Nieuw in januari: het BankGiro Loterij Theaterweekend

cultuurbericht najaar 2015

Uitgave voor donateurs en relaties van het Prins Bernhard Cultuurfonds

Nieuw in januari: het BankGiro Loterij Theaterweekend

• Metropole Orkest brengt al zeventig jaar vreugde, verbinding en vertier • Donateursexcursies naar omroepland en Bonnefantenmuseum • Zwoel: Amsterdams Andalusisch Orkest

voorwoord We kijken met trots terug op een bijzonder feestelijk jubileumjaar met veel evenementen rond ons 75-jarig bestaan. Maar we zijn nog niet klaar met vieren. Elk najaar reikt het Cultuurfonds, zowel landelijk als regionaal, veel onderscheidingen en prijzen uit. Om bijzondere vrijwilligers te eren, om jonge talenten aan te moedigen of als bekroning van een oeuvre. Zo zal Koningin Máxima eind november de Prins Bernhard Cultuurfonds Prijs 2015 uitreiken aan Francine Houben vanwege haar decennialange staat van dienst als internationaal toonaangevend architect. Ook in het begin van het nieuwe jaar staat er iets bijzonders op de agenda. Tijdens het derde weekend van januari zal in Nederland voor het eerst het Bank Giro Loterij Theaterweekend worden georganiseerd. Zo’n vijftig Nederlandse theaters zullen in dit weekend een gevarieerd en aansprekend programma aanbieden voor slechts € 10 per voorstelling. Deze unieke gebeurtenis is een initiatief van het Prins Bernhard Cultuurfonds en het Nationaal Theater Fonds, en is mogelijk gemaakt door de BankGiro Loterij. We nodigen iedereen uit om de magie van theater te beleven. In een theater maak je een andere wereld mee en wordt de verbeelding geprikkeld door nieuwe ervaringen. Het weekend is een prachtige kans om dit te ontdekken. Uiteraard leest u er meer over in dit nummer van Cultuurbericht. Donateurs treffen in de bijgevoegde envelop hun Cultuurpas voor 2016 aan. Nieuwe donateurs zijn vanzelfsprekend altijd welkom. Misschien een tip voor de naderende feestdagen: in plaats van kerstgeschenken zou u dit jaar ook kunnen kiezen voor een gift aan het Prins Bernhard Cultuurfonds. Een schitterend cadeau voor de cultuur en natuur in Nederland! Met vriendelijke groet,

p.4

Adriana Esmeijer directeur Prins Bernhard Cultuurfonds Jessica Harrison, painted lady (4), 2014

Dit magazine is verrijkt met digitale content, die via Layar te bekijken is

Hoe werkt Layar? - Download de Layar app in de App Store of in de Android Market - Open de Layar app - Houd uw smartphone boven een pagina in Cultuurbericht met het Layar-icoontje - Klik op de scanknop onder in het scherm - De digitale content opent zich vanzelf

coverbeeld: Scarlet Zaal Theater Lelystad. Foto: Jorine van der Made Het Prins Bernhard Cultuurfonds is beneficiant van de BankGiro Loterij en De Lotto. doelstelling en middelen Het Prins Bernhard Cultuurfonds stimuleert cultuur, natuur en wetenschap in Nederland - op grote en op kleine schaal. Bijzondere initiatieven, bevlogenheid en talent moedigen wij aan met financiële bijdragen, opdrachten, prijzen en beurzen. Door actieve fondsenwerving en inkomsten uit loterijen kunnen wij jaarlijks ruim 3000 projecten en personen ondersteunen. Dat maakt ons, met een landelijk fonds en twaalf provinciale afdelingen, een van de grootste particuliere cultuurfondsen van Nederland. Het Prins Bernhard Cultuurfonds geeft cultuur de kans.

inhoud najaar 2015

4 BankGiro Loterij Theaterweekend 8 Hoe vertel je kinderen over vluchtelingen? 9 Meditatie is...* 10 Meesters van de lichte muziek * 14 Tel mee 15 Vaderlandse geschiedenis op het toneel* 16 Verkommering in Hilversum* 18 Ter ere van een bijzondere kunstenares 20 Uit het verdomhoekje* 22 Vmbo'rs: stap op de rode loper! 25 Amsterdams Andalusisch Orkest* Nieuwe belevenis in januari

Kunstenaars doen het in prenten

Ontdek het in het Museum voor Religieuze Kunst Metropole Orkest viert zeventigjarig jubileum Help voorkomen dat muurplanten verdwijnen

Theatergroep Aluin maakt er eindelijk werk van

Studio 2 en het Pierre Palla Concertorgel gered van de ondergang Carla Dobbelman Fonds

Magnifieke tentoonstelling over keramiek in het Bonnefantenmuseum ... en raak in de ban van literatuur

p.20 p.25 p.10

brengt opzwepende, bezwerende en zwoele muziek

12 24 26 27

rubrieken

fondsnieuws donateursprofiel Wout en Tineke van Goeverden beursbericht Milou van der Maaden donateursaanbiedingen

* Inclusief exclusieve aanbieding voor donateurs van het Prins Bernhard Cultuurfonds

colofon Cultuurbericht is een uitgave van het Prins Bernhard Cultuurfonds en verschijnt drie maal per jaar. ISSN 1872-1265 Hoofdredacteur Esther Cammelot Eindredactie Anneke van Huisseling Redactiecommissie Johan van Beem, Jelga Biesheuvel, Gis van Dooren, Martijn Kahlman, Elisabeth Kuiper-Struving, Maaike Nillesen, Aan dit nummer werkten mee Yvonne Jansen, Vera Ros, Ellen Segeren, Stan Verhaag, Annemarie Vestering Ontwerp & vormgeving Loes Koomen Druk CALFF+ANDO Graphic Aanbiedingen en excursies Gis van Dooren telefoon (020) 520 6130 email [email protected] Adres Postbus 19750 1000 GT Amsterdam telefoon (020) 520 6130 fax (020) 623 8499 e-mail [email protected] internet www.cultuurfonds.nl IBAN NL32 INGB 0000 3333 18 Copyright Gehele of gedeeltelijke vermenigvuldiging of overname van artikelen, op welke wijze dan ook, is uitsluitend toegestaan met bronvermelding na toestemming van de hoofdredactie. Uitspraken van geïnterviewden geven niet noodzakelijk het standpunt van het Prins Bernhard Cultuurfonds weer.

Overnachten op het podium? Ontbijten met acteurs? Of gewoon een voorstelling bezoeken?

Alles kan in het BankGiro Loterij Theaterweekend

In januari zetten theaters in het hele land de deuren wagenwijd open. Dan is iedereen welkom om eens achter de schermen te kijken en om voor slechts € 10 een voorstelling te zien. Initiatiefnemers Myra Groenink van het Cultuurfonds en theaterproducent Albert Verlinde vertellen over dit kleurrijke BankGiro Loterij Theaterweekend.

BankGiro Loterij Het Cultuurfonds krijgt in 2015 ruim € 13,5 miljoen uit de loterijgelden van de BankGiro Loterij om daarmee cultuur, natuur en wetenschap te ondersteunen. Twee extra trekkingen leveren het Cultuurfonds nog eens € 1,3 miljoen op. Daarvan wordt een deel besteed aan het tv-programma Maestro en € 812.000 aan het BankGiro Loterij Theaterweekend.

foto: Peter ten Wolde

Albert Verlinde en Myra Groenink, adviseur bestedingen Theater & Film van het Cultuurfonds

6 cultuurbericht najaar 2015

'T

heater is een wereld waarin je een andere wereld ontmoet. Je ziet het gebouw, de stoelen, de wereld die je kent. Maar als het licht uitgaat, begint de magie. Het kan alle kanten op. Je kunt een drama zien dat je raakt of een musical waarbij je op je stoel klimt. In een museum voor moderne kunst weet je wat je krijgt, maar het theater past zich aan alles aan wat er binnenkomt, het gebouw laat zich veranderen.' Aan het woord is Albert Verlinde. Hij produceert voorstellingen en promoot datgene waaraan hij zijn hart heeft verpand: het theater. Toen Myra Groenink van het Cultuurfonds hem een idee kwam voorleggen, werd hij dan ook direct enthousiast. Myra: 'Voor van alles worden weken en weekends georganiseerd. Maar een speciaal

weekend om mensen te laten kennismaken met alles wat een theater biedt, bestaat nog niet. Vandaar mijn idee om samen met Albert een aanvraag in te dienen bij de BankGiro Loterij voor een bijdrage. Daarmee willen we mensen de kans geven voor € 10 een kaartje voor een voorstelling te kopen en van alles in het theater te beleven. Overnachten op het podium, ontbijten met acteurs, een rondleiding achter het toneel, alles wat theaters maar kunnen bedenken. Zolang ze mensen die het theater nog niet kennen maar nieuwsgierig maken.'

Samen op promotocht Myra klopte niet voor niets bij Albert Verlinde aan. Hij is namelijk behalve algemeen directeur van Stage Entertainment Nederland ook oprichter van het Nationaal Theater Fonds. Hij vertelt: 'Dat fonds heb ik in 2012 opgericht om te zorgen dat er in het hele land een mooi theateraanbod blijft. We hebben in Nederland een unieke infrastructuur voor theater. Je hoeft niet naar een grote stad voor een voorstelling, maar in de buurt is ook veel moois te beleven.' Ook voor de BankGiro Loterij zet hij zich in als ambassadeur: 'Als mensen in de loterij meespelen, kunnen ze natuurlijk geld winnen, maar ze steunen er ook belangrijke doelen mee. Behoud van cultureel erfgoed bijvoorbeeld, of

een museum in de buurt. En nu dus ook theater. Het is dé cultuurloterij.' Albert en Myra gingen samen op promotocht. Myra: 'We moesten eerst zorgen dat minstens dertig theaters met het weekend mee wilden doen, terwijl we nog niet wisten of we er geld voor zouden krijgen. En voorstellingen worden al heel lang van tevoren geboekt, dus het moest ook maar net kunnen. Maar de meeste theaters waren direct enthousiast voor het idee.'Albert knikt. 'Wij hebben samen werkelijk iedereen die iets met theater te maken heeft - directeuren, producenten - persoonlijk benaderd. En theaters staan in de rij, het zijn er al meer dan vijftig!' Het initiatief lijkt dus al bij voorbaat geslaagd, zou je zeggen. Maar nee, benadrukt hij: 'Geslaagd is het pas als het publiek het weet te vinden.'

€ 821.000 Voor het Theaterweekend was al snel een perfect moment gevonden: 15, 16 en 17 januari, het derde weekend van die maand. Een rustige maand waarin weinig gebeurt en dit initiatief heel welkom is, vinden ook de theaterdirecteuren en programmeurs. Het plan was er en de geestdrift bij de theaters was er eveneens. Zo kwam het dat het Cultuurfonds en het Nationaal Theater Fonds samen uit een extra trekking van de BankGiro Loterij maar liefst € 821.000 ontvingen voor het BankGiro Loterij Theaterweekend. Deelnemende theaters krijgen een vast bedrag van € 15.000 om de toegangsprijs van € 10 te kunnen compenseren en een bijzondere randprogrammering te bedenken. Verder wordt er een grootse campagne gelanceerd, waarvoor Albert ambassadeurs vraagt: 'Dat zijn mensen van wie iedereen denkt: hé, staat die ook in het theater? Het zijn bijvoorbeeld gezichten die je van de televisie kent. Ik put daarvoor uit de ervaring met mijn fonds. Toen ik daarvoor ambassadeurs benaderde, zei iemand als Ali B meteen: ik doe mee. En ik moest denken aan wat Frans Bauer ooit tegen me zei: "Weet je wat een goede campagne zou zijn? Theater is zo duur nog niet. Mijn publiek denkt altijd: theater is heel duur, dat kan ik niet betalen. Maar ze rijden wel naar Ahoy om hun idool te zien. Dat is toch jammer?”'

Blind date Bereid u dus maar voor: het najaar zal bol staan van de aandacht voor het BankGiro

Loterij Theaterweekend. In de krant en op radio en tv en in reclames komt u straks de ambassadeurs tegen. Zoals Albert lachend zegt: 'Niemand kan eromheen.' Myra ziet dat het theater best wat aandacht kan gebruiken. 'Mensen kunnen televisie kijken of achter de computer zitten, of ze kunnen naar de bioscoop. Maar een theatervoorstelling is live, daarna is het voorbij. Dat is uniek. Ook met de promotie moet de theaterwereld opboksen tegen veel andere prikkels. Dat is de reden waarom we de theaters vragen om echt bijzondere dingen te bedenken in een gratis randprogramma.' De voorstellingen blijven lang een verrassing, zegt Myra. 'Ruim van tevoren is er een soort blind date mogelijk. In november maken we alleen bekend welk genre er in welk theater te zien zal zijn. Als iedereen zou weten welke populaire musical er komt, zit de zaal direct vol en bereiken we niet degenen die we willen bereiken. In december lanceren we de website BGLTheaterweekend.nl, waar de titels van alle voorstellingen op staan.' Veel steden openen begin september het theaterseizoen met allerlei activiteiten, fragmenten uit voorstellingen en optredens, zoals op de Uitmarkt in Amsterdam. Dat spreekt de initiatiefnemers van dit weekend erg aan. Albert: 'We hopen dat het BankGiro Loterij Theaterweekend ook een traditie wordt en dat iedereen het koppelt aan het derde weekend van januari.'

Iedereen helemaal blij

Leidse Schouwburg.

'Het is het zó waard om eens in een andere wereld te zijn!'

Albert is vaak bij een voorstelling in de zaal te vinden. 'Ik ben best een kritische kijker, maar ik zie heel veel. Als ik even binnenloop bij een repetitie hier bij Stage, denk ik: hier doe ik het voor. En hoe moe ik ook ben, als ik naar een voorstelling ga, geniet ik. Ik kijk ook naar voorstellingen om me te laten verrassen. Dat kan zelfs een familievoorstelling zijn, bijvoorbeeld van Orkater. Als je daarna naar buiten komt, zie je iedereen helemaal blij zijn. Dan kun je alles weer aan.' Hij gunt dat gevoel iedereen. 'Ik vind het echt vréselijk als ik hoor dat iemand nog nooit in het theater is geweest. Ik kan natuurlijk niet in ieders portemonnee kijken, maar het is het zó waard om eens in een andere wereld te zijn! Ik hoop van harte dat mensen tijdens het Theaterweekend mooie dingen zien en meemaken en dat ze denken: ik ga toch eens vaker.' Ellen Segeren

najaar 2015 cultuurbericht 7

Bijdrage Cultuurfonds Gelderland € 3.000

W

rakke, overvolle bootjes. Lichamen die aanspoelen of in het water drijven. Een mars van uitgeputte mensen. Beelden van vluchtelingen en migranten die ‘Fort Europa’ proberen te bereiken ontgaan kinderen niet, zegt July Ligtenberg van Plaatsmaken, productiehuis voor beeldende kunst in Arnhem. ‘Er voltrekt zich een humanitaire ramp waaraan allerlei politieke consequenties zijn verbonden. Kinderen krijgen die ellende mee, maar de impact van die beelden vraagt om een uitleg die we niet altijd kunnen geven. Ze zijn nog niet belast met de grotemensenstandpunten rond ons asielbeleid en denken: waarom mogen zij niet gewoon bij ons komen wonen?’

Kunstenaars maken prenten voor kinderen over vluchten en vluchtelingen

Kunstwerk van Hester Oerlemans uitgevoerd in zeefdruk

'Waarom mogen zij niet gewoon bij ons komen wonen?'

Foto: Ton Toemen

Kunst op je Kamer – 2012. Meisje met werk van Ad Gerritsen.


In de drukkerij van Plaatsmaken wordt een serie prenten voor kinderen gemaakt - de tweede aflevering van het project Kunst op je Kamer. Ze worden vanaf medio december getoond in de musea het Valkhof in Nijmegen en CODA in Apeldoorn. Het productiehuis vroeg vijftien kunstenaars een prent te ontwerpen rond het thema vluchten. Die werken bieden hopelijk openingen om over het onderwerp te praten zonder meteen de politieke discussie aan te zwengelen, zegt Ligtenberg. De prenten worden ook als outline (afbeelding in lijn) aangeboden en gebundeld tot kleurboek, tevens catalogus. De publicatie wordt via de musea aan kinderen verstrekt en uitgereikt aan jonge bewoners van asielzoekerscentra. Het educatieve programma bevat verder een ‘meet & greet’ met de kunstenaars en workshops. Alleen kinderen van vijf t/m achttien jaar hebben toegang tot de expositie, begeleid door een museumdocent. Er worden vierhonderd kunstwerken verkocht voor € 40. Per verkocht kunstwerk gaat € 5 als donatie naar Vluchtelingenwerk Nederland. Ligtenberg gebruikte haar eigen kroost als proefkonijn. ‘Mijn kinderen kregen wel iets mee van de onthoofdingen door IS. Ik toonde ze een tekening van Paul de Reus met een grasveld vol spelende kinderen en volwassenen zonder hoofd. Ze vonden hem intrigerend maar ook wel grappig. Deze absurde prent bood aanknopingspunten om erover te praten zonder dat het meteen verschrikkelijk en loodzwaar werd. Via de verbeelding kunnen kindergevoelens een plek krijgen.’ Yvonne Jansen www.plaatsmaken.nl

Bijdrage Cultuurfonds € 15.000 waarvan € 10.000 Wessel Zwartsenberg Fonds € 5.000 Piet Boxem Fonds

Van zusterorde tot kleurplaat

At the waterfall, video-installatie van Marina Abramovic. 108 beelden van een Tibetaanse monnik, mediterend in afzondering.

foto: Lima-Amsterdam

Dit is meditatie

B

ij 'meditatie' denkt de een aan yoga, de ander ziet een boeddha in lotushouding voor zich. Weer een ander beschouwt meditatie als de hedendaagse variant van religie en de volgende persoon ziet meditatie als leven in het hier en nu. 'Meditatie is duidelijk een breed onderwerp,' zegt Wouter Prins, conservator bij het Museum voor Religieuze Kunst in Uden. 'Dat maakt het perfect voor een tentoonstelling. Het speelt een rol in elke religie én het spreekt mensen aan die niet gelovig zijn.'

Handwerken is het nieuwe mediteren, project van Birgitta de Vos

Aanbieding voor donateurs Bij deze expositie verschijnt een gelijknamige publicatie (Uitgeverij BerneMedia) waarin de achtergronden van meditatie en de tentoonstelling nader worden belicht. Op vertoon van uw Cultuurpas betaalt u in het museum geen € 17,50 maar € 15.

Het museum mikt op achtduizend bezoekers – best veel voor een museum in Uden. Prins denkt dat dit haalbaar is, want meditatie is hot: 'Mensen moeten meer dan ooit presteren, denk aan alle zzp'ers van tegenwoordig. Zelf ga ik ook met mijn werk naar huis. Je moet dus leren je geest te ontspannen. Meditatie helpt daarbij. Iets onschuldigs als een kleurplaat inkleuren door volwassenen blijkt een meditatief effect te hebben.' Het Museum voor Religieuze Kunst heeft nóg een bijzondere reden voor de tentoonstelling. Het is gevestigd in een pand waarin zich ook een

zusterklooster bevindt. 'Bij de zusters speelt meditatie een grote rol,' zegt Prins. 'In de late Middeleeuwen lieten ze zelfs speciale beelden maken die ze gebruikten voor meditatie. Wij tonen ze. Het is een van de manieren waarop we laten zien dat meditatie naast oosterse ook verrassende westerse wortels heeft.' Van zusterorde tot kleuren voor volwassenen: het Museum voor Religieuze Kunst wil de rijkdom van meditatie laten zien. 'We verbinden traditionele verbeeldingen van meditatie aan interpretaties van hedendaagse kunstenaars als Marina Abramovic en Daan Roosegaarde én dagen mensen uit zelf aan de slag te gaan. Meditatie is een heel dankbaar thema dat nog niet eerder is uitgewerkt in een omvangrijke expositie.' Stan Verhaag www.museumvoorreligieuzekunst.nl

Lotusmodel, studio Roosegaarde

Vreugde, verbinding en vertier

Zeventig jaar Metropole Orkest t – 1972

Metropole Orkes

Al sinds 1945 speelt het Metropole Orkest de sterren van de hemel der lichte muziek. Reden om op 25 november het jubileumjaar in te luiden. Behalve met een jubileumconcert laat het orkest zich ook zien en horen met educatie, onder andere voor aankomende musici.

Aanbieding voor donateurs

10

Naar aanleiding van het jubileum verschijnt een set van vier boeken over de geschiedenis van dit bijzondere orkest. Het eerste boek, dat in juni is uitgekomen, gaat over oprichter Dolf van der Linden. De overige drie, die het verhaal compleet maken, verschijnen in november. Als donateur betaalt u geen € 70 voor de volledige set maar € 50 (excl. verzendkosten). U kunt de set bestellen via www.mo.nl/cultuurbericht. Deze aanbieding geldt t/m juli 2016.

H

alf Nederland hoort dagelijks de klanken van het Metropole Orkest. Wie bijvoorbeeld graag naar Met het oog op morgen luistert of fan is van Marco Borsato, hoort muziek die het orkest heeft ingespeeld. Dat dit kan, danken we aan Dolf van der Linden, die het orkest in 1945 oprichtte. Orkestmanager Marc Altink: 'Op instigatie van de regering in ballingschap en het koningshuis stelde hij het orkest samen, bedoeld om lichte muziek uit te voeren met de allerhoogste kwaliteit en om vreugde en verbinding te brengen in de samenleving. Vertier was welkom in de naoorlogse jaren. Het orkest was voor het eerst te horen bij Radio Herrijzend Nederland op 25 november 1945, en die dag wordt nu de startdatum van ons jubileumjaar. Extra aanleiding is dat Dolf van der Linden in juni honderd zou zijn geworden. Van hem is ook een mooie biografie verschenen.'

Buitengewoon dansbaar Het orkest heeft zijn opdracht waargemaakt. Jazzcoryfeeën als Ella Fitzgerald en Stan Getz traden ermee op, maar ook hedendaagse helden zoals Snarky Puppy. Tijdens de uitreiking van de Prins Bernhard Cultuurfonds Prijs aan Anton Corbijn in 2011 trad het orkest op met Bono en Chris Martin. Het is van alle markten thuis en dat zal ook in het jubileumconcert te horen zijn. Altink: 'We steken ball-

roomachtige muziek uit de jaren veertig, vijftig en begin jaren zestig in een nieuw jasje. De setting wordt anders dan bij een doorsnee concert, want het orkest zit midden in het publiek en we betrekken er dj’s bij. Het wordt buitengewoon dansbaar. Het concert is een van de vele activiteiten in ons jubileumjaar.' Kennisoverdracht vindt het orkest uiterst belangrijk. Niet alleen krijgen jaarlijks 46.000 kinderen van 866 scholen les met een methode die het orkest heeft ontwikkeld, maar ook floreert de Metropole Academy voor aankomende professionals. Friederike Darius heeft de leiding: 'Conservatoriumstudenten zijn altijd razend enthousiast als ze bij ons praktijkgerichte projecten volgen. Dankzij het Cultuurfonds zijn het er dit jaar drie. We laten ook theatertechnici praktijkervaring opdoen en leiden arrangeurs op. Die kunnen bijna nergens terecht. Trouwens, muzikanten moeten meer kunnen dan goed spelen. Bijvoorbeeld de juiste mensen benaderen, zichzelf in de kijker spelen en betalingen regelen, echte ondernemersdingen. Die leren we ze ook.'

Armste broertje Filmmuziek opnemen was project nummer twee. Studenten leerden hoe dat werkt bij Holland – Natuur in de Delta, het vervolg op De Nieuwe Wildernis, waar het orkest de muziek voor inspeelde. In het derde project,

Bijdrage Cultuurfonds Jubileumconcert € 50.000 waarvan € 25.000 uit het Fonds Bijzondere Projecten

foto: Hans van der Woerd

Metropole Academy € 32.000 uit het Jan en Tina Huizinga Fonds

Metropole Orkest en Kurt Elling tijdens Musikfest Bremen (2013)

in januari 2016, nemen jonge musici een week de stoelen van orkestleden in. Darius: 'Ze leren hoe opnemen werkt en hoe je een programma samenstelt. Niet twee langzame stukken achter elkaar zetten bijvoorbeeld. Waardevolle kennis dus.' Het Cultuurfonds is voor het Metropole Orkest belangrijker dan ooit, aldus Altink. 'In 2012 zijn we op het nippertje gered van wegbezuiniging. Sindsdien redden we het op gehalveerde subsidie met elan en ondernemerschap, en zonder kwaliteitsverlies. We zijn het armste broertje in het orkestbestel. Bijdragen zoals van het Cultuurfonds zijn onmisbaar, zeker voor zoiets als een jubileumproductie.' Darius vult aan: 'Ook de Academy zou niet bestaan zonder het Cultuurfonds. Talentontwikkeling is ontzettend belangrijk. Onze opdracht betekent ook dat we dingen voor amateurs doen, zoals harmonieën.' Het publieksbereik is heel breed, van sing alongs tot het Holland Festival. Dus al weet lang niet iedereen wat het Metropole Orkest allemaal speelt, het is luid en duidelijk aanwezig! Ellen Segeren

Het Metropole Orkest - 1946 MO Academy studenten tijdens een workshop met Jules Buckley

Meer weten? Kijk op www.mo.nl of scan deze pagina om een filmpje van het Metropole Orkest te bekijken.

www.mo.nl


fondsnieuws Prins Bernhard Cultuurfonds Prijs

Francine Houben - architect / © Mecanoo

Op maandag 30 november ontvangt Francine Houben de Prins Bernhard Cultuurfonds Prijs uit handen van Koningin Máxima in het Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam. Ze krijgt deze oeuvreprijs vanwege haar decennialange staat van dienst als internationaal toonaangevend architect. Haar gebouwen kenmerken zich door een combinatie van esthetiek, vriendelijkheid en gastvrijheid en worden wereldwijd gezien als voorbeelden van een architectuur waarin de mens centraal staat en die aansluit bij de lokale cultuur. In Delft werd dit jaar de door Francine Houben ontworpen stationshal geopend. Verder ontwierp ze onder andere de bibliotheek van de Technische Universiteit Delft en nieuwbouw voor het Openluchtmuseum in Arnhem. Onlangs werd bekend dat zij met haar bureau Mecanoo de grootscheepse renovatie van de beroemde openbare bibliotheek van New York ter hand gaat nemen. Aan de prijs zijn een bedrag van € 75.000 en een CultuurFonds op Naam ter waarde van € 75.000 verbonden.

Anno Dijkstra maakt beeld van Paus Adrianus VI Een jury van de afdeling Utrecht van het Prins Bernhard Cultuurfonds heeft unaniem het ontwerp van kunstenaar Anno Dijkstra uitgekozen voor de realisatie van een beeld van paus Adrianus VI. Het beeld, dat een plaats krijgt op de Pausdam in Utrecht, wordt door het Cultuurfonds Utrecht geschonken aan de inwoners van de stad ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van het Prins Bernhard Cultuurfonds. Anno Dijkstra is opgeleid aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam, afdeling autonome sculptuur. Hij is bekend door zijn reconstructies van historische gebeurtenissen die in ons collectieve geheugen zijn gegrift. Het resultaat daarvan zijn hyperrealistische beelden van bijvoorbeeld foto's uit de media. Het beeld van paus Adrianus VI zal op 17 december worden onthuld.


prototype beeld Paus Adrianus VI

Theaterprijs 2015 Cultuurfonds Noord-Brabant en de Brabant Bokaal

foto: Phile Deprez

Het 75-jarig bestaan van het Prins Bernard Cultuurfonds is voor de afdeling Noord Brabant aanleiding voor een feestje. Op maandag 16 november worden tijdens een feestelijke jubileumviering op het Provinciehuis in ’s Hertogenbosch de Theaterprijs 2015 van het Cultuurfonds NoordBrabant én de Brabant Bokaal uitgereikt. De vierjaarlijkse theaterprijs, die € 10.000 bedraagt, wordt dit jaar toegekend aan Jetse Batelaan, theatermaker, regisseur en artistiek leider van Theater Artemis. De Brabant Bokaal wordt jaarlijks toegekend aan drie personen die zich als vrijwilliger op meer dan bijzondere wijze inzetten voor de Brabantse cultuur en natuur. Jetse Batelaan

Inspiratieprijs Limburg 2015 Het Prins Bernhard Cultuurfonds Limburg heeft de Inspiratieprijs 2015 toegekend aan muziektheatermakers Romy Roelofsen en Gable Roelofsen. De prijs bestaat uit een geldbedrag van € 10.000 en een glasobject van de kunstenares Ruth Houkes en wordt op 5 november 2015 uitgereikt door de voorzitter van het Cultuurfonds Limburg – de commissaris van de Koning – Th.J.F.M. Bovens. De uitreiking vindt plaats in de Feestzaal van het Gouvernement te Maastricht.

Het bestuur van het Prins Bernhard Cultuurfonds Gelderland heeft drie cultureel ondernemers genomineerd voor de Gelderse Bokaal 2015: Toine Tax , directeur van poppodium Doornroosje in Nijmegen, Mieke van Tilburg van Het Koelhuis in Zutphen en George Wiegel van Het Gelders Orkest. Commissaris van de Koning C.G.A. Cornielje, tevens voorzitter van het Cultuurfonds Gelderland, reikt de Gelderse Bokaal in het najaar uit aan de winnaar. Naast de speciaal voor de winnaar ontworpen bokaal bestaat de prijs uit een geldbedrag van € 5.000 voor een project op het werkterrein van het Cultuurfonds.

foto: Felix Baumsteiger

Romy en Gable Roelofsen

Gelderse Bokaal

Cultuurprijs Overijssel De cabaretier en muzikant André Manuel heeft de Cultuurprijs Overijssel 2015 gewonnen. Dat is donderdagavond 24 september bekendgemaakt tijdens de prijsuitreiking in de Deventer Schouwburg. André Manuel kreeg 46 procent van de publieksstemmen en ook de jury wees hem als winnaar aan. Behalve Manuel waren Theatergroep The Young Ones en de rapper Typhoon kanshebber. Aan de titel zijn een beeldje en een geldprijs van € 1.000 verbonden.

Anjeractie De volgende Anjeractie vindt plaats van 29 mei tot en met 4 juni 2016. Nieuwe verenigingen kunnen zich via www.anjeractie.nl aanmelden om mee te doen. Van de opbrengst gaat een derde naar de verenigingskas.


Bijdrage Cultuurfonds € 15.000 waarvan € 7.000 uit het Flora Fonds

Muurplanten zijn geen muurbloempjes meer

Tongvaren en mannetjesvaren op een muur

foto: Johan Loermans

M

Tel mee! Wilt u meewerken aan de inventarisatie van de muurplanten in Nederland? Kijk op www.floron.nl/muurplanten.


Laurens Sparrius: ‘Muurplanten wortelen in de voegen van oude muren, waar het kalk is opgelost en poriën zijn ontstaan. De belangrijkste oorzaak voor de achteruitgang is de grondige wijze van restauratie. Daarnaast dreigen muurplanten uit de flora- en faunawet te verdwijnen. Wij zoeken naar draagvlak om muurplanten ook zonder wettelijke bescherming te behouden.’ Dit najaar organiseert Floron in samenwerking met de gemeente Den Haag een symposium over muurplantvriendelijke restauratiewijzen. Voor het educatieproject Muurplanten op de Kaart ontwikkelde de stichting lesmateriaal voor havo- en vwo-leerlingen en een zoekkaart om muurplanten op te sporen. Echte liefhebbers kunnen zich aansluiten bij een landelijk muurplantenmeetnet. De resultaten worden verwerkt in een digitale verspreidingsatlas op de website van Floron.

foto: Piet Bremer

Tongvaren

uurleeuwenbek, steenbreekvaren, zwartsteel… Nederland telt zo’n dertig tot veertig soorten muurplanten. Je vindt ze op oude kade-, stads- of kerkmuren. Ze dragen niet alleen bij aan de verfraaiing van het stedelijk gebied maar ook aan de botanische rijkdom ervan. ‘Muurplanten zorgen voor groen en sfeer. Ze geven het gevoel van "oude stad" en slaan een brug tussen natuur en cultuur,’ zegt Laurens Sparrius, projectleider en bioloog bij Floron, een stichting die onderzoek naar wilde flora in Nederland coördineert en signaleerde dat het aantal muurplanten in oude binnensteden terugliep. Daarom riep Floron 2015 uit tot Jaar van de Muurplant en ontwikkelde het een educatieproject: Muurplanten op de Kaart.

Laurens Sparrius: ‘We willen het tellen van muurplanten in Nederland uitbreiden en bundelen, zodat landelijke trends te meten en te volgen zijn. Zo krijgen we bijzondere plekken in beeld en kunnen we daarvoor draagvlak creëren bij gemeenten en particuliere eigenaren. Het meetnet is bovendien een leuke manier om het algemene publiek bij ons werk te betrekken, zodat het zich bewust wordt van de waarde van muurplanten als onderdeel van de biodiversiteit in de stad.’ Annemarie Vestering

Bijdrage Cultuurfonds Utrecht € 10.000

Vaderlandse geschiedenis op de planken Maurits van Oranje en Johan van Oldenbarnevelt: een vadermoord

Soldaat op wacht – ca. 1600 / collectie Rijksmuseum

De Slag bij Nieuwpoort wordt van 19 december tot en met 22 januari als familievoorstelling uitgevoerd in Theater Kikker te Utrecht en als schoolvoorstelling in het theater van Castellum Hoge Woerd in De Meern. Naar aanleiding van de voorstelling verschijnt een lesbrief en worden workshops gehouden.

Aanbieding voor donateurs Op vertoon van uw Cultuurpas krijgt u tijdens deze familie voorstelling in de pauze een gratis kopje koffie of thee.

E

indelijk weer eens een vaderlands heldenepos op de planken. Theater Aluin brengt de historische zwaargewichten Maurits van Oranje en raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt tot leven. Samen stonden ze aan de basis van Nederlands succes als handelsnatie en wereldmacht. Maar uiteindelijk liet Maurits Oldenbarnevelt ter dood brengen. ‘Maak het kort, maak het kort,’ zou de raadspensionaris hebben gezegd, vlak voordat in 1619 zijn kop rolde. Het verbaasde theatermaker/schrijver Erik Snel en actrice Victorine Plante dat de vaderlandse geschiedenis er bekaaid afkomt in de Nederlandse toneelliteratuur. Samen vormen zij de artistieke leiding van het Utrechtse gezelschap Aluin. ‘Noem het maar gerust een missie dat wij de geschiedenis tot leven brengen in onze voorstellingen,’ zegt Plante. ‘We zijn geen volk van heldenverhalen,’ zegt ze. ‘We beperken ons tot de histori-

sche feitjes maar laten de personen erachter zelden tot leven komen. Ja, in het Rijksmuseum zijn de verhalen gevangen op historiestukken en in portretten. Maar op de podia zie je er, een uitzondering daargelaten, niks van terug.’ Vanaf eind 2015 speelt het Utrechtse gezelschap de trilogie 'Vaderlandse Oorlog', volgens Plante een modern epos in de vorm van een tragikomedie. Met een kleine spelerskern én stripbeelden. Het drieluik begint met de strijd van genoemde zwaargewichten en eindigt met de dood van Van Oldenbarnevelt op het schavot. Hun strijd laat zich volgens Plante vergelijken met een vadermoord, met als dramatische context de verwijdering die gaandeweg tussen hen optrad. Het eerste deel van de tri logie heet De Slag bij Nieuwpoort. Het wordt gevolgd door stukken over het Twaalfjarig Bestand en de al genoemde terechtstelling. Yvonne Jansen www.aluin.nl


foto: J.J. Kok

De oudste opnamestudio en het grootste originele theaterorgel van Nederland worden in oude glorie hersteld.

Omroephistorie herleeft Studio 2

N

ormaal heerst 's zomers in het Muziekcentrum van de Omroep (MCO) in Hilversum radiostilte. Maar dit jaar was de vakantierust door de verbouwing van twee studio's ver te zoeken. Allereerst Studio 2, in 1931 gebouwd door architecten Jan Snellebrand en Adolph Eibink als onderdeel van het toen nieuwe VARAcomplex. Jazzprominenten als Ella Fitzgerald en Django Reinhardt, orkesten als The Ramblers maar ook de Studio 1 - organist Pierre Palla (ca 1942) achter de speeltafel van het Compton-concertorgel uit 1936

foto: J.H.C. Vermeulen - Beeld en Geluid

Studio 2 - met de speeltafel van het Standaart-orgel uit 1932

stem van Paulus de Boskabouter waren hier te horen. Op het mooie balkon kon het publiek de radio-uitzendingen volgen.

Bezemkast In de loop der jaren werd het balkon dichtgemaakt en veranderde het prachtige modernistische interieur in een sombere, kale ruimte: 'Een bezemkast die na de restauratie weer gebruikt gaat worden voor opnames en audities,' aldus Rogier Hageman, manager bedrijfsvoering. Dus gaat het balkon weer open en worden de draaiende wandpanelen, houten betimmering en dubbele knik in het dak teruggebracht, voor een betere akoestiek. Herstel van het lange nokvenster en van de originele kleuren - blauw, oker en geel - op het plafond en de wanden toveren de studio om in een lichte, warme ruimte. Hageman: 'De restauratie van het trappenhuis tussen studio en publiekstribune is de volgende fase. Maar zonder de steun van het Cultuurfonds hadden we hier niet eens aan kunnen beginnen.' Dan Studio 1, waar het Pierre Palla Concertorgel (1936) wordt geplaatst. Het is genoemd naar de organist die

Bijdrage Cultuurfonds restauratie VARA radiostudio: € 50.000 Restauratie Pierre Palla Concertorgel: € 33.000 waarvan € 20.000 uit het Van Lange Fonds

in Hilversum Studio 1 - mei 1969: hier wordt het gerestaureerde Pierre Palla Concertorgel teruggeplaatst

het voor de AVRO jarenlang bespeelde. 'Het is de topper van de Nederlandse theaterorgels,' zegt Arie den Dikken, secretaris van de Stichting Pierre Palla Concertorgel. Zo'n orgel was vroeger een belangrijk onderdeel van radiouitzendingen en kan zelfs een eindeloze reeks bijzondere geluiden als een brandweerbel, regenbuien of vogelgekwetter produceren. Het deed dienst bij concerten van klassieke en lichte muziek en programma's als De bonte dinsdagavondtrein, waarin artiesten als Snip en Snap, Toon Hermans en Willy Alberti doorbraken.

Metershoge orgelkamers Jarenlang lag het, beschadigd door verhuizingen en vervuild door asbest, in een depot, tot de stichting met het MCO een reddingsplan opzette voor het orgel, dat evenals het studiocomplex een rijksmonument is. Met steun van het Cultuurfonds wordt het orgel gerestaureerd en worden nu in Studio 1 metershoge orgelkamers gebouwd voor de vele pijpen van het enorme instrument. Den Dikken: 'Het MCO heeft een groot gevoel voor historie en geweldige studio's. En het Cultuurfonds dacht goed met ons mee over de financiering.'

Eind volgend jaar klinkt het orgel weer (een leuk voorproefje bieden Pierre Palla-filmpjes op YouTube). 'De muzikale mogelijkheden worden veel groter doordat alles digitaal wordt aangestuurd en voorgeprogrammeerd. Het kan worden ingezet bij concerten en opnames van het Metropole Orkest en het Radio Filharmonisch Orkest of voor muzikale begeleiding bij stomme films. Dat maakt het ook voor het publiek interessant.' De geschiedenis herleeft dus in het levendige MCO-studiocomplex, dat een van Europa's beste concertzalen heeft. 'Er lopen hier zowel coryfeeën als Janine Jansen en Jaap van Zweden rond als amateurmusici en leerlingetjes van de muziekschool. Geweldig om te zien,' zegt Rogier Hageman. Het gebouw heeft naast een markante toren bovendien bijzondere, voor de VARA gemaakte ornamenten en sculpturen van Hildo Krop, Oscar Jespers en Bart van der Leck. Kortom, genoeg redenen voor een bezoek aan dit levende omroepmonument. Vera Ros www.mcogebouw.nl

Meer weten? Kijk op www.mcogebouw.nl of scan deze pagina om een filmpje van het Pierre Palla Concertorgel te bekijken.

Gratis rondleiding en korting op concerten voor donateurs Op 10 januari is in het MCO-studiocomplex een vocaal programma met werk van o.a. Kurt Weill, Gershwin en Bernstein, uitgevoerd door het ensemble 'Hilversum 5'. Op 31 januari is er een concert van het Woud Ensemble met werk van Tsjaikovski en Brahms. Direct aansluitend krijgt u een gratis rondleiding langs de monumentale studio’s en het orgel. U ontvangt 25 procent korting voor de concerten en betaalt geen € 15 maar € 11,25. Kaarten kunt u bestellen via de website www.mcogebouw.nl/ concerttickets o.v.v. promotiecode 'cultuurfonds'. Maximaal twee aanmeldingen per persoon. Rondleidingen alleen in combinatie met een toegangskaart.

17

Eerbetoon aan veelzijdig kunstenares Carla Dobbelman Fonds Tekeningen, olieverfschilderijen, aquarellen - Carla Dobbelman maakte ze allemaal. Ook onderricht, vooral aan jongeren, vond de gedreven kunstenares van groot belang. Na haar dood stelde de familie het Carla Dobbelman Fonds in om haar geestdrift voor kunst te herdenken.

Voor meer informatie over CultuurFondsen op Naam voor particulieren, stichtingen en bedrijven kunt u contact opnemen met Maartien Delprat of Menno Tummers, (020) 520 61 30. Of kijk op: www.cultuurfonds.nl


E

en gevarieerd oeuvre liet de Amsterdamse kunstenares Carla Dobbelman na toen ze in 1995 plotseling overleed. Haar dochter, Andrea van der Grinten, herinnert zich haar als een uitbundig levende vrouw. 'Ze leefde intens, ik heb groot respect voor hoe ze haar leven heeft geleid. Ze werd geboren in 1937 en voor een vrouw van haar generatie was het niet gebruikelijk om iets anders te doen dan kinderen groot te brengen. Maar zij besloot – aangevuurd door haar oom, de kunstenaar Theo Dobbelman – naar de Rietveld Academie te gaan toen ze in de twintig was. Tijdens haar opleiding kreeg ze twee kinderen. Desondanks was ze heel productief. Ze liet zich door van alles inspireren, zoals door tentoonstellingen die ze bezocht en reizen die ze maakte. In verschillende fases in haar leven paste ze uiteenlopende technie-

ken toe. Ze wilde veel uitproberen en zichzelf als beeldend kunstenaar telkens vernieuwen.'

Even stilstaan Kort na haar dood was de familie te zeer aangedaan om te bepalen wat er met de werken moest gebeuren. 'Als je zo’n groot oeuvre in de schoot geworpen krijgt, is dat heel bijzonder, maar het is ook een grote verantwoordelijkheid,' zegt Andrea. 'Pas in 2001 hebben we werken tentoongesteld en een boekje gemaakt. En een aantal jaren later, in 2007, hebben we het Carla Dobbelman Fonds ingesteld, waaruit jaarlijks een bijdrage gaat naar een tentoonstelling of educatieproject of naar een jonge kunstenaar of musicus. Het is een mooie manier om even stil te staan bij mijn moeder en om continuïteit te brengen in het herdenken van haar en haar werk. Ik ben er heel blij mee.'

foto: Emilie Hudig

Andrea en vader Jozef van der Grinten

Als er iets te bekijken valt dat met de bijdragen tot stand is gekomen, gaat de familie erheen. 'Het is heel bijzonder dat we er zelf naartoe kunnen, dat we zien wat ermee gebeurt. Bij de eerste besteding, in 2008, hebben we in de Bijlmer de kunstroute van jongeren gefietst bij de stichting Straat van Sculpturen, dat was ontzettend leuk. En in 2012 heb ik enorm genoten van de tentoonstelling op het Westergasterrein in Amsterdam, gebaseerd op het werk van Dave Eggers over New York, met beeld, tekst en veel humor. Ook boeiend vind ik de jonge kunstenaars die het Cultuurfonds de laatste jaren een toelage heeft gegeven voor hun studie in het buitenland, Milou van der Maaden, Urok Shirhan en Inge Sluijs. En de besteding van 2014 had mijn moeder zeker fantastisch gevonden: het educatieve project ARTZUID Junior, waarbij scholieren een miniatuurbeeld hebben ontworpen voor het Vondelpark. Mijn

moeder gaf les aan kinderen en jongeren, en ook aan volwassenen; ze was heel gedreven in het doorgeven van haar passie.'

Postuum in Arti In mei dit jaar, twintig jaar na Carla’s overlijden, heeft Andrea een tentoonstelling georganiseerd in kunstenaarssociëteit Arti et Amicitiae in Amsterdam, waar haar moeder enthousiast lid van was. 'Ik wilde graag iets doen met die mijlpaal en het lukte om daar een weekend lang werken van haar te tonen. Geweldig dat ze daar postuum mocht hangen. Het was heel mooi om daar bij elkaar te komen om mijn moeder te herdenken tussen de dingen die ze gemaakt heeft. Er is ook werk van haar verkocht, het is fijn als het een plek krijgt bij mensen die er iets mee hebben. Bovendien gaat de opbrengst naar het fonds, zodat we er weer projecten en jonge kunstenaars mee kunnen ondersteunen.'

'Het is heel bijzonder dat we er zelf naartoe kunnen, dat we zien wat ermee gebeurt' De tentoonstelling werd ook aangegrepen om iets te laten zien van een kunstenaar die een bijdrage uit het fonds heeft ontvangen. 'Er was een werk te zien van Milou van der Maaden, die in 2012 een beurs heeft gekregen. Ze maakt geëngageerde videokunst.' Om haar moeder te eren heeft Andrea een website over haar en over het fonds gemaakt. 'Via die site krijg ik wel eens directe aanvragen voor een bijdrage,' vertelt ze. 'Dan is het heel prettig dat ik mensen naar het Cultuurfonds kan doorsturen. Daar zijn ze erg goed in het selecteren van de bijdragen, het is prima dat de beslissing daar ligt.' Ellen Segeren Zie, voor het werk van Milou van der Maaden, het Beursbericht in dit nummer van Cultuurbericht.


Keramiek en kunst hadden een moeizame relatie, maar de laatste jaren hebben ze elkaar gevonden. Het Bonnefantenmuseum laat het zien in een unieke en eigenzinnige tentoonstelling: CERAMIX.

Chieko Katsumata, Akoda - 2014

Ettore Sottsass, Large Ceramics – 1967, collectie Stedelijk Museum 's-Hertogenbosch

Kunstenaars ontdekken keramiek

T

ijdens een lunch in Los Angeles raakt Stijn Huijts, directeur van het Bonnefantenmuseum in Maastricht, in gesprek met Camille Morineau, met wie hij al eens heeft samengewerkt. Zij is curator bij het Centre Pompidou in Parijs. Hij overhandigt haar zijn nieuwe visitekaartje van het Bonnefantenmuseum. 'Avenue Ceramique 50', leest Morineau. Dat adres wekt haar interesse, want sinds enige tijd speelt ze met de gedachte om een grote tentoonstelling te organiseren over keramiek. 'Waarom is je museum gevestigd aan een Avenue Ceramique?' vraagt Morineau. 'Keramiek speelt een belangrijke rol in de geschiedenis van Maastricht en het Bonnefantenmuseum staat waar vroeger keramiekfabrieken stonden,' legt Huijts uit. Van het een komt het ander. Op 16 oktober opent in het Bonnefantenmuseum de tentoonstelling CERAMIX. Camille Morineau en haar Italiaanse collega Lucia Pesapane selecteerden maar liefst 280 topstukken van keramiek uit internationale musea en particuliere collecties. Het is de eerste

20

tentoonstelling ter wereld die zo uitvoerig de relatie laat zien tussen kunst en keramiek vanaf de vroege twintigste eeuw tot heden.

Verdomhoekje Keramiek? Dat is toch het materiaal dat altijd enigszins in het verdomhoekje zat? Waar menig kunstenaar zijn neus voor ophaalde? Klopt, zegt Camille Morineau. 'Keramiek werd geassocieerd met industriële toepassingen en met functionaliteit. De kunstscène liet het veelal links liggen. Er waren belangrijke kunstenaars die met keramiek werkten, maar de markt had het niet in de gaten. De Spaanse kunstenaar Antoni Tàpies (1923-2012) maakte keramiekstukken in de jaren tachtig. De Argentijns-Italiaanse beeldend kunstenaar Lucio Fontana (1899-1968) werkte met keramiek. Met CERAMIX willen we de geschiedenis van keramiek recht doen.' Maar dat is slechts de helft van het verhaal. Want er is nog iets aan de hand. Tijdens de talrijke bezoeken aan exposities en galerieën die Morineau en Pesapane afleggen, valt hen op dat keramiek steeds meer verte-

Bijdrage Cultuurfonds € 30.000, waarvan € 20.000 uit het Nieske Fonds en € 10.000 uit het P.M. de Klerk Keramiek Fonds

Pablo Picasso, Tanagra vase femme -1948, collectie Marc Larock-Granoff

Jessica Harrison, painted lady (4) - 2014

genwoordigd is. Lucia: 'Keramiek is de laatste vier à vijf jaar zó aanwezig dat er sprake is van een trend. Kunstenaars als de Duitser Thomas Schütte en de Belg Johan Creten, die Camille en ik allebei bewonderen, werken uitsluitend met keramiek. Wij zijn zo enthousiast over deze trend dat we graag een grote expositie organiseren. Camille en ik kiezen voor een chronologische opzet, te beginnen met werk van Gauguin en Rodin. We laten eerst de geschiedenis zien, omdat we dan beter kunnen uitleggen waar de hedendaagse interesse voor keramiek vandaan komt.' Nieuw leven in een oeroud materiaal Hoe is die toegenomen belangstelling te verklaren? Morineau: 'Keramiek is een prachtig voorbeeld van hoe kunstenaars steeds weer op nieuwe manieren omgaan met materialen. Kunstenaars van nu vinden het interes-

sant om een oeroud materiaal dat vroeger werd afgewezen nieuw leven in te blazen. Beeldende kunst is de laatste decennia grotendeels bepaald door installaties, video en performance. Maar nu maakt ze een comeback en dat is voor een belangrijk deel te danken aan keramiek.' Ook het materiaal zelf spreekt kunstenaars aan, vertelt Pesapane. 'Als kunstenaar heb je een directe relatie met keramiek. Je kunt het aanraken, de vorm veranderen. Het is makkelijker in het gebruik dan marmer of hout. Een ander kenmerk dat kunstenaars aanspreekt, is dat keramiek verandert als het in de oven gaat. Het vuur zorgt voor verrassende resultaten. Je hebt dus enerzijds zelf invloed op keramiek en de magie van het vuur doet de rest.' Stan Verhaag www.bonnefanten.nl

Excursie en aanbieding voor donateurs Op 9 of 10 december wordt u vanaf 12.30 uur in het Bonnefantenmuseum welkom geheten door Stijn Huijts, waarna u een lunch aangeboden krijgt. Hierna volgt een rondleiding door de tentoonstelling CERAMIX tot ca. 15.00 uur. U kunt daarna nog op eigen gelegenheid de rest van het museum bezoeken. U kunt zich opgeven door vóór 15 november € 25 p.p. over te maken op rekening NL77INGB0000500900 t.n.v. Prins Bernhard Cultuurfonds te Amsterdam, onder vermelding van ‘CERAMIX’, de gewenste datum (9 of 10 december) en uw postcode met huisnummer. Maximaal twee personen per aanmelding.

Aanbieding Op vertoon van uw Cultuurpas aan de kassa krijgt u 20 procent korting op de catalogus van CERAMIX, zolang de voorraad strekt. Deze actie is geldig t/m januari 2016.

21

Stap op de Rode Loper! (2014) – De Rode Loper ligt uit voor 1.000 vmbo'ers, Science Center NEMO

S Lezen, VIP! Rode loper leidt vmbo-leerlingen en hun docenten naar het boek Op 16 november staat het Amsterdamse Science Center NEMO in het teken van lezen en letteren. Voor de tweede keer vindt daar Stap op de Rode Loper! plaats: zo’n 1.200 vmbo-leerlingen en hun leraren Nederlands worden als VIP onthaald en getrakteerd op een spannend en leerzaam evenement, waarmee hun enthousiasme voor de letteren wordt aangejaagd. 22 cultuurbericht najaar 2015

tap op de Rode Loper! is een project van stichting Samenleving & Kunst Amsterdam, die projecten organiseert op gebied van kunst, cultuur, wetenschap en educatie. Concept en uitvoering zijn in handen van Peggy en Willem Alderse Baas, die samenwerken onder de naam Cultural Architects. Peggy Alderse Baas: ‘Vmbo-leerlingen kennen van huis uit vaak geen leescultuur, ook niet op school. Veel docenten geven Nederlands als bijvak. Zij weten niet altijd hoe ze leerlingen enthousiast kunnen maken voor Nederlandse literatuur en zijn vaak niet op de hoogte van het juiste literaire aanbod. Maar lezen is zo belangrijk; het vergroot de woordenschat en de kennis, het stimuleert de meningsvorming… Lezen helpt mensen verder in het leven.’

Weddenschap met BN'ers Na een succesvolle eerste editie in 2014 belooft de tweede Stap op de Rode Loper! op 16 november nog beter te worden. Het afwisselende programma is zorgvuldig afgestemd op de belevingswereld en de capaciteiten van leerlingen uit de groepen 3 en 4. Er zijn voorleessessies van 22 schrijvers van recente boeken over aansprekende, actuele thema’s. Zo leest Mano Bouzamour voor uit zijn De belofte van Pisa, waarin het opgroeien tussen twee culturen centraal staat, en vertelt

Bijdrage Cultuurfonds € 15.479

foto's: Jørgen Koopmanschap

waarvan € 5.000 uit het Korinthiërs Fonds, € 1.560 uit het Theo Quené Fonds, € 3.375 uit het De Drie Broden Fonds en € 5.544 uit het Mr. J.G. Hoogland Fonds

Stap op de Rode Loper! (2014) - Ontvangst in het NEMO

Daniëlle Bakhuis over het meisje dat door haar ex op Hyves gepest wordt in haar boek Wraak. Na het voorlezen gaan de schrijvers met de leerlingen in gesprek. Er is meer. Er worden boekverfilmingen vertoond, waarna de relatie tussen boek en film met acteurs en regisseurs wordt besproken. Er zijn verschillende workshops, zoals striptekenen, het schrijven van poëzie, rap of verhalen. Bekende Nederlanders dagen de leerlingen uit met een weddenschap om binnen een half jaar ten minste drie boeken te lezen. Er zijn voorstellingen verhalen vertellen en poëzie met Wijnand Stomp en Jos van Hest. De leerlingen maken een uitstapje naar de naastgelegen Openbare Bibliotheek, waar zij onder andere een gratis lenerspas ontvangen. En als kers op de taart kunnen zij deel nemen aan activiteiten die deel uitmaken van de tentoonstellingen van NEMO.

tale Boek van de Docenten, met lestips, lesmateriaal, boekverslagen en originele verwerkingsopdrachten, dat elke drie maanden wordt geactualiseerd. Het lesmateriaal wordt ontwikkeld door de Universiteit van Amsterdam. Studenten en docenten van de lerarenopleiding Nederlands aan de Hogeschool van Amsterdam werken mee aan de digitale boeken en het evenement. Peggy Alderse Baas: ‘Met Stap op de Rode Loper! willen we de vmbo-leerlingen en docenten niet alleen een geweldige dag bezorgen maar vooral laten zien hoe leuk en spannend lezen is. Het mooie is dat het werkt. De digitale boeken worden tijdens de lessen optimaal gebruikt. En de mediathecarissen van de deelnemende scholen vertelden dat er een run was ontstaan op de tijdens het evenement behandelde boeken!’ Annemarie Vestering

Kijk op www.stapopderodeloper.nl of scan deze pagina om een filmpje over Stap op de Rode Loper! te bekijken.

Stap op de Rode Loper! (2014) Klaas van Kruistum, Toprak Yalciner en Typhoon dagen de leerlingen uit om drie boeken in 6 maanden te lezen

www.stapopderodeloper.nl

Werkt het? Het educatieproject is ingebed in het lesprogramma van de deelnemende scholen. Ter voorbereiding downloaden leerlingen Het Boek van de Schrijvers, met tekstfragmenten van de deelnemende schrijvers, gevolgd door vragen, die in de lessen voorafgaand aan het evenement worden behandeld. Voor het natraject is er het digi-

Stap op de Rode Loper! (2014) Danielle Bakhuis in gesprek met leerlingen


Foto: Emilie Hudig

donateursprofiel

Wout en Tineke van Goeverden: 'We zullen nu wat meer op die aanbiedingen letten'

H

et was naar aanleiding van de donateursexcursie naar de Geisha-tentoonstelling in Museum Volkenkunde in Leiden dat Tineke van Goeverden, samen met echtgenoot Wout al jaren donateur, werd gepolst voor deze rubriek. 'Ik was daar al geweest, omdat ik een aanplakbiljet op het station had gezien. Een prachtige tentoonstelling, vooral die zaal met draaiende kimono's. Dus toen ik over die lezing las, ben ik met een vriendin weer gegaan. Veel informatie was me daarom bekend maar toch interessant. Er gaat zo'n andere wereld voor je open. Ik was nog nooit naar zo'n lezing geweest. We lezen Cultuurbericht niet altijd van A tot Z, maar we zullen nu wat meer op die aanbiedingen letten.' Ze hebben als werkende rijksambtenaren weinig tijd voor zulke doorde-


weekse uitstapjes. 'Maar je als ergens echt graag naartoe wilt, neem je maar een dag vrij,' vindt Wout. 'Bovendien zijn mensen in het weekend ook vaak druk.' Wout en Tineke zijn dat met bezoek van de kinderen, musea, concerten en de protestantse wijkgemeente De Oase, die bijeenkomt in een voormalige gymzaal, een verrassende vorm van herbestemming. De zaal heeft nu 35 prachtige glas-inloodramen van de Zoetermeerse kunstenaar Jan Groeneveld, die het Exodus-verhaal verbeelden over de tocht door de woestijn naar het beloofde land. De Oase bracht daarover in 2006 een mooi boekje uit, dat Wout en Tineke met enige trots laten zien.

moeilijk door bezuinigingen. Soms lees je in Cultuurbericht trouwens over kunst waarvan je nog nooit gehoord hebt.' Tineke pakt er het laatste nummer bij: 'Oh ja, de Biesbosch, leuk, daar zijn we eens geweest. "Zelf natuur kopen" zie ik ons niet snel doen maar mooi dat zoiets kan. "Op de bres voor het kerkorgel" spreekt ons aan omdat we actief zijn in de kerk en van muziek houden, Wout speelt viool en drie van onze kinderen musiceren. Oude windmolens: we hebben er dit jaar toevallig een in Drenthe bezocht. En dat stuk over Festival Over het IJ herinnert me eraan dat we eens naar dat mooie Eye-gebouw moeten. Nou, dat zijn toch weer een hoop leuke en belangrijke dingen bij elkaar!'

Hoe en waarom ze donateur geworden zijn? 'Er zal ooit een folder in de bus zijn gekomen,' denkt Wout. 'De cultuursector heeft het natuurlijk ook

Vera Ros

Bijdrage Cultuurfonds € 14.000 waarvan € 10.000 uit het Patijn-Stroink Fonds

Al-Andalus, meer dan olé!

H

et is een bijzondere mix, NoordAfrikaanse en Andalusische muziek. Dat heeft het Amsterdams Andalusisch Orkest laten horen in de eerste drie concerten in Andalus Voices, een reeks van vijf, elk met een eigen insteek. Volks, poppy of met een flinke scheut jazz - genres die het orkest niet dagelijks brengt. Erg spannend na toch vooral aristocratische klassieke muziek uit Andalusië te hebben gespeeld, zegt zakelijk leider Yassine Boussaid. 'Meestal besluiten we onze optredens met volksnummers die iedereen kent. Toen kregen we de vraag: waarom spelen jullie niet eens iets van iemand als Cheb Khaled? Dat is een totaal ander genre. We hebben toen het programma Maghreb Icons gemaakt, waarin we Andalusische klanken mengen met Berberse muziek en muziek uit de Maghreb en de Atlas.'

foto: Fouad Labkir

De Zuid-Spaanse streek Andalusië is een smeltkroes van culturen, ook op muzikaal gebied. In de concertreeks Andalus Voices laat het Amsterdams Andalusisch Orkest samen met gerenommeerde musici horen welke opzwepende, bezwerende en zwoele klanken in de regio samenkomen.

platform hebben gegeven, zoals de Algerijnse Rai-zanger Hasni. 'Hij werd doodgeschoten tijdens de Algerijnse burgeroorlog. Niemand is zijn liederen over liefde vergeten. We spelen ook iets van Paco de Lucia, die hemelsbreed maar dertien kilometer van Tanger werd geboren, aan de overkant van de Straat van Gibraltar, en van de beroemde Chekkara, die experimenteerde met flamenco in de Arabo-Andalusische muziek. Zijn kleinzoon zit in ons orkest, dat is wel bijzonder.' De drie eerdere programma’s van Andalus Voices waren allemaal uitverkocht. 'Het publiek was heel enthousiast. Het bestaat uit liefhebbers van verschillende stijlen. Het concert is een twee uur durende opfriscursus over alle genres uit de regio. We maken het ook theatraal interessant, elk nummer krijgt een eigen kader.' Ellen Segeren

In Maghreb Icons, de vijfde voorstelling in de serie, speelt het orkest werk van overleden legendes die hun muziek internationaal een

www.andalusvoices.nl www.amsterdamsandalusischorkest.nl

Malhoun-ster Sanaa Marahati en het Amsterdams Andalusisch Orkest

Meer weten? Kijk op www.amsterdamsandalusischorkest.nl of scan deze pagina om een promo filmpje van Andalus Voices te bekijken en te beluisteren.

Prijsvraag voor donateurs Win een concert van Andalus Voices! Naar welke stad vluchtte Leo Africanus in 1492? Stuur vóór 30 november uw antwoord naar [email protected] o.v.v. uw naam, het concert waar u naartoe wilt (speellijst: www.andalusvoices.nl) en ‘Prijsvraag Prins Bernhard Cultuurfonds’. Het orkest verloot 10 x 2 kaarten onder de juiste inzenders.

beursbericht

(in 2012): € 6.500 uit het Carla Dobbelman Fonds (zie het artikel over dit CultuurFonds op Naam in dit nummer van Cultuurbericht) en € 3.500 uit het Fonds Kruitlaan.

Milou van der Maaden: ‘Mijn werk is sterk politiek geëngageerd’ Installatie

H

aar opleiding tot beeldend kunstenaar aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht was vooral praktisch. Voor meer theoretische verdieping ging Milou van der Maaden (1986) naar Slade School of Fine Art in Londen, waar ze in september 2014 afstudeerde. 'Aan Slade kon ik me behalve in beeldend werk verdiepen in filosofie en Critical en Colonial Studies. Hierdoor kreeg ik inzicht in hoe beelden worden ingezet, zoals bepaalde symbolen en beeldtalen die refereren aan een politieke context of verborgen politieke boodschappen in zich dragen, en welke rol affect en emotie spelen, vooral bij de positionering van ooggetuigenverslagen. Die hebben allemaal invloed op je manier van kijken en hoe je je ertoe verhoudt. Dit werkt door in hoe ik mijn films ontwikkel en representaties verwerk en soms bekritiseer. ‘Er is een verschil tussen werk met een gerichte politieke boodschap of werk gebaseerd op een politieke context. Ik herformuleer, ik probeer de politieke problematiek en fricties bloot 26 cultuurbericht najaar 2015

te leggen, zonder een eenduidig standpunt in te nemen. Een voorbeeld is mijn werk Tosca: Behind the News in South-Sulawesi. Het is een opera van tien minuten over de oorlogsmisdaden die in het voormalig Nederlands-Indië zijn gepleegd onder commandant Raymond Westerling. Hij beweerde alles uit liefde voor Indonesië te hebben gedaan. Later is hij omgeschoold tot operazanger en zong als tenor in Tosca. Op Puccini’s Liefdesduet uit de eerste akte van deze opera heb ik teksten verwerkt van getuigenverklaringen, in de rol van Tosca. Zij zingen over de verschrikkelijke gebeurtenissen in duet met Caravadossi, de tenor Westerlings verklaringen dus. ‘Van deze opera was een videodocumentatie te zien tijdens de tentoonstelling van werken van Carla Dobbelman in Arti et Amicitiae in Amsterdam. Uit het naar haar genoemde fonds heb ik voor mijn master een bijdrage gekregen, waardoor ik alle tijd heb kunnen besteden aan mijn studie en het maken van werk. Dat heeft mijn ontwikkeling enorm gestimuleerd.’ Ellen Segeren

Tosca Performance

Scan deze pagina met Layar om op onze Facebook-pagina ervaringen te lezen van andere bursalen.

Jaarlijks krijgen zo’n 175 jonge, talentvolle afgestudeerden uit alle disciplines aan universiteit of hogeschool een Cultuurfondsbeurs voor een vervolgopleiding of -onderzoek in het buitenland. In elk Cultuurbericht staat een verslag van een bursaal. Kijk ook op onze Facebook-pagina Bernhard Fellow.

foto’s Sarah Pickering

Bijdrage Cultuurfonds

aanbiedingen

CULTUURBERICHT najaar 2015

Publicatie Truien bij de Vleet. Zeeuwse visserstruien in verhalen en patronen van Anja Geldof en Stefanie Huibregtse

Publicatie Wij zijn niet bang, tenminste, niet erg. Het Engelandvaardersdagboek van Daniël de Moulin

Bijdrage Cultuurfonds: € 2.500, waarvan € 1.550 uit het Publicatiefonds Zeeland

Bijdrage Cultuurfonds: € 1.500

Had elke vissersplaats in Zeeland vroeger zijn eigen specifieke trui, zoals in de rest van Nederland? En waarom zijn er dan maar een paar patronen bekend? Klopt het verhaal dat verdronken vissers geïdentificeerd konden worden aan hun trui? De schrijfsters van Truien bij de vleet wisselen hun antwoorden op deze vragen af met informatie over de Zeeuwse visserij tussen 1880 en 1955. Het vaak harde bestaan van de vissers en hun families wordt letterlijk hoorbaar in citaten van de ooggetuigen. De zoektocht van de schrijfsters heeft vijfentwintig truien opgeleverd, die met behulp van patronen gebreid kunnen worden.

Wij zijn niet bang is een uniek egodocument. Het vertelt over de zuidelijke Engelandvaart van student Daniël de Moulin, die zijn verhaal in 1943 heeft opgetekend. ‘... een terechte uitgave’ – Erik Hazelhoff Roelfzema, auteur van Soldaat van Oranje ‘... spectaculair relaas. De Moulin schetst een mooi beeld van hen die naar Engeland probeerden te komen’ – Het Parool Als donateur krijgt u € 4 korting en betaalt u geen € 19,95 maar slechts € 15,95 (exclusief verzendkosten). Bestellen kan via [email protected] o.v.v. ‘Donateur Cultuurfonds’. www.ddm.works

De eerste vijftig donateurs betalen geen € 29,95 maar € 22,95 incl. verzendkosten. U kunt het boek bestellen via www.tikkeltjezeeuws.nl o.v.v. ‘Donateur Cultuurfonds’.

Op deze pagina en hiernaast bij de bonnen treft u een selectie aan van de aanbiedingen die wij onze donateurs regelmatig kunnen doen. Bekijk ook www.cultuurfonds.nl/nieuws/acties-voor-donateurs voor nieuwe aanbiedingen. Vaak zal bij een aanbieding om uw Cultuurpas worden gevraagd. Deze pas is exclusief voor donateurs van het Cultuurfonds. Bent u donateur en heeft u geen Cultuurpas ontvangen? Mail dan naar [email protected] (vergeet uw adresgegevens niet te vermelden) of bel tijdens kantooruren naar (020) 520 6130.

Lezing Museum Singer Laren over Whistlers The Girl in the muslin dress – Symphony in white Publicatie Singer Laren. De mooiste schilderijen Bijdrage Cultuurfonds: 20.000 Op vrijdag 20 november 2015 om 14.00 uur geeft Jan Rudolph de Lorm, directeur van Museum Singer Laren, een gratis lezing in het museum voor relaties en donateurs van het Cultuurfonds over de ontdekking en restauratie van het schilderij The Girl in the muslin dress Symphony in white van de Amerikaanse kunstenaar James McNeill Whistler (1834-1903) en de tentoonstelling Singer Highlights. U kunt zich t/m 15 november 2015 aanmelden door een mail te sturen naar [email protected] onder vermelding van 'lezing Prins Bernard Cultuurfonds'. Vergeet niet uw Cultuurpas mee te nemen. Het schilderij is onderdeel van de tentoonstelling Singer Highlights. Naar aanleiding van de tentoonstelling verschijnt de publicatie Singer Laren. De mooiste schilderijen. Singer Laren biedt donateurs op vertoon van hun Cultuurpas in het museum een korting van € 2,50 op het boek. U betaalt geen € 15 maar € 12,50. www.singerlaren.nl

Tentoonstelling Van Gogh Museum Munch : Van Gogh Bijdrage Cultuurfonds: € 300.000, waarvan € 250.000 uit het Blockbuster Fonds Munch : Van Gogh draait om de artistieke verwantschap tussen twee titanen van de westerse schilderkunst: Edvard Munch (1863-1944) en Vincent van Gogh (1853-1890). Onder de meer dan honderd kunstwerken bevinden zich iconische topstukken en bijzondere bruiklenen die haast nooit worden uitgeleend, zoals De schreeuw, Madonna en Het zieke kind. Donateurs van het Cultuurfonds ontvangen gedurende de gehele maand november (2015) 20% korting op alle producten met het thema Munch : Van Gogh, te koop in de webshop en de museumwinkel *. Bijvoorbeeld: U betaalt voor het Landschap bij avondschemering geen € 19,50 maar € 15,60. Ga hiervoor naar de webshop van het Van Gogh Museum: www.vangoghmuseumshop.com en bestel o.v.v. de kortingscode: Cultuurfonds75. In de museumwinkel krijgt u deze korting op vertoon van de kortingsbon op pagina 29. *deze actie geldt niet voor de catalogus, producten uit de ixxi lijn, voor producten uit de Relievo Collectie.


aanbiedingen

vervolg

#

Tentoonstelling Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam; De ontdekking van het dagelijks leven van Bosch tot Bruegel Bijdrage Cultuurfonds: € 50.000 vanuit het Breeman Talle Fonds

Als donateur van het Cultuurfonds krijg ik op vertoon van deze bon 20% korting op alle producten met het thema Munch : Van Gogh in de museumwinkel van het Van Gogh Museum.

Met ironie en zelfspot weerspiegelen zo’n veertig schilderijen en evenveel prenten het zestiende eeuwse dagelijks leven: van bordelen tot schaatsende menigten, van ongelijke liefde tot feestende boeren. Topstukken uit de hele wereld bieden een fascinerend inzicht in een generatie pioniers die de schilderkunst voorgoed veranderde. Met panelen van Jheronimus Bosch, Lucas van Leyden, Marinus van Reymerswale, Jan Sanders van Hemessen, Quinten Massys en Pieter Bruegel de Oude.

#

kortingsbon

Op zondag 22 november van 13.30 – 14.30 uur kunt u als donateur in het Auditorium van het museum een gratis lezing bijwonen over de tentoonstelling. Geef u vóór 17 november op o.v.v. ‘Cultuurfonds’ via: [email protected]. Wanneer u de tentoonstelling wilt bezoeken betaalt u wél de entree van het museum. www.boijmans.nl

(z.o.z.)

Ja, ik geef cultuur de kans en word donateur

Geef het Cultuurfonds cadeau! Kent u iemand die cultuur, natuur en wetenschap ook belangrijk vindt? Geef hem/haar eens een jaar Cultuurfonds cadeau*!

Graag wil ik met mijn bijdrage steun verlenen aan het volgende culturele doel van het Prins Bernhard Cultuurfonds:

Mijn gegevens: Beeldende kunst Theater en Muziek

M/V

Naam en voorletters: Adres:

Natuur Monumentenzorg Beurzen Geschiedenis en Letteren Algemeen (kruis svp één hokje aan)

Ik machtig hierbij het Prins Bernhard Cultuurfonds om van mijn hieronder genoemde bank/girorekening een donatie af te schrijven van

Postcode en woonplaats:

Per maand

Telefoon:

€5

€ 7,50

€ 10

Ander bedrag €

Email:

Per jaar

€ 35

Naam en voorletters

Ik machtig het Prins Bernhard Cultuurfonds om eenmalig € 35 van mijn rekening af te schrijven ten bate van een donateurschap voor:

Adres

M/V

Adres:

€ 100

per maand / kwartaal / jaar

Bankrekening:

Naam en voorletters:

€ 50

M/V

Postcode en plaats Telefoon

Postcode en woonplaats: E-mail

Telefoon: Email:

Geboortedatum:

Datum:

Geboortedatum:

Ik ontvang graag het digitale CultuurNieuws

Handtekening: najaar 2015

Bank- of girorekening

Welkomstcadeau:

Het Plint notitieblok/muismatje

Tablethoes

Fotoboek ‘Hein Wertheimer: Amateurfotograaf ’

Publicatie ‘De staat van het mecenaat’ Stuur het cadeau direct naar de ontvanger Stuur het cadeau naar mij, ik wil het zelf overhandigen **

* De ontvanger krijgt de Cultuurpas, een jaar lang Cultuurbericht en een welkomstcadeau ** We proberen dit zo snel mogelijk af te handelen, maar hou rekening met een verzendtijd van 1 á 2 weken.

Handtekening Ik ontvang graag als welkomstcadeau:

Het Plint notitieblok/muismatje

Tablethoes

Fotoboek ‘Hein Wertheimer: Amateurfotograaf ’

Publicatie ‘De staat van het mecenaat’

najaar 2015

*deze actie is geldig gedurende de maand november 2015 en geldt niet voor de catalogus, producten uit de ixxi lijn en voor producten uit de Relievo Collectie.

#

U kunt deze bon in een ongefrankeerde envelop sturen aan:

U kunt deze bon in een ongefrankeerde envelop sturen aan:

Prins Bernhard Cultuurfonds

Prins Bernhard Cultuurfonds

Antwoordnummer 10512

Antwoordnummer 10512

1000 RA Amsterdam

1000 RA Amsterdam

15,16,17 jan 2016 Tijdens het Bankgiroloterij Theaterweekend ademt Nederland theater: Bijzondere activiteiten, aansprekende programma’s en extra voorstellingen voor een aantrekkelijke prijs door heel het land. Ook in úw theater!

gen

Voorstellin voor

€10,-

ET TE MISSEN! NI OM ND KE EE W N EE : DA NOTEER IN UW AGEN

KIJK VOOR HET VOLLEDIGE PROGRAMMA OP: WWW.BGLTHEATERWEEKEND.NL Het Bankgiroloterij Theaterweekend is een initiatief van het Prins Bernhard Cultuurfonds en het Nationaal Theater Fonds en wordt georganiseerd in samenwerking met de hele theaterbranche.

Nieuw in januari: het BankGiro Loterij Theaterweekend

Recommend Documents