Nieuw: Klasse voor Kinderen EXTRA

Nr.118 • Oktober 2001

www.klasse.be

Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

䊳

Racisme op school

䊳

Hoe graag komen uw leerlingen?

䊳

Nieuw: Klasse voor Kinderen

M EE ST E ERXT STRA U K K EN

«De zelfmoordpiloten zijn ook naar school geweest. Spijtig genoeg alleen maar naar scholen waar slechts één mening telt. De resultaten daarvan zijn verschrikkelijk.»

(advertentie)

IN DIT NUMMER Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen Uitgegeven door het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap departement Onderwijs Nr.118 • Oktober 2001 Hoofdredacteur Leo Bormans Productcoördinator Diana De Caluwé Eindredacteur Gaby De Moor Redactie Jan T’Sas, Dirk Vander Beken, m.m.v. Veerle Devos, Michel Van Laere, Bavo Wouters, Dirk Neyens Redactiesecretaris Patrick De Busscher Secretariaat Anny Lecocq, Veerle De Smet, Nadine De Cuyper Foto’s Luc Daelemans, e.a. Cartoons Camp Vormgeving Artefact Verantw. uitgever Georges Monard, Hendrik Consciencegebouw, 1210 Brussel Abonnement (10x per jaar): 990␣ fr. Alle Vlaamse leerkrachten, CLB-medewerkers enz. (van elk net en van elk niveau) krijgen KLASSE gratis. Adreswijzigingen uitsluitend regelen via de eigen schooladministratie. Er is ook een Klasse voor Ouders (t.e.m. tweede jaar secundair onderwijs) en MAKS! (van het derde tot het zevende jaar secundair onderwijs) voor scholen die dat wensen. KLASSE, Koning Albert II-laan 15, 1210 Brussel Tel. redactie 02 553 96 86 Tel. coördinatie 02 553 96 94 Tel. abonnementen 02 553 96 84 Tel. publiciteit 02 553 96 94 Tel. KLASSE voor Ouders 02 553 96 90 Tel. MAKS! 02 553 96 92 Fax 02 553 96 85 E-mail [email protected] URL www.klasse.be

KAMIKAZESCHOLEN De leerlingen wilden er plots allemaal over praten: terroristen, moslimfundamentalisten, kapitalisme, economie en veiligheid… Woorden waar je enkele weken geleden in de klas niet eens moest over beginnen. Het zou spijtig zijn de kans nu niet te grijpen en meteen over te gaan naar de leerstof van de dag. Echte waarden en sociale houdingen leert een mens in zijn schooltijd, maar lang niet alleen op school. In het Engels kunnen we een beter onderscheidmakentussentweesoorten leren: to learn and to teach. «Active citizenship is learned, rather than taught». Betrokkenheid, politieke zin en verantwoordelijkheid léér je. Het wordt je niet onderwézen. Dat proces verloopt niet via het formele circuit van handboeken, schema’s en leerplannen maar via het informele van media, familie, vrienden en andere mensen. Daarom is de mens achter de leraar nu zo belangrijk. Om samen met de leerlingen kritisch te reflecteren op wat er in de wereld gebeurt. De zelfmoordpiloten zijn ook naar school geweest. Spijtig genoeg alleen naar scholen waar slechts één mening telt. De resultaten daarvan zijn verschrikkelijk.

Racisme op school

Vizier 4-9

Het gaat niet alleen over racisme tussen leerlingen. Ook leerkrachten gedragen zich soms racistisch: bewust en onbewust. En hoe eerlijk is de onderwijsstructuur zelf als allochtonen veel meer moeten blijven zitten, amper doorstromen naar ASO en acht keer minder kans hebben om aan hoger onderwijs te beginnen? www.klasse.be/kvl/118/4

Leraars staken

✘ Kerstmis in Barcelona? Win de citytrip p. 37

Journaal 10-14

Leraars gaan staken omdat ze plots niet meer op 55 jaar kunnen stoppen met lesgeven. Klasse volgt de actualiteit op de voet. Vijf bladen journaal en daarnaast dag aan dag de nieuwste evoluties en achtergronden op www.klasse.be. www.klasse.be/kvl/118/10

Test uw school

35

Hoe goed voelen uw leerlingen zich op school? De resultaten van nieuw onderzoek tonen aan waarin scholen wel en niet van elkaar verschillen (zie p. 44). Doe meteen de test voor uw eigen school. www.klasse.be/kvl/118/35

Inspraak uit de pampers?

38

«Ze roepen plots vuile Bin Laden naar mij.» Vizier p. 4-9

«Het is ver gekomen», schrijft een boze onderwijzer. «Weldra zullen we nog inspraak moeten geven aan kinderen in de pampers.» Inspraak in het basisonderwijs boezemt hem en zijn collega’s angst in. Is dat overal zo? www.klasse.be/kvl/118/38

Nieuw: Klasse voor Kinderen

40

Waar leraars bieten rapen

42

Vanaf 1 januari krijgen ook kinderen in het vijfde en zesde leerjaar een eigen Klasse. Het blad wil leerlingen, leraars en scholen ondersteunen op weg naar nog meer verdraagzame, groene, veilige, gezonde, participatieve scholen… Wie mee wil doen kan nu inschrijven. www.klasse.be/kvl/118/40

In de reeks Collega’s uit het buitenland ontmoeten we deze week Miana Laculeanu (26). Zij geeft les in Roemenië. Om geen honger te lijden gaat ze in het weekend, net als haar collega’s, bieten rapen op het veld. Hoe houdt ze dat vol? www.klasse.be/kvl/118/42

Leren leren

Leraars VIP bij honderd Meesterstukken p. 15

46

Het misverstand blijft groot: leerlingen leren leren is heel wat anders dan hen leren studeren. Nochtans maakt net die lerende houding het grote verschil, zowel voor resultaten als welbevinden. Leraars op De Eerste Lijn. www.klasse.be/kvl/118/46

En ook: Idee p. 15-33 / Mensen met Klasse p. 36-37 / Brieven p. 47-49 / Tips bij de nieuwe Maks!, Klasse voor Ouders en Klasse op internet p. 50

EXTRA: MEESTERSTUKKEN

Weldra op de wereld: Klasse voor Kinderen. Schrijf nu in. p. 40

Uw VIP-plaatsen zijn gereserveerd voor meer dan honderd uiteenlopende culturele voorstellingen in heel Vlaanderen. Als leraar krijgt u bovendien overal een verrassend en educatief extraatje. Neem de extra bijlage meteen uit dit blad en bevestig uw komst.

Wanneer staken we? Hoe reageren leerkrachten en leerlingen op terrorisme, racisme en oorlog? U volgt het allemaal rechtstreeks op www.klasse.be KLASSE NR.118 3

VIZIER

«Ik ben geen racist, Rachid gaat al jarenlang elke week twee keer naar de karateclub en één keer naar de moskee. Nee, hij bereidt zich niet voor op een jihad. Bart houdt ook van karate. Dat maakt hem nog geen neonazi, klaar voor een pogrom op maghrebijnen of sikhs. Rachid en Bart hebben allebei respect voor het leven en kennen de waarde van een geweldloos bestaan. Na ‘zwarte dinsdag’ meer dan ooit. Rachid is negentien en slaagt niet voor het zesde jaar beroeps. De klassenraad geeft hem het advies naar het deeltijds beroepsonderwijs over te stappen. Omdat hij dat niet wil, weigert de school hem als zittenblijver in te schrijven. Bart, ook negentien en al jarenlang Rachids maat in de karateclub, heeft ondertussen zijn eerste kandidatuur lichamelijke opvoeding met succes afgerond. Rachid is geen uitzondering. Eén op vijf leerlingen in het gemeenschapsonderwijs (21␣ %), bijna één op zeven in het officieel onderwijs (14,4␣ %) en meer dan één op tien 4 KLASSE NR.118

䊳 www.klasse.be/dossier/migranten

(11,7␣ %) in het vrij onderwijs zitten niet op leeftijd. Ze liepen een jaar of meer schoolachterstand op. Nationaliteit en etnische afkomst hebben in Vlaanderen bovendien een grote invloed op de schoolloopbaan. Allochtonen zitten gemiddeld veel minder op leeftijd dan autochtonen en stromen veel minder vlot doorheen hun schoolloopbaan. Gemiddeld hebben ze twee jaar vertraging, zegt de Federatie van Marokkaanse Verenigingen. Slechts één op vier niet-Belgische leerlingen verlaat het Vlaamse secundair onderwijs met een diploma of getuigschrift. De kans is dus zeer klein dat een Rachid naast een Bart in het auditorium de wetenschappelijke achtergronden van de karatesport onder de duim krijgt. Van de Turkse en Marokkaanse jongeren zit, volgens de Federatie, niet eens één procent in het hoger onderwijs.

Valse start

Al in het eerste jaar van het lager onderwijs zitten

maar…» drie op tien van de ‘vreemde’ leerlingen niet meer op leeftijd. Dat bewijst recent onderzoek van het Hoger instituut voor de arbeid (Hiva). In het tweede leerjaar is dat bijna vier op tien, in het vijfde één op twee. Op het eind van de basisschool ligt de vertraging van de niet-Belgische kinderen drie tot vier keer hoger dan die van de Belgische. Op de secundaire school versnelt hun achterstand nog meer, vooral in het beroepssecundair (BSO) en het kunstsecundair onderwijs (KSO), minder in het technisch secundair onderwijs (TSO) en het minst in het algemeen secundair onderwijs (ASO). Zes van de tien niet-Belgen zitten niet meer bij hun leeftijdgenoten in het eerste jaar. In het derde jaar zijn het er al meer dan zeven op tien. Nadien gooien deze leerlingen sneller de schoolpoort achter zich dicht. Bij de vroegtijdige schoolverlaters zijn ze oververtegenwoordigd. Net zoals ze verhoudingsgewijs met meer zijn in BSO, deeltijds beroepsonderwijs

(DBSO) en het buitengewoon (lager en secundair) onderwijs, al neemt dat laatste cijfer gestaag af. In ASO-, TSO- en KSO-richtingen zijn ze ondervertegenwoordigd. Van tien Belgische jongeren zitten er iets meer dan vier in ASO, iets meer dan drie in TSO en bijna drie in BSO (41␣ %-32␣ %-27␣ %). Van tien niet-Belgische leerlingen zitten er maar twee in het ASO, twee en een halve in TSO en vijf en een halve in BSO (21␣ %-25␣ %-54␣ %).

Achterstelling

Volgens het Vlaams Minderhedencentrum hebben we te maken met een probleem van achterstelling van kinderen van gezinnen die uit de migratie afkomstig zijn. Het onderwijs veroorzaakt achterstand, houdt hem in stand en doet hem toenemen. Factoren uit het school- en onderwijsbeleid zorgen voor minder kansen en slechtere uitkomsten voor migrantenleerlingen. Of hoe scholen soms ongewild discriminatie en racisme uitlokken. ■ KLASSE NR.118 5

VIZIER

Negen verhalen, levensechte getuigenissen over discriminatie en ervaringen met mono- en multiculturele scholen.

De negen kleuren van de regenboog

Kleurstof voor het gelijkekansendebat dat op 1 september 2002 rond moet zijn. Geen zeven maar negen kleuren van de regenboog. Want plotseling blijken ook zwart en wit kleuren.

6 KLASSE NR.118

Telli Sertkaya: «In volle klas zei de lerares dat moskeeën niet kunnen in Vlaanderen»

«Onderwijs is de enige oplossing tegen racisme», vindt Telli Sertkaya. Haar Turkse grootvader kwam uit Konya naar België in de jaren zestig. Haar vader was toen acht. Telli is ‘van de derde generatie’. Ze studeerde pas af aan de Arteveldehogeschool als maatschappelijk werker. «Mijn vader is een arbeider maar hij stimuleert ons actief om door te zetten. Niet alle allochtonen krijgen die kansen, maar er zijn er ook veel die ze niet aangrijpen. Veel arbeiderskinderen blijven arbeiders. En veel kansarmen blijven kansarmen. Het is moeilijk die vicieuze cirkel te doorbreken.» Eerst deed ze TSO Secretariaat. «Elitaire Gentse scholen weigeren je als Turkse, zelfs met een Belgische identiteitskaart, maar ik mocht zonder problemen inschrijven op het Onze-Lieve-Vrouwecollege in Ledeberg en had er goede contacten met autochtonen. We waren toen met twee allochtonen op een klas van zestien. Ondertussen zijn dat er veel meer. Ik herinner me één zeer anti-islamitische lerares geschiedenis die in volle klas opmerkte dat het toch niet zou mogen: moskeeën in katholiek Vlaanderen. Ik voelde me daar heel slecht bij. Net als bij zo’n huis-aan-huispropagandablad dat bulkt van vooroordelen. Zo moet mijn moeder zich ook voelen als ze zomaar op straat in Gent de opgestoken middenvinger krijgt.» «Mijn zus doet politieke en sociale. Mijn oudste broer is laaggeschoold. Mijn kleine broer hebben we net van een concentratieschool weggehaald om hem naar een school te sturen die je multicultureel kan noemen. Zodat hij beter Nederlands leert. Een concentratieschool is volgens mij geen goede zaak. Als er

weinig leerlingen op een school zitten die thuis Nederlands spreken, is er ook minder Nederlandse conversatie en beheersen de allochtonen als ze zo’n school verlaten het Nederlands minder goed. Ik zie dat ze huiswerk opkrijgen dat ze minder uitdaagt. Voor Turkse leerlingen is Nederlands leren vaak nog moeilijker dan voor Marokkaanse. Met hun verschillende Berberse dialecten hebben zij het Nederlands nodig om met elkaar te converseren. Ik geloof dus niet echt in Onderwijs in Eigen Taal en Cultuur. Ik geloof in een volledige onderdompeling in het Nederlands. Want terugkeren doen we toch niet.»

Yeter Keten: «Ik kon geen naald vasthouden, maar toch moest ik Kleding doen» «Allochtone jongens doen Mechanica, allochtone meisjes Kleding. Dat lijkt bijna wetmatig.» Aan het woord is Yeter Keten, intercultureel bemiddelaar op de Provinciale Dienst Minderheden van de provincie Oost-Vlaanderen. «Allochtone ouders zijn vaak niet goed op de hoogte van wat er in het Vlaamse onderwijs allemaal kan. Ze zijn niet zo mondig, hebben weinig contact met de school of het CLB. Mijn ouders zijn laaggeschoolde Turkse immigranten. Ik zat in een concentratieschool. Noch de leraren of het CLB hebben me aangeraden iets te studeren waarin ik me kon ontplooien. Ik kon geen naald vasthouden, maar deed toch vier jaar Kleding. Ik wou almaar liever met mensen werken, niet met stoffen. Maar mijn mogelijkheden waren ondertussen al sterk beperkt. Ik schakelde over naar kinderverzorging. Toen ik nadien deelnam aan het tewerkstellingsproject “Interculturalisme van de kinderdagverblijven” ontdekte ik dat ik meer in mijn mars had. Ik kreeg zelfver-

䊳 www.klasse.be/kvl/62/30 Meer dan kleur bekennen - Intercultureel onderwijs 䊳 www.klasse.be/kvl/97/49 De Eerste Lijn

Kansarmoede www.antiracisme.be Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding

«Alsof wij buitenaardse wezens zijn» trouwen en nam zelf mijn toekomst in handen. Ik volgde de deeltijdse opleiding voor Jeugd- en gehandicaptenzorg. Nadien ook de vierjarige deeltijdse opleiding voor gegradueerde orthopedagogie. Ik studeerde af met grote onderscheiding. Scholen houden veel te weinig rekening met verschillen. Niet dat ik vind dat ze mij speciaal moeten behandelen, maar ze mogen toch oog hebben voor mensen met een verschillende achtergrond. Extra taalles, huiswerkbegeleiding, meer informatie over het schoolsysteem, het helpt mensen die dat van thuis niet meekrijgen.»

Aziz Aznay: «Dom alledaags racisme deert me niet» «School en CLB remmen je veeleer af dan dat ze je stimuleren», meent Aziz Aznay in vloeiend Nederlands met een licht Waas accent. «Dat is een indirecte vorm van racisme.» Aziz, van Marokkaanse afkomst, is de enige allochtone student in de opleiding marketing aan de Hogeschool Gent. «Na mijn eerste graad secundair onderwijs werd mij afgeraden ASO te doen. Dat zou te zwaar zijn volgens het CLB. Gelukkig was er een intercultureel bemiddelaar die me aanmoedigde. Je moet al heel zelfstandig zijn om als allochtoon naar het hoger onderwijs door te stromen. Op thuis moest ik niet echt rekenen, ik was hun tolk op het oudercontact. Dom alledaags racisme deert me niet, al ondervind ik het zelfs bij enkele docenten. Dat jonge mensen met veel capaciteiten weinig of geen hulp krijgen en daardoor afhaken, daaraan til ik zwaarder. Maar ik zie toch vooruitgang. Als er meer allochtonen in het onderwijs en in de openbare diensten zullen werken, kan het echt veranderen. De autochtonen kunnen nog iets leren van onze openheid», voegt hij eraan toe. «Wij Marokkanen zullen geen tien jaar naast een Joegoslavische familie wonen zonder ze te leren kennen. Soms denk ik dat de Vlamingen wat meer zon nodig hebben om open te bloeien.»

Fadime Köse: «Allochtone kinderen moeten uitmuntend presteren vooraleer ze een A-advies krijgen»

Ze kwam na haar tweede leerjaar in Turkije naar België. Dat tweede jaar deed ze over in een Gentse stedelijke basisschool om de taal bij te benen, wat goed lukte. Ze spreekt nu minstens zo vlot Nederlands als de schepen van onderwijs tegenover wie ze in de Gentse gemeenteraad zit. «Ik begon aan een eerste jaar secundair onderwijs met technische optie. Ikzelf en enkele leraren merkten op dat ik verkeerd zat en ik stapte over naar een eerste jaar met optie algemene vakken. Allochtone kinderen moeten uitmuntend presteren vooraleer ze een A-advies krijgen», ondervond ze. «Mijn ouders stimuleren ons zodat wij allemaal aan de universiteit studeren, maar de scholen benaderen de loopbaan van allochtonen meestal negatief. Ook bij de VDAB vroegen ze me overigens waarom ik toch sociologie heb gestudeerd. Had dan iets praktisch als textiel of verpleegkunde gedaan, zeiden ze. Alsof een allochtoon geen academische loopbaan mag hebben. In de lerarenopleiding heb ik van sommige studenten de grootste onzin over kansarmoede en over het beroepsonderwijs gehoord. De discriminatie zit echt in de schoolstructuren verweven. Het hele onderwijs is broodnodig aan een mentaliteitsverandering toe. Nu zijn bijna alle leerkrachten uit de middenklasse. Zij dragen de waarden van die sociale groep over. Zij weten meestal niet hoe zij zich voor een klas met leerlingen met diverse

achtergronden moeten gedragen. Ze kunnen zich niet in alle leerlingen inleven. Alsof allochtonen buitenaardse wezens zijn. Eigenlijk doet het buitengewoon onderwijs dat beter dan het gewone: rekening houden met kinderen met verschillende capaciteiten en tempo’s. Het onderwijs is te lineair en te veel doordrongen van eenheidsdenken.»

Yasemin Köyut: «Zoveel achterlijke gedachten over allochtonen» «Ik word giftig als ik denk aan een lerares in een Lokerse basisschool. Die stuurt bijna alle allochtone leerlingen van het vijfde leerjaar naar het eerste beroepsvoorbereidend jaar. Ze laat ze niet eens het zesde doen omdat ze niet in hun capaciteiten gelooft. Net als de CLB-medewerker die me ASO afraadde en BSO aanraadde toen ik twaalf was.» Yasemin Köyut koos toen maar TSO als gulden middenweg. Uit vrije wil ging ze daarnaast op vrijdagavond naar de Turkse school om over de cultuur van haar voorouders te leren. En ‘s zondags naar de islamschool. «In het vierde jaar TSO Secretariaat-talen in Lokeren was er een leerkracht die met vooroordelen over migranten rondliep. ‘Mogen jullie wel uitgaan?’ vroeg hij aan mij en mijn Turkse vriendin. We waren de enige allochtonen in die klas. En: ‘Mag jij wel mee op schoolreis naar Engeland?’. Dat soort steken onder water. Alsof je alle Turken en alle allochtonen over dezelfde kam kan scheren. Onze ouders voeden ons thuis toevallig erg vrij op. Ik heb ook veel ‘Belgische’ vrienden. Ik kwam in opstand en hij dreigde met de directie. Toen moest ik nablijven voor een gesprek en dat verliep gelukkig heel goed. Hij zag kennelijk in dat hij bevooroordeeld reageerde. Nadien waren we de beste vrienden. Je moet je als allochtoon almaar extra bewijzen. Zelfs al is je uiterlijk helemaal westers en blank, je Turkse familienaam volstaat om je anders te behandelen. Door met onderscheiding te slagen toon ik wat ik waard ben. Aan de Arteveldehogeschool in Gent - waar ik de enige ben met een Turkse naam in de lerarenopleiding Handel-Informatica-Burotica is er ook een taalleerkracht die me bij het begin van het academiejaar graag voor het bord riep om me extra op de rooster te leggen. Ik blijf daar kalm bij maar ik voel het wel. Mijn docent agogische vaardigheden gaf me het voorbije jaar anderzijds de kans mijn kennis van mijn cultuur aan mijn medestudenten mee te geven. Ik stond ervan versteld welke achterlijke gedachten sommigen er over allochtonen op na houden. Hoe bang ze zijn voor allochtone jongens bijvoorbeeld, alsof dat allemaal criminelen zijn.»

ROOD, GROEN OF ORANJE HAAR? «We krijgen sinds 11 september uitzonderlijk veel vragen over racisme, fundamentalisme en zo.» Christophe Callewaert van School Zonder Racisme weet dat er ook op scholen veel discussie ontstaat na de aanslag op het World Trade Center. «Er zijn af en toe spanningen op de speelplaats en de meeste leerkrachten spelen daar goed op in. Zij nuanceren de zwartwitbeelden. Wij hebben een pakket aanbiedingen klaar liggen om daarbij te helpen: een brochure waarin jongeren over de islam getuigen, de alternatieve excursie ‘Brussel anders bekeken’, het Safispel. In de basisschool spelen de kinderen dat ze rood, oranje of groen haar hebben. Waarmee ze discriminatie aan den lijve ervaren. Als je school dat wil, sturen we zelfs getuigen naar je klas.» School Zonder Racisme vzw - Cellebroersstraat 37 - 1000 Brussel - tel. 02 511 16 36 fax 02 503 37 40 www.schoolzonderracisme.be - [email protected]

NEW YORK: REACTIES UIT DE KLAS Lees nu de getuigenissen op www.klasse.be/KVL/118/4-c en neem deel aan het forum Vrede en vergelding op www.klasse.be/forum.

Patrick Meekers: «Wij kunnen niet alle anderstaligen opnemen» «Het is een verschrikkelijk dilemma om nee te zeggen tegen ouders die naar een ‘vrij land’ kwamen om hun kinderen een toekomst te geven», meent Patrick Meekers, directeur van De Pijl, basisschool van het gemeenschapsonderwijs in Antwerpen. «Maar wij kunnen echt niet alle kinderen van anderstalige origine opnemen die zich aanbieden. Het moet werkbaar blijven voor onze leraren die al die leerlingen Nederlands moeten leren terwijl de brede samenleving en zelfs de onderwijskringen neerkijken op hun werk. Vier op tien van onze leerlingen zijn autochtonen, zes op tien allochtonen. De minister heeft kennelijk begrip voor scholen als de onze en daar zijn we blij mee.»

䊳 www.klasse.be/kvl/21/26 Mijn leerlingen zijn racistisch maar wat doe ik daaraan? - Richtlijnen om racisme en fascisme op school onaantrekkelijk te maken 䊳 www.klasse.be/kvl/94/45 De Eerste Lijn - Verschillen

KLASSE NR.118 7

VIZIER

«De discriminatie zit in de structuren en de mentaliteit.»

«Ik til er zwaar aan dat jonge allochtonen met veel capaciteiten door gebrek aan hulp afhaken.»

«Wij hebben door het onderwijsvoorrangsbeleid (OVB) 65 uur extra voor onze doelgroepleerlingen», rekent hij voor. «Wie ons dat benijdt, heeft geen benul van de complexe situatie waarin wij werken. Met kinderen van 47 verschillende nationaliteiten in 12 klassen zouden we niet om de twee jaar aanwendingsplannen hoeven in te dienen, vind ik, en niet jaarlijks inspectie over dat OVB moeten krijgen. Dat ze het organiek maken en ons wat zekerheid bieden. Nu is er hier een groot verloop van leerkrachten. Ons schoolteam is creatief en gemotiveerd, maar leerkrachten hebben hier echt dubbel zoveel werk. Uitgeputte mensen worden vaker ziek. Jonge leerkrachten vervangen hen een tijd, bouwen expertise op en zijn alweer snel weg. Dan kunnen wij op zoek naar nieuwe vervangers en opnieuw beginnen.»

genoeg was. ‘Hij heeft 79 procent’, zeg ik. ‘Ja, maar hij komt uit een school waar dat eigenlijk maar 59 procent betekent’, antwoordden ze.» Het betrof de basisschool Sint-Agnes in Borgerhout, die bekend staat als een goed presterende multiculturele basisschool met vijftig procent allochtonen en vijftig procent autochtonen. «Mijn oudste broer heeft een B-attest van het vijfde jaar BSO en kreeg het advies over te stappen naar het deeltijds onderwijs. Hij is negentien maar wil toch liever het zesde en zevende jaar in voltijds secundair onderwijs afmaken. Dat werd hem in drie Antwerpse scholen uit verschillende netten geweigerd. We dienden een klacht in bij de beoordelings- en bemiddelingscommissie. In afwachting van het resultaat, mag hij nu toch in het stedelijk instituut Antwerpen-Kiel beginnen.»

Kris Bosmans: «Wij weigeren alleen leerlingen die al op verscheidene scholen zware problemen met discipline hadden»

N: «Met mijn hoofddoek mocht ik alleen naar het kringloopcentrum»

«Ouders van kansarme jongeren willen dat hun kinderen kansen aangrijpen maar ze kunnen het vaak niet goed overbrengen.» Dat is het standpunt van Kris Bosmans, tot voor kort verantwoordelijk voor het onderwijsvoorrangsbeleid aan een atheneum in Gent. «Onder meer met het lessenpakket Leefsleutels proberen wij onze kansarme leerlingen ‘fierheid’ mee te geven, geloof dat ze belangrijk zijn en iets kunnen. Want ze hebben een negatief zelfbeeld, vaak vrienden met een storende invloed en socio-emotionele problemen. Ook door de stapsgewijs opgebouwde remediëringslessen Nederlands ervaren ze een beetje succes. Meer dan de helft van onze leerlingen is van allochtone afkomst. Ongeveer vier op tien van onze leerlingen heeft geen Belgische identiteitskaart. Wij weigeren alleen leerlingen die al op verscheidene scholen zware problemen met discipline hadden. Ik ga ermee akkoord dat onderwijs aan een homogene monoculturele groep minder interessant is en dat het daarom goed is dat je binnen een scholengemeenschap tot een zekere spreiding komt.»

Nadia Zekri: «Mijn broer is twintig procent minder waard» «Mijn zus deed haar secundair onderwijs met succes in een college in Borgerhout», vertelt Nadia Zekri. «Mijn jongere broer wilden ze echter niet inschrijven omdat zijn rapport van het zesde leerjaar niet goed

«Na heel wat geharrewar hebben ze ons toegelaten in dat atheneum», vertelt de jonge Marokkaanse vrouw die liever anoniem blijft. «Drie Marokkaanse meisjes met hoofddoek in het zevende jaar BSO. Voorheen zaten we in het stedelijk onderwijs waar een toffe pedagoge van het CLB ons had aangeraden via een zevende jaar een diploma secundair onderwijs te halen. Ik wil immers voortstuderen en assistent in de psychologie worden. Mijn vriendin denkt aan vroedkunde. Wij namen echter de verkeerde start toen we twaalf waren: het beroepsvoorbereidend jaar. ‘Mag ik mijn hoofddoek dragen?’ vroeg ik aan de telefonist. Toen ik om twee uur ter plaatse kwam, hadden ze al een bijzondere vergadering bijeengeroepen die oordeelde dat de andere leerlingen zich niet aan ons zouden kunnen aanpassen. De islamleerkracht was daar wel niet bij. Eerst ben ik huilend weggegaan, maar nadien ben ik kwaad terug gegaan en heb ik met de media gedreigd. Toen mocht het wel. We stelden zelf stageplaatsen voor in het centrum van de stad. Geen enkele vond de stagebegeleidster goed: te hoge verplaatsingskosten en te weinig parkeermogelijkheden voor haar. Ze plaatste ons in het kringloopcentrum. Ik werd er lastig gevallen door een psychisch labiele medewerker, maar kreeg geen nieuwe stageplaats toegewezen. Ondanks doktersattesten. Uiteindelijk kregen we onvoldoende voor de stage en zijn wij allebei niet geslaagd. We hebben inderdaad geweigerd vuile zelfklevers van de vloer te krabben. Alleen het derde meisje is geslaagd.» ■

LEERLINGEN WEIGEREN? Hoe zullen scholen voortaan met gelijke kansen omgaan? 2001-2002 is beslissend voor hun houding tegenover nieuwe Vlamingen. Alle Vlaamse burgers en instellingen zijn onderworpen aan de Belgische Grondwet, de Europese richtlijn 2000/43/EG tegen discriminatie, de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, het Kinderrechtenverdrag. Wettelijke teksten die de ongelijke behandeling van kinderen in het onderwijs als een vorm van discriminatie veroordelen. Sinds 1993 spreken scholen in een aantal gemeenten af over de vrijwillige lokale gespreide toelating van allochtone leerlingen, op basis van de ‘non-discriminatieovereenkomst’. Bedoeling van deze verklaring was de gelijke kansen van allochtonen te vergroten door ze - met hun medewerking en zonder de wetten te overtreden - over de scholen te spreiden. Wetenschappelijke onderzoekers als Paul Mahieu en 8 KLASSE NR.118

Christian Kesteloot en veel betrokkenen zijn van mening dat deze doelstelling niet is gehaald. Anderen wijzen op het goede resultaat van multiculturele scholen die niet zouden bestaan zonder de overeenkomst. Op 1 september 2002 moet het nieuwe gelijkekansenbeleid van minister Vanderpoorten - vastgelegd in een Vlaams decreet - van start gaan. Eind 2000 stelde de minister haar visie voor aan het Vlaams Parlement en de samenleving (zie www.ond.vlaanderen.be/gelijkekansenbeleid). De minister beaamt dat de school verplicht is leerlingen in te schrijven als hun ouders het pedagogisch project van de school aanvaarden (aanvaardingsplicht). Zij hebben recht op het onderwijs van hun keuze. Dat inschrijvingsrecht wil zij verzoenen met het voortbestaan van multiculturele scholen. Om te vermijden dat er een duaal onderwijs ontstaat of groeit met een grote concentratie van allochtone leerlingen in de ene

䊳 www.schoolzonderracisme.be Getuigen naar uw school 䊳 www.lbr.nl Nederlands Landelijk Bureau voor Racismebestrijding 䊳 www.vmc.be Vlaams MinderhedenCentrum

«Ze kijken neer op onze school» «VUILE BIN LADEN» «Vuile Bin Laden. We krijgen jouw soort nog wel.» Op de speelplaats wenst sinds 11 september menig leerling zijn ietwat minder blank uitziende schoolgenoten naar de duivel. Hoe kan het ook anders? In het World Trade Center vinden duizenden de dood omdat hun belagers Amerika des duivels vinden. Op straat vindt een sikh de dood omdat zijn aanvaller de demon Osama Bin Laden in hem ziet. Er is meer nodig dan enkele lessen of een project om taaie vooroordelen weg te nemen. Om nu dringend mee te beginnen: vijftien haalbare tips voor antiracistische actie in de klas en op school. Hoe het ook anders kan.

1. De jeugd is rot. Leg je leerlingen een fictieve brief voor van mensen uit de buurt van de school die klagen over het onuitstaanbare gedrag van de leerlingen van je school. Uit de brief moet blijken dat de buren veralgemenen en negatief zijn. De leerlingen ervaren zo wat je voelt als een onwetende je tot zondebok maakt en discrimineert op basis van vooroordelen. 2. Wilde zeden. Lees het krantenartikel ‘Ze zijn mooi, de Vlaamse zeden’ van Guido Fonteyn (De Standaard, 29-9-1999, zie www.standaard.be/archief) en de citaten erin uit de Franstalige pers in 1911 die de oorzaak van de stijgende criminaliteit in Charleroi leggen bij ‘de toevloed van Vlaamse migranten naar onze industriële gemeenten’ en hun ‘wilde zeden’. 3. Zillionisme? Laat je leerlingen in een rollenspel de gediscrimineerde spelen en wie discrimineert, meedoet, toekijkt of ingrijpt, bijvoorbeeld aan de ingang van de discotheek. 4. Veilig vreemdgaan. Organiseer interetnische ontmoetingen. Schep hierbij een veilig klimaat voor iedereen. Breng daarom je allochtone ASO’ers met autochtone ASO’ers, allochtone BSO’ers met autochtone BSO’ers… samen. Nodig jongeren uit de migratie uit naar een witte school. Laat allochtone leerlingen in kleine groepjes autochtone jongeren door een buurt met veel migranten gidsen. Zet bij groepswerk, project of sport ‘de Turken’ niet tegenover ‘de Belgen’, vorm gemengde teams. 5. Ook de koningin is allochtoon. Probeer samen duidelijke definities te geven van de termen ‘migrant’, ‘allochtoon’, ‘autochtoon’, ‘Belg’, ‘vreemdeling’, ‘anderstalige nieuwkomer’, ‘asielzoeker’, ‘kansarme’, ‘doelgroepleerling’, ‘volk’… Brainstorm en discussieer. 6. En de koning kwam van Saksen. Schat het aantal vreemdelingen in je gemeente, Vlaanderen, België… en verwerk daarna de echte demografische gegevens (zie www.vlaanderen.be/statistieken en www.antiracisme.be). Wat stel je vast? 7. Baron Adamo en baron Toots. Geef geschiedenisles of lees teksten over de migratie naar en uit België. 8. Hier die mense so gauw kwaat. Leg het gedicht ‘Het lied van de nachtclubportier’ van Hugo Claus naast het gedicht ‘Klaaglied van een gastarbeider’ van Frans Vogel (zie www.klasse.be/kvl/118/4-b). 9. Leesbril. Bekijk uw toetsen, tests, leerplan, schoolboek… door de bril van een minderheidsgroep. Is alles duidelijk voor alle leerlingen? Is er in inhoud, taal en beeld rekening gehouden met minderheden?

10. Pygmalion. Wees fair. Verwacht veel van àl uw leerlingen. Verbeter hun taken en toetsen zonder eerst naar hun naam te kijken. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat leerkrachten een hogere waardering geven aan resultaten van ‘witte’ leerlingen, ook al zijn die identiek aan die van de ‘zwarte’ leerlingen. Tests met vervalste identiteiten bewijzen dat. Bekijk met uw leerlingen de film ‘Stand and Deliver’ over een leraar wiskunde in de V.S. wiens kansarme Spaanstalige leerlingen dank zij zijn en hun inzet zo’n schitterende resultaten halen dat ze van fraude worden verdacht. Self-fulfilling prophecy, waar gebeurd. 11. Günaydin. Turks is de vijfde wereldtaal, Arabisch de zesde, Nederlands de achtenveertigste. Respecteer de moedertaal van uw allochtone leerlingen en het feit dat ze er trots op zijn. Zeg af en toe eens ‘shab l’khir’ of ‘günaydin’, dat betekent ‘goedemorgen’ in het Arabisch of Turks. 12. Geen alibi-ali’s. Heeft u collega’s uit de migratie? Werk dan samen. Zorg ook hier voor interetnische dialoog. 13. Wereldwijd netwerken. Doe recht aan alle leerlingen, uit verschillende etnisch-culturele en socioculturele groepen. Maak uw onderwijs antiracistisch en multicultureel. Als u er niet van houdt dat de Vlaams samenleving diverser en multicultureler is, bedenk dan dat wij ook via televisie, radio, reizen, internet, popmuziek, film… in een multiculturele globale samenleving leven. 14. Jij bestaat als ik jou zie. Betrek iedereen bij de interactie in de klas, niet alleen de autochtonen. Leraren laten de allochtonen in een gemengde klas minder aan bod komen, toont onderzoek aan. Schep een vertrouwensrelatie met àl uw leerlingen. Stimuleer gezond zelfvertrouwen en zelfwaardering bij àllemaal. Bedenk dat misdadigers en destructievelingen mensen zijn zonder een normaal positief zelfbeeld. 15. In Limburg dansen ze de limbo. Als je iets hoort of uitspreekt over ‘migranten’, ‘allochtonen’, ’Marokkanen’, vervang die groep dan even door die waar je zelf toe behoort. Hoe voel je bij een uitspraak als ‘Veel Limburgers op school doet het niveau dalen’, ‘Antwerpenaars zijn crimineler dan Gentenaars’, ‘Vlamingen en Nederlanders kunnen mekaar niet ruiken of zien’? Een tip naar Frieda Van Wijck (in het magazine Wereldwijd). Uitgewerkte voorbeelden in de lesmap ‘Racisme. Vooroordelen over migranten en hun gezinnen’ (1999 - 350 fr. of 8,68 euro) van Marc Laquière. Schriftelijk bestellen bij Info Jeugd Nationaal - Studie- en servicecentrum voor jongereninformatie en advieswerk vzw - Vrijdagmarkt 11 - 2000 Antwerpen.

monoculturele school en van autochtone leerlingen in de andere, wil zij het voor scholen met een duidelijke multiculturele aanpak mogelijk maken leerlingen door te verwijzen naar andere scholen. Leerlingen met name uit een gezin waar Nederlands niet de spreektaal is en van wie de moeder geen diploma secundair onderwijs of getuigschrift van de derde graad van het beroepsonderwijs bezit. Critici als Mohammed Chakkar en Marc Laquière van de Federatie van Marokkaanse Verenigingen (FMV), Piet Jansen en Söhret Yildirim van het Vlaams MinderhedenCentrum (VMC), Christopher Oliha van het Forum van Organisaties van Etnisch-Culturele Minderheden, prof. Raf Verstegen van de KULeuven en Kinderrechtencommissaris Ankie Vandekerckhove zeggen duidelijk dat je geen bindende selectie van leerlingen volgens hun etnische afkomst kan organiseren (met de steun van een decreet) en toch de geldende rechtsre-

gels respecteren. Over hoe het dan wel kan - de aanvaardingsplicht laten gelden en toch multiculturele scholen in stand houden - zijn de meningen verdeeld. «Door sensibilisering en met een uitnodigend project in zo veel mogelijk scholen, hoe moeilijk dit ook lijkt», schrijven Jansen, Yildirim en Oliha. «We moeten scholen en ouders ervan overtuigen», zeggen ze, «dat een echte multiculturele school die intercultureel onderwijs verstrekt in een mondiale lerende samenleving de beste oplossing is voor iedereen. Dat kan niet gebeuren door maatregelen die rechten van mensen aantasten.» Marc Laquière publiceerde net in naam van de Federatie van Marokkaanse Verenigingen (FMV) i.s.m. de Unie van Turkse Verenigingen (UTV) de brochure ‘Een echt non-discriminatiebeleid. Een garantie voor de toekomst van onze kinderen’ (2001). U kan ze bestellen op tel. 03 239 98 31 of tel. 03 289 91 13. Op www.klasse.be/kvl/118/4-a leest u een interview met de auteur.

«Je moet al een heel zelfstandige allochtoon zijn om in het hoger onderwijs te raken.»

OEFENINGEN IN DEMOCRATIE «Het onderwijs zou méér dan nu wellicht het geval is aandacht kunnen besteden aan de overdracht van waarden als burgerzin en democratie. Niet zozeer door er theoretisch over te spreken maar door leerlingen de democratie zelf te laten beoefenen. Zo ook kan het respect voor en de beleving van de diversiteit in het onderwijs uitdrukkelijker op de agenda worden geplaatst, niet alleen van de grotere onderwijsverklaringen, maar ook van de afzonderlijke scholen.» Johan Leman, in Racisme. Oude kwaal, nieuwe remedies Liesbeth Walckiers (ed.) NoordZuid Cahier - Wereldwijd Mediahuis - Hoogstraat 139 1000 Brussel - tel. 02 213 12 70 - fax 02 213 12 71 [email protected] www. wereldwijd.be Wil u meer lezen over dit thema? Op de website www.ond.vlaanderen.be/ adiovwww van de Afdeling Informatie en Documentatie Onderwijs Vlaanderen (Adiov) stelt u in enkele muisklikken uw eigen literatuurlijst samen. KLASSE NR.118 9

LESGEVEN IN BRUSSEL

«Uw dochtertje is heel goed met haar handen» Selami verwelkomt ons in het Nederlands en wijst de weg naar het kantoor van de directeur. «Hij is een Kosovaarse politieke vluchteling», vertelt Xavier Delcourt, directeur van een gemeentelijke basisschool in de Grensstraat van Sint-Joost-ten-Node (Brussel). In de buurt van de school wonen amper Belgen. Geen Vlamingen. Hier kleuren de Turkse, Marokkaanse en Afrikaanse gemeenschap het straatbeeld. En toch hangt boven de schoolpoort het logo ‘N’ van het Nederlandstalig onderwijs in Brussel. Xavier Delcourt: «Onze school is een concentratieschool, maar ik associeer dat woord met gele sterren en andere nare zaken. Multiculturele school lijkt mij beter te passen. Ik sta erop dat het hulp- en onderhoudspersoneel multicultureel is samengesteld. Conciërge-klusjesman Selami volgt bij ons lessen Nederlands. Zijn drie kinderen lopen hier school. Hij kan nog wel uitgewezen worden. Zijn vrouw werkt halftijds als kinderopvangster. Ze volgt nu een cursus bij de VDAB om het nodige attest te verkrijgen. Verder zorgen ook twee Turkse mensen voor kinderopvang. En een kinderopvangster uit Tsjaad spreekt elke dag beter Nederlands.» Bent u voorstander om allochtone leerkrachten in te zetten? Xavier Delcourt: «Daar hebben we ervaring mee, maar niet met klasleraren. We hebben een Turks project lopen. In samenwerking met het vormingscentrum Foyer en de Turkse ambassade geven vijf allochtonen Onderwijs in Eigen Taal en Cultuur (OETC). Sommigen denken dat OETC Nederlands leren afremt. Wij zijn van mening dat kinderen én ouders zich eerst aangesproken moeten voelen. Desnoods in hun eigen taal, zodat we ze op hun gemak stellen. We hebben een opendeurpolitiek. Wat conflicten niet altijd uitsluit. Soms zetten ouders stappen die wat te ver gaan. Maar als je ze wegens taaldrempels buitensluit, kan een conflict met een kind een lawine van misverstanden veroorzaken.»

Hoe vangt u anderstalige ouders op? Xavier Delcourt: «We krijgen vooral steun via het project Voorrangsbeleid Brussel (VBB). Een dame met twaalf jaar ervaring staat in voor schoolopbouwwerk. Elke ochtend staat ze aan de schoolpoort. Voor eventuele problemen is ze de eerste buffer. Maar veelal gaat het om informatie. Zij helpt bijvoorbeeld papieren correct invullen of geeft inlichtingen over hoe ouders hun kind kunnen inschrijven voor de speelpleinwerking. Bij ons is de administratieve voertaal Nederlands. Maar ik geef altijd een vertaling mee in het Frans en in het Turks. Doe je dat niet, dan kan je op bosklas eerst drie dagen naar de supermarkt lopen om vergeten onderbroeken te kopen.» Voelen ouders zich betrokken bij de school? Xavier Delcourt: «De opvoeding van Turkse en Marokkaanse kinderen onder twaalf jaar is in handen van de moeders. Dat is cultuurgebonden. Om de twee maanden bespreken we met de moeders het rapport van hun kinderen. Op zo’n contactavond is meer dan 90 procent van de ouders vertegenwoordigd. We werken ook met een moedergroep. Wekelijks organiseren we in nauwe samenwerking met Foyer culturele activiteiten, zoals een stad bezoeken. Of enkele moeders begeleiden een groep kleuters op uitstap. Zo voelen ze zich betrokken bij wat we op school doen omdat ze zich tijdens de lesuren kunnen inzetten.» Waarom gaan migrantenkinderen naar een school waar de voertaal Nederlands is? Xavier Delcourt: «De ouders die vaak geen Nederlands spreken, willen dat tenminste hun kinderen tweetalig worden om makkelijker aan werk te geraken. Ze gaan ervan uit dat we op het einde van de zesde klas leerlingen afleveren die perfect tweetalig zijn. Als ik ze inschrijf, zeg ik eerlijkheidshalve dat er veel extra aandacht naar taalonderwijs zal moeten gaan, wil hun kind later met succes naar het secun▲ Xavier Delcourt: «De leerkrachten treinen elke dag vanuit Limburg, Antwerpen, Oost- en West-Vlaanderen naar de hoofdstad. Om in Brussel te kunnen lesgeven, willen ze veel vroeger uit bed dan collega’s.»

BEGROTING

Bijna vijf procent meer onderwijsgeld 290,8 miljard frank (7,2 miljard euro) staat op het excelblad van de onderwijsbegroting 2002. Dit is een stijging van 5,67 procent maar ze omvat evenwel enkele transferten, zoals de overdracht van het leerlingenvervoer naar De Lijn (1,5 miljard frank). De echte stijging is bijgevolg 4,76 procent of 13,1 miljard frank (325 miljoen euro). Een overzicht in zeven punten die invloed hebben op de begroting 2002. 1. De gevolgen van de indexsprong van september 2001: 3,6 miljard frank. 2. De aanpassing van alle werkingskredieten aan de inflatie van 1,5 procent:1,2 miljard frank. 3. De meerkosten van CAO IV: in totaal 0,7 miljard frank. • De lonen van onderwijzer en kleuteronderwijzer groeien verder naar het niveau van dat van regent. De wedde van directeur evolueert mee. Meerkosten in 2002: 640 miljoen. • Een aantal weddenschalen van het ondersteunend personeel omvatten loonsverhogingen gelijk aan deze van onderwijzer. Meerkosten in 2002: 33,5 miljoen. 4. De meerkosten van CAO V: in totaal 1,4 miljard frank. 10 KLASSE NR.118

• De enveloppe van de hogescholen verhoogt om de TBS te kunnen betalen: + 242 miljoen. • De werkingsmiddelen basisonderwijs verhogen in 2002: + 250 miljoen. • De uitgestelde bezoldiging voor tijdelijken (gespreid over drie jaar) verbetert: + 125,7 miljoen. • De middelen voor Onderwijsvoorrangsbeleid (OVB) en Zorgverbreding (ZVB) verhogen in 2002: + 150 miljoen. • De geplande besparing van 2,5 procent op het lestijdenpakket van het secundair onderwijs werd ingetrokken. Meerkosten: 263,7 miljoen. • De maatregel om bijkomende lestijden in het kleuteronderwijs toe te kennen voor bijzondere leermeesters bewegingsopvoeding komt in 2002 op kruissnelheid: + 405,7 miljoen. 5. De nodige middelen om de akkoorden van CAO VI uit te voeren in 2002: 4,4 miljard frank. • Selectieve verhoging voor directies basisonderwijs volgens de grootte van de school vanaf 1 september 2002: 21,9 miljoen in 2002. • Hoger loon voor personeel in Brusselse scholen vanaf 1 september 2002: 3,9 miljoen. • De werkingsmiddelen basisonderwijs verhogen met 800 miljoen frank voor schooljaar 2002-2003: waar-

van 30 miljoen in 2002. • Bijkomende uren in secundair onderwijs (+ 7000) aan de scholengemeenschappen vanaf schooljaar 2002-2003 kosten 538,6 miljoen: waarvan 134,6 miljoen in 2002. • Bijkomende middelen voor het buitengewoon basisen secundair onderwijs vanaf schooljaar 2002-2003 kosten 230,8 miljoen: waarvan 57,7 miljoen in 2002. • Het aanwendingspercentage voor opvangcentra verhoogt vanaf 1 september 2002. Voor schooljaar 2002-2003 omvat dat 14 miljoen: waarvan 3,5 miljoen in 2002. • Deeltijds Kunstonderwijs (DKO) krijgt vanaf 1 september 2002 voor 54 miljoen bijkomende middelen: waarvan 13,5 miljoen in 2002. • De lonen verhogen met 1 procent vanaf 1 december 2001. Meerkosten 2107,6 miljoen frank. • Betere beloning van overwerk en bijbetrekking voor personeel van de centra voor volwassenenonderwijs: + 123,9 miljoen. • Contractuele personeelsleden die betaald worden met de werkingsmiddelen, krijgen hun kosten voor woon-werkverkeer terugbetaald: + 40 miljoen. • De kosten van bijkomende uren kinderverzorgsters (+ 20.200 uren) in het kleuteronderwijs: + 602 miljoen. • Alle gesubsidieerde contractuele tewerkstellingen wor-

dair en het hoger onderwijs doorstromen. In hun eigen kringetje, en zelfs tijdens groepswerk in de klas, spreken kinderen immers veelal hun moedertaal. Om onder meer taalachterstand op te halen, blijven de leerkrachten in een beurtsysteem na om huiswerk te begeleiden. Ze blijven ’s avonds liever vrijwillig een uur langer op school. Dan zijn de volgende dag de taken tenminste afgewerkt.» Moeten uw leerkrachten verscheidene talen kunnen spreken? Xavier Delcourt: «Ze houden zich niet halsstarrig aan het Nederlands als officiële voertaal. Met ouders of kinderen van de Arabische gemeenschap communiceren ze vaak in het Frans. Voor Turkse ouders hebben we een tolk ter beschikking. Ouders kunnen hier lessen Nederlands volgen. We geven ze alvast het signaal dat Nederlands hier de voertaal is. ’s Morgens begroeten we ze bijvoorbeeld in het Nederlands. Of we laten ze eenvoudige woorden en uitdrukkingen opsteken. Voor een grondiger contact moeten we overschakelen naar een andere taal. Nogal wat jonge beginnende leerkrachten spreken amper Frans. Maar na een jaar in onze school hebben ze hun diploma tweede taal verdiend.» Lesgeven in een Nederlandstalige school zonder Vlamingen. Hoe begint een jonge leerkracht daaraan? Xavier Delcourt: «Elke en Liesbeth, twee nieuwe kleuterleidsters, breekt het angstzweet uit. ‘We behalen hier nooit enig resultaat’, vrezen ze. Maar op het einde van het schooljaar zullen ze gelukkig zijn, omdat de kleuters met hen in het Nederlands kunnen communiceren. De harde confrontatie van in het begin slaat om in enthousiasme. Beginners voelen zich ondersteund door het enthousiasme en de ervaring van de iets oudere garde. En velen blijven. Van mijn 26-koppig lerarenkorps wonen er slechts twee in Brussel. De anderen treinen elke dag vanuit Limburg, Antwerpen, Oost- en West-Vlaanderen naar de hoofdstad. Lesgeven in Brussel is voor hen een uitdaging. Daarvoor willen ze veel vroeger uit bed dan collega’s.»

Kan u onderwijs van kwaliteit geven? Xavier Delcourt: «Wat is kwaliteit? Als je de resultaten van cognitieve vakken vergelijkt met die van Vlaanderen, kunnen wij moeilijk concurreren. Je moet natuurlijk de instroom bekijken. Elke kleuter die hier binnenkomt heeft in het begin geen enkel verbaal contact. Maar ik daag iedereen uit zich van het niveau te vergewissen als diezelfde kleuter hier het zesde leerjaar verlaat. Dan mogen we zeggen dat we hard gewerkt hebben, samen met de ouders. De leerstof is uiteraard belangrijk, maar daarnaast zorgen we ervoor dat de kinderen niet afwezig blijven, dat ze graag naar school komen. Niet altijd evident in dit milieu.» Lopen er specifieke pedagogische projecten in uw school? Xavier Delcourt: «Tanden verzorgen vinden sommige ouders niet belangrijk. Ze kregen die opvoeding in hun vroegere kansarme omgeving zelf niet mee. Daarom organiseren we elk jaar een project over tandhygiëne, in samenwerking met de ouders, de schoolarts en de plaatselijke Turkse tandarts. Voor alle buitenschoolse activiteiten werken we trouwens samen met de mensen uit de wijk, de winkeliers en de culturele centra van de Turkse en Marokkaanse gemeenschap.» Heeft het non-discriminatieakkoord van de Brusselse scholen effect? Xavier Delcourt: «Dat werkt alleen in één richting. Van ouders die verhuizen en hun kind in een andere school willen laten inschrijven, hoor ik de meest onmogelijke uitspraken. Nogal wat directies hanteren gecamoufleerd racisme: ‘Mevrouw, uw dochtertje is heel goed met haar handen, maar bij ons ligt het niveau hoger.’ Ik ben benieuwd of het komende gelijkekansendecreet daarop anticipeert.» ■ Meer over Brussels onderwijs in ’19 keer Brussel’ (2001), Els Witte en Ann Mares, uit de reeks Brusselse Thema’s van het Centrum voor de Interdisciplinaire Studie van Brussel - VUBPress Pleinlaan 2 - 1050 Brussel - tel. 02 629 25 80 - [email protected] - www.vub.ac.be/BRUT

Volgend jaar bijna 291 miljard frank voor onderwijs. Of 13 miljard meer.

▼

Niets gemist? den vanaf 1 januari 2002 omgezet naar een contractuele tewerkstelling voor onbepaalde duur: + 155,8 miljoen. • De besparing op het ondersteunend personeel werd vanaf 1 september 2001 stopgezet. Voor 2002 omvatten de meerkosten hiervoor 124 miljoen. 6. De stijging van de werkingsmiddelen voor basis- en secundair onderwijs als gevolg van het Polder-Tivoli-akkoord bedraagt 0,3 miljard frank. Deze stijging moet een grotere gelijkheid tussen de onderwijsnetten mogelijk maken. 7. De stijging van de noodzakelijke middelen in het hoger onderwijs, onder meer door het voorontwerp van decreet op de herziening van de financiering van de universiteiten: + 365 miljoen. ■

• 215 startbanen werden ter beschikking gesteld aan steden en gemeenten, provinciebesturen en organisaties, zoals de fietsersbond, die zich inzetten om het verkeer van en naar de school veiliger te maken. De ouderkoepels krijgen daarvoor vier startbanen. Gedetacheerde leerkrachten voor dit project inzetten kan niet wegens het nijpend lerarentekort. Een startbaan moet jongeren ertoe aansporen hun schoolse opleiding af te maken met een beroepskwalificatie zodat ze meer kansen maken op de arbeidsmarkt. • «Scholen zouden meer over de netten heen moeten samenwerken», zegt onderwijsminister Marleen Vanderpoorten. «Maar het is niet mijn bedoeling de netten af te schaffen of om aan de pedagogische projecten te raken.» • 13 procent van de leerlingen verlaat de school zonder kwalificatie en 17 procent van de Vlamingen is laaggeletterd. Volgens het Steunpunt Werkgelegenheid en Vorming van de KULeuven rest in de jongere generaties (geboren na 1978) nog altijd zowat 5 procent dat alleen een diploma lager onderwijs behaalde.

• Aan de helft van de scholen is het gevaarlijk voor fietsers. Aan een kwart is het ook gevaarlijk voor voetgangers. Dit besluit Test-Aankoop na een onderzoek rond verkeersveiligheid aan de schoolpoort. • Eén op 25 kinderen volgt buitengewoon onderwijs (1 op 16 in het lager onderwijs, 1 op 27 in het secundair onderwijs). Steeds meer kinderen komen er terecht. Kinderen met een lichte tot ernstige mentale handicap (type 1 en 2) maken er twee derde van uit. «Inclusief onderwijs is zeker mogelijk voor hen», zegt de onderwijsminister. «Wij moeten het buitengewoon onderwijs bijsturen.» • De Scholengroep Brussel van het Gemeenschapsonderwijs start in twee basisscholen en twee secundaire scholen een project rond meertaligheid. De basisscholen geven bijvoorbeeld plastische en lichamelijke opvoeding, maar ook wiskunde, gedeeltelijk in het Nederlands en het Frans. De secundaire scholen helpen bijvoorbeeld Franstalige leerlingen om de lessen in het Nederlands beter te kunnen volgen. In Brussel kiezen almaar meer Franstalige ouders voor Nederlandstalig onderwijs.

KLASSE NR.118 11

HOGER ONDERWIJS

Van Babel naar bachelor Een schoolloopbaanbegeleider anno 2001: «Een opleiding economie van twee cycli aan de universiteit is academisch. Een opleiding handelswetenschappen van twee cycli aan een hogeschool is wel wetenschappelijk en van academisch niveau, maar meer toegepast.» Een aspirant-student: «Waarom heet de opleiding aan de universiteit dan ‘toegepaste economische wetenschappen’?» Dat het Vlaamse hoger onderwijs niet doorzichtig is, ondervindt elke leerkracht die zijn achttienjarige leerlingen wegwijs wil maken in het aanbod aan opleidingen. Ook elk industrieel ingenieur die zijn diploma in het buitenland tracht te laten erkennen, kan als individu niet hard maken dat zijn vierjarige opleiding evenveel krediet biedt dat hij werk van kwaliteit zal afleveren. Komt er een eind aan de babelse verwarring over het Vlaamse hoger onderwijs? Dat zou kunnen als de Vlaamse regering het voorontwerp van decreet van minister Vanderpoorten goedkeurt en het Vlaams Parlement vervolgens het ontwerp van decreet. «Het onderscheid tussen academische tweecycli-opleidingen aan de universiteiten en tweecycli-opleidingen van academisch niveau aan de hogescholen is niet langer houdbaar», beaamt de minister. «Niet alleen Vlaanderen, heel Europa heeft behoefte aan een doorzichtig hoger onderwijslandschap en een leesbare diplomastructuur. Vrij verkeer van gediplomeerden verhoogt de welvaart en is behalve economisch ook cultureel goed. Het bevordert de vorming van een open en verdraagzaam Europa. De Angelsaksische undergraduate-graduate-structuur met zijn bachelors en masters is zo’n doorzichtige diplomastandaard. In 1996 nam Europa zich in Bologna voor hem voor 2006 in te voeren. Vlaanderen leek eerst wat afwachtend maar neemt nu een voortrekkersrol op zich.»

Critici zeggen dat alle opleidingen ter wereld eenheidsworst zullen afleveren. Marleen Vanderpoorten: «Afgestudeerde bachelors en masters moeten overal in Europa met dezelfde minimale basiscompetenties afstuderen. Dat betekent niet dat hun opleidingen identiek moeten zijn. Instellingen met vergelijkbare opleidingen moeten samen nagaan in welke mate ze aan de standaarden voldoen die ze zichzelf samen met de overheid opleggen. Dat heet een accrediteringssysteem. Als dat niet het geval is, verliezen ze alle krediet en zal de overheid de diploma’s die ze afleveren niet langer erkennen.» Sommigen vrezen dat de kwaliteit van het Vlaamse hoger onderwijs erop achteruit zal gaan. Marleen Vanderpoorten: «Ons hoger onderwijs presteert goed. Volgens mij biedt de hervorming de kans het nog te versterken en internationaal te laten waarderen.» Dat u de opleidingen van twee cycli aan hogescholen nu ‘academiseert’, met andere woorden als evenwaardig erkent als universitaire opleidingen, zorgt wel voor enkele oprispingen in die kringen. Marleen Vanderpoorten: «Er was een breed debat. De Vlaamse Interuniversitaire Raad (Vlir) en de Vlaamse Hogescholenraad (Vlhora) gaven niet zo’n uiteenlopende adviezen. Alle opleidingen die de vooropgestelde standaarden bereiken, zullen bacheloren masterdiploma’s mogen afleveren.» De hogeschoolopleidingen van één cyclus mogen voortaan na drie jaar bachelordiploma’s afleveren, de universiteiten moeten hun kandidaturen eerst nog ombouwen. Marleen Vanderpoorten: «De overgangsregeling bepaalt dat alle einddiploma’s vanaf 2002-2003 de nieuwe benamingen bachelor en master dragen. De huidige driejarige ééncyclusopleidingen leiden naar een einddiploma, de tweede cyclus van tweecycli-

▲ De hogescholen en universiteiten moeten de eerste cyclus van hun tweecycli-opleidingen omvormen tot opleidingen van drie jaar om bachelordiploma’s te kunnen uitreiken.

ONDERWIJSPERSONEEL

Meer tijdelijken In tien jaar steeg het bestuurs- en onderwijzend personeel dat op de betaalrol staat van het departement Onderwijs met 4 procent. Dit percentage is een omrekening in aantal voltijdse jobs (budgettaire fulltime-equivalenten). In fysieke personen bedraagt de stijging 7 procent. Hoe meer leerlingen hoe meer personeel. Het aantal leerlingen stijgt het sterkst in het buitengewoon basisonderwijs, waar bijgevolg het aantal personeelsleden het sterkst groeit. In het gewoon secundair onderwijs zitten almaar minder leerlingen. Daardoor werken er in vergelijking met tien jaar geleden ook iets minder personeelsleden. De evolutie in het hogescholenonderwijs is vertekend, omdat de lesopdrachten van gastprofessoren en de mandaatvergoedingen sinds 1995-1996 niet meer in de statistieken staan. Toch zijn er minder personeelsleden. Naast de dalende of stijgende leerlingenaantallen spelen ook verschillende beleidsbeslissingen een rol. Er zijn nu meer tijdelijken. Dat is een algemene trend, met uitzondering van het deeltijds kunstonderwijs. In het secundair onderwijs versterkte de benoemingsstop van 1 februari 1996 tot 1 januari 1999 deze trend. Gemiddeld steeg tussen 1990-1991 en 1999-2000 het aandeel van tijdelijken van 18 naar 24 procent. In het deeltijds kunstonderwijs (DKO) daalt echter het aandeel van de tijdelijken. In het basis- en secundair onderwijs zal het systeem van de vervangingspool de stijgende trend van tijdelijke personeelsleden nog meer versterken.

12 KLASSE NR.118

Hoeveel bestuurs- en onderwijzend personeel? (in aantallen voltijdse banen)

gewoon basisonderwijs buitengewoon basisonderwijs gewoon secundair onderwijs buitengewoon secundair onderwijs hogescholenonderwijs secundair onderwijs voor sociale promotie hoger onderwijs voor sociale promotie deeltijds kunstonderwijs totaal bestuurs- en onderwijzend personeel vastbenoemden tijdelijken

1990-1991 40.582 3.882 53.944 4.054 7.961 2.197 394 2.655 115.669 95.014 20.655

1999-2000 44.106 4.862 53.524 4.507 7.516 2.611 500 3.154 120.780 92.290 28.490

+ 5.111 - 2.724 + 7.835

(VRIND 2000)

U kan vanaf nu de elektronische VRIND raadplegen. Die bevat veel meer cijfers dan het gedrukte boek. De jongste aanpassing van de excel-bestanden gebeurde in juni laatstleden: fred.vlaanderen.be/statistieken/publicaties/vrind/vrind.htm ■

opleidingen ook. De hogescholen en universiteiten moeten de eerste cyclus van hun tweecycli-opleidingen omvormen tot opleidingen van drie jaar om bachelordiploma’s te kunnen uitreiken. De graad van bachelor heeft een finaliteit. Wie met dat diploma afstudeert en naar de arbeidsmarkt gaat, moet daartoe gekwalificeerd zijn. De huidige eerste cycli zijn op doorstroming naar de tweede cyclus gericht en daardoor veeleer abstract dan concreet. Ze zullen een nieuw profiel krijgen. Net zoals alle opleidingen zich opnieuw zullen moeten profileren.» Het hogescholendecreet van 1994 zette tot fusies van hogescholen aan, nu zet u tot alweer tot associaties aan. Marleen Vanderpoorten: «Associaties zijn geen fusies. Die associaties van universiteiten en hogescholen zijn nodig opdat zij samen aan kwaliteitszorg en accreditering zouden kunnen doen, maar ook omdat de geacademiseerde tweecycli-opleidingen van hogescholen meer dan tot nu toe structureel aan onderzoek moeten gaan doen. Een academische opleiding zonder onderzoekspoot kan niet. Het wetenschappelijk onderzoek en de koek van de Vlaamse budgetten ervoor nog gaan versplinteren, wensen wij niet. De overheid wil beheersovereenkomsten sluiten met de associaties. De partners in die associaties, hogescholen en universiteiten, bouwen dan samen onder meer hun onderzoek uit. Elke instelling behoudt echter haar onderwijsbevoegdheid. De overheid financiert de instellingen. De student schrijft zich in bij de instelling, niet bij de associatie, en krijgt van de instelling een diploma, niet van de associatie.» De hogescholen klagen sinds 1994 dat ze de hervorming zonder extra financiering moeten rooien. Is dat nu anders? Marleen Vanderpoorten: «We voorzien in extra middelen om de associaties slagkracht te geven. Er komt een optimalisatiefonds voor de hogescholen dat groeit van 50 miljoen in 2002 tot 600 miljoen in 2006. De helft van dat geld komt uit de enveloppen van

hogescholen, de helft is bijkomende overheidssubsidiëring. In 2007 komt er een nieuw financieringsmodel voor hogescholen én universiteiten. Tijdens de overgangsperiode van 2002 tot 2006 bevriezen we de enveloppefinanciering van de hogescholen. Zo zijn ze - net als de universiteiten - niet langer afhankelijk van het aantal inschrijvingen. Elke hogeschool kreeg tot nu toe een werkingsenveloppe en middelen voor investeringen. Daar bovenop krijgen zij nu ook - via de associaties - meer middelen om onderzoek te doen in hun tweecycliopleidingen. Rechtstreeks krijgen ze meer middelen om maatschappelijke en technologische diensten te leveren aan de maatschappij. Hoe ze die besteden beslist wel de hele associatie. Vooral ééncyclusopleidingen hebben een rol te spelen in deze dienstverlening en het permanent vormingsaanbod.» Het hoger volwassenenonderwijs zit op het ogenblik toch vooral buiten de hogescholen? Marleen Vanderpoorten: «Dat is juist. In de toekomst zullen opleidingen van het ‘hoger onderwijs korte type voor sociale promotie’ aan de accrediteringsprocedures kunnen deelnemen. Een geaccrediteerde opleiding kan zich in het tertiair onderwijs integreren. Zoniet gaat ze met andere vormen van voortgezet secundair onderwijs deel uitmaken van een nieuwe ‘volwasseneneducatie op postsecundair niveau’.» Sommigen vrezen dat in Vlaanderen de democratisering van het tertiair onderwijs erop achteruit zal gaan. Marleen Vanderpoorten: «Dat spreek ik tegen. Het voorstel biedt integendeel nieuwe kansen om rekening te houden met ieders capaciteiten en meer mensen aan hogescholen en universiteiten te laten studeren. Erkenning van leerervaringen buiten het hoger onderwijs, uitbouw van bruggen tussen opleidingen, een hervormd systeem van studietoelagen en sociale voorzieningen en een goed European Credit Transfer System zullen daartoe bijdragen.» ■

«Er leeft een vooroordeel dat het beter is de langste opleiding te kiezen om carrièrekansen te hebben. Toch is mikken op het ‘hoogste’ diploma niet altijd de beste keuze.»

▼ STUDIEKEUZE

Waterval of klimop Ongetwijfeld kent u ook wel een ‘watervalstudent’. Iemand die bijvoorbeeld de eerste kandidatuur criminologie twee keer ‘probeert’ om vervolgens een driejarige opleiding voor pakweg maatschappelijk assistent aan te vatten. In het slechtste geval mislukt de student ook daarin, om ten slotte in een vierde graad secundair onderwijs toch nog maar een bijkomende kwalificatie te verwerven. Deze waterval is goed te vergelijken met de afvallingskoers in het secundair onderwijs en de ‘ongekwalificeerde uitstroom’ die daarvan het gevolg is. Wat is de persoonlijke en maatschappelijke kost van deze watervallen? Gelukkig kan opklimmen ook. Misschien kent u ook wel iemand die na zeven jaar beroepsschool met zijn diploma secundair onderwijs toch naar de hogeschool stapt en daar wonderwel slaagt als bijvoorbeeld leraar hout-bouw. En iemand die na een driejarige opleiding tot gegradueerde chemie aan een verkorte opleiding tot industrieel ingenieur chemie of licentiaat chemie begint. Na twee of drie succesvolle bijkomende jaren heeft de student dan een diploma van twee cycli. Zal de invoering van de bachelor-masterstructuur aan hogescholen en universiteiten nog meer afvallers veroorzaken? Zullen de hogescholen de lat in hun driejarige opleidingen tot bachelor misschien hoger leggen

om zeker aan alle accrediteringsvoorwaarden te voldoen? Zullen nog meer studenten dan nu (gemiddeld één op twee in het eerste jaar) niet mee kunnen en aangewezen zijn op postsecundaire opleidingen in dagen avondonderwijs? Maar misschien krijgen opklimmers meer kansen. De Hogeschool voor Wetenschap & Kunst - Honim en Vlekho - in Brussel en de Karel de Grote-Hogeschool in Antwerpen zijn alvast die richting ingeslagen. Honim bundelt zijn krachten met grote bedrijven als Fortis AG, Arthur Andersen, BBL, DHL, Excel Careers, Frans Maas Transport, Procter&Gamble en Siemens om zijn driejarige bedrijfskunde-opleidingen bij achttienjarigen te promoten. «Van de 400 nieuwe eerstejaars zijn er meer dan 100 die eerst een of meer pogingen waagden in een opleiding van twee cycli», legt Honim-woordvoerder Bruno Coessens uit. «Wij zeggen hen: kom meteen naar ons. Haal eerst het diploma van gegradueerde en win zelfvertrouwen. Nadien kan je doorgroeien tijdens je carrière en/of voortstuderen. In elk bedrijf dat onze actie ondersteunt, vervullen afgestudeerden aantrekkelijke functies. Praktische ervaring deden ze al op tijdens hun stages. Vaak hebben ze hetzelfde salaris en dezelfde opleidings- en doorgroeimogelijkheden als academisch geschoolden. Er leeft een voor-

oordeel dat het beter is de langste opleiding te kiezen om carrièrekansen te hebben. Toch is mikken op het ‘hoogste’ diploma niet altijd de beste keuze.» Honim en Karel de Grote-Hogeschool leveren (hun) gegradueerden bedrijfsbeheer meteen zelf een opstapje door samen te werken met de Hogeschool Brabant uit Breda en de Hogeschool Amsterdam. Via modules van een deeltijdse voortgezette avondopleiding kunnen zij in Brussel en Antwerpen na een jaar een Nederlands (bachelor) getuigschrift van Hoger Economisch en Administratief Onderwijs (HEAO) Bedrijfskader halen. De Vlekho Business School nodigt wie nog verder wil klimmen vervolgens uit op een verkorte avondopleiding tot licentiaat / master Handelswetenschappen. De associaties van hogescholen en universiteiten in Vlaanderen en de groeiende netwerken met buitenlandse partners zullen deze trend allicht een hoge vlucht geven. ■ Karel de Grote-Hogeschool (campus Groenplaats) - Nationalestraat 5 - 2000 Antwerpen - Francine Van Loon - tel. 03 205 18 19 - fax 03 205 18 46 - [email protected] - www.kdg.be Hogeschool voor Wetenschap en Kunst (campus Honim) Birminghamstraat 41 - 1080 Brussel - Stefaan Debrabandere tel. 02 410 46 31 - fax 02 410 41 34 - www.honim.wenk.be. Een overzicht van posthogeschoolvormingen en voortgezette opleidingen staat op www.nug.be/levenslangleren KLASSE NR.118 13

PREVENTIE

Jongeren doen aan piekdrinken Ambulances moeten nog al eens naar jongerencafés uitrukken om dronken leerlingen voor maagspoelingen na ‘binge drinking’ op te halen. Anderen zijn ‘stronken’ - stoned en dronken - na gecombineerd gebruik van alcohol en cannabis. Piekdronken of stronken na een combiroes? «Jongeren experimenteren met illegale drugs en terecht maken velen zich daar zorgen over», meent Frieda Matthys van de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD). «Maar wat zij met alcohol uitproberen neemt vaak extremere vormen aan. Niet alleen jongeren overigens. Een vijfde van alle chauffeurs reed bij een recente verkeerscontrole onder invloed.» De Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) rapporteert volgens VAD-berichten een toename van ‘piekdrinken’ bij jongeren in Europa. Bij dit drinkpatroon sla je minstens vijf alcoholische drankjes snel na elkaar achterover. Meer dan 30 procent van de Europese vijftien- en zestienjarigen zou drie of meer keer zo gedronken hebben tijdens de maand voorafgaand aan het onderzoek dat de WGO in februari bekendmaakte. «Alcopops, premixen en andere nieuwe drankjes spelen op dit nieuw drinkpatroon in», weet Frieda Matthys. «Ook al beweren de producenten dat zij zich op achttien- tot twintigjarigen richten, toch spreken die nieuwe drankjes vooral de min-zestienjarigen aan.» Onderzoekers hebben ook de indruk dat twintigjarige gebruikers meer en meer op zoek gaan naar ‘de combiroes’: verschillende roesmiddelen slikken, snuiven of roken en vervolgens doorspoelen met alcohol. De vraag rijst of de duizenden alcohol- en drugpreventieactiviteiten dan nog niet volstaan. Uit de gegevens van Ginger, het registratieprogramma voor drugpreventieactiviteiten van de VAD, blijkt dat de 65 deelnemende preventiemedewerkers in totaal 5354 activiteiten uitvoerden in 2000. Zij besteedden er samen 14.000 uur aan. Het onderwijs is goed op weg om de helft ervan voor zijn rekening te nemen: overleg, consult en advies, maar vooral vorming van leerlingen en begeleiders (van scholen en CLB’s). Grote slokop is het secundair onderwijs. Ook het basisonderwijs wordt goed bereikt. Hoger onderwijs, ouderverenigingen en kunstsecundaire scholen krijgen onvoldoende aandacht. Een ‘pervers’ effect van de spectaculaire stijging van preventie in het onderwijs is dat vragen vanuit andere sectoren onbeantwoord dreigen te blijven. ■ VAD - E. Tollenaerestraat 15 - 1020 Brussel - tel. 02 423 03 33 - fax 02 423 03 34 - [email protected] - www.vad.be

▲ Piekdrinken: minstens vijf alcoholische drankjes snel na elkaar achterover slaan.

LOOPBAAN

Van TBS 55+ naar TBS 58+ Wie dit schooljaar met TBS 55+ wilde gaan, zal moeten wachten. De regering trekt de leeftijd voor deze vorm van terbeschikkingstelling op tot 58 jaar. Tegen deze maatregel roepen de vakbonden tot staken op. «Met het huidig tekort aan leerkrachten kunnen we niet langer de Terbeschikkingstelling 55 + mogelijk maken», zegt onderwijsminister Marleen Vanderpoorten. «In 1986, toen er een overaanbod was, moest deze maatregel kansen geven aan jongeren. Vandaag is de situatie omgedraaid. In alle sectoren moet trouwens de graad van werkzaamheid omhoog. Het kan niet langer dat we twee mensen betalen voor één job.» Tot nu toe maken zowat 8000 leerkrachten in basis- en secundair onderwijs gebruik van de TBS 55+. Dat is meer dan drie kwart van de leerkrachten tussen 55 en 60 jaar. Zij krijgen een wachtgeld dat schommelt tussen 58 en 67 procent van hun normale wedde. Deze heroriëntering in de onderwijsbegroting van 2002 levert 1,1 miljard frank (27 miljoen euro) op. Dit vrijgemaakt geld zou naar een drietal initiatieven gaan: het gelijkekansendecreet, lerend leven (levenslang leren) en ICT. ■ ▲ Drie kwart van de leerkrachten stopt op 55 jaar.

VERSCHILLEN

De lat gelijk leggen? «Alle leerlingen of studenten, ouders, personeelsleden en onderwijsinstellingen zijn gelijk voor de wet of het decreet», zegt artikel 24 van de Grondwet. De Vlaamse Gemeenschap financiert het Gemeenschapsonderwijs voor 100 procent. Naar verhouding krijgen de andere schoolnetten vandaag iets meer dan de helft hiervan. Om de lat tussen schoolnetten rekenkundig gelijk te leggen, zou er vanuit het Gemeenschapsonderwijs (GO) 1,25 miljard fr. aan basiswerkingsmiddelen moeten verschuiven naar het gesubsidieerd officieel (OGO) en vrij onderwijs (VGO). Dat berekent het adviesbureau Deloitte & Touche in een nieuwe studie ‘Inkomsten en uitgaven van scholen in Vlaanderen – Kwantificering van de objectiveerbare verschillen’. In een eerste studie definieerde het bureau twaalf verschillen die men objectief kan verantwoorden (zie Klasse 100 p. 10 «Alle leerlingen zijn (niet) gelijk»). Een aantal ‘objectiveerbare’ verschillen kan Deloitte & Touche nu in cijfers uitdrukken, zoals de staat van de schoolinfrastructuur, de grootte van de school, het aantal kinderen en doelgroepen van wie het leren bedreigd is en de keuze die scholen aanbieden tussen godsdienst(en) en zedenleer. Een herverdeling van de basiswerkingsmiddelen zou er dan als volgt uitzien: voor elke leerling tussen 2,5 en 18 jaar in het GO 19.795 fr., in het OGO 18.685 fr. en in het VGO 18.296 fr.. Dat is per leerling in het GO 7000 fr. minder, dan nu, in het OGO 3000 fr. meer en in het VGO 700 fr. meer. Dat zou betekenen dat 31 procent van de huidige basiswerkingsmiddelen van het Gemeenschapsonderwijs moet verschuiven naar de andere netten. Deloitte & Touche acht dat niet wenselijk. Volgens het bureau beschikken scholen van het gesubsidieerd officieel onderwijs vanuit hun inrichtende machten (steden,

14 KLASSE NR.118

gemeenten en provincies) vaak over aanzienlijke supplementaire middelen, waardoor ze gemiddeld meer armslag hebben dan het Gemeenschapsonderwijs. Scholen van het VGO anderzijds halen extra inkomsten uit privébronnen en hogere schoolrekeningen, maar niet zo veel dat ze hun achterstand op de officiële en gemeenschapsscholen daarmee inlopen. Zij hebben ook minder bijkomende middelen voor gebouwen en geen extra vastbenoemd meester-, vak- en dienstpersoneel. Als Deloitte & Touche ook de salarissen, de bijkomende werkingsmiddelen en de investeringsmiddelen voor gebouwen en zware infrastructuur in rekening brengt, komt het bureau aan een kostprijs per leerling voor de Vlaamse Gemeenschap van gemiddeld 172.541 fr. per leerling. Of 329.989 fr. in het GO, 146.167 fr. in het OGO (zonder de extra’s vanwege steden, gemeenten en provincies) en 164.562 fr. in het VGO. Het adviesbureau pleit nochtans niet voor een herverdeling tussen de netten. Wel denkt het aan een herverdeling tussen de onderwijsniveaus - zoals subsidies van secundaire naar lagere scholen verschuiven - en vooral aan een nieuw systeem dat vertrekt van leerlingen. Hierbij houdt men bijvoorbeeld rekening met het aantal leerlingen van een school, het aantal scholieren met speciale behoeften en de waaier aan aangeboden onderwijsvormen. Specifieke kosten kan men daarbuiten rechtstreeks vergoeden, zoals de keuze tussen godsdienst en zedenleer (geschat op 500 tot 1000 fr. extra per leerling) of de brede zorg voor veel doelgroepleerlingen (geraamd op 5000 fr. per leerling). Over de kosten van de aanvaardingsplicht spreekt het adviesbureau zich niet uit. ■ www.klasse.be/kvl/100/10 Alle leerlingen zijn (niet) gelijk

idee

䊳

Uw vip-pas voor Meesterstukken p. 16

䊳

Vijftig klassen gratis naar de JongerenMuseumDagen p. 23

䊳

Adopteer een kikker p. 27

HOE SCHRIJFT U IN VOOR MEESTERSTUKKEN? U kan er niet naast kijken. In deze Klasse kleeft een uitneembaar programmaboekje van Meesterstukken. Maak het los en overloop het aanbod. Bij elk van de 106 aanbiedingen vindt u informatie over wat, waar, wanneer en meer. Zo ook de leeftijdgroep waarop de activiteit mikt. Kruis uw keuze(s) aan en grijp vervolgens naar de telefoon (deze keer hoeft u geen bon in te vullen). Bel het museum, cultureel centrum of kunsthuis waar u naartoe wil en reserveer meteen uw plaats. Deze actie is zo goed als gratis. Per activiteit betaalt u 101␣ fr. of 2,50 euro (de gewone tarieven liggen twee tot zes keer hoger). Als u uw partner of gezin wil meenemen, dan leest u in het programmaboekje op welke reducties zij (tijdens Meesterstukken) aanspraak kunnen maken. Na uw reservatie ontvangt u een brief die geldt als persoonlijke uitnodiging, richtlijnen voor de betaling en meer praktische informatie. Laat er geen gras over groeien, want eerst is eerst. Reserveer enkel als u vast van plan bent te komen.

Virtuoze dans op zang en stilte. 䊴 HET LAAGLAND

Leerkrachten ontdekken Medusa.

WAAR VINDT U MEER INFORMATIE? Meer gedetailleerde informatie over elke activiteit vindt u op www.ond.vlaanderen/meesterstukken. OOK VOOR OUDERS EN JONGEREN Er is dit jaar niet enkel Meesterstukken voor leerkrachten, ook ouders en jongeren krijgen een speciaal aanbod. Daarover meer in de oktobernummers van Klasse voor Ouders en Maks! Meesterstukken is een organisatie van Canon, de cultuurcel van het departement Onderwijs, punt.ccultuur, het Vlaams Centrum voor de culturele centra, en Klasse. Ook radio Klara en C-link werkten mee.

䊴 NIKLISON - ALLA MUSEUM SIERKUNST EN VORMGEVING GENT

16 KLASSE NR.118

Een vip-onthaal bij Oom Vanja.

ACANTHUS

KOPERGIETERY

WAT STAAT ER OP HET PROGRAMMA? Meer dan honderd culturele centra, musea en kunsthuizen stellen uw keuzevaardigheid op de proef. Er is een aanbod voor leerlingen (en leerkrachten) van alle leeftijden. Enkele smaakmakers: (Poppen)theater «Er zijn veel mooie prinsessen, maar er is maar één Prinses Pointe!» Het sprookje van de smid en de timmerman, dromen in de moppenfabriek, verhalen bouwen met miniatuurbeesten of mooie Rosa die het leven van Peer verstoort als ze in zijn kast komt wonen.... (Poppen)theatervoorstellingen voor kleuters en ouder. Theater «Geld verdienen, messen trekken en bloedbanden smeden» Incest, spanning en geweld in het gezin. Een moderne King Lear, of is het Parsifal? Een schooldirecteur die zich klaarmaakt voor zijn viering en zijn pruik verliest. Donky Shot of Don Quichot? Het gruwelverhaal van Medusa… Klassieke, menselijke en soms delicate thema’s in theater voor veertien- en zestienplussers. Tentoonstellingen «Is er een verschil tussen militaire muziek en Drum & Bass?» Mysterieuze hoeken en kanten vol schilderijen, collages, 3Dwerk en dia-installaties. Het grafische werk van Chagall, Picasso, Alechinsky. Een diptiek van Hans Memling door de ogen van een restaurateur. Of Upside-Down, twaalf museumstukken naast twaalf creaties van jongeren en een gesprek over jongerencultuur… Tentoonstellingen met een staartje. Dans «Het grote geluk hangt in de lianen» Twee danseressen tonen zich overrompeld door liefde en het dilemma ‘nemen of loslaten’. Acht gelukzoekers verdwalen en ontmoeten elkaar tussen de lianen. Virtuoze live cellomuziek aarzelt tussen rust en beweging… Drie merkwaardige dansproducties. Multimedia en beeldende kunsten «De donkere kantjes van deze wereld» Een webroom met tentoonstelling, een trendspotter en multimediahapjes. Uzelf als engel doorheen de digitale engelenpoort. Creaties bestuderen met een digitale camera. Een zintuiglijke wandeling doorheen bekende sprookjes… Multimedia en beeldende kunsten met een lage drempel. Muziek(theater) «Johannes Kerkorrel steekt de draak» Jonglerie en traditionele middeleeuwse muziek. Een duik in de Zuid-Afrikaanse taal, politiek, geschiedenis en cultuur. Hedendaagse ‘klassieke’ muziek. Twee finalisten van de Koningin Elisabethwedstrijd. De Grote Boze Wolfshow. Germaanse en Latijnse culturen in een potpourri met conferences. Klanksculpturen als gids doorheen de vier elementen… Muziek en muziektheater in alle variaties. Museumbezoek «Kleine kamertjes, verborgen luikjes, kijk- en voeldozen» Een drieluikje voor kleuters. De wetenschap achter het museum. De meester achter het meesterstuk. De traditionele Afrikaanse kunst. De geschiedenis van het kinderboek… Museumbezoeken met workshops.

Bonus voor leerkrachten «Een hut op kippenpoten» Elke leerkracht die ergens in Vlaanderen een Meesterstuk bezoekt, krijgt er een tweede Meesterstuk bovenop. Rond Nieuwjaar ontvangt u via de post immers gratis een kunstproduct met bruikbare suggesties om zelf in de klas aan de slag te gaan. Hut op Kippenpoten is een samenspel van beeld naar klank en van klank naar beeld. Tijdens Meesterstukken is het ook een concert én tentoonstelling die voortbouwt op Moessorgski’s ‘Beelden uit een Schilderijententoonstelling.’ Wat u moet u doen om uw bonuspakket te ontvangen? Simpel, geef tijdens uw bezoek aan een Meesterstuk uw naam en het adres van uw school op en u staat op de prijslijst.

LES BALLETS CHRIS VAN DER BURCHT

Hebt u zin in een Shakespearement? Een walvisoor? Een multimediahapje? Anders gezegd: zoekt u mogelijkheden om uw leerlingen een nieuw en verrassend cultuurbad te geven? Of twijfelt u nog hoe u dit jaar de eindtermen muzische vorming of artistieke opvoeding zal waarmaken? Maak u op voor vijf weken absolute inspiratie in Meesterstukken. Van 26 oktober tot 2 december krijgen alle Vlaamse leerkrachten en studenten in de lerarenopleiding een vip-onthaal in kunsthuizen, culturele centra en musea.U grasduint langs dans, muziek of gewoon theater, staat stil bij films, flaneert doorheen tentoonstellingen, surft op multimedia en poëzie, doorkruist ateliers in musea. Telkens krijgt u er een pedagogisch-didactisch luik bovenop: een actieve workshop, een babbel met acteurs en kunstenaars, een brainstorm over toepassingen in de klas. En een verrassing op kippenpoten als u deelneemt. Geïnteresseerd? Lees de extra bijlage in dit blad en de tips hieronder..

THEATER ZUIDPOOL

Met Klasse naar Meesterstukken 

Welkom in de moppenfabriek.

훽 = Algemeen / 훾 = Basisonderwijs  = Secundair onderwijs /  = Hoger onderwijs

Middelen voor jongerenparticipatie  Een school die kinderen betrekt bij de inrichting van de speelplaats en de klaslokalen. Een initiatief voor buitenschoolse kinderopvang waar de kinderen zelf hun activiteitenprogramma opstellen. Een jeugdbibliotheek die kinderen vraagt welke boeken ze graag lezen of hoe de bib best kan worden ingericht. Een opvangcentrum of instelling die samen met de jongeren een huisreglement opstelt. Een radio- of TV-programma waar kinderen de redactie uitmaken. Jongerenparticipatie is niet enkel een basisrecht (VN-Verdrag van de Rechten van het Kind), het zorgt er ook voor dat de school, de instelling, het opvangcentrum, de bibliotheek… beter gaat functioneren. De Provincie Antwerpen wil alvast een helpende hand (én centen) toesteken. Projecten (uiteraard beperkt tot de provincie Antwerpen) moeten beantwoorden aan een aantal kwaliteitscriteria, vorming organiseren voor de volwassen begeleiders én deelnemende jongeren en leiden tot een structurele inbedding van jeugdparticipatie in de werking van de organisatie. De subsidie bedraagt maximum 100.000␣ fr. (2478,94 euro) per project. Elk jaar zijn er twee deadlines voor het indienen van uw project: 1 maart en 1 november.

Gezocht Jeugd en stad Dringend gezocht: gedetacheerd leerkracht voor de kantoren in Gent. Meer info en kandidaturen (met cv) bij Jeugd en Stad vzw - Maud Verlynde - Kammerstraat 22 - 9000 Gent - tel. 09-233 88 05 [email protected]

Jeugdtoerisme Dringend gezocht: gedetacheerd leerkracht voor het Centrum voor Jeugdtoerisme (CJT). Meer info, taakomschrijving en kandidaturen bij CJT - Bergstraat 16 - 9820 Merelbeke - tel. 09 231 86 76 - www.cjt.be

Speelpleinwerking Dringend gezocht: gedetacheerd leerkracht voor dienstverlening aan speelpleinen, vorming voor jeugddiensten, kadervorming met jongeren enz. Ervaring met speelpleinwerk is een must. Meer info en kandidaturen (met cv) bij Vlaamse Dienst Speelpleinwerk - Christophe Toye - tel. 02 269 71 80 - [email protected]

Leerkrachten dactylografie/informatica Zin om ook naast uw schooluren pedagogisch bezig te zijn? U bent misschien de geschikte kandidaat voor naschoolse cursussen dactylografie of voor avondopleidingen informatica.

Meer info bij Jeugddienst Provincie Antwerpen - Joke Verschueren - tel. 03 240 53 64 - www.provant.be/jeugd 䊳

Leerkrachten dactylografie Gezocht: leerkrachten voor het geven van dactylolessen in eigen omgeving, vanaf 16 u. (keuzemogelijkheid lesdagen).

VRT

Meer info en kandidaturen bij Teach & Type - Bieststraat 286 - 3191 Hever - tel. 015 61 75 50 - fax 015 61 71 16 - [email protected]

Meer info en kandidaturen bij IPOC - Van Boeckellaan 71 - 2500 Lier - tel. 03 480 85 18 - fax 03 489 01 99

Freelancers VIABO zoekt leerkrachten handel of economie om op freelance basis in het Antwerpse minstens een halve dag per week bedrijfsbeheer te onderwijzen aan sociaal achtergestelde doelgroepen. Vergoeding tegen uurloon.

Uw gidsen voor een kennismaking met Brussel.

Meer info bij Vlaams Instituut voor Advies in Bedrijfsbeheer en Opleiding - Noël Dupon - [email protected] - tel. 03 828 40 39

Vrijwilligers Bij de DrugLijn (tel. 078 15 10 20) kan iedereen (desgewenst anoniem) terecht voor informatie over drank, drugs en pillen. Naast de vaste medewerkers verzorgen vrijwilligers de telefoonpermanentie op het centrale kantoor in Brussel. Hiervoor zoekt de DrugLijn dringend kandidaten.

Uw zondagje Brussel ziet er dus zo uit: ontvangst in de VIP bar, drankje en bijwonen van de rechtstreekse uitzending (9.30 tot 12.30 u.); lunch in het restaurant van de VRT (12.30 tot 13.30 u.); wandeling in Brussel (13.30 tot 16.30 u.). Alles (vervoer naar het stadscentrum inbegrepen) is gratis, behalve de lunch (warme maaltijd kost zo’n 400␣ fr. - 9,92 euro). Meer info en reservaties bij VRT-De Zevende Dag - Kamer 2G12 - 1043 Brussel - tel. 02 741 37 10 of 02 741 33 74 - fax 02 741 46 92 - [email protected]

Meer info en kandidaturen bij DrugLijn - Frank Lenders tel. 02 423 03 44

U vindt alle info over dit project en het volledige reglement op www.ikwilniet.org - alle verdere info rond dit project bij Piet Bulteel tel. 0475 63 46 23 - [email protected]

ROULARTA BOOKS/GLOBE

Geef stemlozen een stem  Balaki, een Congolese jongen van tien, nodigt u en uw leerlingen uit voor een wandeling door zijn dorp. De kortfilm «Tring, tring! Gezondheid!» (20 minuten) toont het belang van een goede gezondheidszorg in een land in ontwikkeling. De fiets/motorfiets is in Afrika symbool voor de vrijheid van de jongeren, een middel om zich snel en goedkoop te verplaatsen. De videoreportage «Gezondheid voor allen in het jaar 2000» (28 minuten) neemt u mee op reis door Afrika, Azië en Latijns-Amerika. U ontdekt er de projecten waar Memisa (Medische Missie Samenwerking) actief is. Memisa is een niet-gouvernementele organisatie (ngo) die ijvert voor een kwalitatieve gezondheidszorg op lange termijn. Voor leerkrachten derde graad lager onderwijs en eerste graad secundair onderwijs is er heel wat (gratis) didactisch materiaal beschikbaar (brochures, getuigenissen, poëzie, spel, muziek enz.) waarmee u een project rond gezondheidszorg in de derde wereld kan organiseren. En waarom zou u met uw leerlingen niet zorgen voor een nieuwe fiets voor Balaki of één van zijn vriendjes?

Leerlingen bekijken de invloed van de vorige eeuw op de huidige. 䊴

Alle info bij Memisa - Kerkstraat 63 - 1701 Itterbeek - tel 02-569 03 51 - fax 02-569 03 45 - [email protected] - www.memisa.be 䊳

LANGZAAM VERKEER VZW

Ik wil niet sterven…  Laatstejaars ASO, TSO en KSO kunnen vanaf half oktober deelnemen aan een originele essaywedstrijd. Uitgangspunt is «Ik wil niet sterven aan de twintigste eeuw», waarin journalist Dirk Barrez op zoek gaat naar alle grote problemen van de twintigste eeuw en de invloed bekijkt die ze kunnen hebben op de eenentwintigste eeuw. Het hele essayproject draait rond de website www.ikwilniet.org. Naast een homepage met algemene informatie, vinden uw leerlingen er bijvoorbeeld het hele boek terug onder de vorm van een e-book (kunnen ze meteen gratis downloaden of op het scherm lezen). Ook een discussieforum, nieuws, alle info over de wedstrijd, activiteiten op de Antwerpse boekenbeurs (bv. Op 2/11 een debat tussen Dirk Barrez en cultuurminister Anciaux) enz. vinden ze daar terug. Voor leerkrachten is er een aparte website waar u met collega’s van gedachten kan wisselen over de pedagogische en didactische aspecten van het project. Surf daarvoor naar www.ikwilniet.org/leerkracht. Half oktober start de wedstrijd. Alle laatstejaars krijgen dan een gratis Knack op School. Daarin vinden ze drie analysemodellen die ze kunnen gebruiken bij het schrijven van hun essay. De leerlingen die willen deelnemen, melden zich via de website. Daar schrijven ze in en daar belandt ook uiteindelijk het essay. Einddatum daarvoor is 8 februari. Eind maart zijn de winnaars bekend. Uw leerlingen kunnen o.a. 100 Franklin e-bookmans winnen.

De Zevende Dag in Brussel  Is een goed debat uw ding en bent u geïnteresseerd in politiek? Het VRT-programma De Zevende Dag nodigt u graag uit om deel uit te maken van het studiopubliek tijdens de live-uitzendingen op zondagochtend. U maakt er het reilen en zeilen mee, ook achter de schermen. U ziet hoe de set wordt klaargemaakt, hoe presentatoren en publiek zich «opwarmen», de voorbereiding van de vragensteller uit het publiek en de premier enz. Nieuw is dat u daarna niet meteen naar huis hoeft (maar wel mag, natuurlijk). In samenwerking met Brukselbinnenstebuiten gaat De Zevende Dag immers wandelen door Brussel. Met een ervaren gids ontdekt u waardevolle gebouwen, parken en pleinen, krijgt u inzicht in symbolen van de politiek-economische macht, vroeger en vandaag. Elke week is er een andere wandeling.

Spelen voor veilig verkeer.

Veilig naar school  Alle Vlaamse basisscholen kunnen tussen de herfst- en de kerstvakantie inschrijven voor de tweede Schoolspaaractie «Veilig en milieuvriendelijk naar school». Het aantal deelnemers is beperkt! Ingeschreven scholen krijgen voorjaar 2002 een gratis spelpakket met reuzenspandoek. De bedoeling is dat zij het spel tijdens de «Week van de zachte weggebruiker» (mei) spelen. Bovendien krijgen 25 basisscholen inhoudelijke begeleiding bij het opstarten en uitwerken van een verkeersproject rond autovrije schooldagen, schoolvervoerplan, anders naar school, fietspoolen of verkeers- en mobiliteitseducatie. Meer info en inschrijvingen bij Langzaam Verkeer vzw - Veerle De Bent - Minckelersstraat 43A - 3000 Leuven - tel 016-31 77 02 KLASSE NR.118 17

 De langverwachte Vlaamse film «Falling», (naar de bekroonde jeugdroman «Vallen» van Anne Provoost) opent eind oktober het Internationaal Filmfestival in Gent. De jonge Lucas reist met zijn moeder naar Frankrijk en botst daar op een hele hoop onverwerkte plaatselijke trauma’s. Bovendien raakt de jongen in de ban van rechts-extremisten en neemt zijn leven een aantal onverwachte wendingen. Een internationale cast, een ijzersterke soundtrack met o.a. Pragha Kahn en Axelle Red en een sterk regiedebuut van Hans Herbots maken van deze film een must voor jongeren én leerkrachten. En omdat deze laatsten bij CANON Cultuurcel steeds een streepje voor hebben, komen er twee exclusieve avant-premières van «Falling», in samenwerking met verdeler Jekino. Geïnteresseerde leerkrachten secundair onderwijs en lectoren lerarenopleiding kunnen op 23 oktober (20 u.) naar Cinéma Lumière Brugge of Studio Leuven. Al wat u moet doen is snel bellen naar Jekino-Films (tel. 02 242 54 09) op dinsdag 9 of woensdag 10 oktober tussen 10 en 17 u. U kan zo meteen uw zetel reserveren (max. twee tickets per persoon). En omdat CANON Cultuurcel leerkrachten ook didactisch wil ondersteunen, krijgt u er bovendien een uitgebreide lesbrochure bovenop, zodat u uw leerlingen met woord en beeld nadien in de klas kunt warmmaken en maakt u kennis met enkele filmsterren. Vanaf februari organiseert Jekino ook een uitgebreid didactisch parcours rond deze prent waarbij een filmbezoek met een tentoonstelling wordt gecombineerd. Meer informatie hierover verneemt u in het februarinummer van Klasse.

 Laat uw leerlingen in klas- of groepsverband een eigen creatief project uitwerken. Voor 25 inzendingen (maximum één per school) ligt een spaarpotje klaar van 1500 euro (zo’n 60.000␣ fr.) per project. De gelukkigen kunnen tijdens het tweede semester van dit schooljaar hun project realiseren met de medewerking van een professioneel kunstenaar (danser, schrijver, muzikant). Vraag meteen telefonisch (CANON Cultuurcel - tel. 02 553 96 63) of via e-mail ([email protected]) een inschrijvingsformulier en het reglement aan. Inschrijven vóór 27 oktober 2001.

Avant première «Falling»

A shot of Art

䊴

 Wie nog wil deelnemen aan «Het Inktaapje», het nieuwe VlaamsNederlandse leesbevorderingsinitiatief voor de derde graad secundair (zie ook vorige Klasse), zal zich moeten reppen. Er zijn nog enkele plaatsen beschikbaar. U schrijft zich in met een groep van maximum 15 leerlingen. Zij lezen van november tot maart vijf bekroonde werken en geven tijdens een slotmanifestatie in Brugge hun mening over literatuur. Voor meer informatie en inschrijving contacteert u Villanella - tel. 03 272 14 46 - [email protected].

VLAAMS CENTRUM VOOR KINDER- EN JEUGDFILM

Inktaapje

kunSTof een kunstenaar in de klas

 Uit ruim 700 enthousiaste leerkrachten selecteerde de beroemde onschuldige hand 150 gelukkigen uit basis- en secundair onderwijs. Zij krijgen vanaf deze maand een halve dag een danser, schrijver, videast, beeldhouwer, muzikant… over de vloer, die de les ongetwijfeld anders zal kleuren.

 Tijdens twee maal twee Muzische Werkdagen (de dag wordt telkens herhaald om zoveel mogelijk deelnemers te bereiken) volgen pedagogische begeleiders basisonderwijs en docenten uit de lerarenopleiding gratis een reeks actieve en creatieve ateliers binnen de vijf muzische domeinen (beeld, media, drama, muziek en dans). Deze «intermediairen» volgen zo de voetsporen van leerkrachten basisonderwijs en studenten lerarenopleiding. De deelnemers krijgen een uiteenzetting over plaats en betekenis van muzische vorming in het basisonderwijs, hoe ze dit kunnen inpassen in de leerlijnen van een school en hoe ze hierbij leerkrachten of studenten kunnen begeleiden. De eerste dag (6 november in CC Leuven of 14 november in CC Lokeren) onderzoeken de deelnemers hoe ze binnen niet-muzische vakken of domeinen toch «muzisch» kunnen werken. U kan rechtstreeks reserveren bij co-organisator Spelewei - tel. 016 35 05 50 - [email protected]. In maart 2002 volgt dan een tweede paar Muzische werkdagen om te onderzoeken hoe u rond een artistiek product (voorstelling, museumbezoek…) muzisch kan werken binnen verschillende lessen. Plaats en data vindt u later in Klasse (januari), maar u kan nu al reserveren bij co-organisator Kunst in Zicht/Wisper - tel. 016 25 16 21 [email protected]. Deze twee vormingsdagen sluiten naadloos op elkaar aan, maar u kan ze ook afzonderlijk volgen.

Muzische Werkdagen

De zomer van Lucas: een onverwerkt verleden, de lokroep van het extremisme…

 Eind november verschijnt een nieuwe videoreeks rond theater kijken in de klas (secundair onderwijs). Drie succesvolle voorstellingen, «Koning Ubu» (Theater Froe Froe), «Universal Irritant» (De Kakkewieten) en «De Tolbrug (Ibycus), vormen de uitvalsbasis om theater in alle graden toegankelijk te maken. CANON Cultuurcel werkt hiervoor samen met Kunst in Zicht, het Vlaams Theaterinstituut en het Centrum voor Didactiek (UFSIA). Fragmenten uit de voorstellingen worden afgewisseld met interviews met de acteurs, regisseur, scenograaf… Bij elke video hoort een didactische handleiding, met opdrachten en achtergrondinformatie om meteen aan de slag te gaan. De opdrachten sluiten aan bij verschillende leerinhouden en vakken in het secundair. Op 14 november kan u deelnemen aan een studiedag rond werken met theater in de klas. U maakt er meteen ook kennis met dit videopakket. De studiedag vindt plaats in de gebouwen van de UFSIA (Antwerpen) van 14 tot 17 u. Inschrijven kan bij het Centrum voor Didactiek - tel. 03 202 46 82.

Theaterbeelden

THEATERBEELDEN/PATRICK DE SPIEGELAERE

䊴

Hoe muzisch werken binnen nietmuzische domeinen/vakken?

 De Zinneke Parade wil een intensieve samenwerking doen ontstaan tussen wijkbewoners, verenigingen, scholen en kunstenaars. Scholen (alle types en alle niveaus) kunnen bruggen slaan met hun wijk en een eigenzinnige bijdragen leveren in de Parade op 25 mei 2002. Met als thema «Zinnergie» gaan «Meesters in de Fysica» op zoek naar machines die bewegen op menselijke kracht; vinden «Tovenaars in de Muze» zelfgemaakte instrumenten uit, zoeken «Acrobaten» naar de mooiste passen…

Zinneke  Voor de ongelooflijke prijs van 101␣ fr. (2,50 euro) kan u een voorstelling of tentoonstelling bezoeken én daarbij een exclusieve workshop volgen. U vindt er gegarandeerd ideeën voor uw klaspraktijk. Als extraatje krijgt u bovendien later een kunstwerk (mét lesmap) als kerstgeschenk. Wie van het aanbod van de vierde editie van Meesterstukken gebruik wil maken, vindt alle informatie in het extra Meesterstukkenkatern in deze Klasse of op www.ond.vlaanderen.be/meesterstukken. CANON Cultuurcel hoopt u massaal te mogen begroeten!

Meesterstukken

18 KLASSE NR.118

CANON CULTUURCEL JAN STAES - DIRK TERRYN - JAN LUYTEN KONING ALBERT II-LAAN 15 1210 BRUSSEL - TEL. 02 553 96 63 FAX 02 553 96 75 [email protected]

Wil u erbij zijn? Dan moet u vóór 27 oktober een voorstel indienen (u vindt een inschrijvingsformulier bij uw directie of u kan het opvragen via www.zinneke.org). Vanaf 19 november mag u antwoord verwachten.

Als extraatje voor geïnteresseerde leerkrachten schenken Oxfam-Wereldwinkels en Klasse 20 exemplaren van deze lesmap weg. U stuurt vóór 15 oktober een kaartje naar onderstaand adres, met vermelding van uw naam, adres en naam en adres van uw school. De onschuldige hand zal twintig leerkrachten gelukkig maken. Oxfam-Wereldwinkel - Walter Penen - Ververijstraat 17 - 9000 Gent tel. 09 218 88 55 - fax 09 218 88 66 - [email protected] - www.oww.be

 Op edulex.vlaanderen.be vindt u alle onderwijswetgeving en dito rondzendbrieven. U kan er op maat zoeken, navigeren via hyperlinks enz. (zie ook vorige Klasse). De nieuwe site wil uitdrukkelijk de onderwijsreglementering doorzichtiger, toegankelijker, klantvriendelijker voorstellen. Klasse zal u op zijn beurt in deze rubriek attent maken op nieuwe wetgeving, die u via een paar klikjes met de muis via edulex meteen kan inkijken. Bij het begin van een nieuw schooljaar is er uiteraard wat meer te vinden dan op andere momenten in het schooljaar. Even praktisch: u opent de website edulex.vlaanderen.be. Vervolgens klikt u in de linkerkolom («zoeken») op «documenten per type, datum, titel…». U krijgt een nieuw scherm met links allerlei vakjes. In het lege vakje naast «Referentie» typt u de referentie (bv. BaO/ 2001/4) die u hieronder vindt. Klikken op «zoeken» en klaar is kees. Voor alle niveaus: ✖ 13AC/JDC: vakantieregeling van het paramedisch personeel (gemeenschapsonderwijs); ✖ 13CC/TIJDEL.VERV./HL: betere bezoldiging tijdelijke vervanging door collega bij afwezigheid vanaf 10 werkdagen; ✖ 13BC/IF/MB: mogelijkheden voor voltijds of halftijds politiek verlof. Voor het basisonderwijs: ✖ BaO/2001/4: een afzonderlijk organiek urenpakket voor kinderverzorgers in elke autonome kleuterschool of basisschool met minstens 35 kleuters; ✖ BaO/2001/5: de maximumprestatie voor de hoofdopdracht onderwijzer is 27 lestijden; ✖ BaO/2001/6: een basisschool mag 3 procent van het lestijdenen urenpakket reserveren voor bijzondere pedagogische taken; ✖ BaO/2001/7: aanvullende lestijden voor lichamelijke opvoeding (bewegingsopvoeding) in het gewoon kleuteronderwijs + introductie van het ambt van leermeester lichamelijke opvoeding in het gewoon kleuteronderwijs. Voor de permanente vorming: ✖ 13EA/gds/bekw2001: aanpassing stelsel bekwaamheidsbewijzen DKO: bewijzen nieuwe vakken DKO; versoepeling bewijs pedagogische bekwaamheid; aanstelling op basis van artistieke en pedagogische ervaring.

䊴

OXFAM-WERELDWINKEL

 225.000 flesjes fruitsap van eerlijke handel; 1200 Vlaamse basisscholen die eerlijke sinaasappel-, pompelmoes- en Worldshakesapjes aan hun leerlingen geven. De ambitie voor dit schooljaar: alle lagere-schoolkinderen aan de eerlijke-fruitsapfles! Dit fruitsap is dan ook één van de succesproducten van OxfamWereldwinkels. Maar Oxfam doet méér dan alleen maar fruitsap verkopen. Ze hebben ook een educatief aanbod rond fruitsap. Aanrader dit najaar is «Sientjes Sapmap», een lesmap over fruitsap en eerlijke handel, voor alle klassen van de lagere school. De map bevat heel wat achtergrondinformatie over de citrusteelt in Brazilië en Cuba. Op de plantages in de Braziliaanse deelstaten Bahia en Parana maken de plukkers lange werkdagen en verdienen weinig. Door te verkopen aan de eerlijke handel krijgen ze echter een betere prijs voor hun lekkere producten. Per graad presenteert «Sientjes Sapmap» twee uitgewerkte lesvoorstellen: een proefspel, een stripverhaal, een boodschappenspel, een project rond verpakkingen… Uitgewerkte muzische activiteiten voor alle leeftijden (inbegrepen een cd met drie liedjes) vervolledigen het aanbod. Kant-en-klare werkbladen beperken uw voorbereiding tot een minimum. «Sientjes Sapmap» is een coproductie van Oxfam-Wereldwinkel en Cemuvo en kost 300␣ fr. (7,44 euro). U kan de map bestellen in de plaatselijke Oxfam-Wereldwinkel (adressen vindt u op www.oww.be) of rechtstreeks op het nationaal secretariaat (u betaalt dan wel 200␣ fr. - 4, 96 euro verzendingskosten).

Eerlijk fruitsap

 Van 15 tot 17 november is de Brusselse EHSAL-hogeschool the place to be voor de aficionados van computers, internet, multimedia en ICT. U kan er immers op bezoek bij de 14de editie van de CST-beurs (Computers op School en Thuis). Nieuw is dat elke dag tegelijk een inhoudelijke themadag is voor specifieke doelgroepen. Zo is donderdag 15 november gewijd aan de mogelijkheden die ICT biedt voor onderwijsinspecteurs, -adviseurs en -directeurs. Speciale aandacht gaat naar de mogelijkheden en moeilijkheden voor ICT-coördinatoren, ICT-specialisten en multimedialectoren. Hoogtepunt van de eerste dag wordt een video-conferencing met aan de andere kant Robert Cailliau (vanuit het CERN in Genève), mede-ontwerper van het world wide web. Vrijdag 16 november richt CST de schijnwerpers op leerkrachten en studenten uit de lerarenopleiding. Op het programma een reeks nascholingen (o.a. in het kader van de Regionale Expertise Netwerken of REN’s), workshops, lokalen met hands on praktijk, standen met speciale programma’s en hardware voor onderwijs… De laatste dag, zaterdag 17 november, is afgestemd op ouders, grootouders en kinderen, met o.a. opnieuw een «Computerspeelparadijs», met educatieve programma’s voor kleuters (3 tot 6 jaar) - en hun (groot)ouders.

Computers op school en thuis

Tickets kosten 1000␣ fr. - 24,79 euro (15/11, enkel toegang voor de vermelde doelgroep); 500␣ fr. - 12,39 euro (16/11 - studenten betalen 250␣ fr. - 6,20 euro; groepen 150␣ fr. - 3,72 euro per deelnemer, minimum 25 deelnemers; gratis warme lunch); 350␣ fr. 8,68 euro (17/11; gratis voor kinderen tot 16 jaar). Meer info en inschrijvingen bij CST-Secretariaat - Te Boelaarlei 23 - 2140 Antwerpen - tel. 03 322 74 69 - fax 03 321 02 77 [email protected] - www.cst.be

Leg uw leerlingen aan de eerlijke-fruitsapfles.

 Jaarlijks sterven in ons land gemiddeld twaalf (vaak jonge) fietsers en vallen er tientallen gewonden bij dodehoekongevallen met rechtsafslaande vrachtwagens. Federaal Minister van Mobiliteit en Vervoer Isabelle Durant ijvert voor een aanpassing van de Europese richtlijnen, om bijvoorbeeld een bijkomende bolle spiegel of een camera met monitor te verplichten. De Fietsersbond start deze maand met een grootscheepse sensibiliseringscampagne om fietsers én vrachtwagenchauffeurs op de gevaren te wijzen. Dit initiatief krijgt de steun van het kabinet van de minister en van KBC, VAB (Vlaamse Automobilistenbond) en BIVV (Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid). Grote affiches zullen op de gevaren wijzen en in twee folders (ééntje voor fietsers, ééntje voor chauffeurs) vindt u meer informatie over de dode hoek, over de gevolgen ervan én bovendien een reeks tips en technische oplossingen om de dode hoek te vermijden. Ten slotte werkt de Fietsersbond aan een lespakket rond de dode hoek voor de derde graad lager onderwijs. Aan de hand van realistische simulatie-oefeningen zullen de leerlingen vanop de fiets en vanuit de vrachtwagencabine zelf kunnen ervaren wat de dode hoek is, hoever hij reikt en hoe ze hem het beste kunnen omzeilen.

Dode hoek

Hapklare wetgeving

䊴

www.klasse.be/kvl/117/19-7 Onderwijsreglementen on line

䊳

Meer info over campagne en lespakket bij Fietsersbond vzw Hopland 37 - 2000 Antwerpen - tel. 03 231 92 95 - fax 03 231 45 79 - [email protected] - www.fietsersbond.be

 Dansend en zingend redt de bijna-echte-kroonprins zijn trouwe metgezel Goudvis uit de klauwen van madame Poubelle, doorstaat stormen om prinses Madelief te vinden en vliegt de oceaan over… In werkelijkheid speelt het hele verhaal zich af in de badkamer van een kleine jongen, waar elk ding, elke toevallige gebeurtenis een plaats krijgt in zijn fantasiewereld. Theater Zipzop brengt met «Feest» een ode aan de fantasie van uw leerlingen (vooral bedoeld voor de eerste en tweede graad lager onderwijs). Op zaterdag 6 oktober (Dansacademie Burgstraat, Gent) en zaterdag 13 oktober (Schouwburg, Diksmuide) speelt Theater Zipzop telkens twee voorstellingen van «Feest» (14 u. en 16 u.). Leerkrachten eerste en tweede graad lager onderwijs kunnen één van deze voorstellingen gratis bijwonen. Gewoon even uw zitje reserveren op tel. 0485 68 85 01. Nadien is «Feest» beschikbaar als schoolvoorstelling, mét desgewenst een workshop dans als extraatje.

Zipzop feest

FIETSERSBOND

Meer info en reservaties van schoolvoorstellingen bij Theater Zipzop - Jeroen Serruys - tel. 0485 68 85 01 KLASSE NR.118 19

De ark van Europa Wat doen u en uw leerlingen rond het Europees Voorzitterschap van ons land? Zin in een feestje waar ook nog wat méér in zit? Dan bent u welkom op de Ark van Europa. Ze legt in november en december enkele dagen aan in elke provincie. Jongeren tussen 15 en 25 jaar uit heel Europa ontmoeten er elkaar om te praten, te fuiven, te luisteren en ideeën uit te wisselen. Centrale thema’s zijn milieu en wetenschap. Maar alles kan.

Vanaf de tweede helft van november staan er op de Vlaamse wateren vreemde dingen te gebeuren: de Ark van Europa doet vijf Vlaamse havensteden (nu ja…) aan voor telkens een dag of drie: Gent, Brugge, Antwerpen, Hasselt en Brussel. Het initiatief komt van de federale overheid. Doelstelling? Jongeren meer betrekken bij Europa. Daarom vaart Europa met de boot naar hen toe. Een heruitgave van het middeleeuwse narrenschip? De Ark van Noach in het Belgische regenseizoen? Misschien iets tussen de twee. Volgens de organisatoren gaat het om een té gekke fuifboot, waar bovendeks en overdag ook allerlei boeiends te rapen valt over wat Europa voor jongeren kan betekenen: reizen, in het buitenland studeren, uitwisselingsprogramma’s, grensoverschrijdend brainstormen rond milieu, cultuur, wetenschap…

Toren van Babel Europa, dat is nog wat meer dan besloten ministervergaderingen, gereken in euro’s of brandende veestapels. Meer dan een verbond van naties, is Europa een lappendeken van verschillende culturen en een plezante Toren van Babel waar allerlei talen door elkaar worden gesproken… Leonardo da Vinci, Socrates, Comenius… het zijn allemaal namen van slimme mensen die allang dood zijn, maar ze staan ook voor reisprogramma’s waarmee scholen en klassen Europees kunnen gaan. Vorming en onderwijs krijgen op de boot een Europees gezicht.

Blauwe linten Milieu staat hoog aangeschreven op de boot: hoe gaan we op Europees niveau de rivieren weer kristalhelder maken, de lucht proper, ons voedsel gezond? Kritische jongeren komen uitleggen wat zij van 20 KLASSE NR.118

Europa verwachten: de zalm moet vrolijk kunnen spartelen op de grote blauwe linten: Rijn, Schelde en Maas tussen het meer van Konstanz en de Noordzee. Voor minder gaan we niet. De Ark van Europa toont hoe het kan. Ook wetenschapsfreaks gaan Europees: ruimtevaart, telecom, informatica, satellieten voor milieu, biotechnologie… het zijn allemaal onderzoeksterreinen waar Vlamingen in het buitenland samenwerken met bollebozen uit alle hoeken van ons continent, van Spanje tot Zweden, van Engeland tot Tsjechië. Flarden van hun samenwerking komen samen in de Ark.

Feest op de boot

Europa betekent: reizen, werken, leren, en dat alles door elkaar; altijd een beetje onderweg zijn, nieuwe dingen zien, mensen ontmoeten, vrienden maken. «De boot wordt een veelzijdig en verrassend feest», zeggen de organisatoren. «Misschien omdat we ons wel allemaal wat verwant voelen met die springerige zalm.» De Ark van Europa drijft eind november, begin december een maand door Vlaanderen. Op dat moment heeft ook het hoogtepunt van toespraken, ministerraden, colloquia en vergaderingen n.a.v. het Belgische EU-voorzitterschap plaats. De jongeren kunnen dan voor hun ding terecht op de Ark. ■ Wat, waar, wanneer? De boot ligt tussen eind november en begin december telkens enkele dagen in Gent, Brugge, Antwerpen, Hasselt en Brussel. Precieze plaatsen, programma en data verneemt u in de volgende Klasse. Maar leerkrachten die met hun klas (leerlingen vanaf 15 jaar) willen komen, reserveren nu al best een plaatsje. Het infonummer : tel. 03 320 84 30. Uiteraard zijn ook individuele bezoekers welkom.

Service

䊳

Kinderprovincieraad Op 17 november kunnen de Oost-Vlaamse leerlingen derde graad lager onderwijs hun stem laten horen in de Kinderprovincieraad. Vooraf mogen ze individueel of in klasverband voorstellen doen (tekst, gedicht, knutselwerk, schilderij, video, toneelscenario, foto…) rond vier thema’s: nieuwe media (internet), musea, fietsen en hoe breng je mensen samen (oud en jong, blank en gekleurd, met en zonder handicap…). Meer info in de gratis folder - aanvragen via tel. 0800 94 808 of via www.kinderprovincieraad.be

Commodore Gratis te grabbel: materiaal (boeken, computers, software) voor wie nog met Commodore (64/128) werkt. Jeanine Schepens - tel. 09 221 42 41 - [email protected]

Alle info bij Toon Verreu - tel. en fax 051 20 68 41 [email protected]

Borstvoeding Leerkrachten die het thema borstvoeding in hun lessen willen introduceren, kunnen voor extra informatie steeds terecht bij de vzw Borstvoeding.

䊳 EDUCATIEF THEATER ANTWERPEN

Brassens, twintig jaar later Op 27 en 28 oktober speuren zijn fans in Parijs naar de sporen van zanger-dichter Georges Brassens (20 jaar geleden overleden). Op het programma voorts een ontmoeting met enkele Brassensintimi, een geleid bezoek aan de Opéra Bastille, een chansonavond en een theatervoorstelling rond chansons van Brassens.

Alle promotievoorstellingen vinden plaats in de Zwarte Zaal van het Fakkelteater - Reyndersstraat 7 - 2000 Antwerpen. Meer info en reservaties (telefonisch; max. vier plaatsen per school) bij Educatief Theater Antwerpen - Denise Machiels - tel. 03 233 15 88 - fax 03 225 02 44 - www.educatieftheaterantwerpen.be

Voor meer info of lezingen over borstvoeding: vzw Borstvoeding Mieke Viaene - tel. 051 77 18 03 - [email protected] - users.pandora.be/vzwborstvoeding

Drugs en geweld bespreekbaar maken voor uw leerlingen.

Meer info bij KFL-Antwerpen - Roger Maquoi - tel. 03 457 50 16 - [email protected]

Rome/Vaticaan Collega Koen Smets organiseert een educatieve reis naar Rome en het Vaticaan (5 dagen in krokusvakantie 2002), met excursies en pauselijke audiëntie. Prijs: 680 euro (27.431␣ fr.) per persoon. Meer info bij Koen Smets - het Veld 37 - 2240 Zandhoven tel. 03 484 47 80 - [email protected]

Meer info bij Publiekstheater - Educatieve dienst - Sint-Baafsplein 17 - 9000 Gent - tel. 09 225 12 02 - [email protected]

URG zoekt Dringend gezocht: muziekproducers, (web)redacteurs, programmamakers, technici, webmensen, cameralui, gezichten en stemmen voor URGent (ooit studentenradio, nu stadsradio, binnenkort ook lokale televisie in Gent).

Half miljoen voor beste jeugdboek  Tot 3 december kan u met een onuitgegeven manuscript voor een jeugdboek voor jongeren vanaf 12 jaar een gooi doen naar de hoofdprijs van 500.000␣ fr. (12.394,68 euro). De «Prijs Knokke-Heist 2002» is daarnaast goed voor de publicatie van uw boek bij Davidsfonds/Infodok, mede-organisator van deze manuscriptenwedstrijd. Voor alle info, reglement en inzendingen: Davidsfonds/Infodok - Rebecca van Rechem - Blijde-Inkomststraat 79-81 - 3000 Leuven - tel. 016 31 06 00 - fax 016 31 06 08 - [email protected]

Kandidaturen (mag origineel) bij Ellen Van Effeltaire op [email protected] - tel. 09 264 67 29 - fax 09 264 69 73 www.urgent.rug.ac.be

 Katleen Poppe, lerares aardrijkskunde, zoekt (oud) medisch materiaal (vooral voor oogheelkunde) en medicijnen om mee te nemen naar Madagaskar, het tiende armste land ter wereld. De lokale hospitalen hebben weinig of geen faciliteiten en dokters stappen massaal over naar de toeristische sector omdat ze er gewoon meer kunnen verdienen. Geïnteresseerde scholen kunnen ook verbroederen met scholen uit Madagaskar, via schriftelijke correspondentie in het Frans (internet en e-mail is er quasi onbekend).

 In november reist het Engelse Theatre Roundabout door Vlaanderen met het autobiografische verhaal «Lark Rise» (1939, Flora Thompson, bewerking en regie: Roger Redfarn). De voorstelling is vooral bedoeld voor laatstejaars secundair onderwijs en studenten hoger onderwijs (taalopleidingen Engels). Een voorstelling kost ongeveer 23.000␣ fr. (570,16 euro).

Engels theater

KATLEEN POPPE

U kan ze gratis aanvragen (minstens 50 exemplaren) bij de Vlaamse Werkgroep voor Gezonde Tanden - Veerle D’Hoe - Vrijheidslaan 61 - 1081 Brussel - fax 02 414 87 27 - [email protected]

Meer info en boekingen bij Theatre Roundabout Ltd - 859 Finchley Road - London NW1 8LX - Great Britain - tel. 00 44 20 8455 4752 - gsm 00 44 7774-638 800 - contactpersoon voor Vlaanderen: Rudy Coppieters - tel en fax 09 230 14 81

Klasse in Madagaskar

Alle reacties zijn welkom bij Katleen Poppe - De Beukelaerlaan 1 2180 Ekeren - tel. en fax 03 542 08 38 - [email protected] en (in september-oktober zit Katleen weer in Madagaskar) bij Hil Van Roosbroeck - Lemméstraat 22 - 2000 Antwerpen - tel. 03 238 42 09

 Zin om een jaartje gratis naar theater te gaan? Om over theater te praten, te denken, om theater te voelen in alle puntjes van uw lijf? Zin om een theater achter de schermen te zien, om gesprekken met regisseurs of acteurs te voeren, om repetities bij te wonen? Twee voorwaarden: u bent tussen 18 en 22 jaar jong én u bezorgt het Publiekstheater Gent vóór 19 oktober uw persoonlijke reactie op de productie «’n Meeuw» (Tsjechov; vanaf 29/9 in het Groot Huis, Gent), mét uw persoonlijke gegevens. Zo geraakt u misschien in het Jongerenpanel van het Publiekstheater (max. 12 jongeren). Dit panel komt om de veertien dagen samen (woensdag- of donderdagavond) van eind oktober tot begin mei. Bovendien krijgt u een passe-partout waarmee u gratis alle voorstellingen van het Publiekstheater kan bijwonen.

Gezocht: theaterfreaks

Film in Antwerpen Secundaire scholen kunnen zes maal per schooljaar voor een speciale filmvertoning (tweede en derde graad) naar Antwerpen (Cartoons en UGC). U betaalt 140␣ fr. per film per leerling (korting bij abonnementen). Bij elke film krijgt u een leerkrachtenhandleiding en een leerlingendossier.

Gezonde voeding Een nieuwe brochure geeft gratis voedingsadvies, prima materiaal voor een project rond gezonde voeding. «Eet je mond gezond» (verband tussen gezondheid en voeding, voeding en tandbederf…), «gezond is lekker» (waarvoor dient voeding, welke voedingsstoffen hebben we nodig, hoe gezonde maaltijden samenstellen…) en «dagelijkse behoefte voor gezonde voeding» (behoefte per leeftijdsgroep) zijn de voornaamste thema’s van de brochure.

 Anderstalig theater is niet dik gezaaid in Vlaanderen, maar op dinsdag 6 en woensdag 7 november kan u alvast gratis proeven van «The Dumb Waiter» (Harold Pinter), Engelstalig theater voor gevorderde leerlingen. Honderd leerkrachten kunnen op verkenning komen. Daarna is het stuk beschikbaar als schoolvoorstelling. Voorts organiseert het Educatief Theater Antwerpen een promotievoorstelling voor twee andere producties, die dit schooljaar als schoolvoorstelling beschikbaar zijn. «Junkieblues» (Ed Vanderweyden) confronteert leerlingen vanaf 15 jaar met de gevaren van (hard)drugs. Bart, een doodgewone leerling, werkt zich in nesten en stevent recht af op een verslaving. Hij wil terugvechten, maar de weg is lang, vol verleidingen en Bart staat er moederziel alleen voor… Op woensdag 17 oktober (20.30 u.) kan u gratis kennismaken met deze nieuwe voorstelling. «Vuil Spel» (Theater Rote Grütze) onthult, soms op humoristische manier, de patronen in relaties (kinderen-ouders, leerling-leerkracht, man-vrouw) die tot zogenaamd aanvaardbaar geweld kunnen leiden. Motieven van geweld passen wel in elk levensverhaal. Maar is dat een excuus om deze patronen van geweld stilzwijgend in stand te houden? Ook met deze voorstelling kan u gratis kennismaken, op woensdag 24 oktober (20.30 u.).

Gratis op theaterverkenning

 N.a.v. de Dag van de Leerkracht (5 oktober) kunnen scholen in de prijzen vallen op de website van het Centrum voor Informatieve Spelen (CIS). Bezoek de website en kies één koopspel uit het aanbod. Mail uw keuze door. Vermeld duidelijk de naam en het adres van uw school. CIS geeft 20 spelen weg. Elke 20ste besteller krijgt het gekozen spel gratis toegestuurd.

Win een spel

䊴

Bazizy (7 jaar): zelfs in Madagaskar krijgen ze Klasse.

www.spelinfo.be - [email protected] KLASSE NR.118 21

Nascholing in het buitenland



Interculturele projecten

Leerkrachten, directeurs, inspecteurs, pedagogisch begeleiders en anderen uit basis-, secundair en hoger onderwijs (lerarenopleiding) kunnen gratis deelnemen aan nascholingscursussen in het buitenland. Geïnteresseerden vinden alle info op europa.eu.int/ comm/education/socrates/comenius/cat2001-2002/en.html. Deadline voor alle aanvragen is woensdag 31 oktober. Meer info bij Vlaams Socrates-agentschap - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - basisonderwijs: fax 02 553 93 95 [email protected] - secundair onderwijs: fax 02 553 89 45 - [email protected] - hoger onderwijs: fax 02 553 98 05 - [email protected]

Meer info en kandidaturen (vóór 15 november) bij Evens Foundation - Van Breestraat 14 - 2018 Antwerpen - tel. 03 231 39 70 fax 03 233 94 32 - [email protected] 䊳

Diversiteit en stereotypen



Het Europese programma «A Classroom of Difference» biedt u een aantal lessen en activiteiten rond diversiteit, stereotypen enz. Met dit programma leren leerlingen én leerkrachten op een positieve manier omgaan met diversiteit en ingaan tegen vooroordelen en discriminatie. Interculturele communicatie wordt zo bespreekbaar in de school. Vooraf bespreekt u samen met de begeleiders van vzw Agora uw behoeften. Dan volgt een workshop van twee dagen, op maat van de school. U maakt er kennis met de lessen en (leerlinggerichte) activiteiten van het programma. Nadien kan u verdere ondersteuning krijgen om in uw klas te werken rond diversiteit in de school. Meer info bij vzw Agora - Maria Cantanna & Katrijn Jansegers Neerjouten 11 - 3550 Heusden-Zolder - tel. 011 57 01 60 fax 011 57 01 69

(advertentie) 22 KLASSE NR.118



U kan 30.000 euro (1.210.197␣ fr.) winnen met een intercultureel project dat heeft bijgedragen (of bijdraagt) tot de integratie van Europese burgers op het vlak van interculturele opvoeding. De jury let voorts op doorzetting en durf in uw project. Een Europese jury van onafhankelijke deskundigen beoordeelt de inzendingen. Projecten met een effect op lange termijn en met een structurele invloed op de maatschappij hebben een stevige voet voor. Projecten die enkel individuen, occasionele evenementen of administratieve kosten steunen, komen niet in aanmerking.

Kunst voor India.

Over de grenzen van Europa



Leerlingen tot 15 jaar kunnen deelnemen aan de Indische tekenen schilderwedstrijd «Shankar’s International Children’s Competition 2002». Het thema is vrij, maar het werk mag niet groter zijn dan 30 x 40 cm. Op de achterkant vermelden de leerlingen hun naam, geslacht, geboortedatum, nationaliteit, volledig adres en het onderwerp of de titel van hun kunstwerk (alles in het Engels a.u.b.). U stuurt alle werken vóór 15 december naar de Belgische Ambassade in New Delhi. De ambassade bezorgt alles aan de organisatoren. Belgian Embassy - 50N - Shantipath - Chanakyapuri - New Delhi 110 021 - India - tel. 00 91 11 688 98 51 - [email protected]

Deadline voor Socrates



Woensdag 31 oktober is de deadline voor eerste projectvoorstellen voor de verschillende Socrates-acties: Minerva (open en afstandsonderwijs), Lingua (talenonderwijs), Grundtvig-1 (volwassenenonderwijs), Comenius-3 en Grundtvig-4 (netwerken). Meer info en aanvraagformulieren bij Vlaams Socrates-agentschap - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - fax 02 553 95 83 - [email protected]

Meer info bij AtSchool - Nicolaas Rahoens, projectcoördinator tel. 09 363 01 70 - [email protected] - www.atschool.be

 Leerkrachten en directies kunnen tijdens het schooljaar 20012002 heel wat nascholingen gratis volgen. Het betreft de zgn. «nascholingsprojecten op initiatief van de Vlaamse Regering», een lijst die door de onderwijsminister is goedgekeurd. De thema’s zijn: efficiënt leiding geven; moeilijk schoolgedrag; zich goed voelen op school en in de klas; kwaliteitszorg- en verbetering; integratie vakoverschrijdende eindtermen (leren leren, sociale vaardigheden, opvoeden tot burgerzin); detectie van en omgaan met leerstoornissen; handelingsplannen buitengewoon onderwijs; technologie en technologische opvoeding; muzische opvoeding; mentoren beginnende leerkrachten.

䊳 FOTO’S: VLAAMSE MUSEUMVERENIGING

 AtSchool is een beveiligde site, waarop alle secundaire scholen hun eigen intranet kunnen creëren. De site heeft geen commerciële doeleinden, publiciteit is beperkt tot een sobere infopagina (met logo) voor de privé-partners, die voor technische ondersteuning zorgen. De kostprijs voor scholen is bewust laag gehouden. Tijdens het eerste experimenteerjaar (schooljaar 2001-2002) moet u zelfs geen werkingskosten betalen. U betaalt enkel 4800␣ fr. (118,99 euro) voor de hosting, waardoor u een heel jaar lang kan deelnemen.

AtSchool

Kunst: van rockgitaar tot fastfood.

Gratis nascholing

䊳

Meer info en een volledig overzicht op www.ond.vlaanderen.be/ nascholing - voor extra informatie en inschrijvingen kan u vervolgens terecht bij de vermelde nascholingsorganisaties

 Op donderdag 22 november kan u met uw leerlingen de sfeer opsnuiven van de Wielerzesdaagse in het Gentse ‘t Kuipke. De NMBS nodigt immers zo’n 5000 leerlingen uit voor de Go Pass Jongerennamiddag. Op de piste valt heel wat te beleven, met o.a. achtervolging, ploegenkoers en derny. Dit sportieve luik kan u aanvullen met een cultureel luik, nl. een geleid bezoek aan één van de Gentse musea. En misschien wint één van uw leerlingen zelfs de VIP-uitnodiging voor het hele gezin voor de slothappening van de Wielerzesdaagse.

Jongeren in ‘t Kuipke

De prijs hangt af van het programma dat u uitkiest: het sportieve luik alleen kost 100␣ fr. (2,48 euro) per leerling. De combinatie met een geleid bezoek aan het Schoolmuseum M. Thiery of een rondleiding door De Vooruit kost 150␣ fr. (3,72 euro). De combinatie met een bezoek aan ‘t SMAK, het Museum voor Schone Kunsten of de Sint-Pietersabdij kost 200␣ fr. (4,96 euro). Meer info en inschrijvingen bij NMBS Reizigers Nationaal - Vertegenwoordiging Gent - Go Pass-Jongerennamiddag - Maria Hendrikaplein 2 - 9000 Gent - tel. 09 241 23 68 - fax 09 241 23 67

 De grootste school van Vlaanderen gaat nu ook online cursussen aanbieden. BIS (Begeleid Individueel Studeren, vroegere Afstandsonderwijs) is op zoek gegaan naar een elektronische leeromgeving (ELO), waarin alle aspecten van het afstandsleren zitten verwerkt. Alles gebeurt via het web: inschrijven, betalen, les volgen, communiceren met de mentor, met medecursisten en met de BISadministratie. Het grote verschil met de schriftelijke cursussen is dat de verschillende niveaus (beginners, gevorderden enz.) wegvallen. U schrijft niet langer in voor een niveau, wel voor een periode. Tijdens die periode hebt u onbeperkt toegang tot de cursus. BIS Online giet alle inhouden, theorie, oefeningen, beelden en klanken in kleine pakketjes: «leereenheden», stukjes leerstof die een half uurtje verwerkingstijd vragen. De cursist heeft op elk moment toegang tot elke leereenheid en kiest dus zelf, hoewel het programma wel een bepaalde volgorde zal suggereren (op basis van de interesses van de cursist of op basis van een test rond uw voorkennis). Tijdens de cursus kan u uw kennis voortdurend testen met oefeningen die het systeem automatisch verbetert. Na een tiental leereenheden kan u een test maken en doorsturen, waarna u verbeteringen en commentaar van de mentor terugkrijgt. In een virtuele klas kan u samenwerken met medecursisten. Op een forum kan u vragen en opmerkingen kwijt. Chat, e-mail, FAQ en externe (info)links zijn ook van de partij.

Met de hele klas gratis naar het museum.

䊳

JongerenMuseumDagen: van 10 tot 16 november gratis toegang voor alle jongeren jonger dan achttien. Maandag 12 november gesloten.

GRATIS RONDLEIDING MET UW KLAS m Ja, stuur mij een uitnodiging voor een gratis exclusieve rondleiding, samen met mijn klas (max. 30 leerlingen), tijdens de Jongeren MuseumDagen. Mijn datum van voorkeur is (omcirkel één datum) 13/14/15 /16 november in de (omcirkel uw keuze) voormiddag / namiddag.

BIS goes ELO

Het ELO-project start dit najaar met Spaans en ECDL (Europees Computer Rijbewijs) als experimenteerprojecten. De volgende jaren zullen nog meer online cursussen volgen. Meer info bij departement Onderwijs - BIS - tel. 0800 92 370 (gratis nummer) - [email protected] - www.bis.vlaanderen.be

 Van 10 tot en met 16 november worden 180 Vlaamse jongeren conservator van de toekomst. U kan er persoonlijk getuige van zijn wat dat betekent. Dit zijn de JongerenMuseumDagen, een kruisbestuiving tussen de jongerenwereld en de collecties van de Vlaamse en Brusselse musea. 180 jongeren uit heel Vlaanderen brengen zelf een tentoonstelling of een andere creatie. Ze combineren twaalf kunstwerken uit de permanente collectie van het museum met twaalf zelf gekozen objecten, waarvan ze geloven dat het ooit museumstukken zullen worden. De rockgitaar in het Muziekinstrumentenmuseum, een modeparade van Romeinse kleding in het Pamzov in Velzeke, fastfood en gsm als aanvulling op de geschiedenisbalk in het Jubelparkmuseum… De jongeren doen dat niet zomaar. Maandenlang hebben ze er, samen met de educatieve medewerkers van de musea, aan gewerkt. De bruisende creativiteit van jongeren en de knowhow van educatieve medewerkers leiden tot artistieke vonken in 22 musea. Behalve de genoemde drie zijn dat onder meer het Africamuseum (Tervuren), het Rubenshuis (Antwerpen), het Provinciaal Museum voor Fotografie (Antwerpen), het Modemuseum (Hasselt), het SMAK (Gent), de Stedelijke Musea Brugge enz. Het volledige lijstje vindt u op de website van de JongerenMuseumDagen. Wil u erbij zijn? Neem uw leerlingen mee. Voor vijftig leerkrachten en hun klas (tweede en derde graad secundair onderwijs) is een exclusieve rondleiding gereserveerd in het museum van uw keuze. Helemaal gratis. Elke leerling krijgt bovendien een JMD T-shirt en een JMD-cocktail. Als u met De Lijn gaat, kan dat met een speciale dagpas van 20␣ fr. per persoon, geldig voor heel Vlaanderen.U kan kiezen voor een voor- of namiddag van 13 tot 16 november. Vul de bon in en stuur hem vóór 15 oktober naar de organisatoren. Als de onschuldige hand u er uitloot, krijgt u persoonlijk bericht. In deze Klasse vindt u de poster van de JongerenMuseumDagen. Hangt u hem op in uw klas? Ook uw leerlingen worden aangemoedigd een kijkje te nemen in de smeltkroes van jongerencultuur en kunstpatrimonium. Zij krijgen een aanbod in het oktobernummer van Maks! Het volledige overzicht van de musea waar u tijdens de JMD terecht kan, vindt u in de gratis folder (aanvragen op tel. 03 216 03 60 - fax 03 257 08 61 of via [email protected]) en op www.jmdsite.net. U vindt er ook meer informatie. Raadpleeg het overzicht en maak uw keuze.

Jongeren en musea

Naam: ........................................................................... School: .......................................................................... Volledig adres: ................................................................ ..................................................................................... Tel.: ............................................................................... Studiejaar: ...................................................................... De jongeren worden zelf directeur van het museum.

Studierichting: ................................................................ Ik wil graag een rondleiding in één van de volgende vier musea: 1 ................................................................................... 2 ................................................................................... 3 ................................................................................... 4 ................................................................................... Stuur deze originele bon vóór 15 oktober volledig ingevuld naar Vlaamse Museumvereniging - JongerenMuseumDagen - Plaatsnijderstraat 2 - 2000 Antwerpen of fax hem naar 03 257 08 61. Als u bij de gelukkigen bent, ontvangt u een schriftelijke uitnodiging voor uzelf en uw klas. KLASSE NR.118 23

(advertentie)

 Wil u wat software? Digikids heeft ook dit jaar gratis digikits voor u klaar liggen,␣ dozen met voor tienduizenden franken software van de belangrijkste computergiganten en educatieve uitgevers. Voor technische scholen zit daar onder meer het professionele Autocad 2002 tekenpakket in. Eind september herneemt de VDAB daarover zijn cursus voor TSO-leerkrachten. U kan die opleiding via internet volgen. De opleidingscd-rom krijgt u er als bonus bij. In totaal zijn er 2000 digikits beschikbaar. Die gaan in februari de deur uit. Inschrijven kan meteen via de website van Digikids. Daar vindt u ook de formulieren voor een eigen gratis internetabonnement thuis of via de school, of voor uw persoonlijke ADSL-aansluiting tegen voordeeltarief (1399␣ fr. - 34,68 euro per maand). Dit aanbod geldt voor leerkrachten, administratief personeel en studenten in de lerarenopleiding. Gewoon aanvragen en u bent, samen met meer dan 20.000 collega’s, meteen aangesloten op [email protected]. U ontvangt dan, als u dat wil, regelmatig informatie rond educatieve informatie- en communicatietechnologie, nieuwsbrieven van het departement enz. Draait u Windows 95 of 98 zonder de vereiste licenties, bijvoorbeeld op gerecycleerde pc’s? 8000 scholen brachten zich al gratis in regel. Ook uw school kan nog aanpikken. Nieuw is het Twinning Project «Jong leert Oud leert Jong…». Tijdens de ouderenweek (18-24 november) worden lagereschoolkinderen speciaal aangemoedigd om via informatie- en communicatietechnologie (ICT) projecten te ontwikkelen voor hun grootouders, hen te leren e-mailen enz. U krijgt hiervoor van Digikids een speciale cd-rom (plus vijf licenties). De eerste ICT-ouderenweek dus en ze heet toepasselijk «Ouderen naar de knoppen!?». Seniornet-Vlaanderen en de 21 Vlaamse seniorenverenigingen (goed voor dik anderhalf miljoen leden) doen alvast mee. Hebt u een interessant idee om ICT te gebruiken in uw les? Staat er een project op stapel? Ook dit jaar kan u opnieuw deelnemen de Prijs van de Minister van Onderwijs, de Microsoft The Road Ahead en andere wedstrijden rond informatie- en communicatietechnologie, waarmee u uw portemonnee kan aandikken. Schrijf nu in. Als u ten slotte wil weten hoe u laptops in de klas kan introduceren en hoe scholen daar voordeel uithalen, vraag dan de gratis gids aan van Anytime Anywhere Learning. Beschikbaar zolang de voorraad strekt.

Lelijke jongen biedt zich aan als wandelaar. Geen seks. Indien niet ernstig zich onthouden. Bel Nathan - tel. 09…

Meer info en reservaties bij De Fontein - Grondwetlaan 59 - 9040 Gent - tel. en fax 09 259 29 36 - [email protected]

䊳 PLANETARIUM BRUSSEL

Meer info en inschrijvingen bij Planetarium - Klasse-tickets Boechoutlaan 10 - 1020 Brussel - www.planetarium.be

Ontdek de dans van aarde, maan en zon.

 Kleuterscholen die willen werken rond veiligheid (zware valpartijen, brandwonden, vergifting, verdrinking enz.) zullen vanaf dit schooljaar gebruik kunnen maken van de veiligheidskoffers van Kind en Gezin vzw. De koffers (twaalf stuks om zoveel mogelijk scholen aan bod te laten komen) zijn gratis beschikbaar voor kleuterleiders, in eerste instantie voor de regio Vlaams-Brabant-Brussel, maar ook (in de mate van het mogelijke) voor heel Vlaanderen.

Ongevallenpreventie

Meer info en reservaties bij Kind & Gezin - afdeling Vlaams-Brabant en Brussel - Johan Letouche - tel. 052 37 63 69 (9 tot 12 u.)

Elk woordenboek kost 311␣ fr. (7,71 euro) in de boekhandel (360␣ fr. - 8,92 euro voor de Spaanse en Italiaanse woordenboeken). Meer info vindt u op www.standaard.com en www.spectrum.nl En weet u ondertussen al wat een «digibeet» is? Voor vier lezers ligt een setje woordenboeken klaar (u mag kiezen uit de woordenboeken Nederlands/Engels, Nederlands/Frans, Nederlands/Duits of het Prisma Woordenboek Nederlands). Stuur een kaartje met uw antwoord en het woordenboek van uw keuze naar Klasse (digibeet) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel

䊴 HET SPECTRUM

 Voelt u zich soms ook een «digibeet»? U kent het woord niet? Het is één van de nieuwe woorden (en zo zijn er duizendtal) in het nieuwe Prisma Woordenboek Nederlands. Ook chippen (betalen met een chipper of een chipknip, echt waar!) en gabberhouse (een vorm van housemuziek) vindt u er terug. Techniek (informatica), recht, economie en sport hebben vooral nieuwe woorden opgeleverd. Tegelijk heeft de redactie van Het Spectrum Lexicografie ook de vertaalwoordenboeken grondig aangepakt. Er zijn dus nieuwe versies op de markt van de woordenboeken Engels, Frans, Duits, Spaans en Italiaans. De laatste herziening was alweer acht jaar geleden, dus voor elke taal zijn er heel wat nieuwe woorden (voor Frans en Duits bijvoorbeeld zo’n 5800).

 Het olijke trio aarde, maan en zon is een onuitputtelijke bron voor waarnemers. Dag en nacht, het jaarlijks weerkeren van de seizoenen, de getijden, maans- en zonsverduisteringen…: al deze natuurkundige verschijnselen zijn te verklaren door de spelletjes van deze drie hemellichamen. Het Planetarium van Brussel heeft er dan ook een nieuwe voorstelling aan gewijd. Klasse en het Planetarium willen graag 50 leerkrachten de kans geven om gratis «Aarde onder invloed» te ontdekken. Stuur een kaartje naar onderstaand adres, met uw naam, adres en telefoonnummer en vermeld de datum van uw keuze. Vijftig gelukkigen krijgen hun ticket toegestuurd. U kan kiezen tussen de voorstelling op dinsdag 30 oktober (9.45 tot 10.30 u.; tijdens de herfstvakantie) of zondag 18 november (13.30 tot 14.15 u.).

Aarde onder invloed

Alle info op www.digikids.be, maar u kan ook bellen (016 65 60 40) of faxen (016 65 75 04).

Over chippen en gabberhouse

 «Nathan Meyer, vrouwenwandelaar - ontboezemingen van een lelijke jongen» (Gie Bogaert) is een theatermonoloog voor jongeren vanaf 14 jaar. Nathan is een laatstejaars. Hij zit met herexamens, want hij is vrouwenwandelaar. Om geld te verdienen voor een basgitaar plaatste hij immers een advertentie, waarin hij aanbood een wandelingetje te maken met juffrouwen en dames. Hij kreeg zoveel reacties dat zijn studies eronder leden. Acteur Peter Jonnaert speelt drie schoolvoorstellingen van deze monoloog in Gent (Dansacademie) op donderdag 22 november (10.30 u. en 14 u.) en vrijdag 23 november (10 u.). Tickets kosten 180␣ fr. (4,46 euro). Op vrijdag 23 november (20.30 u.) en zaterdag 24 november (20.30 u.) zijn er twee familievoorstellingen in dezelfde zaal (250␣ fr. - 6,20 euro voor volwassenen; 180␣ fr. - 4,46 euro voor jongeren van 14 tot 18 jaar). Tien leerkrachten kunnen gratis één van de voorstellingen bijwonen (twee per voorstelling). Deze monoloog is het hele schooljaar beschikbaar als schoolvoorstelling.

Vrouwenwandelaar

䊳

DE FONTEIN/MAARTEN VANDE WIELDE

Gratis software

 Van 8 tot 11 november ontmoeten professionele en amateurmuzikanten elkaar in en rond de Gentse Bijlokesite voor de eerste La-Waaidagen van de blazersmuziek. Op het programma een reeks concerten en workshops. Het sluitstuk van de eerste editie wordt de La-Waaihappening op zondag 11 november, van 10.30 tot 20 u., een bonte mix van professionele en amateurblazers, ateliers enz., met o.a. optredens van I fagotti, Serenata Forlana, Il Gardellino, Brassband Panta Rhei Gent, Marcel Ponseele enz. Tickets voor de avondconcerten (8 tot 10 november) kan u bestellen bij de Gentse Stadswinkel - tel. 09 266 70 40. Tickets voor zondag 11 november zijn enkel verkrijgbaar de dag zelf aan de ingang. Voor de ateliers kan u vooraf inschrijven via de website of op tel. 050 34 44 41.

La-Waai

Meer info op www.lawaai.net of bij vzw Flavio - tel. 050 34 44 41 Vzw Flavio en Klasse willen graag 50 leerkrachten (mét partner of collega) de kans geven om gratis te proeven van de Happening op zondag 11 november. U stuurt een mailtje met uw naam en adres naar [email protected]. Vijftig lezers krijgen als antwoord een uitnodiging voor twee personen.

Met de klas naar de boekenbeurs  Gratis woordenboeken voor digibeten.

Leerlingen derde graad lager onderwijs (5 en 6 november) en leerlingen eerste en tweede graad secundair onderwijs (8 en 9 november) kunnen gratis een geleid bezoek brengen aan de Boekenbeurs (1 tot 11 november in het Antwerpse Bouwcentrum). Na een panelgesprek met drie auteurs gaan uw leerlingen in groepjes van vijf op pad, onder begeleiding van een student in de lerarenopleiding. Inschrijven moet telefonisch bij Villa Kakelbont, de organisator van de kinder- en jongerenprogrammatie. Na bevestiging van uw inschrijving, krijgt u een startpakket toegestuurd om uw boekenbeursbezoek in de klas voor te bereiden. Zijn alle plaatsen bezet? Geen nood. Met de «Lesbrief voor thuisblijvers» kan u in de klas aan de slag. Elke school krijgt binnenkort een stapel lesbrieven in de schoolbrievenbus, samen met uitgebreide info over het scholenproject op de Boekenbeurs. Meer info en inschrijvingen (enkel tussen 1 en 5 oktober!) bij Villa Kakelbont - tel. 03 232 37 92 KLASSE NR.118 25

 Alle klassen van de lagere school kunnen meedoen aan een wedstrijd van Tamtam, het kinderblok van VTM. U kan hiermee twee zeeklassen winnen in centrum Flipper (De Panne), mét een goedgevuld programma. Zo gaan de winnaars een dagje naar Plopsaland, waar ze in de TV-klas televisie leren maken. Onder leiding van een (bekende, maar voor u nog onbekende) sportvedette gaan de leerlingen een halve dag sporten. En natuurlijk staat er ook een exclusief optreden van K3 op het programma. De wedstrijd draait immers rond dit populaire trio. Uw leerlingen maken een stripverhaal met als thema «Met K3 aan zee!»

Met K3 op zeeklassen

䊴 VTM/TAMTAM

U kan het deelnemingsformulier aanvragen via fax 02 252 51 41 tel. 02 255 39 69 of [email protected]. U krijgt dan een blanco stripverhaal op posterformaat. Uw leerlingen tekenen in de lege vakjes een stripverhaal én kleuren het in. U stuurt die stripverhalen vóór 30 november naar Tamtam - Met K3 aan zee - postbus 100 1800 Vilvoorde 1.

 Had u 16 oktober al in uw agenda genoteerd? Dan is het Wereldvoedseldag. Ter gelegenheid daarvan kan u bij de vzw Wervel de «Water-en-broodkrant» bestellen, een themakrant die inzoemt op water en voedsel, en het gebrek daaraan. Het eerste deel geeft u informatie over de waterbehoefte van de landbouw, de waterkringloop in het algemeen, watervervuiling van landbouwgronden, de voedselproductie. Een tweede deel overloopt de voorwaarden voor gezond voedsel en gezonde voeding, schetst de inschakeling van technologie in de landbouw en gaat in op de invloeden van de globalisering van de landbouw. Ook chemische bestrijdingsmiddelen, de gekkekoeienziekte, het BST groeihormoon, antibiotica, genetische manipulatie enz. worden kritisch bekeken. De krant is beschikbaar vanaf 16 oktober en kost 100␣ fr. (2,48 euro). Daarnaast kan u bij Wervel ook terecht voor andere publicaties rond landbouw. Heel laagdrempelig is de «Bewuste boeren, bewuste consumentenkrant» (50␣ fr. - 1,24 euro) Die kan u helpen in de klas een correct beeld te schetsen van landbouw (steeds meer schoolkinderen zijn beschaamd om te zeggen dat ze uit een landbouwersgezin komen). De «Grondkrant» (100␣ fr. - 2,48 euro) kan u in verscheidene talen krijgen. Ze bevat artikels over landbouwpolitiek, de landhervorming in de Derde Wereld, bodem en mest, landbouw in verschillende culturen enz. Ten slotte is er «Voedsel onder WTO-vlag» (150␣ fr. - 3,72 euro), of de WTO-krant, die het landbouwbeleid op wereldvlak bekijkt en de gevolgen opdiept voor de Derde Wereldlanden (WTO staat voor World Trade Organisation of Wereldhandelsorganisatie). Deze krant is minder geschikt voor leerlingen, maar biedt leerkrachten wel heel wat achtergrond. U kan bij Wervel ook terecht voor heel wat kranten over gentechnologie, zie het overzicht op de website. Ten slotte is er de gloednieuwe poster (100␣ fr. - 1,24 euro + verzendingskosten) met een lied over «De tafel» van Herman Verbeek: de scheve tafel tussen Noord en Zuid die recht moet, de tafel waar mensen rond vergaderen voor een rechtvaardiger wereld, een tafel waar water en brood op verschijnt en hopelijk nog wat meer…

K3

䊴

Water, brood en gentechnologie

De VAD-studiedag «Alcohol. Bekijk het eens nuchter!» vindt plaats op 22 november in het Internationaal Congrescentrum Gent. Deelnemen kost 1100␣ fr. (27,27 euro), broodjesmaaltijd, deelnemersmap en referatenbundel inbegrepen. Studenten betalen 750␣ fr. (18,59 euro). Inschrijven kan tot 9 november. Meer info en inschrijvingen bij VAD - Anne De Jaeghere E. Tollenaerestraat 15 - 1020 Brussel - tel. 02 423 03 57 fax 02 423 03 34 - www.vad.be

Uw leerlingen maken zelf televisie.

VLAAMSE WERKGROEP VOOR GEZONDE TANDEN

䊳

Hoera, ik heb geen gaatjes!

 Wat men noemt open deuren intrappen: de overgang van secundair naar hoger onderwijs loopt vaak fout. Precies om foute studiekeuzes en eventuele mislukkingen te vermijden, is het SOHO-project gelanceerd door het departement Onderwijs en de VlOR. Dit project wil de keuzebegeleiding intensiveren en verfijnen door de scholen aan te moedigen om de keuzeproblematiek (leren kiezen) te beschouwen als een geïntegreerd onderdeel van de leervakken eerste en tweede graad secundair onderwijs. Alle leerkrachten van alle vakgebieden kunnen daarbij helpen. U kan «kiezen» als thema behandelen of u kan een job, studie- of beroepenveld bespreken dat verband houdt met uw eigen vakgebied. Om u hierbij te helpen, verzamelt het SOHO-project teksten, ideeën, bibliografische en andere gegevens in een soort portfolio. Voor de derde graad secundair onderwijs is er al aardig wat documentatie beschikbaar (daar organiseren scholen immers al langer heel wat activiteiten rond de studiekeuzebegeleiding). De echte uitdaging is geschikt materiaal te vinden rond beslissen en kiezen in ruime zin en rond specifieke beroepen- en belangstellingsvelden, specifieke opleidingen, studie- of beroepskeuze voor leerlingen tweede graad secundair onderwijs.

Foute studiekeuze vermijden

Studiecentrum voor Amerikaanse Indianen (SAI) - Grote Beerstraatr 34 - 2018 Antwerpen - tel 03 239 46 09 - fax 03 218 54 60 - [email protected] 26 KLASSE NR.118

䊳 SAI

 Wigwams, totempalen, cowboys en gescalpeerde bleekgezichten. Als dat het enige plaatje is dat uw leerlingen met indianen associëren, dan schort er wat aan. Wil u het thema indianen van zijn stereotypen ontdoen in uw les? Neem contact op met het Studiecentrum voor Ameriaanse Indianen. U kan er terecht voor vormingscursussen, workshops en educatieve programma’s voor alle leeftijdgroepen. Schoolbezoeken kunnen ook: er zijn programma’s rond dans, muziek, knutselen, lezing en «Lacrosse», de populairste indianensport. Het centrum heeft een eigen bibliotheek en uitleendienst voor werkkoffers, videomateriaal, tipi’s enz. U kan zich ook abonneren op Sequoyah Magazine (500␣ fr. of 10,24 euro voor 6 nrs.).

 «Slechts 44 procent van de Vlaamse zevenjarigen heeft een gaaf melkgebit. Slechts 43 procent van alle aangetaste melktanden wordt verzorgd. Tandbederf is duidelijk een kansarmoedeprobleem.» Deze vaststellingen kan u lezen in een recente doctoraatsstudie (2001) van Jackie Vanobbergen. De cijfers zijn bekend gemaakt door de Vlaamse Werkgroep voor Gezonde Tanden. De Werkgroep lanceert meteen als antwoord op deze cijfers een preventieactie voor alle Vlaamse kinderen van 6 tot 12 jaar. Zo’n duizend basisscholen en de CLB-centra in Vlaanderen kregen de voorbije weken de video «Hoera, geen gaatjes» toegestuurd. De video (30 minuten) belicht op een speelse manier onderwerpen als tandbederf, gezonde voeding, fluoride, mondhygiëne en een bezoek aan de tandarts. Deskundigen uit drie universiteiten (Gent, Leuven en Brussel) werkten mee en Braun Oral-B stak een handje toe. Later volgen nog twee videoproducties, eentje voor kinderen van 0 tot 6 jaar en eentje voor jongeren van 12 tot 18 jaar.

Gezonde tanden

Wie de video niet vindt op school, kan bijkomende exemplaren bestellen. U betaalt dan 350␣ fr. (8,68 euro) per exemplaar. Meer info en bestellingen bij Vlaamse Werkgroep voor Gezonde Tanden - Veerle D’Hoe - Vrijheidslaan 61 - 1081 Brussel - tel. 02 413 00 17 - enkel ‘s voormiddags - fax 02 414 87 27

Info en bestellingen: Wervel - Gaucheretstraat 164 tel./fax 02 203 60 29 - [email protected] - www.wervel.be

De echte indiaan

 Alcohol blijft in Vlaanderen de meest gebruikte drug, zowel bij jongeren als bij volwassenen. Ook internationaal staat alcohol opnieuw met stip in de preventiecampagne’s. Om al die redenen heeft de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD) alcohol gekozen als thema voor een grootscheepse sensibiliseringscampagne die over verschillende jaren zal lopen. Deze maand start de campagne voor 12-16-jarigen, later volgen 18-25-jarigen, 35-55-jarigen en ouderen. Ook de jaarlijkse VAD-studiedag staat in het teken van alcohol: het Europees Alcohol Actie Plan; cijfers over alcoholverbruik in België; gecombineerd gebruik van alcohol met andere drugs; combinatie van nicotine en alcohol; geweld onder invloed van alcohol; de effectiviteit van de verschillende behandelingsmethodes; alcohol in het verkeer; alcohol op het werk; kinderen van alcoholisten; de aanpak van alcoholproblemen door de huisarts; reclame voor alcohol… Beleidsvoerders zullen er ten slotte discussiëren over een Belgisch Alcohol Actie Plan.

Bekijk het eens nuchter

Met uw leerlingen naar de eeuwige jachtvelden?

Als u dergelijk materiaal (als les of lesonderdeel) hebt uitgewerkt, meldt dit dan a.u.b. meteen bij SOHO-project - departement Onderwijs - afdeling Beleidscoördinatie - Koning Albert II-laan 15 1210 Brussel - tel. 02 553 95 87 of 59 - fax 02 553 95 65 [email protected] [email protected]

 Er gebeurt heel wat rond onderwijs en milieu: Groene Scholen, milieuzorgsystemen, natuurprojecten… Uw leerlingen zien milieu meer en meer als de grootste uitdaging voor de toekomst en zijn dus meer dan ooit vragende partij. Ze willen niet dat hun school deze uitdaging negeert. Maar hoe krijgt u dat voor elkaar? Hoe financiert u dergelijke projecten? Hoe mobiliseert u andere leerkrachten? Hoe maakt u alle leerlingen warm voor een milieuof natuurproject? Misschien kunnen de Canon Natuurdagen (tweede editie) u een handje toesteken. U krijgt er tekst en uitleg van een twintigtal (ervaren) lagere en secundaire scholen. Zij stellen zeer diverse projecten voor: projecten voor kleuters, voor BuSO-leerlingen, uit technische scholen, van methodescholen... Ze tonen u hoe u zelf een natuur- en/of milieuproject in uw klas of school kan aanpakken: concepten, ideeën en praktische tips, maar ook valkuilen en problemen. Vul snel bijgaande bon in en stuur hem op. Uw groene paspoort ligt klaar!

JOTA snapt alles van creatieve afvalverwerking.

Uit welke werkwinkels kan u kiezen? (een greep uit het aanbod - er komen er ongetwijfeld nog bij)

Niet zo moeilijk te realiseren: een «groene» speelplaats.

Meer informatie op www.mina.vlaanderen.be/milieueducatie. Daar vindt u ook alles over het Project Groene School, over milieuzorg op de basisschool, natuur- en milieueducatieve centra… Voorts kan u terecht bij Aminal - Jo Horrie - Cel NME&I - Koning Albert II-laan 20 bus 8 - 1000 Brussel - tel. 02 553 80 70 [email protected]

CANON NATUURDAGEN m Ja, ik schrijf in voor de Canon Natuurdag op (aankruisen wat past) 䡺 8 november, Roeselare 䡺 21 november, Genk

PATRICK VANHOPPLINUS

In Roeselare: • natuureducatie in schoolreservaat ’t Groenewoud (basisonderwijs): een educatief natuurreservaat opstarten, beheren en integreren in de klaspraktijk (met website, praktische tips en lesmateriaal rond afvalpreventieplan en water- en energiebesparingsplan); • de waterweek (secundair onderwijs): een totaalproject (volledige week) binnen het bestaande lessenrooster; elke leerkracht zoekt in zijn vak naar de verbinding met het thema (met spellencircuit en waterzoektocht); • een milieubewuste technische school (secundair): vak- en graadoverschrijdende projecten rond afval, groenvoorziening, energie en water; • uitwisselingsprojecten en open klas (secundair): uitwisselingsprojecten, educatief reservaat, eindwerken, open klas, opvang van de eerstejaars in het begin van het schooljaar enz. • JOTA (basis - JOngeren Tegen Afval): negen werkgroepen zochten creatieve invullingen rond negen thema’s, met als resultaten o.a. logo-wedstrijden, kippenhok, sleutelhangers, composteren, buitenschoolse bezoeken, een JOTA-krant, themaboxen… • geïntegreerde proef rond water (secundair): hoeveel water gebruikt onze school en hoe kunnen we hierop besparen; met o.a. als resultaat een wijziging van de bouwplannen van de nieuwe schoolvleugel, aangepaste toiletten en een eigen waterzuiveringsinstallatie op school; • biologisch natuurlijk (secundair): over wilgentakken vlechten, een kikkerpoel, wateronderzoek, vogels observeren, planten determineren, bermbeheer, composteren enz. • energiebewuste school (secundair): via sensibilisering werken aan een nieuwe attitude rond energieverbruik op school (gas en elektriciteit);

• permacultuur (basis): de link tussen mens en natuur vertaald naar de alledaagse situatie van kinderen op school en thuis (winnaar Koningin Paolaprijs 2001); • op zachte voet met mabo, op goede voet met Brussel, op eerlijke voet met de wereld (secundair): aanzetten tot actieve participatie in school, stad en wereld, met als resultaat o.a. een groenere speelplaats, een kunstproject in de toiletten, een kleinere papierberg, waterfonteintjes, vogelkastjes, hulp aan buurtbewoners, samenwerking met buurtorganisaties… In Genk: • educatief reservaat Dorperveldpoel (secundair): een educatief reservaat op school (poel, gemengde haag en hooilandje); • kunstige kippen (secundair): een project rond kippen (afvalberg verminderen, slaaphokken bouwen, het leven van een batterijkip bestuderen, kippen in de poëzie…); • steek wat energie in energie! (secundair): gratis audit van schoolgebouwen (Intercommunale Interelectra/Cenergie met drie experimenteerscholen); • natuurbeleving in en uit de school! (buitengewoon secundair): creatie en beheer van een schooleigen reservaat (vijver met boomgaard, hooiland, ezels…); • «Je houdt het niet voor mogelijk, zo groen.» (basis): reservaatje, moestuin, kruidentuin, siertuin, vijver, cavia’s en geitjes… • logo Groene School (secundair): een Groene School licht toe hoe u dit logo kan verdienen; • een waterproject (basis): getuigenis van samenwerking tussen een natuureducatief centrum en verschillende scholen; • tuinopa’s (basis): op vrijdagnamiddag werkt de hele school in de tuin, mét hun tuinopa’s.

Hoe schrijft u in? U schrijft in met bijgaande bon (één bon per persoon, niet faxen a.u.b.). U krijgt een schriftelijke bevestiging, uitgebreide informatie en een reisroute en uw naam komt op de aanwezigheidslijst. De organisatoren rekenen erop dat u ook effectief komt. Laat zeker tijdig iets weten mocht u in extremis moeten passen. Dan kan een collega op de wachtlijst uw plaats innemen.

JO HORRIE

Hoe ziet de natuurdag er uit? De twee Canon Natuurdagen hebben een verschillend programma. U kan terecht in CC De Spil Roeselare (donderdag 8 november) en CC Genk (woensdag 21 november), telkens van 9.30 tot 16.30 u. U stelt vrij uw dagprogramma samen, voor zover er plaatsen beschikbaar zijn. U kan elke dag drie werkwinkels volgen. Elke werkwinkel duurt 75 minuten, is bedoeld voor een specifiek onderwijsniveau, maar is toepasbaar op uw eigen onderwijsniveau. Tijdens het eerste deel van elke werkwinkel hoort u het volledige verhaal van één project. Na de presentatie zoekt u samen met een medewerker uit de natuur- en milieusector naar mogelijkheden om het voorgestelde initiatief vorm te geven in uw eigen school. U kan vragen stellen en uw bedenkingen uiten. Tussen de werkwinkels door kan u snuisteren op de Markt, een kleine natuur- en milieubeurs waar allerlei organisaties hun aanbod voorstellen. In de cafetaria kan u een lunchpakket nuttigen (wel vooraf bestellen!) en met collega’s van gedachten wisselen. De dag eindigt met de toneelvoorstelling «Pendejos - Idioten!», gespeeld door Pier De Cock (Zwemmen in brak water vzw), een 45 minuten durende voorstelling over duurzaamheid, de noodzaak van afvalpreventie, de eenvoud van composteren, het gevaar van chemische middelen…

JOTA

Canon-natuurdagen

䡺 ik bestel een lunchpakket (broodjes + drankje; 200␣ fr. - 4,96 euro, betalen ter plaatse)

Naam: .......................................................................... Adres: ........................................................................... .................................................................................... Naam en adres van de school: ......................................... .................................................................................... .................................................................................... ....................................................................................

Dorpelveldpoel: uw eigen reservaat op school.

Stuur de volledig ingevulde bon voor 1 november naar Aminal - Jo Horrie - Cel NME&I - Koning Albert II-laan 20 bus 8 - 1000 Brussel - tel. 02 553 80 70 - fax 02 553 80 25 - [email protected]. Na inschrijving krijgt u uitgebreide informatie en een reisroute. KLASSE NR.118 27

(advertentie)

(advertentie)

Algemeen



Basisonderwijs

Levenslang leren U zoekt een opleiding fotografie, communicatie, voeding…? U wenst een overzicht van het aanbod in volwassenenonderwijs? De brochure Levenslang Leren van het departement Onderwijs zet alle mogelijkheden op een rijtje: secundair en hoger onderwijs voor sociale promotie, basiseducatie, begeleid zelfstandig leren, de examencommissie, VDAB-training en -opleiding, en de opleidingen van het Vizo, het Vormingssysteem van Zelfstandigen en KMO. Met info over toelatingsvoorwaarden, inschrijvingsgelden, adressen van opleidingscentra enz. De brochure ligt ter inzage in de CLB’s, de scholen voor volwassenenonderwijs, de openbare bibliotheken, de culturele centra, en de stads- en gemeentebesturen. U kan ook uw eigen gratis exemplaar aanvragen.

䊳

Lezen met een harmonica Als lezen een probleem is voor uw leerlingen, dan kan u er altijd Harmonica bij nemen. Deze methode ondersteunt en remedieert technisch lezen en schrijven bij kinderen van het gewoon en buitengewoon onderwijs en is ook geschikt voor volwassenen. U gaat aan de slag met twee leesdozen (drager + schuifbladen), software (letter- en woordherkenning, driloefeningen op basis van kleine veranderingen, structureel oefenen), een oefenschrift en een handleiding met kopieerbladen en een volgsysteem. Daarbij ook een toetsenbord voor beginnende lezers en leerlingen met leesmoeilijkheden/leesachterstand.

Taal centraal Welke talen leren kinderen in Roemenië, Frankrijk, IJsland? Op welke vaardigheden leggen taalleerkrachten er de nadruk? Welke methodes gebruiken ze? En hoe worden zijzelf opgeleid? Het Europees Jaar van de Talen levert een Eurydice-rapport op (Eurydice is het informatienetwerk van onderwijs in Europa) waarin het talenonderwijs in 25 Europese landen wordt gescreend op aanbod, inhoud, methodieken en rendement. Heeft het bijvoorbeeld effect als we kinderen al op vroege leeftijd een vreemde taal aanleren?

Mijnheer Albert Hoe sneller je rijdt, hoe korter je wagen wordt en hoe minder snel je veroudert. Je wordt ook dunner en zwaarder. Dat is geen onzin maar een van de vele consequenties van Einsteins relativiteitstheorie. Zoekt u daarover een toegankelijk boek? Ingenieur Frank Vermeulen maakte er zelfs een roman van. Volg de gids en ontdek Einstein en andere illustere wetenschappers, zoals Galilei, Doppler, Newton. Mijnheer Albert, Frank Vermeulen, 797␣ fr.(19,76 euro) - uitg. Lannoo - Kasteelstraat 97 - 8700 Tielt - tel. 051 42 42 11 - fax 051 40 11 52 - [email protected] - www.lannoo.be

Over centen gesproken Hoe wordt het leerplichtonderwijs in Europa gefinancierd? Kunnen scholen naast hun subsidie ook privé-geld verwerven? Hoe autonoom zijn ze daarin? En gaat er genoeg geld naar de opvang van leerlingen met leermoeilijkheden? Enkele van vele vraagtekens die wegvallen in een nieuw Eurydice-rapport (Eurydice is het informatienetwerk van onderwijs in Europa). U kauwt feiten en verteert cijfers over 15 landen rond dit thema. Key topics in education in Europe, Volume 2: Financing and Management of Resources in Compulsory Education. Trends in national policies - downloadbaar via www.eurydice.org (klik op ‘Publications’)

Harmonica: Leesdoos: 363␣ fr. (9 euro)., software: 3994␣ fr. (99 euro), toetsenbord: 2622␣ fr. (65 euro) - tel. 09 373 93 47 - fax 09 224 18 77 - [email protected] of [email protected]

Botten in gevaar



Evenwichtige voeding en meer bepaald het belang van voldoende calcium in het lichaam is het centrale thema van Het land van Calcimus 2. Dat is een educatieve cd-rom voor leerlingen vanaf 8 jaar. Via een klasspel, het actiespel ‘Space Skaters’ en toemaatjes zoals posters, tekeningen en screensavers krijgen uw leerlingen alle wetenswaardigheden ingelepeld. De cd-rom kreeg de zegen van de Vlaamse Onderwijsraad. Hij bevat een leerkrachten-hoek, een ouder-hoek en een kinder-hoek. Meer info vindt u op www.nicevzw.be/html/setpub.htm Het land van Calcimus 2, 200␣ fr./4,96 euro (75␣ fr./1,86 euro het stuk + 300␣ fr./ 7,44 euro verzendings- en administratiekosten als u 25 ex. bestelt; 75␣ fr./1,86 euro het stuk zonder extra kosten als u 50 ex. bestelt) - AVALON bvba - Begijnenstraat 41 - 9100 Sint-Niklaas - tel. 03 296 01 14 - fax 03 296 01 15

Voor tien Klasse-lezers ligt een gratis exemplaar klaar van deze cdrom. Stuur vóór 31 oktober een kaartje met uw naam, adres en school naar Klasse (Calcimus) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel. Het lot doet de rest. 䊳

Hoger onderwijs



Adem, stem en articulatie Eén leerkracht op honderd raakt arbeidsongeschikt wegens stemklachten. Eén op zeven heeft er geregeld problemen mee, één op drie blijft er ooit een tijdje voor thuis. Hoe voorkomt u de trip naar de dokter? Het cahier Verzorg je stem wil een vademecum zijn voor alle professionele stemgebruikers. U leert de sterke en zwakke punten van uw stem beter leren kennen. Concrete tips helpen u om problemen op te lossen en te voorkomen. En daar beginnen leerkrachten het best al mee tijdens hun opleiding. Verzorg je stem, Cahiers voor Didactiek 9, 650␣ fr. (16,11 euro) - uitg. Wolters-Plantyn - Santvoortbeeklaan 21-25 - 2100 Deurne - tel. 03 360 03 37 - fax 03 360 03 30 [email protected] - www.woltersplantyn.be

Het gat in de muur Hoe gaat u om met een kind met faalangst? Of een pestkop? Hoe reageert u op signalen van armoede en mishandeling? Hoe creëert u steeds opnieuw een prettige leer- en leefomgeving in uw klas? Tien hoofdstukken maken een balans op van de uitdagingen waarvoor onderwijzers staan. De gewone pedagogische taken maar ook de moeilijke situaties waarin kinderen verkeren. Een stimulerend preventiewerk met veel concrete ideeën en lectuurtips. Prijs: 895␣ fr. (22,19 euro). Het gat in de muur, Francis van Dinter uitg. Garant - Tiensesteenweg 83 - 3010 Kessel-Lo - tel. 016 25 31 31 - fax 016 25 13 14

Levenslang leren - secretariaat dienst Volwassenenonderwijs departement Onderwijs - Koning Albert II-laan 15 - tel. 02 553 97 93 - fax 02 553 97 95

Foreign Language Teaching in Schools in Europe downloadbaar, compleet of per land, via www.eurydice.org (klik op ‘Publications’)



Mondiale vorming Anders is gewoon is opnieuw beschikbaar en kreeg een facelift. Mocht dit u niets zeggen, grasduin dan nu in een nieuw ideeënboek voor mondiale vorming bij kleuters over Centraal- en WestAfrika. Of raadpleeg de Prentenboekenlijst rond intercultureel onderwijs en mondiale vorming, een lijst van prentenboeken voor 3- tot 8-jarigen. Anders is gewoon (450 fr of 11,16 euro., 350␣ fr. of 8,68 euro voor studenten) en Prentenboekenlijst ICO en MOVO (120␣ fr., 2,97 euro) - Wereldwerkplaats - vzwPater Damiaanplein 10 - bus 6 - 3000 Leuven - tel. 016 29 21 27 - fax 016 29 96 11 [email protected]

Secundair onderwijs



Jongerengids Wanneer heb ik recht op een werkloosheidsuitkering? Waar vind ik adressen voor een taalvakantie? Waarvoor kan ik terecht bij een Jongeren Adviescentrum? Alle vragen die jongeren zich stellen krijgen antwoord in de nieuwste editie van de Jongerengids. Vanaf dit jaar is dat een digitale vraagbaak op cd-rom met informatie over zeven domeinen: school, seks, buitenland, werk, centen, problemen en oplossingen, rechten en wetten. Prijs: 495␣ fr. (12,27 euro). Jongerengids, Jeugddienst In Petto - Diksmuidelaan 50 - 2600 Berchem - tel. 03 366 15 20 - fax 03 366 11 58 [email protected]

De oceaan Met twee kommen water, een blikje en enkele ijsblokjes kan u uw leerlingen de gevolgen van het broeikaseffect tonen. U kan ook proefondervindelijk bewijzen dat landwier beter het water vasthoudt dan zeewier en hoe giftige stoffen in de grond altijd een weg vinden naar zee. Proberen? Sla er de Ecogids Oceaan op na, een geïllustreerd populair-wetenschappelijk boek over alle aspecten van de aardse oceanen: klimaat, biologie, fauna en flora, milieu. Ecogids Oceaan, 595␣ fr. (14,75 euro) - uitg. Lannoo - Kasteelstraat 97 - 8700 Tielt - tel. 051 42 42 11 - fax 051 40 11 52 [email protected] - www.lannoo.be

De planeten Amerikaanse ruimtesondes maakten de prachtigste beelden van onze planeten. Wou u die ook wel eens in uw boekenkast, samen met alle informatie over afmetingen, fysische parameters, hun ontstaansgeschiedenis enz.? De Planeten is een rijk geïllustreerd boekje van de Vereniging voor Sterrenkunde, dat ook voorbij ons eigen zonnestelsel kijkt. Prijs: 250␣ fr. (6,20 euro). De Planeten - Vereniging Voor Sterrenkunde vzw - Brieversweg 147 - 8310 Brugge - tel. 050 35 88 72 - fax 050 35 50 07 [email protected] KLASSE NR.118 29

(advertentie)

Algemeen

Educatieve spellen Grieken en Romeinen in de klas  Collega Bart Bernaert is leraar Latijn en Grieks. Hij bezit een collectie van een twintigtal educatieve spelen rond Troje, Odysseus, de Romeinse senaat, Romeinse gebouwen, Hannibal, Alexander de Grote, Caesar enz. Om deze klassieke onderwerpen speels in de klas te behandelen, organiseert hij regelmatig spelsessies met zijn leerlingen.

Hemel en hel Jheronimus Bosch Duivels, monsters en andere wonderlijke wezens: het werk van Jheronimus (Jeroen) Bosch (1540?-1516) spreekt al eeuwenlang tot onze verbeelding. Vijfentwintig (25!) schilderijen en 7 tekeningen liet de man na. Althans, van die werken zijn we zeker. U ziet er daarvan 18 in deze eenmalige tentoonstelling in Rotterdam (plus de tekeningen). Werken van tijdgenoten en navolgers laten zien hoe Bosch paste in een traditie én tegelijk uniek was. Insignes (kleine metalen sieraden en speldjes) en gebruiksvoorwerpen geven een indruk van de beeldcultuur uit de tijd van Bosch. Moderne en hedendaagse kunstwerken tonen de invloed van de thema’s en motieven van Bosch op latere kunstenaars (tot vandaag). Een tip met stip: surf even naar www.BoschUniverse.com: u vindt er niet alleen een virtuele presentatie van het volledige (erkende) oeuvre van Bosch, maar ook een Bosch Learning & Adventure Game, waarbij uw leerlingen virtueel in de voetsporen van Bosch treden. Bosch zelf oordeelt uiteindelijk of uw leerlingen deugdzaam hebben geleefd en of de virtuele hemel of de virtuele hel mogen/moeten betreden.

䊴 MUSÉE DU LOUVRE, PARIJS

JOHAN BARTHOLD JONGKIND/KRÖLLER-MÜLLER MUSEUM, OTTERLO

De tentoonstelling loopt tot 11 november. Tickets kosten 20 gulden (9,08 euro). (School)groepen betalen 15 gulden (6,81 euro) per deelnemer (vooraf reserveren op tel. 00 31 10 441 95 23). U kan uw tickets vooraf kopen bij FNAC België - tel. 0900 00 600. Museum Boijmans Van Beuningen - Museumpark 18-20 - 3015 CX Rotterdam - Nederland - tel. 00 31 10 441 94 00 - fax 00 31 10 436 05 00

Tweede tip met stip: stap ook eens binnen aan de overkant in de grote Kunsthal. Daar loopt tot 6 januari «Panorama Rotterdam» of Rotterdamse stadsgezichten door beroemde schilders (in de periode 18201940). Meer info op tel. 00 31 10 440 03 01. De Kunsthal publiceert daarnaast een serie kinder-kunstboeken. Laatste (achtste) loot aan de boom: «De andere werkelijkheid van Jeroen Bosch» (door Griezelbusauteur Paul Van Loon; 27,5 gulden - 12,48 euro; verkrijgbaar in de boekhandel). Géén hospitaalmuseum Museum Sint-Janshospitaal Het onbekende Museum Sint-Janshospitaal in Damme bevat een grote, zeer afwisselende, toevallig samengebrachte huiscollectie van gotische zitbanken en Vlaamse barokke kasten, liturgische en andere voorwerpen (zilver, brons, koper, tin), schilderijen, aardewerk (Vlaams, Oosters, Spaans), oude drukken en devotieprentjes, oude landkaarten enz. In de zijvleugels bevindt zich een rusthuis, dus een babbeltje met een personeelslid of een bejaarde kan altijd.

«Het Narrenschip» eventjes aangemeerd in Rotterdam.

Filmpatrimonium Europa 200 films Tot 15 december vertoont het Koninklijk Filmarchief een tweehonderdtal Europese films, in originele versie, uit de eigen verzameling. Hiermee ondersteunt het Filmarchief het Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie. Zowel echte klassiekers als vrij onbekende films komen aan bod, aan een tempo van twee per dag. Wie alle films meepikt, krijgt dus een bloemlezing uit het Europees filmpatrimonium, met een evenwichtige vertegenwoordiging van de nationale cinema’s van de 15 Europese lidstaten.

䊴

 Kinderen ontdekken een museum Museumspel Gewapend met een rugzak vol interessante voorwerpen (museumkijker, toverlei, materialenketting…) trekken uw leerlingen (vanaf 6 jaar) op zoek naar grappige playmobilfiguren die op, onder, in, naast… de museumstukken zitten verstopt. Tot slot kunnen ze zich uitleven bij het inrichten van een reuzenhuis. Dit Museumspel is gratis voor leerlingen tot 12 jaar. Begeleiders betalen 100␣ fr. (2,48 euro) of 50␣ fr. (1,24 euro; reductiehouders).

Basisonderwijs

De haven van Rotterdam in 1856.

Museum voor Sierkunst en Vormgeving - Jan Breydelstraat 5 9000 Gent - tel 09 267 99 99 - [email protected] design.museum.gent.be

Studiedag Wat hebben musea te bieden?  Leerkrachten basisonderwijs en eerste graad secundair onderwijs kunnen tijdens een gratis studienamiddag kennis maken met de educatieve mogelijkheden van drie Antwerpse musea. Het Nationaal Scheepvaartmuseum, het Volkskundemuseum en het Museum Mayer van den Bergh hebben samen trouwens het museJA!spel uitgewerkt, op maat van uw leerlingen én nauw aansluitend bij de eindtermen (muzische vorming, sociale vaardigheden, leren leren). De studiedag vindt plaats op woensdag 7 november, van 13.30 tot 17 u. Per museum kunnen 15 leerkrachten gratis deelnemen. Inschrijven (vóór 15 oktober) is verplicht én u krijgt hiervan een bevestiging.

䊳

www.klasse.be/kvl/116/29-1 Hot cool strong light

Leerkrachtennamiddag Hot cool strong light Supersterk, brandwerend, ultralicht of extra koel: alle voorwerpen in deze tentoonstelling kan u zélf onderzoeken, testen en beproeven (zie ook Klasse 116, juni 2001, p. 29) Onder het motto «u mag, maar moet ons niet geloven» nodigt het Museum voor Industriële Archeologie en Textiel (MIAT) u uit op een leerkrachtennamiddag op zaterdag 13 oktober van 14 tot 17 u. Wél even telefonisch inschrijven op tel. 09 269 42 20 (educatieve dienst). MIAT - Minnemeers 9 - 9000 Gent - tel. 09 223 59 69 - fax 09 233 07 39 - [email protected] - www.gent.be

䊳

KMSK, BRUSSEL

Meer info en inschrijvingen bij Kris Geysen - Hessenhuis - Falconrui 53 - 2000 Antwerpen - tel. 03 206 03 79 - fax 03 206 03 70 [email protected]

SMAK - Publiekswerking - Citadelpark - 9000 Gent - tel 09-240 76 64 (dinsdag tot vrijdag, 10 tot 13 u.) - fax 09-221 71 09 [email protected]

U kan hem hiervoor ook naar uw klas halen. Dat kost 300␣ fr. (7,44 euro) per uur + 8␣ fr. (0,20 euro) per kilometer. Meer info en reservaties bij Bart Bernaert - [email protected] tel. 050 67 76 88

Alle films worden vertoond in de grote zaal van het filmmuseum. Stomme films krijgen zelfs live-pianobegeleiding. Tickets kosten 90␣ fr. (2,23 euro). Reductiehouders betalen 60␣ fr. (1,49 euro). Meer info bij Paleis voor Schone Kunsten - Filmmuseum - Baron Hortastraat 9 - tel. 02 507 83 70

Van oktober tot maart is het museum enkel open op zaterdag- en zondagnamiddag (tenzij voor school- en andere groepen, mits afspraak). Een ticket kost 60␣ fr. (1,49 euro). Reductiehouders betalen 40␣ fr. (0,99 euro), (school)groepen en jongeren tot 18 jaar 30␣ fr. (0,74 euro). Een gezinsticket kost 120␣ fr. (2,97 euro). Museum Sint-Janshospitaal Mieke De Jonghe, conservator - Kerkstraat 33 - 8340 Damme - tel 050 46 10 80 - fax 050 46 10 81 - [email protected]

Gratis infonamiddag SMAK Opgelet: de gratis infonamiddag voor leerkrachten in het Gentse SMAK gaat niet (zoals aangekondigd in vorig nummer van Klasse) door op 24 oktober, maar wél op woensdag 7 november, van 13.30 tot 16 u. Eén en ander is het gevolg van de verschuiving van de opening van de eerste Quadriënnale van Hedendaagse Kunst in Gent, Casino 2001, van 20 naar 27 oktober, veroorzaakt door de EU-top in Gent.



Secundair onderwijs



Pieter Bruegel helpt uw leerlingen de wereld te ontdekken.

Bruegel voor kinderen De val van Icarus Eén specifiek werk van Pieter Bruegel de Oude, «de Val van Icarus» is uitgangspunt voor uw leerlingen om de grote wereld te ontdekken, van hoog naar laag, van dicht naar ver. Alle leergebieden komen in dit Bruegelpakket aan bod, mét verwijzing naar de eindtermen, mét twintig klasprenten, mét links naar een veertigtal interessante websites. Meer info bij de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België - Educatieve dienst - Regentschapstraat 3 - 1000 Brussel tel. 02 508 34 50 - www.kmskb.be (via «activiteiten», over «educatieve dienst» naar «Meester te leen» surfen) Op 21 oktober (opendeurdag in het museum) en 30 oktober (zie Meesterstukken in dit nummer) kan u met dit Bruegelpakket én met andere activiteiten van de Educatieve dienst kennismaken. KLASSE NR.118 31

(advertentie)

 • Een school om de wereld te leren begrijpen: 13/10 in Maria Boodschaplyceum, Brussel. Studiedag over o.a. projectonderwijs, meertalig onderwijs, wetenschappelijke cultuur, poëzie in de klas, genetisch gemanipuleerd voedsel, media-opvoeding enz.

Algemeen

• Stoet van dieren: 29/10. Vormingsdag voor leerkrachten laatste kleuterklas en eerste graad lager onderwijs, rond de muziek van Le Carnaval des Animaux (Saint Saens) en met teksten uit het kinderboek «Stoet van Dieren» (vertaling uit het Frans door Bart Moeyaert). Educatieve Dienst van de Munt - Leopoldstraat 23 - 1000 Brussel - tel. 02 229 13 73 - [email protected]

Meer info en volledig programma bij Oproep voor een democratische school - Vrijwilligerslaan 103 bus 6 - 1160 Brussel - tel. 02 735 21 29 - [email protected] - users.skynet.be/aped/ovds DE MUNT

• Jong-leren is oud gedaan: 5/12 in Aulagebouw, UIAntwerpen. Steunpunt Leerbevordering en Mediatie - UIA - Project Leerbevordering - Universiteitsplein 1 - 2610 Wilrijk - tel. 03 820 25 18 - fax 03 820 25 26 - [email protected] - www.uia.ac.be/sclm

• Pauline en Paulette: scenario-analyse: 30/10 in Roularta, Research Park De Haak, Zellik. Workshops Scenarioschrijven: 6/10 tot 1/12 in CC Oratoriënhof, Leuven.

Reservaties voor Antwerpen bij CvD - tel. 03 220 46 82; voor Gent bij Studio Skoop - tel. 09 233 75 22

• Talen: Aïdan Chambers (13/11); Theaterbeelden (14/11); La découverte interculturelle en didactique des langues étrangères (13/11); Moderne Engels jeugdliteratuur (24/10); Berlin ist eine Reise wert (21/11); Taaldag 2002 (26/1/2002). Economie: Elektronisch zakendoen (E-business): 24/10. Recht: Tiende Dag Docenten Recht (25/10); Bescherming van de consument (21/11). Geschiedenis: Hoe praktisch werken met documenten?: 20/10.

Vlaamse Script Academie vzw - Patrick Cattrysse Celestijnenlaan 51/1 - 3001 Leuven - tel. en fax 016 29 95 93 [email protected] - www.vsa-fsa.org

• Omgaan met racisme: drie avonden op verschillende locaties en data. Actieve training in kleine groepen, vanuit de ervaringen van de deelnemers. Kerkwerk Multicultureel Samenleven - Huidevettersstraat 165 1000 Brussel - tel. 02 502 11 28 - fax 02 502 81 01 [email protected]

• Kinderen en recht: reeks van zes dagen (vanaf 9/10) rond rechten van minderjarigen. Alle studiedagen vinden plaats in Het Pand, Gent. Meer info bij Katrien Herbots - Centrum voor de Rechten van het Kind - Universiteit Gent - tel. 09-264 62 90 - [email protected] inschrijvingen bij Tijdschrift voor Jeugdrecht en Kinderrechten - tel. 09-223 64 71 - [email protected]

• Sharing Knowledge en Know-How: 2-3/11 in Zeepreventorium, De Haan. Lezingen en workshops over creativiteit, geheugentechnieken, Mind-Mapping, NLP, snelleesmethoden, spelend leren, relaxatie, braingym, multiple intelligences enz. Vzw NIEALIO-Vlaanderen - Donaat Vernieuwe - tel. en fax 059 23 48 21 - [email protected] - users.belgacom.net/NIEALIO

• Sociale vaardigheden aan de hand van Contactsleutels: 1819/10 in Zaal Iepenburg, Schoten. De Sleutel - Contactsleutels - Hundelgemsesteenweg 1 - 9820 Merelbeke - tel. 09 231 81 92 - fax 09 253 44 35 [email protected] - www.desleutel.org

• Creatief denken (6/10); Verwennen en verwaarlozen (12/10); Leren leren - mind mapping (13/10 en 24/11). Voorts organiseert CPE (Centrum Permanente Educatie) vervolgopleidingen (leraar buitengewoon onderwijs; lager onderwijs voor kleuteronderwijzers en regenten), posthogeschoolvormingen (bewegingsopvoeding voor kleuters; muzische vorming; reisanimator) en een colloquium over afstandsleren op 20/10. CPE - Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen Beernegemstraat 10 - 8700 Tielt - tel. 051 40 02 40 fax 051 40 89 13 - [email protected]

 • Beeld: 17/10 in PAC, Wilsonplein, Gent. Pedagogische studiedag rond samenwerkingsinitiatieven op leerlingniveau tussen gewoon basisonderwijs en buitengewoon basisonderwijs.

Basisonderwijs

Gehandicaptenwerking Krekenland - Schoolstraat 3 - 9960 Assenede - tel. 09 344 98 92 - [email protected]

• Taalvaardigheidsonderwijs: Algemeen: Taalvaardigheid binnen OVB - intro (9-23/10 in Leuven; 11-25/10 in Gent); Zorgbreed werken aan taal - intro (6-20/11 of 13-27/11 in Leuven; 822/11 of 15-29/11 in Gent); Taalbeleid op school: hoe doe je dat? (25/10 en 29/11 in Leuven; 22/10 en 26/11 in Gent). Steunpunt NT2 - Blijde-Inkomststraat 7 - 3000 Leuven - tel. 016 32 53 67 - fax 016 32 53 60 - millennium.arts.kuleuven.ac.be/ steunpunt

• Opvang van anderstalige nieuwkomers in de onthaalklas introductie met module Werken aan taalvaardigheid: 11-18/10 en 14/1/2002 of 8-22/11 en 4/2/2002. Nascholing voor nieuwe onthaalleerkrachten en directies. Info bij Steunpunt Nederlands als Tweede taal - tel. 016 32 53 75 www.nt2.be - inschrijvingen bij VlOR - Saskia Peeters - Leuvenseplein 4 - 1000 Brussel - tel. 02 219 42 99 - fax 02 219 81 18

 • Week van de Franse film: 5-9/11 in Filmmuseum Antwerpen; 12-16/11 in Studio Skoop, Gent. Een organisatie van het Overleg Comité Leraren Frans. Deelnemen kost 150␣ fr. per leerling; infodossier voor de leerkracht om de filmvertoning voor te bereiden.

Secundair onderwijs

 Het nieuwe spel «Kupido» zet meisjes en jongens aan tot communiceren over familie- en partnerrelaties en biedt hen de kans om een persoonlijke visie te formuleren. Uw leerlingen krijgen op een speelse manier informatie over relatievorming en antwoorden op vragen die ze anders moeilijk durven stellen (over AIDS, maagdelijkheid, zwangerschap, relaties binnen verschillende culturen, voorbehoedsmiddelen…). Het spel gaat in op de specifieke vragen die leven bij migrantenjongeren, maar u kan het ook spelen met Vlaamse jongeren of met migranten en Vlamingen samen. Het spel is ontworpen door Centrum voor Informatieve Spelen. Op dinsdag 9 oktober (CC Berchem; 10 tot 12.30 u.) u gratis kennismaken met dit spel en de mogelijkheden om het in uw klas te gebruiken.

Kupido

Meer info en inschrijvingen bij Steunpunt Allochtone Meisjes en Vrouwen Gallaitstraat 76/4 - 1030 Brussel tel. 02 244 93 38 - [email protected]

Onderwijsmanagement

 Een training voor kandidaat- (of tijdelijke) directeurs (school of CLB) in een combinatie van afstands- en weekendonderwijs. Niet de regelgeving staat centraal, wél de vaardigheden en de motivatie (attitude) om inspirerend om te gaan met mensen: coachen van mensen en middelen binnen een overlegcultuur. Er zijn geen examens, maar wel tal van verplichte thuisopdrachten (en permanente evaluatie hiervan). De communicatie (studiebegeleiding, administratie enz.) loopt vooral via internet. De opleiding telt (naast afstandsonderwijs) een honderdtal contacturen tussen 17 november en 23 februari (twaalf zaterdagen en één residentieel weekend). Deelnemen kost 600 euro (24.204␣ fr.; cursusmateriaal, lunches enz. inbegrepen). Meer info en inschrijvingen bij Hogeschool Gent - Onderwijsmanagement departement HABE - Campus CTL Voskenslaan 270 - 9000 Gent tel. 09-242 42 07 - fax 09 243 87 78 [email protected]

Centrum voor Didactiek - UFSIA/IDEA - Het Brantijser - SintJacobsmarkt 9-13 - 2000 Antwerpen - tel. 03 220 46 81 - fax 03 220 46 79 - [email protected] - www.ufsia.ac.be/IDEA/

• Talen: Internet en het vak Nederlands (8-15/11); Zelfstandigzelfsturend leren (24/10); Conversation and voice (7/11); Optimale differentiatie met multimedia in de les Engels (17/10); Internet in de taalklas Frans (8-15/11); Didactisch gebruik van ICT in het vreemde-talenonderwijs (22-29/11). Vakoverschrijdend: Basiscursus socio-emotionele begeleiding (25/10, 9-15/11); Verdiepingscursus socio-emotionele begeleiding (23-29/11); Socio-emotionele begeleiding van allochtone jongeren (13/11); Omgaan met agressie op school (8/11); Faalangstbegeleiding (23/10); Leerlingenparticipatie (16/10); Feedback geven aan leerlingen (22/10 en 23/11); Motiverende gespreksvoering en omgaan met druggebruik (6-14-22/11). Wiskunde en wetenschappen: Stoeien met meetkunde (14-21/ 11); Praktisch gebruik van het internet in de wiskunde (6-13/ 11); Fysica en/of paradox - een ontdekkingstocht (7/11). Centrum voor Beroepsvervolmaking Leraren - UIA - Universiteitsplein 1 - 2610 Wilrijk - tel. 03 820 29 60 - fax 03 820 29 57 cbl-www.uia.ac.be

• Rapportbespreking, een middel tot motivering (6/11 in Gent); Schoolfobie: gewettigd afwezig, wat nu? (9/11 in Antwerpen); Samenwerken met ouders bij probleemgedrag (16/11 in Leuven); Faalangst en uitstelgedrag (26/11 in Leuven; ook voor docenten hoger onderwijs); Secretariaat: een cruciale plaats in de leerlingbegeleiding (10/12 in Leuven). Cheobs vzw - Koning Leopold I-straat 5 - 3000 Leuven - tel. en fax 016 20 76 55 - [email protected] - www.cheobs.be

Hoger onderwijs



• Gesprekstechnieken: het intake- en het functioneringsgesprek (5/11 in Leuven); Gesprekstechnieken: motiveren naar gedragsverandering en/of therapeutische hulp (23/11 in Antwerpen); Gesprekstechnieken: procesbegeleiding (14/12 in Gent). Cheobs vzw - Koning Leopold I-straat 5 - 3000 Leuven - tel. en fax 016 20 76 55 - [email protected] - www.cheobs.be • Instroom en doorstroom van allochtone jongeren in het hoger onderwijs: 24/10. Met onderzoeksresultaten, concrete gegevens en getuigenissen. ‘s Namiddags workshops rond een reeks concrete initiatieven. Arteveldehogeschool - Sociale Hogeschool - campus Sint-Anna Reyhan Görgöz - Sint-Annaplein 31 - 9000 Gent - tel. 09 223 59 05 - fax 09 223 59 04 - [email protected] • Voortgezette opleiding Management voor de social profit sector: modulaire opleiding. Hogeschool West-Vlaanderen - Karin Lecluyze - tel. 056 23 98 80 [email protected] of Hogeschool Gent - Jean Van Handenhoven - tel. 09 242 42 83 - [email protected] • Voortgezette Opleiding Specialisatie in de Psychodiagnostiek: twee jaar vanaf eind oktober. Lessius Hogeschool Antwerpen - tel. 03 206 04 80 [email protected] / KATHO-IPSOC Kortrijk - tel. 056 26 41 50 - [email protected] / HWV-Vesalius-HISS Oostende - tel. 059 70 40 03 - [email protected] KLASSE NR.118 33

(advertentie)

Maakt u het verschil? Hoe goed voelen jongeren zich op school? Gemiddeld valt dat nogal mee, maar de verschillen per school zijn enorm. Blijkt dat de leerkracht nogal wat impact heeft. Hoe draagt u bij tot het welbevinden - en dus de motivatie van uw leerlingen? Doe de test. JA SOMS

Tel uw scores op tot één cijfer. Hieronder krijgt u tekst en uitleg: 45-60: Uw antenne staat duidelijk op de leerling gericht. De sfeer in de klas is goed tijdens uw lessen en de meeste leerlingen hebben u graag. Ze voelen zich gehoord, weten dat u respect voor hen hebt en doen uw vak graag. Ze moeten ook zelf actief meewerken en dat is wellicht een welkome afwisseling met andere vakken of leerkrachten waarbij ze enkel mogen luisteren en noteren en waarin ze geen uitleg krijgen als ze iets niet begrijpen. U geeft die uitleg wel. Bovendien voelen ze zich door u aangemoedigd. Al deze factoren verhogen het welbevinden van uw leerlingen op school. 30-45: U probeert rekening te houden met de leerlingen, maar dat lukt niet altijd. U vindt het moeilijk om af te wijken van het lesonderwerp, uitgebreid in te gaan op vragen en problemen of om actieve werkvormen in te lassen. De druk van het leerplan, zegt u? Maar u probeert wel uw lessen boeiend te maken en een link te vinden met wat jongeren interesseert. Dat motiveert ze. Misschien is dat de reden dat uw leerlingen soms wel meewerken en andere keren niet. De sfeer in de klas wisselt dan ook af. Mogelijk houdt u uw klas kort omdat de leerlingen er anders van profiteren. Een klasgesprek en samen afspraken maken kan helpen. En als u uw leerlingen maar één uur per week ziet, kan u ze misschien wat beter leren kennen tijdens buitenschoolse activiteiten. minder dan 30: U hebt of creëert weinig kans om de leerlingen te leren kennen, ervaart druk om de leerstof gezien te krijgen, hebt of maakt geen tijd voor vragen of problemen. En daarom wil u waarschijnlijk vooral streng zijn. Of misschien bent u beducht voor de inbreng van leerlingen: te lawaaierig, te veel profiteren, te veel tijdverlies. Werkvormen variëren? Liever niet. Zelf de leerstof geven geeft voor u de beste garanties op controle. Voor elke aanpak zijn redenen en motieven, maar de kans dat uw leerlingen zich goed voelen is kleiner en dat vreet aan hun motivatie. En aan die van u.

[1] Ik sta graag voor de klas [2] Ik geef mijn leerlingen in elke les de kans om aan het woord te komen [3] Ik vind het belangrijk dat er in de klas een goede sfeer heerst [4] Ik moedig leerlingen aan als ze iets goeds doen [5] In de les wissel ik geregeld werkvormen af [6] Ik gebruik verschillende media in de les [7] Ik probeer de leerstof te laten aansluiten bij de leefwereld van mijn leerlingen [8] Ik wijk al eens af van het lesonderwerp [9] Ik gebruik veel voorbeelden als ik de leerstof uitleg [10] Toetsen of proefwerken bespreek ik achteraf met de leerlingen [11] Ik laat de leerlingen mee beslissen over thema’s die in de les besproken worden [12] In mijn les mag er gerust eens gelachen worden [13] Als ik punten geef, hou ik ook rekening met de inspanning van de leerling, niet enkel met het uiteindelijke resultaat [14] In mijn planning hou ik rekening met de taken en toetsen die mijn collega’s geven [15] Ik beantwoord vragen van leerlingen die iets niet begrijpen [16] Leerlingen kunnen bij mij terecht als ze problemen hebben [17] Ik scheld nooit leerlingen uit [18] Ik maak samen met de leerlingen duidelijke afspraken over orde en rust in de klas [19] Ik geef enkel zinvolle straffen [20] Ik stippel duidelijke regels uit maar maak ruimte voor inspraak en dialoog

NEE

3 䡺 䡺

2 䡺 䡺

1 䡺 䡺

䡺

䡺

䡺

䡺

䡺

䡺

䡺 䡺 䡺

䡺 䡺 䡺

䡺 䡺 䡺

䡺 䡺

䡺 䡺

䡺 䡺

䡺

䡺

䡺

䡺

䡺

䡺

䡺

䡺

䡺

䡺

䡺

䡺

䡺

䡺

䡺

䡺

䡺

䡺

䡺

䡺

䡺

䡺 䡺

䡺 䡺

䡺 䡺

䡺 䡺

䡺 䡺

䡺 䡺

Deze test is gebaseerd op onderzoek rond “Het welbevinden van leerlingen”, zie Het Onderzoek van de Maand, p. 44. Ook uw leerlingen kregen het onderzoek en een test voorgeschoteld in het septembernummer van MAKS! Even de koppen bij mekaar steken? KLASSE NR.118 35

Do

or

we

lke

bri

lk

ijk

tu

?

KPT POWER PHOTOS

«Het interesseert me niet»

Jongeren maken plannen

Wat staat er in het septembernummer van Klasse voor Ouders dat u zopas heeft uitgedeeld? 1. Door welke bril kijkt u? We hebben vlug een oordeel klaar over kinderen: Zerim is lui, Bert is brutaal, Lise kan niet mee. Maar vaak verengen we de werkelijkheid tot ONZE kijk op de zaak. Klasse voor Ouders biedt ouders een stel brillen aan. Of ze er ook door kijken? 2. «Hoe moet ik hieraan beginnen?» Leren is een vaardigheid. Net zoals fietsen, vissen, sjorren… Maar die zijn dan wel plezant. Leren is meer dan studeren op school, het is een attitude, een vaardigheid die je nodig hebt voor het leven. Bovendien is leren leren ook plezant. Hoe kunnen ouders hun kind en de school daarbij helpen? (De tips voor leerkrachten vindt u op p. 46: De Eerste Lijn.) 3. Ouders op school. Altijd op zoek naar leuke voorbeelden die u misschien ook op uw school kan organiseren: een fietsreparatiedag met ouders bijvoorbeeld. (Lees het verhaal op deze pagina) 4. Acties met Klasse. Honderden kinderen kregen met de bon in Klasse voor Ouders gratis toegang op het Kinderrechtenfestival op zaterdag 22 september. Ze maakten er zowaar hun eigen school. Mechelen ontvouwt op zaterdag 6 en zondag 7 oktober al haar geheimen. Honderden ouders en kinderen kunnen er terecht voor een gezinszoektocht of een tot de verbeelding sprekende workshop. Alles gratis en voor niks. De meeste ouders zijn fan van Klasse voor Ouders. Wetenschappelijk onderzoek toont dat twee derde het blad altijd leest, één derde van de ouders leest het soms. Het interesseert hen dus wel…U ook?

«We leven in een democratisch land, maar de democratie is uitsluitend op volwassenen gericht. Het wordt tijd dat ook jongeren gehoord worden», betoogt de 16-jarige Moenen Erbuer. Jongeren met een idee, een plan en een mening krijgen weinig kansen om in de bestaande beleidsorganen aan bod te komen of om aan de maatschappelijke besluitvorming deel te nemen. Daarom lanceert Vlaams minister van Jeugd Bert Anciaux samen met een pak jongeren- en koepelorganisaties en overheidsdiensten Jongeren Maken Plannen. Dit project roept jongeren op de plannen die ze koesteren om hun leefomgeving of zelfs de wereld te verbeteren, aan te pakken en om erover in dialoog te treden met beleidsverantwoordelijken. In het septembernummer van MAKS! lezen uw leerlingen een oproep om mee te doen aan deze campagne. In het novembernummer van het blad maken ze kennis met de eerste plannenmakers. Stimuleert u uw leerlingen om mee te doen? Jongeren maken plannen - postbus 132 - 1210 Brussel - tel. 02 244 91 07 [email protected] - www.mijnplan.be. Op hetzelfde adres kan u kaartjes, affiches en andere promostuff krijgen.

Met vuile handen op school

MAKS! Helpt Rond de 20ste september is de eerste MAKS! van dit schooljaar op uw school gearriveerd. Uw leerlingen lezen daarin het verhaal van de 16-jarige Tomàs die zijn thuisland Angola ontvluchtte en in België verblijft. Op zijn achttiende wordt hij uitgewezen. Voer voor een klasgesprek over rechten van asielzoekers, de conventie van Genève… : MAKS! brengt in primeur cijfers over het welbevinden van jongeren op school. Uw leerlingen kunnen het zelf testen, en u leest er zelf meer over in deze Klasse (p. 44 en 35). : Techno-wizard Praga Khan doet de test van MAKS!: wat blijft hangen van zijn schoolse kennis? En waarom studeerde hij ooit voor beenhouwer-traiteur? : Hoe werk ik mee om de inspraak van jongeren op school en in de samenleving vlotter te laten verlopen? MAKS! spuit info over het Steunpunt Leerlingenparticipatie, Jongeren Maken Plannen, Greenpeace, Vlaamse Scholierenkoepel en andere acties en organisaties die jongeren de weg naar actief burgerschap tonen. : Verder aandacht voor multimedia, muziek, Kunstbende, cultuurparticipatie, antiglobalisering en méér. : Mep’m!

De zomerzon zindert op de tegels van de schoolspeelplaats. Bij de verste bank draait Jonas met een Engelse sleutel het schroefje aan de remkabel van zijn fiets vast. «Andere kant» coacht een ouder vlug. Een ploeg ouders-mechaniciens is neergestreken in basisschool De Zandloper in Zomergem. Ze hebben hun overall aangetrokken en inspecteren elke fiets nauwgezet. «Dit is een fietsreparatiedag, geen fietsrestauratiedag, hé», lacht Luc Feusels, voorzitter van het oudercomité bij een veel te slappe fietsketting. «Eigenlijk moeten de fietsen al in orde zijn. Dit initiatief van de ouders past in de schoolactie Veilig en Milieuvriendelijk naar School». Moeders staan wat geamuseerd te kijken en tappen cola. «Plezant meneer!» «Jullie moeten iets doen wat wij niet kunnen. Dat was zowat mijn uitgangspunt als we met het oudercomité begonnen», zegt directrice Christiane Deruiter. «Dan voelen ouders ook dat ze meebouwen aan de school, ze zijn betrokken, het is ook HUN school. Intussen helpt een vader-striptekenaar ons met de layout van de schoolkrant en public relations van de school. Ik voel me als directeur sterker, slimmer en kan nu meer dank zij de ouders.» Klasse voor Ouders brengt geregeld initiatieven van ouder(comité)s op school. Uw school heeft zo’n interessant project? Bel, schrijf of mail naar Klasse voor Ouders (Ouders op school) - Koning Albert II-laan 15 - tel. 02 553 96 90 - fax 02 553 96 85 - [email protected] Ouders luiden de fietsbel.

36 KLASSE NR.118

PHOTODISC

«Gezocht. Eerlijke vinder.»

Weimar: opnieuw verlengd wegens groot succes. Ontdek het zelf.

Reistip: vijf dagen Weimar

Win een citytrip naar Gallië…

«Het waren héérlijke dagen. Dank u voor dit voortreffelijk reisaanbod», schrijven Bart en Lutgart Vanommeslaeghe-Vandenabeele uit Wortegem-Petegem. Zij trokken, zoals veel lezers, met Klasse naar Weimar. De aanvragen blijven binnenstromen om dit aanbod te verlengen. Hebt u zin in vijf dagen historische luxe? Stad en hotel zijn voor iedereen een bijzonder aangename verrassing. De prijs nog meer: vier nachten voor 165 euro p.p. (6656␣ fr.; op basis van een tweepersoonskamer). U reist met eigen auto: Brussel-Weimar 620 km snelweg. Het aanbod geldt tot 31 maart: meteen boeken voor de herfstvakantie? U verblijft vier nachten in een modern hotel aan de rand van de stad, vlakbij de afrit van de snelweg. De kamers zijn ruim, het ontbijt is een uitgebreid buffet en u kan er elke dag gratis in het zwembad, de sauna en het stoombad. U krijgt een stadsplan en handige Klasse-tips om de stad van Goethe, Bach, Liszt en Bauhaus te bezoeken: klein, lieflijk en verrassend mooi. Zoals de woonhuizen van de beroemde inwoners, het park aan de Ilm, het Bauhausmuseum, de stadswandeling en het slotpark Belvedere. Gruwelijk maar de confrontatie waard is een bezoek aan het vlakbij gelegen concentratiekamp Buchenwald. Daar is de toegang (ook voor de indrukwekkende film en tentoonstelling) gratis. In het hotel kan u ook mountainbikes huren om de streek te verkennen. Eén kind onder de twaalf verblijft gratis op de kamer van de ouders. Extra: U krijgt de Weimar Card gratis (daarmee gebruikt u gratis het openbaar vervoer, kan u gratis binnen in het Nationalmuseum, Neues Museum en Stadtmuseum en krijgt u kortingen op vele andere plaatsen) Nieuw: Er is pas een nieuwe Marco Polo Reisgids verschenen over Weimar. Die krijgt u meteen ook gratis mee.

… of een andere stad van uw keuze. U kan immers met elke Klasse een reischeque van 20.000␣ fr. (495,79 euro) winnen van Transeurope Citytrips of één van de vijf boekenbons van 2000␣ fr. (49,58 euro) van Standaard Boekhandel. Met telkens de eerste letter van de antwoorden op de 7 opgaven maakt u (in een andere volgorde) een woord waarmee u (als stripfiguur) meteen nagels met koppen kan slaan.

Nu ook naar Leipzig. Niet zo ver van Weimar (120 km) ligt de historische stad Leipzig. Misschien hebt u zin om uw verblijf met één of meer nachten te verlengen. Dat kan voor 46 euro p.p. per nacht (1856␣ fr.) met het extra-aanbod van Hotel Mercure (Am Gutenbergplatz). Eén kind onder de 16 slaapt er gratis op de kamer van de ouders.

Opgave 11 䡺 1. een dwaalbegrip of waanvoorstelling die iemand bijblijft en hem kwelt (soms ook gewoon een klein, wit hondje); 䡺 2. oud-Egyptisch «braadspit»; 䡺 3. het land van ketels vol kaas en bergen met edelweiss; 䡺 4. sierspeld waarmee ook de Gallische vrouwen zich graag tooiden; 䡺 5. de Germaanse volksstam in Belgisch Gallië (met het modieus geschoeide stamhoofd), tot 6 januari gastheer voor Asterix en de zijnen; 䡺 6. de plaag- en twistzieke vrouw van Socrates, die misschien wel model stond voor de lieftallige echtgenote van dorpshoofd Abraracourcix; 䡺 7. het mooiste lichaamsdeel van Cleopatra, althans volgens druïde Panoramix.

䡺䡺䡺䡺䡺䡺䡺 Oplossing Opgave 10: Speaker’s Corner (u vindt de volledige oplossing en de winnaars altijd voor het einde van de maand op www.klasse.be/kvl/118/37-a) Winnaars Opgave 10: De reischeque (20.000 fr.): Daniel Beaumont (Wondelgem) - De boekenbons: Christina Craet (Sint-Niklaas), Nicole De Zitter (Steendorp), A. Buys (Haaltert), Jan Van Herp (Humbeek) en Christine Van Bocxlaer (Waasmunster). Stuur het gezochte woord vóór 17 oktober naar Klasse (Londen) – Koning Albert IIlaan 15 - 1210 Brussel - fax 02 553 96 85 - [email protected]

Hoe schrijft u in? Snel en rechtstreeks bij Transeurope Citytrips: tel. 050 34 64 64 (van maandag tot vrijdag tussen 9 en 19 u., zaterdag van 9 tot 17 u.). Vermeld duidelijk het codewoord Klasse. Wie telefonisch inschrijft, boekt meteen. Dat gaat snel en efficiënt, maar daar later op terugkomen zorgt uiteraard voor wijzigings- of annuleringskosten. Prettige reis.

Te veel of te weinig? De nieuwste Klasse voor Ouders en/of MAKS! zopas uitgedeeld? Is een aantal exemplaren in de vuilnisbak beland omdat u er te veel toegestuurd krijgt? Of vond u het vervelend dat u niet iedereen een exemplaar kon geven? Kan u bezuinigen door Klasse voor Ouders slechts met één kind per gezin mee te geven? Deelt u nog even veel exemplaren uit als vorig schooljaar? Aarzel niet en bestel het juiste aantal. Voor Klasse voor Ouders - tel. 02 553 96 90. Voor MAKS! - tel. 02 553 96 92.

Leren leren op TV Voor de reeks “De Eerste Lijn” werken Klasse en Klasse voor Ouders samen met de tv-zender Vitaya. Over Leren Leren bijvoorbeeld. Een kort programma voor de video? Ma 1/10: 15 en 22 u.; di 2/10: 12 en 19 u.; wo 3/10: 9, 16 en 23 u.; do 4/10: 13 en 20 u.; vrij 5/10: 10, 17 en 24 u.; za 6/10: 7 en 14 u. Hoe installeer ik Vitaya? Bel het gratis nummer 078 35 36 37.

Nu ook elke dag ook handige tv-tips voor leerkrachten op

www.klasse.be

Een nieuw blad: Klasse voor Kinderen. Vanaf 1 januari gratis voor alle leerlingen van het vijfde en zesde leerjaar. Stap voor stap ontdekken u en uw leerlingen elke week meer en meer op www.klasse.be Doet uw school mee? Schrijf nu in.

KLASSE NR.118 37

PARTICIPEREN Dat geldt ook voor inspraak. Hoe hoger je klimt, hoe meer voldoening.

«Bij de herinrichting van de speelplaats vroegen we onze leerlingen om hun droomspeelplaats te tekenen», zegt Jos, leerkracht vijfde leerjaar. Ouders en leerlingen waren erg enthousiast over deze vorm van inspraak. Maar toch werd het de droomspeelplaats van de directeur. «Leg dat maar eens uit aan je leerlingen», zucht

Kinderinspraak: te hoog gegrepen?

meester Jos. Participatie in de basisschool? «Ach kom, het zijn toch maar kinderen, hé. Echte inspraak is te hoog gegrepen voor hen.»

«Nu hebben ze nog een pamper aan als ze al een comité moeten vormen en dit allemaal om sommige volwassenen te plezieren. Er zou nu zelfs een leerlingenraad in de lagere school komen a.u.b. Voor wanneer een kleuter- en peuterraad?», schrijft een verontwaardigde leerkracht naar Klasse. Waar stoelt zijn vrees op? «Te veel leerkrachten denken bij inspraak van leerlingen hun gezag te verliezen», zegt Kinderrechtencommissaris Ankie Vandekerckhove. «Door met hen te praten, voelen de leerlingen zich lekker op school. In onze campagnes leggen we de nadruk op de dialoog. Wij willen kinderen instrumenten aanreiken waarmee ze kunnen bewijzen dat ze volwaardige partners zijn.» De leerlingeninspraak staat in het basisonderwijs nog in haar kinderschoenen. Het is ruimer dan het oprichten van een leerlingenraad. Alle mogelijke vormen van inspraak maken deel uit van de schoolcultuur. Een leerlingenraad, een praatronde, werkgroepen, muurkranten, projectwerk, een speelruimteplan, contractwerk, de klassenraad… «Het is een beetje zoals klimmen», zegt Walter Dilissen, leerkracht van het zesde leerjaar. «We zoeken naar steunpunten en een goede techniek. Hoe hoger je klimt, hoe meer voldoening!»

Ruilkaarten «We vonden het hoog tijd voor kapstokjes op de toiletten. Het was zo’n gedoe met die jassen», zegt 38 KLASSE NR.118

een leerling van de leerlingenraad. «We hebben ook de speelplaats mee ingericht en voor een spellenkoffer gezorgd. Ik vind het leuk om mee te beslissen over die zaken. Ook het schoolreglement maken we samen.» «In het begin was het niet gemakkelijk», zucht Hilde Boven, directrice van de Vrije Lagere Meisjesschool St.-Lutgardis in Tessenderlo. Drie jaar geleden kreeg ze na een pestactieplan het idee om te starten met een leerlingenraad. «Ambitieuze doelstellingen neerschrijven in tijden van doorlichting is één zaak, inspraak haalbaar maken een andere. In het begin was het moeilijk om dat concreet in te vullen. Ondertussen verleggen we onze grepen en klimmen we hogerop. Nu hebben twee leerlingen per klas maandelijks zitting in de leerlingenraad. Een kringgesprek in de klas dient als voorbereiding. Na de raad brengen de leerlingen verslag uit in de klas, bij het oudercomité en in de schoolkrant.» De deur van Hilde Boven kijkt uit op de speelplaats en staat altijd open. De leerlingen kunnen met hun vragen over ruilkaarten, het schoolfeest, zomerkleding, overnachtingen, kookideeën… bij haar terecht. «De dingen die kinderen aandragen, liggen soms zo voor de hand dat je ze als leerkracht niet altijd opmerkt», zegt Ankie Vandekerckhove. «Vaak kan een kleine technische ingreep het inspraakgevoel van de leerlingen verhogen. Wat voor volwassenen een detail is, kan voor kinderen het verschil maken.»

쪧䊳 Ontdek het vormings- en begeleidingsaanbod van Het Steunpunt Leerlingenparticipatie: www.leerlingenparticipatie.be 쪨䊳 Spring op de schoolparticipatiebus: www.kinderrechtencommissariaat.be

«Moeten ze al met pampers in een comité?» Handige opa

ken. Ze durven voor hun mening uitkomen en ervaren dat praten problemen kan oplossen. Zo overwinnen ze Een avonturenspeelplaats met geheime gangen, de hun spreekangst. Ze staan steviger in hun schoenen.» zoete geur van plakkaatverf, salons en tapijten in de Hoe nu de klim naar participatie aanvatten? «Onder leef- en werkruimtes, open deuren, een keukenblok andere door te leren van scholen die het al doen», met een druppende kraan. zegt Luc Bosman van het Steunpunt Leerlingen«Op onze school is er geen leerlingenparticipatie», participatie. «We organiseren regelmatig schoolvertelt An Mahieu, teamlid van leefschool Pluishoek ontmoetingsdagen voor leerlingen en leerkrachten in Heist-Goor. «Er is meer. Wij noemen het basissamen. Een kijk over de muur van andermans school democratie.» In 1995 startte ze samen met bezielde kan al heel wat methodieken en instrumenten aancollega’s de Pluishoek. «Kinderen zijn de voornaamreiken. Het geeft je als leerkracht ook een gevoel van ste acteurs», zegt An. «We betrekken ze altijd bij herkenning en erkenning.» regelgeving, afspraken, schoolinrichting, organisatie en leerinhouden.» In de leefgroepraad (3 leeftijden samen in één groep) praten de leerlingen over Pluim hun noden, hun problemen en emoties. Op de «Waarom mijn kind hier op school zit? Omdat ik het schoolraad bespreken begeleiders en leerlingen sabelangrijk vind dat een leerkracht rekening houdt men alle feiten en gebeurtenissen die de ganse met de mening van mijn kind», zegt Marjolein Onderschoolbevolking aangaan. Niets is onbespreekbaar. water, ouder. «Hier hebben kinderen en ouders op Afspraken worden opgeschreven en uitgehangen. alle niveaus inspraak.» We staan in de klas van De leerlingen werken met open projecten. Daarbij Katrein De Cock, juf van de Zevensprong in Leuven. hebben ze inspraak en beslissingsrecht. De kinderen De klassenraad is net begonnen. Yannick leest de die op de speelplaats zelf een huis wilden bouwen, briefjes voor die de leerlingen deze week in de doos moesten hun project bijsturen toen ze beseften dat hebben gepost. Vandaag gaat het over de inrichting het zonder hulp niet lukte. Ze schakelden dus een van de washoek. Wie is verantwoordelijk? Wat zijn de handige opa in en klaarden samen de klus. afspraken? Wie heeft er opmerkingen? Leerlingen «Scholen die voor participatie kiezen, bepalen het discussiëren en luisteren naar elkaar. Na de praatronbest zelf hoe hoog ze willen klimmen en wat ze op de stemmen de leerlingen over de voorstellen. «Leerdat moment aankunnen», zegt Jan Van Dyck van het lingen bepalen zelf hoe het er aan toe gaat in onze Steunpunt Leerlingenparticipatie. «We begeleiden klas», zegt Katrein De Cock. «In de klassenraad leren de school als gemeenschap en ontwikkelen instruze hun mening en hun gevoelens op een positieve menten op klas- en schoolniveau. Zowel leerlingenmanier verwoorden. Er is ruimte voor kritiek, maar raden, klankbordgroepen, gemengde werkgroepen ook voor een pluim. Ze zoeken oplossingen voor als inspraakorganen behoren tot ons werkterrein. Bij problemen. Hun concrete ideeën voeren ze zelf uit. ons kan een leerkracht terecht met alle vragen over De leerlingen noemen het ook wel eens de doe-hetleerlingeninspraak. We begeleiden en ondersteunen zelf-klas. Ik stuur bij indien nodig.» concrete initiatieven, projecten en experimenten. Het Steunpunt Leerlingenparticipatie heeft ook een eigen 쪧 Participatiebus 䊴 Voor het basisonderwijs is de leerlingenparticipatie vormings- en begeleidingsaanbod.» vooralsnog niet per decreet geregeld. Het ligt niet voor Spreekangst de hand om er leerlingenraden te veralgemenen. Via «Ik begin elke dag met een praatronde», zegt Patrick de eindtermen en de ontwikkelingsdoelen werken nu Van Cauteren, meester van de zesde klas van basisal heel wat basisscholen aan kinderparticipatie. school De Fontein in Sint-Niklaas. «Op onze school « Het beleid zal voorwaarden moeten scheppen om bouwen we de inspraak op rond filosoferen met inspraak mogelijk te maken», vindt Ankie Vandekinderen. Dat vinden ze een bijzonder fijne manier van kerckhove. «Scholen die overbevolkt zijn, hebben communiceren. De leerlingen beslissen waarover we een hele kluif aan de participatieboodschap. Het filosoferen. Ze liggen op de mat of zitten samen in een heeft geen nut participatie in de eindtermen op te zetel. Onderwerpen komen uit een videofragment, nemen als leerkrachten er niet voor gevormd zijn. een beeld, een verhaal of een anekdote.» Wat zes Gelukkig zijn er genoeg goede initiatieven. Leerjaar geleden een oud schooltje met een grijze speelkrachten beschikken over een dosis pedagogisch plaats was, is nu een bruisende plek. In de gang gezond verstand. Dat zien we ook aan de reacties op hangen vrolijke muurkranten en op de speelplaats is onze initiatieven. Er waren meer dan 250 scholen die er ruimte voor een dierenhoek, een tuinhuisje en 䊳 wilden meewerken aan de schoolparticipatiebusactie. een klimpiramide. In de klas van Patrick hangt een 쪨 Van 1 oktober tot 15 december rijdt in 30 scholen bordje met Wijsheid zit niet in een boekentas. «Taalonze participatiebus binnen. Met die actie willen we enerzijds het overleg tussen leerlingen en leerkrachvaardigheid en filosoferen zijn de technieken die we ten bevorderen en anderzijds de hele schoolomgeving gebruiken», zegt Patrick Van Cauteren. «Leerlingen informeren over kinderrechten en inspraak.» ■ groeien daarin. Ze leren problemen vlugger aanpak-

DUEL OF DUET

Jan van Dyck, Steunpunt Leerlingenparticipatie: «Bij ons kan een leerkracht terecht met alle vragen over inspraak van leerlingen.»

EEN BLAD VOL INSPRAAK

Dat is de titel van een nieuw boek over kinderparticipatie. Het Vanaf januari 2002 hangt het klimtouw klaar voor Klasse boek is een handig instrument en benadrukt dat inspraak bij voor Kinderen. Doelgroep is de derde graad basisonderkinderen geen kwestie is van technieken, maar van houdinwijs. We maken een gratis tijdschrift waarbij we de kindegen, verhoudingen en machtsverhoudingen. Kinderparticiparen actief betrekken. Het blad wil een instrument voor tie is ook een flexibel proces, dat we voortdurend kunnen inspraak zijn. U en uw leerlingen hebben er recht op. U kan bijsturen. Het boek is geschreven door Jan Van Gils en 쪩 niet zomaar inschrijven, u gaat zowaar een verbintenis ondersteunt de vormingsdagen rond inspraak bij kinderen. 䊴 aan. Zie pagina 40. 쪩䊳 Alle informatie over de vormingsdagen: www.ndo.be/kindsl

KLASSE NR.118 39

NIEUW Een gratis service voor alle leerlingen van de derde graad basisonderwijs

«Boekjes genoeg», zegt Tom (11). Hij slentert na schooltijd een krantenwinkel binnen op zoek naar een tijdschrift. ‘Jouw trendy magazine!’, voor jou!’, ‘Voor tieners die alles willen!’ «Ik wil helemaal niet alles», zucht Tom. «Ik wil een tijdschrift waar wij de hoofdrol in spelen, waar onze mening telt. Mag ik ook eens op een voor-pagina, ja! Kan dat?» Dat kan, Tom. Binnenkort, bij Klasse.

Weldra op de Wereld: Klasse voor Kinderen Eén van de doelstellingen van Klasse is participatie en betrokkenheid bevorderen in de wereld van onderwijs. Onderwijs en opvoeding draaien rond het kind. Het kindbeeld van Klasse steunt op het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind. Dat houdt in dat we kinderen serieus nemen en hen niet afschilderen als wezens die nog àlles moeten leren. We maken samen school: leerkrachten, ouders en leerlingen. Die hebben allemaal recht op inspraak en toegankelijke informatie. Klasse voor Leerkrachten, Klasse voor Ouders en Maks! geven elke doelgroep een platform en een democratische basis om méér te doen. Vanaf januari beschikt ook de jongste doelgroep van Klasse, de kinderen, over een eigen blad. Hiermee is de cirkel rond. Het liefst zouden we een blad willen maken voor alle kinderen. We beperken ons nu echter tot het vijfde en zesde leerjaar. Daar passeert tenslotte iedereen één keer in zijn leven.

Niet bang

Kinderen zijn op school vaak nieuwsgierig en leergierig. In het secundair onderwijs daalt dat enthousiasme echter snel. Hoe kunnen we dat langer vasthouden en beter onderbouwen? Door hen zelf meer te betrekken. Willen we hun inspraak ernstig nemen, dan moeten we hen ook ernstig informeren. Niet alleen over de leerstof maar over alle vaardigheden en inzichten die een mens in de samenleving nodig heeft. De basisscholen die het willen, kunnen het nieuwe blad als een gratis service krijgen voor àl hun leerlingen van de derde graad. Moet uw school

inschrijven? Nee, niemand is verplicht mee te doen. Wie inschrijft, gaat wel een engagement aan. Wie bang is van wat kinderen denken, haalt het blad beter niet in huis. Het nieuwe blad wordt aantrekkelijk, laagdrempelig, uitdagend en verruimt horizonten. Inspraak is geen luxe. Kinderen bepalen mee vorm en inhoud van het blad. Hun kijk op de wereld wordt de onze. Alle thema’s die u kent uit de andere publicaties van Klasse bekijken de kinderen nu zelf. Het blad biedt een extra ondersteuning aan scholen en leerkrachten die echt werk willen maken van de vakoverschrijdende eindtermen, sociale vaardigheden, participatie, kinderrechten enz. Daarom krijgt elke leerkracht ook elke maand een aparte pedagogische bijlage met tips om méér te doen met het blad.

Tien domeinen

Het initiatief krijgt de uitdrukkelijke steun van de minister van Onderwijs, de Kinderrechtencommissaris en vele andere organisaties zoals Unicef, Kind en Samenleving, het Centrum voor de Rechten van het Kind en het Steunpunt Leerlingenparticipatie. Deze organisaties zullen erover waken dat geen enkel domein onbetreden blijft. Voorlopig zijn er dat tien: gezondheid, democratie en verdraagzaamheid, sport en ontspanning, veiligheid, kunst en cultuur, participatie, milieu, lerend leven, leren leven en leren kiezen. Klasse werkt nauw samen met tientallen netwerkorganisaties en creëert zo een forum voor de brede samenleving. De domeinen zullen in het blad maandelijks opduiken in de vorm van vaste rubrieken, reportages, dossiers, spelen en stimulerende voorbeelden. ■

WORD GANGMAKER Per school zoekt Klasse één contactpersoon. Hij of zij houdt ons op de hoogte van initiatieven, acties en projecten die de school onderneemt. Deze gangmaker vervult een brugfunctie tussen het blad en de school. Op de website komt een meldpunt voor al de schoolinitiatieven die passen 40 KLASSE NR.118

binnen de tien domeinen. Zo gunt Klasse u ook een kijkje over de muur van andere scholen en ontstaat er een inspirerende databank van schoolse projecten en activiteiten. Iets voor u? Overleg met de collega’s wie de coördinatie zal verzorgen.

PHOTODISC

‘Nieuwe popstars

Wie bang is van kinderen, haalt het blad beter niet in huis DE K-INDEX ALS BAROMETER

Ja, wij schrijven in! Scholen met leerlingen van het vijfde en zesde leerjaar basisonderwijs kunnen zich met dit formulier inschrijven om vanaf januari 2002 elke maand gratis Klasse voor Kinderen te ontvangen. Deze aanvraag moet ondertekend zijn door de directie van de school. Elke school schrijft in voor een x-aantal klassen van de derde graad.

«WAT EEN ONZIN, ZEG!»

wetenschappelijke indicatoren, persberichten, onderzoeken is het vooral de mening van de kinderen die bepaalt of de maatschappij-index voor het welzijn van kinderen stijgt of daalt. Deze keer delen de leerlingen de rapporten uit aan de maatschappij. De K-index kan net als een barometer stijgen of dalen. Voor welke waarden staat onze school? Wat vinden we belangrijk? De K-index houdt de kinderen, de school en de samenleving een spiegel voor. Uur na uur verandert die online op de website.

✁

De ruggengraat van het blad, de K-index, is een interactief meetinstrument waarmee de school èn de leerlingen hun engagement meten voor de tien domeinen. Deze wordt een belangrijke nieuwe indicator die op drie niveaus meet. Op ik-niveau kan de leerling met testjes zijn eigen K-index bepalen (Hoe verdraagzaam, zelfzeker, milieubewust… ben ik?). Op schoolniveau meet het leerkrachtenteam zijn engagement voor de domeinen (Hoe sportief, hoe groen, hoe verkeersveilig… is onze school?). Ten slotte bepaalt een kinderjury de K-index van de maatschappij. Naast

Onze school engageert zich voor de doelstellingen van het nieuwe blad en toont dat we het menen met participatie en betrokkenheid. Onze school zorgt er voor dat alle leerlingen van de derde graad basisonderwijs hun blad meekrijgen. Wij willen werken aan de 10 domeinen en hierover communiceren met Klasse.

Naam van de school:. .............................................................................................................................................................................. Adres van de school: ............................................................................................................................................................................... Leveringsadres: ........................................................................................................................................................................................ Instellingsnummer: .................................................................................................................................................................................. Tel.: ........................................ Fax: ........................................... E-mail: ................................................................................................. Wij willen elke maand Klasse voor Kinderen ontvangen voor … klassen van het vijfde leerjaar en … klassen van het zesde leerjaar. In totaal zijn dat … exemplaren. De gangmaker en de contactpersoon die Klasse regelmatig op de hoogte houdt van initiatieven en projecten is op onze school:

(Gesprek op speelplaats tussen meisje, Frauke en jongen, Lucas) Frauke: Wat is dit nu weer? Een blad voor tieners! Lucas: Ken ik. Zo’n hip boekje, vol trendy kids en coole woorden zoals trendy en cool. Liggen de rekken mee vol. Frauke: Nee, dit is anders. Ik denk dat dit tijdschrift… Lucas: (zuchtend) …Gemaakt is door volwassenen die denken dat ze weten wie wij zijn? We weten het zelf niet. Wat een onzin, zeg! Frauke: (geprikkeld) Bekijk die titel, die foto’s, de onderwerpen. Dit heb ik nog nooit gezien. En kijk hier, die jongen en dat meisje, dat zouden wij kunnen zijn. Lucas: (ongelovig) Geef hier, dat ding.

De K-index houdt de kinderen, de school en de samenleving een spiegel voor.

................................................................................................................................................................................................................ Naam en handtekening van de directie: ..................................................................................................................................................

Dit is onze intentie: Elke school heeft haar eigen waarden en dynamiek. Onze school vindt de volgende waarden belangrijk: (aankruisen en hun belang voor uw school aanduiden: van 1 = onbelangrijk tot 5 = heel belangrijk)

Wij werken dit schooljaar binnen deze domeinen concrete initiatieven en projecten uit: (aankruisen)

✖ Wij hechten belang aan een hygiënische school en aan de gezondheid van onze leerlingen. 1.䡺 2.䡺 3.䡺 4.䡺 5.䡺 ✖ Wij willen werken aan een school waar pesten en geweld niet bestaat. 1.䡺 2.䡺 3.䡺 4.䡺 5.䡺 ✖ Ontspanning en sport zijn belangrijke pijlers van ons opvoedingsproject. 1.䡺 2.䡺 3.䡺 4.䡺 5.䡺 ✖ Wij staan achter een verkeersveilige schoolomgeving. 1.䡺 2.䡺 3.䡺 4.䡺 5.䡺 ✖ Kunst en cultuur hebben een plaats in onze schoolse activiteiten. 1.䡺 2.䡺 3.䡺 4.䡺 5.䡺 ✖ Wij zijn een groene school met een degelijk milieubeleid. 1.䡺 2.䡺 3.䡺 4.䡺 5.䡺 ✖ Onze school begeleidt leerlingen in hun studiekeuze en schoolloopbaan. 1.䡺 2.䡺 3.䡺 4.䡺 5.䡺 ✖ Wij hechten waarde aan preventie van faalangst, stress, spijbelen, motivatie… 1.䡺 2.䡺 3.䡺 4.䡺 5.䡺 ✖ Wij willen onze leerlingen steunen bij het leren en bij het verwerken van informatie. 1.䡺 2.䡺 3.䡺 4.䡺 5.䡺 ✖ Wij willen onze leerlingen instrumenten aanreiken om betrokkenheid en inspraak te verhogen. 1.䡺 2.䡺 3.䡺 4.䡺 5.䡺

䡺 Gezondheid (hygiëne, voeding, verslaving…)

✖ Andere: .................................................................................

Andere: ......................................................................................

..................................................................................................

..................................................................................................

䡺 Verdraagzaamheid (racisme, kansarmen, pesten…) 䡺 Sport en ontspanning (sport, speelplaats, hobby’s) 䡺 Veiligheid (verkeer, risicogedrag…) 䡺 Kunst en cultuur (theater, muziek, film, musea…) 䡺 Milieu (afvalselectie, milieuzorg…) 䡺 Lerend leven (leren leren, ICT…) 䡺 Leren leven (socio-emotionele vaardigheden) 䡺 Leren kiezen (CLB, studiekeuze…) 䡺 Participatie (inspraak, leerlingenraad…)

NU OPSTUREN NAAR KLASSE VOOR KINDEREN Koning Albert II-laan 15 1210 Brussel 쪨䊳 http://www.klasse.be/kvk/1/1-a De groeisite van wat voorlopig nog Klasse voor Kinderen heet.

EN HOE HEET HET BLAD? Zeker niet «Klasse voor kinderen». Voor de echte naam stuurden honderden kinderen al voorstellen in. Wat het wordt, hoort u begin januari als het eerste nummer verschijnt. Ondertussen verneemt u week na week wat meer op www.klasse.be. U hebt vragen, voorstellen of ideeën voor Klasse voor Kinderen? U wil met uw klas meewerken? U hebt opmerkelijke leerlingen in de klas? U wil uw eigen leerlingenbladen al opsturen? Bel, schrijf of mail: KLASSE VOOR KINDEREN - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel [email protected] KLASSE NR.118 41

COLLEGA’S Miana Laculeanu: «Deelnemen aan het schoolbeleid? Nee, hoor, ik ben maar een leerkracht.»

Ze heet Miana Laculeanu, is 26 jaar oud en geeft informatica in een school in Mircea, honderd kilometer ten noordoosten van Boekarest. In het weekend gaat ze op het land werken. Als ze dat niet doet, lijdt ze honger. «We moeten geduld oefenen, het wordt wel beter», zegt Miana. Lesgeven

Mircea, waar leraars bieten rapen

in Roemenië.

42 KLASSE NR.118

Roemenië telt zo’n 200 zonnige dagen per jaar. In het departement Valcea, in de schaduw van de Transsylvaanse Alpen, wordt het in de zomermaanden 35 graden. Achter de kalkmuren van het Colegiul National Mircea cel Batran vindt lerares Miana Laculeanu koelte. Zoemende computers, kopieerbladen, instructies… Miana laat haar leerlingen van het liceu los op het world wide web. Vreemd toch, want het is zondag. Miana Laculeanu: «Ik kom wel vaker tijdens het weekend naar school met leerlingen, vooral om ze met internet te leren werken. Tijdens de gewone lessen hebben we daar te weinig tijd voor en thuis heeft niemand een aansluiting. Nu zit ik hier met een laatste jaar, maar ik geef les aan 14- tot 18-jarigen, meisjes en jongens. Ze volgen allemaal de richting informatica. Ik leer ze programmeren met Pascal en C++, geef ze de basis van bestandsbeheer mee, leer ze werken met een tekstverwerker of een database.» Hoeveel uur per week staat u voor de klas? Miana Laculeanu: «Normaal gezien 18 uur, maar momenteel zijn het er 23. Een collega heeft ontslag genomen, er is geen vervanger en dus nemen mijn collega’s en ik zijn uren over. Daar komen de uren voorbereiding computeronderhoud en extra lessen bij, zoals vandaag.» U geeft les in het Colegiul National van Mircea. Wat voor een school is dat? Miana Laculeanu: «Het is een grote school met een goede reputatie. Alles bij elkaar hebben we 1850

leerlingen. Die moeten tot hun zestien naar school. Er is de scoala primara (lager onderwijs) en het gimnaziu (secundair onderwijs). Er is ook het liceu, voortgezet onderwijs voor 16-plussers. Daar bieden we algemene vorming aan, naast de studierichtingen informatica en sport. Met zoveel leerlingen is het soms wel beredderen. We kampen met plaatsgebrek. Daardoor hebben sommige klassen ’s morgens les, van 8 tot 14 of 15 uur, en andere later op de dag, van 14 tot 20 of 21 uur. De lessen duren vijftig minuten en er zijn pauzes van tien minuten. Een gemeenschappelijke vrije middag is er niet. Daardoor is mijn lessenrooster over de hele week gespreid. Maar de sfeer is prima. We werken goed samen, teamwork is belangrijk in onze school, ook al zijn we met 120 leerkrachten. Vakwerkgroepen en werkgroepen bereiden de centrale examens voor. Er is ook overleg met andere scholen. Daarvoor zijn er weer andere werkgroepen.» In Roemenië worden directeurs van hogerhand aangesteld. Hoe is de relatie tussen leerkrachten enerzijds en directie, ouders en leerlingen anderzijds? Miana Laculeanu: «De directeurs zijn gewezen leerkrachten, zij kennen het reilen en zeilen van de school en voeren een open dialoog met ons. Elk probleem is bespreekbaar. Overleg met ouders is vooral de zaak van de klasleraars. De relatie leerkracht-leerling is een persoonlijke kwestie. Sommige collega’s geven hun lessen en dat is het dan, (

Een portret.

쪧䊳 www.ibe.unesco.org Internationale databank over onderwijs in alle Unesco-landen, met uitgebreide info en zoekopties

Leerkrachten zonder bijberoep lijden honger maar de meeste maken ook buiten de les tijd voor hun leerlingen. Dat gaat dan van extra uitleg geven als een leerling de leerstof niet begrepen heeft tot uitstappen organiseren.» Is er een oudercomité? Een leerlingenraad? Miana Laculeanu: «Een leerlingenraad hebben we niet. Wel is er een ouderraad die regelmatig bijeenkomt. Er wordt dan vergaderd over het budget en het onderhoud van de school, over de optionele cursussen waaruit leerlingen kunnen kiezen enz. De raad geeft veel advies.» Neemt u zelf deel aan het schoolbeleid, bijvoorbeeld via een pedagogisch college? Miana Laculeanu: «Nee, hoor, ik ben maar een leerkracht.» Hoeveel vakantie hebt u? Miana Laculeanu: «Eerst moet je weten dat een schooljaar bij ons uit twee semesters bestaat. Het schooljaar begint na de zomervakantie, die loopt van 16 juni tot 31 augustus. Begin november is er een week herfstvakantie en vervolgens drie weken kerstvakantie. Het eerste semester eindigt in februari. Dan hebben we een week vrij en vervolgens begint het tweede semester. Daarin vallen de twee weken paasvakantie. Al bij al veel vakantie, maar die hebben we ook nodig om te overleven.» Overleven? Is lesgeven dan zo zwaar in uw land? Miana Laculeanu: «Nee, maar het is gewoon een bijzonder slecht betaalde job. Ik verdien 3000 frank per maand (75 euro), daar loop je niet ver mee. Oudere collega’s verdienen wat meer, maar ook zij kunnen niet leven van hun loon. Bijna elke Roemeense leerkracht is verplicht een aanvullend inkomen te zoeken: bieten rapen op het land, meehelpen met de druivenpluk, een winkel openhouden, inhaallessen geven aan huis enz. Het klinkt ongelooflijk, maar dat is de situatie in Roemenië anno 2001.» En toch bent u leerkracht geworden? Miana Laculeanu: «Het zit me in het bloed, mijn

ouders staan ook in het onderwijs. Ik hou er bovendien van met leergierige jongeren te werken. Daarom zou ik ook geen directeur of coördinator willen worden. Wel wil ik een doctoraatstitel in de informatica behalen. Daar ben ik nu mee bezig. Mijn scriptie gaat over het gebruik van nieuwe technologieën in het onderwijs.» Als leerkrachten armoezaaiers zijn, welke status hebben ze dan nog in uw land? Miana Laculeanu: «Vroeger werden leerkrachten gerespecteerd, maar nu men ze in allerlei bijbaantjes tegen het lijf loopt, is onze sociale status inderdaad achteruitgeboerd. Maar je kan niet zomaar vergelijken met vroeger. Twintig jaar geleden was Roemenië een streng communistisch land, nu is het een jonge democratie. Dat zijn twee verschillende werelden. Het best kan je de evolutie van ons imago linken aan de evolutie van de landelijke economie. We hebben het moeilijk, maar we moeten geduld oefenen. Het wordt wel beter.» Het Roemeense onderwijs is in volle hervorming, net zoals het land. Hoe kijkt u tegen de vernieuwingen aan? Miana Laculeanu: «Het is een hervorming met kinderziektes, maar ik geloof erin. Het accent verschuift van kwantiteit naar kwaliteit: niet doelloos de hoofden van de leerlingen volproppen, maar focussen op minder leerstof, die relevant is én goed gegeven wordt. Op lange termijn zal dat renderen. Maar we leren zelf nog dagelijks bij. Daarom vinden we internationale contacten essentieel. Er zijn al Roemeense scholen die in Europese projecten samenwerken met Vlaamse en ik hoop dat er nog volgen. Ik vraag de Vlaamse leerkrachten vertrouwen te hebben in hun Roemeense collega’s en bijvoorbeeld via Socratesprojecten met ons contact te leggen. De Roemeense scholen kunnen een dosis Vlaamse ervaring goed gebruiken.» ■

Dit is het vijfde artikel van een reeks over collega’s (en onderwijs) in het buitenland (zie www.klasse.be/kvl/107/50, 109/40, 111/38, 114/34). De reeks wisselt af met portretten van onderwijsmensen in eigen land. Meer info? Bij uitgeverij Garant bestaat een reeks landenboekjes die een beknopt overzicht geven van onderwijs. Uitg. Garant - Tiensesteenweg 83 - 3010 Kessel-Lo - tel. 016 25 31 31 - fax 016 25 13 14

ONDERWIJS IN ROEMENIË jaar. Kinderen van drie jaar oud kunnen tot hun zevende naar de gradinita , , de kleuterschool, maar de meeste zijn al vijf voor ze er binnenstappen. Van 7 tot 11 jaar zitten ze in de scoala primara (lagere school) en dan tot hun 16 in het gimnaziu. Vandaaruit kunnen ze doorstromen naar verschillende vormen van hoger onderwijs en beroepsonderwijs. Net geen 10 procent van de Roemeense jongeren studeert voort. In België is dat 14 procent, het Europees gemiddelde is 15 procent. 5. Lerarenopleiding: Leraar word je in Roemenië na een hogere studie van anderhalf tot twee jaar (praktijkleerkrachten TSO), vijf jaar (kleuter- en lager onderwijs), vier tot zes jaar (secundair en hoger onderwijs). Er zijn ook verkorte cursussen van twee en drie jaar. De lerarenopleiding wordt zowel in hogescholen als aan de universiteit georganiseerd. 6. Talen: Wil u met een Roemeense school corresponderen? Het Roemeens is een Romaanse taal. Niet toevallig leert 43 procent van de Roemeense kinderen in de basisschool dan ook Frans. Ter vergelijking: in alle Europese landen, behalve Portugal (16␣ %), Vlaanderen en Luxemburg (100␣ %), blijft het Frans onder de tien procent steken. Ook in het secundair staat Frans op het Roemeense curriculum. In Europa is het Engels de onbedreigde leider op het talenpodium. In de Europese Unie leert ongeveer één kind op drie de taal. In Roemenië is dat één kind op vijf. Dat is zowat het gemiddelde in de voormalige Oostbloklanden. (

1. Lager budget: Het Roemeense onderwijs is jaarlijks goed voor een budget van bijna 25,9 miljard frank (ca. 641 miljoen euro). De nationale en lokale overheden nemen daarvan zo’n 90 procent voor hun rekening. In Vlaanderen besteedt de overheid jaarlijks bijna 263 miljard frank (6,5 miljard euro) aan onderwijs. Vlaanderen telt 5,5 miljoen inwoners, Roemenië 23. 2. Weinig leerkrachten: Slechts 2,1 procent van de Roemeense beroepsbevolking werkt in het onderwijs. In heel Europa scoort enkel Denemarken (2␣ %) lager. Het Europees gemiddelde is 3 procent, België spant veruit de kroon met 5,1 procent. Nog in Roemenië staan meer vrouwen in het onderwijs dan mannen, vooral in het lager onderwijs. Deze trend is in heel Europa merkbaar maar hij is meer uitgesproken in de voormalige Oostbloklanden. 3. Kleine klassen: In het lager onderwijs mogen Roemeense scholen al vanaf tien leerlingen een klas starten (in Polen bijvoorbeeld is het minimum 25). Nog in het lager brengen Roemeense leerlingen jaarlijks net geen 600 uren in de klas door, een hoog cijfer in vergelijking met andere voormalige Oostbloklanden (Letland haalt geen 400 uren). In België is dat 849 uur. Ierland (854), Nederland (880), Luxemburg (936), Italië (900) en Schotland (950) scoren nog hoger. In het secundair onderwijs liggen de cijfers voor alle landen lager. 4. Leerplicht tot 16: Roemenië kent leerplicht tot 16

쪨䊳 www.eurydice.org Internationale statistieken en informatie over onderwijs per land en in een internationale context

KLASSE NR.118 43

HET ONDERZOEK VAN DE MAAND

Webtips 1. Leerlingen doen mee U wil graag in de klas samenwerken met gemotiveerde leerlingen. U wil hun betrokkenheid stimuleren, hun nieuwsgierigheid prikkelen en ingaan op hun wens om ernstig te worden genomen. U ziet leerlingparticipatie op school best zitten, maar hoe pakt u dat aan? En hoe kan de leerlingenraad beter gaan draaien? Uitgebreide vorming en ondersteuning vindt u op de nieuwe website van het Steunpunt Leerlingenparticipatie en in het speciale dossier op de site van Klasse www.leerlingenparticipatie.be

2. Naar het Colosseum Knutsel een pier, doe Annekes rekenquiz, zing mee met Pinkelotje, bezoek de keizerlijke loge in het Colosseum, organiseer een project over duurzame energie… Klastitularis is een portaalsite met meer dan 900 gewogen en goed bevonden internetlinks voor kleuter- en lager onderwijs. Een schat aan bronnenmateriaal en didactische hints voor leerkrachten, nuttige info voor leerlingen, hulpmiddelen voor ouders en een database van werk- en quizbladen tot online tests toe. Alle links worden kort beschreven en zijn gerubriceerd per thema en onderwijsniveau. Met de groeten van leraar Jos Stroobants die de site samenstelde. www.klastitularis.yucom.be

3. Cursus jongeren Een website voor scholieren? U kan hem maar beter gezien hebben, bijvoorbeeld om de nieuwste huiswerksites te onderscheppen. Maar de blikvanger op deze nog jonge site is het drukbezochte forum dat mag doorgaan als een uitgebreide cursus jongerencultuur. www.scholieren.be

Hoe leuk is uw school? Gemiddeld voelen de Vlaamse leerlingen zich relatief goed op school, maar wat maakt van de ene school de hemel en van de andere de hel? 2000 leerlingen tussen 12 en 18 beantwoordden ruim honderd vragen over hun welbevinden achter de schoolpoort. Verbaast het u te horen dat de leerkracht een sleutelfiguur is? Op een schaal van 1 (heel negatief) tot 5 (heel positief) geeft de gemiddelde Vlaamse jongere 3,4 aan zijn welbevinden op school. De jongeren voelen zich er goed (3,4 op 5), zijn relatief tevreden (3,1 op 5) en tonen dat met positief gedrag (3,9 op 5). Maar rond die gemiddelden draaien grote uitersten. Sommige jongeren haten hun school, andere vinden er hun tweede thuis. Wat beïnvloedt het welbevinden van leerlingen? Onderzoekers van de Vrije Universiteit Brussel en de Universiteit Gent stelden een vragenlijst samen en legden hem voor aan 2000 leerlingen in 26 Vlaamse secundaire scholen. Mogelijk zal ook de inspectie in de toekomst van deze lijst gebruik maken met het oog op de doorlichting van uw school. Vertrouwensfiguur De grootste barometer hangt in de klas. Als leerlingen zich daar goed voelen, is de kans groot dat ze zich ook in het algemeen goed voelen op school. Een leerling voelt zich tevreden in zijn klas als hij er bijvoorbeeld vrij zijn mening kan uiten en inspraak heeft. Meteen duikt hier de leerkracht op als sleutelfiguur. Leerlingen voelen zich goed bij leerkrachten die hen met respect behandelen en positieve feedback geven, die ruimte laten maar ook duidelijkheid scheppen, die open staan voor dialoog. Ze putten hun goed humeur uit leerkrachten die actieve werkvormen en uiteenlopende media aanbieden en hebben een broertje de dood aan leerkrachten die het hele jaar door vooraan staan te doceren. Voor leerlingen is de school niet enkel een leerdomein, maar ook een leefdomein. Een leerkracht moet niet enkel vakbekwaam, deskundig en geëngageerd zijn, hij moet ook oog hebben voor de leerling als mens, hem willen helpen als het nodig is, zelfs een vertrouwensfiguur kunnen zijn.

䊴

Smeerolie in uw klas?

OOK VOOR SCHOLEN

Het wondermiddel 1 Het is de beste waarborg voor gezonde collegialiteit en arbeidsverhoudingen 2 Het kan de verstandhouding en de werksfeer in de leraarskamer verbeteren 3 Je kan er conflicten mee oplossen en spanningen verminderen 4 Het kan de motivatie van leerkrachten opkrikken 5 De kans op stress neemt af, de productiviteit verhoogt 6 Het is de smeerolie in communicatie 7 Het is overal goed voor, zolang het maar niet plat, seksistisch of racistisch wordt. Zo verwijst arbeidsbemiddelaar Nanne Wijma in bedrijven naar de positieve effecten van humor op het werk. De man geeft ook enkele tips om humor geruisloos tot een deel van de werkcultuur te maken: «Let op grappige mensen in je omgeving en probeer iets van ze te leren; verstuur grappige cartoons of kaartjes of plaats een leuk prikbord; spoel de frustraties op het werk geregeld weg op een terrasje; test de mogelijkheden van humor uit, zo merk je snel wat werkt en wat niet werkt.» Ook in de klas, als het even wringt met uw leerlingen, kan humor de scherpe kantjes wegvijlen en een beter leerklimaat scheppen. «En je hoeft daarom nog geen moppentapper of dijenkletser te zijn», besluit Wijma. Vorig jaar nog wees een studie uit dat we in de jaren vijftig gemiddeld achttien minuten per dag lachten. Vandaag nog amper zes.

44 KLASSE NR.118

Vieze toiletten Iets minder sterk dan de klas beïnvloedt ook de school zelf het welbevinden van leerlingen. Zo trekken de infrastructuur en voorzieningen op school dat welbevinden sterk omlaag. De lage score van 2,6 op 5 is de vrucht van vieze toiletten, grauwe schoolgebouwen en onaantrekkelijke lokalen. Ook het schoolreglement lokt bij leerlingen controverse uit (3,1 op 5). Te streng, bijvoorbeeld. Toch hechten leerlingen belang aan duidelijke regels en preventieve acties op school (3,4 op 5), zeker als ze zich daardoor veiliger voelen. Maar als een schoolreglement op een democratische manier tot stand komt en de leerling centraal stelt, is de kans groter dat leerlingen zich er goed bij voelen. Opnieuw een pleidooi voor inspraak dus. Zo bevordert een leerlingenraad het welbevinden van leerlingen, tenminste als ernaar geluisterd wordt. Leerlingen hechten ook belang aan goede contacten in de hele school (medeleerlingen, leerkrachten, studiemeesters, directeur…), aan een aangenaam schoolklimaat en dito schoolcultuur. Zo balanceren ze voortdurend tussen een cijfercultuur en een gezelligheidscultuur. Faalangst In zowat alle scholen zijn de leerlingen het eens: de studiedruk is te hoog, het leerprogramma te zwaar, het puntensysteem te zeer gericht op product en prestatie (2,9 op 5). Dat leidt vaak tot stress, faalangst en schoolmoeheid, en legt een hypotheek op het algemeen welbevinden op school. In sommige scholen omzeilt men die klip met een leergericht puntensysteem dat rekening houdt met de vorderingen van leerlingen, leerinhouden die meer aansluiten bij de leefwereld van de leerling, boeiender en zinvoller lessen… Pesten Hoe leerlingen zich gedragen op school hangt samen met het schoolklimaat en met hun eigen welbevinden. Op scholen waar leerlingen zich oké voelen, gedragen zij zich positiever en omgekeerd. Met gemiddeld 3,9 op 5 valt over het gedrag van de leerlin-

gen niet echt te klagen, maar ook hier verschillen scholen enorm. 3,9 op 5 weerspiegelt ook de mate waarin jongeren tevreden zijn met hun vrienden op school. Als het klikt met de vrienden voelen leerlingen zich goed. Het welbevinden van gepeste leerlingen gaat echter snel de diepvrieskast in. Piek Meisjes voelen zich beter op school dan jongens. Ze zeggen ook minder school te lopen ‘omdat het moet van thuis’ dan jongens. Maar bij zowel meisjes als jongens daalt het schools enthousiasme naarmate ze ouder worden. Eerstejaars zijn het meest gemotiveerd, vierdejaars het minst. In het vijfde en zesde jaar zijn de leerlingen opnieuw iets meer gemotiveerd, maar de piek van de elf- en twaalfjarigen keert niet meer terug. Ten slotte speelt de onderwijsvorm mee. Leerlingen uit het kunstsecundair onderwijs (KSO) voelen zich verreweg het best op school, leerlingen uit technisch en beroepssecundair onderwijs (TSO/BSO) het minst. Het maakt voor welbevinden niets uit of die onderwijsvormen samen in één school worden aangeboden of niet. Ook de grootte van de school speelt geen rol. Klein of groot, leerlingen voelen zich er even goed (of slecht). Scholen kunnen uit het onderzoek veel leren om het welbevinden van hun leerlingen te bevorderen. De grootste verschillen (en dus mogelijke verbeteringen) zitten in infrastructuur en in betrokkenheid van de leerlingen (bijvoorbeeld ook bij het schoolreglement). Het welbevinden in de schoolsituatie bij leerlingen secundair onderwijs: de ontwikkeling van een bevragingsinstrument, prof. N. Engels, prof. T. Aelterman e.a. - Onderzoek in opdracht van het departement Onderwijs, OBPWO 98.06. Een korte samenvatting van de studie vindt u op www.ond.vlaanderen.be/obpwo. De resultaten verschenen eerder in het septembernummer van MAKS!, inclusief een test voor leerlingen. Misschien een aanleiding voor een klasgesprek? Uw eigen test vindt u op p. 35 in deze Klasse.

Leerlingen krijgen enkel punten voor product en prestatie

HET ANTWOORD

FENOMEEN

«We horen vaak spreken over nieuwe onderwijsdecreten. Maar wie maakt zo’n decreet en hoe komt het tot stand?»

Bacillen houden van piercings

Als u dacht dat een nieuw decreet als een tsaristische oekaze uit de lucht komt vallen, dan kan u met gerust gemoed van die veronderstelling afstappen. De weg van een decreet is lang en bewandelt de gepaste democratische wegen. Tussen voorstel of ontwerp van decreet tot bekrachtiging in het Staatsblad zit heel wat advies, discussie en overleg. Zo bijvoorbeeld met de onderwijskoepels, de vakbonden, de Vlaamse Onderwijsraad. Wil u weten hoe dat precies in zijn werk gaat? Schooldirect, de website voor directeurs, zet het mooi op een rijtje. Niet alleen krijgt u in tekst en schema stap voor stap inzicht in de gebruikelijke weg, de redacteurs duiden in de tweede kolom ook aan in welk stadium de decreten zich bevinden die op komst zijn. Goed om te weten, ook voor niet-directeurs. www.ond.vlaanderen.be/schooldirect/bijlagen/weg_decreet.htm

ONDERZOEK

Noten kauwen, woorden verteren

Vier Amerikaanse tieners die een piercing lieten aanbrengen, kregen er ongewild een leger bacillen bij. Bij een 17-jarig meisje in de staat Ohio werden een jaar na het zetten van een tepelpiercing een infectie en een knobbeltje in de borst aangetroffen. Laboratoriumonderzoek wees uit dat ze geïnfecteerd was met een mycobacterie, die resistent is tegen ontsmetting met zeep en water. Dit type bacteriën komt vaak voor in ontwikkelingslanden en wordt in verband gebracht met het hergebruik van naalden. Artsen vragen zich af of de instrumenten waarmee men piercings uitvoert wel goed worden gesteriliseerd en schoongemaakt. In Washington werden drie tieners geïnfecteerd met anaërobe bacteriën, na het zetten van een tepel-, een neus- en een navelpiercing. De aanwezigheid van die beestjes geeft eveneens aan dat de huid vooraf niet goed ontsmet was. «Als ik mijn lichaam zou laten piercen», aldus de behandelende arts, «zou ik eerst mijn huid laten desinfecteren met jodium en dan met alcohol. Vervolgens zou ik erop toezien dat het instrument waarmee het lichaam wordt doorboord via een standaardmethode wordt gesteriliseerd.» Meer medische info? Abonneer u op de e-nieuwsbrief van www.gezondheidslijn.nl

Wie zijn woordenschat wil uitbreiden, studeert het best muziek. Dat zeggen wetenschappers uit Hong Kong. Muziek leren en woorden onthouden gebeurt volgens hen in hetzelfde deel van hersenen. Tests bij zestig studenten leren dat volwassenen die als kind muziek hebben gestudeerd tot 17 procent meer informatie onthouden. Het maakt volgens de onderzoekers niet uit welk instrument de kinderen leren, het gaat om de muzikale training tout court. Uit Amerikaans onderzoek bleek eerder al dat kinderen die muziek leren minder moeite hebben met wiskunde en wetenschappen.

KLASSE NR.118 45

LEREN LEREN

«Hoe moet ik hieraan beginnen?» «Ze doen niet de moeite om wat op te zoeken in het woordenboek.» «Ze lezen de toetsvragen maar half.» «Ze zijn wel geïnteresseerd tijdens de excursie, maar als het op studeren aankomt…» «Lies moet nauwkeuriger haar les leren.» U kent (gebruikt) deze uitspraken? Vaak is op school kennisoverdracht («Wat moeten we hen leren?») belangrijker dan vaardigheidstraining: hoe kunnen we leerlingen helpen om graag en zelfstandig te leren? We leren kinderen rekenen, schrijven, de waterlopen in Europa… Leren we ze ook leren? Kinderen leren altijd en overal: thuis, op school, in de jeugdbeweging, op straat… Leren is kennis, vaardigheden (fietsen, informatie zoeken) en attitudes (kritisch zijn, leergierig, zelfzeker) verwerven. Leren is meer dan studeren. Leren gebeurt meestal natuurlijk en is prettig. Studeren moet, is saai en vermoeiend. Leren op school is meer dan studeren. Leren (hoe je moet) leren is leren hoe je leren zo goed mogelijk aanpakt. En dat is meer dan leren schema’s maken of lijstjes uit het hoofd leren.

1. HOE VOELT DE LEERLING ZICH? Wie zich niet goed in zijn vel voelt (ziek, gepest, ruziënde ouders, faalangst), kan niet goed leren of werken. Sommige leerlingen vluchten weg van hun problemen door zich supergemotiveerd op allerlei opdrachten te storten. Anderen haken af.

Drie belangrijke factoren bepalen of leerlingen zelfstandig kunnen leren (leren) en werken.

VIER AANDACHTSPUNTEN:

[1] Zorg voor een aangename en prettige sfeer op school. De school is een leer- en leefhuis, geen leshuis. [2] Zorg voor goede leerlingenbegeleiding zodat leerlingen op school terecht kunnen met al hun vragen en zorgen. Bouw de begeleiding uit in samenwerking met het CLB. [3] Werk aan een participatieve school. Een betrokken leerling is een gemotiveerde. [4] Zorg voor goede communicatie met ouders (open klasdagen, heen-en-weer schrift, schoolagenda, oudercontact, huisbezoek…).

2. IS DE LEERLING GEMOTIVEERD? Hoe staat de leerling tegenover zijn leertaken (lettergrepen onderscheiden, vertalingen leren, bepaalt niet alleen of hij voldoende tijd aan een opdracht besteedt, maar ook of hij die tijd goed vraagstukken oplossen, samenwerken, informatie opzoeken…). Is hij gemotiveerd? Dat besteedt. Leerlingen zijn gemotiveerd als aan twee basisvoorwaarden is voldaan: [1] Ze vinden de opdracht belangrijk. Uit interesse, leergierigheid, omdat het leuk is (intrinsieke motivatie). Of om een beloning te krijgen, de beste te zijn van de klas, een straf te vermijden… (extrinsieke motivatie). ZEVEN

[2] Leerlingen zetten zich pas echt in als ze geloven dat ze in hun taak kunnen slagen.

AANDACHTSPUNTEN:

[1] Elke leerling kan op zijn niveau werken. Kinderen met leerproblemen of hoogbegaafden die boven of onder hun niveau moeten werken, verliezen vlug hun interesse en motivatie. Zorg voor goede studiekeuzebegeleiding. [2] De leerlingen kunnen zich bij de leerstof iets voorstellen (werkelijkheidsgetrouw), ze zien er het nut van in. Jezelf inspannen kost minder moeite als je opgaat in de materie. [3] De leerlingen kunnen in de klas actief aan de slag. [4] De leerlingen krijgen verantwoordelijkheid in de klas. Niet alles wordt

bepaald en geregeld boven hun hoofd. Jezelf inspannen kost minder moeite als je betrokken bent. [5] Geef alle leerlingen een eerlijke kans. Kies aangepaste taken: niet te makkelijk, niet te moeilijk. [6] Geef vlugge (en positieve) feedback. Zeg een leerling wat goed gaat en toon aan waar het is foutgelopen. Val nooit zijn persoon aan («Je bent dom»), maar wel zijn gedrag («Dit heb je niet goed begrepen»). [7] Een schouderklopje of complimentje geeft leerlingen vleugels.

3. HOE VAARDIG IS DE LEERLING? Zelfstandig leren is een vaardigheid. En dat kan je leren. Een leervaardige leerling leerling helpen om zelfstandig te leren werken? Probeer de volgende stappen eens: plant zijn activiteiten, bewaakt wat hij doet, controleert en stuurt. Hoe kan u een Vóór de leeractiviteit begint Stap 1: Wat moet ik precies doen, kennen, kunnen? Wat verwacht de leerkracht of opdrachtgever? ORIENTEREN Stap 2: Hoe ga ik dat aanpakken? Wat doe ik eerst? Wat dan? Hoeveel tijd heb ik daarvoor nodig? Hoeveel tijd heb ik? PLANNEN

Tijdens het werk: Stap 3: Ben ik goed bezig? BEWAKEN Na afloop: Stap 4: Heb ik mijn taak juist uitgevoerd? Heb ik dat nu goed aangepakt, kan ik het? Waar zit het nog niet goed? EVALUEREN

VIER AANDACHTSPUNTEN:

[1] Stel het leerproces centraal, niet het resultaat. Straf fouten niet af, bekijk ze als leerkansen. [2] Leer leerlingen hoe ze zelf een probleem kunnen aanpakken. Beantwoord een vraag met een nieuwe. Zo zet u leerlingen aan om na te denken. [3] Besteed niet alleen aandacht aan tips voor een studiemethode (lijstjes leren, schema’s maken). Naast studeertips inoefenen moet een kind zich ook goed voelen én zijn eigen leren in handen hebben. In het septembernummer van hun Klasse lazen ouders een bijdrage van De Eerste Lijn over leren leren. Mensen moeten hun leven lang leren. En dat kan pas als je zelfstandig hebt leren leren. Hoe kunnen ouders hun kind daarin helpen? En wat is het aandeel van de school? Meer over leren leren kan u vinden

46 KLASSE NR.118

[4] Leren leren is niet de taak van één leerkracht. Overleg met de collega’s van andere vakken en niveaus.

Als leerlingen hun activiteiten in de klas leren plannen en organiseren, voeling krijgen met hun eigen leerproces en leren toezien op de kwaliteit van hun eigen leren, worden ze vaardige leerders en probleemoplossers. Ze hebben leren in de hand, ze ondergaan het niet. Dat kunnen ze leren van in de kleuterklas. in uw eigen map De Eerste Lijn en op de internetsite van Klasse: www.klasse.be/dossier/leren leren Wil je nog meer weten? Kijk naar Vitaya op ma 1/10: 15 en 22 u., di 2/10: 12 en 19 u., wo 3/10: 9, 16 en 23 u., do 4/10: 13 en 20 u., vrij 5/10: 10, 17 en 24 u. en za 6/10: 7 en 14 u.

Leerkracht bedreigd

䡲 Getuigenverslag: een stationsperron, een jonge heer, een jongen en een meisje, beiden tieners. «Weet u van wie u nog zal klop krijgen, meneer?» «Uw bril staat schuin, meneer» en tot zeven maal toe maakt de jongen een beweging met de hand tot aan de bril van de heer, bril die in ‘t geheel niet schuin stond. Ik herkende de lastiggevallen persoon als de interimaris die kort geleden was gestart als leraar Nederlands in een school voor beroeps- en technisch onderwijs. Ik vraag hem: «Wat doen die gasten hier op het perron? Ik heb gehoord dat ze u bedreigden. Dat gaat veel te ver. Wat gaat u doen?» «Ik zal het op school melden», antwoordde de heer. En verder: «Ik heb drie gasten uit de klas geweerd. Ik kan dat doen als hun wangedrag de spuigaten uitloopt. En ik kan u zeggen dat uw fantasie niet groot genoeg is om te weten wat er allemaal in de klas gebeurt. De dames gaan in een cirkeltje zitten en lezen een weekblad. Ze luisteren niet, volgen de les niet. Vanaf de eerste dag zijn ze de volledige les tegen mekaar aan het praten, gooien naar mij en naar mekaar met papierpropjes. U kan het u niet voorstellen. Alle mooie theorietjes vallen in de praktijk in duigen. Ik heb nog geluk dat de directie achter mij staat. Anders was het helemaal niet te doen. Die kinderen hebben het wellicht zo geleerd van hun ouders. Ze worden misschien wel verwaarloosd.» Ik kan alleen getuigen dat dit gebeurd is. Als moeder van een jongere in het technisch onderwijs wil ik dat ook de ouders op de hoogte worden gebracht. De leraar en de school moeten erin geloven dat ze samen met de ouders en de jongeren «er wel iets kunnen aan doen». Dit is een alarmsituatie! Ouder - naam en adres bekend

TBS

䡲 Waarom worden mensen benadeeld bij de berekening van TBS 55+? Het jaar legerdienst wordt met een hogere noemer omgezet dan de jaren lesgeven! Wij, mannen, hebben het land «gediend» en eigenlijk niet gevraagd om dat jaar. E. Lambrechts - leerkracht - Booischot

Zone 30

Er ligt een voorstel op tafel om in de buurt van scholen een maximum snelheid van 30 km/uur in te voeren. U kan uw ei kwijt op www.klasse.be/forum/confs.taf. Enkele collega’s waren u al voor. 䡲 Prima idee van onze minister! Laten we in ons jachtige leven toch op z’n minst in de buurt van onze schoolkinderen het gaspedaal even minder beroeren! Als er op deze manier een daling kan komen van de ongevallen waarbij kinderen zijn betrokken, is er toch geen discussie nodig? [email protected] 䡲 Overschakelen naar dertig kilometer per uur is niet gemakkelijk (dat soort van file-slakkengangetje haten we allemaal, nietwaar?), maar het moet toch te doen zijn: • infrastructuur: zone 30-straten aanpassen en heraanleggen (het zou meer een voetpad of een pleintje dan een weg moeten lijken); • technologie: auto’s, moto’s… uitrusten met snelheidsbegrenzers die eventueel automatisch in werking treden bij het naderen van een zone 30 of een signaal aan de bestuurder geven als hij te snel rijdt; • beloning: als je bestuurders doet vertragen, maak dat ze daardoor iets terugkrijgen: een mooi aangelegde verkeersdrempel, een «artistiek» rond punt kan als beloning werken, scholen kunnen creatieve acties bedenken; • straf: bij elke school een automatische camera plaatsen en maken dat iedereen hiervan goed op de hoogte is; consequent en intelligent toepassen; • communicatie & participatie: hou mensen goed op de hoogte van het (te verhopen) succes van de maatregel; betrek ze in het evalueren of bijsturen ervan; bekijk de maatregel als een mogelijkheid om mensen directer bij het lokale beleid te betrekken en ze het gevoel te geven dat ze vat hebben op hun omgeving; • beleid: een zone 30 reglementering inpassen binnen ruimere strategieën die een mentaliteitswijziging i.v.m. verkeer en mobiliteit op het oog hebben; codewoord = responsabilisering. [email protected] - vader van drie schoolgaande kinderen 䡲 Zone 30 in de buurt van de school is een eerste stap. Flankerende maatregelen (infrastructuur en communicatie) zijn nodig. Nog beter wordt het als we er in slagen de auto te vervangen door fiets, step of flinke stapschoenen om naar school te komen. Dan worden schoolomgevingen pas echt veiliger. [email protected] - vader van drie schoolgaande kinderen

Opinie

«Aanvaarden en inschrijven»

«De non-discriminatieverklaring van 15 juli 1993 is een mislukking. De verklaring is nu een bron van discriminatie geworden», zegt Marc Laquière. In het beroepsleven is hij directeur van de koepel van ouderverenigingen in het gemeenschapsonderwijs (ROGO). In zijn vrije tijd adviseert hij als vrijwilliger een aantal migrantenverenigingen. Wat denkt hij in deze laatste hoedanigheid in dit overgangsjaar tussen de ‘oude’ non-discriminatieverklaring en het ‘nieuwe’ gelijkekansenbeleid? «Ik heb veel contact met de migrantengemeenschap, onder meer omdat ik voorzitter ben van de werkgroep onderwijs van de Federatie van Marokkaanse Verenigingen. Daardoor ken ik de realiteit van allochtone leerlingen en hun ouders. Ouders kunnen weliswaar misbruiken van de non-discriminatieverklaring aanklagen via de Beoordelings- en bemiddelingscommissie (Beobemi), maar de kloof tussen de mensen die hun recht zoeken en de Beobemi is groot. En het geloof in de resultaten van hun werk is klein. Logisch, want de Beobemi bestaat uit vertegenwoordigers van de netten waartoe de scholen behoren die op grond van discriminatie worden aangeklaagd. Die zijn dus tegelijk rechter en partij. De procedures duren ook veel te lang. Er is een ombudsdienst voor het onderwijs nodig, bemand met specialisten die niet van de netten afhankelijk zijn. De klachtenprocedures moeten duidelijk, eenvoudig en strikt getimed zijn. Mensen die klachten hebben moeten er rechtstreeks mee communiceren. Onder meer het Vlaams MinderhedenCentrum (VMC) en de Federatie van Marokkaanse Verenigingen verwerpen het huidige spreidingsbeleid. We eisen dat de aanvaardingsplicht en het inschrijvingsrecht voluit gelden. We verwerpen onderscheid op basis van het criterium etniciteit, net zoals een rist internationale verdragen, Europese richtlijnen, Belgische wetten en Vlaamse decreten dat doen. Een spreidingsbeleid of een gelijkekansendecreet dat wel van het criterium etnische afkomst of culturele identiteit gebruik maakt, geeft het verkeerde signaal. Het signaal dat er iets mis is met de mensen die tot die etniciteit behoren. Zo versterk je de vooroordelen tegen die mensen alleen maar. Ons alternatief? Train vooral de leerkrachten om gepast diverse groepen van leerlingen en ouders om te gaan. Stimuleer alle scholen om de discussie aan te gaan. Laat ze zich vragen stellen: Hoe komt het dat wij een monoculturele witte school zijn in een multiculturele wijk? Of een multiculturele school in een concentratiewijk? Willen wij dat zijn? Willen wij meer doen dan de ‘beste allochtonen’ afromen? Welk percentage allochtonen is er in de wijk en in de school? Vlaanderen heeft de keuze: ofwel biedt zij de kinderen uit de migratie een veilig klimaat en een kwalitatief hoogstaand onderwijs in de bestaande scholen, ofwel zal de allochtone gemeenschap gedwongen worden haar eigen scholen op te richten.» Geef vóór 31 oktober uw eigen mening hierover op het Klasseforum: www.klasse./be/kvl/118/47-a U leest er ook wat de andere lezers hierover denken.

Dia loog

Zoethoudertje

䡲 Bij het herwaarderen van het ondersteunend personeel zijn de selectieambten opvoeder-huismeester en directiesecretaris blijkbaar vergeten. Collega’s die vroeger geselecteerd werden op basis van hun bekwaamheid, inzet en verantwoordelijkheidsbesef worden nu over het hoofd gezien. Eerst was de akte van bekwaamheid niet meer vereist, daarna viel de functiebeschrijving weg (alle opvoeders krijgen het nummer van de bijhorende weddenschaal) en nu heeft men de puntenwaarde van de weddenschaal 106 laten zakken van 100 naar 82 punten. De financiële herwaardering van de meerderheid van de opvoeders naar weddenschaal 345 is beduidend en meer dan verdiend. Waarom komen de vroegere selectieambten hierbij niet aan bod? Bij wijze van compensatie biedt men de mogelijkheid tot bevordering naar weddenschaal 542 (d.i. licentiaat min 1 biënnale). Hiervoor moeten de directies het initiatief nemen en de puntenwaardering van 82 optrekken naar 120. Welke directeur gaat dit doen? Voor promotie ligt de lat nu zo hoog dat dit «zoethoudertje» de meeste directies wel zal afschrikken. Valeer Van Rompuy - leerkracht - Tremelo KLASSE NR.118 47

(advertentie)

10␣ fr. per dag

䡲 Ik kan best begrijpen dat een school vanalles en nog wat moet doen om zo efficiënt mogelijk met het ter beschikking gestelde budget om te springen. Maar ik hoorde onlangs vertellen van een school die leerlingen die ‘s middags overblijven om hun eigen boterhammen op te eten, 10 frank per dag durft te vragen voor gebruik van een stoel in de refter. Gaat dit niet wat ver? In hoeverre is zoiets toegestaan? Eddy Pirotte - Oostende - [email protected]

Drugs

䡲 Hier en daar vind ik in Klasse cijfers terug; welnu, met alle respect voor de noeste arbeid van de VAD en co, maar in de actuele situatie zijn alle prevalentiecijfers absoluut onbetrouwbaar. Dit is een gekend gegeven in darknumber-studies, die inzake drugs maar al te graag vergeten worden. Zo zijn de schoolenquêtes absoluut slechte methoden om iets te weten te komen over druggebruik bij scholieren, en al helemaal niet te veralgemenen naar «alle jongeren». Algemeen gesteld kan je onmogelijk een idee krijgen over de omvang en de spreiding van het druggebruik, zolang dat druggebruik strafbaar en dus vooral «onzichtbaar» blijft. De enige empirische data die je kan verzamelen zijn gegevens over: • de geregistreerde gebruikers (maar je kan nooit achterhalen wat de proportionele representativiteit is) in hulpverleningssettings of politionele settings; • de aard van het gebruik (via langdurige participerende observaties). Bovendien is het evenzeer een mythe dat «druggebruik» iets van «jongeren» is: de geregistreerde druggebruikers blijken wereldwijd vooral volwassenen te zijn. De modale druggebruiker (voor zover die bestaat) is dan ook een volwassene, geen jongere. Dr. Jean Blanquart - vrije medewerker Eenheid Agogiek VUBrussel

Thuisblijven

䡲 Ik ben leerkracht vierde leerjaar. Eerst wil ik zeggen dat ik jullie tijdschrift ferm goed vind! Het is heel praktisch, duidelijk en voor leerkrachten echt boeiend. Nogal vaak komt spijbelen aan de orde, maar wat ik daarbij wel mis is de vorm van spijbelen waar wij van de lagere school vaak mee te maken hebben: thuisblijven van school om een leuk weekendje wat langer te maken. ‘t Is waarschijnlijk een luxeprobleem, want niet iedereen kan zomaar weekendjes Centerparcs, kust, Euro-Disney, Legoland... betalen. Maar bij ons komt het wel steeds vaker voor. Zelfs kinderen die een hele week missen om buiten het seizoen een weekje op vakantie te gaan. Ik zou eens willen dat die ouders beseffen dat ze hun kinderen léren om te spijbelen. Hun boodschap is immers: als er iets leukers is, moet je niet naar school. Leerkracht - naam en adres bekend

Taalgrens

䡲 Had ik 10 jaar geleden zo’n rand-begeleiding als Klasse gehad, dan zou ik de secundaire school en het beroep van leraar misschien meer «krediet» gegeven hebben: hier lees je immers óók de opbeurende noot. Een artikel over vrijwilligers(werk) bijvoorbeeld: dat straalt van het enthousiasme. Dan de website: ik vind een «archief» van de oudere nummers (zal ik eens in grasduinen)... maar verbaas er mij over dat er naast een Nederlandstalige versie enkel een Engelse vertaling te vinden is. Is de schoolwereld dan zó verschillend aan de andere kant van de Belgische taalgrens, dat de Franstaligen dit «toch nooit zullen lezen»? Ligt hier geen begin voor een taalgrens-overschrijdende samenwerking? Naam en adres bekend

Gepest door collega’s

䡲 Ik ben het pesten en de intimidaties beu. Als je voortdurend geviseerd, bekritiseerd en gepest wordt, als elke stap die je zet als negatief ervaren wordt, als collega’s geen rekening meer met je wensen te houden en je enkel aanspreken als ze je nodig hebben, als men tijdens de koffiepauze doet alsof je een besmettelijke ziekte hebt, als collega’s die met je omgaan afgedreigd worden, als … dan is dit niet meer vol te houden. Al de positieve opmerkingen van leerlingen die blij zijn dat ze geholpen worden, al de schouderklopjes van collega’s die dezelfde visie uitdragen

naar hun dagelijkse klaspraktijk, al de complimenten van tevreden ouders, al de ondersteunende woorden van de directie, de CLB-verantwoordelijke en de andere taakleerkracht dragen ertoe bij dat ik de opdracht van taakleraar als een uitdaging blijf ervaren. Ik geloof nog in een optimale samenwerking met alle betrokken partijen en in een gedeelde verantwoordelijkheid voor alle kinderen. Maar dit is enkel mogelijk als de taakklas als een volwaardig onderdeel van een school en als gelijkwaardige taak beschouwd wordt en als persoonlijke vetes, afrekeningen en pesterijen een einde nemen. De uren taakklas uit het lestijdenpakket lichten is één van de mogelijkheden om de tegenstand naar dit systeem te onderbouwen. Een utopie of een haalbare realiteit? Leerkracht - naam en adres bekend

Opslag?

䡲 Waarom verdoet België zijn geld aan twéé onderwijsnetten? De filosofische vrijheid kan toch evengoed in één net gegarandeerd worden? Twee netten kosten extra overhead en suboptimaliseren klasse-aantallen: heel dun bezette en heel overbezette. Bovendien trekt het middelen weg van de operationele aktie: het laten lesgeven door goed betaalde professionele leerkrachten. Mijn ervaring: heel grote klassen in school van mijn kinderen; de leerkracht krijgt van zijn directeur géén middelen (het taalmateriaal koopt hij dan maar uit eigen zak); een andere leerkracht dicteert aan jongeren van 15 jaar meer dan 90 pagina’s elektriciteit... pennen maar (en dan op café maar zeggen dat die jongeren ook niks begrijpen); de leerkracht «taal» zegt publiek: «ik geef les voor de 5 besten, de anderen zijn veel te veel»; de inspectie loopt op een drafje door de school, merkt (en zegt dus) niks van al die toestanden (bijvoorbeeld ook niet dat bij leerkracht X van wiskunde jaarlijks veel meer dan de helft mislukt (steeds weer slechte, oerslechte leerlingen dus...); de directeur wil geen oudercomité toelaten; heel wat vakken hebben geen lesboek… Gelukkig zijn er nog een aantal gemotiveerde, hard werkende leerkrachten. Maar dat is echt weinig geworden, hoor. Daarom... eenvormige opslag... néééééén. Eerst meetpunten voor leerkrachten. Leerkracht - naam en adres bekend

Drugs

䡲 Ondanks enig begrip (soft gebruik van soft drugs is minder erg dan hard gebruik van hard drugs), zijn soft drugs ook niet ongevaarlijk zoals Unesco-studies in de jaren ’70 reeds aantoonden en zoals ook beschreven in een Humo-artikel (25 januari 2000). Als leraar kan ik getuigen dat een (belangrijk) deel van de dalende motivatie bij jongeren te maken heeft met alcohol en druggebruik, en dat van de vele jongeren die in het secundair moeten overzitten, afzakken en afhaken een groot deel (soft) drugs gebruikt. Wij vechten als ouders en leerkrachten tegen de bierkaai als bepaalde middelen steeds verdere verspreiding kennen, opgezet door gewetenloze misdadigers, en aanvaarding uit machteloosheid… H. Durinck - Comité «Ouders tegen drugs» - Berchem

Geen vaste job

䡲 Reeds veertien jaar ben ik afgestudeerd als geaggregeerde plastische kunsten. Nog steeds heb ik geen vaste job.Wanneer je uitgenodigd wordt op een sollicitatiegespek begin je echt gefronste wenkbrauwen te krijgen.Tijdens de grote vakantie vaart de post wel met mijn overdreven pak sollicitatie brieven.Het zou toch veel handiger zijn wanneer er op het internet een vacaturebank van openstaande plaatsen in scholen zou bestaan. Natuurlijk heb ik wel gehoord van de pool, maar als ervaren leerkracht en moeder heb je echt geen zin om je hierbij in te schrijven. Hieraan wil ik toevoegen dat een GLSO plastische kunsten wel eens herzien moet worden qua bevoegdheden. Sinds de nieuwe regentaatsopleiding waarbij verschillende vakken worden gekozen, lijken schooldirecties een voorkeur te hebben voor de jonge lichting, vermits zij eveneens een ander vak kunnen geven. Onze opleiding was natuurlijk veel grondiger vermits wij ons volledig op dat ene vak toespitsen. In de eindtermen van de basisschool is het muzische aspect aanwezig. Laat daarom dit vak geven door mensen met de nodige kennis. Het tekort van leerkrachten basisonderwijs is toch groot en de kinderen en maatschappij zouden er wel bij varen! Ilse Michielsen - leerkracht - [email protected]

U zoekt informatie. Waar kan u terecht?

• De Infolijn van het departement Onderwijs is het eerste aanspreekpunt voor leerkrachten, ouders, leerlingen en studenten met vragen of problemen rond onderwijs: bel het GRATIS NUMMER 0800 30203 (alle werkdagen van 9 tot 12.30 u. en van 13.15 tot 17 u.). U kan ook faxen naar 02 553 96 55 of surfen naar www.ond.vlaanderen.be/infolijn. Daar vindt u het antwoord op een aantal veel gestelde vragen. Vanuit deze website kan u ook een email sturen naar de Infolijn. • Op edulex.vlaanderen.be vindt u alle (recente) informatie over omzendbrieven en wetgeving. • Voor vragen over uw persoonlijk dossier (b.v. over uw wedde) stapt u eerst het best naar het secretariaat van uw eigen school. Eventueel zal de school contact opnemen met uw werkstation. U kan ook zelf bellen via het centrale nummer tel. 02 553 86 11. • U vindt alle diensten op één adres: departement Onderwijs Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel. 02 553 86 11 (algemeen nummer). • 0800 30 201 is het nummer van de Vlaamse Infolijn. U kan op dit gratis nummer terecht, iedere werkdag van 9 tot 19 u., voor informatie en publicaties. KLASSE NR.109 49

Volgende week in KLASSE VOOR OUDERS

Over twee weken in MAKS!

(rond 10 oktober op school en vanaf 8 oktober op www.klasse.be)

(rond 17 oktober op school en vanaf 16 oktober op www.maks.be)

1. Ze slapen op de grond. Een expeditie van Klasse (één leerkracht, één ouder en één leerling) werd gedropt in één van de armste landen van de wereld: Haïti. Samen zochten ze naar de zin van ontwikkelingshulp. «Het water smaakt er anders», schrijft ouder Hilde Pitteljon in haar dagboek. Een metafoor die eigenlijk veel meer vertelt…

1.Nic (18) zat in New York. Toen het World Trade Center instortte was Nic (18) van de MAKS-redactie in New York. Hij vertelt zijn schokkend verhaal.

Tip: Lees ook het verhaal van de leerkracht in de volgende Klasse en dat van de leerling in Maks! En breng ze alledrie samen. Dezelfde wereld vanuit drie gezichtspunten. Gebruik de artikels om 11.11.11 (of andere ontwikkelingsinitiatieven) te ondersteunen. 2. «Ik ga niet naar school!» «In het begin was het nog leuk: een nieuw schooljaar, de nieuwe leerkracht(en), de nieuwe leerstof. Maar nu is het nieuwe eraf. Ons kind gaat alleen nog naar school omdat het van ons moet», zegt Machteld (35). Hoe motiveer je kinderen bij hun schoolwerk? De Eerste Lijn test of ouders goede motivators zijn en dissecteert de motiverende school. Tip: Is het nieuwe van het schooljaar er ook voor u af? Hoe blijft u toch elke leerling in uw klas motiveren? En hoe kunnen ouders daarbij helpen? Legt u de tips van uw eigen map «De Eerste Lijn» straks bij het oudercontact naast u? Organiseert de school een avond samen met de ouders? 3. «Ouders kunnen veel méér», zegt Dirk Daelemans, leerkracht aan de Sint-Jozefschool in Kalmthout-Heide. Een computer was ooit als een vreemd wezen voor hem. Tot enkele ouders zijn pad kruisten. Dirk is nu ICT-coördinator op school. Tip: Nodig geïnteresseerde ouders uit om de ICT-stand-van-zaken op te maken voor de school. Spreek af om samen naar de CST-beurs Computers en Multimedia op School en Thuis te gaan (donderdag 15 tot en met zaterdag 17 november in de Ehsal in Brussel). Meer info leest u op p.19. 4. 101␣ fr. voor een zetel. Honderden zetels staan klaar in meer dan 30 culturele centra over heel het Vlaamse land. Ouders worden er samen met hun kinderen getracteerd op een exclusief aanbod: dans-, muziek of poppentheater, klassieke muziek, film… Alles aan minder dan de helft van de prijs: 101␣ fr. per zetel. Tip: Laat kinderen elke week het culturele aanbod uit kranten, tijdschriften of televisie verzamelen. Vraag ze om hun ouders warm te maken voor iets wat hen boeit. Klasse voor Ouders verlaagt in dit nummer de (cultuur)drempel. Stimuleer uw leerlingen en hun ouders om zich in te schrijven. De actie sluit aan bij Meesterstukken voor leerkrachten. (Zie de aparte bijlage in deze Klasse).

NIEUW

Tip: De verhalen in MAKS! bieden zeker aanknopingspunten voor discussies in de les. 2.Naar het museum. Musea zijn niet onmiddellijk de favoriete plaatsen van jongeren maar wat als jongeren er zelf directeur van zouden worden? Dan komen er Romeinen op de catwalk. Tip: Spoor je leerlingen aan om mee te doen met de JongerenMuseumDagen. Van 10 tot 16 november. Alle info op www.jmdsite.net. Zie ook p. 23. Bij MAKS! zitten ook gratis boomerangkaartjes. 3.Wel jong niet rijk. Bestaansminimum of leefloon? Het zal jongeren met financiële problemen een zorg wezen. MAKS! bracht arme jongeren rond de tafel. Een rijk gesprek volgde. Tip: Hebt u oog voor de materiële achtergrond van uw leerlingen? Armoede gaat nog te vaak gepaard met mindere schoolresultaten. 4.Geen woorden maar beelden. Bladzijden kan je vullen over het belang van een leerlingenraad. Het jonge beeldteam van MAKS! zocht naar één sterke affiche om die woorden te ondersteunen. Tip: Hang de affiche op. Surf naar www.klasse.be/dossier/leerlingenraad voor een verzameling teksten en nuttige tips over een leerlingenraad. Misschien is het tijd om samen met uw leerlingen de werking van de leerlingenraad op uw school te evalueren. 5.The Antwerp Dream Team. Zij zijn de Michael Jordans van de Antwerpse rap. Ritme en rijmen in ’t echt Antweirps! Tip: Moet poëzie altijd een gesel zijn? De combinatie van Guido Gezelle en rap swingt als de beesten, wie weet hebben uw leerlingen nog andere ideeën. 6.Het verhaal achter de campagne. Eva (16) mocht vorig schooljaar samen met 11.11.11 en MAKS! naar Haïti. Verslag van een bezoek aan de plaatselijke initiatieven die 11.11.11 daar steunt. Tip: Lees ook het verhaal van de meereizende leerkracht en ouders in het volgend nummer van Klasse en Klasse voor Ouders. Dit jaar nodigt 11.11.11 vijf leerlingen om mee te gaan naar een globaliseringsconferentie in Brazilië. Moedig uw leerlingen aan om zich kandidaat te stellen via MAKS!. 7.Tune up. Elke maand legt MAKS! zijn vinger op de polsslag van de (onderwijs)wereld. Een sterk verhaal, een pakkende foto, een relativerende cartoon. Bijvoorbeeld over het nieuwe racisme op school.

De groeisite van Klasse voor Kinderen. Klik op de dobbelsteen en zie wat er gebeurt: www.klasse.be

Tip: U gebruikt natuurlijk al lang krantenknipsels, videofragmenten en andere nieuwsitems om een lesonderwerp te ondersteunen. Waarom het niet eens met MAKS! proberen?

Klasse.be houdt OPENDEURDAG «Uw site oogt heel wat beter. Ik heb op korte tijd zaken teruggevonden die waarschijnlijk al jaren te bereiken zijn bij Klasse, maar wat ver weg zaten.» Hebt u uw bookmarks ook al aangepast? Het is het moment, want de website van Klasse zit in een nieuw jasje, met sobere, snelle homepages voor alle doelgroepen: leerkrachten, ouders, jongeren. Het archief van Klasse, ruim 10.000 pagina’s groot, werpt zich uit de rekken: alle thema’s worden systematisch naar boven gehaald en onder uw aandacht gebracht. Zo bijvoorbeeld het dossier klasmanagement voor 50 KLASSE NR.118

beginnende leerkrachten, het kennisdebat, de Eerste Lijn, acties, de zelftests, leestips enz. Dagelijks onderwijsnieuws blijft de vaste waarde, u kan zelfs op elk nieuwsitem onmiddellijk reageren via een prikbord. Mocht er wat over onderwijs op televisie komen, dan verneemt u het elke dag via de Zaptips. Ook de winnaars van de Klassewedstrijden vindt u vanaf deze maand eerst op de site. Surf ten slotte binnen in de vernieuwde hotlinks en zoek er de onderwijslink die u tot nu toe miste. Of voeg uw link toe, u bent meer dan welkom. www.klasse.be

(advertentie)

Afgiftekantoor Gent X Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Redactie KLASSE Koning Albert II-laan 15 1210 Brussel

TIJDSCHRIFT verschijnt maandelijks (behalve in juli en augustus)

Kinderen kunnen hoger «Ik kan nog hoger», lacht Tom van op de klimmuur. De hele klas supportert. Ze zijn actief en nieuwsgierig, de leerlingen van het vijfde en zesde leerjaar in de basisscholen die al intekenden voor Klasse voor Kinderen. Vanaf januari kunnen ze er elke maand mee aan de slag: om samen, beter beslagen, hoger te klimmen. De tieners («noem ons geen kinderen») werken nu al mee om onderwerpen, invalshoeken, illustraties én een naam voor het nieuwe blad te zoeken. De klimmuur is het World Trade Center niet, maar ze praten er wel over. En alles moet in het blad. Hun blad. Schrijf uw school nu (gratis) in. Zie p. 40 Volg samen hoe het blad groeit op www.klasse.be

België – Belgique

PB/PP 3/9156