Nieuwe parkeerregels; hoe krijg ik mijn bestemmingsplan Raad van State-proof? Verslag expertsessie Parkeren 31 mei 2016
Voorwoord
Bouwverordening niet langer place to be voor parkeerregels
Moeten alle bestemmingsplannen op zijn kop omdat nu ook het onderwerp parkeren erin moet komen? Nee, gelukkig niet, maar niks doen is ook geen optie. Dat bleek wel uit de presentaties en de vragen uit de zaal tijdens de goed bezochte expertsessie parkeren op dinsdag 31 mei 2016 in Den Haag.Verkeerskundigen, juristen, mobiliteitsadviseurs en advocaten omgevingsrecht gingen tijdens deze middag met elkaar in gesprek. Nu de bouwverordening niet langer de place to be is voor parkeerregels, moet er wel veel gebeuren. Voor 1 juli 2018 moeten de parkeerregels echt via bestemmingsplannen lopen. Zo niet, dan kan de Raad van State een streep halen door elk nieuw bestemmingsplan dat niet voorziet in parkeren. Het lijkt een enorme opgave, maar wij denken dat het ook een mooie kans is voor gemeenten om veel breder te kijken naar het parkeervraagstuk op hun grondgebied. En dit vraagstuk Raad van State-proof krijgen is absoluut haalbaar. In dit verslag een samenvatting van de middag, met onder andere meer informatie over de Reparatiewet BZK, parkeervoorschriften, dynamisch verwijzen, parkeeronderzoek en de parkeerbalans. Ook de besproken concrete casussen zijn in dit verslag kort samengevat.
Heeft u nog vragen? Neem dan gerust contact met ons op. Met vriendelijke groet, Danny van Beusekom Aukje van de Reijt Daniëlle Roelands-Fransen Laura van der Meulen
Op het borgen van ‘voldoende parkeergelegenheid’ in het bestemmingsplan zijn tot nu toe twee uitzonderingen: 1 Als vaststaat dat er voldoende parkeerruimte is In de uitspraak over parkeren bij de Wijthmenerplas gaat de Afdeling in op het gegeven dat er voldoende parkeerruimte is bij een evenemententerrein. Er staat niets over parkeren in het bestemmingsplan, maar doordat er aantoonbaar voldoende plekken zijn, is er niks aan de hand.
2 Als vaststaat dat de parkeerdruk ruimschoots acceptabel is In de uitspraak Oranje Bastion gaat het om 22 nieuwe woningen. In het bestemmingsplan staat niks over parkeren. Pels Rijcken heeft in samenwerking met Goudappel Coffeng aangetoond dat de parkeerdruk wel verandert, maar acceptabel is. Hoewel we hierbij richting Afdeling het voorstel hadden gedaan om zelf in de zaak te voorzien en alsnog een planvoorschrift vast te leggen waarin de parkeernorm zou worden vastgelegd, oordeelt de Voorzieningenrechter dat dat niet nodig is omdat vaststaat dat de parkeerdruk niet dusdanig toeneemt.
Uitspraak Wijthmenerplas: https://www.raadvanstate.nl/uitspraken/zoeken-in-
Uitspraak Oranje Bastion: https://www.raadvanstate.nl/uitspraken/zoeken-in-
uitspraken/tekst-uitspraak.html?id=86211&summary_on wly=&q=
uitspraken/tekst-uitspraak.html?id=87444
Parkeerkundig lijken beide uitzonderingen een minder handige oplossing voor de lange termijn. Bij het ontbreken van parkeernormen via het bestemmingsplan, mist immers ook een basis voor toetsing bij het afwijken van dit bestemmingsplan. Onder die omstandigheden is voor gemeenten dus lastig om af te dwingen dat wordt voorzien in ‘voldoende parkeergelegenheid’.
Parkeren in het bestemmingsplan Raad van State-proof In de nieuwe wet ruimtelijke ordening was het onderwerp parkeren niet goed geregeld. De Reparatiewet BZK regelt dat alsnog, door te bepalen dat in het bestemmingsplan moet worden geborgd dat wordt voorzien in “voldoende parkeergelegenheid”. Dat betekent nogal wat voor gemeenten. Wat komt erbij kijken om het parkeervraagstuk Raad van State-proof te krijgen?
Parkeervoorschriften moeten vanaf juli 2018 in bestemmingsplannen staan en niet langer via de bouwverordening worden geregeld. In alle bestemmingsplannen van na 29 november 2014 moet de eis ‘voldoende parkeergelegenheid’ in de planvoorschriften staan. Hoe je het in het bestemmingsplan regelt, ligt niet vast, maar door de nieuwe wet horen ze niet meer in de bouwverordening. Het levert gemeenten een hoop extra werk op, maar toch zien wij het ook als een goede kans om breder naar het thema parkeren te kijken. Het goede nieuws voor de gemeenten die al koortsachtig overwegen of ze alle bestemmingsplannen moeten herzien: er zijn verschillende manieren om de parkeervoorschriften op te nemen in het bestemmingsplan: 1. Neem de parkeernormen rechtstreeks op in de planvoorschriften; 2. V erwijs in het bestemmingsplan naar de beleidsregels voor parkeren; 3. M aak een ‘parapluplan’ voor de parkeernormen, dat over alle bestemmingsplannen heen hangt. Gemeenten hebben nog tot juli 2018 de tijd om dit te regelen. Niks doen is geen optie, want als parkeernormen ontbreken, kan de Raad van State alleen al daarom het bestemmingsplan vernietigen. Hoewel de algemene eis is dat er moet worden voorzien in voldoende parkeergelegenheid op eigen terrein, is het verstandig om in het bestemmingsplan ook een planregel op te nemen waarmee je van die eis kunt afwijken.
Dynamische verwijzing Als het bestemmingsplan verwijst naar parkeernormen
in een groter gebied moet worden geparkeerd. Dit is
die in een beleidsregel staan (de Nota parkeernormen),
een positieve ontwikkeling ten opzichte van de situatie
dan is het praktisch om dat met een ‘dynamische
waarin parkeren werd geregeld in de bouwverordening.
verwijzing’ te doen. Daarin staat dat, als de nota wijzigt,
Meer dan in de huidige situatie kunnen gemeente,
er getoetst moet worden aan de meest actuele norm.
planwetgever en ontwikkelaar sturen op wat ze
De dynamische verwijzing moet wel duidelijk blijken
wenselijk vinden wanneer er niet voldoende of geen
uit de tekst van de planregel. Een goede formulering
parkeerruimte is op eigen terrein. Een ander voordeel
luistert daarom nauw.
van de nieuwe situatie is dat er in het bestemmingsplan meer flexibiliteit zit dan in de bouwverordening.
Casus
Fotozaak wordt supermarkt In Den Ham geldt een bestemmingsplan van voor de wetswijziging. Er staat vast dat wijziging van feitelijk gebruik buiten de dorpskern geen hogere parkeernorm tot gevolg mag hebben. Als een fotozaak een supermarkt wordt, is er zeker sprake van een functiewijziging waarvoor inmiddels een andere parkeernorm geldt. Maar volgt dat ook uit de betreffende planregel? In het bestemmingsplan staat een verwijzing naar de oude parkeernorm uit 2004. Omdat er geen dynamische verwijzing is, vallen de fotozaak en de supermarkt beiden nog onder dezelfde oude parkeernorm, ook al voorzag het bouwplan zelf in het feitelijk realiseren van meer parkeerplaatsen. Het is een feit dat naar huidige inzichten de supermarkt een hogere parkeernorm kent, maar zonder de dynamische verwijzing kun je dus niet op nieuwe ontwikkelingen inspelen.
Je kon wel afwijken van de ‘eigen terrein-norm’ in bouwverordeningen, maar dat was dan op basis van een ontheffing. In het bestemmingsplan kan een gemeente dat nu al direct regelen. Door een goede onderbouwing op te nemen in een
Ondanks het feit dat de planwetgever duidelijk heeft gezegd dat ze geen supermarkt wil, kan dit niet bereikt worden vanwege de voorgeschreven toets aan verouderde parkeernormen.
planregel in het bestemmingsplan, kan een gemeente nu makkelijker differentiëren bij ruimtelijke ontwikkelingen. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan onderscheid in gebieden waar de eis van ‘voldoende
Kansen voor gemeenten
parkeergelegenheid’ wel of niet op eigen terrein dient te worden opgelost. Ook kan voor specifieke gebieden
Door parkeren in het bestemmingsplan op te nemen,
een ‘parkeernorm op maat’ worden gehanteerd, mits
kan een gemeente beter dan voorheen bepalen hoe er
ruimtelijk goed onderbouwd.
Salderen bij nieuwe functie
Parkeerbehoefte bij plannen
Als een herontwikkeling plaatsvindt van bijvoorbeeld
Het invullen van ‘voldoende parkeergelegenheid’ bij
een oud bedrijfsgebouw, verandert dat gebouw van
plannen is een verkeerskundige puzzel, die afhankelijk
functie.Voor het salderen van de parkeerbehoefte van
is van vraag en aanbod. Door een parkeerbalans op te
een nieuwe functie met de oude functie wordt gekeken
stellen, kan een gemeente of ontwikkelaar zorgen dat
naar de parkeervraag van de oude functie en naar die
er voldoende parkeerplaatsen zijn.Vragen die hierbij
in de nieuwe situatie. Salderen mag niet als het pand al
spelen, zijn: zet je in op het maximum, of kijk je specifiek
meerdere jaren leegstaat.
naar het bestemmingsplan?
Dan gaat het erom dat andere functies die deze
Het is raadzaam om te kijken of er in het
parkeergelegenheid hebben gebruikt, niet worden
bestemmingsplan nu en eventueel in de toekomst meer
benadeeld. Bij langdurige leegstand is die ruimte vaak
vierkante meters mogelijk zijn. Kijk ook naar specifieke
al ingevuld. Bij salderen moet worden uitgegaan van
kenmerken van de locatie, bijvoorbeeld of er veel wordt
dezelfde methode als voorheen.
gefietst. Hebben bestaande omwonenden hinder van de parkeerders?
Er kan dus niet voor de oude functie van het maximum aantal mogelijke plaatsen worden uitgegaan en voor
Wat zijn de omliggende functies? Als er bijvoorbeeld
de nieuwe functie van het minimum aantal vereiste
een nieuwe supermarkt komt vlakbij een oude, hoeven
parkeerplaatsen. Daarnaast zal ook rekening moeten
er niet evenveel nieuwe parkeerplaatsen te komen, omdat mensen makkelijk vanuit een parkeerplaats naar twee winkels gaan. En als er een publiekstrekker zoals bijvoorbeeld een Primark komt, trekt dat veel meer mensen aan die daarna ook naar andere winkels gaan. De parkeerbalans verschilt dus enorm per functie en per locatie. Voor de parkeernorm sluiten veel gemeenten aan bij CROW kencijfers, maar soms is er geen kencijfer voor een bepaalde functie, of de functiestaat niet in het bestemmingsplan. In die situaties onderbouwt de gemeente of initiatiefnemer de parkeerbehoefte door per geval te kijken om wat voor functie het gaat. Heeft het betreffende restaurant bijvoorbeeld voornamelijk
worden gehouden met het zogenoemde maatgevend
een buurtfunctie of is het een sterrenrestaurant?
moment. Een kantoorgebouw heeft bijvoorbeeld op een
Op basis van de doelgroep en de omgeving kan de
ander moment parkeerbehoefte dan woningen.
gemeente kijken wat er nodig is.
Parkeeronderzoek basis voor uitzondering Als de parkeerbalans negatief uitpakt voor het eigen
en wanneer zij de parkeerplaatsen nodig hebben. Bij
terrein, mag je er soms van afwijken op basis van
winkelfuncties zijn daarin wel trends waarneembaar,
onderzoek waaruit blijkt dat er in de omgeving
maar er zit nog geen landelijke lijn in.
voldoende capaciteit is. In dat geval moet worden gekeken naar de directe omgeving, de acceptabele
Lang niet overal is een afvlakking van de koopavonden
loopafstand (die afhankelijk is van de functie) en welke
te zien en ook de parkeerbehoefte op koopzondagen
momenten van de dag of week de parkeervraag met
verschilt nogal. Hiervoor moet een gemeente aansluiten
name speelt (het maatgevend moment).
bij de feitelijke situatie en is dus altijd maatwerk nodig,
Kijk daarbij ook naar andere functies in de omgeving
waarbij een verkeerskundig advies waardevol kan zijn.
Parkeerbalans: kwestie van vraag en aanbod Vraagkant:
Aanbodzijde:
• Beschrijf de verschillende functies (vierkante meters) • Hoeveel parkeerplaatsen heb je hiervoor nodig? • Kijk naar de aanwezigheidspercentages: winkels hebben vooral overdag plaatsen nodig, woningen vooral ’s avonds. • Wat is de parkeervraag op welk moment?
• Welke capaciteit is er op eigen terrein? • Kun je gebruikmaken van de openbare ruimte? • Woningen: als daar exclusieve parkeerplaatsen voor zijn, heeft dat invloed op de parkeerbalans.
Casus
Acceptabele loopafstand: Bijenkorf Utrecht Bij het hanteren van loopafstanden tussen de parkeergelegenheid en de locatie waar het
Voor de modernisering van de Bijenkorf in Utrecht, ook bekend als La Vie, moest het bestemmingsplan worden aangepast. Achter het gebouw zit een parkeergarage, die iets werd uitgebreid. De vraag daarbij was: wat is de maximale plancapaciteit en welke loopafstand mag worden gehanteerd? In eerste instantie is bij het berekenen van de parkeerbehoefte ten onrechte niet uitgegaan van de maximale planologische mogelijkheden.
parkeerbeleid voor geldt, zijn juridisch harde cijfers
Toen dat vervolgens wel werd gedaan, bleek een tekort
nodig. Maar verkeerskundig gaat het om een gevoel
aan parkeerplaatsen te bestaan.
van afstand. Die verschilt per locatie. Uiteindelijk is het opgelost met parkeerruimte buiten het centrum en extra plekken in een andere parkeergarage. Door een huurovereenkomst voor extra parkeerruimte te sluiten, kon worden aangetoond dat het voorhanden hebben van voldoende parkeergelegenheid werd geborgd. Die overeenkomst moet dan wel middels een voorwaarde in de omgevingsvergunning worden geborgd. Utrecht rekent voor het centrum met een loopafstand voor bezoekers van 1000 meter, gekoppeld aan de looproute. De rechtvaardiging voor deze loopafstand kan gevonden worden in het feit dat ervan uit wordt gegaan dat bezoekers voor het centrum komen en dan ook de Bijenkorf aandoen. Hiermee is bereikt dat auto’s aan de rand van het centrum worden geparkeerd en niet het centrum inrijden. De gemeente heeft dat vastgelegd in haar beleid, de loopafstanden worden in de nota parkeernormen toegelicht en uitgewerkt. Deze oplossing is Raad van State-proof. Dit betekent niet dat deze oplossing voor iedere gemeente soelaas biedt. Per geval zal steeds maatwerk moeten worden verricht en zal moeten worden bezien wat nog als acceptabele loopafstand wordt aangemerkt.
Casus
Jongeren parkeren minder: Stack Haarlem In Haarlem wordt een gebied ontwikkeld voor specifieke gebruikers; kleine appartementen voor
Deze specifieke functie past niet binnen de normen van de gemeente, want er is geen parkeernorm voor starterswoningen. Wel is er een 25 procent lagere parkeerbehoefte dan volgens de eigen parkeernormen van de gemeente. Door dit aan te tonen, wordt het plan goedgekeurd. Hiervoor is nodig dat het gebruik van deelauto’s in de
jongeren en starters. Duurzaam gebouwd, met veel
omgevingsvergunning staat en worden ook met de VVE
ruimte voor fietsen en minder voor auto’s.
van het complex afspraken gemaakt over de deelauto’s.
Ook wordt ingezet op het gebruik van deelauto’s. Daarnaast is er een terugvaloptie voor als het in de praktijk anders uitpakt. Er is parkeeronderzoek in de omgeving gedaan en daaruit blijkt dat er nog parkeerruimte is in de directe omgeving. Overige bewoners in de omgeving zijn beschermd tegen parkeeroverlast, omdat ze in een ander vergunningsgebied zitten.
Snel inzicht in wat er moet gebeuren om het parkeervraagstuk Raad van State-proof te krijgen? Doe de parkeercheck! Meer lezen? Bekijk het blog omgevingsrecht Op onze blog omgevingsrecht publiceren we regelmatig artikelen over het thema Parkeren. • Parkeren in het omgevingsrecht,Van technische onderbouwing tot juridisch breekpunt. http://blogomgevingsrecht.nl/publicaties/parkeren-omgevingsrecht-technische-onderbouwing-tot-juridisch-breekpunt/
• Hoe krijg ik mijn onderbouwing ‘Raad-van-State-proof’? Het parkeervraagstuk door de bril van een jurist en een verkeerskundige. http://blogomgevingsrecht.nl/publicaties/hoe-krijg-parkeeronderbouwing-raad-state-proof/
