Nieuwe Fietspaden Ideeënprijsvraag 2010
1
www.indekiemgescoord.nl
Inhoud Voorwoord 2 Cement&BetonCentrum 3 Jury 4 Juryrapport 4 Wedstrijdreglement 6 Inzendingen 7 Tot slot 78 Ideeënprijsvraag 2011 78 Colofon 80
2
3
Cement&BetonCentrum
Voorwoord In de kiem gescoord In de wetenschap dat de beste ideeën dikwijls van buiten komen, heeft het Cement&BetonCentrum in de zomer van 2009 de eerste editie van de prijsvraag ‘In de kiem gescoord’ uitgeschreven. Deze prijsvraag wordt jaarlijks uitgeschreven, steeds met een ander specifiek thema. Het algemene doel van dit initiatief is innovatie in de betonsector en voor betontoepassingen te stimuleren.
4
De ideeënprijsvraag wordt bewust laagdrempelig gehouden; er worden geen grote inspanningen gevraagd voor deelname. Er wordt een oproep gedaan aan iedereen die denkt iets te kunnen bijdragen aan de innovatie van beton binnen het jaarlijkse thema. Ideeën kunnen betrekking hebben op geheel nieuwe producten en toepassingen, maar ook op verbeteringen van bestaande processen, producten en systemen. Het ideeënveld wordt dus bewust breed en open gehouden. En om te benadrukken dat het in de kern gaat om een stimulans tot ontwikkeling, is gekozen voor een prijs in de vorm van een voucher ter waarde van € 5.000,- te besteden aan consultancy of research voor de verdere ontwikkeling van het idee. Thema 2010: Nieuwe Fietspaden Het thema voor 2010 Nieuwe Fietspaden werd in het voorjaar van 2010 bekend gemaakt. Met meer fietsen in Nederland dan inwoners wordt er vanuit de overheid en andere organisaties veel aandacht besteed om meer van de fiets gebruik te maken. Het wordt dus druk op het fietspad zowel voor woon-/werkverkeer als
recreatief fietsverkeer. Het fietspad is immers niet meer alleen voor fietsers bestemd. Ook racefietsers, skeelers, skaters, steppers, rolstoelers, scootmobielers, scooters, bromfietsers en snorfietsers maken er dankbaar gebruik van. Heel diverse groepen met eigen wensen en behoeften. Daarom heeft het Cement&BetonCentrum voor 2010 het thema Nieuwe Fietspaden gekozen. Inzendingen De inzendingen hebben ons, zowel qua aantal als inhoudelijk, plezierig verrast. De deelnemers hebben veel tijd besteed om hun creatieve ideeën ook visueel zichtbaar te maken. Dat siert hun betrokkenheid bij het thema. Alle ingezonden ideeën van de prijsvraag ‘In de kiem gescoord: Nieuwe Fietspaden’ zijngebundeld tot een publicatie. Deze toont de grote verscheidenheid van ideeën omtrent fietspaden, en dient tevens als inspiratie voor ontwerpers, opdrachtgevers en beheerders om fietspaden vanuit een ander perspectief te bekijken en eens voor iets anders te kiezen dan voor een gewoon (asfalt) fietspad.
14 januari 2011 André Burger Directeur Cement&BetonCentrum
Doelstelling Het Cement&BetonCentrum behartigt de gemeenschappelijke belangen van de toonaangevende cementindustrieën met een commercieel belang op de Nederlandse markt. Doelstelling is het gebruik van cement in Nederland te bevorderen, zowel in kwantiteit als in kwaliteit. Werkwijze Het Cement&BetonCentrum richt zich als communicatieen netwerkorganisatie op diegenen die beslissen en adviseren over materiaaltoepassing in de bouw. De werkwijze richt zich op promotie door kennisoverdracht en het onderling verbinden van diverse doelgroepen in ontwerp en uitvoering van bouwconstructies. Organisatie Het Cement&BetonCentrum heeft de juridische entiteit van een vereniging. De volgende bedrijven zijn lid van de vereniging: CCB S.A., CEMEX Deutschland AG, Dyckerhoff AG, ENCI BV (HeidelbergCementGroup), HOLCIM Nederland BV. Wat we doen De activiteiten van het Cement&BetonCentrum omvatten marktonderzoek, communicatie, kennisoverdracht, technisch onderzoek en public affairs, gericht op wet- en regelgeving voor cement en beton. We streven hierbij naar functionele samenwerkingen binnen de betonsector. We richten ons in de eerste plaats op algemene betoninformatie, niet gebonden aan een specifieke toepassing. Onderwerpen als duurzaamheid, gezondheid, veiligheid, schoonheid en bruikbaarheid behoren tot ons domein.
5
6
Jury
Juryrapport
De inzendingen voor de prijsvraag werden beoordeeld door een vakkundige, onafhankelijke jury bestaande uit vijf personen. De juryleden zijn aansprekende vertegenwoordigers die werkzaam zijn op het gebied van (fiets)infrastructuur. De criteria voor beoordeling waren orginaliteit, haalbaarheid, materiaalgebruik, relevantie voor vergroting van de fietsmobiliteit en de relevantie voor de bouwnijverheid en maatschappij.
Algemeen Van de 100 organisaties en individuen, die zich hebben aangemeld als deelnemer aan de ideeënprijsvraag, hebben uiteindelijk 56 een concreet voorstel ingediend. De inzendingen varieerden van nieuwe betonmaterialen om de duurzaamheid van de constructie te vergroten of de bruikbaarheid van het pad onder slechte lichtomstandigheden te verbeteren tot creatieve vormen van wegkantmeubilair om het fietsen aantrekkelijker te maken. Ook zijn er suggesties gedaan om de snelle brommers en scooters te weren of af te remmen op het fietspad. Er waren zowel inzendingen uit het bedrijfsleven als van particulieren. Voor zover de jury kon nagaan waren er geen inzendingen van wegbeherende organisaties. Het concreet vaststellen van de herkomst van de inzendingen was overigens niet mogelijk, omdat deze anoniem gemaakt waren.
Samenstelling van de jury ›› Ferry Smits, voorzitter, Movinnio ›› Hillie Talens, secretaris, CROW ›› Hugo van der Steenhoven, Fietsersbond ›› Otto van Boggelen, Kennisplatform Vervoer en Verkeer/ Fietsberaad ›› Gerard Huisman, Provincie Noord-Brabant
Door de grote variatie in onderwerpen was het voor de jury bijzonder moeilijk om een winnaar aan te wijzen. De jury bestond uit deskundigen op het gebied van betonconstructies en fietsdeskundigen. Dat leverde soms interessante discussies op. Gelukkig waren de betondeskundigen ook ervaringsdeskundig op het gebied van de fiets.
Beoordeling De beoordeling is in twee stappen gedaan. Van de groslijst (de longlist) met de 56 inzendingen is op basis van relevantie en originaliteit een korte lijst (shortlist) gemaakt. Hierdoor bleven elf ideeën over. De inzendingen op deze shortlist zijn door de juryleden individueel beoordeeld en gewaardeerd. Bij de beoordeling is gebruik gemaakt van de opgegeven beoordelingscriteria: ›› originaliteit; ›› haalbaarheid; ›› materiaalgebruik; ›› relevantie voor vergroting fietsmobiliteit; ›› relevantie voor bouwnijverheid en maatschappij. Dit laatste criterium is door de jury vertaald in duurzaamheid.
Eervolle vermelding
Genomineerd
Winnaar
Tijdens het beoordelen van alle inzendingen kwamen twee sympathieke ideeën naar voren, die een eervolle vermelding verdienen, maar die het niet gehaald hebben bij de nominatie. Deze twee willen we toch even speciaal noemen.
Uit de shortlist zijn drie ideeën naar voren gekomen, die de jury voor de hoofdprijs heeft genomineerd. Het betreft, in volgorde van aanmelding:
Na ampel beraad heeft de jury besloten om de volgende inzending als winnaar aan te wijzen: 2010-079: Connecting mobility
›› Inzending 2010-064: Startblok; Groen & Ga Dit is een betonelement waarop fietsers hun rechtervoet kunnen zetten als ze moeten wachten bij een rood verkeerslicht. Hierdoor kan de fietser op het zadel blijven zitten en zich bij groen licht makkelijk afzetten en wegfietsen. De jury vraagt zich echter wel af hoe groot de praktische waarde is. ›› Inzending 2010-052: Fietspad beter nog één kilometer Dit is een burgerinitiatief in Groningen, dat pleit voor de aanleg van een ontbrekende schakel met een lengte van één kilometer in een mogelijk hoogwaardige fietsroute. De jury wil alle aanwezigen oproepen dit initiatief te steunen. Ze hebben een e-mailadres:
[email protected]. De jury was echter niet overtuigd van de relevantie voor deze ideeënprijsvraag.
›› 2010-056: 7V Door slimme combinatie van diverse soorten straatmeubilair aan één mast wordt het mastenwoud langs de weg (en dan met name het fietspad) verminderd en daarmee de kwaliteit van de openbare ruimte verbeterd. Doordat de mast van speciaal (ultrahogesterkte) beton gemaakt is, ontstaat een mast die eenvoudig te plaatsen is. Door gebruik van zonne-energie is het ook nog eens een duurzame oplossing en solitair toepasbaar. ›› 2010-069: Drijvende fietspaden Door gebruik van schuimbeton kan een fietspad worden gecreëerd dat op water drijft en toch stabiel is. De jury vindt deze inzending met name waardevol vanwege de toepasbaarheid in het kader van de klimaatadaptatie. Hiermee kunnen fietspaden worden aangelegd door gebieden die ten tijde van langdurige regenval onder water komen te staan en die dan toch zonder natte voeten berijdbaar blijven. ›› 2010-079: Connecting mobility Dit betreft een betonnen element, dat aaneengeschakeld kan worden tot een lange reeks. Het betonnen element kan naar behoefte worden gevuld met bijvoorbeeld planten, water of kunst. Op de elementen kan eenvoudig een geluidsscherm worden geplaatst. Ook kunnen elementen worden omgevormd tot bank. Door gebruik te maken van deze elementen kan een fietspad langs grootschalige infrastructuur, zoals autosnelwegen worden aangelegd zonder dat de fietser hinder ondervindt van het verkeer op deze wegen.
7
Wedstrijdreglement Artikel 1 Algemeen De openbare Ideeënprijsvraag ‘In de kiem gescoord-Nieuwe Fietspaden is een initiatief van het Cement&BetonCentrum. Artikel 2 Doel Met deze prijsvraag wil het Cement&BetonCentrum een stimulans geven aan een duurzame en innovatieve fietsinfrastructuur, waarbij het materiaal beton een substantiële rol vervult.
8
Artikel 3 Deelname Deelname aan deze openbare ideeënprijsvraag staat open voor iedereen die denkt een bijdrage te kunnen leveren aan een duurzame en innovatieve fietsinfrastructuur (fietspaden of toepassingen die direct aan fietspaden gerelateerd zijn). Uitgesloten van deelname zijn de juryleden en hun bureaus/bedrijven evenals de medewerkers van het Cement&BetonCentrum.
Inzendingen Inzendingen moeten uiterlijk 15 november 2010 binnen zijn. Inzendingen kunnen in het Nederlands of in het Engels worden ingezonden. Inzendingen dienen uitsluitend digitaal, met vermelding van registratienummer, te worden gedaan op www.indekiemgescoord.nl. Artikel 5 Jury De inzendingen worden beoordeeld door een vakkundige jury bestaande uit vijf leden, te weten: ›› Ferry Smits, voorzitter, Movinnio ›› Hillie Talens, secretaris, CROW ›› Hugo van der Steenhoven, Fietsersbond ›› Otto van Boggelen, Kennisplatform Vervoer en Verkeer/ Fietsberaad ›› Gerard Huisman, Provincie Noord-Brabant
Artikel 4 Inzendingen Aanmelding vooraf via de website is noodzakelijk, waarbij identiteitsgegevens en een verklaring van eigendom afgegeven worden. Inschrijvers krijgen een uniek registratienummer.
De jury wordt door het Cement&BetonCentrum voor 1 jaar benoemd. De jury is onafhankelijk en doet een autonome uitspraak. De jury beoordeelt de inzendingen in een besloten zitting. De jury heeft de vrijheid om aanvullende informatie bij een inzending te verzamelen en te betrekken. Tegen het oordeel van de jury staat geen bezwaar open en over de beslissing kan niet worden gecorrespondeerd.
Inzendingen moeten bestaan uit: ›› een digitaal tekstdocument met motivatie (Word, maximaal 500 woorden), met registratienummer; ›› (bij voorkeur) een digitaal beelddocument (pdf, jpg, eps, tiff, maximaal 25 MB, voor print op A4-formaat), met registratienummer.
Artikel 6 Beoordelingscriteria De jury zal de inzendingen beoordelen op de volgende criteria: ›› originaliteit; ›› haalbaarheid; ›› materiaalgebruik;
›› relevantie voor vergroting fietsmobiliteit; ›› relevantie voor bouwnijverheid en maatschappij. Artikel 7 Prijs en uitreiking De prijs voor het beste idee bestaat uit: ›› een fiets ter waarde van € 1.500, en als bijdrage in onderzoek/uitvoering een voucher ter waarde van € 3.500; ›› aanwending van de voucher gebeurt in overleg met het Cement&BetonCentrum; ›› de prijsuitreiking vindt plaats tijdens de vakbeurs Infratech op vrijdag 14 januari 2011 in Ahoy in Rotterdam. Artikel 8 Eigendom en slotbepalingen ›› Ingezonden ideeën blijven het intellectuele eigendom van de inzender, met behoud van de bijbehorende rechten. ›› Het Cement&BetonCentrum heeft het recht de inzendingen te publiceren. ›› Dit reglement treedt in werking op 1 juni 2010 en kent een werkingsduur van 1 jaar.
De inzendingen zijn op alfabetische volgorde van het motto gepresenteerd. Een aantal presentaties is omwille van omvang en helderheid enigszins aangepast door bijvoorbeeld tekstinkortingen of toegevoegde afbeeldingen. Inzendingen met een b zijn door de jury genomineerd voor de hoofdprijs, EV is eervolle vermelding.
Kom ook over de brug 45 7V b 8 Lichtbeton als interactieve informatiedrager 46 Anti-brommer obstakel 10 Lucy in the sky 47 Betonnen fietspad als archetype 11 Lustelement 48 Betonnen fietspodium 12 Meer zicht met minder licht 49 Betonnen toplaag als informatiedrager 14 Met de snelheid van het licht 50 BighWay 16 Minder en veiligere obstakels 51 Bike Solar Signing 18 Nachtpad 52 Comfortabel geofietspad 19 Natuurlijk groene fietspaden 54 Connecting mobility b e 20 Natuurlijk recreëren 56 Cycling comfort 22 Nederland het vlakke land 57 Doorstroompad 23 Onder|scheidings|straat 58 Drijvende fietspaden 24 Onzichtbaar betonnen fietspad 60 Drijvende fietspaden voor toeristen en waterkwaliteit b 25 Opfrissen fietspaden 61 Dry-on prefab fietspaden 26 Recycle 62 Enjoy 28 Recyclopad 64 Fietsbank 29 Red zones 66 Fietscaisson 30 Ride + Park 68 Fietsen in de nacht 31 Roadcem 69 Fietsmat 32 Snel fietspad 70 Fietspad 2.0 34 Snelheidsdrempels 71 Fietspad+ 35 Startblok; Groen & Ga EV 72 Fietspad beter, nog één kilometer EV 36 Suntrack 73 Fyts 38 Traversis 74 Geïntegreerde wegmarkering 39 TraxEye 76 Gian 40 Veloway 77 Groen = fietsen = gezond 41 Interactive travel path 42 I-pad lost files op 43 Klikklak UHSBeton 44
9
GENOMINEERD b Verlichten, Verwijzen, Verplaatsen, Verdienen, Verenigen, Verpozen, Verleiden
7V
Een duurzame, innovatieve bijdrage aan fietspaden dient gebaseerd te zijn op maximale meerwaarde en minimale kwantiteit. De economische druk op fietsen is nog gering en de fiets voegt zich moeiteloos in het landschap. Maximaal minimaal Relevante infrastructuur vraagt dus om een beperking van de middelen: Hoe efficiënter, hoe meer kilometers gemaakt kunnen worden en hoe mooier – potentieel - de inpassing. Voor de aanleg van fietspaden moet dan ook worden afgezien van asfalt en beton (te veel m3, te veel techniek). Beter zijn schelpenpaden, leem, gemalen puin, verdicht zand.
10
Inzenders Dirkjan Postel en Vincent van der Meulen Kraaijvanger . Urbis Beton - in zijn meest intelligente vorm - wordt toegepast als duurzaam verlichtingselement. Ultra-hogesterktebeton (UHSB) De ontwikkeling van UHSB biedt de volgende eigenschappen voor het 7V-ontwerp: ›› vormvrijheid; ›› relatief laag gewicht (in verband met plaatsen); ›› onderhoudsvrij (hoge dichtheid, geen staal); ›› seriematige, industriële productie. Deze mogelijkheden van UHSB zijn gecombineerd met de nieuwste generatie verlichting (led), zonnepanelen (PV)
en communicatie (GPS en infrarooddetectie). Dit is in het 7V-ontwerp samengebracht tot een polyvalent, zelfstandig verlichtingselement. Integratie Verrommeling van onze openbare ruimte is juist ook bij fietspaden een teer punt. Door UHSB te gebruiken is het mogelijk één element te maken dat meer is dan de som der delen. Het ontwerp integreert: ›› een lantaarn; ›› energievoorziening;
›› kilometerpaal; ›› kaart- en route informatie; ›› waarschuwings- en indicatorlamp; ›› rustplaats (optioneel). De energiebalans van het 7V-ontwerp is nul. Indien de lamp wordt aangesloten op het net kan op den duur de opbrengst zelfs positief zijn (smartgrid-versie). Doordat het element aanwezigheidsgestuurd is, zal de lichtvervuiling drastisch afnemen en wordt de veiligheid verhoogd. Het element kan snel en zonder zware hulpmiddelen geplaatst worden, overal waar een fietspad komt. Door het geringe gewicht (uitgangspunt 75 kg) is het zonder kraan te plaatsen door drie personen. Na het plaatsen wordt het 7V-element met een voorspanning op een in het werk gestorte, ondergrondse sokkel gefixeerd. Fietser en voetlicht Het 7V-ontwerp voorziet de fietser van overzicht, informatie en een gevoel van veiligheid. Het vormt een duurzaam verlichtingselement dat de openbare ruimte verrijkt door de meest elegante toepassing van beton.
11
Anti-brommer obstakel Het idee is om een betonnen constructie te maken die bromfietsers en scooters kan weren op een fiets- of wandelpad. Ik denk daarbij aan een betonnen obstakel over de volle breedte van het fiets of wandelpad. Het obstakel moet aan de volgende voorwaarden voldoen: ›› fietsers toelaten; ›› wandelaars toelaten; ›› rollator- en rolstoelvriendelijk; ›› onderhoudsvoertuigen en hulpdiensten moeten er kunnen komen; ›› het mag niet leiden tot ongevallen.
12
Al met al dus een lastig ontwerp, omdat het profiel van brommers en scooters alleen afwijkt ten opzichte van de fiets- en wandelvoorzieningen in de bandenmaat en het totaalgewicht.
Inzender Ricardo Heijne Gemeente Rijnwoude
Betonnen fietspad als archetype Vergelijkbaar met de Duitse autosnelwegen wordt de (snelle) fietsroute herkenbaar door het materiaal zelf en het eenduidige profiel. Een strakke, dikke laag beton als archetype van de snelle fietsroute: duurzaam, comfortabel, onderhoudsarm en herkenbaar. Het esthetisch vaak bekritiseerde rode asfalt (bijvoorbeeld in oude dorpskernen en in natuurgebieden) wordt overbodig. Idee Dit idee vloeit voort uit het verlangen zichtbare en herkenbare snelle fietsroutes te maken in iedere willekeurige context. Hiertoe concentreert dit ontwerpvoorstel zich op de weg zelf en reduceert het de additionele toevoegingen
Inzender Stefan Bendiks Artgineering
zoals kleurgebruik, logo’s of andere herkenningssystemen. Het fietspad wordt in deze opvatting een technologisch geoptimaliseerd object, functioneel en duurzaam vanuit het materiaal zelf. Het archetypische betonnen fietspad heeft geen overbodige (ontwerp) toevoegingen nodig om herkenbaar en aantrekkelijk te zijn.
Het regenwater sijpelt door het wegdek en kan door de grond worden opgenomen. Daarnaast is het waterdoorlatende beton comfortabel voor de fiets en heeft het een droge en technische uitstraling.
Materiaal Om een homogeen beeld van het fietspad te bereiken is een materiaal nodig dat meerdere noodzakelijke eigenschappen verenigt. Een poreus waterdoorlatend beton, op grote schaal gebruikt voor parkeerplaatsen en straten, zorgt ervoor dat een waterafvoersysteem niet langer nodig is.
Innovatie Fietspaden die op deze manier worden aangelegd zijn een duurzaam product met een tijdloos karakter en een bestendige materiaalkeuze. Tegelijkertijd is de weg een opvallend element in het landschap, homogeen en als zodanig gemakkelijk te herkennen.
13
Betonnen fietspodium Verbreding van het betonnen fietspad tot een podium voor diverse fietsgerelateerde activiteiten, zoals een picknickplek, verkoopkraam voor biologische groenten en een barbecueplek vergroot de aantrekkelijkheid van de fietsroute door het toevoegen van programma. Het podium biedt uitzicht op het landschap zonder de omgeving (bijvoorbeeld natuurgebieden of akkers) te verstoren.
14
Idee Vaak zijn de fietsvoorzieningen en parkeerplaatsen gerelateerd aan de fietsinfrastructuur, ontworpen als solitaire en zelfstandige objecten. Dit voorstel ontwikkelt een reeks prototypes voor een fietspodium dat al naar gelang de behoefte van gebruikers en de lokale context kan worden geplaatst. Het fietspodium bestaat uit prefab betonnen modules. Elke module kan uitgerust worden met een nuttig item voor
bijvoorbeeld een parkeergelegenheid, een ontspanningsplaats of een barbecueplek. De combinatie van de modules genereert nieuwe activiteiten langs het fietspad. Door de uniformiteit in materiaal zullen de rijbaan en het fietspodium worden gelezen als twee onderdelen van dezelfde structuur. Tegelijkertijd zorgt de directe aansluiting met het fietspad en een klein hoogteverschil met de omgeving ervoor dat de fietser aangemoedigd wordt gebruik te maken van het podium zonder daarbij directe toegang tot het landschap te hebben. Materiaal Fietspad en podium worden beide uitgevoerd in beton. Door beide elementen in het materiaal aan elkaar te laten relateren ontstaat een eenheid die als zodanig door de fietser herkend wordt. Er zijn bijvoorbeeld geen borden met
Inzender Stefan Bendiks Artgineering uitleg nodig die het programma aan het fietspad verbinden. Het fietspad kan ter plekke in het werk worden gestort of als standaardelement in de fabriek worden geprefabriceerd. Door het podium te laten zweven boven het landschap wordt de afstand tussen het landschap en de infrastructuur vergroot. Tevens zijn de prefab elementen makkelijk te verplaatsen of te vervangen. Innovatie Aan de infrastructuur gerelateerd programma wordt door de prefabricatie goedkoop en flexibel. Door een catalogus aan elementen worden de mogelijkheden voor extra (recreatief) programma langs de fietsroute inzichtelijk en de toepassing gestimuleerd. Vanuit het podium wordt het landschap langs de fietsroute nog meer en intensiever ervaarbaar. Toeristische en locatie specifieke economische activiteiten (bijvoorbeeld de verkoop van biologische groenten langs de weg) worden bevorderd.
15
Betonnen toplaag als informatiedrager De textuur en stroefheid van het wegdek geeft informatie over de verkeerssituatie. De textuur van het beton maakt de fietser alert voor kruisingen, spoorwegovergangen, sterke hellingen, etc. Het materiaal biedt hiervoor mogelijkheden in de vorm van verschillend sterk uitgewassen korreltoeslag, betonprint, inkleuring, etc.
en het toeslagmateriaal dat in het mengsel wordt toegepast. De tweede methode is gebaseerd op een print waarbij een textuur in het beton wordt afgedrukt. Door het toepassen van textuur treedt er een zelfregulerend principe op zonder het gebruik van witte lijnen. Ter hoogte van een kruispunt zal het ruwer oppervlak de fietser vanzelf iets afremmen
Inzender Stefan Bendiks Artgineering wordt voor de helft gewassen waardoor de toeslag aan het oppervlak komt te liggen. De buitenste baan blijft ongemoeid en is dus gladder en comfortabeler. Voor het midden van het fietspad wordt de tweede grovere soort beton gebruikt. Deze baan wordt volledig gewassen. De tweede methode, betonprint, volstaat met één soort beton. Tijdens het drogingsproces wordt in het wegdek een patroon afgedrukt dat de wisselende textuur aan het beton verleent. Innovatie Door gebruik te maken van verschillende stroefheden en comfort van het wegdek kan het gedrag van de fietser ‘intuïtief’ worden beïnvloed. De (natuurlijke) oppervlaktetextuur van het beton heeft een zelfregulerende werking op de weggebruiker. Zo blijft de linkerkant van een snelle fietsroute vrij voor het inhalen en wordt er vanzelf snelheid verminderd voor gevaarlijke plekken. Waarschuwingsborden en belijningen worden overbodig Het fietspad kan beter worden opgenomen in het omringende landschap.
16
Idee Door verschillende bewerking van de toplaag van een fietspad wordt de fietser enerzijds uitgenodigd rechts te rijden en anderzijds geattendeerd op naderende obstakels en gevaarlijke situaties. De textuur en stroefheid van de toplaag wordt in drie stappen op- en aflopend uitgevoerd. De weg biedt zodoende naar het midden toe meer weerstand om op te rijden. Zo houdt de fietser vanzelf meer rechts aan dan gebruikelijk. De uitvoering van het idee kan op meerdere manieren. De eerste methode is gebaseerd op het wassen van het beton
en hierdoor attenderen op kruisend verkeer. De verkeersveiligheid en de doorstroming van het fietspad worden zo vergroot. Materiaal Bij de toepassing van de eerste methode wordt een tweerichtingsfietspad gemaakt met twee verschillende betonsoorten; de eerste kent een fijn toeslagmiddel, de tweede een toeslagmiddel met een grove korrel. De eerste soort wordt gebruikt voor de twee aan de buitenkant liggende banen van het fietspad. De meest linkerbaan van deze twee
17
BighWay Om woon-werkverkeer voor fietsers mogelijk te maken worden her en der snelfietsroutes aangelegd. Die routes lopen meestal op vrijliggende fietspaden, kruisen zo min mogelijk ander verkeer en de fiets heeft in de regel voorrang. Die routes lopen meestal van de grens van de ene gemeente naar de grens van de andere gemeente.
18
Snelfietsen doe je niet in de stad Binnen die gemeentes stuit de fietser meestal meteen op de traditionele matig onderhouden fietspaden, waar vrijelijk op geparkeerd wordt, die als los- en laadplaats worden gebruikt en met heel veel stoplichten. Een fietser die dieper een stad in moet, of een die dwars een stad moet doorsteken, wordt dan heel erg geremd in het lekker doorfietsen. Dit werkt ontmoedigend. Mijn stelling is daarom dat het gebruik van de fiets enorm zal toenemen als in de stad ook snelfietsroutes beschikbaar zouden zijn. De oplossing: de BighWay BighWay is een samentrekking van Bike en Highway. En dat is ook wat het in het echt gaat worden. Het fietspad van de snelfietsroute gaat aan de rand van de stad omhoog, naar een hoogte die overeenkomt met de hoogte van de bovenleiding van de tram. Er zit minimaal drie tot vijf kilometer tussen opritten, zodat het locale verkeer op grondniveau blijft. Dit systeem wordt als raster over een stad gelegd, zodat er ook enkele knooppunten zullen liggen. Fietsers kunnen dus kiezen of ze op de grond blijven, of op de BighWay gaan rijden. In dat geval moeten ze even een stukje klimmen en dan kunnen ze lekker over de rest van het verkeer heen zoeven.
De bouw Dit systeem kan modulair opgezet worden, zodat het maken van de peilers en segmenten in hoge mate industrieel kan worden opgezet. Er gaan fietsen overheen, dus kan de constructie licht worden gehouden. Een combinatie van beton, staal en kunststoffen is waarschijnlijk optimaal. De BighWay is bij uitstek geschikt voor industriële prefab productie. Het zou zelfs mogelijk kunnen zijn dat na een korte werkvoorbereiding een mobiele unit heipalen slaat voor de fundering en de fundering giet, waarna een tweede groep de peiler plaatst en het brugdeel legt. Zo zou het aanleggen van de BighWay maar tot minimale overlast hoeven te leiden. Hoezo, duur? Dit systeem lijkt duur. Het is natuurlijk veel duurder dan het aanleggen van een strookje rood asfalt. Of niet? Als dit voorstel vergeleken wordt met een metro valt al meteen op dat er per reizigerskilometer veel minder investeringen nodig zijn. En hoeveel reizigers zullen hiervan gebruik maken in verhouding tot die metro? Daarnaast is het natuurlijk zo dat op de grond fietsvoorzieningen nodig blijven, terwijl er hele nieuwe infrastructuur extra wordt aangelegd. Maar die voorzieningen op de grond kunnen met minder ruimte af. Of, bij succes, de voorzieningen voor ander verkeer hoeven minder uitgebreid en / of onderhouden te worden. De bereikbaarheid van de stad zal toenemen en het economisch effect daarvan mag niet onderschat worden. Tot slot speelt natuurlijk ook een rol dat de kans op ernstige ongelukken voor fietsers zal afnemen. Dat is ook een onderdeel van de kosten-baten analyse.
Inzender Ronald Boumans Schiedam Smoesjes Dit idee stuit bij de gemiddelde autofanaat op grote weerstanden. Hierbij een paar van de gebruikelijke argumenten en hun weerlegging: ›› De BighWay levert geen extra ruimte op straat op, want de fietspaden moeten toch behouden blijven; Interessant argument, want de snelwegen zijn immers ook volledig overbodig. Het is mogelijk iedere plek in Nederland per auto te bereiken zonder gebruik te maken van snelwegen. Zoals bij snelwegen geldt, is de BighWay een voorziening die voorziet in snelheid en veiligheid aanvullend op andere voorzieningen. ›› Het zal daarboven flink waaien; in verband met de veiligheid zal er toch een redelijk stevig en hoog scherm geplaatst moeten worden. Door dat slim te ontwerpen kan veel gedaan worden aan het beperken van de wind. ›› Dan kan groot vrachtverkeer er meteen niet meer door; dat geldt ook voor trambanen. Daar wordt dan voor gekozen om bij bijzonder vervoer tijdelijk de bovenleiding te verwijderen. Bij de BighWay worden enkele segmenten zo gemaakt dat ze makkelijk eruit getild kunnen worden. ›› Er is helemaal geen plaats in de stad; dit lijkt een sterk punt, maar is het natuurlijk niet. Er zijn bij iedere stad grote lijnen te trekken van straten, lanen en wegen waar makkelijk ruimte te maken is om palen neer te zetten. Veel meer vraagt de BighWay niet. ›› Dit wordt een racebaan voor brommers; dit is inderdaad een risico. Maar als de politie regelmatig streng handhaaft kan dit goed in de hand gehouden worden. Immers, een brommer die op de BighWay rijdt kan er maar eens per
drie tot vijf kilometer van af. Met een beetje slim werken kunnen die brommers er zo vanaf geveegd worden. ›› Dit wordt binnen de kortste keren een gevaarlijke mengeling van slordig fietsende scholieren en langsflitsende velomobielen; die kans zit er in. Fietsers zijn zich er over het algemeen goed van bewust hoe kwetsbaar ze zijn. Dat betekent dat de meeste fietsers vriendelijk rijden en risico’s uit de weg gaan. Het helpt als de fietspaden voldoende breed zijn, bijvoorbeeld drie meter per rijrichting. ›› Het staat binnen de kortste keren helemaal vol; deze mopperaar heeft goed opgelet wat gezegd wordt als er weer nieuw asfalt ter discussie staat. Waar bij nieuwe wegen automobilisten uit OV naar nieuwe wegen worden getrokken, is dat bij fietsers juist heel erg gewenst. ›› Dan wordt het helemaal een bende met overal geparkeerde fietsen; misschien dat enkele parkeergarages omgebouwd moeten gaan worden tot fietsenstalling? Echte zwakheden Uiteraard kent dit systeem een paar zwakke punten, die vooral uitdagingen zijn: ›› Als het sneeuwt wordt het heel moeilijk om de sneeuw af te voeren. Je kan het immers niet naar beneden op straat gooien. Een mogelijke oplossing hiervoor is een systeem om het pad te verwarmen. Dan kan ook bij vorst gladheid worden bestreden. Maar het blijft natuurlijk een lastig punt. ›› De fietsers kijken op de eerste verdieping of hoger naar binnen; Hoewel je als fietser beter recht voor je uit kijkt, zullen er inderdaad fietsers bij mensen naar binnen gaan gluren. Het enige wat daar aan te doen is: zorgen voor goede vitrage en gordijnen. Waar de BighWay verschijnt, zullen bewoners waarschijnlijk gaan protesteren. ›› Op- en afritten en ‘verkeersknooppunten’ kosten veel ruimte; die opritten zitten natuurlijk op een plaats waar dat makkelijk uitvoerbaar is. En anders moet er dan maar
wat ruimte voor worden gemaakt. Dat laatste kan tot veel weerstand en hogere kosten leiden. ›› Als de politie geen prioriteit geeft aan het bestrijden van overlast door brommers, kan de BighWay vervallen tot een zeer gevaarlijke racebaan; dit is een serieus punt, maar met goede afspraken vooraf valt daar wel tegen te wapenen. ›› Het is een extra investering, die niet meteen leidt tot aanwijsbare besparingen elders; dit heeft alles te maken met de haalbaarheid. Gevoelsmatig zouden de baten ruim op moeten wegen tegen de lasten, maar daarvoor zal eerst een goede studie gedaan moeten worden. ›› De routes zijn te succesvol, er komen te veel gebruikers; dit is een reëel risico. De enige oplossing zou zijn om er meer aan te leggen. Kans voor de Nederlandse industrie Het op peil houden van de mobiliteit in grote steden is een uitdaging die niet alleen in Nederland speelt. Het is een wereldwijd probleem. Nederland is nu al gidsland voor wat betreft fietsgebruik. Fietsen heeft heel veel voordelen. Het bevorderen van de mobiliteit is daar een van. In andere landen is nu te zien hoe voorzichtig gekeken wordt naar Nederlandse oplossingen. Met de BighWay kan Nederland een grote technologische stap zetten. De kennis die hier vergaard wordt, kan wereldwijd verkocht worden.
19
Bike Solar Signing Het beweeggedrag van kinderen en volwassenen is de laatste 30 jaar drastisch veranderd. Met de opkomst van onder meer televisie, computer en auto is men steeds minder gaan bewegen, met alle gevolgen van dien. In plaats van dat kinderen in hun vrije tijd buiten aan het rennen en springen zijn, zitten ze steeds vaker binnen voor de televisie of computer. Ze worden met de auto van hot naar her gereden en ouders zijn door onveilige (verkeers)situaties bang hun kroost alleen naar buiten te laten gaan. Dit is een zorgwekkende ontwikkeling aangezien buiten spelen en bewegen voor kinderen gezond en leerzaam is 1).
20
In 2008 heeft de gemeente Delft in samenwerking met de TU Delft een ontwerpwedstrijd uitgeschreven voor studenten om een kindvriendelijke route te ontwikkelen voor de wijk Wippolder in Delft. Dit heeft geresulteerd in een routevoorstel en een concept, namelijk het ‘VELOSPAD’. ‘VELOS’ staat voor Veilig En Leuk Op Straat, daarnaast betekent Velo in het Frans ‘fiets’. De nadruk bij het concept ligt op Veiligheid maar dit alleen is niet voldoende om het gebruik van de route te waarborgen. Bij de ouders heeft veiligheid de hoogste prioriteit, bij de kinderen speelt veiligheid ook een rol, al is LEUK een belangrijk begrip voor de mate van het gebruik. Op de route dienen belangrijke voorzieningen voor de kinderen te liggen, denk hierbij aan: een school, sportverenigingen, muziekschool etc. Speelruimtes, formeel en informeel, zijn van groot belang. Informele speelplekken zijn soms nog belangrijker dan formele speelplekken, omdat het uitdagender en interessanter is. Een veilige route waarbij overzichtelijke oversteekplekken zijn en de kinderen fietsend of lopend een veilig gevoel hebben. Routeaanduiding
is dus van belang om kinderen de veilige route te wijzen. Deze routeaanduiding is aangepast aan de doelgroep. Dit betekent als eerste, het aangeven van de route en secundair kan het ingezet worden voor educatieve doeleinden, bijvoorbeeld: inlichten over de aankomende verkeerssituatie. De routeaanduiding dient niet alleen bij overdag goed zichtbaar te zijn maar ook tijdens het schemer of in het donker. Product Na het project zijn we nog geïnteresseerd in het concept VELOSPAD en zijn verder ingegaan op de markering van de route. Om de route zo herkenbaar mogelijk te maken ook bij minder daglicht is het volgende voorstel voor een routeaanduiding ontwikkeld. Het product heet BIKE SOLAR SIGNING©. Het product combineert een zichtbare route-
Inzender Robbert Hansen Rotterdam aanduiding in verschillende weersomstandigheden met een autonome energievoorziening. Technische uitwerking Tegel: de tegel bestaat uit een beton met een formaat van 600x600 mm. Dit formaat is gekozen om de herkenbaarheid van de aanduiding te vergroten. De energieopwekking gebeurt middels dunne-film zonnecellen die op de tegel worden bevestigd om de aanduiding van de tegel heen. De zonnecellen worden afgedekt met transparante slipvaste laag. Energieopslag gebeurt middels lood-zuur (oplaadbare) batterijen. De belangrijkste vereiste is dat de batterij herhaaldelijk kan worden opgeladen en ontladen zonder schade. Verlichting wordt verzorgd door middel van ledverlichting en wordt om het logo van de tegel geplaatst. De verlichting is energiezuinig en kan daardoor bij minimale zonlichtopbrengst toch functioneren.
1)
Comfortabel geofietspad Het geofietspad bestaat uit duurzaam geopolymeer beton met een lange levensduur en is voor de fietser uiterst comfortabel omdat het effect van voegen op het rijcomfort wordt gereduceerd.
Verder, omdat voegen gevoelige zones voor schade zijn, zorgt de afwezigheid ervan aan het rij-oppervlak dat het geofietspad ook minder kwetsbaar is en minder onderhoud behoeft.
Groot milieuvoordeel van het geofietspad is het duurzame materiaal waaruit het vervaardigd is, namelijk geopolymeer beton. In dit nieuwe type beton wordt in plaats van cement als bindmiddel alkali geactiveerde vliegas gebruikt, ook geopolymeer genoemd. Terwijl bij cementvervaardiging een aanzienlijke hoeveelheid (1 ton/m3) CO2 vrijkomt, is de CO2-uitstoot bij de productie van geopolymeer significant lager. Dit komt door het gebruik van vliegas. Vliegas komt vrij als reststroom bij electriciteitscentrales, en is meteen gebruiksklaar om als bindmiddel ingezet te worden. Zonder dat er nog een ovenproces nodig is zoals bij cement. Verder is geopolymeer beton niet alleen duurzaam bij productie maar beschikt het over dezelfde of in sommige gevallen, nog betere duurzaamheidskwaliteiten vergeleken met gewoon beton: het is sterker dan gewoon beton, onderhoudsarm en heeft naar verwachting een langere levensduur door de zeer lage permeabiliteit. Na de einde-levensduur van het geofietspad, kan het geopolymeer beton gerecycled worden, net zoals dat op dit moment met gewoon beton gebeurt.
Aanleg van het geofietspad kan met prefab elementen of in situ met een slipformpaver. In het laatste geval wordt de mal waarin het materiaal gegoten wordt onderaan voorzien van een specifieke vorm met bijv. piepschuim elementen, hetgeen zorgt voor voegen. Daarna kan de verharding versneld worden met een warmtebron aan de slipformpaver en is het fietspad al na een aantal uur berijdbaar. Deze versnelde verharding is mogelijk omdat geopolymeer minder gevoelig is voor uitdroging en aanbranden dan cement. Dit komt doordat de geopolymeer reactie endotherm is en er geen hydraten maar aluminium-silicaten gevormd worden.
Groot voordeel van het geofietspad is dat het effect van krimp- en uitzettingsvoegen op het rijcomfort wordt gereduceerd. Geopolymeer binder heeft een lagere thermische uitzettingscoëfficiënt dan cement, waardoor er minder voegen nodig zijn om krimp en uitzetting op te vangen. Daarnaast worden de krimpvoegen aan de onder- in plaats van aan de bovenzijde van het fietspad geplaatst. Hierdoor hobbel je als fietser niet langer over het fietspad. Beek, M. (2008) Gezonde wijken voor kinderen
Door de hoge sterkte van dit sustainable geopolymeer beton heeft dit fietspad geen fundering nodig en kan het buiten de stedelijke omgeving uitstekend dienen voor lange, ononderbroken, robuuste fietspaden: comfortabele geofietspaden!
Inzender Siska Valck TNO Bouw en Ondergrond
21
GENOMINEERD en PRIJSWINNAAR be
Connecting Mobility Fietsen is leuk, gezond en milieuvriendelijk – over deze feiten heerst onder de meerderheid van de Nederlanders eensgezindheid. Toch is het gebruik van de fiets dramatisch gedaald. Dit is het gevolg van positieve veranderingen door economische en technologische groei, maar ook veranderde lifestyle en hedendaagse eisen aan comfort. Tegenwoordig rijdt men met de auto naar het werk. De aanleg en uitbouw van snelwegen lijkt niet te stuiten.
‘Volgens de jongste filecijfers steeg de filezwaarte (lengte x duur file) met 20 procent in vergelijking met vorig jaar’ (ANWB, oktober 2010). Net als de drukte op dagelijkse woon-werk routes neemt ook de verkeersbelasting door recreatie en ‘visite’verkeer toe. Naast zichtbare veranderingen van het landschap heeft ook de aanleg van snelwegen gevolgen voor onze directe leefomgeving. Zo schrijft de Volkskrant op 27 november
Inzender Andrea M. Zaehle JHSW 2009: ‘Wisten wij dat in 2004 de helft van alle Nederlandse woningen binnen 2500 meter van een snelweg lag? Dat de A18 bij Doetinchem 12 kilometer door rivierenlandschap snijdt, 3 kilometer door solitair stadsgebied en 8 kilometer over zandlandschap?’ Om onze leefkwaliteit te beschermen wordt in stedelijk en landelijk gebied daarom voor de bouw van geluidsschermen
gekozen. Deze zijn al lang niet meer monofunctioneel, maar verenigen hun oorspronkelijke functionaliteit met moderne architectuur en alternatieve gebruiksvormen. Te denken valt aan winkelcentra of als etalage en billboard. De dagelijkse mobiliteit wordt gedomineerd door de auto. Toch valt er een ontwikkeling te bespeuren: de trend naar duurzaamheid, milieubewustzijn en een behoefte aan een gezonde leefwijze. Een van de belangrijkste vervoermiddelen voor korte afstanden binnen en buiten de steden is de fiets. Ooit beperkt tot voortstuwing op eigen kracht, worden tegenwoordig elektrische fietsen en brommers steeds vaker
Fietsen is leuk, gezond en milieuvriendelijk – en kan nu ook razendsnel worden De vraag is alleen: waar is de samenhang tussen fietsen, fietspaden en snelwegen? Hoe kunnen fietsers van snelwegen gebruik maken? En kunnen nieuwe fietspaden de snelwegen ontlasten? Uit onderzoeken en ervaringen uit de praktijk blijkt, dat ook autorijders overstappen op de fiets als de spitsdrukte te hoog wordt. Zo is bijvoorbeeld bij het groot onderhoud aan de A10 5% van de gebruikers op de fiets overgestapt. Omdat de meeste autorijders recreatief wel fietsen, kunnen ze
22
23
op straat en fietspaden gespot. Zo kunnen niet alleen lange afstanden makkelijk afgelegd worden, maar nieuwe technologieën voldoen ook aan veelvoudige wensen en behoeftes. Zo kan de gebruiker kiezen voor een individueel afgestemde hoeveelheid aan beweging. Daarnaast kunnen dagelijkse wegen zonder vertraging door files of storingen worden afgelegd en tegelijk kan men van de omgeving landelijk of stedelijk genieten.
verleid worden over te stappen op de fiets. Deze flexibiliteit kan door aanleg van nieuwe fietswegen en het maken van snellere verbindingen in een attractieve modern vormgegeven omgeving gestimuleerd worden. Langs snelwegen zijn er al goede voorbeelden van multifunctioneel gebruik van geluidsschermen in stedelijk gebied. Ik vroeg me vervolgens af hoe snelle fietsverbindingen langs snelwegen die door het mooie Nederlandse landschap voeren, aangelegd kunnen worden. De fietser moet daarbij beschermd worden tegen het verkeer en weersinvloeden, maar ook van het mooie landschap kunnen blijven genieten.
Overdekte fietssnelweg naast geluidsscherm Inzenders Ronald Jorna en Dick van Veen Mobycon
Cycling comfort
24
De fietssnelweg is in opkomst. De lange afstand fietspaden worden in het forenzenverkeer in toenemende mate als een serieus alternatief beschouwd voor de auto. Het is gezonder, minder milieubelastend en financieel voordeliger. Waar voorheen 7,5 km als ‘fietsbare afstand’ werd gezien, komen met de komst van de elektrische fiets afstanden tot 15 en zelfs 25 km binnen bereik. Daarmee komen de relaties Amsterdam - Utrecht en Rotterdam – Den Haag binnen fietsbereik. Toch laat de kwaliteit van deze fietspaden vaak te wensen over. Ze liggen vaak langs snelwegen, waardoor de lucht niet schoon is, en ze erg lawaaiig zijn. Daarnaast speelt de factor ‘weer’ een grote rol bij het comfort van het fietsen; bij regen of sneeuw is lange afstand fietsen geen pretje.
naar de autosnelweg. De meest extreme variant hiervan is te vinden bij het begin van de A28 bij Zeist. Ons idee is om voortaan geluidsschermen te bouwen die niet alleen schuin weglopen aan de snelwegzijde, maar ook aan de ‘bebouwingszijde’. Aan laatstgenoemde zijde ontstaat dan ruimte voor een overdekte fietssnelweg. Door bovengenoemde constructie toe te passen langs autosnelwegen, is het mogelijk om overdekte fietssnelwegen aan te leggen parallel aan bestaande infrastructuur. Dit heeft de volgende voordelen: ›› Fietsers kunnen grotendeels droog van A naar B fietsen. ›› Fietsers kunnen over praktisch vrijliggende fietspaden
›› Door bundeling met bestaande autosnelwegen vinden geen nieuwe doorsnijdingen van het landschap plaats. ›› Het principe is niet alleen bruikbaar bij de verbinding tussen twee steden, maar kan ook worden toegepast als een soort ‘ringfietspad’ van een buitenwijk van een stad naar het centrum van dezelfde stad. Op deze manier kan bijvoorbeeld comfortabel en droog het voor- en natransport naar/van de trein plaatsvinden. ›› Het fietspad kan uiteraard ook gebruikt worden door bromfietsers, scooters, skaters, etc. ›› De meerkosten van een geluidsscherm met overdekt snelfietspad is relatief laag ten opzichte van een ‘enkelvoudig’ geluidsscherm.
Doorstroompad Wellicht is het een idee om detectielussen of camera´s te plaatsen op fietspaden in de stad vóór verkeerslichten zodat fietsers bij slecht weer, bijvoorbeeld met regen of bij koud weer, door kunnen fietsen. Volgens mij bevordert dan het fietsen in de stad. De automobilist kan wel wachten in zijn of haar warme auto. Verder zouden de bermen langs fietspaden sneller gemaaid kunnen worden om de zichtbaarheid van de afzetpaaltjes te verbeteren. Misschien is het ook mogelijk om de as te markeren met ledverlichting op plaatsen waar het behoorlijk donker is bijvoorbeeld in een bosgebied. In het donker worden de fietsers op het fietspad naast de weg totaal verblind door auto´s met groot licht. Een campagne zou hier aandacht aan kunnen besteden. Bij betonfietspaden de scherpe haakse randen weghalen en een goede aansluiting tussen bermen en fietsplan maken en onderhouden. Misschien ook een idee om een kruisingsvrije snelweg voor fietsers in de steden te maken.
Tegelijkertijd is een andere ontwikkeling gaande. Door de steeds strengere normen ten aanzien van geluid-, CO2- en roetuitstoot worden in het drukbevolkte Nederland steeds meer en langere geluidsschermen gebouwd langs de autosnelwegen. Deze geluidsschermen hebben vaak een wat teruglopende vorm aan de bovenkant, waardoor een soort gedeeltelijke overkapping ontstaat. Hierdoor worden geluid en andere schadelijke uitstoot als het ware teruggekaatst
grote snelheden bereiken, omdat de meeste kruisingen ongelijkvloers zijn (alleen bij op- en afritten zijn aanpassingen nodig). ›› Door de hoge gemiddelde snelheid wordt het fietsen een nog geduchtere concurrent van de auto. ›› Dicht in de buurt van autosnelwegen mag niet worden gebouwd, dus er is vaak genoeg ruimte beschikbaar voor een fietspad.
De overdekte fietssnelwegen kunnen zo een belangrijke stimulans betekenen voor de fietsmobiliteit in Nederland, zowel op de langere afstanden tussen steden als op de relatie tussen buitenwijk en centrum van de stad.
Inzender P. van Wegen Gemeente Tubbergen
25
GENOMINEERD b Comfortabel fietsen op beton en lucht Inzenders Jan Heuveling - VOBN John Giltjes - Geoblock
Drijvende fietspaden Bij de aanleg van fietspaden in zettinggevoelige gebieden brengt de uitvoering van een nieuwe verharding onherroepelijk zettingen tot gevolg. Laat staan de problemen die ontstaan in de uitvoering met zware machines in de natte poldergebieden. Om toch fietspaden aan te leggen in zettinggevoelige gebieden dragen wij maatschappelijk bij met onze oplossing tot het intensiever gebruik door fietsers, scootmobielen, skaters en wielrenners.
26
Het samenbrengen van twee duurzame materialen geoblock (licht en drukopnemend) en beton (slijtvast en trekopnemend) die in de combinatie onderhoudsarm, licht in de verwerking en een hoog rijcomfort opleveren.
De toplaag van betonmortel die later wordt aangebracht zorgt voor de 2e langsverbinding. Ook nieuwe ontwikkelingen van schuim- en vezelbeton of gekleurd beton behoren tot de mogelijkheden voor toplagen. Met de combinatie creëren we een ‘drijvend’ fietspad en rijden we op 98% lucht.
Duurzame oplossing Hergebruik: geoblock is geëxpandeerd polystyreen met slechts 2% polystyreen en 98% verpakte lucht. Naast het feit dat geoblock 100% recyclebaar is, worden de blokken deels uit een grote hoeveelheid gerecycled EPS gemaakt. Duurzaam beton(mortel) Het milieuprofiel van beton is beïnvloedbaar door de keuze van de grondstoffen. Betongranulaat kan tot een hoog percentage primaire toeslagstoffen vervangen. Ook de keuze van bindmiddelen kan positief bijdragen aan het milieuprofiel. Het lichtgrijze oppervlak van beton geeft een hogere reflectie en draagt in het donker bij aan de sociale veiligheid van de fietser.
Drijvende fietspaden voor toeristen en waterkwaliteit Nederland fiets- en waterland. Een drijvend fietspad is dus snel bedacht. Geprefabriceerde schuimbetonblokken vormen fietspaden in water en veengebieden. Zo wordt een gebied toegankelijk en aantrekkelijk. Ondanks de toegankelijkheid kunnen de bezoekers niet stiekem het pad verlaten, dat biedt oplossing voor een aantal gesloten natuurgebieden. De natuur heeft ook baat bij de fietspaden, want de betonblokken zijn een broeinest voor riet, mosselen en diertjes op de twee extra oevers. Idee Het idee om seriematig drijvende fietspaden van schuimbeton te maken is nog nooit gerealiseerd. Enkele voorbeelden van metaal, die vaak tijdelijk worden ingezet komen wel voor. In tegenstelling tot metaal, hebben betonblokken een positieve uitwerking op de natuuromgeving.
Een gunstige kostprijs is mogelijk door schuimbeton als monomateriaal seriematig te produceren. Het laten drijven van beton toont ook de veelzijdigheid van dit materiaal. Schuimbeton weegt slechts de helft van water. Dat is natuurlijk zwaarder dan piepschuim, maar het lage zwaartepunt bij het fietspad is wenselijk voor de stabiliteit. Toerisme De Nederlandse bevolking vergrijst. Een populair tijdverdrijf van deze doelgroep is fietsen door de natuur. Nederland is rijk aan waterlandschappen zoals polders, meren, uiterwaarden en veengebieden. Deze worden beter toegankelijk door drijvende fietspaden. Het kan zeker voorkomen dat door golven of fietsers het drijflichaam schommelt, maar dat is natuurlijk alleen maar leuk!
Innovatieve oplossing Zowel geoblock als beton worden als onder- en toplaag vaker toegepast, echter een toepassing van betonmortel direct op het geoblock is onbekend. Proeven over de aanhechting hebben aangetoond dat er mogelijkheden zijn die zorgen voor een hechte verbinding. Hiernaast kunnen de geoblockblokken middels verband en verlijmingstechniek één geheel vormen. Het EPS-profiel fungeert als bekisting voor het beton. Gebruik van een verplaatsbare randafdekking maakt afreien en structuur aanbrengen op het beton mogelijk. Door de betonmortel te pompen over grote afstanden kan de verstoring van een kwetsbaar milieu sterk worden beperkt.
Techniek We hebben schetsen gemaakt voor grote prefab elementen die door een boot te plaatsen zijn. Enkele houten afmeerpalen of ankers houden het drijflichaam op de plaats, maar biedt wel de mogelijkheid om verticaal met het waterpeil te bewegen. Aanleg kan snel en zonder zware bulldozers. De elementen bestaan uit schuimbeton waarvan de volumieke massa 500kg/m3 is. Dat is tweemaal lichter dan water en
Inzender Bart van Bueren Waterarchitect van Bueren dus voldoende voor drijfvermogen. Door het gietproces sluit het betonoppervlak goed af, waardoor water niet langzaam kan indringen. De water-algen die hechten op het oppervlak dragen bij aan de waterdichting van het beton. Hierdoor is het beton een zelfhelend materiaal! Duurzaam Dit monomateriaal is recyclebaar zonder downgrading. Door de snelle aanleg is de bouw ook weinig belastend. Ledverlichting in de railing voorkomt lichtvervuiling. Echter, doorslaggevend is dat de fietspaden extra oevers creëren waar microklimaten en natuurgradiënten ontstaan. Waterplanten en dieren hechten zich hier graag en het levert biodiversiteit op. Bijvoorbeeld de driehoeksmossel hecht graag aan steenachtig materiaal; deze mossel zuivert water van de gevaarlijke blauwalg!
27
Overkappingen zorgen voor een leefbare stad Inzender Pascal van der Mark Van der Mark Bedrijfsadvies
DRY-ON prefab fietspaden Steden in Nederland slibben dicht. Het autoverkeer neemt toe. Welk alternatief is er voor een automobilist om binnen de stad naar zijn/haar werk te gaan met een ander vervoermiddel. Openbaar vervoer is een optie maar bij verhoging van het aantal passagiers in het openbaar vervoer slibben ook deze trajecten dicht. Dan rest nog het gebruik van de fiets of de elektrische bromscooter. Op droge zonnige dagen een prima oplossing maar bij regen, kou, sneeuw en harde wind geen alternatief.
28
Het is dus zaak om te komen tot een oplossing voor een droge, verkeersvriendelijke vervoersoplossing. Door het plaatsen van prefab betonelementen ‘dry-on’ ( kwinkslag naar drive-on maar je blijft ook droog) creëert een stad een modern fietspad waarbij naast duurzaamheidtoepassing ook snelheid van aanleg, combinatie van gebruik en fietservriendelijkheid zorgt voor een uitstekend alternatief. Toepassing Dry-on prefab betonelementen worden naast elkaar geplaatst en zijn reeds vanaf fabriek voorzien van de optionele extra’s zoals zonnepanelen, verlichting, waterafvoer, eventuele betonkunst, kleurtoepassing en strepen. Door middel van spansloten worden de prefab elementen aan elkaar vastgezet en met behulp van een bitumineuze voegvulling worden de oneffenheden tussen de elementen opgevuld waardoor er een prettige fietservaring ontstaat. Fietsers houden feeling met de omgeving (gekantelde U-vorm geeft beeld van de straat af) maar hebben vrijwel geen last van de weerelementen.
Besparingen Wanneer alle korte autoritten in Nederland met de fiets of lopend zouden worden afgelegd, betekent dat jaarlijks een besparing van 500 miljoen liter brandstof en 750 miljoen euro. Dat heeft Milieu Centraal berekend. Volgens dit voorlichtingscentrum is het mijden van korte ritten niet alleen goed voor de portemonnee, maar ook voor het milieu. Elke auto stoot daarmee 185 kilo CO2 minder uit per jaar. Voordelen ›› Fietsers / bromfietsers zijn gescheiden van autoverkeer ›› Fietsers / bromfietsers kunnen geen douche oplopen door het rijden door plassen van auto’s ›› Fietsers / bromfietsers hebben veel minder last van regen en sneeuw ›› Fietsers / bromfietsers hebben minder last van de wind ›› Zonnepanelen op dak geeft CO2 neutrale verlichting ledverlichting via zonne-energie ›› Opvang van regenwater via goten ›› Mogelijkheden van verwarmd rijpad bij wegovergangen in winter onderzoeken ›› Door gebruik te maken van prefab betononderdelen kan het fietspad in onderdelen van 4 meter op het fabrieksterrein worden klaargezet en direct worden geplaatst met alle faciliteiten al aangebracht. Klik en go ›› Stadssnelweg naar station / binnenstad – prefab fietspad is hoofdontsluiting ›› Vermindering van belasting binnensteden - vermindering uitstoot veroorzaakt door auto’s ›› Vermindering van autogebruik ›› Veilig fietsverkeer – overdekt wachten bij stoplicht
›› Groene golf aanpassen naar fietsverkeer ›› Breedte van fietspad voldoet aan normen Fietsersbond ›› Plaatsen van prefab-elementen over sloten (waar mogelijk) kost geen extra ruimte Extra toepassing Naast toepassing in steden kan de prefabtoepassing ook worden aangelegd buiten de bebouwde kom en hiermee fietssnelwegen creëren waardoor o.a. schooljeugd veilig en droog de weg naar school kan kiezen. Resultaat Automobilisten en gebruikers van openbaar vervoer zullen vaker kiezen voor de fiets als vervoermiddel in de steden. Hierdoor ontstaat er een leefbare stad. Door de keuze van de fiets gaan autogebruikers een gezondere manier van vervoer kiezen door te bewegen. Dit ondersteunt niet alleen de verkeersveiligheid maar zorgt tevens voor de noodzakelijke 30 minuten beweging per dag. De bewoners van de stad worden gezonder en minder gestrest, de stad kan weer ademhalen.
29
Enjoy Volgens schattingen van de Fietsersbond is het fietspadennetwerk inmiddels uitgegroeid tot een lengte van zo’n 29.000 kilometer. Veel van deze kilometers maken deel uit van fietsroutes door verschillende soorten landschappen. Elk landschap heeft zijn eigen beleving en vraagt om zijn eigen materialisering en kleur qua fietspad.
30
Beton als fietspad kan door toepassing van verschillende kleuren en structuren goed opgenomen worden door zijn omgeving en een grote rol spelen in de beleving van het landschap. Door het fietspad onderdeel te laten zijn van de beleving van een landschap komt ook de vraag naar boven hoe we dan om kunnen gaan met de verschillende elementen die langs of bij het fietspad staan. Vraagstelling ›› Hoe creëer je een rustpunt van beton dat in alle landschappen toepasbaar is en waarbij het landschap zijn uitstraling en beleving behoudt dan wel wordt versterkt? ›› Het rustelement moet als zit te gebruiken zijn en zal ook de mogelijkheid moeten bieden voor het stallen van verschillende soorten fietsen. ›› Het rustelement dient in combinatie met een fietspad van beton dan wel zelfstandig te kunnen worden toegepast. ›› Het gebruik van het rustelement moet duidelijk, zichtbaar en uitnodigend zijn. Ontwerp Enjoy is een ontwerp dat zitten en stallen combineert in een object. De ronde vorm ten behoeve van het stallen van de fiets loopt uit in een rugleuning voor het zitten. De vorm van het zitten geeft duidelijk de functie aan van het zitten.
De gebogen vorm ten behoeve van het stallen loopt schuinweg, waardoor het uitnodigend is om je fiets ertegenaan te laten leunen. Door gebruik te maken van een ronde vorm kunnen zowel grote fietsen als kleinere fietsen tegen Enjoy aan leunen. Enjoy heeft een slanke en open vormgeving waarbij de omgeving zichtbaar blijft. Op deze manier kan Enjoy omarmd worden door het landschap. Door gebruik te maken van verschillende kleuren en structuren gaat Enjoy in combinatie met een fietspad van beton een samenspel aan met de landschappelijke beleving. Toepassing Enjoy wordt toegepast als een smal eenpersoons of een breed tweepersoons object in alle type landschappen. Door gebruik te maken van kleuren en structuren gaat Enjoy een samenspel aan met de beleving van de verschillende landschappen. Het plaatsen van het Enjoy-object kan als solitair langs een fietspad, maar ook als groep op uitkijkpunten. Denk hierbij aan panorama vergezichten, waterwegen, heidevelden, zeezichten, enz. Het groeperen van Enjoy objecten kan op verschillende manieren bijvoorbeeld om en om plaatsing en ¼, ½, of ¾ cirkels. Een meerwaarde hiervan is dat Enjoy gebruikt kan worden als een herkenningspunt in zijn omgeving. Binnen de stedelijke omgeving wordt Enjoy gegroepeerd als strooipatroon, maar ook als schakeling naast elkaar waarbij een bank ontstaat. Door deze toepassing geeft Enjoy een extra beleving aan een plein of een winkelstraat. Bij toepassing binnen de stedelijke omgeving kan Enjoy van onder aangelicht worden, waardoor ook ’s avonds Enjoy een samenspel aangaat met de beleving van de omgeving.
Inzender Maarten Kurver ctrl design interieurarchitectuur
Fietsbank Vaak wanneer de (tour)fietser eens wil pauzeren wordt hij geconfronteerd met banken die niet afgestemd zijn op het stallen van de fiets. Om de losse fietsbeugel te vermijden, is er gezocht naar een mooie integrale oplossing in combinatie met architectonisch beton. Het ontwerp Het ontwerp is een herkenbaar object rondom de (nieuwe) fietsinfrastructuur. Door zijn eenvoud en de op het oog simpele constructie kunnen de bezoekers hier even hun moment van rust nemen. De fietsbank is bijna een sculptureel element in zijn omgeving die ondanks zijn hardheid een mooi contrast vormt met die omgeving. Het minimalistische ontwerp bevat maar twee materialen: staal en beton. Het staal als fietsbeugel en wapening, het beton als architectonische beton met een zeer lichtgrijze tint. Doordat de fietsbank iets is gekanteld (10,5 graden) zal het regenwater van het zitvlak afstromen en een aangenaam zitvlak opleveren. De fietsen zijn zo altijd dichtbij en men kan de plek zo weer verlaten en doorgeven aan de volgende bezoeker.
De constructie De fietsbank bestaat uit twee smalle betonschijven en twee fietsbeugels. De betonschijven zijn zo in elkaar geschoven dat zij ruimte creëren voor de fietsen en tevens ruimte bieden voor twee zitplaatsen. De verankering in het maaiveld wordt verkregen door de betonschijf met voldoende lengte onder het maaiveld door te trekken. De fietsbank is daardoor makkelijk te plaatsen, ook wanneer wegens constructieve redenen het één element dient te zijn.
Inzender John Hijma Hijma Architecture
31
Fietscaisson Bij realisatie van een vrijliggend fietspad gebruiken wij door ruimtegebrek de bestaande bermsloot. Ik heb dit bedacht om het probleem op te lossen om fietsers een veilig fietspad te geven waar normaliter door ruimtegebrek bomen voor gekapt en/of grond aangekocht moet worden met bovendien allerlei tijdrovende procedures.
De Hamer Betonindustrie te Nijmegen heeft dit concept ingelijfd (en mij) en doorontwikkeld, nu zijn we in een fase waarin we daadwerkelijk zo`n fietspad kunnen aanleggen. Hiervoor zijn we in gevorderd overleg met de Provincie Gelderland (snelfietspad), RWS directie Gelderland, Wegbeheer Vlaanderen te Brussel en het Ministerie van Verkeer en
Inzender Jean-Paul de Garde De Hamer Betonindustrie
Fietsen in de nacht Elektrisch licht: ooit een teken van technische vooruitgang en welvaart. Nu één van de zaken die we als vervuilend en verstorend zijn gaan beschouwen. Nederland is een van de meest verlichte landen ter wereld en echt donkere plekken zijn hier schaars. Waar kun je nog genieten van een hemel vol schitterende sterren? Lichtvervuiling ontneemt bijna de helft van de Nederlanders het zicht op de sterrenhemel. Ruim driekwart van de Nederlanders wil dat de nacht donkerder wordt, zolang de veiligheid maar niet in het geding is. ‘Ruimtelijke kwaliteit’ is blijkbaar een begrip dat een veelheid aan aspecten kent: architectuur en stedenbouw net zo goed als stilte, wijsheid, beslotenheid of donkerte. Steeds meer betreft het alle zintuigen; zien, horen, voelen, ruiken...’ (bron: cultuurkalender 2010)
32
Het fietscaisson is een systeem van prefab betonelementen die in de bestaande bermsloot gelegd worden zonder de waterhuishouding te verstoren. Een aan te brengen infiltratiebeding in de bermsloot zorgt voor een stabiele ondergrond en functioneert tevens als natuurlijk groffilter. Door drainagegleuven in de zijden kan de grond ontwateren en andersom kan water uit het fietscaisson infiltreren. Op de bovenzijde is een liftbaar (onderhoud) fietspad aangebracht, zoals te zien bij het prototype. Door een slanke/ lichte constructie van het fietscaisson in combinatie met grondverbetering en zo nodig aan te brengen kraagpalen is het fietscaissonsysteem zelfs toepasbaar in slecht dragende grondlagen.
Waterstaat. Zeker werpt deze techniek een ander licht op de infra m.b.t. fietspaden in toekomstige bouwplannen. Wij voorzien ook fietspaden met infiltratie veendijken, kabels en leidingen, infiltratie gereinigd rioolwater, waterberging ter plekke in stedelijk gebied (afkoppelen hemelwater in combinatie met waterdoorlatende bestrating). Gaandeweg gesprekken met verschillende overheden en partijen is ook het volgende voorgesteld; een nieuw aan te leggen snelfietspad met fietscaissons 0,75 meter onder maaiveld, een conventioneel fietspad zou bij regen vollopen, echter het fietscaisson zorgt met zijn binnenruimte voor afwatering (afgekoppeld) zonder straatkolken en rioolsysteem. Op deze wijze zorgen wij dat de fietser gedeeltelijk uit
de wind kan fietsen, eventueel nog een klein heuveltje (0,75 meter boven maaiveld) links en rechts van het fietspad om zo de wind nog wat verder omhoog te spoileren. Zo fietst men 1,50 meter uit de wind, kan men nog genieten van uitzicht en heeft men zo geen opgesloten/onveilig gevoel. Deze ingreep ontziet het landschap van allerlei kunstwerken zoals windschermen. Voor de toekomst zien wij zelfs mogelijkheden om met deze techniek snelwegen onder maaiveld te brengen, om zo een oplossing voor geluidsoverlast te bieden zonder geluidsschermen.
De problematiek van de invloed van stedelijke verlichting op de flora en fauna is al decennialang een van de aandachtsgebieden van overheden en milieuorganisaties. Deze aandacht heeft onder meer geleid tot de jaarlijkse verkiezing van de donkerste plek in Nederland (laathetdonker.nl) en het verminderen van de straatverlichting gedurende de nacht. Fietspaden Nu Nederland steeds meer ontsloten wordt door fietspadennetwerken zien we twee soorten verbindingen. De snelle, korte verbindingen ten behoeve van het woon-werkverkeer en de recreatieve verbindingen, waar het fietspad de natuurgebieden ontsluit. Concept Het idee is om in specifieke natuurgebieden fietspaden van
Inzender Jouke Post Xxarchitecten wit beton aan te leggen. Wit beton wordt regelmatig toegepast in gebouwen. Het productieproces is zodanig dat het een aantrekkelijk, mooi materiaal is geworden. Deze fietspaden kunnen worden aangelegd in natuurgebieden die al een waardering hebben als de donkerste plekken van Nederland. De ‘nachtvandenacht.nl’ noemt bijvoorbeeld Terschelling, de Veluwe, het Groene Hart en Zeeland. Deze witte fietspaden kunnen bijvoorbeeld wildroutes zijn, welke reeds bestaande observatoria verbinden. Daar waar de omgeving niet kunstmatig wordt verlicht blijkt de nachtelijke hemel, al dan niet met maneschijn, voldoende licht te geven om veilig rond te kijken terwijl men fietst. Het witte fietspad maakt het mogelijk het pad te volgen zonder artificieel licht. Experimenten moeten aangeven of het wenselijk is eventueel een reflecterend toeslagmateriaal in het beton op te nemen. Ook zal het tegengaan van vervuiling een deel van het experiment moeten zijn. Stedelijke gebieden Het witte fietspad is ook toe te passen in meer stedelijke gebieden. Hierdoor is minder openbare verlichting nodig, met als gevolg een vermindering van CO2-uitstoot. Tevens zal de lichte kleur zomers leiden tot minder warmteaccumulatie in het stedelijk gebied. De fietspaden zullen de nachtelijke natuurbeleving bevorderen: met de fiets heeft men een grotere actieradius dan met lopen. Deze paden kunnen onderdeel worden van natuuragenda. Voor een nog betere nachtbeleving kan de fietsverlichting worden geminimaliseerd zodat de nacht optimaal beleefd wordt.
33
D
E
De fietsmat
34
1E
2A 1 D 3 2
3 2 E 4 3 5 4 6 5
rol bestaande uit geschakelde betonelementjes wordt mentjes de fietsmat kunnen worden afgevuld. Een vulling aanwalsen van de puinlaag ontstaat een afdoende zuiver gemalen betonpuin eventueel aangevuld met het eenvan uitgerold door een machine. De machine gebruiktEen de kleine variant van de funderingsmatten van de die, nadat deze in contact met (regen)water is gebracht, op baverharding van de instrooilaag. Over deze vullaag kunactivator. Door het malen van het zuiver beton komen mat als rijweg, zodat praktische problemen die nu vaak Deltawerken vormt de drager van het fietspad. Deze TEC HNIEK sis van de hydraulische eigenschappen uithardt tot een vulling nen desgewenst toplagen worden aangebracht. de nog niet gehydrateerde delen cement in het beton Nadat de mat is aangebracht wordt deze afgevuld met aanwezig zijn in het veld zoals het verzakken van marol bestaande uit geschakelde betonelementjes wordt van de mat die elastische eigenschappen heeft. Hiermee wordt aan de oppervlakte. chines in niet-draagkrachtige bodem, tot het verleden uitgerold door een machine. De machine gebruiktzuiver de gemalen betonpuin eventueel aangevuld met een een fietspad gecreëerd dat zettingen in de ondergrond opvangt, is gebracht, op basis van de hydraulische eigenschappen De fietsmat is de nieuwe duurzame methode voor aanleg en onderhoud van fietspaden activator. Door het malen van het zuiver beton komen IDEE gaan behoren. mat als rijweg, zodat praktische problemen die nu vaak waardoor de niet levensduur van het delen fietspad wordtinverhoogd. Inzenders De betonelementjes rolveld zijn vervaardigd uit beton watmavoor de nog gehydrateerde cement het beton De uithardt tot een vulling van de mat die elastische eigenaanwezig zijninindehet zoals het verzakken van vulstof wordt na bevochtiging tevens gebruikt om de fietsmat schappen heeft. Hiermee wordt een fietspad gecreëerd dat Huub Swillens Rob Bleijerveld een groot deelen bestaat uit puintoeslag. bodem, De onderlinge aan de oppervlakte. chines in niet-draagkrachtige tot hetbevestiging verleden tot een fietspad af te walsen. Op deze wijze wordt voor de fiet- zettingen in de ondergrond opvangt, waardoor de levensVan Wylick architecten tussen de elementjes bestaatvan uit (regen) een ingestort De fietsmat is de nieuwe duurzame methode voor enaangebracht onderhoud vandeze fietspaden. Door de toevoeging water polyamidevezel, en vervolgens Nadataanleg de mat is wordt afgevuld met gaan behoren. ser een egaal het oppervlak waarop fietsenopbouw ontspan- duur van het fietspad wordt verhoogd. De vulstof wordt Tijdens gebruikgerealiseerd, is het door de modulaire zoals ook wordt om te wapenen. hetgebruikt aanwalsen van demetselwerkwanden puinlaag ontstaat een afdoende zuiver gemalen betonpuin aangevuld met een Een kleine variant van eventueel de funderingsmatten van de ning wordt. van de funderingsmat mogelijk delen van het fietspad na bevochtiging tevens gebruikt om de fietsmat tot een verharding van de instrooilaag. Over deze vullaag kunactivator. Doorvormt het malen van hetvan zuiver komen TECHNIEK Deltawerken de drager het beton fietspad. Deze te renoveren. fietspad af te walsen. Op deze wijze wordt voor de fietser deNadat betonresten, vrijkomen bij de productie vanmet be- de toevoeging van (regen) water en vervolgens nen desgewenst toplagen worden aangebracht. Door de niet gehydrateerde delen betonelementjes cement inDoor het beton de mat isdie aangebracht wordt deze afgevuld rolnog bestaande uit geschakelde wordt Onderhoud van een fietspad dat geproduceerd is met fietsmateen egaal oppervlak gerealiseerd, waarop fietsen ontspanton en bij selectieve sloopwerkzaamheden malen enmet te zeven het aan de oppervlakte. zuiver gemalen betonpuin eventueelte aangevuld een aanwalsen van de puinlaag ontstaat een afdoende uitgerold door een machine. De machineontstaat gebruikt de ten is op een doelmatige wijze uit te voeren. Het fietspad is ning wordt. een vulstof de van ruimtes tussenbeton de betoneleverharding van de instrooilaag. Over deze vullaag kunactivator. Doorwaarmee het malen het zuiver komen mat als rijweg, zodat praktische problemen die nu vaak zo gezegd ontworpen voor haar tweede levensfase. Het deel mentjes van deniet fietsmat kunnen worden afgevuld. vulling De betonelementjes in de rol zijn vervaardigd uit beton voordesgewenst toplagen worden aangebracht. nen de nog gehydrateerde delen cement in Een hetwat beton aanwezig zijn in het veld zoals het verzakken van mavan het fietspad dat voor onderhoud aanmerking komt, De betonelementjes in de rol zijn in vervaardigd uit beton dat is Onderhoud van een fietspad dat geproduceerd is met die, nadat deze in contact met (regen)water is gebracht, op baeen groot deel uit puintoeslag. De onderlinge bevestiging aan de bestaat oppervlakte. op de hiertoe speciaal aangebrachte bevestigingsbanden uit Na een periode van bijvoorbeeld 7 jaar kan er groot niet-draagkrachtige bodem, het verleden 1. Een kleine variant van de funderingsmatten van de 2. Nadatchines de mat isinaangebracht wordt deze afgevuld met tot sis 3. Door de toevoeging van (regen) water en vervolgens het van de de elementjes hydraulische eigenschappen uithardtpolyamidevezel, tot een vulling voor een groot deel bestaat uit puintoeslag. De onderlinge het fietsmatten is op een doelmatige wijze uit te voeren. Het tussen bestaat uit een ingestort Door de toevoeging van (regen) water en vervolgens fietspad te verwijderen. Metde deelementjes machine waarmee fietsmat fietspad is zo gezegd ontworpen voor haar tweede levensonderhoud worden gepleegd door de mat uit in tegengestelgaanbetonpuin behoren. Deltawerken vormt de drager van het fietspad. Deze rol zuiver gemalen eventueel aangevuld met een aanwalsen van de puinlaag ontstaat een afdoende bevestiging tussen bestaat eende ingestort van de mat die elastische eigenschappen Hiermee wordt zoals ook gebruikt wordt om te wapenen. Tijdens het gebruik ismetselwerkwanden het door verhardeheeft. modulaire opbouw het aanwalsen van de puinlaag ontstaat een afdoende is gelegd wordt de mat verwijderd. Hieraan voorafgaand wordt fase. Het deel van het fietspad dat voor onderhoud in de richting op te rollen. Het afvallend vulmateriaal kan bestaande uit geschakelde betonelementjes wordt uitgerold activator. Door het malen van het zuiver beton komen de ding van de instrooilaag. Over deze vullaag kunnen desgeeen fietspad gecreëerd dat zettingen in de ondergrond opvangt, polyamidevezel, zoals ook gebruikt wordt om metselwerkvan de funderingsmat mogelijk delen van het fietspad verharding van de instrooilaag. Over deze vullaag kunde toplaag van het fietspad gefreesd en opgevangen. Bij het aanmerking komt, is op de hiertoe speciaal aangebrachte worden opgevangen en met de mat opnieuw worden door een machine. De machine gebruikt de mat als rijweg, nog niet gehydrateerde delen cement in het beton aan de wenst toplagen worden aangebracht. waardoor de levensduur het fietspad verhoogd. De wanden te wapenen. Door detebetonresten, dievan vrijkomen bij dewordt productie van berenoveren. nen desgewenst toplagen worden aangebracht. Door de toevoeging van (regen) water en vervolgens verwijderen vantot devulmateriaal mat komt de uitgeharde vulstof als beton bevestigingsbanden uit het fietspad te verwijderen. Met de vermalen voor een nieuwe fietsmat. Nadat de mat is aangebracht wordt deze afgevuld met zodat praktische problemen die nu vaak aanwezig zijn in het oppervlakte. vulstof wordt na bevochtiging tevens gebruikt om de fietsmat ton en bij selectieve sloopwerkzaamheden te malen en te zeven Tijdens het gebruik is het door de modulaire opbouw het aanwalsen van de puinlaag ontstaat een broodjes afdoende beschikbaar. Op de vrijgekomen ruimte in het fietspad machine waarmee de fietsmat is gelegd wordt de mat verwijzuiver gemalen betonpuin eventueel aangevuld met een vulstof veld zoals het verzakken van machines in niet-draagkrachtitot een fietspad af te waarmee walsen. Op wijzetussen wordt de voor devan fiet-de Door ontstaat een dedeze ruimtes betonelede betonrestenmogelijk die vrijkomen bij de productie van funderingsmat delen van het fietspad verharding van de instrooilaag. Over deze vullaag kunkan een nieuwe mat worden aangebracht. Afvullen en afwalsen activator. Door het malen van het zuiver beton ser eenkomen egaal oppervlak waarop fietsen ontspange bodem, tot het verleden gaan behoren. mentjes van de fietsmatgerealiseerd, kunnen worden afgevuld. Een vulling beton en bij selectieve sloopwerkzaamheden te malen en te derd. Hieraan voorafgaand wordt de toplaag van het fietste renoveren. nen desgewenst toplagen worden aangebracht. van de mat met vulstof maakt het fietspad weer geschikt wordt. de nog niet gehydrateerde delen cement ning in het beton die, nadat deze in contact met (regen)water is gebracht, op ba- zeven, ontstaat een vulstof waarmee de ruimtes tussen devoor gebruik. aanbrengen vanwordt de mat de vulstof is effectief De Het uitgeharde vulstof naenbreken en zeven om- en aan de oppervlakte. sis van Na de hydraulische eigenschappen uithardt betonelementjes van de fietsmat kunnen worden afgevuld. een periode van bijvoorbeeld 7 jaar tot kaneen er vulling groot zal na drie dagen opnieuw leiden tot een functioneel fietspad. gezet in granulaat dat wordt gebruikt bij de betonOnderhoud van een fietspad dat geproduceerd met fietsmatvan de mat die elastische eigenschappen wordt Een vulling die, nadat deze in contact met (regen)water onderhoud worden gepleegd door deheeft. mat is inHiermee tegengestelTijdens het gebruik is het door de modulaire opbouw productie van de dragers van de fietsmat. Van de ten op een doelmatige wijze uit te voeren. Het fietspad een is fietspad gecreëerd dat zettingen in de ondergrond opvangt, de richting op te rollen. Het afvallend vulmateriaal kanis van de funderingsmat mogelijk delen van het fietspad DeHet tweede levensfase mat van de fietsmat en dus ook het fietspad, oorspronkelijke worden de betonnen dragers gezo gezegd ontworpen voor tweede levensfase. deel waardoor de levensduur vanhaar hetmet fietspad wordt verhoogd. De worden opgevangen en de mat opnieuw worden Na een periode van bijvoorbeeld 7 jaar kan er groot te renoveren. kan met eenvoudige technieken worden gerealiseerd. Bij de proscheiden, na breken ontstaat ook een granulaat dat bij van hetwordt fietspad datvulmateriaal voor onderhoud in aanmerking komt, is vulstof na bevochtiging tevens gebruikt om de fietsmat vermalen tot fietsmat. onderhoud worden gepleegd door de mat in tegengestelDoor de toevoeging van (regen) water en vervolgens Tijdens het gebruik is het voor dooreen de nieuwe modulaire opbouw ductie van de dragers is er tevenswordt sprake van ‘productafkeur’. de productie van de dragers ingezet. op hiertoe speciaal aangebrachte uit het tot een fietspad af tewordt walsen. Op deze wijze wordt voor de fiet4. Tijdens het gebruik is het door de modulaire opbouw 5. Na eenhet periode van bijvoorbeeld 7 jaar kan er groot 6. de De uitgeharde na breken en bevestigingsbanden zeven omgede richting op te rollen. Het afvallend vulmateriaal kan aanwalsen van de puinlaag ontstaat een afdoende van de vulstof funderingsmat mogelijk delen van hetDit fietspad productieafval wordt gemalen om zo weer als vulmateriaal fietspad te verwijderen. Met dedemachine waarmee de fietsmat ser ineen egaal oppervlak gerealiseerd, waarop fietsen ontspanvan de funderingsmat mogelijk delen van het fietspad te onderhoud worden gepleegd de mat in tegengestelde granulaat dat wordt gebruikt bij betonproductie worden opgevangen en met de mat opnieuw worden verharding van door de instrooilaag. Over deze zet vullaag tekunrenoveren. van het eindproduct gebruikt te worden. Aangezien de behoefte is gelegd wordt defietsmat. mat verwijderd. Hieraan mat voorafgaand wordt rob bleijerveld ning 2010086 huub swillens vermalen tot vulmateriaal voor een nieuwe fietsmat. renoveren. richting op te rollen. Het afvallend vulmateriaal kan worden van dewordt. dragers van de Van de oorspronkelijke nen desgewenst toplagen worden aangebracht. aan vulmateriaal groter zal zijn dan het tonnage afkeur ontstaat de toplaag van het fietspad gefreesd opgevangen. het De uitgeharde vulstof wordt naen breken en zevenBijomopgevangen metperiode de mat opnieuw worden vermalen worden de betonnen dragers gescheiden, na breken ontstaat Na en een van bijvoorbeeld 7 tot jaar kan er groot een langdurig duurzame productiecyclus. verwijderen van de mat komt de uitgeharde vulstof beton Onderhoud van een dat geproduceerd isbij met fietsmatgezet indat granulaat dat wordt gebruikt deals betonvulmateriaal voor een nieuwe fietsmat. ook een granulaat bij fietspad de productie van de dragers wordt onderhoud worden gepleegd door de mat in tegengestelbroodjes beschikbaar. vrijgekomen in het fietspad ten is op een doelmatige wijze uitvan te voeren. Het fietspad productie van Op de de dragers deruimte fietsmat. Van deis ingezet. de richting op te rollen. Het afvallend vulmateriaal kan Om dedeel fietsmat een elastisch en dempend karakter te geven kan eenoorspronkelijke nieuwe mat worden aangebracht. Afvullen en afwalsen zo gezegd ontworpen voor haar tweede levensfase. Het de betonnen dragers ge-uitgeharde vulstof wordt na breken en zeven omDe worden opgevangen en met de mat opnieuw worden Na een periode mat van worden bijvoorbeeld 7 jaar kan er groot worden de betonelementjes onderling verbonden met een van de mat met vulstof maakt het fietspad weer geschikt voor hetscheiden, fietspad datbreken voor onderhoud in een aanmerking komt, ontstaat ook granulaat datgezet bijis in granulaat dat wordt gebruikt bij de betonvermalen tot vulmateriaal voor een nieuwe fietsmat. onderhoudna worden gepleegd door de mat in tegengestelflexibel net Dit levert een plooibare fietsmat op, gebruik. Het aanbrengen vandragers de matwordt en de ingezet. vulstof is effectief en van polyamide. op de hiertoe speciaal aangebrachte bevestigingsbanden uit het de productie de productie van de dragers van de fietsmat. Van de de richting opvan te rollen. Het afvallend vulmateriaal kan Tijdens het gebruik is het door de modulaire opbouw in elke (landelijke) situatie en ondergrond een prakzal na drie opnieuw leiden tot een functioneel fietspad. fietspad te dagen verwijderen. Met de machine waarmee dewaardoor fietsmat oorspronkelijke mat worden de betonnen dragers geworden opgevangen en met de mat opnieuw worden van de funderingsmat mogelijk delen van het fietspad tisch uitvoerbare methode is ontstaan voor het funderen van is gelegd wordt de mat verwijderd. Hieraan voorafgaand wordt scheiden, na breken ontstaat ook een granulaat dat bij rob bleijerveld 2010086 huub swillens vermalen tot vulmateriaal voor een nieuwe fietsmat. te renoveren. fietspaden. De van de fietsmat ook het fietspad, de tweede toplaag levensfase van het fietspad gefreesd en dus opgevangen. Bijdehet productie van de dragers wordt ingezet. De uitgeharde vulstof wordt na breken en zeven omkan met eenvoudige worden gerealiseerd. proverwijderen van de technieken mat komt de uitgeharde vulstofBij alsdebeton gezet in granulaat dat wordt gebruikt bij de betonductie van de dragers Op is er sprakeruimte van ‘productafkeur’. broodjes beschikbaar. de tevens vrijgekomen in het fietspad rob bleijerveld 2010086 huub swillens productie van de dragers van de fietsmat. Van de rob bleijerveld 2010086 huub swillens Dit wordt gemalen om zo weer als vulmateriaal kan productieafval een nieuwe mat worden aangebracht. Afvullen en afwalsen oorspronkelijke mat worden de betonnen dragers ge-
.
F
I
2 1 3 2 4 3 5 4
T
S
M
4 3 5 4 6 5
T
E
.
F
I
6
T
S
M
A
T
pad gefreesd en opgevangen. Bij het verwijderen van de mat komt de uitgeharde vulstof als betonbroodjes beschikbaar. Op de vrijgekomen ruimte in het fietspad kan een nieuwe mat worden aangebracht. Afvullen en afwalsen van de mat met vulstof maakt het fietspad weer geschikt voor gebruik. Het aanbrengen van de mat en de vulstof is effectief en zal na drie dagen opnieuw leiden tot een functioneel fietspad. De tweede levensfase van de fietsmat en dus ook het fietspad, kan met eenvoudige technieken worden gerealiseerd. Bij de productie van de dragers is er tevens sprake van ‘productafkeur’. Dit productieafval wordt gemalen om zo weer als vulmateriaal van het eindproduct gebruikt te worden. Aangezien de behoefte aan vulmateriaal groter zal zijn dan het tonnage afkeur ontstaat een langdurig duurzame productiecyclus. Om de fietsmat een elastisch en dempend karakter te geven worden de betonelementjes onderling verbonden met een flexibel net van polyamide. Dit levert een plooibare fietsmat op, waardoor in elke (landelijke) situatie en ondergrond een praktisch uitvoerbare methode is ontstaan voor het funderen van fietspaden.
35
Fietspad 2.0 Je wilt genieten van het mooie weer en besluit om samen met echtgenote en kinderen te gaan fietsen in het uitgestrekte buitengebied van Makkum. Perfect toch, die vele vrijliggende en aanliggende rijwielpaden die ons landje rijk is? Doch al gauw gaan mijn onbezorgde gedachten verloren aan de noodzakelijke aandacht voor het ontwijken van de vele randschaden aan de wegverharding. En naar mijn, achter elkaar fietsende, gezinsleden bij het alsmaar sneller rijdende
verkeer op die mooie polder- en dijkwegen. Helemaal toen wij laat in de avond terugfietsten; het was inmiddels al bijna donker. Op dat moment realiseerde ik me dat niet alle wegen standaard voorzien zijn / kunnen worden van een optimale openbare verlichting en dat je vooral als andersoortige weggebruiker de zichtbaarheid van recreatieve weggebruikers, met of zonder (fiets)verlichting en reflectoren, als marginaal blijft ervaren. Probleemstelling Hoe een duurzame (fiets)beleving en een optimale zichtbaarheid voor recreatieve weggebruikers realiseren? Met andere woorden: hoe bereik je een optimale balans tussen het wegontwerp en de gebruikersfuncties in het buitengebied, waar geen opties aanwezig / gewenst of toegestaan zijn voor een fysieke scheiding van verkeersdeelnemers: fietspad 2.0?
36
Idee Handhaaf het huidige principe dwarsprofiel van wegen in het buitengebied, doch maak de fietssuggestiestroken (bij voorkeur) iets breder en van wit en duurzaam reflecterend beton. Voorzie dergelijke wegen eveneens van wit gekleurde reflecterende kruisingsvlakken en eventuele gelijksoortig uitgevoerde verkeersdrempels.
Boven: principe dwarsprofiel buitengebied Onder: principe dwarsprofiel Fietspad 2.0
Motivatie De inhoudelijke motieven voor en principes van de oplossing / idee ‘fietspad 2.0’ zijn: ›› Maatschappij: in 2020 is een vijfde van de bevolking ouder dan vijfenzestig jaar. Deze ouderen nemen bijna 50% van de totale mobiliteitsgroei in Nederland voor hun rekening. Gaan vaker op pad, mijden de ochtendspits en wonen / verblijven minder vaak in de stad1;
Inzenders Joep Smulders en Marc Gillissen Rotim Steenbouw ›› Veiligheid: de grootste groep verkeersslachtoffers valt onder ouderen (20% in 2000) en de verkeersdeelnemers: voetgangers, fietsers, brom- en snorfietsers e.d.; ›› Human factor – benadering: oplossingen moeten logisch en zinvol overkomen in de ogen van de weggebruiker; ›› Psychologie: kleurbeleving beïnvloedt het menselijk gedrag en dus ook het verkeer; ›› Contrast: een object / verkeersdeelnemer is zichtbaarder ten opzichte van een lichte achtergrond; ›› Reflectie: de reflectie van betonverharding is significant te vergroten (factor 22) door toepassing van wit gekleurde aggregaten (Reflexing white) in combinatie met wit cement; ›› Wegbeeld: het verloop van wegalignement (o.m. bochten) is zichtbaarder door toepassing van wit reflecterende fietssuggestiestroken langs de rijbaan. ›› Wegcomfort / constructie: een fietssuggestiestrook in beton is duurzaam vlak en constructief geschikt voor zwaar (landbouw) verkeer; ›› Dwarsprofiel: bestaande asfaltwegen zijn te verbeteren door het aanbrengen van betonnen kantstroken in combinatie met voegconstructies3; Resultaat Naast een verwachte verbetering van de fietsbeleving en verkeersveiligheid, een bijdrage aan duurzaamheid: minder openbare verlichting en wegbebakening (bermplanken e.d.).
1
KiM: Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid
2
Dr. Ralf Dillert, Hannover: diffuse reflectie neemt toe van 400 tot 800 nm
3
CROW publicatie 286: wegverbredingen in cementbeton
Fietspad+ Na 10 minuten fietsen op de Zwaaksedijk kunt u gebruik maken van het eerste Fietspad+ in Nederland dat onderdeel is van een internationaal project dat ten doel heeft om unieke natuurgebieden voor fietsers te ontsluiten. Toegang tot deze attractieve route bedraagt € 3,50. De opbrengst komt ten goede aan nationale en internationale projecten die de bescherming en de duurzame exploitatie van natuurgebieden tot doel hebben. Een betonnen wegprofiel op palen zal u langs de plekken brengen waar u anders nooit zou kunnen komen. Op de helft van de route is een platform om te rusten en te genieten van het uitzicht op de Kwadendamme.
Inzender Jurriaan Verhofstad Wassenaar
37
EERVOLLE VERMELDING
Fietspad beter, nog één kilometer Dag in dag uit fietsen forenzen voor werk en school op en neer van dorp naar stad; van Zuidhorn naar Groningen. Noodgedwongen verplaatsen zij zich via de zeer drukke provinciale weg (N355) en deze 10 kilometer zijn niet bepaald een uitdaging voor de fietser.
38
Medio 2009 werd een fietsbrug gerealiseerd over het Aduarderdiep, waarmee plots een interessant en mooi alternatief voor de fietsroute naar Groningen nabij leek; Groningenstad werd via Leegkerk verbonden met het achterland, waarmee een stevige stap werd gezet richting een mooie én veilige fiets- en looproute van Groningen naar Zuidhorn. Echter, de route is niet compleet! Er dient nog één serieuze hobbel genomen te worden; een korte doorsteek over bestaand weiland van kerkdorp Den Horn naar de ‘knik’ in de Zuiderweg bij Zuidhorn (zie kaartje). Slechts ruim 1000 meter betonpad resten voor een prachtig en recreatief alternatief voor de N355. Initiatiefgroep Fietspad beter Als fietsers van het traject Zuidhorn – Groningen besloten wij ons als initiatiefgroep ‘Fietspad beter’ in te zetten voor de realisatie van de ontbrekende schakel. Wij zijn ervan
overtuigd dat de aanleg van het fietspad de route compleet maakt. Compleet niet alleen voor de utilitaire fietser, maar ook voor de recreatieve fietser, loper en skeeleraar. Wij hebben contacten gelegd met de veeboeren uit het gebied en ook zij steunen, onder voorwaarden, het initiatief voor een doorgang over hun weidegrond. Tot slot hebben we een groep van ruim 120 sympathisanten gemobiliseerd, die ons initiatief van harte ondersteunt. Zij hebben zich gemeld via een website in de gemeente Zuidhorn, www.welkominzuidhorn.nl of via ons mailadres
[email protected]. Deze groep wordt regelmatig via een Nieuwsbrief geïnformeerd over ontwikkelingen. De ontbrekende schakel Het ontbrekende stuk fietspad Den Horn – Zuiderweg is al door diverse medeburgers bepleit en besproken, maar de verbinding is anno 2010 nog altijd niet gerealiseerd. Schoolkinderen en Dorpsbelangen uit kerkdorp Den Horn voerden jaren terug vergeefs actie richting de locale politiek. De ontbrekende schakel is een voor de handliggende oplossing, waarmee vele medeburgers heel gelukkig zouden zijn. Denk aan al die kinderen en volwassenen, die dagelijks heen en weer fietsen tussen dorp en stad. Denk aan de fietstoerist, die eindelijk een mooie lus door het prachtige landschap kan maken, zonder de drukte en het lawaai van het autoverkeer op de Provinciale weg. Of denk aan de groeiende groep hardlopers, skeeleraars of wandelaars; zij krijgen zo een perfect traject in de schoot geworpen! Ook de politiek had de ontbrekende schakel in het vizier. In 2008 werd, in het kader van nieuw beleid, een bedrag
Inzenders Ellen Koen, Frank Broersma en Harrie van den Berg - Zuidhorn gereserveerd voor de aanleg van het fietspad. Echter, de begroting voor 2009 bood uiteindelijk onvoldoende financiële ruimte en men besloot tot andere prioriteiten. Wel werd toen afgesproken dat de aanleg van het fietspad opnieuw zou worden opgevoerd voor nieuw beleid in 2010, omdat het Regiofonds Groningen-Assen een subsidiebedrag reserveerde voor het traject. Helaas, opnieuw bleek dit slechts een loze kreet. Ditmaal bleek de alom aanwezige crisis oorzaak! Actiemiddelen De initiatiefgroep is opgericht in oktober 2009 en stelt zichzelf ten doel het ontbrekende stuk fietspad te realiseren. De initiatiefgroep besloot tot onderstaande acties: ›› Benaderen van de plaatselijke politiek; ›› Betrekken van burgers uit de gemeente Zuidhorn; ›› Afstemming zoeken met specialisten; ›› Media-aandacht genereren. Plaatselijke politiek Onze eerste actie was tijdens de Nieuwjaarsborrel van de Gemeente Zuidhorn. Twee leden van de initiatiefgroep waren tijdens de borrel aanwezig en spraken de aanwezigen aan op de ontbrekende schakel. De leden deelden briefkaarten uit met een situatietekening en een schriftelijke toelichting op de achterzijde. Bovendien hadden zij zich in opvallende T-shirts gekleed, waarop de actie stond uitgetekend. Het vervolg van de actie vond plaats voor de Gemeenteraadsverkiezingen van april 2010. Er zijn gesprekken gevoerd met alle vertegenwoordigers van de plaatselijke politieke partijen die veel sympathie voor het initiatief
toonden. Op de dag na de verkiezingen zijn de collegepartijen via hun kiezers aangesproken op het belang van de aanleg van het fietspad en tijdens de collegeonderhandelingen hielden wij de vinger aan de pols. Betrekken burgerbevolking Vanaf het begin heeft de groep contact gezocht met medeburgers. Wij hebben het initiatief via een plaatselijke site kenbaar gemaakt en we openden bovendien een eigen mailadres. Via de website en de mail kwamen uiteindelijk ruim 120 reacties binnen van mensen die het initiatief om verschillende redenen ondersteunden. Het bleek dat we niet alleen stonden! De groep sympathisanten werd op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen door een Nieuwsbrief die periodiek werd toegezonden. Er bestaat nog een idee om alle sympathisanten uit te nodigen voor een fietstour door het gebied en dit te koppelen aan iets ludieks. Afstemming zoeken met specialisten De initiatiefgroep heeft contact gezocht met ‘specialisten’ op genoemd gebied. Contacten zijn gelegd met de Provincie, ANWB en de ENFB. Medewerkers van genoemde instanties hebben waardevolle adviezen verstrekt, waarmee de initiatiefgroep haar voordeel deed. Media-aandacht Het initiatief heeft veel aandacht gehad in de locale media en dit is voor een belangrijk deel gestuurd vanuit de initiatiefgroep. De plaatselijke website, het Dagblad van het Noorden en huis-aan-huisbladen schonken regelmatig aandacht aan het initiatief. Slot Na ruim één jaar actie lijkt realisatie van het ontbrekende stukje fietspad, ondanks de mondiale crisis, dichterbij dan ooit. Het Provinciaal bestuur zal als allerlaatste in het
besluitvormingsproces begin volgend jaar haar fiat moeten geven aan cofinanciering van het fietspad via zogenaamde BDU-gelden. De (hoofd)prijs van de Ideeënprijsvraag ‘In de kiem gescoord Nieuwe Fietspaden’ zal ons publicitair erg helpen en zal ons ook helpen om het stukje fietspad bij de gemeente onder de aandacht te houden.
alle kinderen die naar Groningen moeten fietsen!’ ‘Moet er nu maar eens van komen; een goed alternatief voor het fietspad langs de Friesestraatweg.’ ‘Ik zit al jaren te wachten op een andere fietsroute naar Groningen, weg van de weg, dus zonder geraas van auto’s. Ook zou dit een mooie aanvulling als(hard)loop route zijn’. ‘Goed initiatief, dat mooi aansluit bij het in beweging krijgen van jeugd en volwassenen. En dan wil je niet langs die drukke Friesestraatweg moeten lopen/fietsen.’ ‘Ook ik vind het een geweldige oplossing, zowel voor het doelmatige als het recreatieve fietsen en natuurlijk voor de hardlopers. Leuke fietsroutes zijn er dan weer te bedenken in ons prachtige landschap!’ ‘Ook voor de vele hardlopers in Zuidhorn en omgeving zou dit een fantastische aanvulling op de bestaande routes zijn.’
Enkele reacties van dorpsgenoten op initiatief ‘Dit fietspad heeft voor vele mensen voordelen. Voor de inwoners van Den Horn/Zuidhorn. Het zou geweldig zijn als het er komt’.
‘Hierdoor ontstaat er voor de (vele) hardlopers uit Zuidhorn e.o. een mooie en veilige hardlooproute richting zuiden! Nu wordt er vaak over de weg langs het Hoendiep gelopen, wat niet bepaald veilig is.’
‘Prima initiatief, meer fietsplezier en minder autokilometers.’ ‘Wat betreft het fietspad: In plannen van rond 2007 staat het pad al gepland ingetekend. De leerlingen van basisschool de Toermalijn in Den Horn hebben al eens een brief naar de gemeente en provincie gestuurd met de vraag om een veiliger, betere fietsverbinding zowel met de stad als met Zuidhorn.’ ‘Eindelijk een eind aan de files op de Friesestraatweg! Haast maken met dit fietspad, zodat er veel meer mensen op de fiets naar Groningen gaan. Eindelijk een veilig fietspad voor
‘Het gaat inderdaad om zo’n klein stuk fietspad, zonder deze verbinding is het voordeel van de fietsbrug over het Aduarderdiep voor inwoners van Zuidhorn ook vrijwel nihil.’ ‘Namens de Fietsersbond Groningen willen we dit initiatief van harte ondersteunen. Mochten we op een of andere wijze kunnen meewerken aan verdere activiteiten om het traject te realiseren dan verzoek ik ons daarover te benaderen.’
39
Fyts Nu even niet de blik vanuit de Randstad. Maar vanaf die ellelange rechte fietspaden langs strak gekavelde weilanden. Altijd wind tegen. Elke dag weer. Saai. Saaiheid opheffen Fyts heft deze saaiheid op. Strakke fietspaden met altijd wind tegen worden opeens vette plekken om te jumpen, te slingeren en te slyden.
40
Betonelementen Fyts bestaat uit betonelementen met stoere namen als de jump hurricane, de fly, the wave etc.
Inzender Caro Agterberg Lemmer
Deze kunnen in de berm of op andere plaatsen waar het kan, aan het fietspad worden gelegd in strakke, felle kleuren. De elementen zijn allemaal onderling te combineren en kunnen aan elkaar worden gelegd tot een circuit.
Geïntegreerde wegmarkering Iets waar iedere regelmatige fiets(st)er vroeg of laat mee te maken krijgt, zijn gladde wegmarkeringen. Zeker nu het weer langzaamaan kouder en natter wordt zal het niet lang duren voordat de eerste glijpartijen zullen plaatsvinden, mede door de markeringen. Vanuit dat oogpunt is het interessant eens te kijken naar de manier waarop wegbelijning wordt aangebracht. Methode Deze dikke en gladde wegbelijning wordt pas na het aanleggen van de eigenlijke fietsstrook aangebracht. Dit kan met
Fyts is slechts een idee, alle vormen zijn natuurlijk mogelijk.
Slipstreams aan de paden, waar het kan natuurlijk ook in de stad, maar vooral de fietspaden in de provincie krijgen een kunstzinnige boost. Fietsen wordt weer cool. Niet langer meer met de auto naar school. Jij wilt zelf fietsen. Goed voor deze digitale jeugd. En wie weet neemt opa deze route ook nog een keertje in zijn overmoed.
een simpele verfspuit gedaan worden of met kunststoffen (thermoplasten). Deze methode heeft als gevolg dat de wegmarkeringen op de rijbaan liggen en niet geïntegreerd zijn in het wegdek, hetgeen gladde ‘hobbels’ veroorzaakt. Daarbij is het product ‘fietspad’ dat in eerste instantie wordt geleverd niet volmaakt, aangezien er op een later tijdstip nog componenten aan toegevoegd moeten worden. Deze additie aan het product moet voorkomen worden. Een idee hiervoor is de wegenbouwmachine en/of wals dusdanig aan te passen dat er een rollende bekistingvorm
Inzender Vince Limpens Eindhoven gemaakt wordt. Op die manier kan er tijdens het aanleggen een 10-15 cm brede en 2 à 3 cm diepe gleuf in het beton aangebracht worden, in het midden van de rijbaan. Deze kan direct daarna gevuld worden met een beton dat een andere kleur heeft, en eventueel later met een verlichtingssysteem (kabelgootprincipe). In dit laatste geval kan dus zeer eenvoudig actieve markering aangebracht worden. Beide uitvoeringen komen de verkeersveiligheid ten goede op meerdere vlakken. De genoemde tijdelijke bekisting is meerdere malen bruikbaar en kan eenvoudig aangebracht en weer verwijderd worden zodat er geen nieuwe machine aangeschaft hoeft te worden. De vinding kan achter bestaande machines gehangen worden als zijnde een aanhanger. De feitelijke opzet is in ieder geval een manier te bedenken waardoor de belijning direct in de verharding aangebracht wordt, en niet later als additie.
41
Gian Het is belangrijk dat fietspaden, gemaakt van prefab betonplaten, veilig zijn. Dit kan alleen door het beton van een antislipstructuur te voorzien. Naast de structuur is het ook belangrijk dat aanwijzingen voor gebruikers van de paden duidelijk zijn en slijtvast/duurzaam. Naast aanwijzingen kunnen ook creatieve uitingen een toegvoegde waarde zijn voor de paden. Hieronder de uitleg over de GIAN structuurmatten en het GIAN Concrete Art systeem
42
GIAN antislip structuurmatten Prefab betonelementen worden vervaardigd in fabrieken en/of bedrijfshallen. Pas daarna worden ze naar de desbetreffende bouwplaats getransporteerd.Prefab betonelementen worden gemaakt door beton te storten in houten, stalen of kunststof mallen. Door in een betonmal een kunststof GIAN structuurmat te plakken, verkrijgt het betonelement na ontkisting een antislipstructuur. De GIAN structuurmat, die in de betonmal achterblijft, wordt net als de betonmal opnieuw gebruikt voor een volgende betonstort en heeft een zeer lange levensduur.
Inzender Maarten de Graaf Compañero GIAN Concrete Art GIAN Concrete Art is een nieuwe techniek om symbolen, letters, fantasieontwerpen en zelfs afbeeldingen te vervaardigen in beton. Deze nieuwe techniek, gecombineerd met de kwaliteiten van de GIAN structuurmat (makkelijk te verwerken en vele malen te gebruiken) voorziet in de wensen van opdrachtgevers, architecten, betonbedrijven en mallenmakers. Reliëf in beton Compañero heeft lang gezocht naar een economisch aantrekkelijke oplossing om betonnen elementen of in het werk gestorte elementen te verfraaien. Dit is gelukt door middel van een computergestuurde snijtechniek. Deze techniek biedt een grote vrijheid in vormgeving. Door de ontwerpen geheel uit de GIAN 100 gladde structuurmat te snijden en op de bekisting vast te plakken, ontstaat er een verdiepte of opliggende structuur in het beton. Standaard uitvoeringen De GIAN 100 is een gladde structuurmat van 3 mm dik met een speciale bovenlaag die het beton een visueel glad en nagenoeg poriënvrij oppervlak geeft. De mat is 2 meter breed en de lengte is onbeperkt. Ook kan er voor een extra accent in het beton met de GIAN 1-7 structuurmatten worden gewerkt. Er zijn vele combinaties mogelijk. Kleuren Naast de structuren kunnen we het uitgeharde betonelement verven. Met behulp van sjablonen zijn veel kleurencombinaties mogelijk.
Groen = fietsen = gezond Over ons land ligt een uitgebreid netwerk aan fietspaden. ‘Vele kilometers wegdek met een gemiddelde breedte van 2,50 m vormen samen een aanzienlijk oppervlak. Hoe fantastisch zou het zijn als we dat enorme oppervlak duurzaam in kunnen zetten. Innovatief beton Een innovatief beton met als toeslagmateriaal olivijn lijkt bij uitstek geschikt voor dit doel om verschillende redenen. Allereerst is deze betonsoort dankzij het mineraal olivijn in staat CO2 te absorberen en daarmee de lucht te zuiveren. Goed voor het klimaat, maar ook voor onze longen.
omgevingen misstaan groene fietsstroken niet. Nu worden fietspaden vaak in rood (asfalt) beton uitgevoerd, maar waarom niet in groen? Naast een antraciet grijs wegdek valt een groene fietsstrook ook op en geeft bovendien een helder cognitief signaal: fietsen is groen oftewel duurzaam en nog gezond ook! Het lijkt allemaal misschien toekomstmuziek en te mooi om waar te zijn, maar onderstaand bericht op de website van het Cement&BetonCentrum laat zien dat de toekomst dichterbij is dan je denkt.
Inzender Ine ter Borch Archispecials Novacem De jonge Britse onderneming Novacem produceert het gelijknamige cement, dat eveneens CO2 absorbeert. In tegenstelling tot portlandcement zorgt het Novacem-proces nauwelijks voor CO2-emissie. Dit komt door het gebruik van magnesiumoxide en minerale toevoegingen in plaats van kalk en calciumcarbonaat. Bij het uitharden absorbeert het Novacem zelfs de schadelijke stof en legt het vast in het constructiemateriaal. Afgelopen januari is de firma – voortgekomen uit het Department of Civil and Environmental Engineering van het Imperial College in Londen – onderscheiden met de belangrijkste Rushlight Awards voor milieubewuste innovaties en technologieën.
Behalve duurzaam in de betekenis van goed voor het milieu is zo’n fietspad comfortabel. Op betonnen fietspaden is het fijn fietsen, zeker als de structuur lijkt op ZOAB. Dat past precies bij het karakter van olivijnbeton, want voor een optimale CO2-opname is zo’n open structuur juist gewenst. Groen De groene kleur van olivijn is een extra bonus, want groene fietspaden in natuurgebieden harmoniëren met het landschap terwijl paden van traditioneel betongrijs contrasterende lijnen door de natuur trekken. Ook in stedelijke
Olivijn ‘De firma Geelen Beton heeft een beton ontwikkeld dat, dankzij olivijn als toeslagmateriaal, CO2 absorbeert. Het olijfgroene mineraal zet in gebroken vorm door verwering CO2 om in het onschuldige bicarbonaat. Met olivijn in plaats van zand of grind zou per kubieke meter beton 2.000 kilogram CO2 kunnen worden geneutraliseerd. Volgens Hans Köhne is ook deze betonsoort nog in de proeffase. Bovendien moet het een zeer open beton zijn, vanwege het noodzakelijke contact tussen het olivijn en de buitenlucht.
43
Interactive travel path To come up with an innovative solution to create an interactive travel path. These are to be used by various users such as cyclists, skateboarders, wheelchairs, scooters, rollerbladers and other man powered vehicles for long and short distances. In the city and the countryside.
44
Concept The solutions offered in my proposal are based on improving the rider’s safety and sensory experience. Through sensory indicators such as vibration, light, sound and geographic undulation, I intend to create a cycle path on which the rider can feel stopping points, sharp and blind corners, speed zones and hazards. There are four main ideas which can be combined.
LEDs set into the path and vertical displays will show the up and coming road information. Light displays and ambient sound bites will warn other users of your approach on blind corners. Rhythm Lanes A series of lanes embossed with strips of cement which create various rhythms. Based on how records are played, its a fun way to regulate speed and create an interactive riding experience. Pump lanes For vehicles that need momentum to keep speed, skaters for example can use these undulating lanes to pump where the terrain is flat.
Inzender Alex Peters Floda31
I-pad lost files op Al sinds de jaren ‘90 probeert de overheid het autorijden te ontmoedigen. Onder meer door het openbaar vervoer te stimuleren en fietsen aantrekkelijker te maken. Dit beleid is echter maar matig succesvol geweest. Het maatschappelijk belang van het fietspad is ondergewaardeerd; het I-pad, een inductiepad waarop ook gefietst kan worden, kan daar verandering in brengen. Trend Elektrisch Vervoer Graag pakken wij de uitdaging aan om in te spelen op de trend: elektrisch vervoer. Ruim een derde van de autoritten zijn korte-afstandritten, welke door het vele optrekken en remmen zwaar doorwegen in het brandstofverbruik 1. Juist voor deze ritten zijn goede meer duurzame alternatieven te realiseren, zoals het gebruik van de fiets. Met nieuwe vervoersconcepten kan deze groep mobilisten worden verleid daar meer gebruik van te maken. Zo kan een forens die met een E-Bike reist eenvoudig tot 20 kilometer van de werkplek wonen. De veel hogere gemiddelde snelheid, het ‘altijd-wind-mee-effect’ en het zonder zweten op het werk kunnen aankomen, maken deze gezonde wijze van woon-werkverkeer tot een haalbare kaart. De elektrisch ondersteunde fiets voegt een hele nieuwe groep mobilisten toe2 en het I-pad biedt een serieus alternatief voor huidige automobilisten.
Kinetic Rumble strips Installing kinetic rumble strips to trigger unobtrusive light and sound signals, increasing in intensity the closer the proximity of the user. The energy made from the vehicle riding over them will be used to power the lights and sounds therefore using no external energy source. A combination of
Service points A miniature tool stop where riders can find the necessary tools to fix their vehicles. The right sized wrenches, hex keys, screwdrivers, puncture glue, and a tyre pump can be found as well as maintenance tips and instructions for those who require it.
Het idee: laad uw E-fiets op met een rit over het I-pad De potentiële gebruikersgroep nog groter maken is mogelijk door de actieradius van de voertuigen verder te vergroten. De huidige actieradius is beperkt door de energievoorziening via accu’s. Dit kan worden vergroot door de E-Bikeforens zijn of haar E-bike gedurende de rit te laten opladen middels een contactloze overbrenging van het vermogen.
Door inductiesporen in het I-pad te bevestigen kan de benodigde elektrische energie worden overgedragen naar de voertuigen. Het I-pad komt goed tot zijn recht in een interstedelijk grid van Inductie Paden, waarop afstanden van 20-30 kilometer gemakkelijk kunnen worden overbrugd. In de steden zelf kan de gebruiker het voertuig zelf aandrijven al dan niet met behulp van een elektromotor en acculading. Het opladen van de accu’s gebeurt tijdens de rit op het I-pad en is daarom extra aantrekkelijk voor de gebruikers; geen onzekerheid meer of de reisafstand wel overbrugd kan worden en er hoeft niet meer gezocht te worden naar oplaadpunten. I-pad, in beton gegoten De Inductiepaden kunnen uitstekend worden uitgevoerd in beton. Techische voorzieningen kunnen eenvoudig in beton worden gegoten en met beton kan eenvoudig een robuuste, vlakke baan worden gerealiseerd en zijn bovendien de textuur en kleur vrij te bepalen. Belangrijk voor het vergroten van de slagingskans van deze mobiliteitsinnovatie is een integrale aanpak. 1
http://www.smart-mobilitynetwork. com/2010/08/03/CO2-reductie-Duurzaamondernemen-Nieuwe-initiatieven-bewijzenvoordeel-van-duurzame-mobiliteit/ 2 http://www.olino.org/articles/2009/11/ 09/ nieuwe-business-concepten-in-het-elektrischvervoer-vraagt-pioniers 3 http://www.nieuwsbank.nl/inp/2010/10/ 25/ H091.htm 4 http://www.hs-karlsruhe.de/servlet/PB/ menu/1089345/index.html 5 http://www.kaist.edu/
Inzenders Laurens Smal Jeroen Nagel Het geheel van de betonnen Inductie Paden, de Inductievoertuigen en daarbij horende voorzieningen zoals energietoevoer zullen in samenhang met sociale factoren als gebruik stimuleringsmaatregelen vanuit locale bedrijven en overheden ontwikkeld dienen te worden. Bijvoorbeeld samen met het Fietsplan Haarlemmermeer3, The Grounds, Schiphol en AmsterdamSmart City. Deze inzending is geïnspireerd op de ontwikkeling van de ‘e-Quickie’ door de Universiteit van Karlsruhe4 en de OLEV van het Korea Advanced Institute of Science and Technology5.
45
Klikklak UHSBeton Fietspadverharding dik 20 mm is met ultra-hogesterktebeton mogelijk in plaats van een 160 mm dik normaal betonnen fietspad, dat momenteel minimaal gebruikelijk is. Prefab element De verharding wordt in een fabriek vervaardigd als prefab element met een constante dikte en een nader te bepalen vorm. Het betreft een vezelversterkt materiaal dat een zeer hoge dichtheid heeft en daardoor zeer duurzaam is. Met het materiaal is al de nodige ervaring opgedaan, maar de focus heeft echter nooit gelegen op fietspaden.
46
als hinderlijk ervaren worden. Een lichte kraan, die niet te veel eisen stelt aan de ondergrond en zijn omgeving, kan ze plaatsen op een goed verdicht zandbed. Het zandbed onder de 20 mm dikke fietspadverharding wordt rondom opgesloten door T-vormige uhsb-elementen, die door hun geringe gewicht draagbaar zijn en door hun vorm eenvoudig in te werken zijn in het zandbed. De randbelasting op het fietspad wordt zodoende door de T-vormige elementen adequaat verdeeld.
Uhsb wordt geprefabriceerd in verband met het verkrijgen van een hoge sterkte, stijfheid, een grote maatvastheid en vlakheid. Hinderlijke trillingen voor fietser en skater worden hiermee voorkomen en de naden tussen de elementen kunnen strak uitgevoerd worden.
leggen een sfeer van luchtig bewegende gebruikers tot uitdrukking brengt. Het geheel vormt hierdoor een bijzonder lint in het landschap, dat vooral vanaf hellingen en uitkijkpunten goed waarneembaar zal zijn. Een puzzelelementbenadering geeft ook gelegenheid om het fietspad ‘op te pakken’, het elders en eventueel in een verrassend andere vorm opnieuw neer te leggen. Voor kabels, leidingen en onwillige boomwortels is het ook handig om wegverharding uitneembaar en teruglegbaar uit te voeren. Door het zeer dichte oppervlak van uhsb zal onkruid er geen vat op krijgen en zullen boomwortels onder het fietspad niet snel groeien vanwege zuurstofgebrek. Tot slot De focus heeft tot op heden niet op fietspaden gelegen, terwijl uhsb volgens verwachting nieuwe mogelijkheden weet te mobiliseren. Op basis van het bovenstaande wordt een oplossing aangereikt om meer duurzaam en creatief met fietspaden om te gaan; Klikklak UHSBeton.
Voor vrijliggende fietspaden, eventueel meanderend door het landschap, geeft dit nieuwe mogelijkheden. Bij het gepresenteerde ontwerp is rekening gehouden met onderhoudsverkeer aan fietspad en bermen. Veelvuldig zwaar verkeer moet vermeden worden om zodoende efficiënt om te gaan met materiaalgebruik. Ter plaatse van bijvoorbeeld wegkruisingen zal het fietspad dus anders als gepresenteerd vormgegeven moeten worden. De elementen kunnen een afmeting van bijvoorbeeld 2 bij 10 meter gegeven worden. Door het geringe gewicht van circa 50 kg/m2 kan zelfs gekozen worden voor een lengte van 15 meter. De naad tussen de elementen dient in dat geval iets groter gekozen te worden om temperatuurbeweging vrij op te laten treden en dat kan wellicht door gebruikers
Inzender Rob Huijben Hurks Delphi Engineering
Vrije vormen en opnieuw neer te leggen Prefabricage maakt het mogelijk om het bovenaanzicht vrijer vorm te geven. Gekozen kan worden voor diverse ‘puzzelelementen’, die door hun vorm en combinatie van
Kom ook over de brug Er zijn nogal wat (spoor)bruggen en viaducten van en over snelwegen die alleen voor het autoverkeer zijn opengesteld. Mijn idee is om die bruggen en viaducten ook open te stellen voor fietsers , en wel als volgt.
Daarmee bevorder je het gebruik van (elektrische) fietsen voor fietsers die nu soms een heel eind om moeten rijden en dan maar met de auto gaan. En verbied het aanleggen van dergelijke bruggen en viaducten zonder fietspad.
Hang aan de buitenkant van die bruggen een (licht) fietspad op, bijv. van (gas)beton en zorg voor de aansluiting op bestaande, voor fietsers toegankelijke wegen. Moet toch relatief goedkoop te realiseren zijn als je het vergelijkt met de kosten van nieuwe of bredere snelwegen.
Als je van Lunetten in Utrecht naar Bunnik fietst, gaat de snelweg A27 onder het spoor door. Het was een kleine moeite geweest om daar meteen ruimte te maken voor een fietspad (kan alsnog). Nu moeten onder andere al die studenten iedere dag over zo’n levengevaarlijke spoorweg waar zeer veel treinen overheen denderen. Het is maar een voorbeeld.
Inzender André Pouw Nieuwegein
47
Lichtbeton als inter-actieve informatiedrager Een combinatie van interactieve ledverlichting met de Litracontechnologie: signalerende en waarschuwende verlichting van het pad zelf, reagerend op de fietser en omgevingsfactoren bijvoorbeeld bij een spoorwegovergang of bij kruisingen met andere wegen. Idee Het uitgangspunt bij dit ontwerpvoorstel is het vergroten van de veiligheid van de fietser in het donker. Een gebrek aan adequate verlichting buiten de bebouwde kom, zeker daar waar verschillende wegen en vervoermiddelen elkaar kruisen, veroorzaakt regelmatig gevaarlijke situaties.
48
Door gebruik te maken van Litracon, een lichtdoorlatende betonsoort, kan signalerende en waarschuwende verlichting, in plaats van bijvoorbeeld borden verticaal aan het wegdek, horizontaal ín het wegdek worden opgenomen. Met een lus wordt de naderende fietser door het systeem opgemerkt en worden de in het wegdek opgenomen lichtsymbolen, zoals bijvoorbeeld haaientanden met ledverlichting, verlicht. Zo wordt de nachtelijke fietser gewaarschuwd voor een gevaarlijke overgang. Zolang er geen gebruik wordt
gemaakt van de weg, treedt ook de verlichting niet in werking zodat flora en fauna niet onnodig worden verstoord. Materiaal De technologie van Litracon maakt het mogelijk geprefabriceerde betonnen blokken (in dit geval driehoekig), door de toevoeging van glasvezels, een lichtdoorlatend karakter te geven. De geprefabriceerde LICHTbeton elementen worden van onder verlicht. Deze ledverlichting is centraal geplaatst. Het licht wordt onder het wegdek verspreid door glasvezelkabels die iedere steen voorzien van verlichting. Middels een lus in het wegdek wordt de centrale ledverlichting geactiveerd en treedt het waarschuwingssysteem voor de fietser in werking.
Inzender Stefan Bendiks Artgineering
Lucy in the sky Als ik door het Hollandse landschap fiets, zie ik kleurige vlakken; felle kleuren van het bollenlandschap en groen. In de steden de gebouwen en straten. In de steden moeten de fietspaden opvallen en buiten de steden is het fijn als de fietspaden een lust zijn voor het oog en dat ze ook nog iets extra’s te bieden hebben. Daarom heb ik voor het volgende gekozen: een fietspad uit verschillend gekleurde betonnen tegels met in elke tegel 9 leds verwerkt. Hierbij vormen de fietspaden overdag een prachtig kleurig lint en zijn zij in het donker heel goed te onderscheiden.
In de stad dienen deze leds ook om waarschuwingen aan te geven.
Inzender Costja Gontscharoff Gontscharoff
De tegels zijn vervaardigd uit beton met aan de onderzijde een zware toeslag en aan de bovenzijde een lichte; het bovenvlak is slijtvast en gekleurd en hierin liggen de leds. De onderkant van de tegel ligt op een mat met daarin stroomvoorziening. Deze stroomvoorziening staat in verbinding met de betonranden waartussen deze mat wordt uitgerold. Deze betonbanden zijn voorzien van zonnecollectoren en geven hun stroom af aan de leds.
49
Innovatie Door het toepassen van de Litracon-technologie voor een betonnen wegdek ontstaat een vooral ‘s nachts ongeëvenaard goed zichtbaar waarschuwingssysteem. Dit is geheel geïntegreerd in het continu wegoppervlak, zonder verschil in gladheid. Verticale bebording en continue verlichting kunnen worden vermeden. De technologie heeft de mogelijkheid ook op andere gebieden verder te worden ontwikkeld voor bijvoorbeeld snelheidsignalering, informatieverstrekking of variabele rijbaanindeling. Op het land is het tijdens het fietsen prettig om om je heen te kijken en als het ware verder gevoerd te worden door het golvend gekleurde lint van het fietspad. In het donker zien we de omgeving niet en is het fietspad wel heel duidelijk te onderscheiden door de leds; bovendien kan door de 9 leds in elke tegel een letter of getal worden gevormd en kan op deze wijze een gedicht of een verhaal tijdens het fietsen worden gelezen.
Lustelement In de Gouden eeuw hadden Amsterdamse kooplieden behoefte aan recreatie buiten de stad. Zo ontstonden er landhuizen met weelderige tuinen in het polderlandschap. Deze verblijven werden Lusthoven genoemd. Delen van het Nederlandse 17de eeuwse polderlandschap veranderden door de Lusthoven in een Lustlandschap, dat in contrast stond met het agrarische Werklandschap.
Beleving Het Lustelement brengt de fietsroute plaatselijk omhoog. Dit geeft een nieuwe ervaring aan de beleving van het vlakke Nederlandse landschap. De ruimte in het element, bijvoorbeeld een uitkijkpunt, kadert het landschap in. Meer van deze elementen achter elkaar kunnen een restaurant of vakantiewoning vormen en geeft op het fietspad een ‘kloos-
Inzender Janneke Hulshof jannekehulshof
Meer zicht met minder licht Het idee van mij is ontstaan door een uitvinding van ons dochterbedrijf Kijlstra bestrating nl. de Reflex Stone©. Het idee hierachter is de toplaag te voorzien van een toeslagmateriaal van witte gecalcineerde vuursteen, het materiaal is na deze behandeling reflecterend. Daar de gebruikers van een fietspad gezien worden als de meest kwetsbare gebruikersgroep in het openbaar verkeer is het dus van belang om deze gebruikers extra te laten opvallen (verhoging van de verkeersveiligheid). Reflecterend oppervlak Door het toepassen van een reflecterend oppervlak geeft de standaard fietsverlichting ongeveer 50% meer effect op het zicht van de fietser. Wat nog meer van toepassing is, is dat de mede-weggebruiker (automobilist) door de reflectie geen schim meer ziet fietsen / lopen, maar een persoon. Door de reflectie is de eventueel toegepaste straatverlichting zeker 50% effectiever, dit zou een besparing kunnen beteken in het aantal straatlantaarns (een reductie in CO2 uitstoot).
50
Verweven Ook in onze tijd is er behoefte aan recreatie buiten de stad. Het Lustelement geeft daar een antwoord op zonder dat het ten koste gaat van het agrarische landschap. Het Lustelement in combinatie met het fietspad verweeft recreatie met het agrarische landschap. Naast dat het fietspad door het element gaat is er in het element recreatief programma opgenomen dat in een vrijtijdsbehoefte voorziet. Anders dan in de Gouden eeuw valt zo het Lust- én Werklandschap in één en hetzelfde landschap.
tergang-effect’, waardoor het landschap ook ingekaderd wordt. Tussen de Lustelementen is altijd een vrije doorkijk, zodat het herkenbare eenvoudige sculpturale karakter van het element in het open landschap behouden blijft. Compact Het Lustelement kan op verschillende manier gegroepeerd, of alleen worden neergezet, zodat deze steeds een andere functie kan verzorgen. Voorbeelden daarvan: een toilet, picknicktafel of bed en keuken voor een vakantiewoning.
Het Lustelement is hoofdzakelijk gemaakt van beton. Afhankelijk van de context kan er gekozen worden voor een type beton. In een open landschap kan er bijvoorbeeld gekozen worden voor een betonsoort met een grove kiezel. In een besloten landschap, bijvoorbeeld in een bos, kan er gekozen worden voor een vlakke betonsoort met een houtstructuur. Het Lustelement bestaat uit verschillende onderdelen die geprefabriceerd worden, zodat het over de weg met vrachtwagens vervoerd kan worden.
Ook esthetisch is dit een win/win-situatie, het toch als grauw beoordeelde beton krijgt een frisse witte look die blijft reflecteren, ook bij een nat wegdek ! De vraag die bij mij bleef was of het ook uitvoerbaar zou zijn. Ik heb proeven gedaan op labschaal en hieruit blijkt dat het mogelijk is om de toplaag in te strooien tussen de slipformpaver en de afwerkspaan achter de machine .
Resumé: ›› Minder CO2-uitstoot. ›› Verhoogt de verkeersveiligheid. ›› Helder straatbeeld verhoogt de sociale veiligheid. ›› Karaktervolle warme uitstraling. ›› En bovenal, uitvoerbaar met een paar aanpassingen aan de slipformpaver.
Inzender René Kors Betonmortel Nederland
51
Met de snelheid van het licht Fietsen is gezond, dat weten we allemaal wel. Maar het gemiddelde fietspad is een neutrale ondergrond die dat feit niet zo sterk tot uitdrukking brengt. Snelheidsmeters en fietscomputers met geïntegreerde hartslagmeters bestaan al, maar hoe leuk zou het zijn als het pad zelf interactief was?
52
In ons voorstel is de gestippelde demarcatie tussen beide weghelften vervangen door de typische grafieklijn van het cardiogram zoals we dat kennen uit ziekenhuisscènes op televisie. Deze is aangevuld door in het betonoppervlak opgenomen ledlampjes die per serie reageren op contact. Dat wil zeggen dat bij het eroverheen rijden een serie lampjes na elkaar gaat branden en het elektrocardiogram zich in het wegdek als een lichtschicht voor de fietser manifesteert. Nu zijn er in ieder geval twee manieren om dit intelligente wegdek te programmeren: ten eerste kan de snelheid van
de fietser gemeten worden als hij of zij het traject aflegt. De ledverlichting volgt braaf de weg van de fietser die er overheen rijdt en steeds een sensor raakt die een nieuwe sequentie activeert. Aan het einde van het parcours kan hij zijn prestaties aflezen. Een alternatief is dat de ledverlichting zodanig geprogrammeerd wordt dat de fietser een bepaald snelheidsverloop aflegt. Net zoals op de lopende band in het fitnesscentrum kiest hij vooraf een programma dat hij doorloopt en hij moet zich vervolgens in mindere of meerdere mate inspannen om niet achter te raken bij het schema dat in lichtpunten voor hem uitloopt. Programma en projectie op het wegdek kunnen worden gekoppeld aan de gemiddelde hartslag van een fietser bij een bepaalde snelheid, of beter nog, hij voert zijn leeftijd, gewicht en andere gegevens in aan het begin van het pad. Vernieuwend hieraan is de relatie tussen de hartslag en het pad: die is zeer direct. De fietser volgt het pad en de verlichting, kijkt ernaar, voelt zijn hart sneller kloppen: de weg is het doel, of is er in ieder geval onlosmakelijk mee verbonden.
Inzenders Florian Eckhart, Architectenburo Florian Eckhart en Extra Blond In de avond als het donker is geworden is het helemaal spectaculair om hier te gaan fietsen: dan is het verlichtingseffect sterker en de omgeving minder zichtbaar. Dan lijkt het echt alsof je naar een levensgroot elektrocardiogram kijkt. Realisatie Het traject moet een lengte hebben van minimaal een kilometer en het pad moet een van wegverkeer onafhankelijke rijbaan hebben om geschikt te zijn voor dit idee. Kleine vlakke inbouwleds worden in het patroon, dat op het wegdek is aangegeven, ingelaten. Zij zijn aan elkaar geschakeld in serie. Aan het begin van iedere herhaling van de cardiografiek zijn contactsensoren opgenomen die gevoelig zijn voor het gewicht van een fiets bij contact met de band. Bij een asfaltdeklaag wordt rekening gehouden met de vlakke ligging in de uiteindelijke toplaag. Een paar meter voor het begin en einde van het traject zijn naast het pad invoer displays geplaatst als bij een fitnesstoestel.
Minder en veiliger obstakels Mijn aandachtspunt voor de fietspaden is, dat er regelmatig gevaarlijke obstakels zijn op fietspaden in de vorm van vluchtheuvels, paaltjes, enz. Fietsers kunnen bij het in aanraking komen met zo’n onverwacht object zich lelijk verwonden. Twee aandachtspunten/voorstellen daarbij: ›› Beperk het gebruik van dergelijke vluchtheuvels en paaltjes tot een absoluut minimum. Met lichtgevende verf/-strepen/-stroken en/of ribbels in het wegdek is ook het een en ander goed op te lossen en dit is veelal beter zichtbaar in het donker. ›› Indien er toch obstakels moeten worden gebruikt, kijk dan of het materiaal wat fietsvriendelijker kan worden in de vorm van vluchtheuvels zonder stoepranden, maar met glooiende randen, paaltjes die enige mate van flexibiliteit/vering hebben zodat ze kunnen meebewegen indien er een fietser tegenaan rijdt. Zorg dat zo’n object ook in het donker goed zichtbaar is (lichtgevende verf en het aanbrengen van reflectoren) en/of nog beter dat er in de directe nabijheid van zo’n object een lantaarnpaal is.
Inzender Piet Goeyenbier Zoetermeer
53
Nachtpad Een Nachtpad wijst de weg. Het helpt de fietser die in het donker over een onverlicht fietspad fietst. Het verbetert de oriëntatie, het verhoogt het gevoel van veiligheid en werkt kostenbesparend omdat het verlichting overbodig maakt.
fietslamp slechts enkele meters vooruit verlicht, markeren de lichtgevende strepen de route over een afstand van tientallen meters waardoor bochten of hobbels ruim van tevoren waarneembaar worden.
Een nachtpad vereist slechts een kleine extra ingreep bij de aanleg van fietspaden in het buitengebied. De toepassingen zijn talrijk.
Uitwerking Een bedrijf als Honeywell, met meerdere vestigingen in Nederland, is expert op het gebied van fluorescerende pig-
54
Inzender Inge Paessens Amsterdam
55
Beproefde technieken Het Nachtpad is geïnspireerd op beproefde technieken, zoals de markering van routes en vluchtwegen in het donker. Dankzij fluorescerende pigmenten in het beton - in de vorm van ononderbroken strepen in het midden of doorgetrokken strepen aan de randen - wordt een doorsnee fietspad geüpgraded tot een Nachtpad. Kristallen van zinksulfide en aardalkalimetaalhalofosfaat slaan overdag, gelijk een accu, het zonlicht op en geven dat in het donker weer af. Hierdoor wordt op een subtiele manier de route voor de fietser aangegeven. Terwijl een
menten. Om het idee verder te ontwikkelen zou de kennis en ervaring van Cement&BetonCentrum met die van Honeywell gecombineerd kunnen worden om de zo geschikte fluorescerende pigmenten te ontwikkelen.
Natuurlijk groene fietspaden Het idee omvat een uniek betonelement voor Nieuwe Fietspaden met geïntegreerde grasbetonstroken waarmee door de gecombineerde ‘wig’-vorm met één standaardelement zowel rechte fietspaden als bochten in fietspaden kunnen worden aangelegd.
56
Doordat de grasbetonstroken één geheel met het betonelement vormen, worden ongelijke zettingen en schade aan bermen voorkomen. Door de groene uitstraling van de bermen zijn de elementen uitermate geschikt om natuur- en landbouwgebieden voor (recreatief) fietsverkeer toegankelijk te maken. Daarnaast blijft ook de toegankelijkheid voor beheer-, hulpdiensten en agrarische percelen gewaarborgd. Kortom een duurzame oplossing voor natuurlijk groene fietspaden! Voordelen ›› Toegankelijk maken van natuur-/recreatiegebieden voor fietsers; ›› Tevens toegankelijk voor agrarisch verkeer, beheer- en hulpdiensten, boswachter, etc; ›› Groen begroeide berm door geïntegreerde grasbetonstroken; ›› Voorkomen van stuk gereden of verzakte bermen; ›› Hoog fietscomfort door vlakke voegovergangen middels een visbek-aansluiting; ›› Passeren fietsers in twee richtingen; ›› Eén standaardelement die door wig-vorm in rechtstand of in bocht gelegd kan worden; ›› Duurzame oplossing met lange levensduur en minimaal onderhoud.
Toepassingsmogelijkheden Veel natuur- en buitengebieden zijn slecht of beperkt toegankelijk voor de (recreatieve) fietser. Ook laat het onderhoud en gebruik van smalle platteland- en/of dijkwegen voor de fietser vaak te wensen over. De fietser komt in de knel terwijl ongewenst sluipverkeer moeilijk van landbouwwegen in het buitengebied geweerd kan worden hetgeen leidt tot overlast, (subjectieve) verkeersonveiligheid en onderhoud aan (stuk gereden) bermen. Met het prefab fietselement kunnen snel en eenvoudig natuurgebieden voor het fietsverkeer ontsloten worden. Het element is breed toepasbaar voor bijvoorbeeld weide-, bosen duingebieden, maar ook voor dijk- en landbouwwegen in natuurgebieden welke toegankelijk moeten blijven voor landbouwverkeer en/of beheer- en hulpdiensten. Kortom een eenvoudige en comfortabele onderhoudsvriendelijke oplossing voor Nieuwe Fietspaden in natuurgebieden waarbij de toegankelijkheid voor landbouwverkeer alsmede beheer- en hulpdiensten gegarandeerd blijft.
Inzender Patrick van Oostveen Megaborn De toepassingsmogelijkheden voor het prefab betonelement zijn legio: ›› Fiets-/wandelgebieden; ›› Dijkwegen en uiterwaarden; ›› Weide-, bos- en duingebieden; ›› Landbouwgebieden; ›› Fietsstraten in het buitengebied. Combinatie van unieke aspecten in één element ›› Betonelement met geïntegreerde grasbetonstroken (groen + toegankelijk); ›› Wig-vorm voor flexibele aanleg van zowel rechte fietspaden als bochten in fietspaden; ›› Hoog comfortniveau door visbek-aansluiting.
Casus 1: Beleefbaar maken Nieuwe Hollandse Waterlinie – Toegankelijkheid Lingebos In het kader van het beleefbaar maken van de Nieuwe Hollandse Waterlinie kan het natuurgebied Lingebos te Spijk toegankelijk gemaakt worden voor recreatieve fietsers en voetgangers. In de huidige situatie is het landbouwpad vanwege landbouwsporen, verzakkingen en de slechte verharding moeilijk toegankelijk voor recreatief fietsverkeer. Om het gebied voor fietsers/wandelaars goed en comfortabel toegankelijk te maken kan het huidige landbouwpad omgebouwd te worden tot Natuurlijk Groen Fietspad. Met het nieuwe betonelement kan eenvoudig een duurzaam Natuurlijk Groen Fietspad worden aangelegd waarbij ook het aanliggende landbouwperceel goed ontsloten blijft. In tegenstelling tot alternatieve halfverhardingen zoals schelpenpaden, is met het geïntegreerde betonelement sprake van een duurzaam groene oplossing met een lange levensduur en weinig onderhoud. Door de begroeide bermen blijft de groene uitstraling van het gebied behouden en wordt het Lingebos comfortabel toegankelijk gemaakt voor fietsers en wandelaars. Casus 2: Ruimte voor water, natuur en mensen in de uiterwaarden Keent Aan de Maas nabij Grave en Ravenstein ligt een uniek gebied. Tussen het hoger gelegen Keent in de uiterwaarden van de rivier en het vaste land ligt een oude, drooggelegde Maasarm. Door het weer gedeeltelijk uitgraven van deze oude rivierbedding, ontstaat hier een met natuur en water omzoomd eiland. De Keentse Uiterwaard wordt aan de natuur teruggegeven waarbij te midden van ooibossen, struwelen, moerassen, stroomdalgraslanden, verschillende recreatievoorzieningen worden aangelegd. Oude Maasarm
Keent wordt een natuurgebied. Intensieve recreatie en gemotoriseerd verkeer passen daar niet bij, maar natuurgerichte recreatie zoals wandelen, struinen en fietsen wel. Het betonelement is uitermate geschikt om de uiterwaarden voor recreatief fietsverkeer en voetgangers toegankelijk te maken. Door de groene uitstraling van het Natuurlijk Groene Fietspad, gecombineerd met de toegankelijkheid voor landbouwverkeer ontstaat een comfortabel toegankelijk natuur- en landbouwgebied.
57
Natuurlijk recreëren Waarom loopt, inlineskatet, skateboardt en fietst men? Omdat men graag in de natuur recreëert. Mijn ontwerp wil hier meer op ingaan door paden onderdeel van de natuur te laten worden, waardoor de natuur nog intenser wordt beleefd. De paden bestaan uit betonelementen die in de vorm van een afgeknipte wig zijn uitgevoerd. Hierdoor grijpt de natuur in de elementen.
58
De betonelementen zorgen voor een universeel element dat zowel in bochten, kronkelingen als rechte lijnen te leggen is. Tevens geeft de diagonale wigvorm het comfort waardoor bochten een minimale boogstraal krijgen, die prettig zijn voor alle recreanten. Het blijven hangen van wielen van inlineskates of fietsen in scheuren of aanlegnaden van tegels is voorbij, door de diagonale naden.
Inzender Graham Kolk Wormer
Nederland het vlakke land Rolstoelen, skeelers, skateboards, rollators, Segway’s, fietsen, scooters, scootmobiels, iedereen zal in zijn leven met een van deze voertuigen kilometers maken. En dan ben je in Nederland aan het goede adres. Want anders dan bij veel van onze Europese buren kan je hier met deze gewielde voertuigen prima uit de voeten. Overal zijn er speciaal aangelegde paden die je tot het hart van iedere stad brengen. Geen probleem dus zou je zeggen. Maar ons land is in ontwikkeling, in razend tempo wordt er gebouwd en infrastructuur aangelegd. Om al die mensen van dagelijkse behoeften te voorzien zijn er zijn nieuwe leidingen nodig. En alles wat er al ligt moet op den duur vervangen worden. Nieuwe technologieën zorgen voor een enorme toename aan leidingen en activiteit onder de grond. Want netjes als wij zijn leggen
wij al deze leidingen uit het zicht onder de grond. Juist, onder onze fiets- en wandelpaden bijvoorbeeld. Het komt dan ook geregeld voor dat deze paden worden opengehaald en dichtgegooid. Samen met zware belasting van het werkverkeer krijgen deze paden een boel te verduren. Alle eerder genoemde voertuigen hebben een sterke overeenkomst en dat is dat deze allemaal zijn voorzien van wielen. Wielen die vooral behoefte hebben aan een vlak en droog wegdek zodat we in ons gehaaste leven flink vaart kunnen maken. Als enthousiast fietser ben ik gaan kijken hoe ik een van mijn eigen ergernissen zou kunnen oplossen. Hoe krijg en houd ik een fietspad mooi vlak zonder dat deze aan praktische zaken moet inleveren. Dus goedkoop, gemakkelijk aan te leggen en te verwijderen, inpassing in
Inzender Nick Bloemen Arnhem bestaande patronen, goede afwatering en natuurlijk een blijvende vlakke afwerking. Met die aspecten ben ik aan de slag gegaan voor het ontwerp van een nieuwe betontegel. Ik heb twee versies ontworpen. De SLIDE tegel en de HOOK tegel. De SLIDE tegel heeft met zijn twee aaneengesloten schuine kanten en twee aaneengesloten omgekeerde schuine kanten een grotere weerstand tegen afschuiven. De tegels passen in elkaar en blijven hiermee langer vlak. Wanneer er toch verzakking optreedt zorgen de schuine kanten voor minder scherpe hoeken in het oppervlak. Ze zijn gemaakt van beton en kunnen in hetzelfde stramien als de standaard tegels gemaakt worden. Qua prijs, plaatsing, afwatering en duurzaamheid kan deze tegel zich meten met de standaard betontegels. De HOOK tegel heeft alle voordelen van de SLIDE maar zorgt door zijn haakconstructie voor een uiterst stabiele bestrating die zelfs onder zware belasting vlak zal blijven. Zelfs bij verzakkingen zullen de tegels als een vlak werken en vervelende oneffenheden minimaal zijn. Door zijn haak constructie zal deze tegel van een hogere klasse beton gemaakt moeten worden en zal iets meer kosten in productie. Deze nieuwe generatie betontegels heeft alle voordelen van de huidige generatie maar valt vooral op door vernieuwingen die deze tegels uiterst geschikt maken voor de volgende generatie gebruikers. Eenvoudig te maken en simpel toepasbaar is er niets wat grootschalig gebruik in de weg staat. Gemeentes zullen minder geld kwijt zijn aan onderhoud en vervanging. En gebruikers kunnen comfortabeler en met minder slijtage aan vervoersmiddelen van a naar b.
59
Onder|scheidings|straat Ongemakkelijke situaties huidige fietspaden: ›› Vermenging van straatactiviteiten met verschillende snelheden kan leiden tot gevaarlijke situaties en irritatie. Er is geen duidelijke afbakening van wie waar hoort. ›› Om gebruik te kunnen maken van faciliteiten (bijvoorbeeld picknickbank, afvalbak, fietsenrek) moet je vaak van je fiets afstappen, dit kan leiden tot ongemakkelijke gebruikssituaties.
De straatelementen scheiden zich tevens ook van het snelle autoverkeer. Product behorend bij a) is een straatelement met een fijne structuur en een patroon in de rijrichting. Product behorend bij b) is een straatelement met grove structuur en een patroon dwars op de rijrichting. De grove structuur waarschuwt de ‘snelle gebruikers’ dat ze
Inzenders Margriet van der Wal & Eva Rius van Teeseling zich op de verkeerde strook bevinden en geeft een onprettig gevoel tijdens het gebruik op hogere snelheid. De langzame gebruikers zullen hiervan geen hinder ondervinden. De fijne structuur heeft een patroon dat ‘snelheid’ weergeeft. Hierdoor zullen de ‘langzame gebruikers’ zich ongemakkelijker voelen op de snelle strook.
De straatelementen zijn te verkrijgen in verschillende vormen (recht, bocht etc.) en verschillende breedtes (small, medium). De straatelementen van snel en langzaam kunnen los van elkaar worden gebruikt of worden gekoppeld op twee manieren: ›› koppeling d.m.v. groenstrook (plantenbak voorzien van groen); ›› koppeling d.m.v. lichtstrook (bak voorzien van verlichting met felgekleurde afdekkap). Beide opties geven nog een extra dimensie aan het scheiden van de snelheden waardoor je minder snel van strook verwisselt. Het systeem kan worden toegepast in diverse situaties: op onbebouwde grond of juist op een bestaande weg.
60 De onder|scheidings|straat bestaat uit een systeem van betonelementen met dezelfde uitstraling in verschillende vormen en met verschillende functies. Alle elementen zijn aan elkaar te koppelen en vormen samen een verkeerssysteem met aangepaste faciliteiten voor o.a. fietsers, skaters en voetgangers. De onder|scheidings|straat bestaat uit twee hoofdelementen: ›› de straatelementen in verschillende vormen; recht, ronde hoek etc., voor tweerichtingsverkeer ›› de extra elementen in faciliteiten als: picknickbar, fietsenstalling, afvalbak De straatelementen onderscheiden zich in twee typen gebruikers: ›› snel; gebruikers o.a. fietsers, skaters, scootmobielen (a) ›› langzaam; gebruikers voetgangers, rolstoelers (b)
De onder|scheidings|straat kan op elke locatie in het landschap of de stad een herkenbaar fietspad creëren. De verschillende gebruikers hebben een veilige gedefinieerde zone en kunnen gemakkelijk gebruik maken van faciliteiten.
61
Onzichtbaar betonnen fietspad Het onzichtbare fietspad maakt gebruik van het AHA-principe, bekend van de Engelse landschapsparkontwerpers, toegepast op een fietsroute door een park of natuurgebied. Een dergelijk fietspad verbetert de acceptatie van de aanleg van fietsroutes door deze gebieden. Beton kan als materiaal worden gebruikt voor rijbaan en muur zodat route en muur technisch en esthetisch één element vormen.
Materiaal Het onzichtbare fietspad wordt uitgevoerd in prefab betonelementen. Door de L-vorm levert één module zowel het wegdek van het fietspad als een opstaande rand die de aarde aan één kant kan tegenhouden. In het element kan, aan de korte zijde, eventueel verborgen verlichting worden opgenomen zodat flora en fauna niet onnodig worden verstoord.
62
Idee Dit project vloeit voort uit de wens om het aanleggen van fietsvoorzieningen in de natuurlijke omgeving van gebieden met een hoge landschappelijke waarde te verbeteren. Volgens de beginselen van de Engels AHA-methode wordt de infrastructuur naadloos geïntegreerd in het landschap waardoor de weg bijna wordt gecamoufleerd. De plaatsing van de rijbaan ligt iets lager dan het terrein en aan één zijde wordt het landschap opgestuwd door een dam. De dam onttrekt het fietspad aan één kant volledig aan het zicht waarmee de visuele continuïteit van het landschap in stand wordt gehouden.
Innovatie In gebieden waar, op grond van hun landschappelijke en ecologische waarde, geen zichtbare fietsinfrastructuur aangelegd kan worden biedt de AHA-methode de mogelijkheid de infrastructuur verdekt en uit het zicht aan te leggen. Hierdoor kan de fietsinfrastructuur verder worden uitgebreid en wordt tegelijkertijd het natuurgebied voor het publiek ontsloten.
Inzender Stefan Bendiks Artgineering
Opfrissen fietspaden Fietspaden van vezelbeton Vezelbeton is beton met staalvezels, kunststofvezels, glasvezels, koolstof (carbon), textiel of een combinatie van bijvoorbeeld staal- en kunststofvezels. Vezelbeton heeft in het algemeen een hogere treksterkte (buigsterkte), minder scheurvorming (ook bij hardend beton), beter bestand tegen slijtage, betere waterdichtheid (kleinere capillaire werking en permeabiliteit). De vezels zijn meestal dun en klein, afhankelijk van het vezelmateriaal en zijn meestal willekeurig verdeeld in het beton. Normaal beton heeft een geringe treksterkte. Bij al geringe buiging zal het scheuren en uiteindelijk breken. Verder heeft vezelbeton nog andere bijzondere eigenschappen zoals schokbestandheid. De kleur van de fietspaden dient donkergrijs, steenrood of zwart te zijn om weerkaatsing van de zon te vermijden en gevaarlijke situaties te voorkomen. Verlichting Energieslurpende fietspadverlichting is niet meer van deze tijd. Om de 4 meter een fietspadlantaarn met ledverlichting is energiezuinig en geeft voldoende helder licht
Inzender mevrouw Vos Budel
63
Recyclage van (meng-)puingranulaten in de aanleg van vrijliggende fietspaden
Recycle – reuse of construction and demolition waste in cycle lanes Kunnen natuurlijke grondstoffen zomaar vervangen worden door secundaire grondstoffen? Omwille van de uitmuntende kwaliteit van primaire grondstoffen zoals grind lijkt het erop dat op deze vraag duidelijk negatief geantwoord zal worden. Anderzijds bestaan er ongetwijfeld toepassingen waar grondstoffen met hoge kwaliteit ingezet werden voor toepassingen die omwille van hun doel deze hoge kwaliteit niet eens vereisen.
Inzender Luc Boehme KHBO
verharding ontwikkeld: ›› Een verharding in recyclagebeton met 60% gerecycleerde mengpuingranulaten (0/7 en 7/20 mm). Dit beton haalde een druksterkte van 40 MPa en werd verpompt met een plasticiteit F3. ›› Een ‘half’-verharding in een met cement gestabiliseerd mengsel met 100% mengpuingranulaat 0/7 mm. Deze
64
65
Voorbeelden hiervan zijn tijdelijke werkvloeren, massabeton, stapelblokken gebruikt om grondstoffen in bulk gescheiden te houden, etc. Internationale studies geven aan dat gebruik van secundaire grondstoffen in bouwkundige toepassingen mogelijk is mits rekening te houden met de specifieke eigenschappen van de gebruikte secundaire grondstoffen. In ‘recycle’ wordt een hoogwaardige toepassing gegeven voor dit soort puin dat doorgaans in laagwaardige toepassingen gebruikt wordt, namelijk in de aanleg van vrijliggende fietspaden. Dit concept werd al bestudeerd waarbij enkele proefvakken werden aangelegd. Er werden daarbij twee types fietspad-
verharding haalde een druksterkte van 12MPa. Dit type fietspadverharding werd ontwikkeld om in agrarisch waardevol gebied of in natuur re-educatie gebied te worden gebruikt in plaats van verhardingen in ongebonden dolomiet of ternair zand die in de zomer zeer stoffig zijn en in de winter er modderig bij liggen. Het type fietspadverharding dat hier ontwikkeld werd, heeft een ‘aardekleur’ wat goed aansluit op de natuurlijke omgeving. Daar waar de andere ongebonden verhardingen na een jaar al flink overgroeid zijn door grassen en onkruiden, blijft dit type verharding vrij van overgroeiing en aldus onderhoudsvriendelijk.
Recyclopad Het concept bestaat uit twee onderdelen: a) Xiritonplaten in meerdere overlappende lagen als lichte fundering voor moeilijk terrein. b) conventionele bestrating van beton (klinkers/tegels) als slijtvaste bovenlaag.
66
Het belangrijkste recyclingaspect Men kan een Recyclopad zonder te slopen volledig ontmantelen, omgekeerd op de manier hoe het pad is gelegd. Xiritonplaten en bestrating kunnen daarna op een andere locatie weer worden gebruikt. Dit verhoogt de flexibiliteit bij de ruimtelijke ordening voor wat betreft het aanleggen van fietspaden. Secondaire recyclingaspecten zijn: ›› 'Gescheurde' platen kunnen volledig worden hergebruikt voor deze manier van construeren. ›› 'Gebroken' platen kan men 'downsizen' en het snijafval vergruizen tot toeslagmateriaal. ›› Gebruik van vliegas uit (biomassa)verbranding als secundair hydraulisch bindmiddel in Xiriton. ›› Bestrating (deklaag) van gerecycled sloopbeton. Bouwtechnische aspecten van Recyclopad Het tijdrovende gronden zandwerk, zoals bij traditionele bestrating, is vrijwel overbodig bij het leggen van Xiritonplaten, die met een soortelijk gewicht van rond 1,0 lichter zijn dan de meeste ondergronden. Al met de tweede laag platen wordt een optimale drukverdeling bereikt. Met iedere verdere laag platen wordt deze fundatie steviger en ongevoeliger voor verzakking. Op de net gelegde platenconstructie, welke trouwens geen beperking kent qua aantal lagen, breedte of lengte, kan onmiddellijk de bestrating in snel tempo worden gelegd.
Kloppen en trillen van de tegels/stenen is vrijwel overbodig. Het inwassen van bijvoorbeeld olivijnzand is optioneel. De platen kunnen met bepaalde tussenruimte worden gelegd om zo een labyrint van waterkanaaltjes onder het wegdek te creëren om waterbuffering en afvoer bij regenval te verhogen. De bovenste laag platen kan ook zonder deze gleuven gelegd worden. Bij de grondnivellering kan men rekening houden met een lichte zijwaartse helling, zodat het afvloeiende water dan via de zijkant in de kanaaltjes terecht kan komen. Voor het leggen van bochten, kunnen Xiritonplaten eenvoudig in vorm worden gezaagd.
Inzender Frank Bucher Acroniq
Productieaspecten van Xiritonplaten De receptuur X03N met een hoger aandeel kalkproducten, is gericht op een praktische balans van laag gewicht, voldoende druksterkte en bepaalde taaiheid. Het daardoor enigszins 'zachte' oppervlak vergroot de hechting van tegels/stenen (geen schuiven en wiebelen).
Bij langere trajecten kan men om de bouwtijd te verkorten, vanuit twee punten naar elkaar toe gaan werken. Op bepaalde afstanden kunnen tijdelijk uitwijkplaatsen worden aangelegd met hetzelfde materiaal en methode. Voertuigen kunnen elkaar daar passeren en materiaal bufferen (volle en lege pallets, etc.).
Wat betreft logistiek, constructiemethode en hanteerbaarheid, lijken platen met de afmeting 120 x 40 x 5 cm ideaal. Het volume is 24 dm3 en het gewicht rond 24 kg. Uiteraard zijn ook andere afmetingen mogelijk.
Impact op onderhoudskosten Bestrating met betonproducten is bewezen slijtvast. De stabiele Xiritonbasisconstructie garandeert dat de bestrating
De CO2-opslagcapaciteit van bruto ongeveer 400 kg/m3 is mogelijk volgens het rekenmodel uit het LCA-rapport van Ekwadraat. Een netto 'negatieve' CO2-balans voor een
Door de specifieke mineralenmatrix wordt fossilisatie van de C4-grasvezels in vochtige omgeving bevorderd en tevens het leefmilieu voor microorganismen geëlimineerd (indicatie van Xiritonbrokken, welke al meer dan 4 jaar in de grond liggen). Het wapeningeffect van alleen miscanthusvezels is voor dit toepassingsbereik voldoende. Sociale aspecten Het ontsluiten van het landelijk gebied door aanleg van economisch en ecologisch verantwoorde fietspaden verhoogt de attractiviteit voor fietstoerisme en kan een positieve bijdrage leveren aan de economie van de regio. (Denk bijvoorbeeld aan een Recyclopad op de kop van de Afsluitdijk met zicht over de Waddenzee én het IJsselmeer in plaats van naast de snelweg te moeten fietsen...) Aanleg Het aanleggen van een Recyclopad is bepaald geen rocket science. Er zijn geen zware grondwerkmachines nodig. Tegellegmachines kunnen degelijk worden ingezet. Naast vakkundig personeel kunnen ook werklozen met weinig kennis op dit gebied aan de slag voor gemeenteprojecten.
Men kan ook licht taps toelopende platen produceren, die gelijk of om en om kunnen worden gelegd. Op het net gelegde pad kan nieuw materiaal zonder vertraging worden aangevoerd. Deze rode lopermethode is een voordeel bij de aanleg van een Recyclopad door natuurgebieden; links en rechts van het pad blijft de natuur in wezen ongeschonden.
veel langer strak blijft liggen. Onkruid heeft het erg moeilijk omdat de wortels onder de deklaag geen echte voedingsbodem vinden en ook niet in de diepte kunnen groeien. De vervorming van het Recyclopad door boomwortels verloopt veel geleidelijker door de weerstand van de overlappende platen.
Recyclopadproject lijkt realiseerbaar. De 'Cradletocradle' waarde van een Recyclopad kan helaas (nog) niet worden berekend. De beoogde microporositeit van X03N kan een wateropnamecapaciteit van rond 10 volumeprocent mogelijk maken. De uitdamping in de zomerse hitte zorgt voor condensatiekoeling van het wegdek.
Aanvullende aspecten ZOAB (tegels/matten) als alternatief voor betonbestrating? Op een strak wegdek van tegels is het op zich comfortabel fietsen. Een geasfalteerde rijbaan is echter het meest comfortabel. Op de Xiritonplaten, zonder tussenruimtes gelegd, kan wellicht een dunne laag ZOAB aangebracht worden als alternatief voor tegels. Een Xiritonplaat breekt langzaam scheurend en niet in één klap zoals een betonplaat van dezelfde afmeting. Een gewilde breuklijn kan met hamer en beitel worden voorgegeven. Er is minder kracht/energie nodig om Xiriton in vorm te brengen.
Vorstschade is op basis van de huidige kennis geen structureel probleem van Xiriton vanwege de typische eigenschappen. Maar niets is voor eeuwig en daarom zijn proefprojecten op grotere schaal nodig om meer praktijkgegevens te verzamelen. Approximale berekening voor 1 km Recyclopad, 2,4 m1 breed (2400 m2): ›› rond 14.000 Xiritonplaten à € 7 in drie lagen (15 cm) = 175 pallets à 1920 kg = 340 t fundatie. Bruto CO2-opslag rond 9 kg per plaat = ~126 t (CCScredits?). ›› 2400 m2 deklaag (betonbestrating) à € 15/m2 rond 120 kg/m2 = 280 t. ›› rond 30 m2 per uur met twee ploegen à vier man = 640 manuren à € 50 (rond twaalf trajectdagen). Kosten a) 98.000 + b) 36.000 + c) 32.000 = 166.000 € = ~ 70 €/m2 exclusief kosten voor (transport)machines en projectleiding. Optimalisering is bij alle punten mogelijk. Demontage Recyclopad Tegels en platen schoonspuiten en palleteren.
67
Red zones Fietspaden, stallingen, het neemt steeds meer ruimte in ons kleine land. Daarom zullen we ook steeds slimmer en efficiënter moeten omgaan met die publieke ruimtes bij treinstations, bushaltes en marktpleinen in dorpen. Als er een stad is die de award ‘Nationale teveel fietsen stad’ verdient, dan is het de stad Utrecht. Ontzettend veel fietsen die op de beperkte parkeergelegenheden in de stad dicht op elkaar staan. De meeste fietsstallingen zijn altijd wel in gebruik, maar van de ´zijkantzones´ wordt niet altijd efficiënt gebruik gemaakt. De fietsenstalling van de toekomst is de multifunctionele fietsenstalling!
68
Voordelen ›› Fietsenstallingen meerdere functies: nieuwe laad- en losruimte voor winkeliers, extra voetgangerspad en in de avond: extra leefruimte voor bewoners van het centrum. ›› Flexibel gebruik van openbare ruimte (fietsenstallingen). ›› Aanbod van fietsenstallingen aansluiten op de vraag. ›› Tegengaan van wild parkeren: fietsen worden gecentreerd geparkeerd.
Inzender Anne Jans Apeldoorn gen worden gebruikt, multifunctioneel te maken. Als deze gebieden niet nodig zijn als fietsenstalling, dan kunnen deze op de rustige perioden van een dag gebruikt worden voor andere doeleinden: voetgangerspad, wandelzones, logistiek laden en lossen of gewoon weer als openbare ruimte in het centrum van dorpen en steden.
door het drukknopmechanisme de beugel omhoog schieten. Zodra je het voorwiel in de beugel plaatst, doorbreek je een sensor (GROEN). Zodra iemand zijn fiets er dus weer uithaalt, stopt de onderbreking van de sensor en zakt de fietsbeugel weer terug in de grond. Door op afstand te bepalen of in een zone de drukknoppen wel of niet in werking zijn, kunnen parkeergelegenheden nog beter afgestemd worden op de vraag. Dan kan door stadswachten worden doorgeven aan gemeentewerken of de zones wel of niet beschikbaar moeten zijn.
Voordelen van deze nieuwe manier van fietsparkeren: ›› meerdere functies van hetzelfde gebied mogelijk (voetpad & parkeerplek); ›› vraaggestuurd parkeerbeleid; ›› betere sturing van vraag en aanbod parkeermogelijkheden; ›› flexibel inzetbaar en betere doorstroming voetgangers mogelijk Je zorgt ervoor dat de randen van fietsenstallingen nu ook beschikbaar komen voor andere doeleinden. The red zones. Zones with more functions. Drukknop die fietsbeugel omhoog laat komen
Concept Met mijn concept wil ik de mogelijkheid bieden om gebieden in het centrum van steden, die vooral als fietsenstallin-
Case Study: Utrecht Centraal Ik heb als Study Case het centrum en treinstation van Utrecht genomen. Waar de rode strepen staan kan het concept worden toegepast. De midden fietsenstalling op de foto blijft wel zoals de traditionele fietsenstalling: 24 uur geopend en altijd beschikbaar om de fiets te stallen. Maar om economisch om te gaan met de ruimte om deze fietsenstallingen stel ik de Red Zones voor! Deze Red Zones zijn pas beschikbaar tijdens de spitsuren op een dag: als de traditionele fietsenstalling vol is. Zijn deze Red Zones niet in gebruik? Dan zijn deze beschikbaar voor andere doeleinden. Realisatie Het idee is om een beugel waarin je het voorwiel plaatst, in de grond te monteren (met betonfundament) Deze zit door middel van een gleuf in de grond/stoeptegel. Om deze omhoog te laten schieten, kan een fietser op de knop daarnaast drukken (met zijn voet). Door de kracht waarmee hij dat doet, gaat de hendel om de fietsbeugel eraf en komt de fietsbeugel omhoog! Doordat de beugel precies in de gleuf gelijk aan het trottoir staat, kan men er dus ook gewoon overheen lopen. Doordat een fietser op de knop drukt (ROOD), kan
Bovenaanzicht van het trottoir Aanbevelingen Door dit concept worden fietsenstallingen veel flexibeler ingezet en multifunctioneel. Op basis van de vraag worden parkeerzones nu gebruikt en niet meer op basis van de aanbodkant. Vraag en aanbod moeten veel beter aansluiten, dat is de kern van mijn idee. Het is een aanbeveling om bij fietsenstallingen aan te geven dat er bepaalde parkeertijden voor Red Zones beschikbaar zijn, bijvoorbeeld: 07:00 tot 19:00. Buiten deze parkeertijden worden deze zones weer ingezet voor andere doeleinden zoals extra voetpad, laad- en losruimtes voor de winkelier, maar vooral weer meer leefruimte voor de bewoners van het centrum. Het is ook mogelijk om er sancties aan te verbinden. Pas als dat goed aangegeven wordt (borden, media e.d.) komen deze zones echt vrij.
69
Ride + Park
Inzender Stephane Logger Slogica product design
RoadCem
Inzender Bart van der Krabben Van der Krabben Nanotech
Opbouw van een weg/fietspad
RoadCem en cement verdelen en door ondergrond vermengen
70
Stapsgewijs van zand tot fietspad: ›› Grond voorbewerken ›› RoadCem en cement verdelen en daarna door ondergrond vermengen met grondfreesmachine ›› Grond verdichten ›› Grond verzadigen met water zodat het hardingsproces kan beginnen ›› Fundering voorzien van toplaag (in kleur) van beton
Fundering voorzien van toplaag (in kleur) van beton
Grond verdichten
Grond verzadigen met water
Grond voorbewerken
Fundering gereed. Na 1 dag beloopbaar en na 2 dagen kan er een vrachtwagen overheen rijden
71
Snel fietspad Het snelle fietspad bestaande uit kant en klaar segmenten met ledverlichting, bewegingsmelders en verplaatsbaar wind-/ regenscherm. Het wind-/regenscherm kan middels de computergestuurde ringen in iedere stand (links, rechts, boven) gezet worden. De ringen kunnen eventueel nog met accessoires uitgebreid worden, zoals design blikvangers, camera’s, prullenbakken, etc. Ik vind dat het fietsverkeer zeker recht heeft , zelfs nog meer recht heeft, dan het autoverkeer, op goede fietswegen.
72
Inzender Jack de Bruin Waalre
Snelheidsdrempels Er is veel scooteroverlast. Veel fietsers voelen zich in elk geval niet veilig, maar er zijn ook veel voorbeelden van ongelukken of bijna ongelukken. Ik fiets zelf dagelijks. De scooters letten vaak slecht op en rijden te hard. Aan dat laatste is wellicht iets te doen. Het probleem is niet nieuw, ook toen er vooral brommers waren veroorzaakten die overlast. Een oplossing hiervoor was de snelheidsdrempel. Hoe sneller een tweewieler rijdt, hoe meer last de drempel geeft. De gemeente Houten legde deze als één van de eersten aan. Mijn idee is de snelheidsdrempel opnieuw in te voeren maar de nadelen ervan te verkleinen, en deze te combineren met andere maatregelen. Dit wordt hieronder toegelicht. Vorm Een nadeel was dat de drempels voor snelle fietsers ook hinder opleveren. De Fietsersbond raadt daarom sinusvormige drempels aan, die vloeiend omhoog en omlaag gaan1. Ik weet uit eigen ervaring dat deze soepel te passeren zijn met een redelijke snelheid. Een drempel die in een rechte lijn stijgt en dan weer daalt, veroorzaakt al bij lage snelheid klappen in het wiel. (Deze kan echter gemaakt worden van vlakke platen en zal goedkoper zijn!) Beton vormt een belangrijke rol in een sinusvormige drempel omdat alleen hiermee de vloeiende sinusvorm te produceren is. Visuele markering Ook een sinusvormige drempel zal enige hinder veroorzaken. Het is daarom belangrijk de drempel goed aan te kondigen. Dat gebeurt door strepen op het wegdek, bijvoorbeeld een zigzagpatroon of strepen overlangs die steeds dichter op elkaar liggen.
Verder wordt de drempel aangegeven met elementen uit het Self Explaining Road (SER) concept. Eén daarvan is dat door visuele kenmerken en door perspectiefwerking een hogere snelheidservaring ontstaat. Mensen zijn dan geneigd de werkelijke snelheid te verlagen 2,3. Dit kan gedaan worden door een versmalling met witte vlakken. Daarnaast door een glooiende, niet bots-gevaarlijke afscheiding langs de drempel aan te brengen. De afscheiding verhoogt de snelheidsindruk en voorkomt tevens zijdelings passeren van de drempel. De SER-kenmerken geven de scooters het gevoel harder te rijden maar zorgen ook dat de drempel herkenbaar is. Alleen dat al kan hen doen afremmen. Uitwerking De meest effectieve afmeting van snelheidsdrempels lijkt redelijk uitgekristalliseerd maar verdient nog wat extra onderzoek. Het SER-concept is vooral voor autoverkeer toegepast. Voor de toepassing op stedelijke én landelijke fietsroutes is ook aanvullend onderzoek nodig.
1.
http://www.fietsersbond.nl/fiets-verkeer/fietsinfrastructuur/fietspaden/
drempels-en-plateaus 2.
Samuel G Charlton; Hamish W Mackie; Peter H Baas; Karen Hay; Miguel
Menezes; Claire Dixon, 2010. Using endemic road features to create self-explaining roads and reduce vehicle speeds. Accident; analysis and prevention, Vol. 42, November 2010 3.
Lene Herrstedt, 2006. Self-explaining and forgiving roads – speed ma-
nagement in rural areas. ARRB conference, October 2006.
Inzender David de Bruijn Bilthoven
Zijdelings aanzicht van de sinusvormige drempel (deel van het rij oppervlak)
73 Bovenaanzicht van de snelheidsdrempel met aanvullende maatregelen
EERVOLLE VERMELDING b
Startblok; Groen & Ga Fiets is snel Fietsen is gezond, goed voor het milieu en soms zelfs sneller dan de auto. Nieuwe fietsinfrastructuur, zoals de zogenoemde fietssnelweg, zorgt ervoor dat we sneller van A naar B kunnen fietsen. Het oponthoud wordt geminimaliseerd en snelheden gemaximaliseerd. Nieuwe mensaangedreven voertuigen kunnen tot steeds hogere snelheden komen. Een stop bij een verkeerslicht is dan een tijdrovende, oncomfortabele onderbreking van een fietsrit. Het wachten op en vertrekken bij groen licht kost tijd en energie.
74
De kunst van het wachten Neem een willekeurig verkeerslicht en zie hoe fietsers hier wachten. De een houdt zijn hand op de paal met de detectieknop, de volgende zoekt elk willekeurig randje om op het zadel te kunnen blijven zitten, een ander staat met zijn fiets tussen de benen en de laatste staat zelfs geheel naast zijn fiets. Kijk je vervolgens hoe ze wegrijden, dan zie je een hoop handelingen en kracht maar weinig snelheid. De voorste fietsers zijn bovendien een extra rem voor de rest. Startblok voor een goede start Bij veel sporten is een startblok een bekend hulpmiddel om snel te kunnen vertrekken. Een startblok zorgt ervoor dat voeten en benen in een goede hoek staan, waarmee een ultieme krachtexplosie bij de start kan worden gegenereerd. ‘Groen en ga’, het motto van ons startblok, neemt dit principe als uitgangspunt. Het startblok is een opstaphulp voor fietsers die wachten bij een verkeerslicht comfortabel maakt. Je kunt gewoon op het zadel blijven zitten terwijl je op groen licht wacht. Comfortabel, en het kost minder energie.
‘Groen & Ga’ Het startblok is van beton en ligt aan de rechterzijde van een fietspad bij verkeerslichten ter hoogte van de paal met detectieknop. Het startblok is 30 cm hoog, dezelfde hoogte als een gemiddelde trapperas van een fiets. De ene voet wordt op het startblok geplaatst en de andere op de trapper. Het startblok zorgt ervoor dat het been onder een lichte hoek staat waardoor dus kracht gegenereerd kan worden. De voor- en achterzijde van het blok zijn afgeschuind, hiermee kan de kracht nog sneller in een voorwaartse beweging worden omgezet. De achterzijde is afgeschuind vanuit veiligheidsoverwegingen en zo kan een symmetrisch blok worden gemaakt dat fouten bij plaatsing voorkomt
Inzender Viviane de Groot Goudappel Coffeng In dit ontwerp kunnen de eerste twee fietsers in de rij gebruik maken van het startblok. Naar wens is dit eenvoudig te vergroten door een grotere mal te gebruiken bij de productie van het blok. Het startblok kleine ingreep, grote bijdrage Het startblok is een simpele oplossing met een klein ruimtebeslag, maar met een belangrijke bijdrage aan fietscomfort en snelheid op fietsinfrastructuur. Het blok is eenvoudig te plaatsen ook in bestaande situaties. Door het formaat en de uniforme vorm zijn de kosten voor realisatie laag.
Suntrack Fietsers zijn gesteld op een stukje vrijheid. Toch laten velen de fiets ‘s avonds staan, omdat de route die ze willen volgen over een duister fietspad voert. Verlichting ontbreekt meestal en de bermkanten zijn slecht zichtbaar, wat leidt tot extra ongevallen. De Suntrack is een innovatief systeem dat meerdere elementen met elkaar verbindt. Op de eerste plaats maakt het systeem gebruik van een duurzame energiebron die in het geheel is verwerkt. Deze energiebron zit veilig weggewerkt in een betonnen mal/blok/paal om ervoor te zorgen dat de gehele installatie hufterproof is. Gebruikmakend van deze energie zorgt dit systeem ervoor dat de fietser zich ‘s avonds comfortabeler voelt wanneer hij of zij zich op een fietspad begeeft. Een belangrijk voordeel is dat het systeem geheel autonoom werkt en weinig onderhoud behoeft. Inschakelen van het systeem gebeurt door een bewegingssensor. Wat is Suntrack? Element 1: Suntrack maakt gebruik van zonne-energie. Een zonnepaneel slaat overdag de energie op en deze energie kan ‘s avonds gebruikt worden om je route te verlichten. Let wel: kan verlichten, want wanneer er zich geen fietser op de route begeeft doven de lichten weer om zo de natuur zoveel mogelijk overlast te besparen. Element 2: Het gebruik van een robuust en duurzaam materiaal zorgt dat het systeem redelijk onderhoudsvrij is en dus geen extra werk oplevert voor gemeenten die het willen aanschaffen. Suntrack verlicht je route van element naar element. De verlichting volgt de kanten van het fietspad met een dunne straal licht ( lijkt op laser). Omdat de elementen zich aan
beide kanten van het pad bevinden, vormt zich zo in de duisternis een duidelijk contour van het fietspad. De verlichting wordt opgewekt door zonnepanelen en bevindt zich zo’n 30 cm van de grond af. Zij schakelt alleen in wanneer iemand het pad wil gebruiken. De elementen die je voorbij gefietst bent, doven automatisch.
Inzender G. Snip Praktijkschool Emmen
Een perfecte oplossing voor slecht zichtbare fietspaden op het platteland of in bosrijke gebieden.
75
Traversis Het idee komt voor het wensbeeld om in het binnenstedelijk gebied het fietsgebruik te bevorderen en de ruimtelijke inrichting te verbeteren. Met verbeteren ruimtelijke inrichting wordt bedoeld het verbeteren van het straatbeeld van met name de oudere wijken met portiekwoningen dat de bewoners geen goede bergruimte hebben voor afvalcontainers en fietsen.
76
Het idee is om de straat niet op basis van autoverkeer in te richten maar vanuit het fietsverkeer: stel het fietsverkeer centraal en beschouw autoverkeer secundair en bedenk daarbij tevens een oplossing voor stallingprobleem afvalcontainers, fietsen en auto’s. Op basis van deze gedachte is de Traversis ontwikkeld. ›› door het fietsnetwerk licht verhoogd aan te leggen (circa 1,5 meter boven maaiveld) wordt het gevoel voor veiligheid van de fietser sterk vergroot; ›› wanneer aan weerszijden de beplanting zo wordt gekozen dat het in een vorm van overkapping groeit, geeft het extra bescherming tegen weersinvloeden. De constructie biedt ook de mogelijkheid slim om te gaan met het verlichtingsplan, zodat het veiligheidsgevoel wordt versterkt zonder dat dit ten koste gaat van extra kosten of hinder voor de aanwonende; ›› onder de Traversis is ruimte aanwezig voor voldoende ruime fietsenstallingen kort voor de deur, waardoor het aantrekkelijk wordt de fiets in plaats van de auto te gebruiken. Een andere toepassingsmogelijkheid is de berging van de afvalcontainers voor de bewoners. Omdat fietsen en containers slechts een bergruimte van circa 1,5 m hoogte nodig hebben, wordt de aanleghoogte en kosten beperkt. ›› aan de andere zijde is gedacht aan ruimte voor de auto (in de vorm van een ‘halve’ carport). Door de enigszins
verdiepte aanleg, zodat een voldoende rijhoogte van 2,0 m wordt verkregen, ‘verdwijnt’ het lelijke blik uit het straatbeeld. Gekozen is voor aan halve overkapping voor het verkrijgen van een open gevoel en daarmee een veiliger gevoel; ›› omdat de parkeerruimte voor de auto’s enigszins verdiept wordt aangelegd, circa 0,5 m, kan deze constructie worden doorgetrokken naar de ondergrond van de fiets en containerberging. Hierdoor ontstaat een goed en veilige kabels- en leidingentunnel. Een andere mogelijkheid is deze ruimte te gebruiken als waterberging wanneer zich flinke stortbuien voordoen, zodat wateroverlast beperkt wordt; ›› door de straten in de wijk zo groen mogelijk in te richten in combinatie met eenrichtingsverkeer en het laten ‘verdwijnen’ van containers, fietsen en auto’s, wordt een flinke impuls gegeven aan het leefklimaat; ›› de op- en afritten kunnen bestaan uit simpele trappen (acht treden zouden voldoen moeten zijn) met een duwgoot; ›› het geheel is prefab te maken zodat afzonderlijke elementen aan elkaar kunnen worden gekoppeld voor een efficiënte bouw- en aanlegwijze. Alle genoemde inrichtingskeuzes bevorderen het gebruik van de fiets door het vergroten van de veiligheid (verhoogd, verlichtingsplan), bescherming tegen weersinvloeden (groene overkapping), positieve uitstraling (fietspad staat centraal, auto’s gedeeltelijk weggeborgen) en verbeterde stallingsruimte (dichtbij woning, maar toch veilig achter slot) zonder dat dit gepaard gaat met extra ruimtegebruik (dubbele functies) Dit concept is op allerlei wijze te variëren, afhankelijk van de locatie zelf.
Inzender Martin Voorma Arcadis
77
TraxEye, volledig groene fietspadmarkering De nieuwste innovatie op gebied van fietspadmarkering heet TraxEye. Deze groene wijze van markeren maakt het mogelijk om op een betaalbare manier de veiligheid en oriëntatie voor fietsers te vergroten. Tevens kunnen de kosten van (openbare) verlichting en lichtvervuiling voor flora en fauna worden gereduceerd. De bijdrage aan het milieu is evident. TraxEyes zijn letterlijk en figuurlijk de meest ‘groene’ oplossing op de markt!
78
We kennen ze allemaal wel...... de ‘glow in the dark’ stickers voor kinderkamers met sterren, manen en planeten. Na het opnemen van wat licht zijn ze in staat voor circa een uur een flauwe gloed uit te stralen. Indrukwekkend en leuk voor de kinderen, maar niet voor een toepassing in de openbare ruimte of voor bedrijfsmatige doeleinden. Met de TraxEye is het mogelijk geworden om met slechts 8 minuten daglicht gedurende 12 tot 16 uur een duidelijk groene gloed te geven. En dat met een verwachte levensduur van meer dan 10 jaar! Vroeger werden glow-in-the-dark producten gemaakt door gebruik van een laag niveau radio-actieve Radium. Zoals alle radio-actieve producten is gebleken dat deze zeer slecht zijn voor mens en milieu. Als contrast, voor de TraxEyes wordt gebruik gemaakt van kristallen zonder enige toevoeging van schadelijke chemicaliën. Sterker nog, de toegepaste kristallen zijn zo onschadelijk dat deze zijn goedgekeurd voor gebruik in kinderspeelgoed.
Markering van fietspaden Verharde fietspaden worden in Nederland aangelegd om op een veilige, comfortabele en makkelijke manier van A naar B te kunnen komen. Maar hoe is deze veiligheid in het donker gegarandeerd? Hoe is het tracé te zien? En waar is de rand van dit fietspad? Met name in het buitengebied is het markeren van fietspaden van groot belang voor de oriëntatie, geleiding en veiligheid van fietsers. Op veel fietspaden wordt wegmarkering aangebracht door middel van wegenverf. Hiermee wordt in dagsituatie de routing aangegeven. Om ‘s nachts wat te kunnen zien, worden straatlantaarns toegepast, maar die staan vaak op tientallen meters van elkaar. Hierdoor ontstaan slechts enkele lichtpunten die zelden de (sociale) veiligheid vergroten. TraxEyes bieden zowel overdag als in het donker een goede markering voor fietsers. Door de toepassing van een
Inzender Bart Schinkel Newvisibility International witte basis is deze goed te zien in dagsituatie en hoeft geen wegenverf te worden gebruikt. ‘s Nachts geeft de TraxEye een groene gloed die voor fietsers op circa 15 tot 20 meter te zien is. TraxEye is geen lamp, maar een duidelijke groene markering die in het donker bijdraagt aan de oriëntatie en veiligheid van voetgangers en fietsers. De voordelen van de TraxEye zijn: ›› toename van oriëntatie en veiligheid; ›› geen energieverbruik; ›› geen onderhoudskosten; ›› geen lichtvervuiling voor flora & fauna; ›› milieuvriendelijk; ›› zeer eenvoudige en snelle installatie. De TraxEye kan zeer goed op beton worden gemonteerd in drie eenvoudige stappen: ›› Stap 1: selecteer een geschikte plaats voor de toepassing van de TraxEye. Boor een gat van 4 mm in de ondergrond. ›› Stap 2: breng de TraxEye Bond aan op de onderzijde van de TraxEye en in het boorgat. ›› Stap 3: plaats de TraxEye en breng de verankeringspin aan. Sla de pin met een rubber of nylon hamer voorzichtig in de ondergrond.
Veloway In dit voorstel splitsen we het probleem van het fietspad als volgt: ›› analyse van de huidige situatie, problemen; ›› beperkingen geselecteerd voor de competitie; ›› veronderstellingen, mogelijke oplossingen, innovatie; ›› gekozen oplossing. Analyse huidige situatie Er bestaan drie typen van fietspaden naast elkaar: ›› fietspad op de weg in de bebouwde omgeving (gedeeld); ›› de weg op het platteland (gedeeld); ›› dedicated (niet gedeeld). In dichtbevolkte gebieden hebben we twee problemen: ›› het delen van de weg met verschillende voertuigen (fietsen, motorfietsen, scooters, auto's, vrachtwagens); ›› delen van het fietspad met voetgangers. In landelijke gebieden hebben we eveneens twee problemen: ›› verschillende snelheden (80 km voor motorvoertuigen en 20 km gemiddeld voor een fiets); ›› onbeschermde fietspaden (fietssuggestiestrook). Het fietspad ›› verschillende soorten: asfalt, beton, steenslag; ›› fietssuggestiestrook; ›› afmetingen vastgelegd door de nationale, regionale of lokale overheid, dus grote verscheidenheid aan systemen; ›› op een vaste plaats; ›› integratie met bestaande straten is soms succesvol, soms problematisch.
Beperkingen ›› gebruiksmogelijkheden van beton; ›› verbetering van de veiligheid; ›› passend maken in de bestaande gebouwde omgeving. Aannames Mogelijke verbeteringen: ›› normalisatie van breedte fietspad; ›› verhoog het gemak van uitvoering; ›› recyclebaarheid; ›› De integratie van nieuwe technologieën van beton: ›› NOx, fotokatalytisch beton; ›› fotoluminescerende harsen of aggregaten; ›› doorlaatbaar beton.
Inzender Marc-Andre Lacas Merignac (F) ›› verhoging van de veiligheid voor gebruikers; ›› verduidelijking van de signalering. Oplossingen 1 - Maak het fietspad modulair Standaard afmetingen van het fietspad (rechterzijde/linkerzijde, bocht, stalling, helling, kruispunt, obstakels en zijkanten). 2 - Maak het fietspad flexibel ›› mobiele betoncentrale op locatie; ›› flexibele verbindingen tussen de betonnen modules; ›› montage van betonnen modules. Gekozen oplossing: modulair fietspad = VELOWAY Door het modulaire systeem kunnen de verschillende benodigde elementen elk op hun eigen manier in beton gebouwd worden waardoor de kosten verminderen. Het fietspad zal met voorgespannen beton (met stalen wapening, indien nodig) worden aangelegd. De randen van het fietspad worden in beton (drycast, wetcast of prefab) aangelegd. De aansluitingen zijn gemaakt van beton, staal of composiet.
79
Tot slot We gaan ervanuit dat u met veel genoegen, verbazing en mogelijk ook wel bewondering en inspiratie alle ideeën in deze uitgave hebt gelezen. Maar met deze publicatie houdt het niet op. Veel ideeën zijn te waardevol om in een la te verdwijnen. Wij zullen daarom nog geruime tijd aandacht besteden aan de inzenders en hun ideeën, uiteraard in overleg en in samenwerking met de inzenders. Wil je op de hoogte blijven, bezoek dan regelmatig onze website www.indekiemgescoord.nl
80
Ideeënprijsvraag 2011 In de loop van 2011 wordt op genoemde website ook informatie geplaatst over de Ideeënprijsvraag 2011. We kunnen u nu al vertellen dat die het thema thermisch actieve gebouwen meekrijgt. Laat alvast uw gedachten hierover gaan, we nodigen u graag uit te zijner tijd aan deze nieuwe prijsvraag deel te nemen. Een nieuwe ronde, nieuwe kansen.
81
Colofon Deze uitgave is, zolang de voorraad strekt, gratis verkrijgbaar bij het Cement&BetonCentrum. Het is ook te downloaden via de websites www.indekiemgescoord.nl en www.cementenbeton.nl
82
Basisontwerp Manifesta, Rotterdam Lay-out Natasja Steenbergen, Cement&BetonCentrum Beeldmateriaal Pagina 23, 51, 53 en 63: Fietsberaad Drukwerk Kampert Drukwerk bv, Oss Uitgave Cement&BetonCentrum Postbus 3532 5203 DM ’s-Hertogenbosch T (073) 640 12 31 F (073) 640 12 84 E
[email protected] W www.cementenbeton.nl
83
Met meer fietsen in Nederland dan inwoners wordt er vanuit de overheid en andere organisaties veel aandacht besteed om meer van de fiets gebruik te maken. Het wordt dus druk op het fietspad zowel voor woon-/werkverkeer als recreatief fietsverkeer. Het fietspad is immers niet meer alleen voor fietsers bestemd. Ook racefietsers, skeelers, skaters, steppers, rolstoelers, scootmobielers, scooters, bromfietsers en snorfietsers maken er dankbaar gebruik van. Heel diverse groepen met eigen wensen en behoeften. Daarom heeft het Cement&BetonCentrum voor 2010 het thema Nieuwe Fietspaden gekozen.
84
Alle ingezonden ideeën van de prijsvraag ‘In de kiem gescoord: Nieuwe Fietspaden’ zijn gebundeld tot een publicatie. Deze toont de grote verscheidenheid van ideeën omtrent fietspaden, en dient tevens als inspiratie voor ontwerpers, opdrachtgevers en beheerders om fietspaden vanuit een ander perspectief te bekijken en eens voor iets anders te kiezen dan voor een gewoon (asfalt) fietspad.
