met haar vader en wij zijn een gelukkig gezinnetje en wat ben ik blij! Carla Gomes

Het combineren van Arbeid & zorg, heb ik als voorbeeld meegemaakt van mijn moeder. Zij werkte als tandarts (fulltime) en had de zorg over 5 meiden en ze bleef werkten tot haar 73ste. Toen ik de leeftijd bereikte van de pensionering, na vele jaren van werken en zorg, ben ik niet gestopt. Ik werk nog steeds met veel plezier en energie in het onderwijs. Dat naast mijn werk ook een stukje zorg door blijft gaan is voor mijn een extra stukje geluk. Het gaat om mijn kleinzoon Tommy, bijna 8 jaar. Bij de zorg vallen de taken als vroeg opstaan - eten - naar school brengen en afhalen. Activiteiten samen doen en reizen, veelal naar Frankrijk. Hij is vanaf baby gewend mee te gaan naar vergaderingen o.a. ook naar Dona Daria, Ik ben door Tommy leesmoeder geworden op zijn school.

Het blijft wel veel en goed organiseren, maar daarnaast houdt het mij jong en actief. Ik realiseer mij wel, dat mijn gezondheid en uithoudingsvermogen hoog scoort om dit nog allemaal te kunnen doen. Ik heb wel ervaren door al die jaren heen, dat vrouwen heel goed en soms vaak moeten organiseren om arbeid en zorg te combineren en dat het hen ook lukt. Ik zelf heb ervaren, dat ik niet afhankelijk hoef te zijn van een partner om arbeid en zorg te combineren. Die ontdekking was voor mij een eye-opener en heeft mij sterk gemaakt in het leven. Het doorwerken na je 65ste kan dus juist veel opleveren misschien niet voor iedereen, zeker wel voor mij. Carla Barton

Vrouwen en Fred…

betekenen dat je ook een betaalde baan moet hebben, maar dat als de nood aan de vrouw (of man) is je wel geschikt bent voor de arbeidsmarkt. Om dit mogelijk te maken zijn er meer opleidingskansen voor vrouwen nodig zoals bevordering van de Nederlandse taal, de eerste stappen richting werk en kinderopvang zijn hierbij een voorwaarde. Democratisch betekent dat we geweldloos problemen oplossen, via een gesprek, en daarmee handjes thuis! Zo geven we vrouwen in Delfshaven extra opleidingsmogelijkheden via het Vrouwenrebound, extra plaatsen voor sociale activering en zijn we actief met het Buitenhuis, een vernieuwend concept voor de opvang voor kinderen van 0 tot 15 jaar. Het Vrouwenplatform Delfshaven heeft ons aangeraden om aan de slag te gaan met de emancipatie van mannen.

Dit thema zal in 2009 op de ‘mannenagenda’ komen als gespreksonderwerp. We gaan proberen het belerende vingertje en goed en fout discussies te voorkomen en er een echt gesprek van te maken. Het thema gender en relaties staat al op de agenda bij de jeugd. Een verbetering in de voorlichting aan jongens en mannen moet zijn over wat vrouwen voor ideeën over liefde en seks hebben.   De verkoop van deze boodschap moet in mijn ogen gaan, zoals eerder gezegd, in de vorm van een gesprek en in de vorm van het overdragen van kennis. Ook een klein en nieuw feministisch golfje zou in mijn ogen geen kwaad kunnen. Maar verketter ons mannen niet, samen is het vaak een stuk prettiger. Fred Burggraaf

Ik voel me vaak schuldig

4

Vrouwenemancipatie is in de kern een probleem voor mannen en een kans voor vrouwen. Mannen moeten bij vrouwenemancipatie meer ruimte maken voor vrouwen. En ruimte maken en geven betekent in vele gevallen voor mannen verandering. Hoe verkoop je nu zo’n boodschap en hoe geëmancipeerd is deze mannelijke portefeuillehouder nu?   De discussie over nurture en nature boeit me iedere keer weer. Zijn het nu de ingesleten cultuurpatronen in een samenleving die vrouwen dwingt om de ‘zorgende’ rol op zich te nemen of zit dit nu genetisch in het pakket bij de geboorte? Er zal nooit een definitief wetenschappelijk bewijs op tafel komen om die ene of die andere hypothese van tafel te halen. Er zal in de komende jaren wel in meer of minder mate bewijs worden gevonden voor cultuur of genen. Mijn huidige overtuiging is dat door het veranderen van cultuurpatronen hier in Nederland, en zeker in Rotterdam, nog veel te verbeteren valt. Afgezet tegen Scandinavië is er zeker een wereld te winnen, laten we hier een voorbeeld aan nemen.   Verandering in rol en taakverdeling wordt door mannen al snel gezien als achteruitgang: je hebt minder ruimte voor carrière, werk, opleiding, hobby, sport en vrienden. Deze ingeleverde ruimte moet worden besteed aan het gezin zodat vrouwen meer tijd hebben voor carrière, werk, opleiding, hobby, sport en vrienden. En is het nu zo erg om je meer te bemoeien met gezin en huishouden om ruimte te maken voor de ander? Uit eigen ervaring kan ik zeggen: nee (en dan doe ik het misschien nog niet eens zo goed in tijd en taken gerekend).   Ook hoe om te gaan met seks en opvoeding is een uitdagend onderwerp. De wereld is vol seks en pornografie. Mensen krijgen hierdoor rare voorbeelden voorgespiegeld. Minister Rouvoet geeft aan dat ouders meer aan voorlichting moeten doen. Volgens mij zijn dit nu net niet de personen waarmee je een goed gesprek over liefde en seks wilt hebben. Scholen en sociaal-cultureel werk zijn hier aan zet. Betrokken buiten-

staanders die niet alleen maar waarschuwen voor enge ziektes, maar ook vertellen wat normaal en lekker is, zeker voor de vrouwspersonen onder ons. Want laten we het niet vergeten: seks is uiting van liefde, leuk en lekker en gaat gepaard met kennis en vaardigheden. Goede en positieve voorlichting van een betrokkene buitenstaander dus…   In Delfshaven moeten we helaas constateren dat een te groot aantal vrouwen slachtoffer is van huiselijk geweld. De onmacht of in sommige gevallen het mentaal disfunctioneren van mannen wordt afgereageerd op vrouw en kinderen. Totaal onacceptabel en vandaar dat het goed is dat er gestart is met de Lokale Teams Huiselijk Geweld en dat de politie hier hard achteraan zit. Schrijnend is het wel dat er slechts zo’n 100 bedden voor vrouwen in heel Rotterdam staan om tijdelijk een noodoplossing aan te bieden. Het verwijderen van de dader uit huis is vaak van korte duur en geeft weinig lucht.   Armoede is een belangrijke bron voor het ontbreken van kansen, zeker voor vrouwen. Er is altijd net te weinig geld voor de vaste lasten, om kinderen normaal aan te kleden, goed te eten geven en iets extra’s. En als dat wel lijkt te lukken gaat er weer eens iets stuk, een koelkast of een kastje. Dit beperkt kansen voor een ieder en vrouwen in het bijzonder, omdat zij de zorgtaak hebben toebedeeld gekregen. Alleenstaande moeders kunnen hier zeker ook over meepraten. Voor het laatste geldt voor mij dat de genetische vader de eerste 21 jaar in ieder geval en minimaal vrolijk blijft meebetalen aan de opvoeding. Voor 1,5 euro aan rubber was de twintig minuten plezier hetzelfde geweest, alleen de rekening wat lager. Volwassen daden, komen met volwassen verantwoordelijkheden.   Ja, en hoe vul je dat dan bestuurlijk in, in de praktijk van alledag in de deelgemeente Delfshaven? Als uitgangspunt hebben we actief democratisch burgerschap. Dit wil zeggen dat we er naar streven om iedere bewoner aan te moedigen en te helpen richting economische zelfstandigheid. Dit hoeft niet te

Wanneer beide partners blijven werken na de geboorte van een kind zijn goede afspraken tussen man en vrouw van belang voor een succesvolle combinatie arbeid en zorg. De redactie van Dona Daria vroeg aan Sila, werkende moeder, hoe ze haar werkzaamheden combineert met haar privé leven. Hierbij haar getuigenis.

Ik ben Sila Boedhoe. Ben getrouwd en heb twee dochters van 6 en 11 jaar. Ik werk enkele jaren al bij Emancipatie Centrum Dona Daria. Van hieruit werk ik aan de bewustwording en vorming van vooral vrouwen en jongeren. Dit gebeurt middels het geven van cursussen, thema bijeenkomsten en workshops. Daarnaast stel ik ook cursussen en thema’s samen. Naast deze baan werk ik ook voor het MEMOSA project, waarbij ik patiënten van huisartsen die met partnergeweld te maken krijgen, ondersteun. Wat betekent arbeid en zorg voor mij. Sinds ik in Nederland ben, ben ik actief bezig geweest met opleidingen en/of cursussen om mijn kansen op een baan te vergroten. Intussen ging mijn privé leven natuurlijk gewoon verder en moest ik gezin en werk of opleiding weten te combineren. Dat is niet altijd even makkelijk geweest, want na de bevalling van mijn tweede kind was ik nog met de opleiding mwd, stage en mijn werk bij Dona Daria bezig. Mijn man had ook een fulltime baan en voor de baby hadden we een lieve oppas aan huis gevonden. Maar toch voelde ik mij vaak schuldig dat de baby mij hele dagen niet zag en een oppas zich over haar ontfermde. Zodra ik vrij was rende ik vaak letterlijk naar huis om toch wat meer tijd aan het kind te kunnen besteden. Mijn man nam de zorg op zich als ik bijvoorbeeld mijn huiswerk moest doen of om andere redenen niet kon. Zo heeft

5

het kind ook een leuke band met haar vader ontwikkeld. Hij deed ook de meeste huishoudelijke taken in huis. Zo heb ik doorgezet en toch mijn diploma behaald. Het was een heel hectische periode met een leuke afloop. Sinds kort werk ik langer, 34 uren per week en heb gelukkig nog tijd over om leuke dingen te doen. Soms moet ik ook in het weekend of in de avond werken en dan geeft het toch een prettig gevoel dat de kinderen lekker thuis kunnen blijven. Mijn man en ik zorgen samen voor de kinderen en de huishouding. Het doen van de huishouding gaat automatisch, het is een kwestie van samen doen en bijspringen als een van ons een keertje niet kan of wat later is, niet dat het altijd even makkelijk is hoor. Mijn werk en het gezinsleven zijn goed te combineren en het verloopt tot nu toe goed. Dit kan vooral omdat ik mijn werkuren veelal flexibel kan indelen. Af en toe moeten we wel improviseren, als een kind ziek wordt bijvoorbeeld of plotseling vrij heeft van school. Door duidelijke afspraken en een goede samenwerking met mijn man lukt het ons om zelf ons kind van en naar school te brengen/halen. Zo hoeven ze gelukkig niet naar de opvang te gaan. Sila Boedhoe

Yes we can! Ricardo Ortet is ICT-er beleidsmedewerker in een welzijn organisatie in Rotterdam en daarnaast is hij een alleenstaande vader van een kind van bijna 8 jaar. Dona Daria heeft hem geïnterviewd over hoe hij arbeid en zorg combineert. DD: Ricardo hoe oud ben jij en hoe oud is jouw zoon? R: Ik ben 29 jaar en mijn zoon wordt over een paar dagen 8 jaar. DD: Jij voedt jouw zoon alleen op. Is alleenstaande moeder of vader een sprookjesverhaal? R: Het is geen sprookjesverhaal. Het is een apart kunst! Het is een kwestie van liefde, verantwoordelijkheid en goed plannen.

6

DD: Hoezo? R: Het is een kwestie van liefde want je moet van jouw kind houden boven alles. Dat betekent iemand lief hebben boven je eigen leven. Je moet soms vanzelfsprekend kunnen opofferen. Dus minder leuke dingen voor jezelf doen in het belang van jouw kind. Maar je kunt dat ook zien als een uitdaging. Je gaat andere dingen doen die je normaal niet zou doen als je nog geen kind had. Ook ben je verantwoordelijk ingesteld. Een kind heeft niet gevraagd om te leven en om op aarde te komen. Als vader denk ik dan: het is mijn bloed en een stuk van mijn vlees die zich aan het ontwikkelen is. Ik wil dat alles goed met hem gaat: op school, in zijn vrije tijd en ook in de momenten dat hij niet bij mij is. Verder is plannen zeer belangrijk. We doen alles samen en we plannen alles samen. Hij weet hoe laat hij naar bed moet en hoe laat hij moet opstaan zodat hij op tijd op school kan zijn. Vaak koken we samen en maken we ook samen het huis schoon. Omdat we maar met z’n tweetjes zijn, proberen we zoveel mogelijk alles op zijn plek achter te laten. Soms hebben we geen zin om iets thuis te doen, dan gaan we naar de MacDonalds of bestellen we een pizza. DD: Maar hoe doe je dat? Want jij hebt een fulltime baan en je studeert ook nog eens. Hoe combineer je dat? R: Gelukkig heb ik een goede kinderopvang kunnen regelen. Ze hebben vóór, tussen en na schoolsopvang. Ook tijdens de vakantie zijn ze open. Ik maak bijna geen gebruik van vóór schoolsopvang. Ik breng hem elke dag naar school. De opvang haalt hem in de tussen school periode en ook na de school tijden. Hij mag tot 19.00 blijven als dat nodig is en dat is soms handig als ik tot later moet vergaderen of als ik vast in het verkeer zit. Twee keer per week mag hij daar een warme maaltijd eten, maar meestel koken we en eten we samen. Heel gezellig. In het wekend doen we altijd leuk dingen o.a. naar de bioscoop, zwemmen, thuis gamen, op pad om boodschappen te doen of bij iemand op bezoek. Verder plan ik mijn vakanties zoveel mogelijk in de schoolvakanties. Dan gaan we naar Portugal of Kaapverdië maar soms ook naar leuke plekjes binnen Nederland.

DD: Denk je dat alleenstaande vaders het moeilijker hebben dan alleenstaande moeders? R: Nee daar geloof ik er niets van. Hoewel het afhankelijk is van een aantal factoren zoals "wat kun je doen" en "wat wil je nog leren..." Mijn moeder heeft mij voorbereid op het leven. Ik moest, naast mijn zussen en broer, alles thuis doen. Ze heeft altijd tegen haar zonen gezegd: "leer het mijn zonen, leer het! De meiden van tegenwoordig zijn niet als vroeger, ze hebben geen zin om het voor jullie te doen!" En dat klopte toen en nu nog helemaal. Mijn zussen waren altijd “rebels” wat de taken verdeling thuis betreft. De jongens moesten thuis ook afwassen en koken om de beurt. Dan leer je het! Maar ik denk dat mannen een andere aanpak hebben om arbeid en zorg te combineren dan vrouwen in het algemeen. Zelf probeer ik heel praktisch te zijn. Ik vraag om hulp als ik het nodig heb. Daar hebben vrouwen (in het algemeen) soms moeite mee, vind ik. Ik heb geen pretentie om een super vader te zijn en ik kan helaas niet overal tegelijkertijd zijn. Dus vaak schakel ik mijn zus of mijn moeder in voor een paar uurtjes als ik iets belangrijks te doen heb, bijvoorbeeld een ouderavond of een ouderraadsvergadering. Een keer in de 14 dagen dan gaat hij naar zijn moeder. Daar is het ook heel belangrijk om goede afspraken te maken om misverstanden en ruzies te voorkomen. Het is in het belang van het kind dat de communicatie tussen de moeder en vader goed verloopt. Het heeft geen zin tegen elkaar moeilijk te doen. Je bespaart jezelf en jouw kind allerlei ellende en pijn. DD: Dus wat jij zegt is dat mannen kunnen net zo goed als vrouwen perfect hun ouderschap uitvoeren? R: Mannen en vrouwen kunnen elkaar complementeren. Maar als een er niet is, is de ander er wel, als hij het wil natuurlijk en als ze ook ruimte ervoor geeft! Vaders kunnen heel goed hun rol vervullen. Voor wie niet geloofd dat mannen in staat zijn om voor zijn kinderen goed te zorgen, heb ik alleen een antwoord: Yes we can! Zo zou President Obama het dan zeggen.

Perspectieven op arbeid en zorg Bolletje Mijn buurvrouw noemt al haar geliefden ‘bolletje’. Ja, zegt ze, dan kan ik me tijdens het vrijen niet vergissen in de naam. Ze heeft nu een Marokkaanse vriendin. Of eigenlijk geliefde. Ik weet niet of ze haar ook ‘bolletje’ noemt. Wel vertelde ze me lyrisch over het ronde, zachte, olijfkleurige lichaam. Deze nieuwe geliefde heeft een baan en drie kinderen, één van 23, één van 15 en één van zes. En een exman en allerlei broers en andere familieleden die regelmatig langskomen. Regelmatig is elke dag. Dus ik vraag me af hoe deze vriendin, ik noem haar Miryam, praat over arbeid en zorg. Maar volgens mij is dat geen item.

schudt dan met haar krullen, schikt haar kleren en zegt dat ze nu even zaken moet gaan bespreken met die baas van dat restaurant. Ik denk dat die baas andere belangstelling voor haar heeft maar dat durf ik haar niet te zeggen. Ik kijk dus naar haar en luister. Haar zoon logeert elk weekend ergens, omdat zij ’s avonds werkt. Bij haar ex-schoonouders, die niet de opa en oma van haar kind zijn. Ook wel eens bij ons, en verder weet ik het niet. Ik durf haar niet te vragen over de combinatie arbeid en zorg, ik ben bang dat mijn vraag dan niet overkomt. Trimfiets En dan heb ik zelf een Marokkaanse vriendin. Al lang, ruim 10 jaar nu. Dit is gewoon een vriendin. Ik leerde haar kennen toen ze 17 was. Ik was toen 34. Toen hielp ik haar met haar huiswerk. Dat heb ik even volgehouden, maar op een gegeven moment, tijdens haar studie recht, werden de stukken te ingewikkeld. Ik zei tegen haar: ‘Nou, ik kan het nog wel eens lezen op de en het, en dt en t, maar meer kan ik echt niet toevoegen.’ Zij ging laatst logeren bij de burgemeester van een grote plaats in het Noorden. Die had ze leren kennen toen ze op paleis Soestdijk was waar ze was uitgenodigd vanuit een commissie van het Oranje fonds.

Ik weet wel dat Miryam haar verhouding van mijn buurvrouw geheim moet houden. Mijn buurvrouw zei me: ‘Miryam wil het liefst aan iedereen vertellen dat we een verhouding hebben, maar het gaat haar echt problemen geven.’ Mijn buurvrouw is Nederlands en denkt dat het in de Marokkaanse gemeenschap vragen oproept. Ik ben altijd wat optimistischer, ik vind het ‘inburgeren’ en ‘meedoen’ en ‘samen zijn’. Ik denk ook altijd dat als je niets doet, dat er dan ook niets verandert. En een relatie moet groeien. Daarnaast weet ik bijna zeker dat die lesbische relaties ook in Marokko bestaan maar dat er dan wat omfloerst over wordt gesproken. Hoe weet ik niet. Ik ken ook niet iemand aan wie ik het kan vragen. Zulke kennis is pas toegankelijk als vrouwen wat ouder zijn en de twee andere Marokkaanse vrouwen waarmee ik vertrouwd ben zijn nog onder de dertig. Van de Surinaamse gemeenschap weet ik dat ze dan zeggen dat tante weer kwam logeren. In Marokko zullen ze hun eigen termen hebben, die sommigen begrijpen en anderen niet. Ik vond deze relatie natuurlijk wel interessant. Laat me eerlijk zijn, ik vind relaties altijd interessant, zeker in het begin. Maar deze vooral. Omdat mijn buurvrouw een email kreeg. Van de zus van Miryam uit Marokko. Ik denk dat de zus boven de dertig is. ‘Lieve vrouw’ schreef ze, ‘ik ken je niet en jij kent mij ook niet maar ik ben zo blij dat je goed voor mijn zus zorgt.’ Dat was de strekking. Ik vond het geweldig. Zo’n ontvangst. Maar mijn buurvrouw werd er wat zenuwachtig van. Dat Miryam het zo expliciet aan iedereen vertelde.

Haar hoor ik nooit praten over arbeid en zorg. Wel vertelt ze me als ze met haar moeder naar het ziekenhuis is geweest. Ik ken haar moeder ook. Haar moeder moest meer bewegen van de arts, en heeft toen een trimfiets aangeschaft. Die staat in de woonkamer en wordt elke dag gebruikt. Ook drinkt de moeder tegenwoordig thee zonder suiker. Laatst werd ze voor de tweede keer opgenomen in het ziekenhuis. De keer daarvoor kwamen haar man en kinderen haar elke dag opzoeken. De man werkt niet meer, de kinderen allemaal wel. En sommige kinderen hebben ook een partner en kinderen. Bij de tweede ziekenhuisopname zeiden de kinderen: ‘Moeder, we hebben weer een telefoon besteld voor naast het bed’. ‘Nee, nee,’ zei de moeder, ‘doe dat maar niet, sinds je vader niet meer werkt, belt hij me tien keer per dag, ik lig liever gewoon rustig.’

HBO In dezelfde tijd leerde ik een jonge Marokkaanse moeder kennen. 28 jaar, met een zoon van 9. De moeder is 10 jaar in Nederland, spreekt accentloos de taal, heeft in die tijd ook hbo-informatica gestudeerd en heeft daarin een ambitieuze baan van 40 uur. Zij vindt het leven wat saai en heeft nu voor het weekend een baan aangenomen in een Marokkaans restaurant. ‘Ja,’ zei ze tegen me, ‘ik wil ook een beetje aandacht aan mijn Marokkaanse roots besteden, ik dacht misschien krijg ik er zo meer feeling mee.’ Zij

Wij. Arbeid en zorg. Mijn man en ik combineren het, en een aantal personen, hierboven genoemd, helpen. Ook anderen helpen. Ik woonde een jaar in Suriname. Als je daar met je kinderen over straat loopt spreken mensen je aan: ‘U bent gezegend, twee mooie gezonde kinderen.’ Soms waren het mannen die het tegen me zeiden, misschien was het flirten via de kinderen. Maar elk flirten heeft een kern van waarheid. Esther S.

7

De keukenprins Het is soms wel goed de zaken vanuit een ander perspectief te bekijken. Wordt vaak gezegd, dat vrouwen de keuken als een soort heilig plekje in huis vinden, waarover zij heer en meester willen zijn. De man mag als het ware beslissingen nemen over de andere delen van het huis, maar zodra het de keuken aangaat, heeft zij het laatste woord. Wanneer vriendinnen bij elkaar zijn en het over hun man hebben, komt het onderwerp over de man in de huishouding altijd ter sprake.

8

Vorig week zat ik toevallig in de nabijheid van zo een gezelschap, waarbij ik me erg moest inhouden niet in een man –vrouw discussie terecht te komen. De kritiek nam verschillende hoogtepunten aan. Toen het ging over wederzijdse liefde binnen hun relatie waren sommige vriendinnen minder kritisch en reageerden ze louter op de kritiek van de anderen. De meest gehoorde klacht van de vrouw over de man, is dat hij zo weinig in huis doet. Vaak wil de man dat wel, maar krijgt hij de kans niet of wordt de kans hem ontnomen. Een goed voorbeeld hierover heb ik in mijn omgeving meegemaakt. De man van een collega van Portugese afkomst heeft de taken in de keuken jaren overgelaten aan zijn vrouw, mijn collega dus. Mijn collega heeft het er vaak over dat zij zelfs een ei voor hem moet bakken. Het lag voor de hand te gaan denken dat het een man is die onkundig is in de keuken en de huishouding. Als de man bezig was in de keuken stond ze op een afstand te kijken en probeerde de man de nodige aanwijzingen te geven omtrent het gebruikt van de kruiden en de keukenspullen. Ze vond het moeilijk om dat uit handen te geven. Ze liep dan toch de keuken in en haalde haar man het werk uithanden. Ze vindt dat de man teveel afwas maakt en dat de keuken daarna op een slagveld lijkt. De man ging dan noodgedwongen op de bank televisie zitten kijken en wachten tot zijn vrouw klaar was met het eten om daarna rustig aan te schuiven. Voordat ze huiswaarts ging na het werk, belde ze nog even haar man op en gaf aanwijzingen om de aardappelen te schillen en in hoeveel delen ze gesneden moesten worden. De collega pakte ook de tas met lunchpakket voor de man in. Hij controleerde dat nooit en ging een keer tot zijn ongenoegen met een lege tas naar zijn werk, denkende dat zijn

Gerard Scholtenstraat 129 3035 SJ Rotterdam telefoon 010 – 465 92 96 fax 010 – 465 87 37 www.donadaria.nl [email protected]

Uitgave van: Dona Daria, Centrum voor Vrouwen en Emancipatie December, 2008

vrouw het had ingepakt. De man kreeg een tuinhuisje en kon daar zijn keukenkunstjes botvieren en liet zijn vrienden proeven van zijn creatieve menu’s. De doorbraak kwam eigenlijk toen mijn collega ziek werd en aangewezen was op haar man. De man had de gelegenheid om de hele week voor haar te koken, wat zij ook heerlijk vond. Dus door haar verhalen te analyseren, kwam ik tot de conclusie dat haar man helemaal geen twee linkerhanden heeft in de keuken, maar gewoon de kans of mogelijkheid niet kreeg zijn kunnen ten toon te stellen. Nu heeft zij het vaak over haar keukenprins en wat die allemaal heeft klaargemaakt en dat hij toch wel heel veel van het koken afweet. Het positieve van dit verhaal is dat ze om de beurt of soms samen het avondeten klaarmaken. Toch blijft het verbazingwekkend dat je zo een omslag kan krijgen. Met deze stelling kunnen wij het allemaal eens zijn: geef de man de kans en de gelegenheid zijn kunstjes in de keuken te vertonen, en geef hem de nodige complimenten omtrent het klaargemaakte gerecht, dan zullen wij tot de slotsom komen dat je hem nooit meer de keuken uitkrijgt. D@l. Delano Marengo

Management: Ariana Ortet Redactie: Astrid Runs Carla Bartens Maria Sanches Xiomara Duran

Met bijdrage van: Rob Barendse Ricardo Ortet Carla Gomes Delano Marengo Esther S. Fred Burggraaf Maria van Hemert Sila Boedhoe